Dokumen MMN 2021

16 PERKEMBANGAN DAN PENCAPAIAN SISTEM PENDIDIKAN UGAMA & STRATEGI MEMPERKASA PENDIDIKAN UGAMA 1

SISTEM PENDIDIKAN UGAMA Jabatan Pengajian Islam bertanggungjawab mengurus dan mengendalikan pendidikan ugama secara formal kepada rakyat dan penduduk negara ini. Justeru itu, pihak Jabatan mengambil peranan yang penting dalam menanai tanggungjawab besar ini dengan mengendalikan sistem persekolahan Arab dan ugama dengan:  Menyediakan lebih banyak kemudahan pengajaran dan pembelajaran.  Membuat pemantauan yang berkesan dan berterusan di persekolahan Arab dan ugama.  Meningkatkan kualiti pegawai, guru dan kakitangan Jabatan Pengajian Islam melalui latihan/ bengkel/ kursus. Sistem pendidikan ugama diperkukuhkan lagi dengan menjadikan mata pelajaran Pengetahuan Ugama Islam (IRK) di peringkat sekolah rendah & menengah dan IBTE di bawah kawalan Kementerian Pendidikan sebagai mata pelajaran teras. Kesinambungan pendidikan ugama juga diteruskan di peringkat pengajian tinggi. Mercu kegemilangan Pendidikan Islam di negara ini dapat dilihat melalui penubuhan sekolah-sekolah Arab, sekolah-sekolah ugama, Institut Tahfiz Al-Quran Sultan Haji Hassanal Bolkiah, Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan dan Universiti Islam Sultan Sharif Ali. Jabatan Pengajian Islam turut memberikan perkhidmatan pendidikan ugama melalui kelas/kursus bimbingan ugama bagi pegawai-pegawai dan kakitangan di sektor-sektor kerajaan dan swasta dan juga Kelas Dewasa Ugama bagi masyarakat awam. 2

STRATEGI MEMPERKASA PENDIDIKAN UGAMA Antara usaha yang telah dilaksanakan bagi mencapai objektif dan matlamat pendidikan ugama yang lebih berkesan adalah melalui strategi berikut: 1. PENGUATKUASAAN AKTA PENDIDIKAN UGAMA WAJIB PENGGAL 215: Akta ini mewajibkan kanak-kanak berugama Islam yang berumur 7 tahun dan ibu bapanya atau salah seorang daripada mereka adalah warganegara Negara Brunei Darussalam atau penduduk tetap untuk bersekolah ugama bermula dari peringkat Pra sehingga tamat Darjah VI. Pelaksanaannya berkuatkuasa bermula pada 1 Januari 2013. 2. MEMPERTINGKAT KUALITI KURIKULUM PENDIDIKAN UGAMA: Jabatan Pengajian Islam akan sentiasa mengemaskini dan mempertingkatkan lagi kualiti bahan-bahan kurikulum yang digunapakai di persekolahan Arab dan ugama serta mata pelajaran Pengetahuan Ugama Islam (IRK) sama ada di peringkat rendah, menengah, mahu pun di peringkat pra universiti. Tujuan pengemaskinian ini adalah bagi menambah nilai kualiti kurikulum yang sedia ada di samping bagi memenuhi keperluan-keperluan semasa sesuai dengan peredaran zaman. 2.1. Perisian Interaktif Dan Audio MP3 Lagu-Lagu Dikir Maulid Syarafil Anam Dan Maulid Berzanji Nasr (Rawi) Dikir Maulid Syarafil Anam dan Maulid Berzanji Nasr (Rawi) sebagai salah satu mata pelajaran yang diajarkan dalam kurikulum sekolah ugama dan salah satu aktiviti ko-kurikulum di sekolah-sekolah ugama dan Arab. Bagi memastikan kesahihan dan keselarasan alunan rentak lagu-lagu dikir dan rawi yang diajarkan di persekolahan Arab dan ugama, Jabatan Pengajian Islam melalui Bahagian Kurikulum telah mengusahakan penyediaan satu perisian interaktif dan audio MP3 berdasarkan sukatan pelajaran yang ditetapkan dalam kurikulum sekolah ugama. 2.2. Audio MP3 Bacaan Murattal Surah Al-Baqarah Ayat 62 Hingga 169 Rakaman audio MP3 bacaan secara murattal lagu Nahawand Surah Al-Baqarah ayat 62 hingga 169 telah dimuat naik ke perisian Microsoft Teams Bahan Kurikulum JPI. Ayat-ayat yang dibacakan dalam rakaman tersebut adalah berdasarkan sukatan mata pelajaran Al-Quran Darjah III. Audio MP3 berkenaan merupakan kesinambungan bacaan ayat 1 hingga 61 surah Al-Baqarah yang merupakan sukatan mata pelajaran Al-Quran bagi Darjah lI sekolah-sekolah ugama. Rakaman audio bagi ayat-ayat tersebut sebelum ini telah diedarkan ke sekolah-sekolah ugama pada bulan Julai 2019 dalam bentuk cakera padat (CD) yang kini juga telah dimuat naik ke dalam aplikasi Microsoft Teams Bahan Kurikulum JPI. 2.3. Celik Sejarah Islam 2.3.1. Sekolah Ugama Cadangan sukatan mata pelajaran Tarikh sekolah-sekolah ugama bagi peringkat Pra hingga Darjah VI telah selesai disediakan. Buku teks tersebut telah dicadangkan untuk ditukar namanya menjadi 3

‘Sejarah Islam’. Penggunaan buku tersebut tertakluk kepada ketetapan Jawatankuasa Tertinggi Buku-Buku Teks Persekolahan Ugama Negara Brunei Darussalam. 2.3.2 Sekolah-Sekolah Menengah/ Maktab-Maktab Kerajaan dan Swasta Usaha-usaha mengemaskini sukatan pelajaran bagi Sejarah Islam Tahun 7 hingga Tahun 10/11 akan dilaksanakan secara berperingkat. Usaha ini diselajurkan dengan pengemaskinian sukatan pelajaran mata pelajaran Pengetahuan Ugama Islam bermula Tahun 7, tertakluk kepada persetujuan bersama Jabatan Pengajian Islam, KHEU dan Jabatan Perkembangan Kurikulum, Kementerian Pendidikan. Walau bagaimanapun, pada masa ini pengemaskinian tersebut belum dapat dilaksanakan kerana memberi tumpuan kepada pengemaskinian sukatan pelajaran dan format penilaian kertas peperiksaan Pengetahuan Ugama Islam (IRK) di peringkat BC-GCE ‘O’ Level sepertimana yang dikehendaki oleh pihak Cambridge Assessment International Education. 2.4. Rakaman Penggambaran Video 2.4.1 Rakaman penggambaran video Tatacara Pelaksanaan Sembahyang Fardhu Subuh (Lelaki). Rakaman video Tatacara Pelaksanaan Sembahyang Fardhu Subuh (Lelaki) telah siap dimesyuaratkan di peringkat Bahagian dan akan dimesyuaratkan di peringkat Jabatan dan KHEU. Cadangan perisian video akan diguna pakai pada Januari 2022 (Tertakluk ketetapan Jawatankuasa Buku-Buku Teks Pesekolahan Ugama Negara Brunei Darussalam). 2.4.2 Rakaman video Tatacara Pelaksanaan Sembahyang Fardhu Maghrib (Perempuan). Proses rakaman video Tatacara Pelaksanaan Sembahyang Fardhu Maghrib (Perempuan) sedang dalam proses penyuntingan dan menambah audio suara latar. Dalam perancangan untuk diguna pakai pada Januari 2023 (Tertakluk ketetapan Jawatankuasa Buku-Buku Teks Pesekolahan Ugama Negara Brunei Darussalam). 2.4.3 Rakaman video Tatacara Berwudhu dan Bertayammum. Proses rakaman video Tatacara Berwudhu dan Bertayammum sedang dalam proses penyuntingan dan menambah audio suara latar. Dalam perancangan untuk diguna pakai pada Julai 2022 (Tertakluk ketetapan Jawatankuasa Tertinggi Buku-Buku Teks Persekolahan Ugama Negara Brunei Darussalam). 2.5. Penjualan Buku Teks: Bermula pada Januari 2019, Jabatan Pengajian Islam mula menjual buku-buku teks bagi persekolahan Arab, ugama, dan Pengetahuan Ugama Islam (IRK). Di samping penjualan buku tersebut, pengagihan buku-buku teks untuk digunakan secara pinjaman akan tetap diteruskan pada setiap tahun pengajian dan tidak akan diberhentikan. Dasar 4

Kementerian Hal Ehwal Ugama dan Jabatan Pengajian Islam berhubung penjualan buku teks adalah untuk menggantikan buku-buku yang hilang, rosak, dan untuk dijadikan rujukan. Orang ramai khususnya para ibu bapa/penjaga murid yang berhasrat untuk membeli buku-buku berkenaan sama ada bagi menggantikan buku-buku yang telah rosak/hilang atau untuk menjadikannya sebagai buku rujukan, boleh menghubungi dan berurusan dengan Bahagian Kurikulum, Jabatan Pengajian Islam di Tingkat 10, Blok 2J, Bangunan Ong Sum Ping di talian 2231018 atau 2231035. 2.6. Jumlah buku teks yang digunapakai di persekolahan Arab: TERBITAN PERINGKAT JPI LUAR NEGARA JUMLAH Tahun 5 ARAB SAUDI MESIR 4 4 31 - 8 7 Tahun 6 3 1 - 10 10 Tahun 7 7 1 - 14 11 Tahun 8 6 1 - 68 Tahun 9 6 3 1 Tahun 10 & 11 6 3 1 Pra U1 419 Pra U 2 515 JUMLAH 40 12 16 2.7. Senarai buku teks yang digunapakai di persekolahan Arab: PERINGKAT BIL NAMA BUKU TEKS TERBITAN ‫ السنة الخامسة‬- ‫التربية الاسلامية‬ JPI 1. ) ‫ ( بوكو سكوله اݢام‬IV ‫تجويد درجه‬ ١ ‫العربية بين يديك – الجزء‬ Arab Saudi Tahun 5 2. ‫ السنة السادسة‬- ‫التربية الدينية‬ JPI ) ‫ ( بوكو سكوله اݢام‬V ‫تجويد درجه‬ 3. ١ ‫العربية بين يديك – الجزء‬ Arab Saudi ‫ السنة السابعة‬- ‫الفقه الإسلامي‬ JPI 1. ‫التوحيد – السنة السابعة‬ Tahun 6 2. 3. Tahun 7 1. 2. 5

‫‪PERINGKAT BIL‬‬ ‫‪NAMA BUKU TEKS‬‬ ‫‪TERBITAN‬‬ ‫التفسير والحديث – السنة السابعة ‪3.‬‬ ‫‪Arab Saudi‬‬ ‫‪JPI‬‬ ‫التاريخ الإسلامي – السنة السابعة ‪4.‬‬ ‫‪Arab Saudi‬‬ ‫تجويد درجه ‪ ( V‬بوكو سكوله اݢام ) ‪5.‬‬ ‫‪JPI‬‬ ‫تجويد درجه ‪ ( VI‬بوكو سكوله اݢام ) ‪6.‬‬ ‫‪Arab Saudi‬‬ ‫‪Mesir‬‬ ‫العربية بين يديك ‪ -‬الجزء ‪7. ٢‬‬ ‫‪JPI‬‬ ‫الفقه الإسلامي ‪ -‬السنة الثامنة ‪1.‬‬ ‫‪Arab Saudi‬‬ ‫‪Mesir‬‬ ‫التوحيد – السنة الثامنة ‪2.‬‬ ‫‪Tahun 8‬‬ ‫‪3.‬‬ ‫التفسير والحديث – السنة الثامنة‬ ‫‪4.‬‬ ‫التاريخ الإسلامي – السنة الثامنة‬ ‫تجويد درجه ‪ ( VI‬بوكو سكوله اݢام ) ‪5.‬‬ ‫العربية بين يديك ‪ -‬الجزء ‪6. ٢‬‬ ‫الفقه الإسلامي (نسخة مقتبسة من كتاب الوسيط في الفقه المسير على المذاهب‬ ‫قسم العبادات ( الأربعة ‪1.‬‬ ‫التوحيد – السنة التاسعة ‪2.‬‬ ‫التفسير – السنة التاسعة ‪3.‬‬ ‫‪Tahun 9‬‬ ‫‪4.‬‬ ‫الحديث – السنة التاسعة‬ ‫‪5.‬‬ ‫التاريخ الإسلامي – السنة التاسعة‬ ‫سلسلة تعليم اللغة العربية – المستوى الثاني (النحو) ‪6.‬‬ ‫سلسلة تعليم اللغة العربية – المستوى الثاني (الصرف) ‪7.‬‬ ‫العربية للناشئين ‪8. 4‬‬ ‫البلاغة الواضحة (البيان – المعاني – البديع) ‪9.‬‬ ‫الفقه الإسلامي (نسخة مقتبسة من كتاب الوسيط في الفقه المسير على المذاهب‬ ‫‪1.‬‬ ‫قسم العبادات والحدود (الأربعة‬ ‫التفسير – السنة العاشرة ‪2.‬‬ ‫‪Tahun‬‬ ‫‪3.‬‬ ‫الحديث – السنة العاشرة‬ ‫‪10 & 11‬‬ ‫‪4.‬‬ ‫التوحيد – السنة العاشرة‬ ‫‪5.‬‬ ‫التاريخ الإسلامي – السنة العاشرة‬ ‫‪6.‬‬ ‫سلسلة تعليم اللغة العربية – المستوى الثالث ( النحو )‬ ‫سلسلة تعليم اللغة العربية – المستوى الثالث ( الصرف) ‪7.‬‬ ‫العربية للناشئين ‪8. 4 -‬‬ ‫البلاغة الواضحة (البيان – المعاني – البديع) ‪9.‬‬ ‫‪6‬‬

‫‪PERINGKAT BIL‬‬ ‫‪NAMA BUKU TEKS‬‬ ‫‪TERBITAN‬‬ ‫الحديث – التمهيد للجامعة‬ ‫‪JPI‬‬ ‫‪Pra U 1‬‬ ‫‪1.‬‬ ‫‪2.‬‬ ‫التاريخ الإسلامي – التمهيد للجامعة‬ ‫‪Mesir‬‬ ‫‪3.‬‬ ‫الدعوة والثقافة الإسلامية – التمهيد للجامعة‬ ‫‪4.‬‬ ‫‪Arab Saudi‬‬ ‫‪5.‬‬ ‫أصول الفقه لتمهيد للجامعة‬ ‫‪JPI‬‬ ‫‪6.‬‬ ‫تفسير سورة محمد ‪ -‬الفتح ‪ -‬الحجرات – ق للصف الثالث الثانوي الأزهري‬ ‫‪7.‬‬ ‫‪Mesir‬‬ ‫‪8.‬‬ ‫توضيح النحو – الجزء الثالث‬ ‫‪Arab Saudi‬‬ ‫‪9.‬‬ ‫توضيح الصرف – الجزء الثالث‬ ‫‪10.‬‬ ‫توضيح الصرف – الجزء الرابع‬ ‫البلاغة الواضحة (البيان – المعاني – البديع)‬ ‫‪11.‬‬ ‫المختار من شرح السلم‬ ‫‪12.‬‬ ‫مباحث في علوم القرءان للصف الأول الثانوي الأزهري‬ ‫مباحث في الحديث الشريف للصف الأول الثانوي الأزهري أدبي وعلمي‬ ‫الوجيز في الميراث على المذاهب الأربعة للصف الثالث الثانوي ‪13.‬‬ ‫‪Pra U 2‬‬ ‫سلسلة تعليم اللغة العربية – المستوى الرابع (الصرف) ‪14.‬‬ ‫التوحيد –التمهيد للجامعة ‪1.‬‬ ‫التصوف والأخلاق الإسلامية – التمهيد للجامعة ‪2.‬‬ ‫الحديث – التمهيد للجامعة ‪3.‬‬ ‫الفقه الإسلامي ) نسخة مقتبسة من كتاب الوسيط في الفقه المسير على‬ ‫‪4.‬‬ ‫المذاهب الأربعة ) قسم المعاملات التمهيد للجامعة‬ ‫الفقه الإسلامي ( نسخة مقتبسة من كتاب الوسيط في الفقه المسير على المذاهب‬ ‫الأربعة ) قسم أحكام الأسرة – التمهيد للجامعة ‪5.‬‬ ‫توضيح النحو‪ -‬الجزء الرابع ‪6.‬‬ ‫تفسير سور ة محمد ‪ -‬الفتح ‪ -‬الحجرات – ق للصف الثالث الثانوي الأزهري ‪7.‬‬ ‫تاريخ التشريع الإسلامي ‪8.‬‬ ‫الأدب العربي وتاريخه – للصف الثالث الثانوي ‪9.‬‬ ‫التاريخ الأدبي للعصرين العثماني والحديث ‪ -‬للصف الرابع الثانوي ‪10.‬‬ ‫سلسلة تعليم اللغة العربية – المستوى الرابع (النحو) ‪11.‬‬ ‫‪7‬‬

2.8. Jumlah Buku Teks Dan Buku Kerja Yang Digunapakai Di Persekolahan Ugama: DARJAH BUKU TEKS BUKU KERJA Pra 3 2* 5 3* Darjah I 7 5* Darjah II 7 4* Darjah III 10 1* Darjah IV 11 1* Darjah V 13 1* Darjah VI 56 17 JUMLAH * Disediakan dalam bentuk PDF (soft copy) 2.9. Senarai Buku Teks Dan Buku Kerja Yang Digunapakai Di Persekolahan Ugama: BIL BUKU TEKS TERBITAN JPI BIL BUKU KERJA TERBITAN JPI 1. Pelajaran Jawi Pra Sekolah Ugama 1. Pelajaran Jawi Pra Sekolah Ugama Darjah I Pra 2. Didikan Muslim Pra Sekolah 3 2. Didikan Muslim Pra Sekolah 2 Ugama 5 Ugama 3 3. Kitab At Tadrib Lil Huruf Al- 7 5 Arabiyyah 7 4 1. Bacaan Jawi Darjah 1 1. Tulisan Jawi Darjah I 2. Ibadat Darjah I 2. Ibadat Darjah I 3. Adab Darjah II 3. Adab Darjah II 4. Kitab Al-Arabiyyah Lil Mubtadiin Kitab At-Tilmiz 1 5. Amali Ugama Darjah I dan II 1. Amali Ugama Darjah I dan II 1. Tulisan Jawi Darjah II 2. Ibadat Darjah II 2. Bacaan Jawi Darjah II 3. Tauhid Darjah II 4. Tarikh Darjah II Darjah II 3. Ibadat Darjah II 5. Adab Darjah III 4. Tauhid Darjah II 5. Tarikh Darjah II 6. Adab Darjah III 7. Kitab Al-Arabiyyah Lil Mubtadiin Kitab At-Tilmiz 2 1. Amali Ugama Darjah III 1. Tulisan Jawi Darjah III Darj 2. Ibadat Darjah III ah III 2. Bacaan Jawi Darjah III 8

BIL BUKU TEKS TERBITAN JPI BIL BUKU KERJA TERBITAN JPI Tauhid Darjah III 3. Ibadat Darjah III 3. Tarikh Darjah III 4. Tulisan Jawi Darjah IV 4. Tauhid Darjah III 1. Tulisan Jawi Darjah V 5. Tarikh Darjah III 10 Tulisan Jawi Darjah VI 6. Adab Darjah III 1. 7. Kitab Al-Arabiyyah Lil Mubtadiin 11 Kitab At-Tilmiz 3 1. 1. Amali Ugama Darjah IV 13 1 1 2. Tajwid Darjah IV 1 3. Tauhid Darjah IV 4. Tarikh Darjah IV Darjah IV 5. Fiqh (Taharah) Darjah IV 6. Fiqh (Solat) Darjah IV 7. Fiqh (Syiam) Darjah IV 8. Tasauf Darjah IV 9. Kitab Dikir Maulid Syarafil Anam 10. Kitab Al-Arabiyyah Lil Mubtadiin Kitab At-Tilmiz 4 1. Amali Ugama Darjah V 2. Tajwid Darjah V 3. Tauhid Darjah V 4. Tarikh Darjah V Darjah V 5.. Fiqh (Solat) Darjah V 6. Fiqh (Zakat) Darjah V 7. Fiqh (Haji & Umrah) Darjah V 8. Fiqh (Muammalat) Darjah V 9. Tasauf Darjah V 10. Kitab Dikir Maulid Syarafil Anam 11. Kitab Al-Arabiyyah Lil Mubtadiin Kitab At-Tilmiz 5 1. Amali Ugama Darjah VI 2. Tajwid Darjah VI Darjah VI 3. Tauhid Darjah VI 4. Tarikh Darjah VI 5. Fiqh (Solah) Darjah VI 6. Fiqh (Zakat) Darjah VI 7. Fiqh (Haji & Umrah) Darjah VI 8. Fiqh (Muammalat) Darjah VI 9

BIL BUKU TEKS TERBITAN JPI BIL BUKU KERJA TERBITAN JPI JUMLAH 17 9. Fiqh (Munakahat) Darjah VI 10. Tasauf Darjah VI 11. Faraidh Darjah VI 12. Kitab Al-Arabiyyah Lil Mubtadiin Kitab At-Tilmiz 5 13. Jenayat Darjah VI JUMLAH 56 2.10. Buku-Buku Teks Yang Digunapakai Bagi Mata Pelajaran Pengetahuan Ugama Islam (IRK) Rendah: PERINGKAT NAMA BUKU TEKS TERBITAN Tahun 1 Asas Pelajaran Jawi Tahun 1 Tahun 2 Asas Pelajaran Jawi Tahun 2 Tahun 3 Asas Pengetahuan Ugama Islam Tahun 3 JPI Tahun 4 Asas Pengetahuan Ugama Islam Tahun 4 Tahun 5 Asas Pengetahuan Ugama Islam Tahun 5 *Tahun 6 Asas Pengetahuan Ugama Islam Tahun 6 JUMLAH 6 * BukuTeks Asas Pengetahuan Islam Tahun 6 baru diterbitkan dan mula diguna pakai di sekolah-sekolah rendah kerajaan dan swasta pada awal tahun 2020. 2.11. Buku-Buku Teks Yang Digunapakai Bagi Mata Pelajaran Pengetahuan Ugama Islam (IRK) Menengah: PERINGKAT NAMA BUKU TEKS TERBITAN JUM JPI 1 Tahun 7 Pengetahuan Ugama Islam Buku 1 JUMLAH 1 Tahun 8 Pengetahuan Ugama Islam Buku 2 2 Tahun Buku Nota Dasar-Dasar Pengajian Islam IV 4 9, 10 & 11 Buku Nota Dasar-dasar Pengajian Islam V 10

2.12. Buku-Buku Yang Diterbitkan Dalam Bentuk Digital: PERINGKAT JUMLAH BUKU DIGITAL TERBITAN JPI VERSI Sekolah Arab 27 Ke-2 Sekolah Ugama 53 Ke-3 IRK Rendah 6 Ke-2 IRK Menengah 4 Ke-2 11

3. MEMPERKASA PENGAJARAN BAHASA ARAB DI PERSEKOLAHAN ARAB 3.1. Program Hayya Ilal Arabiah Program Hayya Ilal Arabiah merupakan kesinambungan dalam usaha Jabatan Pengajian Islam untuk memperkasa kemahiran berkomunikasi dalam bahasa Arab bagi pelajar sekolah-sekolah Arab. Program ini mula diperkenalkan pada tahun 2017, berperanan untuk membentuk keyakinan para pelajar berkomunikasi di dalam Bahasa Arab. Penglibatan pelajar secara menyeluruh dan komitmen yang tinggi terhadap aktiviti yang dijalankan membolehkan pelajar menimba pengalaman di samping meningkatkan keterlibatan guru-guru mata pelajaran Bahasa Arab khususnya dalam aktiviti kokurikulum. Ini mendorong para guru dan pelajar untuk berkomunikasi dengan menggunakan Bahasa Arab dalam baiah arabiah yang diwujudkan melalui aktiviti-aktiviti dalam program ini. Tujuan program ialah untuk: a. Menyuntik, mendidik, mengasuh dan memupuk minat pelajar-pelajar bertutur dalam Bahasa Arab. b. Meningkatkan keupayaan pertuturan mudah dalam Bahasa Arab. c. Membina sahsiah dan keyakinan diri pelajar kearah generasi cemerlang . 3.2. Penelitian Kurikulum Mata Pelajaran Bahasa Arab Meneliti Kurikulum Mata Pelajaran Bahasa Arab iaitu dengan: a. Meneliti semula tajuk dan kandungan buku teks al-Arabiah Baina Yadaik, Buku 1 & Buku 2 yang digunakan bagi pelajar-pelajar Sanah 5 hingga Sanah 8. b. Meneliti dan menyelaraskan sukatan mata pelajaran Bahasa Arab dan pengisian buku teks Silsilah Ta’lim al-Lughah al-Arabiah, Mustawa 2, 3 dan 4 yang diguna pakai di peringkat Sanah 9 sehingga ke peringkat Pra Universiti. c. Mengemaskini sukatan mata pelajaran Insya bagi peringkat Sanah 7 sehingga ke peringkat Pra Universiti dengan penekanan terhadap penyelarasan bidang fokus bagi tajuk-tajuk yang sedia ada. 3.3. Kerjasama Dengan Institusi-Institusi Pengajian Tinggi Dan Agensi-Agensi Luar Menjalin kerjasama dengan Institusi-Institusi pengajian tinggi dan agensi-agensi luar: a. Kerjasama dengan Universiti Islam Sultan Sharif Ali (UNISSA) dan Kolej Universiti Perguruan Ugama Seri Begawan (KUPU SB) iaitu meneliti dan menilai buku Al-Arabiah Baina Yadaik, Buku 1 & Buku 2. b. Kerjasama dengan KUPU SB dalam menilai kurikulum semua mata pelajaran persekolahan ugama dan kurikulum mata pelajaran Bahasa Arab di persekolahan Arab. 12

c. Mendapatkan khidmat pendidkan daripada pihak Irsyad Trust Limited Singapore untuk mengadakan bengkel pengajaran bahasa Arab secara percuma kepada guru-guru Jabatan Pengajian Islam. (Kerjasama ini tidak dapat diteruskan disebabkan penularan wabak COVID-19 yang melanda seluruh dunia). d. Menerima sumbangan buku pembelajaran Bahasa Arab terbitan Syarikat Irsyad Trust Limited Singapore sebanyak 37 naskhah dan mengongsikan buku-buku tersebut kepada pihak KUPU SB dan UNISSA untuk diteliti oleh pakar-pakar Bahasa Arab di institusi-institusi berkenaan bagi memastikan kesesuaiannya untuk diguna pakai di persekolahan Arab dan ugama. 13

4. MEMPERKASA PENGAJARAN AL-QURAN DI SEKOLAH-SEKOLAH UGAMA 4.1. Sistem Pembelajaran Al-Quran Berkategori: Pelaksanaan pengajaran Al-Quran di persekolahan ugama adalah melalui Sistem Pembelajaran Al- Quran Berkategori. Murid-murid dibahagikan kepada 4 kategori (Alif, Ba, Jim, Dal) berdasarkan tahap kemampuan dan kemahiran murid dalam pembacaan Al-Quran. Pendekatan pengajaran disesuaikan mengikut tahap murid bagi setiap kategori iaitu: BIL KATEGORI KETERANGAN 1 Kategori Alif 2 Kategori Ba Murid yang boleh membaca Al-Quran dengan fasih, lancar, dan 3 Kategori Jim bertajweed. 4 Kategori Dal Murid yang boleh membaca Al-Quran dengan fasih dan lancar, tetapi kurang bertajweed. Murid yang boleh membaca Al-Quran, tetapi tidak lancar (pelandukan) dan tidak bertajweed. Murid yang tidak boleh membaca Al-Quran dan perlu kepada bimbingan asas Al-Quran 5 Kategori Khas Murid yang berkeperluan khas termasuk murid-murid istimewa. 4.2. Skim Galakan Khatam Al-Quran Di Bawah Umur 10 Tahun: Skim Galakan Khatam Al-Quran Di Bawah Umur 10 Tahun di persekolahan ugama dikendalikan bermula pada tahun 1991. Tujuan program ini adalah bagi: a. Mempertingkatkan kualiti dan keberkesanan pengajaran Al-Quran di sekolah-sekolah ugama dan Arab di seluruh negara yang dihasratkan akan melahirkan generasi Brunei yang celik Al- Quran dalam kalangan pelajar daripada usia muda. b. Menggalakkan murid-murid untuk mempelajari Al-Quran dari usia muda, sebagai dorongan kepada murid-murid supaya mengkhatamkan bacaan 30 juz dengan baik sebelum mencapai umur 10 tahun dan menjadikan budaya membaca Al-Quran sebagai amalan berterusan sepanjang hayat. 4.3. Program Satu Minggu Satu Juzuk (1M1J): Program Satu Minggu Satu Juzu’ (1M1) dilancarkan pada 1 Februari 2016M dan disasarkan kepada murid-murid Kelas Pra hingga Darjah VI sekolah-sekolah ugama seluruh negara yang boleh membaca Al-Quran dengan fasih dan lancar. Objektif program antaranya ialah: a. Memantapkan lagi pembacaan Al-Quran murid-murid sekolah ugama. b. Mendidik murid-murid supaya sentiasa membaca Al-Quran sebagai amalan harian. 14

c. Mengkhatamkan bacaan Al-Quran mengikut tempoh yang ditetapkan. d. Meningkatkan jumlah murid-murid di bawah umur 10 tahun khatam Al-Quran. Murid-murid akan membaca Al-Quran satu juzuk dalam tempoh seminggu secara istiqamah dengan bimbingan guru kelas atau guru Al-Quran sehingga mengkhatamkan 30 Juzuk Al-Quran dalam tempoh yang ditetapkan iaitu 30 minggu. 4.4. Program Satu Bulan Satu Iqra (1B1I): Program Satu Bulan Satu Iqra (1B1I) disasarkan kepada murid-murid Kelas Pra hingga Darjah VI sekolah-sekolah ugama seluruh negara yang berada pada kategori Jim dan Dal. Program ini dilaksanakan sebelum atau selepas sesi pembelajaran secara halaqah dan ditasmi’ secara individu oleh Guru Kelas/ Guru Al-Quran/ Guru Pembimbing. Guru-guru berkenaan akan memastikan murid-murid boleh membaca dengan lancar satu muka surat Buku Iqra setiap hari. Dengan kaedah ini, murid-murid dihasrat akan mampu membaca buku Iqra 1 hingga 6 dengan lancar dalam tempoh 6 bulan (1 bulan 1 buku Iqra). Program ini mula dilancarkan pada 15 Mei 2018. 4.5. Skim Tilawah Al-Quran Remaja (STAR): Skim Tilawah Al-Quran Remaja (STAR) mula diperkenalkan pada tahun 1997. Melalui program ini para peserta akan melaksanakan pembelajaran Al-Quran dalam tempoh 2 tahun pada Peringkat Asas manakala bagi peserta yang mendapat keputusan Gred A atau B semasa Ujian Akhir akan ditawarkan mengikuti Skim Lanjutan Tilawah Al-Quran Remaja selama 1 tahun. Keramaian peserta program sejak diperkenalkan pada tahun 1997 hingga 2021 adalah berjumlah seramai 4,554 orang dengan 24 pengambilan. Program dijalankan selama 2 jam bermula jam 8.00 pagi hingga 10.00 pagi pada setiap hari Jumat dan Ahad semasa penggal persekolahan. Program ini berpusat di empat buah sekolah iaitu satu pusat bagi setiap daerah. Peserta- peserta program berpeluang mempelajari: a. Tajwid: Mempelajari hukum-hukum Tajwid secara teori dan praktikal, murattal dan tarannum Al-Quran. b. Bacaan Murattal: Mempelajari bacaan murattal dengan mempraktikkan hukum Tajwid dan pendedahan kepada lagu-lagu secara murattal c. Bacaan Tarannum: Mempelajari lagu-lagu Al-Quran yang masyhor iaitu lagu Bayati, Soba, Hijaaz, Naawand, Rast, Sikah dan Jiharkah. Objektif program ini adalah: a. Melatih dan membimbing remaja dalam pembacaan Al-Quran melalui lagu-lagu tilawah yang masyhur. b. Melahirkan pembaca-pembaca Al-Quran remaja yang berpotensi dan dihasratkan sebagai pelapis qari dan qariah negara peringkat kebangsaan. 15

4.6. Khatam Al-Quran Pelajar-Pelajar Sekolah Arab Dan Pelajar-Pelajar Darjah VI Sekolah-Sekolah Ugama: Majlis Khatam al-Quran Bagi Murid-Murid Darjah VI Sekolah-Sekolah Arab dan Ugama dilaksanakan sejak tahun 1985. Majlis ini khusus bagi pelajar-pelajar sekolah Arab sebelum menamatkan sesi persekolahan di tempat mereka belajar. Manakala bagi pelajar Darjah VI sekolah ugama diadakan sebelum meninggalkan atau menamatkan persekolahan ugama selama tujuh tahun. Pelaksanaan majlis adalah dikendalikan oleh sekolah masing-masing. Tujuan majlis ini diadakan adalah bagi: a. Menggalakkan murid-murid sentiasa mengamalkan pembacaan al-Quran dengan bacaan yang betul dan lancar. b. Memastikan murid-murid Darjah VI telah dapat mengkhatamkan bacaan al-Quran sebelum mereka meninggalkan / menamatkan Darjah VI sekolah ugama. c. Mengeratkan kerjasama dan perpaduan di antara ibubapa, guru-guru dan murid-murid dalam sama-sama mengendalikan majlis keugamaan di sekolah-sekolah. 16

5. MEMPERKASA PENGAJARAN AL-QURAN DI SEKOLAH-SEKOLAH MENENGAH KERAJAAN DAN SWASTA 5.1. Pelaksanaan Program Pembelajaran Al-Quran di Sekolah-Sekolah Menengah /Maktab Kerajaan dan Swasta: Program Pembelajaran Al-Quran di Sekolah-Sekolah Menengah/Maktab Kerajaan dan Swasta dilaksanakan adalah bagi menjunjung Titah Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan dan Yang Di-Pertuan Negara Brunei Darussalam semasa Majlis Musabaqah Membaca Al- Quran Bahagian Dewasa Peringkat Akhir Kebangsaan bagi Tahun 1440/2019. Baginda mengharapkan supaya kesinambungan pembelajaran al-Quran diteruskan di peringkat Tahun 9, Tahun 10 dan Tahun 11 iaitu bagi pelajar-pelajar yang telah menamatkan pengajian mereka di persekolahan Ugama. Bagi memastikan pelaksanaan program ini berjalan dengan baik, Jawatankuasa Tertinggi dan Jawatankuasa Kerja telah ditubuhkan yang melibatkan kerjasama dua kementerian iaitu Kementerian Hal Ehwal Ugama dan Kementerian Pendidikan. Pelan pelaksanaan bagi Program Pembelajaran Al-Quran di Sekolah-Sekolah Menengah /Maktab Kerajaan dan Swasta adalah seperti berikut: Tahun 2019:  Meneruskan pembudayaan pembacaan al-Quran di sekolah-sekolah kerajaan, Kementerian Pendidikan.  Diadakan pada setiap pagi dalam tempoh masa 5 – 10 minit.  Melaratkan pelaksanaan pembudayaan pembacaan al-Quran ke sekolah-sekolah swasta.  Tidak ada sukatan pelajaran tertentu yang ditetapkan. Tahun 2020:  Pembelajaran al-Quran diadakan serentak bagi peringkat-peringkat Tahun 9, 10 & 11 di sekolah-sekolah menengah kerajaan dan swasta.  Peruntukan SATU WAKTU mengajar (30 minit) seminggu.  Termasuk dalam mata pelajaran Pengetahuan Ugama Islam.  Menggunakan sukatan pelajaran (Kurikulum Peralihan) yang dirangka pada tahun 2019.  Pembudayaan pembacaan al-Quran setiap pagi diteruskan. Tahun 2021:  Sebagai satu mata pelajaran berasingan (tidak termasuk dalam mata pelajaran Pengetahuan Ugama Islam) secara berperingkat bermula dari peringkat Tahun 9 di sekolah-sekolah menengah kerajaan dan swasta.  Peruntukan satu waktu mengajar (30 minit) seminggu.  Menggunakan sukatan pelajaran (Kurikulum Tetap) yang dirangka pada tahun 2020.  Pembelajaran di peringkat Tahun 10 dan Tahun 11 menggunakan Kurikulum Peralihan dan Pembudayaan pembacaan al-Quran setiap pagi diteruskan. 17

6. MEMPERKASA PELAKSANAAN KEWAJIBAN SEMBAHYANG FARDHU LIMA WAKTU: 6.1. Penyediaan Buku Catatan Rekod Solat: Semua pelajar di persekolahan Arab dan ugama dikehendaki mencatat pelaksanaan menunaikan sembahyang Fardhu Lima waktu mereka setiap hari di dalam Buku Catatan Rekod Solat khusus bagi mencatat pelaksanaan sembahyang lima waktu. Tujuan buku catatan tersebut adalah untuk: a. Menanamkan sifat taat kepada Allah subhanahu wa ta`ala dan sikap bertanggungjawab dalam diri murid-murid pada melaksanakan kewajiban fardhu `Ain khususnya solat Fardhu. b. Memudahkan pihak ibu bapa, pihak sekolah dan pihak-pihak lain yang berkenaan membuat pemantauan berterusan berhubung tanggungjawab melaksanakan kewajiban fardhu `Ain murid-murid. c. Mengenal pasti murid-murid yang kurang menitikberatkan kepentingan mengerjakan kewajiban fardhu `Ain untuk dibuat pembaikan dan peningkatan melalui program-program tertentu. 7. PELUANG PENDIDIKAN UGAMA BAGI MURID-MURID BERKEPERLUAN KHAS: 7.1. Pembelajaran Ugama Secara Formal: Murid-Murid Berkeperluan Khas (MBK) seperti murid yang mengalami masalah pendengaran, pertuturan, penglihatan, dan masalah pembelajaran disebabkan masalah-masalah lain, juga diberikan peluang mengikuti pembelajaran ugama secara formal di sekolah-sekolah ugama iaitu bermula pada 1 Jun 2004 di 22 buah sekolah ugama seluruh negara. Dalam pelaksanaan ini, kemudahan ibu bapa/ penjaga menghantar dan mengambil balik anak-anak, serta pemantauan sembahyang berjamaah murid-murid berkenaan juga diambil perhatian. Pelaksanaan pembelajaran ugama secara formal bagi murid-murid berkenaan, adalah dengan memastikan kecukupan tenaga pengajar, penyediaan kurikulum dan ko-kurikulum yang bersesuaian, serta keperluan /kemudahan pembelajaran asas yang lain.  Tenaga Pengajar Unit Pendidikan Khas Ugama: Pada tahun 2020, Guru Pendidikan Khas di sekolah-sekolah ugama seluruh negara adalah seramai 74 orang.  Kurikulum Pendidikan Khas Ugama: Murid-Murid Berkeperluan Khas di persekolahan ugama dikategorikan kepada 2; iaitu tidak mempunyai masalah kognitif dan mempunyai masalah kognitif. a. Tidak mempunyai masalah kognitif: Pengajaran dan pembelajaran selaras dengan kurikulum yang dilaksanakan di semua persekolahan ugama seluruh negara. b. Mempunyai masalah kognitif: Diajarkan menggunakan 3 kemahiran iaitu Kemahiran Bahasa dan Komunikasi, Kemahiran 18

Asas Pendidikan Islam dan Kemahiran Motor. i. Kemahiran Bahasa dan Komunikasi: a) Maharaat Al-Istiqbaliyyah (Recetive Language) b) Maharaat At-Ta’biriyyah (Expressive Language) ii. Kemahiran Asas Pendidikan Islam: a) Al-Quran: Bacaan dan Hafazan b) Kerohanian: Amali dan Asas kemahiran hidup Islamiah iii. Kemahiran Motor terdiri daripada Motor Halus dan Motor Kasar. a) Motor Halus:  Kemahiran kecekapan tangan  Kemahiran koordinasi tangan dan mata  Kemahiran menggunting dan menampal. b) Motor Kasar:  Duduk dengan posisi yang betul ketika menulis  Duduk dengan betul ketika dalam sembahyang  Sembahyang bagi yang tidak boleh berdiri  Pergerakan Rukuk, I’tidal dan sujud  Kemudahan/ Fasilliti: Dalam membekalkan kelengkapan akses, fasiliti, serta keperluan peralatan pengajaran dan pembelajaran berkeperluan khas di persekolahan ugama adalah dengan mengambil kira kepelbagaian keperluan. Berikut adalah antara kemudahan yang telah disediakan:  Bilik Bantuan Pembelajaran: Sebanyak 36 buah bilik bantuan pembelajaran di persekolahan ugama seluruh negara telah disediakan. Dalam jumlah tersebut, 3 buah mempunyai tandas khusus bagi Murid-Murid Berkeperluan Khas iaitu:  Sekolah Ugama Perpindahan Lambak Kanan, Jalan 77 (Brunei IIA)  Sekolah Ugama Pengiran Anak Puteri Majeedah Nuurul Bulqiah, Kilanas, (Brunei III)  Sekolah Ugama Lumapas, (Brunei IV)  Tanjakan (Ramp): Khusus bagi laluan murid-murid yang mempunyai masalah Cerebral Palsy di sekolah-sekolah berikut:  Sekolah Ugama Panchor Murai (Brunei IV)  Sekolah Ugama Lamunin (Tutong)  Sekolah Ugama Jerudong (Brunei III) 19

 Set Lengkap Tandas: Kemudahan set lengkap tandas bagi murid berkeperluan khas di 11 buah sekolah seluruh negara telah disediakan. KAWASAN/ SEKOLAH  DAERAH Brunei I 1. Sekolah Ugama Pelambayan Brunei IIA   2. Sekolah Ugama Pengiran Anak Puteri Muta-Wakillah Hayatul Bolkiah 3. Sekolah Ugama Perpindahan Lambak Jalan 77 4. Sekolah Ugama Pengiran Anak Puteri Majeedah Nuurul Bolkiah Brunei III 5. Sekolah Ugama Beribi Gadong 6. Sekolah Ugama Jerudong Brunei IV 7. Sekolah Ugama Panchor Murai Tutong 8. Sekolah Ugama Pengiran Anak Puteri Nor’ain, Tutong 9. Sekolah Ugama Tumpuan Telisai, Tutong Belait 10. Sekolah Ugama Paduka Seri Begawan Sultan Omar Ali Saifuddin Temburong 11. Sekolah Ugama Pengiran Muda Mohammad Bolkiah 7.2. Pusat Murid-Murid Berkeperluan Khas: Jabatan Pengajian Islam telah menilai semula sekolah-sekolah untuk dijadikan pusat khusus bagi Murid-Murid Berkeperluan Khas. Inisiatif ini adalah bertujuan untuk: a. Memantapkan pengajaran dan pembelajaran pendidikan khas ugama dengan memberikan latihan perkembangan profesionalisme kepada guru-guru Pendidikan Khas. b. Meningkatkan dan melengkapkan akses dan fasiliti serta keperluan peralatan pengajaran dan pembelajaran berkeperluan khas. c. Mengoptimumkan sumber-sumber yang sedia ada, sama ada tenaga pengajar pendidikan khas ugama maupun peralatan-peralatan pengajaran dan pembelajaran. 20

Sebanyak 77 buah sekolah telah terpilih menjadi pusat pembelajaran dan pengajaran bagi murid keperluan khas ugama iaitu: KAWASAN PUSAT Brunei I 1. Sekolah Ugama Begawan Pehin Udana Khatib Awg. Hj Umar, Kg Saba (7 Pusat) 2. Sekolah Ugama Hj Mohd Jaafar Maun 3. Sekolah Ugama Pelambayan Brunei IIA 4. Sekolah Ugama Pulaie (5 Pusat) 5. Sekolah Ugama Pusar Ulak 6. Sekolah Ugama Yayasan Sultan Haji Hassanal Bolkiah Brunei IIB 7. Sekolah Ugama PAP Besar, Sg Kebun (10 Pusat) 1. Sekolah Ugama Antarabangsa Brunei (ISB) 2. Sekolah Ugama Lambak Jalan Bedil (Pagi & Petang) 3. Sekolah Ugama PAP Hafizah Sururul Bolkiah (Pagi & Petang) 4. Sekolah Ugama PAP Muta-Wakillah Hayatul Bolkiah, Serusop 5. Sekolah Ugama Perpindahan Lambak Kanan, Jalan 77 1. Sekolah Ugama Batu Marang 2. Sekolah Ugama Orang Kaya Besar Imas, Subok 3. Sekolah Ugama Pengiran Muda Abdul Azim, Serasa 4. Sekolah Ugama PAP ‘Azemah Ni’matul Bolkiah, Mentiri (Pagi & Petang) 5. Sekolah Ugama Pantai Berakas 6. Sekolah Ugama Salambigar 7. Sekolah Ugama Dato Othman 8. Sekolah Ugama Hj Md Salleh, Sg Hanching 9. Sekolah Ugama Sungai Besar 10. Sekolah UgamaTanah Jambu 1. Sekolah Ugama PAP Majeedah Nuurul Bolkiah, Kilanas (Pagi & Petang) 2. Sekolah Ugama Beribi (Pagi & Petang) 3. Sekolah Ugama Jerudong (Pagi & Petang) Brunei III 4. Sekolah Ugama Katok B (8 Pusat) 5. Sekolah Ugama Anak-Anak Polis (Pagi & Petang) 6. Sekolah Ugama Rimba II 7. Sekolah Ugama Tungku 8. Sekolah Ugama Antarabangsa Jerudong (JIS) 21

KAWASAN PUSAT Brunei IV 1. Sekolah Ugama PAP Amal Umi Kalthom Al-Islam (Pagi & Petang) (12 Pusat) 2. Sekolah Ugama Pengiran Muda Abd Malek 3. Sekolah Ugama Lumapas Tutong 4. Sekolah Ugama Masin (Pagi & Petang) (19 Pusat) 5. Sekolah Ugama Katimahar (Pagi & Petang) 6. Sekolah Ugama Panchor Murai Belait 7. Sekolah Ugama Nakhoda Abd Rashid, Kg Menunggol (11 Pusat) 8. Sekolah Ugama Putat 9. Sekolah Ugama Sengkurong 10. Sekolah Ugama Bengkurong 11. Sekolah Ugama Panglima Barudin, Limau Manis 12. Sekolah Ugama Kampong Bolkiah 1. Sekolah Ugama PAP Norain 2. Sekolah Ugama PAP Fadzillah Lubabul Bulqiah, Kupang 3. Sekolah Ugama Batang Mitus 4. Sekolah Ugama Battalion ke-II Tutong Kem 5. Sekolah Ugama Keriam 6. Sekolah Ugama Sengkarai 7. Sekolah Ugama Sinaut 8. Sekolah Ugama Binturan 9. Sekolah Ugama Birau 10. Sekolah Ugama Penanjong 11. Sekolah Ugama Tumpuan Telisai 12. Sekolah Ugama Pg Kesuma Negara Bukit Berunag 13. Sekolah Ugama Penapar 14. Sekolah Ugama Perpindahan Bukit Beruang 15. Sekolah Ugama Tangong Maya 16. Sekolah Ugama Lubok Pulau 17. Sekolah Ugama Kampong Bukit 18. Sekolah Ugama Bukit Udal 19. Sekolah Ugama Dato Pemancha Saging, Ukong 1. Sekolah Ugama Pengiran Anak Puteri Rashidah Sa’adatul Bolkiah 2. Sekolah Ugama Paduka Seri Begawan Sultan Omar ‘Ali Saifuddien 3. Sekolah Ugama Kuala Belait 22

KAWASAN PUSAT Belait 4. Sekolah Ugama Panaga (11 Pusat) 5. Sekolah Ugama Lumut 6. Sekolah Ugama Pengiran Setia Jaya Pg Abd Momin, Pandan KB Temburong 7. Sekolah Ugama Sungai Liang (5 Pusat) 8. Sekolah Ugama Sungai Taring, Lumut 9. Sekolah Ugama Sungai Teraban 10. Sekolah Ugama Pg Setia Negara Pg Hj Md Yusof 11. Sekolah Ugama Pg Jaya Negara Pg Abu Bakar 1. Sekolah Ugama Bokok 2. Sekolah Ugama Pg Muda Mohammed Bolkiah 3. Sekolah Ugama Selapon 4. Sekolah Ugama Sultan Hashim Batu Apoi 5. Sekolah Ugama Puni 7.3. Kerjasama Dengan Agensi-Agensi Lain: Jabatan Pengajian Islam telah menjalinkan kerjasama dengan agensi-agensi yang berkaitan termasuk: a) Persatuan Orang-Orang Cacat Penglihatan Kebangsaan Negara Brunei Darussalam (BDNAB):  Kerjasama dalam membantu mengetahui dengan lebih jelas berkaitan dengan perisian Terjemahan Braille Duxbury (DBT), perisian JAWS (boleh mengeluarkan suara) dan mesin pencetak tulisan Braille (embosser).  Beberapa guru-guru pendidikan khas ugama, JPI menjadi ahli tetap Persatuan BDNAB dan terlibat mengikuti kegiatan atau aktiviti anjuran persatuan ini.  Kerjasama dalam menganjurkan Majlis Khatam Al-Quran sempena penubuhan Persatuan Orang-Orang Cacat Penglihatan Kebangsaan Negara Brunei Darussalam ke-18 dan Hari Braille Sedunia. b) Pusat Bahagia, Kementerian Kebudayaan Belia dan Sukan:  Kerjasama dalam pelaksanaan kursus dan bengkel yang menjurus ke arah meningkatkan profesionalisme guru-guru pendidikan khas ugama seperti Kursus Braille jawi, Orientasi dan Mobiliti bagi Masalah Penglihatan.  Penglibatan dalam beberapa aktiviti seperti Hari Keluarga Kebangsaan, Negara Brunei Darussalam 2018 dan Riadah Berbasikal Semangat Kebangsaan 2019. c) Paediatric Department Services (PDS), Kementerian Kesihatan:  Kerjasama dalam Inter-Agency Student Progress Meeting (ISPM) yang membincangkan berkaitan perkembangan dan diagnos (masalah) yang dihadapi oleh murid berkeperluan 23

khas di samping memberikan maklumat komprehensif tentang diagnos, keperluan pembelajaran dan intervensi murid berkeperluan khas yang didaftarkan di bawah Jabatan Pengajian Islam. d) Pusat SMARTER Brunei:  Kerjasama dalam membantu menangani murid masalah pembelajaran yang Autisme secara holistik.  Kerjasama dalam pelaksanaan kursus dan bengkel kepada guru-guru pendidikan khas ugama, Jabatan Pengajian Islam yang berkaitan tentang memahami spektrum Autistik, penanganan serta kekuatan/ kelemahan aspek kognitif murid yang bermasalah Autisme. e) Kementerian Pendidikan, Jabatan Pembangunan Masyarakat, persatuan-persatuan, dan lain- lain. 7.4. Penglibatan Dalam Projek Penubuhan Pusat Kecemerlangan Pendidikan Inklusif (Centre of Excellence - CoE): Kementerian Hal Ehwal Ugama melalui Jabatan Pengajian Islam menyertai projek Pusat Kecemerlangan Pendidikan Inklusif (CoE) sepertimana memorandum Setiausaha Tetap, Kementerian Hal Ehwal Ugama, bilangan KHEU/SUT/05/1 PT.14 bertarikh 14 Rabiulakhir 1440 bersamaan 22 Disember 2018 dengan pendekatan yang bersesuaian berdasarkan keperluan pelajar dan persekolahan ugama. Murid-murid yang ditempatkan di pusat ini adalah murid yang mempunyai masalah kognitif tinggi. Pada peringkat permulaan, projek ini dilaksanakan di daerah Temburong yang berpusat di 2 buah sekolah iaitu Sekolah Rendah Rataie dan Sekolah Rendah Sultan Hassan Bangar dan sesi pembelajaran bermula dari 7.30 pagi hingga 12.30 tengahari. Kementerian Hal Ehwal Ugama melalui Jabatan Pengajian Islam telah memberi kerjasama dalam perkara-perkara berikut:  Penglibatan Guru-guru Pendidikan Khas Ugama dalam Pembangunan Profesional melalui bengkel, kursus, dan seminar.  Perkongsian maklumat dan data pelajar.  Perkongsian sumber pengajaran dan pembelajaran seperti buku teks dan alat bantu mengajar. 24

8. PROGRAM INSYIRAH DI PERSEKOLAHAN UGAMA Program Insyirah di sekolah-sekolah ugama mula dilaksanakan pada tahun 2011. Pada awal program ini diperkenalkan, sebanyak 22 buah sekolah terlibat dalam pelaksanaannya dan meningkat kepada 51 buah sekolah pada tahun 2021. Tujuan program ini diadakan antara lain bagi mendokong pendidikan formal serta memberikan nilai tambah kepada pengetahuan sedia ada murid, di samping menyelaraskan waktu belajar kelas rendah bawah (Pra, Darjah I, II, III) menjadi satu sesi (pagi: 7.30 – 10.45) dan (petang: 1.30 – 4.30). Program ini hanya dapat dilaksanakan di sekolah-sekolah yang mempunyai bilik darjah yang mencukupi iaitu penggunaan sebuah bilik darjah bagi sebuah kelas sahaja (tidak digunakan secara berkongsi dalam satu sesi persekolahan) di samping tenaga pengajar yang mencukupi. Perisian program ini mengandungi 4 komponen pembelajaran iaitu: a. Asuhan Budi. b. Warisan Kita. c. Bimbingan Bahasa. d. Hafazan dan pengukuhan. 9. MENINGKATKAN KAPASITI TENAGA PENGAJAR 9.1. Penempatan Tenaga Pengajar Baru Berkhidmat: Bagi memenuhi keperluan tenaga pengajar institusi-institusi di bawah kawalan Jabatan Pengajian Islam, seramai 84 orang tenaga pengajar baru telah berkhidmat pada tahun 2020 dan seramai 6 orang pada tahun 2021. Mereka telah ditempatkan di institusi-institusi pendidikan seperti pecahan berikut:  Tahun 2020 PENEMPATAN NAMA JAWATAN SEKOLAH SEKOLAH UPK IRK PELAJARAN JUMLAH JUM ARAB UGAMA LANJUTAN 41 Pegawai Pelajaran (G.13) LP LP LP Pegawai Pelajaran Ugama 9 32 -- LPLP L P 9 32 (G.13) Guru Sekolah Arab (G.130 33 -- ---- - - Guru (G.8) Guru Ugama Terlatih (G.2) 10 -- ---- - - 15 6 JUMLAH KESELURUHAN 00 10 -- -- -- 10 1 -- -- -- 10 1 00 15 20 -- -- -- 15 20 35 48 36 0 0 0 84 25

 Tahun 2021 PENEMPATAN NAMA JAWATAN SEKOLAH SEKOLAH UPK IRK PELAJARAN JUMLAH JUM ARAB UGAMA LANJUTAN LP Pegawai Pelajaran (G.13) LP LP 22 4 Pegawai Pelajaran Ugama 22 -- LPLP L P - (G.13) -- - Guru Sekolah Arab (G.130 -- -- ---- - - - -- 2 -- -- ---- - - -- 20 Guru (G.8) -- -- ---- - - ---- - - 6 2- Guru Ugama Terlatih (G.2) - - 2 JUMLAH KESELURUHAN 4 -- - Maklumat sehingga 01 Mac 2021 9.2. Penetapan Jawatan Tahun 2020 - 2021: BAHAGIAN NAMA JAWATAN JUMLAH Bahagian II Bahagian III Pegawai Pelajaran (G.13) 42 42 Guru (G.8) 2020 Guru Ugama Terlatih 1 4 3 JUMLAH 46 Pegawai Pelajaran (G.13) 1 Pegawai Pelajaran Ugama (G.13) Bahagian II Guru Sekolah Arab 24 Bahagian III Guru (G.8) 2021 Guru Ugama Terlatih 1 0 2 2 JUMLAH 6 JUMLAH 52 Maklumat sehingga 01 Mac 2021 9.3. Guru Yang Telah Dinaikkan Pangkat Ke Jawatan Pegawai (Upgraders): JAWATAN LAMA JAWATAN BARU 2019 2020 2021 JUMLAH - 2 -2 Penolong Pegawai Ugama Pegawai Pelajaran Nazir Khas -3- 3 Nazir Sekolah-Sekolah Ugama 26

JAWATAN LAMA JAWATAN BARU 2019 2020 2021 JUMLAH Guru Pegawai Pelajaran 5 3 -8 Guru Ugama Tingkat II Pegawai Pelajaran 36 - - 36 Guru Ugama Tingkat Khas Pegawai Pelajaran 71 - 8 Pegawai Pelajaran 176 79 - 255 Nazir Khas Guru Ugama Terlatih -3- 3 JUMLAH 224 91 - 315 Maklumat sehingga 01 Mac 2021 27

10. PELAKSANAAN KEMASUKAN TENAGA PENGAJAR KE DALAM SKIM PERKHIDMATAN GURU UGAMA (SPGU) 10.1. Pelaksanaan Skim Perkhidmatan Guru Ugama (SPGU): Pelaksanaan SPG dan SPGU adalah bertujuan bagi meningkatkan kapasiti tenaga pengajar yang berkemahiran di negara ini dan memberi peluang kenaikan pangkat kepada guru-guru. Di samping memberikan motivasi, pelaksanaannya juga dihasrat akan mengurangkan pergantungan kepada tenaga pengajar dari luar negara. Pelaksanaan ini selaras dengan titah Kebawah Duli Yang Maha Mulia Paduka Seri Baginda Sultan Haji Hassanal Bolkiah Mu‘izzaddin Waddaulah Sultan dan Yang Di-Pertuan Negara Brunei Darussalam, sempena Majlis Sambutan Hari Guru Kali Ke-17 bagi tahun 2007 iaitu: “Dengan guru, pendidikan terus berkembang. Tanpa pendidikan, tidak akan ada apa-apa yang boleh dipanggil kemajuan dan perkembangan. Begitulah hebatnya guru. Guru adalah “bapa dan ibu didik“ kepada bangsa. Gurulah acuan yang berkesan. Kerana itu guru tidak mungkin dapat berpisah dari pendidikan. Berasaskan inilah beta pernah menyebut mengenai pentingnya mengadakan satu Skim Perkhidmatan Perguruan untuk memastikan yang para guru berkaliber akan terus kekal bertugas di Sekolah. Dengan skim ini juga akan memberikan ruang bagi guru – guru mencapai tahap gaji yang lebih tinggi, sejajar dengan sumbangan mereka yang besar itu. Beta berharap supaya Skim Perkhidmatan ini akan segera direalisasikan.” Skim Perkhidmatan Perguruan Ugama (SPGU), Kementerian Hal Ehwal Ugama berkuatkuasa pada 27 Jun 2016. Lantikan tenaga-tenaga pengajar ke SPGU adalah secara berperingkat melalui 3 kaedah iaitu penyerapan (migration), pengambilan baharu dan kenaikan pangkat. Untuk memberikan kefahaman kepada semua tenaga pengajar di bawah kawalan Jabatan Pengajian Islam, beberapa sesi sosialisasi mengenainya telah dilaksanakan secara berfasa yang bermula pada 12 November 2018 sehingga awal tahun 2019. 10.2. Pegawai/Guru Yang Telah Diserapkan Ke Dalam Skim Perkhidmatan Guru Ugama (SPGU) setakat 01 Mac 2021: BAHAGIAN TANGGAGAJI 2018-2019 2020 2021 JUMLAH Bahagian II PGU.4 1 - - 1 PGU.3 127 107 1 235 1 1 - Bahagian III PGU.2 321 91 119 2 PGU.1A 13 1 - 531 14 Bahagian IV PGU.1 463 200 120 783 JUMLAH Maklumat sehingga 01 Mac 2021 28

11. MENDUKUNG WAWASAN BRUNEI 2035 Jabatan Pengajian Islam akan terus melaksanakan inisiatif-inisiatif utama dan bekerjasama dan berganding bahu bersama Kementerian Pendidikan selaku Peneraju bersama Strategi Pendidikan dalam memperkemas dan memantau sasaran yang hendak dicapai sejajar dengan Petunjuk Prestasi Kebangsaan Wawasan Brunei 2035 yang melibatkan kedua-dua kementerian, khususnya KPI Kebangsaan 1.1, % guru yang berkelayakan dan berkualiti tinggi dan KPI Kebangsaan 1.2, % institusi pendidikan sekurang-kurangnya mencapai standard minima sekolah. 11.1. Pencapaian KPI Kebangsaan 1.1 bagi KHEU: KPI PENCAPAIAN 2017 2018 2019 2020 KEBANGSAAN 1.1 Sekolah Arab & 91.4% 93.6% 93% 96.6% ITQSHHB (415 / 454) (472 / 504) 80.6% 100% ITQSHHB 81.8% 85.3% 72.2% 77.3% 100% 100% Sekolah Ugama (1485 / 2057) (1646 / 2130) 61.6% 71.0% % guru yang Pendidikan Khas 55.6% 56.2% mencapai Tahap IRK Rendah (192 / 345) (186 / 331) 71.4% 85.6% 3 dan ke atas IRK Menengah 62.8% 65.5% 100% 100% dalam Penilaian IBTE (179 / 285) (186 / 284) 95.2% 89.6% BTS-TPA 100% 100% 80.8% 86.4% (20 / 20) (17 / 17) (2643/3272) (2231/2583) Institusi Khas 100% 100% (62 / 62) KESELURUHAN (59 / 59) 77.2% 73.0% (2569 / 3328) (2350 / 3220) 11.2. Pelaksanaan inisiatif utama bagi mendukung KPI Kebangsaan 1.1:  Pelaksanaan Program At-Tarqiah: Program ini dihasratkan untuk meningkatkan kualiti guru-guru sekurang-kurangnya berada pada Tahap 3 dalam penilaian Brunei Teacher Standard – Teacher Performance Appraisal (BTS- TPA). Program ini disasarkan kepada tenaga pengajar yang dikenalpasti berada pada Tahap 1 dan 2 dalam penilaian BTS-TPA dan dilaksanakan melalui sesi taklimat, kongsisama, bengkel, latihan, dan kursus yang menjurus kepada kaedah, teknik dan amalan terbaik di dalam pengajaran dan pembelajaran selaras dengan keperluan peserta-peserta program.  Pelaksanaan Program At-Tahsin: Program ini dihasratkan bagi meningkatkan kompetensi dan kemahiran Nazir dan SMT (Pasukan Pemimpin Sekolah), termasuk KGU dalam mengimplementasi sistem Penilaian Prestasi Guru BTS –TPA selaras dan mengikut standard yang ditetapkan. 29

Program ini dilaksanakan melalui program-program bersesuaian yang berbentuk latihan/ bimbingan/ kursus/ bengkel yang dilaksanakan oleh Bahagian Kenaziran, JPI dan disasarkan kepada Nazir dan SMT terutama yang baharu dilantik.  Pelaksanaan Program At-Tatweer: Program ini dihasratkan bagi meningkatkan pengetahuan, kecekapan, kemahiran, serta kompetensi guru-guru dalam bidang pengurusan & kepimpinan, kaedah pengajaran & pembelajaran, serta kemahiran ICT. Program at-Tatweer dilaksanakan melalui latihan-latihan perkembangan profesional jangka pendek dan disasarkan kepada semua guru di bawah Kementerian Hal Ehwal Ugama terutama guru-guru yang memerlukan latihan berdasarkan bidang keperluan. 11.3. Pencapaian KPI Kebangsaan 1.2 bagi KHEU: KPI PENCAPAIAN 2017 2018 2019 KEBANGSAAN 1.2 Sekolah Arab & 100% 100% 100 % % institusi ITQSHHB (8 / 8) (8 / 8) (8 / 8) pendidikan yang Sekolah Ugama 76.7% 78.6% berada di tahap (122 / 159) (125 / 159) 99.4% minima standard KESELURUHAN 77.8 % 79.6 % (156/ 157) (130 / 167) (133 / 167) sekolah 99.4 % (164 / 165) 11.4. Pelaksanaan inisiatif utama bagi mendukung KPI Kebangsaan 1.2:  Pelaksanaan Program 2M (Madrasah Mutaqaddimah): Program ini dihasratkan untuk meningkatkan kualiti sekolah sekurang-kurangnya berada pada tahap minima dalam penilaian Standard Sekolah dan melahirkan sekolah yang berprestasi tinggi dengan memberi pengiktirafan khas kepada sekolah yang memenuhi kriteria Madrasah Mutaqaddimah. Penilaian dijalankan melalui penilaian semua domain, kriteria dan subkriteria yang ditetapkan dalam Penilaian Standard Sekolah dan disasarkan kepada sekolah-sekolah Arab, ITQSHHB, dan sekolah-sekolah ugama.  Pelaksanaan Penilaian Whole School Evaluation (WSE) : Whole School Evaluation (WSE) merupakan instrumen penilaian bagi mengukur tahap dan kualiti persekolahan Arab dan ugama di negara ini dengan lebih komprehensif. Penilaian ini menggantikan Penilaian Standard Sekolah yang dilaksanakan sebelumnya. 30

WSE merupakan pendekatan yang bersistematik berasaskan pembuktian bagi menilai prestasi sekolah khususnya dalam aspek Kepimpinan & Pengurusan, Pembelajaran & Pengajaran, Etos & Persekitaran dan Pencapaian Pelajar. Penilaian ini dilaksanakan secara pilot bagi persekolahan Arab dan ugama bermula pada bulan Ogos 2020 dan dijangka akan dilaksanakan secara menyeluruh bermula pada tahun 2022 bagi:  8 sekolah Arab ( termasuk ITQSHHB)  43 sekolah ugama bangunan kekal (pelaksanaan pilot Ogos – November 2020).  103 sekolah ugama bangunan gunasama (pelaksanaan pilot Januari – Mac 2021).  Pelaksanaan Program An-Najaah: Program ini adalah bagi memastikan persekolahan Arab dan ugama menghasilkan pelajar yang berjaya, melalui peningkatan kualiti keputusan peperiksaan awam: PSR, SPUB, STPUB, BC GCE ‘O’ Level, dan BC GCE ‘A’ Level dan SSSRU. Program ini adalah melalui program intervensi kepada pelajar-pelajar dan dilaksanakan oleh pihak sekolah atau Jabatan berbentuk bimbingan, latihan, motivasi, dan sebagainya. Sasaran utama program, pelajar-pelajar menduduki peperiksaan awam di sekolah-sekolah Arab, ITQSHHB dan sekolah-sekolah ugama.  Pelaksanaan Program SSK (Selamat, Sejahtera dan Kondusif): Program ini adalah bertujuan untuk meningkatkan tahap keselamatan sekolah-sekolah Arab dan ugama dan memastikan penyediaan rangkaian dan makmal komputer dan tempat sembahyang khusus berada pada tahap standard sekolah yang dikehendaki. Program ini dilaksanakan dengan memastikan penyediaan fasiliti keselamatan, rangkaian ICT dan kemudahan tempat sembahyang khusus di sekolah-sekolah Arab dan ugama. Sasaran utama program ialah bangunan sekolah-sekolah Arab, bangunan kekal sekolah-sekolah ugama, dan bangunan ITQSHHB. Pada tahun 2021 Program 3K (Keselamatan, Keindahan dan Kesihatan) diperkenalkan bagi menggantikan program SSK. Program ini bertujuan untuk memastikan warga sekolah yang sihat dan persekitaran yang selamat dan kondusif. Program ini juga bagi memastikan prosedur keselamatan dan kecemasan disediakan, dilaksanakan dan dipantau secara konsisten. 31

 Program Al-Qiadah: Program ini mula dilaksanakan pada tahun 2021 yang bertujuan untuk memastikan kompetensi Pengetua/Guru Besar dalam kepimpinan dan pengurusan sekolah mencapai standard berasaskan penilaian Whole School Evaluation (WSE) Domain 1. Para Pengetua/Guru Besar akan diberikan latihan jangka pendek yang berkaitan dengan kepimpinan dan pengurusan di sekolah. 12. MENINGKATKAN PENGETAHUAN DAN KEMAHIRAN GURU DAN PEMIMPIN SEKOLAH Antara usaha bagi meningkatkan pengetahuan dan kemahiran guru serta pemimpin sekolah adalah melalui lawatan atau penempatan kerja, kursus, bengkel, seminar, ceramah motivasi, sesi kongsisama dan lain-lain. 12.1. Pelaksanaan Program Latihan Tahun 2021: BIL KURSUS/LATIHAN PESERTA TARIKH/MASA ANJURAN 3 12 Januari 2021 PDI 01 Program Multaqa Da’ie Bersama Mufti BPPSM KHEU NDMC 02 Bengkel Pemantapan Da’wah 5 16 – 21 Januari 2021 KHEU NBD BPPSM KHEU 03 Kursus Community-Based Disaster 2 19 Januari 2021 KUPU SB Risk Management (CBDRM) BPPSM KHEU BPPSM KHEU Induksi Perkhidmatan Awam [In- 5 25 Januari – 02 Februari 04 House] Bagi Pegawai/Kakitangan 2021 IPA IPA KHEU KUPU SB/ KHEU/MOH 05 Bengkel Lughatul Mu’allim Kali 20 03 Februari – 21 April 2021 IPA Kelima 1442/2021 (Setiap hari Rabu) BPPSM KHEU 06 Initiate Human Capital 2 06 Februari 2021 MOE 07 Bengkel Islamic Governance KHEU 2 08 – 09 Februari 2021 08 Program Luar Daerah 2021 2 09 – 10 Februari 2021 09 Tatacara Persuratan Rasmi 1 09 – 10 Februari 2021 10 Program Acara Sampingan Majlis 6 11 Februari 2021 Ilmu 2020 (Webinar) 11 Rukun Akhlak dan Etika Kerja 1 15 – 17 Februari 2021 Perkhidmatan Awam Bengkel Manual Prosedur Kerja 2 17 – 18 Februari 2021 12 dan Tekad Pemedulian Orang Ramai 13 School Leaders Convention 2021 14 18 Februari 2021 32

BIL KURSUS/LATIHAN PESERTA TARIKH/MASA ANJURAN 17 – 18 Februari 2021 BPPSM KHEU Kursus Tatacara Persuratan Rasmi 2 18 Februari 2021 Bahagian Sekolah 14 Perkhidmatan Awam (In- Guru-Guru Arab, JPI sekolah HouseTraining) Bagi KHEU Arab Kongsisama Panduan Sistem 15 Bacaan Al-Quran Berkategori Pelajaran Al-Quran Sekolah- Sekolah Arab 33

13. PEMBINAAN DAN PENAIKTARAFAN BANGUNAN SEKOLAH-SEKOLAH ARAB DAN UGAMA Beberapa projek pembinaan dan rancangan pembinaan bangunan sekolah ugama telah, sedang dan akan dijalankan seperti keterangan berikut: 13.1. Pembinaan Bangunan Sekolah: BIL PROJEK RANCANGAN KEMAJUAN NEGARA STATUS 2021 (RKN 10) Selesai pada 2020 1. Bangunan Tambahan Sekolah Ugama Lambak Jalan Bedil 13.2. Rancangan Pembinaan Sekolah: BIL PROJEK STATUS 2021 Proses rekabentuk 1. Sekolah Ugama Bolkiah (Kerjasama KHEU dengan Proses rekabentuk Yayasan SHHB) Proses rekabentuk 2. Sekolah Ugama Kiulap/Kiarong 3. Sekolah Ugama Senukoh 13.3. Rancangan Penambahan/Penaiktarafan Bangunan Sekolah: BIL PROJEK STATUS 2021 Proses rekabentuk 1. Tambahan Blok Sekolah Menengah Arab Laki-Laki Proses rekabentuk Hassanal Bolkiah. Proses rekabentuk 2. Pembinaan Blok Tambahan Sekolah Arab Belait. Proses Tawaran Iklan (Tender) 3. Penambahan Blok Bangunan Sekolah Ugama Tanah Selesai Jambu. Pemasangan Set Lengkap Tandas Bagi Murid Berkeperluan Khas di sekolah ugama.  SU PAP Amal Umi Kalthum Al-Islam 4.  SU Lambak Kanan  SU Katimahar  SU Penanjong  SU PAP Rashidah Sa’diah Bolkiah Tempat Penurunan Beratap Bagi Murid-Murid di tujuh (7) buah Sekolah Ugama  SU Lambak Kanan  SU Beribi 5.  SU PAP Muta-Wakillah Hayatul Bolkiah, Serusop  SU Pengiran Muda Abdul Malik, Bengkurong  SU Penanjong  SU PAP Rashidah Sa’diah Bolkiah, Seria  SU Bokok, Temburong 34

14. MENINGKATKAN DAN MEMPERLUASKAN PENYELIDIKAN PENDIDIKAN UGAMA Jabatan Pengajian Islam terus meningkatkan dan memperluaskan lagi penyelidikan pendidikan ugama dari masa ke semasa berdasarkan keperluan dan isu semasa. 14.1. Kajian dan penyelidikan yang telah dilaksanakan: TUJUAN KAJIAN TAJUK KAJIAN Analisis perbandingan penyata  Mengenal pasti jumlah pelajar yang bersekolah 2020 1 bulan Mac dan senarai nama ugama melalui senarai nama pelajar dan penyata sekolah ugama. pelajar sekolah Ugama 2020.  Memastikan data yang disediakan lebih reliable, selaras dan konsisten. Kajian \"Tinjauan Pelaksanaan Tinjauan ini dibuat bertujuan untuk 2020 2 Pembelajaran Secara Dalam mendapatkan maklumat dari pelajar, ibubapa dan guru mengenai pelaksanaan pembelajaran Talian (Online)\". secara dalam talian (online) di sekolah Arab, ugama dan satu mata pelajaran IRK sekolah- sekolah rendah dan menengah di Negara Brunei Darussalam. Kaji Selidik Mengenai Persepsi  Mengenal pasti persepsi bekas pelajar-pelajar sekolah Arab tentang faktor mereka berpindah 3 Bekas Pelajar Sekolah Arab ke sekolah lain. 2019 Yang Telah Berpindah Ke  Mengenal pasti persepsi pihak sekolah Arab Sekolah Lain tentang faktor yang menyebabkan pelajar- pelajar mereka berpindah ke sekolah lain.  Mengenal pasti bagaimana pihak sekolah Arab menangani isu pelajar-pelajar sekolah Arab yang berpindah ke sekolah lain. 35

TAJUK KAJIAN TUJUAN KAJIAN  Mengenal pasti harapan ibu bapa pelajar dan pelajar belajar di sekolah Arab.  Mengenal pasti kemampuan pelajar belajar di sekolah Arab dan mengenal pasti kesesuaian 2017 - 2018 Kajian Corak Pendidikan Di peperiksaan SPUB dan BC GCE ‘O’ Level 4 Sekolah Arab Negara Brunei ditawarkan di sekolah Arab. Darussalam Tahun 2017  Mengenal pasti waktu pembelajaran dan kemudahan di sekolah Arab Mengenal pasti pendapat guru terhadap kemampuan guru menghabiskan sukatan pelajaran di sekolah Arab. 5 Kajian Penilaian Mutu Bacaan Al-  Mengenal pasti mutu bacaan dan amalan 2016 Quran dan kesempurnaan membaca Al-Quran pelajar-pelajar di peringkat Ibadah Sembahyang Dalam Rendah, Menengah, Pra U, Teknikal dan kalangan Pelajar Peringkat Vokasional dan Institusi Pengajian Tinggi. Rendah, Menengah, Pra U, Teknikal & Vokasional dan  Mengenal pasti amalan dan kesempurnaan Institut Pengajian Tinggi Negara pelaksanaan ibadah sembahyang dalam Brunei Darussalam Tahun 2016 kalangan pelajar-pelajar di peringkat Rendah, Menengah, Pra U, Teknikal dan Vokasional dan Institusi Pengajian Tinggi. 6 Penubuhan Sekolah Menengah  Mengumpul maklumat mengenai keperluan 2015 Ugama Tahun 2015 penubuhan Sekolah Menengah Ugama. Analisa Pencapaian Murid-  Menyediakan maklumat komprehensif 2014 Murid Sekolah Ugama Bagi mengenai pencapaian murid dalam peperiksaan 7 Setiap Mata Pelajaran Dalam kepada pihak yang berkepentingan. Peperiksaan Akhir Tahun 2014 Negara Brunei Darussalam  Mengenal pasti tahap gred pencapaian murid mengikut mata pelajaran pada setiap peringkat pembelajaran. 8 Kajian Keperluan Sumber  Mengenalpasti keperluan sumber manusia di 2014 2013 - 2017 Manusia Tahun 2014 – 2019 setiap jabatan, jawatan yang kritikal dan perancangan-perancangan keperluan tenaga pengajar sekitar tahun 2014 - 2019 Kajian Pengamalan Solat  Mengetahui sejauhmana kefahaman murid mengenai ibadat solat fardhu lima waktu dan 9 Fardhu Lima Waktu Di Kalangan tahap pengamalannya dalam kalangan murid Murid Sekolah Ugama Negara sekolah ugama. Brunei Darussalam Tahun 2014  Mengenal pasti persepsi guru-guru tentang program Insyirah dan juga mengenal pasti Kajian Pelaksanaan Program masalah-masalah yang dihadapi sekolah. Insyirah Di Sekolah-Sekolah  Memberi cadangan bagi memantapkan 2013 pelaksanaan Program Insyirah. 10 Ugama Tahun 2013 (Pelaksanaan Persekolahan Sekolah Satu Sesi) 36

TAJUK KAJIAN TUJUAN KAJIAN  Mengenal pasti kewajaran semua sekolah ugama Kajian Program Insyirah (Bagi dilaratkan untuk melaksanakan Program Insyirah 11 Sekolah-Sekolah Ugama Yang bagi semua-sekolah yang belum 2013 Belum Melaksanakannya) melaksanakannya.  Diharapkan akan dapat menyumbang kepada Tahun 2013 perancangan serta pelaksanaan persekolahan satu sesi bagi sekolah-sekolah ugama seluruh Kajian Pendidikan Ugama Di negara. Sekolah Al-Falaah Dan Sekolah  Mendapatkan perbandingan tahap pembelajaran Sekolah Al-Falaah dengan Sekolah Ugama Khas. 12 Ugama Khas Tahun 2012 2012 (Usahasama dengan Bahagian  Mengenal pasti prasarana di sekolah-sekolah ugama. Dasar, Perancangan dan  Mengenal pasti penggunaan makmal komputer Penyelidikan, KHEU di sekolah Arab dan ugama. Kajian Prasarana dan  Mengenal pasti keperluan sekolah ugama yang menggunakan aset/ bangunan Kementerian Kemudahan-kemudahan di Pendidikan 2012 13 Sekolah-sekolah Ugama Bangunan Kekal & Gunasama Seluruh Negara Tahun 2012 Kajian Penggunaan Makmal 2012 2012 14 Komputer di Persekolahan Ugama dan Arab Tahun 2012 Kaji Selidik Sekolah Ugama yang 15 menggunakan aset (Bangunan Kementerian Pendidikan) Tahun 2011 37

15. MENINGKATKAN KEUPAYAAN SUMBER DAN BAHAN RUJUKAN Jabatan Pengajian Islam telah menerbitkan beberapa sumber dan bahan rujukan termasuk buku-buku berbentuk laporan, data-data maklumat dan perangkaan. 15.1. Bahan-bahan rujukan yang diterbitkan: BIL BAHAN TERBITAN TAHUN DITERBITKAN 2020 1. Buku Panduan dan Peraturan Am Kerja Guru Ugama 1985 2020 (Pindaan 2019) 2. Buku Perangkaan Pendidikan Jabatan Pengajian Islam 2019 3. Buku Laporan Jabatan Pengajian Islam 2015 2019 4. Buku Perangkaan Pendidikan Jabatan Pengajian Islam 2012-2016 2019 5. Buku Laporan Jabatan Pengajian Islam 2014 2016 2015 6. Buku Perangkaan Pendidikan Jabatan Pengajian Islam Tahun 2015 2014 7. Buku Laporan Jabatan Pengajian Islam 2013 8. Buku Perangkaan Pendidikan Jabatan Pengajian Islam 2013 2014 9. Pendidikan Islam Memantapkan Negara Zikir 2014 2014 10. Panduan Telefon Pegawai-Pegawai & Kakitangan Jabatan 2009 - 2014 Pengajian Islam, KHEU Mei 2014 11. Majalah Sinar 12. Buku Perangkaan Pendidikan Jabatan Pengajian Islam 2012 2013 2013 13. Buku Perangkaan Pendidikan Jabatan Pengajian Islam 2007 - 2011 2011 14. Buku Rancangan Strategik Jabatan Pengajian Islam 2010-2014 38

16. MELAKSANAKAN PROGRAM DAN AKTIVITI SOKONGAN PENDIDIKAN ISLAM Jabatan Pengajian Islam turut mengendalikan beberapa program dan aktiviti yang berbentuk keugamaan, kerohanian dan kemasyarakatan. 16.1. Program-program dan aktiviti sokongan yang dilaksanakan:  Program Pengukuhan Berugama: SASARAN JUMLAH PESERTA NAMA PROGRAM 2017 2018 2019 2020 2021 Program Keagamaan Pelajar sekolah Arab 5,016 5,120 5,346 5,599 5,342 Senegara (PKS) bagi Sekolah- (Jan) Sekolah Arab (Mac) Program Keagamaan Senegara 37,518 37,268 37,204 36,810 36,783 (PKS) bagi Sekolah-Sekolah Murid sekolah ugama (Jan) ugama (Mac) Kelas Dewasa Ugama Orang awam 815 739 662 642 642 berumur 18 tahun ke atas Institusi Khas Pegawai & Kakitangan 2,414 2,651 2,492 1,913 1,460 Kerajaan dan Swasta 4,610 5,255 5,220 6,427 6,614 Program Insyirah Murid sekolah ugama (Pra Darjah I, II & III) Catatan : Data tahun 2020 ; September 2020.  Program Cinta Al-Quran: SASARAN JUMLAH PESERTA 2020 NAMA PROGRAM 2016 2017 2018 2019 Skim Tilawah Al-Quran Remaja Pelajar berumur 342 356 403 377 (STAR) 12 - 18 tahun 357 2021: 375 Program Satu Bulan Satu Iqra (1B1I) Murid - - 9,205 7,686 5,381 Sekolah Ugama Program 1 Minggu 1 Juzuk Murid 6,437 3,234 1,866 3,548 2,738 Sekolah Ugama Khatam Al-Quran Pelajar-Pelajar Pelajar 930 1,187 1,241 903 Tidak Sekolah Arab Sekolah Arab dilaksanakan 39

NAMA PROGRAM SASARAN JUMLAH PESERTA 2020 2016 2017 2018 2019 disebabkan Khatam Al-Quran Murid-Murid Murid 4,980 4,707 4,693 4,601 pandemik Darjah VI Sekolah Ugama sekolah Ugama COVID 19 Tadarus Al-Quran Bulan Ramadhan Pelajar Data tidak 100 100 100 Tidak Pelajar STAR di Istana Nurul Iman & sekolah Arab diperolehi dilaksanakan Balai Penghadapan, Bukit Kayangan disebabkan Program Tadarus Al-Quran Fi Pelajar Data tidak 4,499 3,826 3,274 pandemik Ramadhan IRK Menengah diperolehi COVID 19  Program Pembangunan Sosial: 2016 2017 2018 2019 2020 NAMA PROGRAM SASARAN SP SP SP SP SP Program At - 2 64 Tidak dilaksanakan Tabarru` Bil Khairat Pelajar IBTE 1 60 1 170 1 42 disebabkan pandemik COVID 19 S: Sasaran (Penerima sumbangan) P: Peserta program 16.2. Peraduan Dan Aktiviti Ko-kurikulum: 2017 2018 2019 2020 2016 AKTIVITI ARAB UGAMA JUMLAH ARAB UGAMA JUMLAH ARAB UGAMA JUMLAH ARAB UGAMA JUMLAH Peraduan Membaca Al-Quran 1. bagi Pelajar-Pelajar Sekolah 30 30 60 - 6 6 12 6 18 Ugama & Arab 10 10 Aktiviti peraduan tidak dijalankan Peraduan Syarahan Tafsir Al- - 10 - 8 2. Quran bagi Pelajar-Pelajar - 25 25 - 66 -66 - - Sekolah Ugama Tidak dilaksanakan Peraduan Pidato Bahasa Arab disebabkan 3. bagi Sekolah Arab Peringkat 10 10 - 10 - - - pandemik COVID 19 Negara 4. Pertandingan Debat Bahasa 8 8-8-- - Arab 5. Peraduan Dikir Syarafil Anam - Tidak 20 - 20 bagi Sekolah-Sekolah Ugama 25 6. Peraduan Membaca Rawi - dilaksanakan 25 - 40

2016 2017 2018 2019 2020 AKTIVITI ARAB UGAMA JUMLAH ARAB UGAMA JUMLAH ARAB UGAMA JUMLAH ARAB UGAMA JUMLAH Peraduan Mari Bercerita 7. Dalam Bahasa Arab Peringkat 30 25 55 25 - 25 - - - Negara 8. Skim Galakan Khatam Al- - 244 244 - 43 43 - 50 50 Quran Di Bawah 10 Tahun Program Bijak Jawi Bagi 1772 Tidak dilaksanakan 9. Pelajar-Pelajar Sekolah- 1772 -- 32,747 disebabkan Sekolah Ugama 32,747 pandemik - -- COVID 19 10. Hayya Ilal Arabiah -- - - - - 93 - 93 5 5 JUMLAH 78 43 334 1827 412 1870 992 32,809 33,801 Catatan : Data tahun 2020 ; September 2020. 16.3. Aktiviti Harian Dan Berkala: Pelbagai aktiviti dijalankan secara harian seperti sembahyang Fardu berjemaah, sembahyang Dhuha dan mengamalkan bacaan doa-doa pilihan di sekolah-sekolah Arab dan ugama. Adapun aktiviti berkala yang dilaksanakan seperti amalan-amalan sunat termasuk membaca Ratib Al- Attas, surah Yassin dan tahlil serta doa arwah. 16.4. Program/Aktiviti Sokongan Bagi Guru Dan Murid Pendidikan Khas Ugama:  Program Sokongan Bagi Guru Pendidikan Khas Ugama: 2016 2017 2018 2019 2020  Kursus Braille  Kursus Singkat  Bengkel  Kursus Induksi dan Sesi Supporting Kongsisama bagi Guru-Guru Guru Pendidikan Pengenalan Literacy for Baru Pendidikan Khas Tidak ada program dijalankan disebabkan Students with Ugama 2019. pandemik COVID 19 Khas Ugama Pendidikan Dyslexia  Sesi Kongsisama kerjasama Inklusif bersama  Kongsisama penggunaan Alat Bantu Kaedah Mengajar Pendidikan Khas JAPEM Unit Pendidikan Pertuturan Kiu Ugama. sempena Majlis Khas Kementerian Ilmu Tahun 2018  Kursus Braille Guru Pendidikan Khas Ugama Pendidikan  Kongsisama kerjasama JAPEM. Kaedah Pertuturan Kiu  Bengkel OrIentasi dan sempena Majlis Mobiliti kerjasama JAPEM Ilmu Tahun 2018 41

 Program Sokongan Bagi Murid Pendidikan Khas Ugama: 2016 2017 2018 2019 2020  Program bacalah  Program bacalah  Program bacalah  Program bacalah Tidak ada program Al-Quran Al-Quran Al-Quran Al-Quran dijalankan  Kaedah  Kaedah disebabkan Pertuturan KIU Pertuturan KIU  Kaedah  Kaedah  Penggunaan  Penggunaan Pertuturan KIU Pertuturan KIU pandemik COVID Braille Braille 19  Penggunaan  Penggunaan Braille Braille  Kaedah Pembelajaran MBK Dyslexia 17. PENCAPAIAN JABATAN PENGAJIAN ISLAM 17.1 Pengemaskinian Kurikulum Pendidikan Arab dan Ugama:  Penyediaan bahan sokongan pengajaran berbentuk audio MP3 bacaan secara murattal lagu Nahawand bagi sukatan mata pelajaran Al-Quran Darjah III.  Penyediaan Buku At-Tarbiyyah Al-Islamiyyah bagi Sanah 5 untuk penggunaan Tahun 2021. 17.2 Penyediaan Prasarana & Perkhidmatan:  Perkhidmatan pengangkutan dari asrama Sekolah Arab Rimba ke SMALHB bagi pelajar asrama lelaki SMALHB dilaksanakan bermula pada Januari 2020.  Perkhidmatan pengangkutan dari asrama SUAMPRIPAD ke SMALHB bagi pelajar asrama perempuan SMALHB dilaksanakan bermula pada November 2020.  Pemasangan 23 Broadband Infinity bagi sekolah-sekolah ugama bangunan kekal yang mempunyai makmal sebagai alternatif untuk menggunakan perkhidmatan selain OGN bagi menjaga sekuriti rangkaian kerajaan.  Pemasangan 18 unit wifi-extender bagi sekolah-sekolah ugama bangunan guna sama MOE yang berkenaan.  Pemasangan perkhidmatan OGN di 40 lokasi (39 sekolah ugama bangunan kekal dan 1 di pejabat JPI Temburong).  Pemasangan Rangkaian OGN di bangunan Blok 2I dan 2J Jabatan Pengajian Islam: a. Menaik taraf dan menambah rangkaian di bangunan Blok 2I b. Pemasangan baharu rangkaian di bangunan 2J 17.3 Pengemaskinian Dasar:  Panduan dan Peraturan Am Kerja Guru Ugama 1985 (Pindaan 2019).  Pindaan Tahun 2019 Kepada Peraturan Peperiksaan Sijil Sekolah-Sekolah Rendah Ugama Tahun 1983 (Di Bawah Peraturan 7) Peraturan Lembaga Peperiksaan Pelajaran Ugama Brunei. [Mula dikuatkuasakan pada 1 Januari 2022]  Peraturan Kenaikan Darjah dan Markah Lulus Sekolah-Sekolah Ugama (Pindaan 2020). 42

17.4 Peperiksaan Secara Online Pelajar-Pelajar Brunei Darussalam Bagi Sesi Akademik 2019/2020. Pihak Universiti Al-Azhar, Republik Arab Mesir telah bersetuju dengan permohonan Jabatan Pengajian Islam, Kementerian Hal Ehwal Ugama untuk mengadakan peperiksaan secara online bagi pelajar-pelajar Negara Brunei Darussalam yang belajar di Republik Arab Mesir khususnya di Universiti Al-Azhar dan Ma’had Qiraat Shoubra yang ketika ini masih berada di Negara Brunei Darussalam demi mengawal penularan pandemik COVID-19. 17.5 Pengurusan Penghantaran Balik Dan Pengasingan Diri Pelajar-Pelajar Brunei Darussalam Di Republik Arab Mesir Semasa Wabak COVID-19: Seramai 367 orang pelajar di bawah Biasiswa Kementerian Hal Ehwal Ugama telah selamat tiba ke Negara Brunei Darussalam iatu 236 tiba di Lapangan Antarabangsa Brunei pada 28 Mac 2020 jam 9:10 pagi manakala 139 lagi tiba pada 29 Mac 2020 jam 8:55 pagi. Pelajar-pelajar ini menaiki pesawat Royal Brunei BI 4102 dan terus menjalani kuarantin selama 14 hari di tempat-tempat yang telah disediakan oleh agensi-agensi Kerajaan. Jumlah keseluruhan pelajar, keluarga dan pegawai yang pulang dan menjalani pengasingan diri selama 2 minggu berjumlah 375 orang. Seramai 353 orang pelajar menjalani pengasingan diri di tempat-tempat yang telah disediakan oleh agensi-agensi kerajaan manakala 14 orang pelajar lagi memilih menjalani pengasingan diri di rumah masing-masing. Pegawai & kakitangan JPI & ITQSHHB yang terlibat sebagai petugas barisan hadapan di Pusat- pusat Pengasingan Kerajaan bagi pelajar-pelajar berkenaan adalah seramai 110 orang. Berikut butiran jumlah berkaitan dengan pengurusan penghantaran balik dan pengasingan diri tersebut: BIL PERKARA 28 MAC 2020 29 MAC 2020 JUMLAH SEMUA 1 Pelajar balik 191 176 367 2 Ahli keluarga balik 0 66 3 Pegawai balik 0 22 174 168 342 4 Menjalani pengasingan 17 13 30 di Pusat Pengasingan Kerajaan 5 Menjalani pengasingan di rumah 6 Pusat Pengasingan Kerajaan 9 99 43

17.6 Penglibatan Dalam Inisiatif Agensi-Agensi Kerajaan:  Jabatan Perdana Menteri: a. Jawatankuasa Kerja Brunei Darussalam Financial Literacy Competency Framework For School Children and Adult (Pillar 1) b. Jawatankuasa Peneraju Wawasan Brunei 2035 Kementerian Hal Ehwal Ugama  Kementerian Pendidikan: a. Jawatankuasa Tertinggi Program Pembelajaran al-Quran di Maktab-Maktab dan Sekolah- Sekolah Menengah Kerajaan dan Swasta. b. Jawatankuasa Kerja Pelaksanaan Pembelajaran Al-Quran Di Maktab-Maktab Dan Sekolah- Sekolah Menengah Kerajaan Dan Swasta. c. Jawatankuasa Kerja Penyediaan Dokumen Kerangka Dan Panduan Bagi Kurikulum Dan Penilaian Mata Pelajaran Melayu Islam Beraja Tahun 9, 10 dan 11. d. Jawatankuasa Bertindak (Task force) Mata Pelajaran Sejarah Islam e. Jawatankuasa Dasar Penyediaan Kurikulum Pendidikan Ugama (Pendidikan Khas). f. Program Literacy Numeracy Coaching Program (LNCP) di Sekolah-Sekolah Arab.  Kementerian Kesihatan: Multisectoral Non-Communicable Diseases.  Majlis Kebangsaan Isu Sosial (MKIS): Jawatankuasa Khas Menangani Kegiatan Tidak Bermoral.  Kementerian Kebudayaan Belia dan Sukan: a. Jawatankuasa Menangani Kemiskinan, Orang Kurang Upaya. b. Jawatankuasa Pakar Rujuk Ejaan Jawi.  Unit Muraqib, Kementerian Hal Ehwal Ugama: Projek Pengukuhan Maqasid Syariah Dalam Pengurusan Dan Pentadbiran, Rancangan Strategik KHEU 2020-2024.  Kementerian Pengangkutan dan Infokomunikasi: Digital Transformation Steering Committee (DTSC) 44

18. MENINGKATKAN PENGGUNAAN ICT DALAM PENGURUSAN, PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN 18.1. Program Transformasi Ke Arah Budaya Kerja Digital Program Transformasi Ke Arah Budaya Kerja Digital telah dilaksanakan di Jabatan Pengajian Islam bermula Februari 2018. Program ini dibahagikan kepada empat fasa dan dilaratkan secara berperingkat kepada semua pegawai dan kakitangan, termasuk tenaga-tenaga pengajar jabatan ini yang bertugas di institusi-institusi pendidikan dan khas kerajaan dan swasta. Objektif keseluruhan program ini adalah bagi: • Mewujudkan kelompok agen perubah di peringkat jabatan dan sekolah. • Meningkatkan kompetensi pegawai, guru dan kakitangan jabatan dalam bidang teknologi digital yang bersesuaian. • Mengurangkan kos dan penggunaan kertas dan ink dan toner mesin cetak. • Meningkatkan penggunaan teknologi digital dalam pengurusan kerja harian di pejabat dan sekolah. • Meningkatkan produktiviti, kualiti dan kepuasan kerja bagi pegawai, guru dan kakitangan jabatan. Program ini dilaksanakan dalam empat (4) fasa seperti berikut: Fasa 1: Melantik Agen Perubah Peringkat Jabatan dan Sekolah Fasa 2: Membudayakan Penggunaan E-mel Rasmi Jabatan Fasa 3: Mempertingkat Penggunaan Teknologi Cloud Fasa 4: Penerapan ICT Hijau Fasa 1: Melantik Agen Perubah Peringkat Jabatan Dan Sekolah: Pada peringkat permulaan, seramai 60 orang agen perubah peringkat jabatan telah dilantik. Agen-agen ini diberi nama Duta Penggerak Digital (DPD) dan berperanan sebagai penyelaras program transformasi dalam linkungan tempat bertugas. Manakala seramai 166 guru penyelaras ICT dari semua sekolah Arab dan Ugama telah dilantik dan berperanan sebagai penyelaras program di sekolah masing-masing. Fasa 2: Membudayakan Penggunaan E-mel Rasmi Jabatan Fasa ini akan menumpukan kepada penggunaan e-mel rasmi Jabatan dengan tujuan melicinkan komunikasi dalaman jabatan dan komunikasi antara jabatan dengan institusi-institusi pendidikan. Antara aktiviti yang dijalankan melibatkan pendaftaran akaun e-mel jpi.edu.bn, latihan penggunaan e-mel bagi semua pegawai, guru dan kakitangan dan pemantauan pembudayaan e-mel dalam tempoh dua tahun. Fasa 3: Mempertingkat Penggunaan Teknologi Cloud Fasa ini menumpukan kepada penggunaan teknologi automation dan data analytics menggunakan aplikasi-aplikasi produktiviti yang ada di Jabatan Pengajian Islam. Antara tujuan penggunaan teknologi cloud adalah untuk menambahbaik pengurusan kerja, terutama dalam pengurangan proses kerja berulang dan mempercepat proses pengumpulan dan penjanaan laporan yang tepat. Aktiviti-aktiviti yang dijalankan melibatkan latihan penggunaan teknologi mengikut kesesuaian dan keperluan masing- masing. 45

Fasa 4: Penerapan ICT Hijau Fasa ini memberi tumpuan kepada budaya ICT hijau seperti mengambil langkah- langkah 3R (Recycle, Reduce dan Reduce) bagi kertas-kertas buangan, penggunaan teknologi digital bagi mengendalikan proses permohonan, mengongsikan maklumat dan menghantar salinan edaran. Antara tujuan penerapan ICT hijau adalah untuk mengurangkan impak penggunaan teknologi terhadap alam sekitar. Aktiviti-aktiviti yang dijalankan melibatkan taklimat dan pemantauan pelaksanaan ICT hijau di tempat kerja. 18.2. Sekolah Yang Dibekalkan Komputer Di Persekolahan Arab: BIL SEKOLAH 1. Sekolah Menengah Arab Laki-Laki Hassanal Bolkiah 2. Sekolah Ugama Arab Menengah Perempuan Raja Isteri Pengiran Anak Damit 3. Sekolah Ugama Arab Menengah Perempuan Raja Isteri Pg Anak Hajah Saleha 4. Sekolah Arab Rimba 5. Sekolah Persediaan Arab Bandar Seri Begawan 6. Ma’had Islam Brunei 7. Sekolah Arab Belait 8. Sekolah Arab Temburong 18.3. Jumlah Sekolah Yang Dibekalkan Komputer Di Sekolah Ugama: KAWASAN/ DAERAH JUMLAH SEKOLAH DIBEKALKAN Brunei I 15 Brunei IIA 14 Brunei IIB 18 Brunei lll 18 Brunei IV 18 30 Tutong 20 Belait 12 Temburong 145 JUMLAH 18.4. Jumlah Bilik/Makmal Komputer Di Sekolah-Sekolah Arab: BIL SEKOLAH JUMLAH BILIK/MAKMAL 1. Sekolah Menengah Arab Laki-Laki Hassanal Bolkiah 2 2. Sekolah Arab Rimba 12 3. Sekolah Ugama Arab Menengah Perempuan Raja Isteri Pengiran 5 Anak Hajah Saleha 2 4. Sekolah Persediaan Arab BSB 46

BIL SEKOLAH JUMLAH BILIK/MAKMAL 5. Ma’had Islam Brunei 6. Sekolah Arab Belait 3 7. Sekolah Arab Temburong 1 1 18.5. Sekolah Ugama Yang Mempunyai Bilik Makmal Komputer: KAWASAN/ BIL SEKOLAH DAERAH 1. Sekolah Ugama Pelambayan 2. Sekolah Ugama Begawan Pehin Udana Khatib Awg Hj Umar 3. Sekolah Ugama Pengiran Anak Puteri Masna 4. Sekolah Ugama Pintu Malim 5. Sekolah Ugama Pusar Ulak Brunei I 6. Sekolah Ugama Mabohai (12 buah) 7. Sekolah Ugama Haji Tarif, Kg. Tamoi 8. Sekolah Ugama Pengiran Anak Puteri Besar, Sungai Kebun 9. Sekolah Ugama Yayasan Sultan Haji Hassanal Bolkiah 10. Sekolah Ugama Pulaie 11. Sekolah Ugama Haji Mohd Jaafar Maun Kiulap 12. Sekolah Ugama Sukan 1. Sekolah Ugama Lambak Kanan 2. Sekolah Ugama Pengiran Anak Puteri Hafizah Sururul Bolkiah, Berakas Brunei IIA 3. Sekolah Ugama Pg. Anak Puteri Muta-wakillah Hayatul Bolkiah, Serusop (6 buah) 4. Sekolah Ugama Madang 5. Sekolah Ugama Sayyidina Abu Bakar 6. Sekolah Ugama Antarabangsa Brunei (ISB) 1. Sekolah Ugama Pengiran Anak Puteri Aziemah Nikmatul Bolkiah, Mentiri 2. Sekolah Ugama Pg Muda Abdul Azim, Kampong Serasa 3. Sekolah Ugama Batu Marang Brunei IIB 4. Sekolah Ugama Sungai Besar (12 buah) 5. Sekolah Ugama Salambigar 6. Sekolah Ugama Tanah Jambu 7. Sekolah Ugama Delima Satu 8. Sekolah Ugama Haji Mohd Salleh Sungai Hancing 9. Sekolah Ugama Sungai Bunga Tanjung Kindana 47

KAWASAN/ BIL SEKOLAH DAERAH 10. Sekolah Ugama Orang Kaya Besar Imas Subok 11. Sekolah Ugama Dato Mohd. Yassin Mentiri 12. Sekolah Ugama Kapok 1. Sekolah Ugama Pengiran Anak Puteri Majeedah Nuurul Bulqiah 2. Sekolah Ugama Beribi 3. Sekolah Ugama Jerudong 4. Sekolah Ugama Anak-Anak Polis Diraja Brunei Brunei lll 5. Sekolah Ugama Menengah Rimba I (11 buah) 6. Sekolah Ugama Rimba II 7. Sekolah Ugama Beribi Telanai 8. Sekolah Ugama Kg. Mata-Mata Gadong 9. SU Pg. Pekerma Setia Diraja Sahibul Bandar, Kg. Perpindahan Mata-Mata 10. Sekolah Ugama Tungku 11. Sekolah Ugama Antarabangsa Jerudong (JIS) 1. Sekolah Ugama Pengiran Muda Abdul Malik, Kampong Bengkurong 2. Sekolah Ugama Masin 3. Sekolah Ugama Panchor Murai Brunei IV 4. Sekolah Ugama Lumapas (9 buah) 5. Sekolah Ugama Sengkurong 6. Sekolah Ugama Mulaut 7. Sekolah Ugama Bengkurong 8. Sekolah Ugama Bebuloh 9. Sekolah Ugama Awang Semaun 1. Sekolah Ugama Pengiran Anak Puteri Norain 2. Sekolah Ugama PAP Fadzillah Lubabul Bolkiah, Kg Kupang 3. Sekolah Ugama Lamunin 4. Sekolah Ugama Kiudang Tutong 5. Sekolah Ugama Pg Kesuma Negara Bukit Beruang (21 buah) 6. Sekolah Ugama Keriam 7. Sekolah Ugama Sinaut 8. Sekolah Ugama Bakiau 9. Sekolah Ugama Batang Mitus 10. Sekolah Ugama Benutan 11. Sekolah Ugama Birau 48

KAWASAN/ BIL SEKOLAH DAERAH 12. Sekolah Ugama Bukit Panggal 13. Sekolah Ugama Bukit Udal 14. Sekolah Ugama Kampong Menengah 15. Sekolah Ugama Datu Pemanca Saging Ukong 16. Sekolah Ugama Lamunin (Bangunan Sekolah Rendah) 17. Sekolah Ugama Panchong 18. Sekolah Ugama Lubuk Pulau 19. Sekolah Ugama Penapar 20. Sekolah Ugama Binturan 21. Sekolah Ugama Rambai 1. Sekolah Ugama Paduka Seri Begawan Sultan Omar Ali Saifuddin, Belait 2. Sekolah Ugama Pengiran Anak Puteri Rashidah Sa’datul Bolkiah 3. Sekolah Ugama Sungai Taring, Lumut 4. Sekolah Ugama Pg. Setia Negara Pg. Hj Muhd. Yusof, Lorong 3 Selatan 5. Sekolah Ugama Pengiran Setia Jaya Pengiran Abdul Momin, Pandan 6. Sekolah Ugama Orang Kaya Pemancha Berandai, Bukit Sawat 7. Sekolah Ugama Ahmad Tajuddin Belait 8. Sekolah Ugama Sungai Liang (16 buah) 9. Sekolah Ugama Lumut 10. Sekolah Ugama Sungai Tali, Lumut 11. Sekolah Ugama Kuala Belait 12. Sekolah Ugama Penaga, Seria 13. Sekolah Ugama Labi 14. Sekolah Ugama Sayyidina Ali, Mumong 15. Sekolah Ugama Perdana Wazir 16. Sekolah Ugama Pengiran Jaya Negara Pengiran Hj. Abu Bakar 1. Sekolah Ugama Bokok Temburong 2. Sekolah Ugama Amo (5 buah) 3. Sekolah Ugama Puni 4. Sekolah Ugama Sultan Hashim Batu Apoi 5. Sekolah Ugama Selangan 49

19. MENINGKATKAN KESEDARAN PENGGUNAAN APLIKASI MEDIA SOSIAL Program Kesedaran Penggunaan Aplikasi Media Sosial Bagi Sekolah-Sekolah Arab Dan Ugama: Program Kesedaran Penggunaan Aplikasi Media Sosial mula dilaksanakan pada Februari 2018 di sekolah-sekolah di bawah Jabatan Pengajian Islam, khususnya di persekolahan Arab seluruh negara. Program kesedaran ini dianjurkan setelah Jabatan Pengajian Islam dilibatsamakan dalam menjalankan Pakej Pembelajaran Media Sosial yang dihasilkan oleh pihak Berkuasa Industri Teknologi-Info Komunikasi Negara Brunei Darussalam (AITI) dengan sokongan Kementerian Perhubungan dan Majlis Penasihat Ke Atas Isu-isu Yang Berkait Dengan Perisian (CAC). Objektif program ini adalah bagi: • Melaksanakan Pakej Pembelajaran Media Sosial di sekolah-sekolah Arab seperti yang dikehendaki oleh Pihak Berkuasa Industri Teknologi Info-komunikasi di Negara Brunei Darussalam (AITI). • Memberikan kesedaran kepada para pelajar terhadap kesan penggunaan aplikasi media sosial dan tata etika penggunaannya dengan cara selamat. • Meningkatkan kefahaman berkaitan penggunaan media sosial dalam agama Islam. • Memasukkan kandungan-kandungan bercirikan nilai-nilai murni yang tidak ada disertakan di dalam kandungan pakej pembelajaran media sosial masa kini. 20. USAHA JABATAN PENGAJIAN ISLAM DALAM MENYAMBUNG PEMBELAJARAN SEMASA WABAK COVID-19 i. Pelaksanaan Pengajaran dan Pembelajaran Semasa Situasi Penularan COVID-19 Dalam tempoh masa negara turut dilanda dengan situasi penularan pandemik global COVID-19, salah satu aktiviti yang terjejas ialah sistem pengajaran dan pembelajaran di semua peringkat persekolahan Arab dan ugama. Jabatan Pengajian Islam telah mengambil langkah bagi sama-sama membendung penularan, dengan penangguhan sesi persekolahan. Bagi membolehkan sesi pembelajaran dapat dijalankan meskipun tanpa berada di sekolah masing-masing, beberapa kaedah pengajaran dan pembelajaran dikenalpasti dan dilaksanakan bagi memastikan pembelajaran pelajar tidak terhenti dan masih dapat dilaksanakan serta pengajaran dapat disampaikan dengan sebaik mungkin. ii. Pembelajaran Secara Dalam Talian: Salah satu inisiatif dan pendekatan yang dikendalikan bagi menggantikan pembelajaran dalam bilik darjah ialah melalui sistem e-pembelajaran. Bagi proses pembelajaran dalam talian ini, Jabatan Pengajian Islam telah memperkenalkan platfom pembelajaran dalam talian melalui aplikasi-aplikasi Microsoft seperti Microsoft Teams, Microsoft Forms dan Microsoft Stream. Justeru, dalam situasi penularan wabak ini, beberapa inisiatif yang berkaitan dengan prasarana rangkaian dan penggunaan aplikasi pendidikan terpaksa dipercepat bagi menampung keperluan teknologi maklumat dalam pengurusan harian dan aktiviti pendidikan seperti berikut: 50