เล่มที่1 การเลือกใช้บริการทางสุขภาพ ภาคเรียนที่ 2

กล่มุ สาระการเรียนรู้สขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา ชั้นมัธยมศกึ ษาปีที่ 2 จดั ทาํ โดย นางสาวนัยนา ศิริมูล ตําแหนง่ ครู วทิ ยฐานะ ครูชาํ นาญการพเิ ศษ โรงเรยี นปากช่อง ๒ สํานกั การศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม องคก์ ารบรหิ ารส่วนจงั หวัดนครราชสมี า กระทรวงมหาดไทย

คํานาํ ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ โดยใช้เทคนิคการเรียนแบบร่วมมือเชิงสร้างสรรค์ ชุด ใส่ใจสุขภาพ กลุ่มสาระการเรียนรู้สุขศึกษาและพลศึกษา ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ชุดท่ี 1 การเลือกใช้บริการทางสุขภาพ จัดทําข้ึนเพื่อให้สอดคล้องกับหลักสูตรแกนกลางการศึกษา ข้ันพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 กลุ่มสาระการเรียนรู้สุขศึกษาและพลศึกษา การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ที่เน้นนักเรียนเรียนรู้ด้วยตนเอง โดยครูเป็นผู้แนะนําเพื่อให้ นักเรียนเกิดความรู้ความเข้าใจ สาระที่ 4 การสร้างเสริมสุขภาพ สมรรถภาพและการ ป้องกันโรค มุ่งเสริมพัฒนาความคิด เสริมสร้างสมรรถนะ และคุณลักษณะอันพึงประสงค์ ของนักเรยี น แลว้ สามารถนาํ ไปใช้ในชีวติ ประจาํ วนั ได้ ดังน้ัน ครูผู้สอนเห็นความสําคัญการ เรียนรู้ สาระที่ 4 การสร้างเสริมสุขภาพ สมรรถภาพและการป้องกันโรคจึงนํามาจัด กจิ กรรมการเรยี นรู้ ใหแ้ ก่นักเรยี น หวังว่า ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เล่มนี้ จะเป็นประโยชน์ต่อครูผู้สอนและผู้ท่ีสนใจ ได้เป็นอย่างดีย่ิง นยั นา ศิริมูล

สารบัญ หนา้ คํานํา 1 สารบญั 3 คําแนะนํา 4 บทบาทของครผู ้สู อน 5 บทบาทของนกั เรียน 5 สาระและมาตรฐาน 5 ตัวช้วี ัด 5 สาระสาํ คัญ 6 จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ 8 เทคนิคการเรียนแบบร่วมมือ 11 แบบทดสอบกอ่ นเรียน 12 เฉลยแบบทดสอบก่อนเรยี น 13 ชนั้ ท่ี 1 ช้แี จงเตรยี มบทเรียน 28 ข้ันท่ี 2 นําสอนเนือ้ หา 32 ข้นั ที่ 3 จัดกิจกรรมฝึกฝนเรียนรสู้ ู่ทมี 38 ข้ันที่ 4 นําไปใชแ้ ละตรวจสอบ 40 ขนั้ ที่ 5 สรุปบทเรียนและประเมนิ ผลการทาํ งานกลุ่ม 43 แบบทดสอบหลังเรียน 44 เฉลยแบบทดสอบหลงั เรยี น 45 ตารางบันทกึ คะแนน บรรณานกุ รม

1 คําแนะนํา การใช้ชุดกจิ กรรมการเรียนรู้โดยใช้เทคนคิ การเรยี นแบบร่วมมือเชิงสร้างสรรค์ เรื่อง ใส่ใจสุขภาพ กลุ่มสาระการเรียนรู้สุขศึกษาและพลศึกษา ชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี 2 ชุดนี้เป็น ชุดที่ 1 การเลือกใช้บริการทางสุขภาพ สร้างขึ้นเพ่ือนําไปเป็นสื่อในการจัดการเรียนการสอน โดยใช้กระบวนการกลุ่ม ให้นกั เรียนได้ศึกษาและปฏิบัตกิ จิ กรรมร่วมกันเปน็ กลมุ่ ยดึ หลัก การทํางานร่วมกัน ให้ความช่วยเหลือซึ่งกันและกัน ชุดการสอนน้ีครูเป็นผู้แนะนํานักเรียน ฉะนั้นครูจะต้องให้นักเรียนปฏิบัติตามขั้นตอนอย่างเคร่งครัด จึงจะทําให้การเรียนการสอนเกิด ประสทิ ธิภาพสงู สดุ ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ มีทง้ั หมด 7 ชดุ ดงั น้ี ชุดท่ี 1 การเลือกใชบ้ ริการทางสขุ ภาพ ชดุ ที่ 2 เทคโนโลยีท่มี ีผลตอ่ สขุ ภาพ ชุดที่ 3 สุขภาพกายและสขุ ภาพจติ ชดุ ที่ 4 การจดั การกบั ความเครียด ชดุ ที่ 5 ห่างไกลยาเสพตดิ ชดุ ท่ี 6 ลดความเส่ียง ชุดท่ี 7 หลกี เลี่ยงอันตราย ชุดกิจกรรมการเรียนรู้แตล่ ะชุด ประกอบด้วย 1. คาํ ชีแ้ จง 2. บทบาทครูผ้สู อน 3. บทบาทนกั เรียน 4. ขั้นตอนการจัดกจิ กรรมการเรียนรโู้ ดยใช้เทคนคิ การเรียนแบบร่วมมือเชงิ สร้างสรรค์ 5. สาระ / มาตรฐาน / ตัวชีว้ ัด 6. สาระสําคญั 7. จดุ ประสงค์การเรียนรู้ 8. แบบทดสอบกอ่ นเรียน จํานวน 10 ข้อ 9. บตั รเนอ้ื หา

2 10. บตั รกิจกรรม 11. เฉลยบตั รกจิ กรรม 12. แบบทดสอบหลงั เรยี น จาํ นวน 10 ขอ้ 13. เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียนและหลังเรียน 14. เกณฑก์ ารประเมินผล / แบบบนั ทึกผลการประเมนิ ผล

3 บทบาทของครผู สู้ อน การใช้ชุดกจิ กรรมการเรียนรู้โดยใช้เทคนิคการเรียนแบบร่วมมือเชงิ สรา้ งสรรค์ ชุดท่ี 1 การเลอื กใช้บริการทางสขุ ภาพ 1. ครศู กึ ษาวิธีใช้ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ แผนการจัดการเรียนรู้ตลอดจนการจดั การ เรยี นรู้โดยใช้เทคนคิ การเรียนแบบรว่ มมอื เชงิ สร้างสรรค์ 2. คน้ ควา้ และอา่ นเนอื้ หาทเ่ี กย่ี วข้องเพิม่ เติม 3. เตรียมการสอนลว่ งหนา้ เตรยี มสถานที่ ส่อื การสอนต่าง ๆ ตลอดจนวัสดอุ ุปกรณ์ อ่ืน ๆ 4. การจัดหอ้ งเรียนควรแบ่งนกั เรยี นออกเปน็ กลมุ่ จํานวน 6 กลมุ่ กลมุ่ ละเทา่ ๆ กัน จัดวางส่ือ การสอนตามแผนผังการจัดชั้นเรียน (อาจเปล่ยี นแปลงได)้ 5. ครูจดั เตรียมชุดกิจกรรมการเรียนรู้โดยใชก้ ระบวนการกลุม่ เทคนคิ เชิงสร้างสรรค์ ใหค้ รบถว้ น 6. แนะนําวธิ ีการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรโู้ ดยใช้เทคนิคการเรียนแบบร่วมมอื เชิง สรา้ งสรรค์เพือ่ ให้นกั เรียนปฏิบตั ไิ ดถ้ ูกตอ้ ง 7. ดําเนินการจดั กจิ กรรมการเรียนรู้ท่กี ําหนดในแผนการจัดการเรียนรู้ ปฏบิ ัตกิ ิจกรรม ตามข้ันตอนการเรยี นรโู้ ดยใช้เทคนคิ การเรยี นแบบรว่ มมอื เชิงสรา้ งสรรค์โดยมี 5 ขน้ั ตอน ดังนี้ ขั้นที่ 1 ชี้แจงเตรียมบทเรียน ขัน้ ท่ี 2 นําสอนเนือ้ หา ข้นั ที่ 3 จัดกิจกรรมฝกึ ฝนเรยี นรู้สู่ทมี ขัน้ ที่ 4 นําไปใช้และตรวจสอบผลงาน ขั้นที่ 5 สรุปบทเรียนและประเมนิ ผลการทํางานกลุ่ม 8. หากนกั เรียนบางกลุ่มหรือบางคนเรยี นไมท่ ัน ครคู วรให้คําแนะนําเพม่ิ เตมิ ให้เกิดความ เข้าใจ และใหท้ ันกับเวลาทก่ี ําหนด 9. ประเมนิ ผลการเรยี นของนกั เรยี นหลงั ใช้ชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้ เพื่อการพัฒนาและ ความก้าวหน้าของ ผู้เรียน 10. ดูแล สื่อและอุปกรณต์ ่าง ๆ ท่ีมีอยูใ่ นชดุ การสอนใหเ้ รยี บรอ้ ยก่อนและหลงั การใช้ ทกุ ครัง้

4 บทบาทของนักเรยี น การใช้ชดุ กิจกรรมการเรียนร้โู ดยใช้เทคนคิ การเรียนแบบรว่ มมือเชงิ สรา้ งสรรค์ ชุดที่ 1 การเลือกใช้บรกิ ารทางสขุ ภาพ 1. นักเรยี นแบง่ กลุ่ม โดยคละความสามารถของนกั เรียน เก่ง ปานกลาง และออ่ น ออกเป็นกลมุ่ เลอื กหวั หน้ากลุ่ม เลขานุการ และตง้ั ชอื่ กลุ่ม 2. ในการปฏิบัติกิจกรรมให้เป็นไปตามข้ันตอนอย่างเครง่ ครดั 3. นักเรยี นศกึ ษาชุดกจิ กรรมการเรยี นรู้ และทาํ กิจกรรมไปตามลําดบั ขัน้ ตอนการเรียนรู้ โดยใช้เทคนิคการเรยี นแบบร่วมมอื เชงิ สร้างสรรค์ โดยมี 5 ขัน้ ตอน ดังนี้ ข้ันที่ 1 ชแ้ี จงเตรียมบทเรียน ข้ันที่ 2 นําสอนเนอ้ื หา ขั้นท่ี 3 จัดกจิ กรรมฝกึ ฝนเรียนรู้สู่ทมี ข้ันท่ี 4 นําไปใชแ้ ละตรวจสอบผลงาน ขน้ั ท่ี 5 สรปุ บทเรียนและประเมินผลการทาํ งานกลุ่ม 3. นักเรียนพยายามทําให้เสร็จตามกําหนดเวลา อ่านคําชี้แจงแต่ละกิจกรรม และ ปฏิบัติตามคําสั่งทีละขั้นตอน คือ ทดสอบความรู้ก่อนเรียน ทํากิจกรรม ตรวจคําตอบจากเฉลย ทบทวนความรู้ และทําข้อสอบหลงั เรียน 4. คาํ ถามจากบทเรียน ไม่ใช่ขอ้ สอบ แต่เป็นสว่ นหนงึ่ ของการเรียนรู้ หากมี ข้อสงสัยในการใช้ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู้ใหถ้ ามครผู ้สู อนได้ทนั ที 5. การศึกษาชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้เล่มน้ี จะไม่บรรลุผลสําเร็จ ถา้ นักเรียนขาด ความซื่อสัตย์ในการปฏิบัติกิจกรรม 6. ให้นกั เรียนปฏิบตั กิ จิ กรรม และห้ามขีดเขยี นขอ้ ความใด ๆ ลงใน ชุดกิจกรรมการเรียนรู้เล่มน้ี

5 สาระที่ 4 การสร้างเสริมสุขภาพ สมรรถภาพและการป้องกันโรค มาตรฐาน พ 4.1 เหน็ คุณคา่ และมที ักษะในการสร้างเสรมิ สขุ ภาพ การดาํ รงสขุ ภาพ การปอ้ งกันโรค และการสร้างเสริมสมรรถภาพเพือ่ สขุ ภาพ ตวั ช้วี ดั 1. เลือกใช้บริการทางสุขภาพอย่างมีเหตุผล สาระสาํ คญั การบริการทางสขุ ภาพ เป็นการจัดบรกิ ารเพ่ือปูองกันโรค ส่งเสริมสุขภาพ รกั ษาพยาบาล และฟืน้ ฟูสมรรถภาพแกป่ ระชาชน โดยมุ่งเน้นใหป้ ระชาชนมีส่วนรว่ มในการดูแลสขุ ภาพตนเอง ครอบครัวและชุมชนโดยเจ้าหน้าท่ีสาธารณสุขเปน็ ผู้ให้การสนบั สนุน เม่ือเกิดการเจบ็ ป่วย สามารถ เข้าถึงบรกิ ารทางสุขภาพทม่ี ีคณุ ภาพมาตรฐานอยา่ ง เสมอภาคและเท่าเทียมกัน ดังน้ัน การเรียนรแู้ ละ ทาํ ความเข้าใจเกีย่ วกับความหมายของการบรกิ ารทางสุขภาพ ประเภทของ ระบบ การบริการทาง สขุ ภาพและหนว่ ยงานที่ให้บริการทางสุขภาพ รวมทงั้ รู้จักเลอื กใช้บรกิ าร ทางสุขภาพอย่างมีเหตุผล เพือ่ ใหส้ ามารถไดร้ ับบริการทางสุขภาพทมี่ คี ณุ ภาพต่อไป จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ 1. อธิบายแนวทางในการเลือกใชบ้ ริการทางสุขภาพได้ 2. บอกวธิ กี ารเลือกแนวทางการใช้บรกิ ารทางสุขภาพในชวี ิตประจําวนั ได้ 3. เลอื กใชบ้ ริการสุขภาพได้อยา่ งมเี หตุผล

6 เทคนิคการเรียนแบบร่วมมอื การจัดการเรียนรู้แบบร่วมมือ หมายถึง การจัดกิจกรรมการเรียนรู้สําหรับผู้เรียน ต้ังแต่สองคนข้ึนไปหรือโดยการแบ่งผู้เรียนออกเป็นกลุ่มย่อยๆ ส่งเสริมให้ผู้เรียนทํากิจกรรม ร่วมกัน โดยในกลุ่มประกอบด้วยสมาชิกท่ีมีความสามารถแตกต่างกัน มีการแลกเปลี่ยน ความคิดเห็น มีการช่วยเหลือพึ่งพากัน มีความรับผิดชอบร่วมกัน ทั้งในส่วนตนและส่วนรวม เพ่ือให้ตนเองและสมาชิกทุกคนในกลุ่มประสบความสําเร็จตามเป้าหมายท่ีกําหนด ซึ่งตรงข้าม กบั การเรยี นท่เี น้นการแขง่ ขันและการเรยี นตามลําพงั สําหรับการจัดการเรียนการสอนสุขศึกษา ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ผู้สอนได้บูรณาการ วิธีการจดั การเรียนรแู้ บบร่วมมอื ทง้ั 6 วธิ มี าเปน็ เทคนคิ การเรียนแบบรว่ มมือเชิงสร้างสรรค์ เทคนิคการเรียนแบบรว่ มมือเชิงสร้างสรรค์ ข้นั ท่ี 1 ชีแ้ จงเตรยี มบทเรียน 1. ให้นักเรยี นแบง่ กลุ่ม กลุ่มละ 3 – 4 คน โดยคละความสามารถเก่ง ปานกลางและออ่ น 2. ครูแจกส่อื การเรียนใหค้ รบทุกกลมุ่ 3. ครนู ําเข้าสู่บทเรียนเพ่อื กระตนุ้ ความสนใจใหก้ บั นักเรยี น โดยมีการใชส้ อื่ เชน่ เกม เพลง กิจกรรมอ่นื ๆ ขั้นที่ 2 นาํ สอนเน้ือหา 1. ครทู บทวนเน้ือหาที่เรยี นมา 2. ให้นกั เรยี นแตล่ ะกลุ่มศกึ ษาเน้อื หาของบทเรียน และครูอธบิ ายเพ่ิมเตมิ และเสริมความรู้ ขนั้ ที่ 3 จัดกิจกรรมฝึกฝนเรยี นรู้สู่ทมี 1. ให้นกั เรียนทําใบงานหรือกิจกรรม นาํ คําตอบของแตล่ ะคน ในกล่มุ มารวมเป็นคําตอบท่ี สมบูรณ์

7 ขน้ั ที่ 4 นําไปใช้และตรวจสอบผลงาน 1. นักเรียนศกึ ษาความรู้เพ่ิมเติมเพอ่ื ขยายความรูแ้ ละนาํ ความรู้ทไ่ี ด้ไปปรบั ใช้ใน ชวี ติ ประจาํ วนั 2. นักเรยี นแต่ละกลุ่มรว่ มกันอภิปรายการทาํ กจิ กรรมท่ีได้จนเป็นที่เข้าใจของทกุ คนในกล่มุ 3. นกั เรยี นตรวจสอบผลงาน ขน้ั ที่ 5 สรปุ บทเรียนและประเมินผลการทํางานกลมุ่ 1. ให้นักเรยี นสรุปบทเรียนท่ีเรยี นมา 2. ใหแ้ ต่ละกลมุ่ รายงานผลการสรปุ เนื้อหาชองบทเรยี น และการทํากิจกรรม โดยให้คาํ ชมเชยและรางวัลแก่กล่มุ ที่ถูกต้องท่สี ุด

8 แบบทดสอบก่อนเรียน กลมุ่ สาระการเรียนร้สู ขุ ศกึ ษาและพลศกึ ษา สาระที่ 4 การสรา้ งเสริมสขุ ภาพ สมรรถภาพและการปอ้ งกันโรค เรอ่ื ง การเลอื กใช้บริการทางสุขภาพ เวลา 10 นาที ชน้ั มัธยมศกึ ษาปีที่ 2 คําช้แี จง ใหน้ กั เรียนกาเครือ่ งหมาย x ทบั ตัวอักษรหน้าขอ้ ความท่ถี ูกตอ้ งเพียงขอ้ เดียว (10 คะแนน) 1. ขอ้ ใด ไมใ่ ช่ การบริการทางสขุ ภาพ ก. การบรกิ ารเพ่ือปอู งกันโรค ข. การสง่ เสรมิ สขุ ภาพ ค. การรักษาพยาบาล ง. การทดสอบสมรรถภาพ 2. สถานบรกิ ารสุขภาพในขอ้ ใดบ้าง จัดเป็นการบรกิ ารสาธารณสขุ ระดับปฐมภูมิ ก. โรงพยาบาลศูนย์ ข. โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตาํ บล ค. โรงพยาบาลมหาราช ง. สถาบนั มะเร็งแหง่ ชาติ 3. หน่วงงานภาครัฐทม่ี ีหน้าทใ่ี หบ้ ริการดา้ นสุขภาพโดยตรง คือ ก. กระทรวงกลาโหม ข. กระทรวงมหาดไทย ค. กระทรวงสาธารณสขุ ง. กระทรวงการทอ่ งเทย่ี วและกีฬา

9 4. การบรกิ ารทางการแพทย์ขอ้ ใดท่ีผใู้ ช้สิทธิในการรักษาพยาบาลฟรีไม่ตอ้ งเสียค่าใช้จ่าย ก. การวางแผนครอบครัว ข. การเปล่ยี นถา่ ยอวัยวะ ค. การผ่าตัดเสรมิ จมกู ง. การรักษาภาวะผมู้ บี ตุ รยาก 5. การตัดสินใจในการใชบ้ ริการที่สถานบรกิ ารสขุ ภาพมหี ลายประการ ยกเวน้ ขอ้ ใด ก. ค่าใชจ้ ่าย ข. อาการของโรค ค. ความสะดวกสบาย ง. ยาและเคร่อื งมอื แพทย์ 6. หากนกั เรียนมีอาการปวดทอ้ งอยา่ งรุนแรง ควรไปใชบ้ ริการสขุ ภาพในข้อใด ก. คลินิก ข. ร้านขายยา ค. สถานีอนามัย ง. โรงพยาบาล 7. หลกั การท่สี ําคญั ของระบบสุขภาพภาคประชาชน คือ ก. ประชาชนมีความสามารถดูสุขภาพของตนเอง ข. หน่วยงานของรฐั ดแู ลสุขภาพไดท้ ่ังถึงในชุมชน ค. ประชาชนและองค์กรท้องถิน่ ร่วมมือกับด้านบรกิ ารสุขภาพ ง. ประชาชนในชมุ ชนมเี ป้าหมายร่วมกนั

10 8. ข้อใดจัดวา่ เปน็ ขอ้ จํากัดของสวัสดกิ ารรักษาพยาบาลของราชการ ก. การตรวจสุขภาพประจําปี ข. การศัลยกรรมตกแต่งเพอื่ ความงามและบรกิ ารปูองกนั โรค ค. การใช้บริการในกรณฉี ุกเฉิน ง. การรกั ษาพยาบาลและศัลยกรรม 9. ระบบสุขภาพภาคประชาชนทนี่ กั เรียนสามรถเข้าร่วมไดม้ ากทสี่ ดุ คือ ก. ชมรมสร้างเสรมิ สุขภาพ ข. ศูนย์สาธารณสุขมลู ฐานชุมชน(ศสมช.) ค. อาสาสมัครสาธารณสุขประจําหมูบ่ ้าน(อสม.) ง. แกนาํ และอาสาสมคั รนักเรียนและเยาวชน 10. เป้าหมายสงู สุดของระบบสขุ ภาพ คือ ก. ประชาชนทกุ คนมสี ขุ ภาพดี ข. ประชาชนไดร้ บั การบริการด้านสุขภาพอยา่ งทั่วถึง ค. ประชาชนทกุ คนพ่งึ ตนเองดา้ นสุขภาพได้ ง. ประชาชนมีส่วนรว่ มดูแลบรกิ ารจัดการระบบสขุ ภาพ ภาพท่ี 1 การใหบ้ ริการของสถานพยาบาล ที่มา : http//www.truekapookpanya.com

11 เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน เรอื่ ง การเลือกใช้บริการทางสุขภาพ 1. ง 2. ข 3. ค 4. ก 5. ค 6. ง 7. ก 8. ข 9. ง 10. ก

12 ขนัÊ ทีÉ ř ชÊีแจงเตรยี มบทเรยี น นกั เรียนรู้จักหรอื เคยใชบ้ ริการทส่ี ถานบรกิ ารสุขภาพทาง การแพทย์และสาธารณสุขหรอื ไม่ ยกตวั อย่างสถานบริการ สุขภาพทางการแพทยแ์ ละสาธารณสุข ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… …………………………………………………………………





15 ใหน้ กั เรียนอ่านข้อความต่อไปน้แี ลว้ ช่วยกนั ตอบคาํ ถาม ระบบสง่ ตอ่ ผูป้ ่วย เหตุสําคญั ที่ทาํ ให้การจัดบรกิ ารสุขภาพจาํ เป็นต้องพัฒนาระบบสง่ ตอ่ ผูป้ ว่ ย ข้ึนมาเปน็ เพราะขีดความสามารถของสถานบริการสาธารณสุขในแต่ละระดบั มคี วาม แตกต่างกนั โดยเฉพาะในด้านของการรักษาพยาบาล ท้ังในกรณีท่ีสถานบรกิ ารเดิมมีขดี ความสามารถสูงกว่าเพื่อการรักษาไม่เพยี งพอ จงึ ต้องสง่ ตอ่ ไปยงั สถานบรกิ ารที่มี ความสามารถสงู กวา่ เพอื่ การรักษาทเี่ หมาะสม หรือในกรณที ีม่ กี ารสง่ ต่อผปู้ ่วยท่ไี ด้รับ การรกั ษาจนอาการทุเลาลงแล้ว แตต่ ้องไดร้ บั การรกั ษาดแู ลตอ่ ไป ระบบดงั กลา่ วน้ี เรียกว่า “ระบบสง่ ต่อ”โดยมจี ดุ มุง่ หมายท่สี ําคญั เพอ่ื ใหผ้ ู้ปว่ ยไดร้ บั บรกิ ารสุขภาพทด่ี ี ทส่ี ดุ และขณะเดยี วกนั ชว่ ยกลัน่ กรองมิใหผ้ ู้เจบ็ ปว่ ยเพียงเลก็ นอ้ ยไปแออัดในสถาน บริการขาดใหญ่มากจนเกินไป 1. เหตุสาํ คัญท่ีทาํ ใหก้ ารบริการสุขภาพตอ้ งมกี ารพัฒนาระบบส่งผู้ป่วยให้ดีข้ึน ...................................................................................................................................................... 2. นักเรียนคิดวา่ “ระบบส่งตอ่ ผปู้ ว่ ย” มขี อ้ ดอี ย่างไรบา้ ง จงอธิบาย ...................................................................................................................................................... 3. นักเรยี นมกี ารดูแลสขุ ภาพตนอยา่ งไร เพื่อหลกี เล่ียงการไปใชบ้ รกิ ารในสถานบรกิ ารสขุ ภาพ ...................................................................................................................................................... ใหน้ ักเรียนศึกษาความร้เู รือ่ ง การเลอื กใช้บริการทาง สขุ ภาพจากบัตรเนอ้ื หา

16 บัตรเนือ้ หา การเลอื กใชบ้ ริการทางสุขภาพ ความหมายของบริการทางสขุ ภาพ บรกิ ารทางสขุ ภาพ หมายถึง การใหบ้ รกิ าร ทางการแพทยแ์ ละสาธารณสุขในรูปแบบ ต่าง ๆ เพือ่ เปน็ การแกไ้ ขปญั หาและความต้องการของ ประชาชนในเรอื่ งสุขภาพอนามัยและ เป็นการยกระดับ สุขภาพอนามัยของประชาชนให้อยบู่ นรากฐานของ การมีสุขภาพอนามยั ท่ดี ี การให้บริการทางการแพทย์และการสาธารณสขุ ในประเทศไทยมจี ดุ ม่งุ หมายสาํ คญั 4 ประการ คอื 1. เพอ่ื ให้ประชาชนมีความสมบรู ณ์ทั้งรา่ งกาย จิตใจ ตลอดจนสังคมได้อย่างมคี วามสุข 2. เพอื่ ให้ประชาชนปราศจากโรคภยั ไข้เจ็บ 3. เพือ่ ช่วยให้ประชาชนมีอายุยืนยาว 4. เพอ่ื อารกั ษาสวัสดภิ าพของประชาชนให้ พ้นจากอนั ตรายตา่ ง ๆ ภาพท่ี 2 การใหบ้ ริการสขุ ภาพของแพทย์ ทีม่ า : https://mgronline.com/qol/detail/9540000003197

17 การเลอื กใช้สวสั ดิการบริการสขุ ภาพ ปจั จบุ นั สวสั ดกิ ารบรกิ ารสุขภาพสาํ หรบั ประชาชนมีตัวเลือกให้ใช้เพม่ิ ข้นึ อกี ท้ัง การเลือกใช้ บริการทางการแพทยส์ ามารถเลือกตัดสินใจสําหรบั การใช้บริการมากมาย อาทิ สถานบรกิ ารที่มีท้ัง หน่วยงานของรฐั และเอกชน รวมถงึ สิทธิทางการแพทย์ท่ีรัฐจัดให้มีขนึ้ เช่น บัตรทอง ประกันสงั คม การเบิกจา่ ยตรงของราชการ เป็นต้น ซง่ึ ท้ังนี้ การท่ีจะเลือกหรือ ตดั สินใจในการเลอื กใชส้ วัสดกิ าร เหลา่ น้เี พ่อื ใหไ้ ดร้ ับประโยชนส์ ูงสุดควรมีความรู้ ความเขา้ ใจ ในประเดน็ ตา่ ง ๆ ดงั นี้ สําหรับผเู้ ขา้ รบั บริการ 1. เข้าใจ จดจําหรือจดบันทึกประวัติการเจ็บป่วยหรือสว่ นท่ีเกี่ยวข้องตา่ ง ๆ เช่น – ชนดิ ของโรค และอาการของโรคท่ีเกดิ ขึน้ กบั ตัวเอง – ชื่อของยา ขนาดของยาท่ีเคยใช้รกั ษา และระยะเวลาในการรกั ษา – สถานพยาบาล และแพทย์ท่ีเคยเขา้ รบั การรักษา – พฤติกรรมการใชช้ ีวิตประจาํ วนั การบรโิ ภคอาหาร – การแพอ้ าหารหรือสารเคมี การจดบันทกึ หรอื จดจาํ รายละเอียดเกยี่ วกับตัวเราจะเป็น ข้อมลู ให้แก่แพทย์ ประกอบการรกั ษาโรคได้อย่างเหมาะสม และรวดเร็วยิ่งข้นึ 2. การรจู้ กั แหลง่ สถานบริการสุขภาพต่าง ๆ ให้ครอบคลมุ ทงั้ หน่วยงานของรัฐ และ เอกชน ว่ามอี ยู่ที่ใดบา้ ง มีจดุ ไหนทส่ี ะดวกต่อการเดนิ ทาง มกี ารให้บริการด้านใด และมจี ุดเด่น ในด้านใด 3. การมคี วามเข้าใจถึงระเบยี บการท างานของสถานบรกิ ารพยาบาล เงอ่ื นไขการ ให้บรกิ ารต่าง ๆ ซึง่ จะทําให้ง่าย และเกิดความรวดเร็วในการเขา้ รับบรกิ ารในสถานพยาบาล น้ัน ๆ

18 4. การมีความรู้ในด้านบคุ ลากรทางการแพทย์ และการสาธารณสุขวา่ มใี ครบา้ ง ได้รบั ใบอนญุ าตหรอื ไม่ มคี วามรมู้ คี วามสามารถเด่นในเร่ืองใด มใี ครที่เรารู้จักเป็นการส่วนตวั หรือไม่ เชน่ เปน็ เครือญาตพิ นี่ อ้ งหรือมิตรสหายคนรู้จัก ซงึ่ อาจทําใหง้ ่ายต่อการตดิ ตอ่ และปรึกษา 5. มีความร้คู วามเข้าใจในข้ันตอนการเขา้ รับบริการทางการแพทยใ์ นสถานบริการต่าง ๆ รวมถึงสทิ ธิการรักษาทไี่ ดร้ ับจากรัฐหรอื เอกชนในด้านค่าใชจ้ า่ ยซ่งึ จะสามารถช่วยในการ วางแผนคา่ ใชจ้ ่าย ในการรักษา 6. มคี วามรู้ความเขา้ ใจในด้านการบริการสุขภาพสาธารณสขุ เบ้ืองต้น อาทกิ ารตรวจ สขุ ภาพ การตรวจโรค การปูองกันโรค รวมไปถงึ สิทธิด้านการส่งเสริมสขุ ภาพจากหน่วยงานรัฐ ซ่ึงจะเปน็ ส่วนท่ี ชว่ ยส่งเสริมการปฏิบตั ติ นของผปู้ ่วยใหเ้ หมาะสมในขั้นตอน การรับบริการ และ การรกั ษาโรค 7. มีความร้คู วามเขา้ ใจเกี่ยวกบั โรคชนดิ ต่าง ๆ เบ้ืองตน้ และทส่ี ําคัญควรมีความรคู้ วาม เข้าใจเก่ียวกับโรคทต่ี นเองเป็นอยู่ สําหรับสถานบริการ 1. เทคนคิ การบรกิ ารท่ีมีความพรอ้ ม ได้แก่ ความเช่ียวชาญของแพทยแ์ ตล่ ะสาขา ความ พร้อมของเครื่องมือและอุปกรณ์ทางการแพทยก์ ารให้คําปรึกษาและความร้กู ารให้คําแนะนาํ ใน การใช้ยา และการแจ้งผลวินจิ ฉัยที่รวดเร็วและแมน่ ยํา 2. การเข้าถึงบริการทสี่ ะดวกไม่ยงุ่ ยาก ในด้านต่าง ๆ อาทิ การเรียงลาํ ดับการใหบ้ ริการ ผู้ป่วยก่อน - หลงั ความสะดวกรวดเรว็ การการทําบัตร ยื่นบตั ร การรับยา การจ่ายเงิน การ แนะนาํ ประชาสมั พันธ์ และใหค้ ําปรกึ ษา 3. การบริการ และมนุษย์สัมพนั ธข์ องเจา้ หน้าท่ีในดา้ นต่าง ๆ อาทิการเอาใจใสต่ ่อ คนไข้ ของสถาน พยาบาล การให้บริการทสี่ ุขภาพ และเป็นมิตรต่อผ้ปู ่วย การใหส้ ิทธิผปู้ วุ ยท่เี ทา่ เทียม กนั หรอื การไม่เลอื กปฏบิ ตั ิ ทั้งน้สี ถานพยาบาลบางแห่งอาจดมู ีมาตรฐานในการรักษา แตห่ าก การ บริการไม่ดกี ารเอาใจใสต่ ่อผปู้ ่วยไม่ดีก็ถือเป็นสถานพยาบาลไม่ควรเสี่ยงต่อการเลอื กใช้ บริการ

19 4. ส่งิ อาํ นวยความสะดวก ส่งิ อาํ นวยความสะดวกที่สถานพยาบาลควรจัดรองรับแก่ผูม้ า ใช้ บรกิ าร ไดแ้ ก่ สถานที่จอดรถ ร้านคา้ สวัสดกิ าร ห้องน้าํ ม้านงั่ น้ําด่ืม หนังสือพิมพ์ เปน็ ตน้ ส่ิงเหล่าน้ีมี ความจําเป็นอยา่ งยิ่งสําหรบั ผ้มู าใช้บรกิ ารและญาติผู้มาเยีย่ มซง่ึ จะทําให้เกดิ รสู้ ึก ประทบั ใจในสถาน บรกิ ารตามมา 5. ลักษณะกายภาพของสถานบริการ ลกั ษณะกายภาพตา่ ง ๆ อาทิ รูปแบบอาคาร สขี องอาคาร การระบายอากาศ ทางเดนิ การจัดสวน ร่มไม้ ความสะอาด เปน็ ต้น ช่วยให้เกิด ความผ่อน คลาย ความเช่ือมนั่ และแสดงถึงภาพลักษณท์ ี่ดขี องสถานพยาบาลแก่ผูม้ าใช้บริการ ได้เชน่ กัน

20 การให้บริการโดยหนว่ ยงานของรฐั บาล การจดั บรกิ ารสาธารณสุขส่วนกลาง การจัดบรกิ ารสาธารณสุขสว่ นภูมิภาค ระดับหมบู่ า้ นและตําบล สงั กัดกระทรวงกลาโหม ระดบั อาํ เภอ สงั กดั กระทรวงมหาดไทย ระดบั จังหวัด สงั กดั มหาวิทยาลัย โรงพยาบาลศนู ย์ โรงพยาบาลทั่วไป สังกัดกรมการแพทย์ สังกดั กรมสุขภาพจติ สังกดั กรมอนามัย สงั กัดกรงุ เทพมหานคร สงั กัดสภากาชาดไทย แหล่งบรกิ ารสขุ ภาพของกระทรวงสาธารณสขุ การให้บรกิ ารสาธารณสขุ แกป่ ระชาชนทั่วไป มสี ่วนราชการต่าง ๆ ท่เี กี่ยวขอ้ ง ดังนี้ ราชการส่วนภูมภิ าค สํานักงานสาธารณสุขจงั หวัด (สสจ.) เป็นสว่ นราชการบรหิ ารซ่ึงเป็นตัวแทนของ กระทรวงสาธารณสขุ ในระดับจังหวัด มีนายแพทย์สาธารณสขุ จังหวัดเปน็ หัวหน้า โรงพยาบาลศูนย์ เปน็ โรงพยาบาลขนาดใหญ่ ซึง่ ต้ังอยตู่ ามภาคตา่ ง ๆ ของประเทศ โรงพยาบาลศูนย์มบี ริการตรวจและรกั ษาโรคทีท่ ันสมยั เปน็ พเิ ศษไว้บรกิ ารแก่ประชาชนในสว่ น ภมู ิภาค และชว่ ยเหลอื ให้บรกิ ารแกผ่ ้ปู ่วยท่ีโรงพยาบาลท่ัวไปสง่ ตอ่ มาใหร้ กั ษา

21 โรงพยาบาลท่วั ไป เป็นโรงพยาบาลขนาดกลางซ่ึงตั้งอยูต่ ามจงั หวัดหรอื อําเภอ มี หน้าท่ี ตรวจและรักษาโรคท่ัวไปให้แกป่ ระชาชน โรงพยาบาลชุมชน เป็นโรงพยาบาลขนาดเลก็ ซงึ่ ตั้งอยู่ตามอาํ เภอหรอื ตําบลต่าง ๆ ขึน้ ตรงต่อสาธารณสุขจังหวัด สาํ นักงานสาธารณสขุ อําเภอ มีหน้าทีส่ ่งเสรมิ สนับสนุนและควบคมุ การปฏิบัติงาน ของ โรงพยาบาลสง่ เสริมสขุ ภาพตําบล โรงพยาบาลสง่ เสริมสขุ ภาพตําบล เปน็ สถานบรกิ ารสาธารณสขุ ระดบั ปฐมภมู ิ มี หน้าท่ี ในการนําบริการสาธารณสุขไปส่ปู ระชาชนในเขตท้องถน่ิ ทร่ี บั ผดิ ชอบ รวมทง้ั ฝกึ อบรมและดูแล อาสา สมัครสาธารณสุข(อสม.) การใหบ้ รกิ ารทางสขุ ภาพ การให้บริการทางการแพทยแ์ ละการสาธารณสขุ ของประเทศไทยแบง่ ออกเป็น 2 รปู แบบ คอื การใหบ้ ริการโดยหน่วยงานรัฐบาล การให้บริการโดยหน่วยงานเอกชน 1. แหล่งบรกิ ารสาธารณสุขของรัฐ เช่น โรงพยาบาลศิริราช โรงพยาบาลตํารวจ โรงพยาบาลศรีนครินทร์ เปน็ ตน้ ภาพที่ 3 โรงพยาบาลศริ ิราช ท่มี า : https://www.kroobannok.com/news_file/p75940311051.pdf

22 2. แหล่งบรกิ ารสาธารณสุขของเอกชน เชน่ โรงพยาบาลกรงุ เทพ โรงพยาบาลหัวเฉยี ว โรงพยาบาลพญาไท เป็นต้น ภาพที่ 4 โรงพยาบาลกรุงเทพ ที่มา : https://www.kroobannok.com/news_file/p75940311051.pdf สถานบริการสขุ ภาพ มขี ีดความสามารถในการให้บริการแตกต่างกนั จึงควรประเมิน ปญั หาสุขภาพของตนเอง ก่อนพจิ ารณาเลอื กสถานบริการสุขภาพที่เหมาะสมและมีคณุ ภาพ เพื่อให้ ไดร้ บั การบริการสุขภาพที่ดีและเหมาะสม

23 การใหบ้ รกิ ารโดยหนว่ ยงานเอกชน โรงพยาบาล โรงพยาบาล คลนิ กิ แพทย์ท่ีรบั สถานพยาบาลหรือ รกั ษาโรคหรอื คลนิ ิก สถานผดุงครรภ์ เสรมิ ความงามทวั่ ไป สมาคมพัฒนา สมาคมวางแผนครอบครัว สมาคมทําหมันแหง่ ประชากรและชุมชน แหง่ ประเทศไทย ประเทศไทย การสรา้ งหลักประกนั สขุ ภาพถ้วนหน้า การสร้างหลกั ประกนั ให้ประชาชนทุกคน สามารถเข้าถึงบริการทางดา้ นสุขภาพได้ตาม ความจาํ เป็นโดยถอื เป็น \"สิทธ\"ิ ข้นั พน้ื ฐานของประชาชนตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศกั ราช 2540 มาตรา 52 บตั รทอง คอื บัตรประกันสุขภาพถ้วนหน้าท่กี ระทรวงสาธารณสุขออกให้แกผ่ ู้มสี ทิ ธ์ิ นาํ ไปใช้ในการรบั บริการขั้นพน้ื ฐานทางการแพทย์ การสาธารณสุข และการอนามยั อนั จําเป็น ตอ่ สขุ ภาพและ การดาํ รงชีวติ สิทธิประโยชน์ของผมู้ บี ัตรทองทจ่ี ะเขา้ รับการบริการทางสขุ ภาพ โดยไมต่ อ้ งเสยี ค่าใช้จ่าย ไดแ้ ก่ 1. การตรวจและดูแลเพื่อส่งเสรมิ สขุ ภาพหญงิ ต้งั ครรภ์ 2. การดแู ลสุขภาพเด็กและภาวะโภชนาการของเดก็ 3. การตรวจสขุ ภาพประชาชนทว่ั ไปและกลมุ่ เสี่ยง 4. การวางแผนครอบครัว 5. ยาต้านไวรัสเอสดก์ รณีการป้องกนั การแพรก่ ระจายเช้อื จากแม่สู่ลูก

24 ภาพท่ี 5 โปสเตอรผ์ ใู้ ชส้ ิทธบิ ตั รทอง http://www.leehospital.org/2019/ วธิ ีการใชส้ ทิ ธหิ ลกั ประกนั สุขภาพเมอื่ เจบ็ ปว่ ย เจ็บป่วยฉุกเฉิน 1. เข้ารบั การรักษากับหน่วยบรกิ ารของรัฐหรอื เอกชน ทีเ่ ข้าร่วมโครงการทีอ่ ยูใ่ กล้ท่ีสดุ 2. แจ้งความจํานงขอใชส้ ิทธพิ ร้อมแสดงหลักฐาน ประกอบ ไดแ้ ก่ บัตรประจําตัว ประชาชนหรือบตั ร ประจาํ ตวั ที่มรี ูปถ่ายซงึ่ ทางราชการออกให้

25 กรณีฉุกเฉนิ สามารถเข้ารับบริการทหี่ น่วยบรกิ ารอ่นื ที่ร่วมโครงการหลักประกัน สขุ ภาพถว้ นหนา้ นอกเหนือหนว่ ยบริการประจําได้ไม่จํากดั จาํ นวนคร้ัง กรณีอุบตั เิ หตุ 1. กรณีประสบอบุ ัตเิ หตุทั่วไป ควรเข้ารบั การรักษายังหน่วยบริการของรฐั หรอื เอกชนที่เข้าร่วมโครงการและอยู่ใกลส้ ดุ 2. กรณปี ระสบภัยจากรถ 2.1 เขา้ รับการรกั ษายังหน่วยราชการท่ีเขา้ ร่วมโครงการ - แจ้งใชส้ ิทธิพร้อมหลักฐานประกอบ - หากมีความเสยี หายเกินคา่ เสียหายเบ้ืองต้น ใหผ้ ู้ป่วยสาํ รองจ่าย แล้วไปรับคนื จากบริษทั ประกนั ภัยของคู่กรณี (กรณไี ด้ขอ้ ยุตวิ ่ารถคูก่ รณี เปน็ ฝา่ ยผดิ ) กรณีอุบตั ิเหตุ 2.2 เขา้ รบั การรกั ษายังหน่วยบริการที่ไม่เขา้ ร่วม โครงการ - แจง้ ใช้สทิ ธิพร้อมหลักฐานประกอบและสําเนา พ.ร.บ. รถ ท่ีประสบภัย - ตดิ ต่อสายด่วน สปสช. 1330 เพ่อื ประสานหาเตยี ง รองรบั ในการสิทธหิ ลักประกนั สขุ ภาพตอ่ เน่อื ง - หากมีความเสยี หายเกนิ ค่าเสียหายเบอ้ื งต้น ให้ ผูป้ ว่ ยสาํ รองจ่ายแลว้ ไปรบั คนื จากบริษัทให้ประกันภัยของ คูก่ รณี (กรณไี ดข้ ้อยตุ วิ า่ รถคกู่ รณเี ปน็ ฝ่ายผดิ )

26 การสง่ ต่อเพอ่ื รกั ษาต่อเน่ือง 1. เขา้ รับการรักษา ณ หน่วยบริการตามสิทธิหลกั ประกันสขุ ภาพ 2. แจง้ ความจํานงเพอื่ ขอใชส้ ิทธิทกุ คร้ัง พรอ้ มท้งั แสดงบตั รประจําตัว ประชาชน หรือบตั รประจําตวั ทม่ี ีรปู ถ่ายซึ่งทางราชการออกให้ 3. หากการรักษาพยาบาลคร้ังนั้นเกนิ ศกั ยภาพของหน่วยบรกิ ารปฐม ภมู จิ ะพจิ ารณาสง่ ตอ่ ไปยังหนว่ ยบริการทมี่ ีศกั ยภาพทีส่ งู กวา่ ตาม ภาวะจาํ เปน็ ของโรค

27 แนวทางการเลอื กใชบ้ ริการทางสุขภาพ การทีป่ ระชาชนจะตัดสินใจบรกิ ารของสถานบรกิ ารสขุ ภาพแห่งใดนน้ั ขึ้นอยู่กับปัจจยั หลาย ประการ เช่น บางคนเลอื กใช้บริการท่ีอยใู่ กล้บ้าน เดนิ ทางสะดวก ในขณะท่ีบางคนอาจเลือกสถานบริการตามความเคยชิน กลา่ วคอื เคยรกั ษาทนี่ ี้มากอ่ น กจ็ ะ รกั ษาตอ่ ไป บางคนอาจเลือกสถานบรกิ ารตามท่ีมีซอื่ เสยี ง หรือบอกเลา่ ของญาติสนทิ มิตรสหาย แนว ทางเหลา่ นี้มบี างแนวทอี่ าจทาํ ให้เกดิ ปญั หาตอ่ ระบบการบรกิ ารสุขภาพ เช่น เกิดความ แออดั ของประชากรทีม่ ารอรับการบรกิ ารในสถานบรกิ ารขนาดใหญ่ ภาพท่ี 6 สภาวะอวกล้อมอกี หน่งึ ปัจจัยท่ตี ้องใชพ้ จิ ารณาเพื่อเลือกสถานบรกิ ารสาธารณสุขท่สี ะดวก ที่มา : https://www.kroobannok.com/news_file/p75940311051.pdf ดงั นนั้ แนวทางในการเลือกใช้บริการสุขภาพทเ่ี หมาะสมน้ัน ควรดําเนนิ การดงั น้ี 1. เลอื กใช้บริการทางสุขภาพได้อยา่ งถกู ตอ้ ง 2. เลอื กใช้บรกิ ารทางสุขภาพจากหน่วยงาน บริการทางสุขภาพทถ่ี ูกตอ้ ง ทมี่ อี ยูท่ ่ัวไป ทั้ง ส่วนกลางและสว่ นภมู ิภาค ซง่ึ มที ัง้ ภาครฐั บาลและเอกชน

28 ขนัÊ ทีÉ ś จดั กิจกรรมฝึ กฝนเรยี นรสู้ ทู่ ีม ให้นกั เรียนทาํ กจิ กรรมลงในบตั รกจิ กรรม ใหน้ ักเรียนนําคาํ ตอบของแตล่ ะคนในกลุ่ม มารวมเปน็ คาํ ตอบที่สมบรู ณ์







32 ขนÊั ทÉี Ŝ นําไปใชแ้ ละตรวจสอบผลงาน ให้นกั เรยี นตรวจผลงานการทํากรอบแบบฝกึ หดั ให้นกั เรยี นอา่ นวิธีงา่ ย ๆ ปลอดภยั จากผลิตภณั ฑ์ สขุ ภาพ “ลวงโลก” และเลือกสถานเสรมิ ความงาม อย่างไรใหป้ ลอดภยั