E-Book 02:65 Dara TBM

นวตั กรรม ทบี เี อ็ม ดาราวิทยาลยั

Teaching with the Brain in Mind การเรียนรโู้ ดยใช้สมองเปน็ ฐาน คอื การจัดกจิ กรรม ให้ผเู้ รยี นมีส่วนร่วมอยา่ งมีเป้าหมาย โดยใชก้ ลยทุ ธ์ เชงิ วิทยาศาสตร์บนพื้นฐานหลกั การทำงานตาม ธรรมชาติของสมอง ครูตอ้ งเรยี นรูว้ า่ สมองเรยี นรู้ อย่างไร ถา้ ครจู ัดกจิ กรรมโดยไมส่ ามารถบอก หรือ อ้างหลักการตามธรรมชาตขิ องสมองได้กไ็ มถ่ อื ว่าได้ จัดกิจกรรมท่ีใช้สมองเป็นฐาน ทมี่ า : เอกสารการอบรม Teaching with the Brain in Mind and Impact Teaching 2551 หน้า 1 แปลโดย อาจารยม์ าลนิ ี คุปตรัตน์

Teaching with the Brain in Mind เปน็ การจัดกจิ กรรมการเรยี นรู้ตามแนวคดิ พฒั นาการ และการเรยี นรบู้ นพืน้ ฐานความเปน็ ธรรมชาตขิ องสมอง คอื การนำองคค์ วามรเู้ รอื่ งสมอง และธรรมชาตกิ าร เรยี นรขู้ องสมองมาใช้ในการออกแบบกระบวนการเรยี นรู้ ทง้ั ในดา้ นการจัดกจิ กรรม การเสรมิ สร้างประสบการณ์ ตลอดจน การจดั สงิ่ แวดล้อม และกระบวนการอนื่ ๆ รว่ มกับสอ่ื เพอื่ การ เรยี นร้ตู ่างๆ ทำให้เดก็ สนใจ เขา้ ใจ เรยี นรูแ้ ละรับไวใ้ นความ ทรงจำระยะยาว ท้ังยงั สามารถนำสิง่ ทเ่ี รยี นรมู้ าใช้ประโยชน์ ได้อย่างเหมาะสม เปน็ การสรา้ งศกั ยภาพสงู สดุ ในการเรียนรู้ ของมนุษย์ เนน้ ท่คี รตู ้องมคี วามตระหนกั ในเรอื่ งโครงสร้าง และ การทำงานของสมองในการเรียนรู้ตง้ั แต่ การวางแผนการจดั กิจกรรมการเรยี นรู้ ขณะจัดกจิ กรรม และหลังจบกจิ กรรม ท่ีมา : เอกสารการอบรม Dara TBM 2021 โดย อาจารยก์ รุณา พนู ลาภยศ

ประวตั ิความเป็นมา Dara TBM โรงเรยี นดาราวิทยาลยั เรมิ่ จัดกจิ กรรมการ เรยี นรตู้ ามหลกั การทำงานตามธรรมชาติของ สมองในการเรยี นรู้ เร่ิมตัง้ แต่ปกี ารศึกษา 2549 ในระดบั ปฐมวยั (อนุบาล 1 – 3) และระดบั ช้ัน ประถมศึกษาปีท่ี 1 โดยดร.รัศมี แดงสุวรรณ ผอู้ ำนวยการโรงเรยี นในสมยั นัน้ หลังจากการ นำไปใช้แลว้ พบวา่ ในบริบทของโรงเรียนดารา วิทยาลัย มแี นวการปฏิบตั กิ ารจดั กิจกรรมการ เรียนรทู้ สี่ ามารถพฒั นาทักษะการเรยี นร้ใู ห้กบั นกั เรียน ส่งผลให้นกั เรียนมีผลสมั ฤทธท์ิ างการ เรยี นสงู ข้ึน จึงไดร้ วบรวมพัฒนาเปน็ นวัตกรรม การเรยี นรู้ ทีบเี อ็ม ดาราวทิ ยาลัย

นวัตกรรม ทบี เี อ็ม ดาราวทิ ยาลยั (Dara TBM) หมายถึง นวัตกรรมการเรียนร้ขู อง โรงเรียนดาราวทิ ยาลัยที่เน้นการจดั กิจกรรมการ เรียนรูใ้ ห้สอดคลอ้ งกบั การทำงานตามธรรมชาติ ของสมอง เป็นการจดั ลำดับกิจกรรมการเรยี นรูใ้ ห้ สมองสามารถเรยี นรู้ไดด้ ี และเป็นไปตามธรรมชาติ การทำงานของสมองมากที่สดุ เพอื่ ให้สมองไดเ้ รยี นรู้ ไดเ้ ต็มศกั ยภาพ และไดร้ ับการพฒั นาการเรยี นรู้ อย่างเหมาะสมกบั วัย ซ่ึงมกี ุญแจไปสู่หลกั การ ดังกลา่ วอยู่ 9 ประการ ดังน้ี

1. เพมิ่ พลังการรับรู้ (Affirmation for Celebration) เปน็ การใช้กจิ กรรมด้วยขน้ั ตอนง่ายๆ เพ่ือสรา้ งแรงจูงใจใน การเรยี นรู้ตามธรรมชาตขิ องสมอง โดยหลกี เลย่ี งสถานการณ์ เชงิ ลบ ช่วยเพม่ิ พลังทางใจ และทางกาย ซอ้ื ใจผูเ้ รยี นให้อยาก เรยี นรู้ ดว้ ยการทำกจิ กรรมท่ีสร้างสรรค์ มกี ารเปลี่ยนอริ ยิ าบ ช่วยใหร้ ่างกายหลั่งสารเคมที ่ที ำใหเ้ กิดอารมณ์ดีมคี วามพร้อม ทีจ่ ะเรยี นรู้ ตรงกับธรรมชาติสมองขอ้ ท่ีว่า สมองคน้ หา และสร้าง ความหมาย (Brain seeks and creates meaning) สมอง ตอ้ งการร้คู วามหมาย และเห็นความสำคัญกอ่ น แล้วจงึ ใหค้ วามสนใจ และต้ังใจมากขน้ึ

2. สู่หลากหลายกจิ กรรม (Variety) จดั กจิ กรรมหลายๆ รูปแบบเพอื่ เออื้ ใหผ้ เู้ รยี นทีม่ วี ิธกี าร เรยี นรู้ทแี่ ตกตา่ งกนั มโี อกาสได้เขา้ ใจในเร่ืองๆ ตามความถนัด ความสามารถของตนเอง โดยหลกี เลยี่ งสถานการณท์ เี่ ป็นเชิง ลบ เพราะหลกั การ DaraTBM มีความเชื่อวา่ สมองจะเรียนรู้ ได้ดแี ละมปี ระสทิ ธภิ าพสูงสุด เมอ่ื กจิ กรรมเปิดโอกาสให้ สมองไดค้ ิดรเิ รมิ่ สรา้ งสรรค์ ไดท้ ำกจิ กรรมอย่างหลากหลาย และท้าทาย กระตนุ้ ให้เกดิ จนิ ตนาการ เกิดการถ่ายโอนขอ้ มูล เสริมสร้างกระบวนการคดิ โดยผสมผสานกิจกรรมตา่ งๆ อยา่ ง กลมกลนื และสอดคล้องเชอ่ื มโยงกัน ตรงกับธรรมชาตสิ มองขอ้ ที่ว่า ?ความมีลกั ษณะเฉพาะ คือ กฎ ไม่ใช่ ข้อยกเวน้ (Uniqueness is the rule,Not the exception) สมองของแต่ละคนมี ลกั ษณะเฉพาะตน ทง้ั นีเ้ ปน็ เพราะ ประสบการณช์ วี ติ ทเ่ี ปน็ ลักษณะเฉพาะ ? การพึง่ พารางวัล (Reward Dependency) สมองพัฒนาอย่างง่ายดาย ตอ่ ความหลากหลายรูปแบบของ รางวัล สมองจะตดิ รางวัลที่คาดการณ์ไดเ้ หมอื นติดยาเสพติด

3. นำความคดิ (Frame) เปน็ กรอบความคดิ ทจี่ ะเออ้ื ใหส้ มองรทู้ ิศทางการจดั กจิ กรรม การเรยี นรู้ มแี นวทาง สามารถคดิ ตาม ทำความเข้าใจ เรยี นรู้ การปฏบิ ตั ิ จนบรรลตุ ามจุดประสงค์ของแตล่ ะกจิ กรรม ความรูพ้ นื้ ฐานเป็นส่วนสำคญั ทท่ี ำให้แนวความคดิ และการ รับรู้ขอ้ มูลของแต่ละคนแตกตา่ งกัน ตรงกับธรรมชาตสิ มองขอ้ ที่ว่า การคาดการณ์ คอื ทักษะการ เอาตัวรอดทแ่ี ขง็ แกรง่ ทส่ี ดุ ของเรา (Prediction is our strongest survival skill) การคาดการณไ์ ด้เป็นทกั ษะท่ี แข็งแกรง่ ของสมองเพ่ือการอยรู่ อด

4. จติ จดจำ (Repetition & Practice) ใชห้ ลกั การฝึกทำซ้ำๆ และปฏิบตั บิ อ่ ยๆ โดยใช้กจิ กรรม สรา้ งสรรค์ และหลากหลาย ในการสรา้ งความจำระยะสัน้ และ ความจำระยะยาวโดยกอ่ นการทำซำ้ ตอ้ งผา่ นการฝึกและแก้ไข ใหเ้ ข้าใจ และปฏิบตั ไิ ด้ถูกตอ้ งกอ่ น ตรงกับธรรมชาตสิ มองขอ้ ทวี่ ่า การรับรอู้ ย่างหยาบเบ้ืองตน้ (Initial Rough Drafts) ในการเรยี นรู้สิ่งใหมค่ ร้ังแรก สมองจะ รับรู้และจดจำอยา่ งคร่าวๆ กอ่ น จดั ใหท้ ำกจิ กรรมซำ้ ๆ สมอง จะเชอ่ื มโยงไปสู่ความรู้ และประสบการณ์ใหม่ ปรบั แกไ้ ข ให้ ถูกตอ้ งบันทึกเปน็ ความรคู้ วามจำทถี่ าวร

5. คุณธรรมนำสือ่ สาร (Elaboration) เป็นการฝกึ สมองให้คดิ ประยุกต์สง่ิ ทีไ่ ดเ้ รียนรูแ้ ละนำไปใชใ้ น สถานการณต์ ่างๆ เพอื่ การสอ่ื สารและถา่ ยทอดอยา่ งเหมาะสม ตามศกั ยภาพโดยยดึ หลักเศรษฐกจิ พอเพยี ง ตรงกบั ธรรมชาตสิ มองขอ้ ที่วา่ การคาดการณ์ คอื ทักษะการ เอาตวั รอดทแ่ี ข็งแกรง่ ทส่ี ดุ ของเรา (Prediction is our strongest survival skill) การคาดการณ์ได้เปน็ ทกั ษะที่ แขง็ แกรง่ ของสมองเพ่อื การอยูร่ อด

6. บรหิ ารความจำ(Preview/Review/Revise) เนน้ จดั กิจกรรมทเี่ ออ้ื ตอ่ การจัดระบบการรบั รูภ้ ายใตก้ าร ทำงานตามธรรมชาตขิ องสมอง โดยจดั กิจกรรมใหส้ มองได้ เหน็ ภาพลว่ งหน้าบ้างกอ่ น จดั กจิ กรรมซำ้ มเี วลาใหส้ มอง ทบทวนเรือ่ งราวประสบการณเ์ ดมิ เพอื่ เชอ่ื มโยงไปสู่ความรู้ และประสบการณ์ใหม่ เนน้ ความสำคัญของการปรบั แกไ้ ข ข้อมูลความรใู้ หถ้ กู ตอ้ งกอ่ นทส่ี มองจะบันทกึ เปน็ ความรู้ ความจำทถี่ าวร สมองตอ้ งการเวลาในการจัดการกบั ความรู้ ซึ่งจะนำไปสกู่ ารเรยี นรทู้ ่ีสมบูรณแ์ ละยง่ั ยนื ตรงกับธรรมชาตสิ มองขอ้ ทวี่ า่ การรับรอู้ ยา่ งหยาบเบื้องตน้ (Initial Rough Drafts) ในการเรยี นรสู้ ิ่งใหม่ครั้งแรก สมองจะ รับรแู้ ละจดจำอย่างคร่าวๆ ก่อน แล้วจึงลืมหรอื บันทึกไว้ หรือแกไ้ ขขอ้ มลู สมองตอ้ งการเวลาในการรบั ข้อมูลทมี่ ีความ ซับซ้อน มรี ายละเอยี ด

7. อศั จรรยส์ ่ิงแวดล้อม (Enriched Environment) โรงเรียนจัดสภาพแวดลอ้ มทีส่ นบั สนนุ นกั เรยี นให้เกิด คณุ ลกั ษณะดา้ นต่าง ๆ อันประกอบด้วย ความฉลาดทาง คุณธรรม ความฉลาดทางอารมณ์ ความฉลาดทางสตปิ ัญญา ความฉลาดทางสังคม ความฉลาดทางการแกป้ ัญหา ตรงกบั ธรรมชาตสิ มองขอ้ ทีว่ า่ สมองปรับตวั และเปลย่ี นแปลง อยา่ งตอ่ เนอ่ื ง (Brain is adaptive and constantly changing) สมองเปลย่ี นแปลงได้ และเปลีย่ นแปลงอยเู่ สมอ ตามสภาพแวดล้อม การรว่ มกิจกรรม การฝึกทกั ษะ สมองมี แนวโนม้ ทจ่ี ะปรบั ให้เข้ากับสภาพแวดลอ้ ม

8. พร้อมเสรมิ ปญั ญาพัฒนาสมอง (Skill Building Awareness) ตระหนกั ถงึ การจดั กจิ กรรม เพ่อื เสรมิ ปญั ญาพัฒนาสมอง ให้เกิดทกั ษะตา่ งๆ อยา่ งครอบคลุมและเหมาะสม ตรงกบั ธรรมชาตสิ มองขอ้ ทวี่ ่า การคาดการณ์ คอื ทกั ษะการเอาตวั รอดที่แขง็ แกร่งท่ีสุดของเรา (Prediction is our strongest survival skill) บางครงั้ สมองต้องตัดสนิ ใจทำ บางอย่างทนั ทใี ห้เปน็ ผลสำเรจ็ เปน็ ไปตามทคี่ าดไว้เพอ่ื ความ อยรู่ อด จงึ ตอ้ งฝกึ ใหผ้ เู้ รยี นสามารถใชว้ ธิ กี ารตา่ งๆ อยา่ ง เหมาะสม

9. มององค์รวม (Integrated mind/body/emotions) เน้นจัดกจิ กรรมทเี่ ออ้ื ให้นกั เรียนมีความพรอ้ มทงั้ ทางด้าน ร่างกาย อารมณ์ และจติ ใจ เพอื่ ให้สมองสามารถทำงานได้ ตามธรรมชาติ มีความสุขกอ่ ให้เกิดการเรยี นรไู้ ดอ้ ย่างเตม็ ท่ี และมปี ระสทิ ธิภาพ ตรงกบั ธรรมชาติสมองขอ้ ทว่ี ่า การบรู ณาการของสภาวะ จติ ใจ รา่ งกาย และอารมณ์ (Integrated mind, body, emotional states) สภาวะจติ ใจ ร่างกาย และอารมณ์ มีอิทธิพลตอ่ ความต้ังใจ ความจำ การเรยี นรู้ และพฤติกรรม เมือ่ มสี ภาวะใดเกดิ ข้ึนต่อเนอ่ื งนานๆ สกั ระยะหน่ึงจะเร่มิ คง ตัวและไมย่ อมทจี่ ะเปลย่ี นแปลง

เพลง นวตั กรรม Dara TBM เนอ้ื ร้อง/ทำนอง โดย อาจารยอ์ นศุ ิษฐ์ เกตหอม นวัตกรรมการเรียนรู้ให้สอดคล้อง กับการทำงานของสมอง เพิม่ พลังการรับรู้ สูห่ ลากหลายกจิ กรรม นำความคดิ จิตจดจำ คณุ ธรรมนำสอื่ สาร บริหารความจำ อศั จรรย์สิ่งแวดลอ้ ม พร้อมเสรมิ ปัญญาพฒั นาสมอง มององค์รวม Teaching with the Brain in Mind.

งาน TBM E-Book 02/65 นวตั กรรม ทีบเี อ็ม ดาราวิทยาลยั Dara Teaching with the Brain in mind เรียบเรยี งขอ้ มูลโดย อาจารยก์ รุณา พนู ลาภยศ อาจารย์สุนันทา แดงเรอื น อาจารย์ศกุ ลรตั น์ เลรามญั