ihracat-prosedurleri

İhracat Prosedürleri NOTLAR KDV’yi her zaman son tüketici öder. Eğer ihracat olacaksa KDV ithalatçı ülke firması tarafından ithalat ülkesine ödenir. İhracatçı firma üretim sürecinde ya da almış olduğu ürünlerin ihracatını yaparken ödemiş oldu- ğu KDV oranlarını ihracattan sonra geri alma hakkına sahiptir. Türkçe fatura (EK- 8-9) ile ilgili önemli konulardan bir tanesi ise ihracat gümrükleme işlemleri yapılabilmesi için kesinlikle ibraz edilmesi gereken belgelerden bir tanesidir. Dolayısıyla ihracat gümrükleme işlemlerinin yapılması için zorunlu bir belgedir. Türkçe fatura, ithalatçı firma adına kesilmesine rağmen, Türkiye sınırları içerisinde kalan ve ithalatçıya gönderilmeyen bir faturadır. Bu özelliğiyle de ülke içerisinde kesilen faturalardan ayrılır. Çünkü ülke içerisinde kesilen faturalar alıcı adına kesilir ve alıcıya verilir. NOT Firmanın eğer ki faturadaki nüsha sayısı fazla ve Türkçe ifadelerin altında da İngilizce karşılıkları varsa istediği taktirde bu faturayı ithalatçıya rahatlıkla gönderebilir. Türkçe fatura yalnızca Türkiye sınırları dâhilindeki resmi ve özel kuruluşlarda geçerlidir. Yani ihracatçı ihracatını gerçekleştirirken başvuracağı mercilere (İhracatçılar Birliği, Gümrük Müdürlüğü, Tarım İl Müdürlüğü, Zirai Karantina İl Müdürlüğü, Ekonomi Bakanlığı, TOBB’a bağlı Sanayi ve Ticaret Odaları, Vergi Dairesi, Borsa, Veterinerlik, vb.) düzenleyeceği bu belgeyle başvurur ve izinlerini alarak ihracatını gerçekleştirir. Dolayısıyla bu belgenin tam ve eksiksiz olarak düzenlenmesi ve zamanında ilgili birimlerden tasdik veya onaylarının yaptırılması gerekmektedir 3.1.1.1.1. Türkçe (İhracat ) Faturasında Bulunması Gereken Bilgiler3 1- Alıcı firmanın tam olarak adı ve adresi 2- Faturanın numarası ve tarihi www.daib.org.tr 51

İhracat Prosedürleri 3- Malın tam ve açıklayıcı olarak adı (mal cinsi) 4- Ölçün birimi (adet-kg-m2 gibi) 5- Malın birim fiyatı 6- Malın toplam fiyatı (teslim şekli ne olursa olsun, FOB bedelin ayrı olarak beyan edilmesi gerekmektedir.) 7- Döviz cinsi (USD, CAD, AUD, EURO vb.) 8- Teslim Şekli ve yeri 9- Ödeme Şekli 10- Aracı banka ve şubesi 11- İmalatçı bilgileri: İmalatçı kendisidir. İmalatçının adı, vergi dairesi ve numarası Tedarikçi kendisidir.5 12- Brüt ve net ağırlığı 13- Kap adedi ve kap cinsi 14- Yazı ile toplam döviz tutarı 15- Firmanın kaşe ve imzası Türkçe Fatura içinde yer alan her bir maddeyi kısaca açıklamaya çalışalım Alıcı firmanın tam olarak adı ve irtibat adresi : İhracatı gerçekleştireceğimiz firmanın ticari ünvanı ve adresi açıkta belirtilmelidir. Burada malı sattığımız alıcının belirttiği ikinci bir adresi de yazabiliriz. Örneğin, ticaret yapılan ülke Irak’daki bir alıcı olsun. Irak’daki alıcı bizim göndereceğimiz malın ödemesini kendisinin yapacağını ama malların İran’daki temsilcisi veya irtibat ofisine gönderilmesini isteyebilir. Bu durumda faturanın 5 Daha detaylı için bakınızı; Mutlu YILMAZ, Ahmet ÖZKEN, İhracat Anlamak ve Yönetmek İçin Bilmeniz Gereken Her Şey, 2. Baskı, Optimist Yayınları, 2011, İstanbul, s.242-247. 52 www.daib.org.tr

İhracat Prosedürleri belirtilen yerine hem ticaret yapıldığı ülkedeki alıcı hem de malı teslim edileceği alıcı belirtilebilir. Faturanın numarası ve tarihi : Düzenlenen faturanın seri numarasına göre paralel olarak faturanın düzenlenme tarihi belirtilmelidir. Burada ihracatı çok yoğun olan firmalar kendilerince seri numarasının haricinde bir numaralandırma sistemine gidebilirler. (Örneğin EX01, İHR01 vb.) buradaki önemli husus fatura tarihinin seri numarasıyla ardışık uyumlu olmasıdır. Malın tam ve açıklayıcı olarak adı (mal cinsi) : Mal cinsinin açık ve net bir şekilde faturada belirtilmesi gerekmektedir. Bunun iki gerekçeli sebebi vardır. Birincisi İhracatçının hangi ihracatçılar birliğine kaydının yapılacağının sorusunun cevabının verilmesidir. İkincisi ise ihracatı yapılması düşünülen ürünün gümrükten çıkış işlemleri gerçekleştirilirken ki Gümrük Müşavirliği firmasının düzenleyeceği Gümrük Beyannamesinde belirtilmesi zorunlu olan G.T.İ.P:(Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon Numarası)’ın düzgünce belli edilmesi içindir. Ölçü Birimi : İhracatı yapılacak olan ürünün satışa esas ölçü biriminin açıkça belirtilmiş olması gerekmektedir. ( Örneğin, Adet, Kg, Metre, Metrekare, metreküp, Ton, Litre vb.) Malın Birim Fiyatı : Malın hangi birim üzerinden hesaplanıyorsa (adet, kg vb.) fiyatının birim başına gösterilmesidir. Malın Toplam Fiyatı : Malın toplam fiyatının faturada gösterilmesinin yanı sıra gümrük idareleri ve Ekonomi Bakanlığının bu hanede görmek istedikleri bir ibare daha vardır. Oda faturanın “FOB” bedelidir. Teslim şekli ne olursa olsun faturada mutlaka FOB bedelin gösterilmesi gerekmektedir. Bunun iki gerekçeli sebebi vardır. - Birincisi; İhracat gerçekleştirilirken ihracatçının cebinden çıkması gereken (Uygulamada genellikle Gümrük Müşavirliği hizmeti veren firmanın cebinden çıkar) bağlı bulunduğu İhracatçılar Birliği’ne ödenecek olan nispi aidat tutarının FOB bedel üzerinden tahsil www.daib.org.tr 53

İhracat Prosedürleri edilmesidir. İhracatçılar Birliği bu parayı tahsil ederken teslim şekli ne olursa olsun FOB bedel üzerinden tahsil eder. - İkincisi ise; Ekonomi Bakanlığı, ürün, sektör ve ülke genelinde gerçekleştirilen ihracat rakamlarını açıklarken yaptığı açıklamalarda istatistiki bilgileri FOB bedel üzerinden verir. Aslında bilindiği üzere kitabımızın 3.bölümünde bahsettiğimiz teslim şekillerinden birisi olan FOB gemi güvertesinde teslim anlamına gelmektedir. Yani İzmir limanından FOB teslim şekli ile ihracat yapacak olan iki farklı firmanın aynı mal için limana olan uzaklıkları yüzünden üstlenecekleri dahili nakliye ücretleri ile birlikte oluşan FOB bedelleri değişiklik arz etmektedir. Bu yüzden kanaatimizce istatistiki olarak açıklanan ihracat bedellerinin “EXW” yani fabrikada, işyerinde teslim olarak bilinen teslim şeklinin rakamları doğrultusunda açıklanmasının daha gerçekçi olacağıdır.; Döviz Cinsi : İhracatın gerçekleştirileceği ülkeye hangi döviz cinsinden satışı gerçekleştirdiysek o döviz cinsinin açık bir şekilde faturaya yazılması gerekmektedir. Teslim Şekli ve Yeri : Düzenlenecek olan ihracat faturasına hangi teslim şeklinin hangi zamanda kabul edilen kısmının kullanılacağının yazılması gerekmektedir. Örneğin: FOB İzmir Alsancak Port (Incoterms 2000) Ödeme Şekli : Hangi Ödeme yöntemi seçilmişse yazılmalıdır. Örneğin Mal Mukabili veya Akreditif vb. Aracı Banka ve Şubesi : Döviz transferini gerçekleştireceğimiz bankanın ismini ve şubesini belirtmeliyiz. İmalatçı Bilgileri : İhracat gerçekleştirildikten sonra ihracatçının bağlı bulunduğu vergi dairesine başvurup alması gereken bir Katma Değer Vergisi (KDV) iadesi vardır. Bu ihraç konusu mala göre (%1,%8,%18) değişiklik arz etmektedir. 54 www.daib.org.tr

İhracat Prosedürleri İhracatçı firma eskiden nakit olarak almış olduğu yüklendiği KDV oranını günümüzde vergi borçlarına, SGK borçlarına, elektrik borçlarına mahsup edebilmekte (borcuna karşılık alacağını saydırmak) kimi zaman da nakit olarak alabilmektedir. NOT 1) İmalatçı Kendisidir yazılır. 2) İmalatçının adı vergi dairesi ve vergi numarası yazılır. 3) Tedarikçi Kendisidir yazılır. Brüt ve Net Ağırlığı: Ürünlerin ambalajlı ağırlıkları olan brüt ağırlıkları ile ambalajsız net ağırlıkları toplam olarak belirtilmelidir. Kap Adedi ve Kap cinsi: Gerçekleştirilmesi planlanan ihracat söz konusu ürünlerin hangi kaplar içerisinde kaçar adet gönderileceğinin açıkça belirtilmesi gerekmektedir. (Örneğin: koli, balya, çuval, kutu, sandık, torba vb.) Yazı ile toplam döviz tutarı: Faturanın alt kısmına, gerçekleşen ihracat rakamının toplam tutarı yazı ile belirtilmelidir. Firmanın kaşe ve imzası: İhracatçı firmanın üzerinde açıklayıcı firma ismi, adresi, vergi dairesi ve vergi numarası yazılı matbaaca düzenlenmiş olan kaşesi basılmalı ve yetkili şahısça imzalanmalıdır. www.daib.org.tr 55

İhracat Prosedürleri NOT İç piyasada genel kabul görmüş uygulanan bir sistem vardır. Kaşeyi eğer faturanın üst tarafına vu- rursanız fatura açık kesilmiş yani tahsilât yapılmamıştır. Kaşeyi eğer aşağıya vurursanız da fatura kapalı kesilmiş yani tahsilât yapılmıştır anlamına gelmektedir. Yurtdışına göndereceğimiz ihracat malımız için keseceğimiz faturada böyle bir uygulama geçerli değildir. Yani ihracatçı firma kaşeyi faturanın üzerine dilediği yere basıp imzalayabilir. 3.1.1.2. Yabancı Fatura (INVOICE) ‘‘İhracat yapan firmaların Türkçe fatura iç piyasada geçerliliği olan tüm resmi ve özel dairelere iletilecek evrak olarak karşımıza çıkmaktaydı. Türkçe Fatura, aynı zamanda resmi bir evrak niteliği taşıdığında ülkemiz yasalarına göre belirli sürelerle saklamak ve istendiğinde ilgili mercilere göstermekle yükümlü olduğumuz belgelerdi. Buraya kadar olan kısmı zaten bir önceki bölümde görmüştük. Peki, “Yabancı Fatura” nedir? Neden ihracatçı firmanın Türkçe faturadan farklı olarak yabancı fatura düzenlemesi gerekmektedir? Öncelikle yabancı faturanın işlevinden bahsedelim. Yabancı fatura (EK.10-11) ihracatçı firma tarafından hazırlanan, ithalatçı adına kesilen ve genellikle de İngilizce olarak hazırlanan bir belgedir. Buradaki kritik soru ise yabancı faturanın Türkçe faturadan farkı nedir? Sorusudur. Yabancı faturanın, Türkçe faturadan en büyük farkı Maliye Bakanlığı onaylı olamaması ve yetkili matbaaca basılma zorunluluğu olmamasıdır. Dolayısıyla ihracatçı firma kendi antetli6 kâğıdına, bilgisayarından hazırlamak suretiyle bu belgeyi oluşturabilmektedir Şu ana kadar olan süreçte ihracatçı firma hem Türkçe Fatura hem de Yabancı fatura olmak üzere iki ayrı fatura düzenlemektedir. Dolayısıyla ihracatçı firmanın dikkat etmesi gereken en önemli unsur,; ihracatçının keseceği Türkçe fatura ile yabancı faturanın birbiri ile uyumlu olması gerekliliğidir. Özellikle kesilen faturala değerlerinin birbiri ile uyumlu olması gerekmektedir. Örnek vermek gerekirse; ihracatçı firma ithalatçıya Türkçe faturada 100.000 USD değer göstermiş ise, Yabancı faturada göstermesi gereken değerde 100.000 USD olmalıdır. Yani ‘‘Türkçe Fatura = Yabancı Fatura’’ olması gerekir. 6 Antetli Kâğıt: Firmanın varsa logosunun, iletişim vb. bilgileri matbu olarak barındıran belge 56 www.daib.org.tr

İhracat Prosedürleri Burada aklımıza bir soru daha gelebilir. Türkçe Faturada ihracatçı firma KDV oranını yazmıyor ve faturada göstermiyordu. Peki, yabancı faturada da KDV yer almayacak mı? Cevabımız evet olacak. Aynı Türkçe faturada olduğu gibi yabancı faturada da KDV yer almaz. “Aslında yabancı fatura dış ticaretteki paradoks bir yapıyı da ortaya koyar. Çünkü yabancı fatura, ülkemiz için herhangi bir resmi evrak niteliği taşımayan, dolayısıyla iç piyasada resmi bir anlam ifade etmeyen bir belgedir. AMA iş ithalata geldiğinden birden işin çehresi değiştirmektedir. Çünkü ithalatçı firma, kendi ülkesinde gerçekleştireceği ithalatı yapabilmek için yabancı faturaya ihtiyacı vardır. Daha keskin bir ifadeyle yabancı fatura olmadan ithalatçı firma, ithalat işlemlerini başlatamaz. Dolayısıyla ödeyeceği (eğer varsa) gümrük vergilerinden, KDV’ye, kısacası tahakkuk eden tüm mali yükümlülükleri için, hep yabancı fatura baz alınacaktır. Herhangi bir usulsüzlük ve yanlış beyan sonucunda ithalatçı firma, kendi ülkesindeki hükümetinin vereceği her türlü cezai yaptırımlarına muhatap olacaktır. Sonuç olarak; ihracat ülkesinde ve sürecinde resmi bir niteliği olmayan yabancı fatura, ithalat ülkesinde ve sürecinde en değerli ve önemli belgelerden birisidir.” 7 3.1.1.2.1. Yabancı ( İngilizce ) Faturada Bulunması Gereken Bilgiler8 • Başlık kısmına INVOICE ibaresinin yazılması • Yabancı fatura eğer, İhracatçı firmanın antetli kağıdı üzerine yapılıyorsa zaten mevcut olan ihracatçı firmanın bilgileri burada vardır. Eğer boş A4 kağıdı üzerinde hazırlanıyorsa ihracatçı bilgileri yazılmalıdır. (firma ismi, açık adresi, iletişim bilgileri vb.) • İthalatçı firmanın detaylı bilgileri (tüzel kişiliğini belirten unvan-isim, açık adresi, adres haricindeki tel, faks, mail vb. bilgiler) • Fatura kapsamında düzenlenen ürüne ait açıklama ve miktarı • İhracatı yapılan ürün veya ürün gruplarının birim ve toplam değeri ile bu değerlerin anlaşılan para birimi cinsinde belirtilmesi • Teslim şekli (INCOTERMS) • Ödeme Şekli • Banka bilgileri 7 Mutlu YILMAZ, Ahmet ÖZKEN, “Dış Ticarete Giriş”, 3. Baskı, Gazi Kitapevi, Ekim 2015, s.194. 8 a.g.e., s.194-195. www.daib.org.tr 57

İhracat Prosedürleri • Ürünün gönderim aşamasında eğer, nakliye ve sigorta ihracatçı tarafından karşılanıyorsa ayrıca bildirilmesi gerekmektedir. • İhracatçı firmaya ait imza ve kaşe Yabancı faturanın içeriği ve Türkçe faturadan farklılıkları bu bölüm içerisine anlatılmış olsa bile bu farklılıkların yer aldığı tablonun incelenmesinde fayda bulunmaktadır. Tablo.19 Türkçe ve Yabancı Fatura Arasındaki Farklılıklar TÜRKÇE FATURA YABANCI FATURA Türkiye’de geçerlidir. (Resmi Olarak) İthalatçı ülkede geçerlidir (Resmi Olarak) İhracat gümrüklemesi için olmazsa olmaz bir İthalat gümrükleme işlemleri için olmazsa belgedir. olmaz bir belgedir Maliye Bakanlığı Tasdikli Fatura Antetli Kâğıda hazırlanır. İstenirse A4 kâğıdına Koçanlarından oluşur bile hazırlanabilir. Türkçe dilinde hazırlanır Ağırlıklı olarak İngilizce hazırlanır. İstenildiği taktirde başka ülke dillerinde de hazırlanır. İmalatçı, İmalatçı adı adresi vergi No, Tedarikçi kendisidir. İbarelerinden birisinin Türkiye’de geçerli olmadığından KDV yazılması KDV iadesi için önem arz eder iadesi için gerekli olan İmalatçı vb. bilgilerin yazılmasına gerek yoktur. 3.1.1.3. Tasdikli Fatura İhracatçı firma tarafından hazırlanan yabancı faturanın, ithalatçı ülke konsolosluğunda onaylatılmasıyla mevcut yabancı fatura tasdikli fatura olmuş olur. Genellikle ihraç edilen ürününün menşeini (ürünün üretilmiş olduğu ülkeyi) tespit amacıyla yapılmaktadır. 3.1.1.4. Konsolosluk Faturası İhracatçı firmanın, yurtdışına satmış olduğu ürün için, ithalatçı firmanın ülke konsolosluğundan 9 Mutlu YILMAZ, “111Soruda İhracat”, Optimist Yayınları, Ekim 2014, s.90. 58 www.daib.org.tr

İhracat Prosedürleri aldığı ve düzenlendikten sonrada ilgili ithalat ülke konsolosluğu tarafından onaylatıldığı ve bu sürecin bitiminde sonra ihracatın gerçekleşmiş olduğu faturadır. Konsolosluk faturaları, ürünün menşei, ürünün değerinin (birim ve toplam fiyat) onaylanması amacıyla oluşturulmuştur. Konsolosluk fatura uygulamalarının nedeni ithalatçıya ‘‘düşük fatura’’ kesilmesini önlemektir. NOT İthalatçı firmanın talebiyle, İhracatçı firmanın ithalatçı adına kesmiş olduğu ve ithalatçıya gön- dereceği yabancı faturanın, Türkçe faturaya nazaran daha düşük değerde kesilmesidir. (ithalatçı bu sayede ithalat yaparken, mal bedelini düşük gösterdiğinden daha az vergi ödeyecek ve ül- kesinden vergi kaçıracaktır. Bu süreçte maalesef bazı ihracatçılarımız mallarını satabilmek için bazen düşük fatura kesmek zorunda kalsalar da yasa dışı olan düşük faturayı ihracatçılarımızın kesmemeleri şiddetle tavsiye etmekteyiz. 3.1.1.5. İhraç Kayıtlı Fatura Öncelikle belirtmemiz gereken en önemli vurgu; İhraç kayıtlı faturanın aslında, ülke içerisine kesilen bir fatura olduğudur. Yani ülke içi satışta kullanılan bir faturadır. Ama buradaki önemli farklılık ise kendisine fatura kesilen taraf olan firma kendisine kesilen faturadaki malları ihraç etmek için almış ve sonunda ihracatını, kendisine verilen süre içerisinde yapacağı olmasıdır. . Fakat fatura kesen ilk firma kesmiş olduğu faturayı, ülke içerisine kesmiş olmasına rağmen fatura içerisine KDV’yi dahil etmemiştir. Konu ilk okuduğumuzda biraz karmaşık gelebilir. Daha anlaşılır olması için süreci örnekleyerek anlatalım. Denizli’deki kumaş üreticisi X firması üretmiş olduğu kumaşları, Erzurum’daki deki Y firmasına kumaşları gömlek haline getirdikten sonra ihracat yapması nedeniyle satmıştır. Dikkat ederseniz faturayı kesen Denizli’deki X firması ve kendisine fatura kesilen Y firması ülke içerisinde faaliyet gösteren bir firmalardır. Fakat X firması kesmiş olduğu faturada KDV’yi kendisine tanınan hak doğrultusunda dâhil etmemiştir. Ama Y firması da almış olduğu kumaşları işleyip İran’daki firmaya ihracat etmek için almış ve sonunda ihracatı gerçekleştirmiştir. Buradan çıkan sonuç şudur; İhracat aşamasında, ihracat yapacak firmaların belirli bir süre için ithalatçı adına KDV ödeyerek, KDV’nin maliyetine katlanmamaları için Devletimizin vermiş olduğu ve sadece bu aşamada kullanılması için vermiş olduğu bir ihracat yapacak firmalara verilen müsaadedir. www.daib.org.tr 59

İhracat Prosedürleri İhraç kayıtlı fatura kesilirken aşağıdaki ifadenin fatura içinde yer alması gerekmektedir. ‘‘İşbu fatura 3065’e tabi olup İhraç kayıtlı olarak kesilmiş ve KDV tahsil edilmemiştir’’. Vermiş olduğumuz örnekten devam edersek, Erzurum’da ki Y firması kendi adına kesilen ihraç kayıtlı fatura kapsamındaki malı, 90 gün içerisinde ihracatını yapmak zorundadır. NOT İhracatçı firmanın hazırladığı ve ithalatçıya gönderdiği bir belge daha vardır ki Bu da “Proforma Fatura” olarak karşımıza çıkar . Dış ticaret sürecinde en çok karıştırılan kavramlardan bir tanesi olan ‘‘Proforma Fatura’’ karma- şaya sebep olması isminde geçen “fatura” kavramı yani İngilizce ifadesiyle “Invoice” ifadesidir. Akılların daha fazla karışmaması için kısaca ifade etmek istersek; “Proforma Fatura”, bir fatura değil, teklif mektubudur. İhracatçı firmanın, ithalatçı firmaya sata- cağı ürün ile ilgili; ödeme şekli, teslim şekli, ürünün miktarı, ambalajı vb. bilgileri verip fiyat teklifi geçtiği bir tekliftir. 3.1.2. GÜMRÜK BEYANNAMESİ Türkiye Gümrük Bölgesi’ne (TGB) giriş (ithalat) ve çıkış (ihracat) yapacak olan her türlü eşyanın gümrükleme işlemlerinin yapılaması gerektiğini özellikle ihracat tanımını yaparken ifade etmiştik. Dolayısıyla gümrükleme işlemlerinin sonuçlandırılması için Gümrük Beyannamelerinin hazırlanması ilgili kurumların onayından geçmesiyle gümrükleme işlemleri sonuçlandırılabilmektedir. Türkiye’de 2000 yılından itibaren ‘‘Tek Tip Gümrük Beyannamesi’’ kullanılmaya başlamıştır. ‘‘Gümrük Çıkış Beyannamesi’’, ihracat işlemlerinde kullanılırken, ‘‘Gümrük Giriş Beyannamesi’’ ithalat işlemleri için kullanılmaktadır. Bu sistem içerisinde gümrük beyannameleri toplamda sekiz nüshadan oluşmaktadır. İlk beş nüshası ihracat işlemleri için kullanılırken, diğer üç nüsha ithalat işlemleri için kullanılmaktadır. Gümrük nüshalarının detayları aşağıda olduğu gibidir; 1. Nüsha: Kırmızı renkte düzenlenir ve/veya transit işlemlerinde kullanılmaktadır. Bu nüsha ilgili gümrük idaresinde kalır. 60 www.daib.org.tr

İhracat Prosedürleri 2. Nüsha: Yeşil renkte düzenlenmektedir. İstatistiki amaçla kullanılmaktadır. 3. Nüsha: Sarı renkte düzenlenmekte ve gümrük işlemleri bittikten sonra ihracatçı firmaya verilmektedir. İhracatçı firmanın ihracat yaptığını kanıtlayan resmi bir belgedir. ‘‘3. nüshanın ticari literatürde geçen birden fazla ismi vardır. Bunlar, KDV Nüshası, Mükellef Nüshası, Sarı Nüsha, Üçüncü Nüsha, Teyit Nüshası ve Kapama Nüshalarıdır’’. Ayrıca ‘‘Bu nüsha aracı banka ve diğer kamu kuruluşları tarafından izlenen işlemlerde kanıtlayıcı nüsha olarak kullanılır. İlgili kuruluşlar, gerek görmeleri halinde, bu nüshadan bir fotokopi alarak, asıl nüshayı mükellefe iade eder’’. 4. Nüsha: Mavi renkte düzenlenir. Transit rejiminde kullanılmaktadır. Varış gümrüğünde kullanılmaktadır. 5. Nüsha: Mavi renkte düzenlenmektedir. Transit rejimde kullanılmaktadır. Çıkış gümrüğünde kullanılır. 6. Nüsha: Kırmızı renktedir. İthalat işlemleri için kullanılmaktadır. İthalat gümrükleme işlemi bittikten sonra Gümrükler Genel Müdürlüğüne gönderilmektedir. 7. Nüsha: Yeşil renkte düzenlenmekte, ithalat işlemlerinde İstatistiki amaçla kullanılmaktadır. 8. Nüsha: Sarı renkte düzenlenmekte ve ithalat işlemlerinde kullanılmaktadır. İthalat gümrükleme işlemleri bittikten sonra, ithalatçı firmaya verilmektedir. Mükellef nüshası da denmektedir. İhracatçı firmanın adına dolaylı temsil sıfatıyla işlem takibi yapacak olan Gümrük Müşavirliği firması tarafından doldurulan ve ihracatçı için ihracatın yapıldığına dair ispat niteliğinde olan resmi evraktır. Gümrük çıkış beyannamesi gümrük kanunu ve yönetmeliğinde belirtilen usul ve esaslara göre düzenlenmelidir. İhracatta Gümrük müşavirliği firması tarafından doldurulan Gümrük Çıkış Beyannamesinin işleyişte kullanılan 3 nüshası vardır. Bu nüshalar kenarlarındaki renklerinden dolayı gümrük idareleri tarafından kırmızı, yeşil ve sarı nüsha olarak değerlendirilir. (EK 12-13) www.daib.org.tr 61

İhracat Prosedürleri Bunların işlemleri bitirildikten sonra; 1.nüsha : İlgili Gümrük Müdürlüğü’nde 2.nüsha : İlgili Gümrük Müdürlüğü’nde (Ankara Kontolör Genel Müdürlüğü’ne istatistik amaçlı gönderilmek üzere) 3.nüsha : İHRACATÇIYA (Bütün işlemler bittikten sonra) teslim edilir. 3.1.2.1. Gümrük Çıkış Beyannamesinin Kutularına İlişkin Açıklamalar 1- Beyan: Beyan üç alt-bölümden oluşur. Birinci alt-bölüm : Ortak Transit Rejimine İlişkin Sözleşmeye taraf ülkelere yönelik ihracat işlemlerinde “EU” kodu, diğer ülkelere yönelik ihracat işlemlerinde ise “EX” kodu yazılır. İkinci alt-bölüm : İhracat işlemlerinde kullanılır. Bu alt-bölüm, transit işlemlerinde kullanılmaz. Üçüncü alt-bölüm : Sadece transit rejimi için kullanılır. Türkiye gümrük bölgesinde başlayıp bitecek transit işlemlerinde “TR” kodu yazılır. Aynı form hem ihracat hem de transit rejiminde kullanılıyorsa, birinci alt-bölüme “EU” veya “EX” kodlarından uygun olanı yazılır, üçüncü alt-bölüm ise, yukarıdaki açıklamaya göre doldurulur. 2- Gönderici/İhracatçı: Gönderici/İhracatçı kişi veya firmanın tam adı ve adresi yazılır. “No” kısmına sadece ihracatçının vergi numarası yazılır. Gönderici/İhracatçının birden fazla olması halinde ise, gönderici/ihracatçıdan sadece birisi bu kutuya, diğer gönderici/ihracatçılara ilişkin bilgiler ise sistemin ilgili ekranına yazılır ve beyannamenin çıktısında “ekli liste” ibaresi otomatik olarak yer alır. Diğer gönderici/ihracatçılara ilişkin bilgileri içeren liste beyannameye eklenir. Bilgisayar sistemine dahil olmayan gümrük idarelerinde bu kutuya “çeşitli” ibaresi yazılarak, gönderici/ihracatçı isim ve adreslerine ilişkin liste beyannameye eklenir. 62 www.daib.org.tr

İhracat Prosedürleri 3- Formlar: Bu kutu, birden fazla kalem eşya olması dolayısıyla devam formlarının kullanılması halinde doldurulur. İki alt-bölümden oluşan bu kutunun birinci alt-bölümüne, doldurulan takımın kaçıncı takım olduğu, ikinci alt-bölüme ise toplam takım sayısı yazılır. Örneğin: 2 devam formu söz konusu ise, beyannameye 1/3, ilk devam formuna 2/3, ikinci devam formuna 3/3 ibaresi yazılır. Beyan edilecek eşya bir kalemi kapsadığında, bu kutu boş bırakılarak, 5 no.lu kutuya 1 rakamı yazılır. 4- Yükleme Listeleri: Birden fazla kalem olması ve devam formu kullanılmaması halinde, bu kutuya beyanname ekindeki kalem sıra numarası, GTİP numarası, eşyanın cinsi, vergi matrahı, vergi oranı ve vergi tutarının bulunduğu listenin adedi yazılır. 5- Kalem Sayısı: Kullanılan takım ve devam formlarında beyan edilen eşyanın toplam kalem adedi yazılır. Devam formları kullanıldığında, kalem sayısı, “eşyanın tanımı”na ilişkin 31 no.lu kutuların sayısına eşit olmalıdır. 6- Kap Adedi: Söz konusu sevkiyata ilişkin toplam kap adedi yazılır. 7- Referans Numarası: Kullanıcılar açısından bu kutunun doldurulması ihtiyaridir. Söz konusu sevkıyat için ilgili kişi tarafından verilen referans numarası bu kutuya kaydedilir. 8- Alıcı: Alıcı kişi veya firmanın tam adı ve adresi yazılır. Alıcının Türkiye’deki bir serbest bölgede faaliyet gösteren kişi olması halinde, vergi numarası da yazılır. Alıcıların birden fazla olması halinde ise, alıcılardan sadece birisi bu kutuya, diğer alıcılara ilişkin bilgiler ise sistemin ilgili ekranına yazılır ve beyannamenin çıktısında “ekli liste” ibaresi otomatik www.daib.org.tr 63

İhracat Prosedürleri olarak yer alır. Diğer alıcılara ilişkin bilgileri içeren liste beyannameye eklenir. Bilgisayar sistemine dahil olmayan gümrük idarelerinde, bu kutuya “çeşitli” ibaresi yazılarak, alıcıların isim ve adreslerine ilişkin liste beyannameye eklenir. 9- Mali Müşavir / Serbest Muhasebeci: İhracatçının yeminli mali müşavirinin veya mali müşavirinin ya da serbest muhasebecisinin adı, soyadı ve vergi numarası yazılır. 10- Gideceği Ülke: İhraç eşyasının gönderileceği ilk ülkenin kodu yazılır. 11- Ticaret Yapılan Ülke: Bu kutuya ihracat yapılan ülkenin kodu yazılır. 13- Tarım Politikası: Bu kutu boş bırakılır. l4- Beyan Sahibi / Temsilcisi: Beyan sahibi kişi veya firmalar ile kanuni temsilci veya gümrük müşavirinin tam adı ve adresi yazılır. Kutudaki (No) kısmına ise, gönderici/ihracatçının veya temsilcinin veya gümrük müşavirinin vergi numarası yazılır. 15- Çıkış/İhracat Ülkesi: Eşyayı sevk/ihraç eden ülkenin adı (Ek 9) bu kutuya yazılır. - 15a- Çıkış Ülkesi Kodu : İlgili ülkenin kodu yazılır. - 15b- Çıkış Ülkesi Bölge Kodu : Bu kutu boş bırakılır. 16- Menşe Ülke: Bu kutu, menşe ülke kodunun 34 a’da girilmesi nedeniyle boş bırakılır. Bilgisayar sistemine dahil olmayan gümrük idarelerinde, eşyanın menşe ülkesinin adı yazılır. Birden fazla menşe söz konusu ise, “çeşitli” ibaresi yazılır. 64 www.daib.org.tr

İhracat Prosedürleri 17- Gideceği Ülke: Bu kutuya eşyanın en son gideceği ülkenin adı yazılır. - 17a- Gideceği Ülke Kodu : Bu kutuya eşyanın en son gideceği ülkenin kodu yazılır. - 17b- Gideceği Ülke Bölge Kodu : Bu kutu boş bırakılır. 18- Çıkıştaki Taşıt Aracının Kimliği ve Kayıtlı Olduğu Ülke: Bu kutu iki alt-bölümden oluşmaktadır. - Birinci alt-bölüme, ihracat veya transit işlemlerinin tamamlandığı gümrük idaresine sunulduğu şekilde eşyanın doğrudan yüklendiği taşıt aracının (karayolu taşıma aracı, gemi, demiryolu vagonu, hava taşıtı) plaka veya kayıt numara(lar)ı veya adı gibi kimlik bilgisi yazılır. - İkinci alt-bölüme, taşıt aracının (veya birçok taşıt aracı varsa diğerlerini hareket ettiren aracın) kayıtlı olduğu ülkenin kodu yazılır. Örneğin, değişik plaka numaraları olan bir çekici ve römorkun kullanılması halinde, hem çekicinin hem de römorkun plaka numarası, çekicinin kayıtlı olduğu ülkeyle birlikte yazılır. Posta gönderileri olması durumunda veya sabit taşıma tesisleri ile taşıma yapılması durumunda, kayıt numarası ve kayıtlı olduğu ülke yazılmaz. Demiryoluyla taşıma yapılması durumunda, kayıtlı olduğu ülke yazılmaz. 19- Konteyner: İhracat veya transit işlemlerinin tamamlanması sırasında, Türkiye’den çıkışta sınırı geçerken olması öngörülen duruma göre aşağıdaki kodlardan biri yazılır: Eşya konteyner ile taşınıyorsa “1”, Eşya konteyner ile taşınmıyorsa “0”. www.daib.org.tr 65

İhracat Prosedürleri 20- Teslim Şekli: Üç alt-bölümden oluşmaktadır. - Birinci alt-bölüme, teslim şekline ilişkin kod yazılır. - İkinci alt-bölüme, eşyanın teslim edildiği yerin adı yazılır. - Üçüncü alt-bölüm boş bırakılır. 21- Sınırı Geçecek Hareketli Taşıt Aracının Kimliği ve Kayıtlı Olduğu Ülke: İki alt-bölümden oluşmaktadır. - Birinci alt-bölüme, ihracat veya transit işlemlerinin tamamlandığı sırada Türkiye’den çıkışta sınır geçiş noktasında kullanılması düşünülen hareketli taşıt aracının cinsinden (karayolu taşıma aracı, gemi, demiryolu vagonu, hava taşıtı) sonra kayıt numarası veya adı yazılır. Kombine taşımacılık durumunda veya birden fazla taşıt aracının bulunması halinde, hareketli taşıt aracı tüm kombinasyonu hareket ettiren araçtır. Örneğin, gemiye yüklenmiş bir karayolu taşıma aracı söz konusu ise, hareketli taşıt aracı gemidir. Çekici ve römork söz konusu ise, hareketli taşıt aracı çekicidir. - İkinci alt-bölüme ise, hareketli taşıt aracının kayıtlı olduğu ülkenin kodu yazılır. Eşya posta yoluyla veya sabit taşımacılık tesisatıyla veya demiryoluyla taşınıyorsa, kayıt numarası ve kayıtlı olduğu ülkeye ilişkin bilgiler yazılmaz. 22- Döviz ve Toplam Fatura Bedeli: İki alt-bölümden oluşmaktadır. - Birinci alt-bölüme, faturanın düzenlendiği para cinsinin kodu yazılır. - İkinci alt-bölüme ise, beyan edilen eşyanın toplam fatura bedeli faturanın düzenlendiği para cinsinden kaydedilir. 23- Döviz Kuru: Beyannamenin tescil edildiği tarihte geçerli T.C. Merkez Bankası döviz kurları esas alınır. İhracatta esas alınan her zaman için Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Döviz Alış Kuru’dur. Çünkü tüm 66 www.daib.org.tr

İhracat Prosedürleri istatistiki bilgiler ihracatta Döviz Alış Kuru üzerinden hesaplanır. 24- İşlemin Niteliği: Ticari sözleşmelere ilişkin kod yazılır. 25- Sınırdaki Taşıma Şekli: Türkiye sınırlarının terk edilmesi sırasında kullanılması düşünülen hareketli taşıt aracına uygun taşıma şekline ilişkin kod yazılır. 26- Dahili Taşıma Şekli: Dahili taşıma şekline uygun kod yazılır. 27- Yükleme Yeri: İki alt-bölümden oluşmaktadır. - Birinci alt-bölüme, ihracat veya transit işlemlerinin tamamlandığı sırada Türkiye sınırından çıkması öngörülen hareketli taşıt aracına eşyanın yüklendiği yerin adı yazılır. - İkinci alt-bölüm ise boş bırakılır. 28- Finansal ve Bankacılık Verileri: Bu kutunun ilk satırına ihracat işlemlerine aracılık eden bankanın adı ve şubesi yazılır. İkinci satırına ise kambiyo mevzuatına göre yapılan ödeme şekli kaydedilir. 29- Çıkış Gümrük İdaresi: Eşyanın Türkiye topraklarını terk edeceği sınır gümrük idaresinin adı yazılır. 30- Eşyanın Bulunduğu Yer: Eşyanın muayeneye tabi tutulacağı yerin tam adı yazılır. Ancak, çıkış eşyasının fabrika sahaları, antrepolar ve geçici depolama yerleri gibi yerlerde bulunması durumunda, son yükleme yerinin adı yazılır. www.daib.org.tr 67

İhracat Prosedürleri 31- Kaplar ve Eşyanın Tanımı – Kapların Marka ve Numaraları - Konteyner No(lar)ı – Adet ve Cinsleri: Kapların marka ve numaraları, adet ve cinsleri veya ambalajlanmamış eşya olması durumunda, beyanname kapsamı bu tür eşyanın adedi veya uygun olduğunda, “dökme” ibaresi yazılır; her durumda normal ticari tanım yazılmalıdır; ihracat amacıyla bu tanım, eşyanın belirlenebilmesi için gerekli bilgileri içermelidir. “Eşya Kodu” başlıklı 33 no.lu kutunun doldurulması gerektiğinde, bu tanım, eşyanın sınıflandırılmasına imkân verecek kadar açık olmalıdır. Bu kutuda ayrıca herhangi bir özel mevzuat (örneğin, özel tüketim vergisi) uyarınca gereken bilgiler de gösterilmelidir. Konteyner kullanılırsa, konteynerleri tanıtan markalar da bu kutuya kaydedilmelidir. 16 no.lu kutuya “çeşitli” ibaresi yazılması halinde, bu kutuya söz konusu eşyanın menşei ülkesinin adı yazılabilir. 32- Kalem No: Bu kutu iki alt-bölümden oluşmaktadır. - Birinci alt-bölümde, 5 no.lu kutuda yer alan toplam kalem sayısı içerisinde kullanılan takım ve devam formlarında beyan edilen eşyanın kaçıncı kalem olduğu belirtilir. 5 no.lu kutuda kalem sayısı 1 ise, yani beyan tek kalem ise, bu kutu boş bırakılır. - İkinci alt-bölüm boş bırakılır. 33- Eşya Kodu: Bu kutu, Gümrük Tarife ve İstatistik Pozisyonu’nu (G.T.İ.P.) göstermek üzere beş alt-bölümden oluşmaktadır. - Birinci alt-bölüme, Türk Gümrük Tarife Cetvelindeki pozisyon numaralarının ilk sekiz rakamı, - İkinci alt-bölüme, Türk Gümrük Tarife Cetvelindeki pozisyon numaralarının dokuzuncu ve onuncu rakamları, - Üçüncü alt-bölüme ise, Türk Gümrük Tarife Cetvelindeki pozisyon numaralarının onbirinci ve onikinci rakamları yazılır. 68 www.daib.org.tr

İhracat Prosedürleri 34- Menşe Ülke Kodu: - 34a- Eşyanın menşe ülkesinin kodu yazılır. - 34b- Bu alt-bölüm boş bırakılır. 35- Brüt Ağırlık (Kg) : Bu kutuya 31 no.lu kutuda tanımlanan eşyanın brüt ağırlığı kilogram cinsinden yazılır. Brüt ağırlıktan, konteyner ve taşımaya ilişkin tüm araç ve gereç ağırlıkları hariç eşyanın kendi ağırlığı ile tüm ambalaj maddeleri ve kapların toplam ağırlığı anlaşılır. 37- Rejim: İki alt-bölümden oluşmaktadır. - Birinci alt bölüme, 1 no.lu kutunun ikinci alt bölümü için verilen kodlardan uygun olanı yazılır. Bu kodlar 4 hanelidir. İlk iki hane beyan edilecek rejimi, sonraki iki hane ise bir önceki rejimi belirtir. - İkinci alt-bölüm boş bırakılır. 38- Net Ağırlık (Kg) : 31 numaralı kutuda tanımlanan eşyanın ambalaj ağırlıkları hariç kendi ağırlığı kilogram cinsinden yazılır. 39- Kota: Kotaların izlenmesi amacıyla doldurulacak bu kutuya eşyaya ilişkin kota uygulaması varsa (X) işareti konulur. 40- Özet Beyan: Bu kutuya özet beyan veya özet beyan hükmündeki belgelerin tarih ve sayıları yazılır. Eğer eşya daha önce bir gümrük rejimine tabi tutulmuş ise, ilgili beyannamenin tarih ve sayısı yazılır. 41- Tamamlayıcı Ölçü: Eşyanın Türk Gümrük Tarife Cetveli’nde yer alan ölçü birimi cinsinden miktarı yazılır. www.daib.org.tr 69

İhracat Prosedürleri 44- Ek Bilgi, Sunulan Belgeler; Ön İzinler: Beyanname ekinde yer alan belgelere ilişkin ayrıntılı bilgi (adı, seri numaraları, tarihleri, kayıt numarası, vb.) bu kutuya yazılır (İhracat izni/lisansı numarası, hayvan ve bitki sağlığı ile ilgili düzenlemelere ilişkin bilgiler, konşimento numarası, vb). Ayrıca, Türkiye gümrük bölgesinde başlayıp bitecek transit işlemlerinde hareket gümrük idaresince belirlenen güzergah da bu kutuya yazılır. 46- İstatistiki Kıymet: 22 numaralı kutuda belirtilen toplam fatura bedelinin FOB/ABD Doları cinsinden istatistiki kıymeti yazılır. Bu istatistikî kıymetler Ekonomi Bakanlığı ve TUİK (Türkiye İstatistik Kurumnu’na) iletilir. 47- Vergilerin Hesaplanması: Bu kutu, altı alt-bölümden oluşmaktadır. - Birinci alt-bölüme, vergi türünü belirten kodlar (Müsteşarlığın kurumsal internet sayfasından duyurulur.) - Üçüncü alt-bölüme, uygulanan vergi oranı; - Dördüncü alt-bölüme, hesaplanan vergi tutarı; - Beşinci alt-bölüme, ödeme şekli; - Altıncı alt-bölüme ise, vergi tutarlarının toplamı yazılır. - İkinci alt-bölüm boş bırakılır. Bilgisayar sistemine dahil olmayan gümrük idarelerinde, ikinci alt bölüme vergi matrahı yazılır ve bu tablonun kullanılması sırasında vergi matrahı ve tutarı rakamlarının ayrılan alanlara sığmayacağının anlaşılması halinde, “Vergi Matrahı” ibaresinin ve “Tutarı” ibaresinin yanına yazıyla “Bin TL” yazılarak, tutarlar üç sıfır eksiği ile tabloya kaydedilir. 48- Ödemenin Ertelenmesi: İhracatta tahsili gereken vergilerin tecil, erteleme veya taksitlendirmeye konu olması halinde, buna ilişkin olarak düzenlenen belgelerin sayı ve tarihleri bu kutuya yazılır. 70 www.daib.org.tr

İhracat Prosedürleri 49- Antreponun Tipi ve Kodu: Eşyanın bulunduğu antreponun cinsine göre her antrepo için Müsteşarlıkça (Gümrükler Genel Müdürlüğü) belirlenen kod numarası (Örneğin: A34000001) yazılır. 54- Yer ve Tarih: Beyanda bulunacak kişinin veya temsilcisinin adı soyadı ve imzası ile birlikte yer ve tarih yazılır. Beyanda bulunanın tüzel kişi olması durumunda, beyannameyi imzalayan yetkili kişinin unvanı ile adı ve soyadı da ayrıca belirtilir. Gümrük işlemlerini takip eden gümrük müşavirinin bu haneyi doldurması halinde, sadece kendi adı, soyadı ve karne numarası ile birlikte bu beyannameyi takip eden müşavir yardımcısının adı, soyadı ve karne numarası yazılır, adı geçen müşavirin bağlı bulunduğu gümrük müşavirliği bürosunda çalışan tüm gümrük müşavir ve yardımcılarının adını ve soyadını içeren kaşe basılmaz. 3.1.3. DOLAŞIM BELGELERİ İhracatçı firmaların, ithalatçı firmalara göndermiş oldukları ve ithalat ülkesindeki vergi indirimi ve/ veya muafiyeti sağlayan uluslararası belgelerdir. 3.1.3.1. ATR Belgesi: 1 Ocak 1996 yılında yürürlüğe giren Gümrük Birliği anlaşması gereğinceAvrupa Birliği üyesi ülkelerle ülkemiz arasındaki, sanayi ürünleri kapsamında yapılan ihracat ve ithalat işlemlerinde gümrük vergileri tamamen sıfırlanmıştır. İşte bu kapsamda eşyanın serbest dolaşabilmesi diğer bir ifadeyle gümrük vergilerinden muafiyet sağlayabilmesi için ATR (EK 14-15) belgesi düzenlenmektedir. ATR belgeleri ilgili Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’ne (TOBB) bağlı Ticaret ve Sanayi Odalarından temin edilmektedir. Temin edildikten sonra ihracatçı tarafından doldurulan ATR belgesi, ilgili Ticaret veya Sanayi Odasına onaylatıldıktan sonra ATR düzenlenen eşya çıkış yapacağı ilgili gümrük idaresi tarafından kontrol edildikten sonra onaylatılmaktadır. ATR belgesinin geçerlilik süresi verildiği tarihten itibaren 4 ay boyunca geçerlidir. Toplamda 5 nüsha olarak düzenlenen A,TR belgesindeki yeşil nüsha ihracatçıda kalırken, iki nüsha çıkış yapılan ilgili www.daib.org.tr 71

İhracat Prosedürleri gümrük idaresinde kalırken, bir tanesi ilgili Ticaret ve Sanayi Odasına gönderilirken bir nüshada ithalatçı firmanın malını gümrüksüz çekebilmesi için ithalatçı firmaya gönderilir. 3.1.3.2. EUR MED: Pan Avrupa Akdeniz Menşe Kümülasyon Sistemi (PAAMK) kapsamında yapılan ticarette kullanılan bir belgedir. Aslında EUR MED belgesini hem menşe hem de dolaşım belgesi olarak düşünebiliriz ama biz sınıflandırmayı yaparken dolaşım belgeleri içinde anlatmayı daha uygun bulduk. Peki, Türkiye açısından EUR MED belgesi neyi ifade etmektedir? Türkiye’den Fas, Tunus, İsrail ve Mısıra yapılan ihracat kapsamında işlem görmek üzere veya nihai ürün olarak gitmişse ve bu ülkelerden eğer Avrupa Birliği(AB) üyesi herhangi bir ülkeye tekrar ihraç edilecek ise EUR MED belgesi düzenlenir. Yapılan ticarette ise eğer varsa sadece KDV farkı ödenir. Sonuç olarak yukarıdaki dört ülke Türkiye’den gelecek ürünleri daha sonra AB üyesi herhangi bir ülkeye tekrar satmayı düşünüyorlarsa EUR MED belgesini Türk İhracatçı firmadan talep ederler. 3.1.3.3. EUR.1 Belgesi: A.TR belgesinde olduğu gibi TOBB ’ne bağlı ilgili Ticaret ve Sanayi Odalarında temin edilmekte gene onaylatılma(vize) işlemleri ilgili Ticaret ve Sanayi odası ile ilgili gümrük idaresi tarafından onaylanmaktadır. Toplamda 6 Nüshadan oluşan EUR.1 (EK 16-17) belgesi ya gümrük muafiyeti ya da diğer ülkelere göre daha avantajlı (indirimli) gümrük vergisi uygulanması için düzenlenmektedir. EUR.1 Belgesi; • AB üyesi ülkelere yapılan gıda ürünleri ihracatında, • EFTA üyesi (İzlanda, İsviçre, Norveç ve Lichtenstein ) ülkelere yapılan ihracatlar da • AKÇT (Avrupa Kömür Çelik Topluluğu) ürünlerinin ihracatında, • Türkiye’nin Serbest Ticaret Anlaşması (STA) yapmış olduğu ülkeler ile yapılan ihracatlar da düzenlenen belgedir. 72 www.daib.org.tr

İhracat Prosedürleri 3.1.3.4. INF 2 Belgesi: Türk menşeli hammadde veya yarı mamulün herhangi bir ülkeye ihracatının yapılmasından sonra ithal eden ülke gelen bu ürünleri işleyerek nihai ürün ede eğer ve bu ürün/ürünleri AB üyesi ülkelere satarsa ürünün imalatında kullanılan Türk Menşeli ürün için Gümrük Birliği anlaşması gereğince gümrük vergisi alınmaması gerekmektedir. İşte bu gümrük vergisinden muafiyet sağlayan belgeye INF 2 belgesi denmektedir. Anlattığımız sürecin tam tersi de Türkiye için geçerlidir. 3.1.4.1. MENŞE BELGELERİ: Menşe belgeleri, eşyanın üretilmiş olduğu ülkeyi belirten ve tasdikleyen belgelerdir. Menşe belgeleri, eşyanın ithalatını yapacak ülkelerin amaçlarına göre istenebilmektedir. Bu amaçlar; Gümrük vergisi gibi vergilerden eşyanın muaf olmasını sağlamak, eşyanın ihraç edileceği ülkenin uygulayacağı, kota, antidamping vb. taviz uygulamalarının gerçekleşebilmesini sağlamak, istatistiksel amaçlar, gibi faklı olabilmektedir. 3.1.4.1. Menşe Şahadetnamesi: ‘‘Menşe şahadetnamesi (EK 18-19) bir ispat belgesi niteliğinde olup, bir malın üretildiği ülkeyi gösteren belgedir’’. Be ilgili ticaret odasında kalır. 3.1.4.2. Form A/ Genelleştirilmiş Tercihler (Preferanslar) Sistemi/GSP: Cenevre’de 1964 yılında Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansında yapılan görüşmeler sonucunda bazı gelişmiş ülkelerin, az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkeler lehine tek taraflı olarak tanımış oldukları tavizli uygulamalardır. Bu uygulama ile az gelişmiş ülkelere bir takım tavizli listeler oluşturulmuştur. İşte bu listelere Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi Listesi denmektedir. Dolayısı ile GSP kapsamında gümrük indirimi tanıyan ülkeye yapılacak ihracatta bu indirimlerden faydalanabilmek için Özel Menşe Şahadetnamesi yani Form A (EK 20-21) belgesi düzenlenmesi gerekmektedir. GSP kapsamında Türkiye’ye tavizli vergi uygulayan ülkeler; Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Avusturalya, Yeni Zelanda, Japonya, Beyaz Rusya, Ukrayna ve Rusya Federasyonudur. Tabi tavizli vergilerden yararlanabilmek için FORM A belgesinin düzenlenmesi gerekirken, ihraç edilecek ülkenin ihraç edilecek ürüne taviz tanıdığı GSP listesinde yer alması gerekmektedir. www.daib.org.tr 73

İhracat Prosedürleri FORM A belgeleri toplamda 4 nüsha olup Ticaret ve Sanayi Odalarından temin edilip bu kurumlarca onaylanmaktadır. Ayrıca Japonya, Beyaz Rusya, Ukrayna ve Rusya Federasyonuna yapılan ihracatlar da oda tasdiki ile birlikte Ekonomi Bakanlığı Bölge Müdürlüklerinin de onayı gerekmektedir. 3.1.5. YÜKLEME BELGELERİ: 3.1.5.1. Yükleme Notası Yükleme Notası aslında bir taşma belgesi değildir. Ama Taşıma belgesinin düzenlenebilmesi için ihracatçı firma tarafından hazırlanan ve nakliyeci firmaya gönderilen bir belgedir. Nakliyeci firma taşıma belgesini hazırlarken ihracatçı firmanın göndermiş olduğu yükleme notasına göre hazırlar. (EK 22-23 ) Yükleme notası ihracatçı firma tarafından hazırlanırken diğer tüm belgelerde olduğu gibi bilgilerin yazılmasında dikkatli olunması gerekmektedir. Çünkü taşıma belgesi ihracatçının göndermiş olduğu yükleme notasına göre hazırlanacağından yükleme yeri/limanı, boşaltma yeri/limanı, alıcı, teslim adresleri vb. bilgilerin doğru olduğunun kontrolü sürecin sağlıklı yürümesi açısından önemlidir. 74 www.daib.org.tr

İhracat Prosedürleri Yükleme Notasında Yer Alması Gereken Bilgiler10 Gönderici : Malın ihracatını yapıp ithalatçı firmaya malı gönderen tarafı ifade eder Alıcı (Cosignee) : Malın sahibi olarak gözüken tarafı ifade eder ..( doldurulurken çok dikkatli olunmalıdır ) Teslim Adresi (Notify ) : Malın ithalatını yapacak firmaya ihbarda bulunma adresidir Taşıma Aracı : Eşyayı taşıyan arcın belirtilmesi Yükleme Yeri : Eşyanın nereden yükleneceği ile ilgili bilgiler Gideceği Yer : Eşyanın gideceği Ülke : Eşyanın boşaltma yapılacağı yer Boşaltma Yeri : Eşyanın tanımı Malın Cinsi : Eşyanın miktarının belirtilmesi Malın Miktarı : Eşyanın Brüt ve Net * ağırlıklarının belirtilmesi Ağırlık Ambalaj : Eşyanın ambalajlama detayları : Incoterms’e göre belirlenen teslim şekli ve yerinin belirtilmesi Teslim Şekli : Navlun bedelinin ödenip ödenmeyeceği ödenecekse ödeyecek taraf Navlun : Banka detayları Banka : Ekstradan eklenmesi gereken veya özellikle belirtilmesi gereken bilgil- Önemli Not er varsa buraya yazılmalıdır 3.1.5.2. Koli Listesi: İhracatçının kesmiş olduğu faturayı tamamlayıcı nitelikte bir belge olarak ifade edilebilir. Koli listesi;11 • İhraç konusu ürünlerin ambalajı, her bir kutu, balya veya çuvalın içinde neler olduğu ve yüklemeye konu her bir kolinin boyutları ve ağırlığı gibi hususlarda detaylı bir içerir. • Taşıyıcı açısından yüklemenin nasıl yapılacağına karar verileceği aşamada önemli bilgi sağlar 10 Mutlu YILMAZ, Ahmet ÖZKEN, “İhracat Anlamak ve Yönetmek İçin Bilmeniz Gereken Her Şey, 2. Baskı, Optimist Yayınları, 2011, İstanbul, s, 268-269. 11 Esin şen, ‘‘İhracatta Kullanılan Uluslararası Belgeler’’ İGEME yayınları,2006 Ankara, s.29. www.daib.org.tr 75

İhracat Prosedürleri • Hasar durumunda sigorta şirketlerince aranan önemli bir belgedir. • Koli listesi, malın sayımı, teslimi ve koliyi açmadan içindeki malın bilinmesine olanak sağladığından gümrük kontrolünde önemli faydalar sağlar. Gümrük yetkililerince inceleme aşamasında, müşteri içinde yükün içeriğini tespit açısından gerekli bir belgedir. 3.1.5.3. Çeki Listesi: ‘‘ Ticari faturada belirtilen malın ağırlığının satıcı ya da tarafsız bir başka şahıs tarafından ayrı bir belge olarak beyan edilmesidir. Hangi taşıta ne kadar mal yüklendiğini, her birim, koli paket, çuval, vs. ağırlığı bilgilerini içermektedir. Dolayısıyla çeki listelerinde kayıtlı ağırlıkların, fatura ve konşimentoda yazılı ağırlıklara uygun olması gerekir. Gümrük idarelerince ve hasar halinde sigorta şirketlerince istenebilmektedir’’.12 3.1.6. TAŞIMA BELGELERİ: Taşıma belgelerinin tanımını yaparken veya açıklarken bu belgelerin işlevlerinin ve çeşitlerinin farklı olmasına bağlı olarak farklı açıklamalar yapılabilmektedir. Taşıma belgeleri, nakliyenin yapılacağı taşıma moduna (karayolu, havayolu, demiryolu, denizyolu) göre değişen malları taşıyan ve taşıtan arasında yapılan taşıma sözleşmeleridir. Taşıma belgeleri, ihracatçının ithalatçıya göndereceği ürünün taşıma sürecinde nakliyeci firma tarafından düzenlenir ve taşımaya ilişkin bilgileri içerir. Ayrıca taşıma belgeleri, gönderilecek malın nakliyeci firma tarafından teslim alındığını gösteren bir makbuz niteliği taşırken bazı durumlarda da malın sahipliğin gösteren kıymetli bir evrak olarak olabilmektedir. Yukarıda da belirtildiği gibi farklı taşıma türlerine göre değişebilmektedir. Bunlar; Deniz yolu taşıma belgesi (B/L), Karayolu Taşıma Belgesi (CMR), Havayolu taşıma belgesi (AWB) ve Demiryolu taşıma belgesidir (CIM) 3.1.6.1. Karayolu Taşıma Belgesi (CMR): CMR, karayolu taşımacılığında kullanılan taşıma belgelerinden birisidir. CMR (Convention Merchandieses Routiers) aynı zamanda malların karayolu ile taşındığı koşullarda anlaşmaya taraf ülkeler arasında (ticaret sürecinde en az ülkelerden birinin anlaşmaya taraf olması yeterlidir.) 12 a.g.e. s,29. 76 www.daib.org.tr

İhracat Prosedürleri imzalanan ve Türkiye’nin anlaşmaya dâhil olduğu, taşıyıcının yük sahibine olan sorumluluğunu detaylandıran uluslararası bir sözleşmedir. CMR belgesi, 3 orijinal nüshadan oluşmaktadır. Birinci nüsha, yükletene yani malı gönderen firmaya verilir. İkinci nüsha mallarla birlikte nakliye aracı ile birlikte gider. Son nüshada nakliyeci firmada kalır. 3.1.6.2. Havayolu Taşıma Belgesi (AWB): AWB havayolu taşımacılığında kullanılan taşıma belgelerinden birisidir. AWB Uluslararası Hava Yolu Taşımacılığı Birliği (IATA) tarafından belirlenen kurallara göre düzenlenmektedir. Havayolu taşıma belgesi 3 orijinal 9 kopya olmak üzere toplamda 12 nüshadan oluşmaktadır. Birinci nüsha havayolu şirketinde kalırken, ikinci nüsha ithalatçı firmaya, üçüncü nüshada ihracatçıya verilir. Havayolu taşıma belgesi, kıymetli bir evrak olmadığından dolayı, malın mülkiyetini belirtmez ve ciro edilemez. Malın yükleten tarafından taşıyıcı firmaya teslim edildiğini ve taşımaya ilişkin bilgilerin yer aldığı bir belgedir. 3.1.6.3. Demiryolu Taşıma Belgesi (CIM): Demiryolu taşımacılığı kapsamında malın tren ile gönderilmesi durumunda düzenlenen bir belgedir. CIM, Uluslararası Demiryolu Taşımacılığı Konvansiyonu kapsamında düzenlenmektedir. Kıymetli bir evrak olmayan demiryolu taşıma belgesi(Hamule senedi) 6 nüsha olarak düzenlenmektedir. CIM, malın mülkiyetini belirtmez ve ciro edilmez. 3.1.6.4. Denizyolu Taşıma Belgesi (B/L): Denizyolu taşımasında kullanılan Konşimento yani deniz yolu taşıma belgesi, taşımaya ilişkin bilgileri içermesi ve nakliyeci firmaya malın teslim edildiğini göstermesi ile diğer taşıma belgeleri ile aynı özelliklere sahiptir. Fakat denizyolu konşimentosunu hukuksal açıdan değerlendirirsek diğer taşıma belgelerinden farklı çok yönü bulunmaktadır. Öncelikle denizyolu konşimentosu hukuksal açıdan kıymetli bir evraktır ve malın mülkiyetini gösteren bir belgedir. Bu cümleden anlayacağımız husus, denizyolu konşimentosu kimin adına düzenlenirse hukuksal açıdan mal sahipliği konşimentonun düzenlendiği tarafa geçmesidir. Ayrıca ciro edilebilme özelliğine de sahiptir. www.daib.org.tr 77

İhracat Prosedürleri 3.1.7. DİĞER TAŞIMAYA İLİŞKİN BELGELER Uluslararası taşımacılıktaki 4 ayrı taşıma modu için düzenlenen belgeler haricinde birde değişik amaçlar ve kuruluşlarca düzenlenen belgeler vardır ki bu başlık altında işte bu belgeleri anlatmaya çalışacağız. 3.1.7.1. Nakliyeci Makbuzu: Genellikle Karayolu veya demiryolu taşımacılığında taşıma (nakliye) komisyoncusu tarafından belirli bir ücret karşılığında düzenlenen ve malların teslim alındığını gösteren bir belgedir. Sürecin tam anlaşılabilmesi için taşıma komisyoncusu kavramını detaylandırmakta fayda görmekteyiz. Nakliye Komisyoncusu; Uluslararası taşımacılık yapan firmalarla anlaşıp ayrıca ihracatçılarla anlaşarak aynı yöne giden malları bu uluslararası firmalara taşıtan ayrı firmalardır. İşte bu aşamada, uluslararası taşımacılık yapan firma taşıma senedini bu nakliye komisyoncuları adına düzenler, Nakliye komisyoncuları da ihracatçı firmalara malları teslim aldıklarına dair bir belge düzenler. İşte bu belgeye literatürde Nakliyeci Makbuzu demekteyiz. 3.1.7.2. FIATA Belgeleri: FIATA belgeleri de aslında bir nevi nakliye makbuzudur. Mevcut nakliye makbuzlarında farkı ise, Uluslararası bir kuruluş olan FIATA [International Federation of Freight Forwarders Assosation] yani ( Uluslararası Taşıma Acenteleri Birlikleri Federasyonu) tarafından standart hale getirilerek kendisine üye olan taşıma acentelerinin düzenleyebileceği belgedir. Taşıma acentesinin FIATA belgesi düzenleyebilmesi için FIATA’ya üye olması ve bu federasyondan lisans alması gerekmektedir. Toplamda 3 çeşit FIATA belgesi bulunmaktadır. Bunlar; • FIATA FCR • FIATA FCT • FIATA FBL 3.1.7.3. Paket Postası Makbuzu: İhracata konu olan malların posta ile koli halinde gönderilmesi halinde düzenlenen bir belgedir. Genellikle numune çalışmaları veya daha önceden gönderilen malların parçası ve diğer aksamları için yapılan gönderimlerde kullanılmaktadır 78 www.daib.org.tr

İhracat Prosedürleri 3.1.7.4. Tır Karnesi: TIR (Transports Internationaux Routiers) Uluslararası karayolu taşımacılığında özellikle transit geçişlerde gümrükleme işlemlerini kolaylaştırmak için Birleşmiş Milletler Teşkilatı tarafından ilk kez TIR sözleşmesi taraf ülkeler tarafından 1959 yılında imzalanmış ve 1975 TIR sözleşmesiyle revize edilmiştir. Sistem kefil kuruluşların devreye girmesiyle çalışmaktadır. Uluslararası kefil kuruluş IRU [International Routers Union] Türkçe ifadeyle (Uluslararası Kara Taşımacılığı Birliği) iken ulusal kefil kuruluş ise Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğidir (TOBB) 3.1.8. DIŞ TİCARETTE KULLANILAN DİĞER BELGELER: Şu ana kadar gördüğümüz belgeler haricinde değişik amaçlar ve gereklilikler için dış ticaret sürecinde farklı belgeler kullanılmaktadır. İşte bu başlık altında bu belgeleri genel hatlarıyla anlatmaya çalışacağız. 3.1.8.1. Hayvan İhracına İlişkin Sağlık Raporu: İhracatçı firmaların yurtdışına ihraç edecekleri, canlı hayvan, hayvansal maddeler ve deniz ürünlerinin insan ve hayvanlara geçebilen hastalıkların olmadığını belirtmesi lazımdır. İhracatçılarımız ‘‘Sağlık Sertifikası’’ isimli belge ile ancak ispat edebilmektedirler. Bu ürünlerle ilgili toplamda 7 tane farklı sağlık sertifikası vardır. Bu farklı sağlık sertifikalarının hepsini vermeye yetkili kurum Tarım ve Köyişleri Bakanlığına bağlı Tarım İl Müdürlükleridir. 3.1.8.2. Bitki Sağlık Sertifikası: Bitki ve bitkisel ürünlerin ihracat sürecinde bu ürünlerde herhangi bir sağlığa zararlı maddeler olmadığını göstermek için alınan belgelerdir. Dolayısıyla gümrük çıkış işlemlerin yapılırken ilgili gümrük idarelerine ibrazı zorunlu bir belgedir. Bitki sağlık sertifikası, Tarım ve Köyişleri Bakanlığına bağlı Tarım İl Müdürlüklerinden temin edilebilmektedir. Bitki sağlık sertifikaları; ‘‘yaş meyve için 10 gün, kuru meyveler için 20 gün, hububat ve bakliyat için de 20 gün süreyle geçerlidir.’’13 3.1.8.3. Veteriner Sertifikası: Canlı hayvan ve hayvansal ürünlerin ihraç ve ithalatı esnasında bu ürünlerin sağlıklı olduğuna ve herhangi bir hastalık taşımadığına dair ilgili gümrüklerde resmi veteriner hekim tarafından yapılan 13 Şahin Arif, “İhracat Prosedürlerini Biliyor musunuz” İGEME yayınları, Kasım 2005, s.17. www.daib.org.tr 79

İhracat Prosedürleri kontrollerin sonucunda verilen bir belgedir. 3.1.8.4. Borsa Tescil Beyannamesi: Türkiye’de üretilen zirai ürünlerin kayıt altına alınması ve vergi kayıp ve kaçaklarının önüne geçmek için borsa tescil beyannamesi tarım ürünleri ihracatında gümrüğe sunulması gereken belgelerden birisidir. Borsa Tescil Beyannameleri 3 nüsha olarak düzenlenmektedir. 1. nüsha(beyaz) borsada, 2. nüsha (yeşil) Türkçe fatura ile ilişkilendirilerek ilgili gümrüğe, 3. nüsha ise ihracatçı firmada kalır. 3.1.8.5. Helal Belgesi: İslam ülkelerine yapılan ihracatta, ilgili ülkenin kesilen hayvanlardan elde edilen etlerin islami kurallara uygun olduğunu ispat için istemiş oldukları belgedir. Helal belgeleri, Diyanet İşleri Başkanlığına bağlı il müftülüklerden temin edilebilmektedir. 3.1.8.6. Koşer Sertifikası: İsrail’e veya İsrail kökenli bir şirkete ihraç edeceğimiz gıda ürünlerinin Musevi dinine uygunluğunu belirten belgeye Koşer belgesi demekteyiz. Genellikle o ülkedeki Musevi din adamları tarafından verilen bu belge İsrail’e gönderilecek tüm gıda ürünleri için zorunludur. 3.1.8.7. Kontrol Belgesi: Ülkemizden diğer ülkelere yapılan ihracatta, ürünlerimizin dünya pazarlarında imajını korumak ve kalitesini yükseltmek için, ithalatta da düşük kaliteden kaynaklanan haksız rekabeti önlemek ve yanıltıcı uygulamalar sonucunda tüketiciyi korumak için Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından bazı ürünler hem ihracatta hem de ithalatta zorunlu denetimlere tabi olmaktadırlar. İşte kapsamda ‘‘yaş meyve ve sebze, bakliyat, bitkisel yağlar, pamuk ile kuru kurutulmuş meyvelerden oluşan Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon Yönetmeliği’nde yer alan 70 standart kapsamı tarımsal ürün, ihracatta zorunlu standart denetimine tabidir. İhracatçı, Dış Ticarette Standardizasyon Denetmenleri Grup Başkanlığı’na müracaat etmektedir. Yapılan kontrolde, mal, standardına uygun bulunduğu taktirde Dış Ticarette Standardizasyon Denetmenleri Grup Başkanlığı tarafından, ihracatçıya Kontrol Belgesi verilir.’’ 14 Dolayısı ile bu ürünlerin ihracatında Kontrol belgesinin ilgili gümrük müdürlüğüne ibrazı şarttır. 14 a.g.e., s.18. 80 www.daib.org.tr

İhracat Prosedürleri 3.1.8.8. Gözetim Belgesi: Genellikle ithalatçı firmanın talebi üzerine Uluslararası Gözetim Firması tarafından düzenlenen ve gönderilecek malın siparişe uygun olup olmadığını(miktar, kalite, ambalaj, etiketleme vb.) kontrol edilip daha sonrada tespit edilen duruma göre hazırlanan belgedir. 3.1.8.9. CITIES Belgesi: ‘‘Nesli tehlike altında olan yabani hayvan ve bitki türlerinin ihracatında CITIES belgesinin gümrük beyannamelerinin tescili aşamasında beyannamelere eklenmesi gerekmektedir.’’15 3.1.8.1.0 Analiz Raporu Gerektiren Ürünler için Ekspertiz Raporu: İhracat veya ithalata konu olan malların giriş veya çıkış işlemleri aşamasında malın fiyatı, miktarı kalitesi gibi mevzu geçen konularda gümrük idaresinin tereddütte düştüğü durumlarda ekspertiz yani bilirkişi raporlarının hazırlanması gerekebilir. İşte bu durumlarda hazırlanan ekspertiz raporları genellikle ‘‘Ticaret ve Sanayi Odaları’’ tarafından verilmektedir. İhracat aşamasında ekspertiz raporları Halı Ekspertiz Raporu, Hediyelik Eşya ihracatında Ekspertiz Raporu ve Lületaşı İhracatında Ekspertiz Raporu olmak üzere verilmektedir. 3.1.8.10.1. Halı Ekspertiz Raporu: Öncelikle bilmemiz gereken unsurların başında ülkemizde ‘‘Eski Eserler Mevzuatı’’ gereğince eski eser niteliği taşıyan her ürünün ihracatı yasaktır. İşte bu kapsamda ihraç edilecek el yapımı halıların eski eser niteliği taşıyıp taşımadığını belirlemek için ekspertiz raporu istenmektedir. İhracatçının bağlı olduğu sanayi veya ticaret odasına dilekçe ile başvurusunu yaptıktan sonra ilgili ekspertiz atanmakta ve inceleme sonucunu rapor ile belirtmektedir. 3.1.8.10.2. Hediyelik Eşya İhracatında Ekspertiz Raporu: ‘‘Ülkemizden ihraç edilen bakırdan ve pirinçten mamul hediyelik eşyaların ihracı, Eski Eserler Kanunu gereğince ilgili müze eksperlerince ekspertize tabi tutulmakta ve bunun sonucuna göre düzenlenen rapora göre gümrük idarelerince ihracına izin verilmektedir.’’16 Bu ürünlerin ihracatın söz konusu olduğunda ihracatçı firma bağlı olduğu ticaret ve sanayi odasına dilekçe ile başvurmaktadır. 3.1.8.10.3. Lületaşı İhracatında Ekspertiz Raporu: Ülkemiz mevzuatı gereğince ham lületaşının yurtdışına gönderilmesini engellemek amacıyla ihraç edilecek her türlü lületaşı ürünleri ekspertiz 15 A.g.e. s.20. 16 A.g.e s.21. www.daib.org.tr 81

İhracat Prosedürleri raporunun alınması ve onaylanması gerekmektedir. ‘‘Ekspertiz işlemi için ihracatçı, bağlı olduğu odaya fatura ve ilgili form ile başvurmaktadır. Ekspertiz komitesi nezaretinde lületaşı mamulleri, ileri derecede işlem görmüş olması ve Türk Elişi Sanatının estetiğinden yoksun bulunmaması gibi hususlar dikkate alınarak incelenmektedir. İncelendikten sonra ambalajlanan mamuller, bölge ticaret ve sanayi müdürlüğü tarafından mühürlenerek, gümrük idarelerine teslim edilmek üzere tanzim edilen bir rapor ile ihracatçıya verilmektedir.’’17 3.1.8.11. Boykot/Kara Liste Sertifikası: Ülkeler kendi aralarında ticaret yaparken, ticarete konu olan ürünlerin eğer savaş hali varsa savaş içerisinde olduğu ülkeye ait olmadığı ispatını isteyebilir veya siyasi olarak problemli olduğu ülke menşeli ürünlerin kendi ülkesini girişini yasaklayabilir. Dolayısıyla ticaret yapmış olduğu ülkeyle, ticarete konu olan malların, problem yaşadığı ülke menşeli olmadığını, ticari tarafların kara liste, boykot kapsamında olmadıklarını, ihracatçı firmanın da boykot kapsamı ülke ile ticari ilişkisinin olmadığını ispat etmesini talep edebilir. Hatta daha da ileri düzeyde, söz konusu malın boykot kapsamı ülkenin kara, hava sahası ile deniz sularından geçmediğini veya taşıma aracının o ülke bandırasını taşımadığını ve kaptanın o ülke uyruğunda olmadığı gibi benzeri konuların beyan edilmesini isteyebilir. İşte bu kapsamda düzenlenen belgelere Boykot /Kara Liste Sertifikaları demekteyiz. Ülkemiz özelinde örnek vermek istersek, Türkiye’den İsrail’e yapılacak olan ihracatta İsrail ticaret konu olan malın herhangi bir Arap ülkesinin karasuları, hava sahası veya deniz sularından geçmediğini veya taşıma aracının herhangi bir Arap ülkesi bandıralı olmadığını belirten beyan isteyebilir. Tam tersten gidersek bu seferde Suudi Arabistan, Libya, Sudan gibi Arap ülkelerine ticaret yaparken de aynı talepler bu sefer İsrail için söz konusu olabilmektedir. 3.1.8.12. ATA Karnesi: ATA (Admission Temporary Agreement) Karnesi, taraf ülkeler arasında başka herhangi belge gerekmeksizin eşyanın geçici ithalat ve ihracatına olanak sağlayan bir gümrük belgesidir. Birleşmiş Milletler Gümrük İşbirliği Konseyi tarafından geçici kabulde karşılaşılan güçlükleri gidermek ve yeknesak bir uygulama sağlamak amacıyla hazırlanan “Eşyaların Geçici Kabulü İçin ATA Karnesi Hakkındaki Gümrük Sözleşmesi” 06.09.1961 tarihinde kabul edilmiş ve 30.07.1963 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Daha sonra, bu Sözleşmenin kapsamını genişletmek amacıyla yeni bir sözleşmeye 17 A.g.e. s,20 82 www.daib.org.tr

İhracat Prosedürleri ihtiyaç duyulması üzerine, Geçici İthalat Sözleşmesi (kısaca İstanbul Sözleşmesi)’nin oluşturulmuş ve zaman içinde geliştirilmiştir. Türkiye İstanbul Sözleşmesini 28.06.1990 yılında imzalamış olmasına rağmen ülkemizde yürürlüğe giriş tarihi 15.03.2005’tir. İstanbul Sözleşmesi hükümleri kapsamında ATA karneleri TOBB’un (Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği) yetkilendirmiş olduğu ilgili ticaret ve sanayi odaları tarafından verilmektedir. Ülkemizde genellikle ihracatçılarımızın yurtdışı fuar çalışmaları kapsamında, fuar alanlarında sergilenmek üzere geçici olarak (fuar süresi boyunca) yurtdışına çıkarmış oldukları ürünler için kullanılmaktadır. TOBB İstanbul sözleşmesi hükümlerine göre Türkiye’deki kefil kuruluş olarak tek resmi kuruluştur. Uluslararası Konvansiyona bağlı olarak düzenlenen ATA Karneleri sözleşme kapsamında üye ülkeler arasında gerçekleştirilmektedir. Toplamda 71 tane anlaşamaya taraf olan ülke bulunmaktadır. ATA karnesi kullanmak isteyen her kişi veya kuruluş, yurtdışına götürülecek eşyanın niteliği, varsa markası ve numaraları, ağırlığı, adeti ve değerini gösteren bir çeki listesini eklediği dilekçesi ile birlikte, karne dağıtımı konusunda yetkili Odalardan birisine müracaat ederek, ATA karnesi ile taşınacak eşya için gereken uygun bir TEMİNATI Odaya vermesi halinde, kendisine ATA karnesi alabilir. 3.1.8.13. İmalatçının Analiz Belgesi: İhracatı yapılacak ürünün kimyevi maddeler gibi analiz gerektiren bir durumu söz konusu ise bu kimyasal maddelerin içerisinde olan diğer maddelerin isim ve oranlarını gösteren bir belgedir. Bu belge, imalatçı, imalatçı ihracatçı tarafından hazırlanacağı gibi bağımsız bir üçüncü kurum tarafından da hazırlanabilmektedir. Eğer bağımsız bir kurum tarafından laboratuvar raporu isteniyorsa, ileride sorun çıkmaması için sözleşme ve eğer varsa akreditif metninde ayrıca belirtilmesinde fayda vardır. 3.1.8.14. Tedarikçi Beyanı: Türkiye’den Avrupa Birliği üyelerine (Gümrük Birliği Anlaşması gereğince) gönderilecek olan veya topluluktan Türkiye’ye gelecek ürünler için eğer Pan - Avrupa Menşe Kümülasyonu Sistemine dahil ülkelerden biri menşeli eşyanın, aynı halde veya işlendikten sonra yine Pan – Avrupa Menşe Kümülasyonu Sistemine dahil ülkelerden birine ihraç edilmesi sırasında, tercihli tarifeden www.daib.org.tr 83

İhracat Prosedürleri faydalanabilmek için menşe ispat belgesi düzenlenmesi talebi bulunulduğunda, menşei kanıtlayıcı belge olarak tedarikçi beyanı kullanılmaktadır. ‘‘ Tedarikçi beyanı, söz konusu eşyanın ilgili tercihli menşe kurallarını sağladığını ve beyan sahibinin bu beyanı destekleyici her türlü kanıtı ibraz etmeye hazır olduğunu göstermektedir’’. 18 3.1.8.15. Radyasyon Analiz Belgesi: İhracatı yapılacak tarım ürünlerin radyasyon içerip içermediğinin ya da kabul edilebilir ölçüde radyasyon içerdiğini ispatlamak için düzenlenen bir belgedir. Özellikle Avrupa Birliği üyelerine yapılan ihracatta Çernobil nükleer kazasından sonra yaş doğa mantarı için istenen bir belgedir. Bu belgenin ihracatçı firmadan talep edilmesi halinde, ihracatçı firma Türkiye Atom Enerjisi Kurumundan başvurarak gerekli analizler yapıldıktan sonra temin edebilir. 3.1.8.16. Sigorta Poliçesi: İhracatçı malını ithalatçıya gönderirken uluslararası taşıma sürecinde malların başına gelme ihtimali olan her türlü riskle (bozulma, kaybolma, çalınma, aracın kaza yapması veya batması vb.) karşı karşıyadır. İşte bu bağlamda taraflar anlaşacakları teslim şekline göre sorumluluklarına göre uluslararası taşıma sürecindeki risk faktöründen kurtulmak için malını uluslararası emtia sigortası yapan bir sigorta firmasıyla anlaşacak ve sonucunda da sigorta poliçesi düzenlenecektir. 3.1.8.17.Akreditif: Akreditif dış ticarette kullanılan bir ödeme şekli olup, genel anlamda bankaların lehtara ihracatçıya) vermiş oldukları şartlı bir ödeme garantisidir. Bu kapsamda amir (ithalatçı) banka tarafından ihracatçıya açılan akreditifler MT 700 formatında ihracatçıya ihbar edilir. Eğer ki ihracatçı firma akreditif şartlarına uygun belge ibrazı yaparsa akreditif çeşidine göre banka/bankalar ihracatçıya ödeme yaparlar 18 Şahin Arif “İhracat Prosedürlerini Biliyor musunuz” İGEME yayınları Kasım 2005,s.21. 84 www.daib.org.tr

İhracat Prosedürleri www.daib.org.tr 85

İhracat Prosedürleri 86 www.daib.org.tr

EKLER

İhracat Prosedürleri 88 www.daib.org.tr

İhracat Prosedürleri www.daib.org.tr 89

İhracat Prosedürleri EK. 3. İHRACI YASAK OLAN MALLAR LİSTESİ MADDE YASAL DAYANAK  1-Kültür ve tabiat varlıkları (Eski eserler) 23/07/1983 tarih ve 18113 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış bulunan 2863 sayılı “Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu” 2-Hint keneviri 24/06/1933 tarih ve 2435 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış bulunan 2313 sayılı “Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanun” 3-Tütün tohumu ve fidesi 04/12/2002 tarih ve 24956 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış bulunan “Tütün Üretimi, Üretici Tütünlerinin Pazarlanması, İç ve Dış Ticareti, Denetimi ve Tütün Eksperliği ile İlgili Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” 4-İhracı ön izne bağlı mallar listesinde yer 13/4/1990 tarih ve 20491 sayılı Resmi Gazete’de alan türler hariç bütün av ve yaban hayvanları yayımlanmış bulunan 08/03/1990 tarih ve 90/234 (canlı ve cansız olarak ve tanınabilir en küçük sayılı Bakanlar Kurulu Kararı parçaları ile bunlardan mamul konfeksiyon) 5-Ceviz, dut, kiraz, armut, erik, porsuk, 11/05/1974 tarih ve 14883 sayılı Resmi Gazete’de dışbudak, karaağaç ve ıhlamur adlı ağaç yayımlanmış bulunan 24/4/1974 tarih ve 7/8186 türlerinin kütük, tomruk, kereste, kalas ve sayılı Bakanlar Kurulu Kararı taslak olarak ihracı 6-Doğadan toplanan doğal çiçek soğanları 06/01/1996 tarih ve 22515 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış bulunan 95/7623 sayılı İhracat Rejimi Kararı 90 www.daib.org.tr

İhracat Prosedürleri 7-(Değişik 10/11/2010 -27755 RG) Odun 06/01/1996 tarihli ve 22515 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış bulunan 95/7623 sayılı İhracat Rejimi Kararı 8-Sığla (liquidambar orientalis) 06/01/1996 tarih ve 22515 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış bulunan 95/7623 sayılı İhracat Rejimi Kararı 9-Yalankoz (pterocarya carpinifolia) 06/01/1996 tarih ve 22515 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış bulunan 95/7623 sayılı İhracat Rejimi Kararı 10-Datça hurması (Phoenix the ophrasti 06/01/1996 tarih ve 22515 sayılı Resmi Gazete’de crenter) yayımlanmış bulunan 95/7623 sayılı İhracat Rejimi Kararı 11-Zeytin (tescili yapılmış ve Milli Çeşit 06/01/1996 tarih ve 22515 sayılı Resmi Gazete’de Listesi’nde yayımlanmış olan çeşitlerinin yurt yayımlanmış bulunan 95/7623 sayılı İhracat Rejimi içinde sertifikalandırılmış olanları hariç), incir Kararı (tescili yapılmış ve Milli Çeşit Listesi’nde yayımlanmış olan çeşitlerinin yurt içinde sertifikalandırılmış olanları hariç), fındık, antep fıstığı, asma (sultani çekirdeksiz) fidanları (Değişik 17/05/2011-27937 RG) 12- (Değişik 19/09/2009-27354 RG) Salep 06/01/1996 tarih ve 22515 sayılı Resmi Gazete’de (toz, tablet ve her türlü formda) yayımlanmış bulunan 95/7623 sayılı İhracat Rejimi Kararı www.daib.org.tr 91

İhracat Prosedürleri EK 4 İHRACI ÖN İZNE BAĞLI ÜRÜNLER LİSTESİ MADDE İZNİ YASAL DAYANAK VEREN KURUM 1-Kontrole Tabi Tutulacak Milli 03/07/2004 tarih ve 25511 sayılı Resmi Gazete’de Harp Araç ve Gereçleri ile Savunma yayımlanmış bulunan 5201 sayılı “Harp Araç ve Silah, Mühimmat ve Bunlara Bakanlığı Gereçleri ile Silah, Mühimmat ve Patlayıcı Madde Ait Yedek Parçalar, Askeri Üreten Sanayi Kuruluşlarının Denetimi Hakkında Patlayıcı Maddeler, Bunlara Ait Kanun”un 4üncü maddesi gereği her yıl revize Teknolojiler edilerek Resmi Gazete’de yayımlanan “Kontrole Tabi Tutulacak Harp Araç ve Gereçleri ile Silah, Mühimmat ve Bunlara Ait Yedek Parçalar, Askeri Patlayıcı Maddeler, Bunlara Ait Teknolojilere İlişkin Liste” 2-Afyon ve haşhaş kellesi Sağlık 24/06/1933 tarih ve 2435 sayılı Resmi Gazete’de Bakanlığı yayımlanmış bulunan 2313 sayılı “Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanun” 3-Uyuşturucu maddeler ve 1972 Sağlık 24/06/1933 tarih ve 2435 sayılı Resmi Gazete’de tarihli Protokolle değiştirilen Bakanlığı yayımlanmış bulunan 2313 sayılı “Uyuşturucu 1961 tarihli Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanun” ve Maddeler Tek Sözleşmesi, 1972 tarihli Protokolle değiştirilen 1961 tarihli 1971 tarihli Psikotrop “Uyuşturucu Maddeler Tek Sözleşmesi”, 1971 tarihli Maddelere İlişkin Sözleşme “Psikotrop Maddelere İlişkin Sözleşme” ve 1988 ve 1988 tarihli Uyuşturucu ve tarihli “Uyuşturucu ve Psikotrop Maddelerin Yasadışı Psikotrop Maddelerin Yasadışı Trafiğinin Önlenmesine İlişkin Birleşmiş Milletler Trafiğinin Önlenmesine İlişkin Sözleşmesi” Birleşmiş Milletler Sözleşmesi kapsamındaki mallar 92 www.daib.org.tr

İhracat Prosedürleri 4-Tehlikeli Atıkların Sınırlarötesi Çevre ve 15/5/1994 tarih ve 21935 sayılı Resmi Gazete’de Taşınımının ve Bertarafının Orman yayımlanmış bulunan 07/03/1994 tarih ve 94/5419 Kontrolüne İlişkin Basel Bakanlığı sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile onaylanmış Sözleşmesi Kapsamındaki mallar “Tehlikeli Atıkların Sınırlarötesi Taşınımının ve Bertarafının Kontrolüne İlişkin Basel Sözleşmesi” 5-Yaban domuzu, kurt, çakal, Çevre ve 13/04/1990 tarih ve 20491 sayılı Resmi Gazete’de tilki, sansar, porsuk ile yılanlar, Orman yayımlanmış bulunan 08/03/1990 tarih ve 90/234 kaplumbağa ve kertenkelelerin Bakanlığı sayılı Bakanlar Kurulu Kararı canlı ve cansız halde ve bunların tanınabilir parçaları ile bunlardan mamul konfeksiyon 6-Gübreler (Kimyevi gübreler Tarım ve 13/01/1965 tarih ve 11905 sayılı Resmi Gazete’de hariç) Köyişleri yayımlanmış bulunan 19/12/1964 tarih ve 6/4090 Bakanlığı sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 27/12/1924 tarih ve 2/1771 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı 7-Tohumluklar(Orman ağacı Tarım ve 08/11/2006 tarih ve 26340 sayılı Resmi Gazete’de tohumları ve diğer yetiştirme Köyişleri yayımlanmış bulunan 5553 sayılı “Tohumculuk materyalleri hariç) Bakanlığı Kanunu” 8-Ankara (Tiftik) keçisi Tarım ve 10/03/2001 tarih ve 24338 sayılı Resmi Gazete’de Köyişleri yayımlanmış bulunan 4631 sayılı “Hayvan Islahı Bakanlığı Kanunu” www.daib.org.tr 93

İhracat Prosedürleri 9- Su ürünlerinden su ürünleri Tarım ve 04/04/1971 tarih ve 13799 sayılı Resmi Gazete’de avcılığını düzenleyen esaslar Köyişleri yayımlanmış bulunan 1380 sayılı “Su Ürünleri çerçevesinde avlanması tamamen Bakanlığı Kanunu”, 10/03/1995 tarih ve 22223 sayılı Resmi yasak olan cins ve nitelikteki su Gazete’de yayımlanmış bulunan “Su Ürünleri ürünleri Tarım ve Yönetmeliği”, “Su Ürünleri Yönetmeliği” Köyişleri kapsamında Resmi Gazete’de yayımlanarak 10-Yarış atları Bakanlığı yürürlüğe giren Ticari Amaçlı Su Ürünleri Avcılığını Düzenleyen Tebliğler 11-Yem Kanunu kapsamına giren Tarım ve yemler Köyişleri 10/03/2001 tarih ve 24338 sayılı Resmi Gazete’de Bakanlığı yayımlanmış bulunan “Hayvan Islahı Kanunu” 12-Veteriner İlaçları Tarım ve 07/06/1973 tarih ve 14557 sayılı Resmi Gazete’de 13-İhracatı kotayla veya Köyişleri yayımlanmış bulunan 1734 sayılı “Yem Kanunu” başka herhangi bir kayıtla Bakanlığı sınırlandırılan doğal çiçek 1262 sayılı “İspençiyarı ve Tıbbi Müstahzarlar soğanları Tarım ve Kanununa Yeniden Bazı Hükümler İlavesine Dair Köyişleri 3490 sayılı Kanun” 14-Damızlık büyük ve küçük baş Bakanlığı hayvan 06/01/1996 tarih ve 22515 sayılı Resmi Gazete’de Tarım ve yayımlanmış bulunan 95/7623 sayılı İhracat Rejimi Köyişleri Kararı Bakanlığı 10/03/2001 tarih ve 24338 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış bulunan 4631 sayılı “Hayvan Islahı Kanunu” 15-Doğa Mantarı(Sadece AB Tarım ve 06/01/1996 tarih ve 22515 sayılı Resmi Gazete’de üyesi ülkelere yönelik ihracat Köyişleri yayımlanmış bulunan 95/7623 sayılı İhracat Rejimi için) Bakanlığı Kararı 94 www.daib.org.tr

İhracat Prosedürleri 16-Mavi yüzgeçli orkinos (thynus Tarım ve 06/01/1996 tarih ve 22515 sayılı Resmi Gazete’de thunnus) (canlı, taze soğutulmuş, Köyişleri yayımlanmış bulunan 95/7623 sayılı İhracat Rejimi dondurulmuş veya işlenmiş) Bakanlığı Kararı 17-Nükleer ve Nükleer Çift Türkiye 13/09/2007 tarih ve 26642 sayılı Resmi Gazete’de Kullanımlı Eşyaların İhracatında Atom yayımlanmış bulunan “Nükleer ve Nükleer Çift İzne Esas Olacak Belgelerin Enerjisi Kullanımlı Eşyaların İhracatında İzne Esas Olacak Verilmesine İlişkin Yönetmelik Kurumu Belgenin Verilmesine İlişkin Yönetmelik” ve kapsamındaki mallar “Nükleer ve Nükleer Çift Kullanımlı Eşyaların İhracatında İzne Esas Olacak Belgenin Verilmesine 18-Füze Teknolojisi Kontrol Milli İlişkin Yönetmelik Kapsamına Giren Eşya Rejimi Ekipman, Yazılım ve Savunma Kalemlerini Belirten “Nükleer Transfer Uyarı Teknoloji Ek’i Dahilindeki Bakanlığı Listesi” ve “Nükleer Çift Kullanımlı Eşya Listesi”ne Malzemeler İlişkin Tebliğ” (TAEK/NGD:2007/1) 03/07/2004 tarih ve 25511 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış bulunan 5201 sayılı “Harp Araç ve Gereçleri ile Silah, Mühimmat ve Patlayıcı Madde Üreten Sanayi Kuruluşlarının Denetimi Hakkında Kanun”un 4üncü maddesi gereği her yıl revize edilerek Resmi Gazete’de yayımlanan “Kontrole Tabi Tutulacak Harp Araç ve Gereçleri ile Silah, Mühimmat ve Bunlara Ait Yedek Parçalar, Askeri Patlayıcı Maddeler, Bunlara Ait Teknolojilere İlişkin Liste” 19- Şeker T.C. Şeker 19/04/2001 tarih ve 24378 sayılı Resmi Gazete’de Kurumu yayımlanmış bulunan 4634 sayılı “Şeker Kanunu” 20- Orman ağacı tohumları ve Çevre ve 08/05/2003 tarih ve 25102 sayılı Resmi Gazete’de diğer yetiştirme materyalleri Orman yayımlanmış bulunan 4856 sayılı “Çevre ve Orman Bakanlığı Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun”, 08/11/2006 tarih ve 26340 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış bulunan 5553 sayılı “Tohumculuk Kanunu” www.daib.org.tr 95

İhracat Prosedürleri 21- (Değişik 05/08/2011- İçişleri 18/05/1955 tarih ve 9009 sayılı Resmi Gazete’de 28016 RG) 87/12028 Karar Bakanlığı yayımlanmış bulunan 6551 sayılı “Barut ve sayılı Tekel Dışı Bırakılan (Emniyet Patlayıcı Maddelerle Silah ve Teferruatının ve Av Patlayıcı Maddelerle Av Genel Malzemesinin İnhisardan Çıkarılması Hakkındaki Malzemesi ve Benzerlerinin Müdürlüğü) Kanun”, 87/12028 Karar sayılı “Tekel Dışı Bırakılan Üretimi, İthali, Taşınması, Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Saklanması, Depolanması, Satışı, Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Kullanılması, Yok Edilmesi, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Denetlenmesi Usul ve Esaslarına Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzük”, 2001/2443 Karar İlişkin Tüzük kapsamına giren sayılı Tüzük patlayıcı maddeler (harp silah ve mühimmatı hariç) 22- Zeytin fidanı (tescili yapılmış Tarım ve 06/01/1996 tarih ve 22515 sayılı Resmi Gazete’de ve Milli Çeşit Listesi’nde Köyişleri yayımlanmış bulunan 95/7623 sayılı İhracat Rejimi yayımlanmış olan çeşitlerinin Bakanlığı Kararı yurt içerisinde sertifikalandırılmış olanları) 23-Wassenaar Düzenlemesi Milli 03/07/2004 tarih ve 25511 sayılı Resmi Gazete’de Mühimmat Listesi Kapsamındaki Savunma yayımlanmış bulunan 5201 sayılı “Harp Araç ve Malzemeler Bakanlığı Gereçleri ile Silah, Mühimmat ve Patlayıcı Madde Üreten Sanayi Kuruluşlarının Denetimi Hakkında Kanun”un 4üncü maddesi gereği her yıl revize edilerek Resmi Gazete’de yayımlanan “Kontrole Tabi Tutulacak Harp Araç ve Gereçleri ile Silah, Mühimmat ve Bunlara Ait Yedek Parçalar, Askeri Patlayıcı Maddeler, Bunlara Ait Teknolojilere İlişkin Liste” 96 www.daib.org.tr

İhracat Prosedürleri 24- Yaprak tütün, tütün Tütün 09/01/2002 tarih ve 24635 sayılı Resmi Gazete’de döküntüleri ve Alkol yayımlanmış bulunan 4733 Sayılı “Tütün ve Alkol Piyasası Piyasası Düzenleme Kurumu Teşkilat ve Görevleri Düzenleme Hakkında Kanun” Kurumu www.daib.org.tr 97

EK 5 İhracat Prosedürleri İHRACI KAYDA BAĞLI MALLAR LİSTESİ 1- Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu primi kesintisine tabi maddelerin ihracı, 2- Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu’ndan ödeme yapılan maddelerin ihracı, 3- Ülkemizde kredi karşılığı kurulan tesislerin bedelinin malla geri ödenmesine ilişkin özel hesaplar çerçevesinde ihracat, 4-Ülkemiz ile Rusya Federasyonu arasındaki doğalgaz anlaşması çerçevesinde ihracat, 5- Ülkemiz ihraç ürünlerine miktar kısıtlaması uygulayan ülkelere yapılan kısıtlama kapsamındaki maddelerin ihracı, 6- Birleşmiş Milletler Kararları uyarınca ekonomik yaptırım uygulanan ülkelere ihracat, 7-10/6/2005 tarihli ve 25841 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik kapsamında sertifikayı haiz mallar, 8-İşlem görmemiş zeytinyağı ve işlem görmüş dökme veya varilli zeytinyağı, 9-Meyan kökü, 10-Ham lületaşı ve taslak pipo, 11-Ozon tabakasının korunmasına dair Viyana Sözleşmesi ile bu sözleşmeye ait Protokoller ve değişiklikler kapsamındaki malların sadece söz konusu düzenlemelere taraf ülkelere yönelik ihracatı, 12-Torba, çuval ve kutulu halde işlem görmemiş zeytin, 13-Orijinal bağırsak, 14-Canlı koyun, kıl keçisi, büyükbaş hayvan, 15-Dökme halde kapya cinsi kırmızı biber (konik biber), 16-Ham zeytin (fermantasyonu tamamlanmamış), 17- Bakır ve çinko hurda ve döküntüleri, 18-Beyaz Mermer (Ham ve Kabaca Yontulmuş- 2515.11.00.00.11), Renkli ve Damarlı Mermer (Ham ve Kabaca Yontulmuş- 2515.11.00.00.12), Oniks (Ham ve Kabaca Yontulmuş- 2515.11.00.00.13), Traverten (Ham ve Kabaca Yontulmuş- 2515.11.00.00.14), Diğerleri (Ham ve Kabaca Yontulmuş-2515.11.00.00.19), 98 www.daib.org.tr

İhracat Prosedürleri 19-Çimento (2523.21, 2523.29, 2523.30, 2523.90),  20- Kornişonlar (0707.00.90.00.00),   21- Çam Fıstığı (İç Çam Fıstığı Hariç), 22-Buğday ve mahlut (GTİP No:10.0l), Kara Buğday (GTİP No:1008.10), Buğday ve çavdar melezi (GTİP No: 1008.90.10),     23-Mercimekler (GTİP No:0713.40), 24- (Değişik 30/09/2010-27715 RG) Arpa (GTİP No: 1003), Mısır (GTİP No: 1005), 25- (Değişik 21/04/2011-27912 RG) Geri Kazanılmış Kağıt veya Karton Döküntü, Kırpıntı ve Hurdaları (GTİP No: 4707), Alüminyum Döküntü ve Hurdaları (GTİP No: 7602). 26- Kromlu deriler (GTİP No: 4104.11, 4104.19, 4105.10, 4106.21 www.daib.org.tr 99

İhracat Prosedürleri EK 6 ÜLKEMİZDEKİ MEVCUT SERBEST BÖLGELER 1. Adana-Yumurtalık Serbest Bölge Müdürlüğü 2. Antalya Serbest Bölge Müdürlüğü 3. Avrupa Serbest Bölge Müdürlüğü 4. Bursa Serbest Bölge Müdürlüğü 5. Denizli Serbest Bölge Müdürlüğü 6. Ege Serbest Bölge Müdürlüğü 7. Gaziantep Serbest Bölge Müdürlüğü 8. İstanbul Atatürk Havalimanı Serbest Bölge Müdürlüğü 9. İstanbul Endüstri ve Ticaret Serbest Bölge Müdürlüğü  10. İstanbul Trakya Serbest Bölge Müdürlüğü 11. İzmir Serbest Bölge Müdürlüğü  12. Kayseri Serbest Bölge Müdürlüğü 13. Kocaeli Serbest Bölge Müdürlüğü 14. Mardin Serbest Bölge Müdürlüğü 15. Mersin Serbest Bölge Müdürlüğü 16. Rize Serbest Bölge Müdürlüğü 17. Samsun Serbest Bölge Müdürlüğü 18. Trabzon Serbest Bölge Müdürlüğü 19. Tübitak Mam Teknoloji Serbest Bölge Müdürlüğü 100 www.daib.org.tr