ตัวต้านทาน

เอกสารประกอบการเรยี นรายวชิ า ฟิสกิ ส์ 4 เรอ่ื ง ตวั ตา้ นทาน ระดบั ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 6 นายธนูฤทธิ์ แอน้ ชยั ภมู ิ

ตวั ตา้ นทาน ในการออกแบบและพฒั นาวงจรไฟฟ้า ไดม้ กี ารประดษิ ฐ์ ชน้ิ สว่ นอเิ ลก็ ทรอนกิ สท์ ม่ี คี วามตา้ นทาน เรยี กวา่ ตวั ต้านทาน (resistor) เพอ่ื ควบคุมปรมิ าณกระแสไฟฟ้าและความต่างศกั ยใ์ น วงจรไฟฟ้าใหพ้ อเหมาะกบั การใชง้ านต่างๆ โดยตวั ตา้ นทานทใ่ี ชใ้ นวงจร สว่ นใหญ่ เป็นชนดิ ทเ่ี รยี กวา่ ตวั ต้านทานค่าคงตวั (fixed resistor) ซง่ึ มกั ทามาจากฟิลมค์ ารบ์ อน ฟิลมโ์ ลหะ หรอื ฟิลมอ์ อกไซดข์ องโลหะ พนั เอาไวเ้ ป็นเกลยี ว และหมุ้ ดว้ ยฉนวนไฟฟ้าอกี ชนั้ หน่งึ ในวงจรไฟฟ้า ตวั ตา้ นทานแทนดว้ ยสญั ลกั ษณ์ ดงั รปู

ในการบอกคา่ ความตา้ นทานของตวั ตา้ นทานคา่ คงตวั จะบอก โดยการอ่านแถบสที อ่ี ยบู่ นตวั ตา้ นทานซง่ึ สว่ นใหญ่ จะมแี ถบสี 4 แถบ วธิ กี ารอ่านความตา้ นทานใหอ้ ่านจากรหสั สดี งั ตาราง โดยแถบ สที ่ี 1 และแถบสที ่ี 2 บอกตวั เลขทห่ี น่งึ และตวั เลขทส่ี อง แถบสที ่ี 3 บอก ตวั เลขพหุคณู และแถบสที ่ี 4 เป็นแถบแสดงความคลาดเคล่อื นเป็นรอ้ ย ละ อาจแสดงเป็นสมการไดด้ งั น้ี ความตา้ นทาน = [(เลขแถบสที ่ี 1 เลขแถบสที ่ี 2)x10เลขแถบสที ่ี 3]±เลขแถบสที ่ี 4

ขอ้ สงั เกต โดยทวั่ ไป แถบสที ่ี 4 ทบ่ี อกความคลาดเคลอ่ื นบนตวั ตา้ นทานจะแยกหา่ ง จากแถบสอี ่นื ๆ มากกวา่ และจะมสี ที องหรอื สเี งนิ ทาใหผ้ ใู้ ชส้ ามารถพจิ ารณาไดว้ า่ แถบสใี ดเป็นแถบสที ่ี 4 หรอื แถบสที ่ี 1 ตวั อยา่ งท่ี 1 ตวั ตา้ นทานมแี ถบสดี งั รปู มคี วามตา้ นทานเทา่ ไร แถบสที ่ี 1 สแี ดง แถบสที ่ี 2 สมี ว่ ง แถบสที ่ี 3 สนี ้าตาล แถบสที ่ี 4 สที อง แนวคิด แทนแถบสตี า่ งๆ ดว้ ยตวั เลขตามรหสั สใี นตาราง จากนนั้ นาไป แทนคา่ ลงในสมการ ความตา้ นทาน = [(เลขแถบสที ่ี 1 เลขแถบสที ่ี 2)x10เลขแถบสที ่ี 3]±เลขแถบสที ่ี 4 วิธีทา แทนคา่ แถบทห่ี น่งึ สแี ดงดว้ ยเลข 2 แถบทส่ี องสมี ว่ งดว้ ยเลข 7 แถบทส่ี ามสนี ้าตาลดว้ ยเลข 1 แถบสที ส่ี ส่ี ที องแทนความคลาดเคลอ่ื นเป็น ±5% จะได้ ความตา้ นทาน = 27x101 Ω ±5% = 2.7x102Ω ±5% = 0.27kΩ ±5% ตอบ ตวั ตา้ นทานทม่ี แี ถบสดี งั รปู มคี วามตา้ นทาน 0.27 กโิ ลโอหม์ และมี ความคลาดเคล่อื น 5%

แบบฝึ กหดั ตวั ต้านทานมีแถบสีดงั รปู มีความต้านทานเท่าใด 1. ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… 2. ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………

เฉลยแบบฝึ กหดั 1. วิธีทา แทนคา่ แถบทห่ี น่งึ สนี ้าตาลดว้ ยเลข 1 แถบทส่ี องสดี าดว้ ยเลข 0 แถบทส่ี ามสเี ขยี วดว้ ยเลข 5 แถบสที ส่ี ส่ี ที องแทนความคลาดเคล่อื นเป็น ±5% จะได้ ความตา้ นทาน = 10x105Ω ±5% = 1.0x106Ω ±5% = 1000kΩ ±5% ตอบ ตวั ตา้ นทานทม่ี แี ถบสดี งั รปู มคี วามตา้ นทาน 1000 กโิ ลโอหม์ และ มคี วามคลาดเคล่อื น 5%

เฉลยแบบฝึ กหดั ต่อ 2. วิธีทา แทนคา่ แถบทห่ี น่ึงสสี ม้ ดว้ ยเลข 3 แถบทส่ี องสแี ดงดว้ ยเลข 2 แถบทส่ี ามสนี ้าตาลดว้ ยเลข 1 แถบสที ส่ี ส่ี ที องแทนความคลาดเคล่อื น เป็น ±5% จะได้ ความตา้ นทาน = 32x101Ω ±5% = 3.2x102Ω ±5% = 0.32kΩ ±5% ตอบ ตวั ตา้ นทานทม่ี แี ถบสดี งั รปู มคี วามตา้ นทาน 0.32 กโิ ลโอหม์ และมี ความคลาดเคลอ่ื น 5%