p

แหล่งกำเนิดปโิ ตรเลยี ม กำรขุดเจำะปโิ ตรเลยี มอำนำจ อม่ิ สขุ 2561แ ผ น ก วิ ช า ช่ า ง ย น ต์

แหลง่ กำเนิดและกำรขดุ เจำะปิโตรเลียมเป็นสำรประกอบของไฮโดรคำร์บอน (CH) ท่เี กิดขนึ้ เองตำมธรรมชำติในชั้นหนิ ใต้พน้ื ผิวโลกซึ่งเกดิ จำกกำรสลำยตัวของสำรอินทรยี ์ และอำจจะมธี ำตุอ่ืน ๆ ปะปนรวมอยดู่ ว้ ยเช่นกำมะถัน ไนโตรเจน ออกซเิ จน โดยท่ปี โิ ตรเลียมอำจจะมีสถำนะเป็นของแข็ง ของเหลวหรอืก๊ำซกไ็ ด้ ทง้ั นี้ขึน้ อยกู่ บั องค์ประกอบของปโิ ตรเลียม รวมทัง้ สภำวะควำมกดดนั และอุณหภมู ทิ ่ีไดส้ ะสมตวั อยู่ เมื่อนำ มำกล่นั จะไดผ้ ลิตภัณฑ์ชนิดตำ่ ง ๆ เช่น ก๊ำซหุงต้ม นำ้ มันเบนซินนำ้ มนั กำ๊ ด น้ำมันดเี ซล นำ้ มันเตำ และยำงมะตอย นอกจำกน้นั ผลิตภณั ฑ์ชนดิ อ่นื ๆ เช่นน้ำมนั หลอ่ ล่นื จำระบี เคมภี ณั ฑต์ ่ำง ๆ

1. ควำมหมำยของปโิ ตรเลียม ปิโตรเลยี มมำจำกคำ ในภำษำละติน 2 คำ คือ เพตรำ (Petra) ซ่ึงแปลว่ำ หิน และโอเลียม (Oleum) ซง่ึ แปลว่ำ นำ้ มัน เมือ่ รวมควำมแล้ว หมำยถงึ น้ำมนั ทไ่ี ด้จำกหินปิโตรเลียม สำมำรถแบ่งตำมสถำนะทส่ี ำคญั ได้ 2 ชนดิ คอื นำ้ มนั ดบิ และ ก๊ำซธรรมชำติ 2. คณุ สมบัตขิ องปโิ ตรเลียม คณุ สมบตั นิ ำ้ มันดิบโดยทัว่ ไปจะมสี ดี ำ หรอื สนี ้ำตำล และมสี ำรผสมอน่ื ๆ ปนอยู่ด้วยด้วยเช่น กลิน่ กำมะถัน และกลิ่นไฮโดรเจน ซัลไฟดห์ รอื กำ๊ ซไข่เน่ำ เปน็ ต้น ควำมหนืดของนำ้ มนั ดบิอำจแตกตำ่ งกนั ไปบำ้ งตง้ั แต่เป็นของเหลวเหมอื นนำ้ จนกระทง่ั มีควำมหนดื มำกคลำ้ ยกับยำงมะตอยควำมถ่วงจำเพำะประมำณ 0.80 – 0.97 ที่ 15.6 องศำเซลเซียส ซงึ่ มนี ำ้ หนกั เบำกวำ่น้ำ ดงั นน้ั เมอื่ นำ้ มันดบิ รวมอยกู่ บั น้ำ นำ้ มนั ดิบจึงลอยอยู่เหนือน้ำ สำหรับก๊ำซธรรมชำติแห้งจะไม่มสี แี ละกล่ิน ในขณะที่ก๊ำซธรรมชำติเหลว หรืออำจเรียกวำ่ “คอนเดนเสท” โดยจะมีลักษณะคล้ำยกบั นำ้ มนั เบนซิน ซง่ึ ก๊ำซธรรมชำตแิ ต่ละแหลง่ อำจมีคณุ สมบตั ิแตกตำ่ งกนั ออกไปเช่นเดยี วกบั น้ำมันดิบ 3. กำรกำเนิดปโิ ตรเลยี มนักโบรำณคดเี ชื่อวำ่ ประมำณ 2,500 ปีกอ่ นคริสตกำล พวกชนเผำ่ บำบิโลเนียน(Babylonian)เริม่ ใช้นำ้ มนั (ปโิ ตรเลยี ม) เปน็ เชอ้ื เพลิงแทนไม้และเม่ือประมำณ 1,000 ปีกอ่ นคริสตกำลชำวจนี เป็นชำติแรกทท่ี ำเหมืองถำ่ นหิน และขุดเจำะบอ่ กำ๊ ซธรรมชำติลึกเปน็ รอ้ ยเมตรไดก้ อ่ นใคร

ปโิ ตรเลยี มเกดิ จำกกำรแปรเปล่ยี นสภำพของซำกพืช และ ซำกสตั ว์ทต่ี ำยทับถมกันใต้พ้นื ผิวโลก เมื่อสิ่งมชี วี ติ เหลำ่ นี้ตำยลง และตกตะกอน พรอ้ มท้ังถกู ทบั ถมด้วยชั้นกรวด หิน ดินทรำยและโคลนตมทแี่ มน่ ำ้ ลำคลองพดั พำมำทับถมเปน็ ชนั้ ๆ สลบั กันตลอดเวลำ สำรอนิ ทรีย์เหลำ่ น้ี จะไดร้ ับอทิ ธพิ ลของควำมรอ้ น และควำมกดดันภำยใต้พ้ืนผิวโลกทำ ใหเ้ กดิกระบวนกำรเปล่ยี นแปลงสำรอินทรีย์ จำก กรดฟลุ วิค เปน็ ฮิวมนิ เปน็ คีโรเจน และ เปน็ปิโตรเลยี ม ในท่ีสุดปโิ ตรเลยี ม เกดิ จำกกำรทบั ถมและแปรสภำพของซำกสงิ่ มีชีวติ ทัง้ พชื และสตั วย์ คุ กอ่ นประวัตศิ ำสตรน์ ับหลำยลำ้ นปี ทต่ี กตะกอนหรอื ถกู กระแสน้ำพดั พำมำจมลง ณบริเวณทเ่ี ปน็ ทะเลหรอื ทะเลสำบในขณะน้ัน ถูกทับถมด้วยชั้นกรวด ทรำย และโคลนสลับกันเป็นชัน้ ๆ เกดิ น้ำหนกั กดทับกลำยเปน็ ช้ันหินต่ำง ๆ ผนวกกบั ควำมรอ้ นใตพ้ ิภพและกำรสลำยตัวของอนิ ทรียส์ ำรตำมธรรมชำติ ทำใหซ้ ำกพืชและซำกสตั วก์ ลำยเป็นน้ำมนั ดบิ และกำ๊ ซธรรมชำติ หรอื ท่ีเรำเรยี กวำ่ “ปโิ ตรเลยี ม” ดังนั้นเรำจึงเรยี กปโิ ตรเลยี มได้อกี ช่ือหน่งึ วำ่“เชอ้ื เพลิงฟอสซิล”

4.แหลง่ กำเนิดปโิ ตรเลยี มแหล่งปิโตรเลียมที่ใหญ่ และสำคัญของโลกสว่ นมำกจะอยใู่ นกลมุ่ ประเทศแถบตะวันออกกลำงไดแ้ ก่ ประเทศซำอดุ ีอำระเบีย อิรัก อิหรำ่ น คเู วต สหพนั ธ์รัฐอำหรบั เอมเิ รตส์ และกำตำร์ กลุ่มประเทศแถบทะเลแครบิ เบียน ซ่ึงไดแ้ ก่ ประเทศโคลมั เบีย เม็กซโิ ก เวเนซเู อลำ และตรนิ ิแดดรวมทั้งเอกวำดอร์ในอเมริกำใต้ สว่ นแหล่งปโิ ตรเลียมใหม่ ๆ ทมี่ ขี นำดใหญ่ และสำคญั ไดแ้ ก่แหลง่ ปิโตรเลียมในทะเลเหนือซึง่ อยใู่ นทวีปยโุ รป และแหลง่ ปโิ ตรเลยี มในประเทศออสเตรเลียอินโดนีเซีย และมำเลเซีย

5. กำรสำรวจหำแหลง่ ปโิ ตรเลียมกำรสำรวจทำงธรณีวทิ ยำ กำรสำรวจทำงธรณวี ทิ ยำเป็นกำรสำรวจเพ่ือค้นหำวำ่ มีแหล่งกกั เก็บปิโตรเลียมหรือไม่ โดยสำรวจจำกหนิ ต้นกำเนิด หนิ กกั เก็บ และชั้นหนิ ทีเ่ ป็นแหล่งกกัเก็บปโิ ตรเลียมว่ำมีอยทู่ ่ใี ดบ้ำง โดยกำรสำรวจจะเรม่ิ ต้นด้วยกำรจดั ทำ แผนทข่ี องบริเวณที่ต้องกำรสำรวจ โดยอำศัยภำพถำ่ ยทำงอำกำศ (Aerial Photograph) ภำพถ่ำยจำกดำวเทียมหรืออำ่ นจำกแผนทีซ่ ึง่ จะชว่ ยในกำรคำดคะเนโครงสรำ้ งของช้นั หินใตพ้ นื้ ดินได้อย่ำงครำ่ ว ๆซ่ึงผลจำกกำรสำรวจทำงธรณวี ิทยำน้นั ยังไมส่ ำมำรถใช้เป็นข้อมูลยืนยนั ทแ่ี ท้จริงได้ ดงั น้ันจึงต้องมกี ำรสำรวจทำงธรณีฟิสกิ สอ์ กี ช้นั หน่ึงเพ่ือให้ได้ข้อมูลทีแ่ นน่ อนก่อนท่ีจะทำกำรเจำะสำรวจ 6. กำรเจำะสำรวจขัน้ ตอนกำรเจำะสำรวจ (Exploratory Welt) เปน็ กำรเจำะสำรวจหลุมแรกบนโครงสรำ้ งที่คำดว่ำอำจเป็นแหลง่ ปโิ ตรเลยี มแต่ละแหง่ ขน้ั ตอนกำรเจำะหำขอบเขต (Appraisal Welt)เป็นกำรเจำะสำรวจเพมิ่ เติมในโครงสรำ้ งทีเ่ จำะพบร่องรอยของปิโตรเลียมจำกหลุมสำรวจ เพื่อหำขอบเขตพน้ื ท่ีของโครงสร้ำงแหล่งกกั เกบ็ ปิโตรเลยี มแต่ละแหง่ ว่ำจะมีปโิ ตรเลียมครอบคลมุเน้ือท่เี ท่ำใด6.1 อุปกรณ์กำรเจำะปิโตรเลยี ม แท่นเจำะ (Drilling Rig) กำรเจำะบนบก มีแท่นเจำะที่ใช้อยู่ 3 ชนิด คอื6.1.1.Conventional Drilling Rig เป็นแทน่ เจำะที่มีขนำดใหญท่ ส่ี ดุ อปุ กรณแ์ ละส่วนประกอบมีขนำดใหญ่ และสำมำรถเจำะไดล้ ึกมำก อำจถงึ 35,000 ฟุต

6.1.2.Portable Rig เปน็ แท่นเจาะทมี่ ีโครงสรา้ งหอคอย (Derrick) ตดิ อยู่บนรถบรรทุกขนาดใหญ่สามารถเคลื่อนยา้ ยแท่นเจาะได้โดยสะดวก เพราะโครงสรา้ งหอคอยพับให้เอนราบได้

6.1.3.Standard Rig เป็นแท่นเจาะแบบเก่าแก่ทสี่ ุด โครงสรา้ งหอคอย (Derrick) จะถูกสร้างครอ่ มปากบ่อบริเวณทจ่ี ะทาการเจาะ และเม่อื การขดุ เจาะแลว้ เสร็จ กอ็ าจจะถอดแยกหอคอยออกเป็นชน้ิ เพื่อนาไปประกอบยงั ตาแหนง่ ใหม่หรืออาจทิ้งไวใ้ นสภาพเดมิ หลังจากเรม่ิ มีการผลติ ปโิ ตรเลียม