วิทยาศาสตร์ ม.3 เรื่องกฎของเมนเดล

พันธกุ รรม (กฎของเมนเดล) โดยคุณครูโชตริ ัตน์ วรกจิ ปัญญากุล

การถ่ายทอดลกั ษณะทางพนั ธกุ รรม ลูกมักมีลักษณะคล้ายคลึงกับพ่อและแม่ เน่ืองจากลูกได้รับข้อมูลทางพันธุกรรมมาจากพ่อและแม่ หรือในบางกรณีอาจ “ ”คลา้ ยคลงึ กบั รนุ่ บรรพบุรุษก่อนหนา้ แสดงให้เห็นวา่ สิ่งมีชีวติ มีการถ่ายทอดลักษณะทางพนั ธุกรรมต่อไปยงั ร่นุ ลูกหลาน เดก็ คนใดเปน็ ลูก ของสามีภรรยาคนู่ ้ี เด็กคนที่ 1 เดก็ คนที่ 2

การศกึ ษาพนั ธศุ าสตรข์ องเมนเดล เกรเกอร์ โยฮันน์ เมนเดล ลักษณะของตน้ ถ่ัวลนั เตาท่เี มนเดลเลอื กศกึ ษา มคี วามแตกตา่ งกนั อยา่ งชัดเจน 7 ลักษณะ ดงั นี้ เป็นผศู้ กึ ษาและค้นพบข้อเทจ็ จริงเกี่ยวกับการถ่ายทอด รปู รา่ งของเมลด็ สีของเมล็ด ลักษณะทางพันธกุ รรม เขาจึงไดร้ บั การยกย่องใหเ้ ป็น บดิ าแห่งวิชาพันธศุ าสตร์ กลบี ดอก รปู รา่ งของฝกั สขี องฝกั กลบี เล้ียง เกสรเพศเมีย เกสรเพศผู้ สีของดอก ตาแหน่งของดอก ความสงู ของลาต้น

ตวั อย่างเชน่ ผสมตน้ ถว่ั ลันเตาดอกสีมว่ งพนั ธแ์ุ ท้กับตน้ ถวั่ ลนั เตาดอกสีขาวพนั ธ์ุแท้ ซึ่งได้ผลการทดลอง ดงั นี้ รุ่นพ่อแม่ ถว่ั ลันเตาดอกสมี ่วงพนั ธแ์ุ ท้ ถัว่ ลันเตาดอกสีขาวพันธ์ุแท้ ถ้าผสมตน้ ถั่วลนั เตาทม่ี ดี อกสมี ่วงพันธุ์ แทก้ บั ต้นถั่วลันเตาทีม่ ีดอกสีขาวพันธุ์ แท้จะได้ลูกรุ่นท่ี 1 และ 2 เปน็ อยา่ งไร ลกู ร่นุ ที่ 1 ; F1 ลกั ษณะเด่น ลูกรุน่ ท่ี 2 ; F2 ถั่วลันเตาดอกสีม่วงพันธท์ุ าง ลกั ษณะด้อย อัตราส่วนของดอกสีมว่ ง : สีขาว ประมาณ 3 : 1

การถ่ายทอดยนี บนโครโมโซม ภายหลงั การทดลองของเมนเดล นกั วทิ ยาศาสตร์ไดศ้ ึกษาเพม่ิ เตมิ ทาใหท้ ราบวา่ สิ่งท่คี วบคมุ ลักษณะทางพันธกุ รรม เรยี กว่า ยีน (gene) ซง่ึ รปู แบบของยนี บนโครโมโซมอาจมรี ปู แบบท่เี หมอื นหรือแตกตา่ งกัน เรียกว่า แอลลลี (allele) ต่อมานักวิทยาศาสตรจ์ งึ ไดก้ าหนด สญั ลกั ษณแ์ ทนแอลลีล โดยใชต้ ัวอักษรตัวแรกเปน็ ภาษาอังกฤษ โดยตัวพิมพ์ใหญแ่ ทนแอลลีลเด่น และตวั พมิ พ์เล็กแทนแอลลลี ดอ้ ย ดังภาพ โลคัสของยีนที่ควบคมุ โลคสั ของยีนท่คี วบคุม โลคสั ของยนี ที่ควบคุม ลักษณะสีของกลบี ดอก ลักษณะของเมลด็ ลกั ษณะความสูงของลาตน้ Pr t ฮอมอโลกสั Pr T โครโมโซม จโี นไทป์ แอลลลี เดน่ แอลลลี ดอ้ ย Tt ฟีโนไทป์ PP rr (เฮเทอโรไซกัส ) (ฮอมอไซกสั โดมิแนนท์) (ฮอมอไซกสั รเี ซสซฟี ) ตน้ สงู กลีบดอกสีมว่ ง เมล็ดขรุขระ

กระบวนการถา่ ยทอดลกั ษณะทางพนั ธกุ รรม Monohybrid cross การถา่ ยทอดลักษณะทางพันธกุ รรมหน่ึงลักษณะ

กระบวนการถา่ ยทอดลักษณะทางพันธกุ รรม

เมนเดล บดิ าแหง่ พันธุศาสตร์ ผลการทดลอง การศกึ ษาของเมนเดลพบว่ารนุ่ ลกู หรือรนุ่ F1 เป็นต้นสูงทัง้ หมด เม่ือนาเมล็ดของรนุ่ F1 ไปเพาะ พบว่า รุ่นหลานหรอื รุ่น F2 มีทั้ง ต้นสูง(ลักษณะเด่น)และต้นเตยี้ แคระ(ลักษณะด้อย) ในอัตราส่วน 3:1

ตารางแสดงผลการทดลองของเมนเดล

คาชี้แจง : ให้นักเรียนนาตวั อกั ษรดา้ นลา่ งใสล่ งหนา้ ขอ้ ความ โดยขอ้ ความนนั้ เปน็ ข้อความที่ สัมพันธก์ ันมากทสี่ ดุ 1. ______ ลักษณะที่ไมแ่ สดงออกมาหรอื ถูกขม่ เม่ืออยู่ในสภาพเฮเทอโรไซกสั 2. ______คู่อลั ลีลที่ประกอบด้วยรูปแบบอัลลีลเหมือนกัน 3. ______ ต้นสูง , ต้นเตีย้ , สีเขยี ว , เมลด็ เรยี บ , เมล็ดขรุขระ , ฝักสีเหลือง 4. ______ อัลลลี ลักษณะด้อยที่อยู่ด้วยกันเป็นคู่ 5. ______ หน่วยที่ทาหน้าที่ในการกาหนดลกั ษณะทางพันธุกรรมและเปน็ ส่วนหนึ่งของ DNA 6. ______ ต้นถั่วลันเตาที่เกิดขน้ึ จากการผสมกนั ของรนุ่ P 7. ______ ลักษณะที่แสดงออกมาในสภาพเฮเทอโรไซกสั 8. ______ คู่อลั ลีลที่ประกอบด้วยอัลลีลที่มีรูปแบบต่างกัน 9. ______ กลุ่มหรือชดุ ของอัลลีลของสิ่งมีชวี ิตโดยทั่วไปมกั จะอยเู่ ปน็ คู่ ๆ 10. ______ ตาแหน่งของยีนที่อยู่บนโครโมโซมคเู่ หมือน A. Gene B. Recessive C. Heterozygous allele D. Phenotype E. Character F. Dominant G. Genotype H. homozygous allele I Alleles J. Homozygous recessive K. Monohybrid cross L. First filial generation M.Locus N. Homologous chromosome O. Ribonucleic acid