Kimya TYT 2024 Örnek Pdf

İÇİNDEKİLER 1. ÜNİTE 6. ÜNİTE KİMYA BİLİMİ .....................................................5 KİMYANIN TEMEL KANUNLARI ...................105 Simya Nedir ......................................................6 Kimyanın Temel Kanunları ............................106 Test -1 ................................................................18 Test -1 ................................................................112 Test -1 ................................................................20 Test -2 ................................................................114 Test -1 ................................................................22 MOL KAVRAMI ...................................................116 Mol Nedir ..........................................................117 2. ÜNİTE Mol Hacim İlişkisi ............................................122 ATOM VE PERİYODİK SİSTEM .......................25 Test -1 ................................................................124 Test -2 ................................................................126 Atom Modelleri ................................................26 KİMYASAL HESAPLAMALAR ......................... 128 Periyodik Sistem ..............................................32 Kimyasal Tepkimeler .......................................128 Elementlerin Sınıflandırılması .......................20 Test -1 ................................................................144 Test -1 ................................................................42 Test -2 ................................................................146 Test -2 ................................................................44 Test -3 ................................................................46 Test -4 ................................................................48 3. ÜNİTE 7. ÜNİTE KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİMLER..51 KARIŞIMLAR .......................................................149 Kimyasal Türler ................................................52 Karışımlar .........................................................150 Kimyasal ve Fiziksel Değişimler .................... 66 Test -1 ................................................................168 Test -1 ................................................................68 Test -2 ................................................................170 Test -2 ................................................................70 Test -3 ................................................................172 Test -3 ................................................................72 8. ÜNİTE 4. ÜNİTE ASİTLER - BAZLAR - TUZLAR .........................149 MADDENİN HALLERİ .......................................75 Test -1 ................................................................186 Maddenin Fiziksel Halleri...............................76 Test -2 ................................................................188 Katılar ................................................................79 Test -3 ................................................................190 Sıvılar ................................................................ 80 Test -4 ................................................................192 Gazlar ................................................................86 Test -1 ................................................................90 9. ÜNİTE Test -2 ................................................................92 KİMYA HER YERDE ...........................................195 Test -3 ................................................................94 Test -4 ................................................................96 Test -1 ................................................................202 Test -2 ................................................................204 5. ÜNİTE DOĞA VE KİMYA ...............................................99 Su ve Hayat .......................................................100 Çevre Kimyası ..................................................101 Test -1 ................................................................103

1. ÜNİTE • Kimya Bilimi

Kimya Bilimi Kimya Özel Simya Nedir? Örnek —1 Eski çağlarda insanların değersiz madenleri altına çevirme (felsefe I. Deneylerin sistematik bir şekilde yapılması taşı), tüm hastalıkları iyileştirme ve ölümsüzlük iksirini bulma uğ- II. Terazinin yaygın olarak kullanılması raşlarına simya (alşimi) denir. Simya ile uğraşanl­ara simyacı (alşi- mist) denir. III. Deneylerde kullanılan maddeler arasında nicel ilişkilerin ku- rulması Eski Çağda insanlar • Metalleri eritip çeşitli araç ve silahlar üretmişlerdir. IV. Teorilerin doğrudan deney sonuçları ile ilişkilendirilerek test • Kap, çanak, çömlek yapımında toprağı (kil) kullanmışlard­ ır. edilmesi • Hastalıkların tedavisinde ve boyama işlerinde bitkilerden fayda- Yukarıdaki çalışmalardan hangileri modern kimyanın başlangı- lanmışlardır. cını oluşturur? • Yiyecekleri uzun süre saklamak için tuz (NaCl) ve kükürt buharı Çözüm kullanmışlardır. Eski Çağlarda Keşfedilen Maddeler ♦ Mürekkep Seramik Örnek —2 I. Damıtma, özütleme, süzme gibi ayırma teknikleri kullan­ma ♦ Cam Alaşım II. Bitkilerden boyar madde elde etme ♦ Barut Esans III. Laboratuvarda kullanılacak malzemeler yapma IV. Değersiz madenlerden altın elde etme ♦ Kireç Kil Yukarıdakilerden hangileri eski çağda simyacıların ve günümüz- ♦ Alkol Kağıt deki kimyagerlerin ortak uğraş alanları arasında yer alır? ♦ Esans Mum ♦ Yemek tuzu (NaCl) ♦ Tuz ruhu (HCl) KimyaÖzel ♦ CuSO4 (Göz taşı) Çözüm ♦ KAl(SO).nH2O (Şap) ♦ NaNO3 (Şili güherçilesi) Örnek —3 ♦ KNO3 (Hint güherçilesi) ♦ HCOOH (Formik asit, karınca asidi) Aşağıdakilerden hangisi simyacılar tarafından yemek tuzunun (NaCI) kullanım alanlarından biri değildir? ♦ CH3COOH (Asetik asit, sirke ruhu) A) Yemeklere tat vermek B) Hayvanları beslemek Simyacılar bu maddeleri keşfederken; C) Na ve Cl2 elementleri elde etmek • Isıtmada → fırın D) Yiyecekleri uzun süre korumak • Damıtmada → imbik E) Bazı hastalıkları tedavi etmek • Eritmede → pota • Saklamada → seramik kaplar kullanmışlardır. Örnek —4 Simya Neden Bilim Değildir? Aşağıdakilerden hangileri simyacıların sınama-yanıl­ma yoluyla ♦ Sadece deneme yanılmaya dayalı çalışmalar var. bulduğu maddeler arasında olabilir? ♦ Teorik temelleri yok. I. Cam II. Plastik ♦ Sistematik bilgi birikimi içermez. III. Sabun IV. Pil V. Mürekkep VI. Kükürt Kimya ise maddenin yapısının maddeler arası dönüşümleri ve kul- Çözüm lanım alanlarını inceleyen bilim dalıdır. Kimya biliminde çalışmalar deney, gözlem ve bilimsel yöntemlere dayanır. www.kimyaozel.net 6

1. Ünite Kimya Bilimi Örnek —5 İbn-i Sina Eski çağlarda insanlar deneme-yanılma yoluyla aşağı­daki amaç- • Metallerin başka metallere dönüşmeyeceğini ifade etmiştir. lardan hangisi için uğramaşmışlardır? • Kitab-el Şifa adlı eseri yazmıştır. A) Metalleri eriterek silah yapımı B) Petrolü damıtarak benzin üretimi Cabir Bin Hayyan C) Hayvan kürklerini işleyerek giyinme ihtiyacını giderme • Atomun parçalanabileceğini ileri sürmüştür. D) Tedavi amacı ile bitkileri kullanmak • İlk laboratuvarı kurmuştur. E) Yiyecekleri muhafaza için kapkacak yapımı • İmbik aleti ile yaptığı damıtma işlemlerinde; ♦ Vitriol’ü (FeSO4) ile damıtarak zaç yağı (H2SO4) elde etmiş­tir. Çözüm ♦ FeSO4’ü KNO3 ile damıtarak Kezzap (HNO3) elde etmişt­ir. ♦ FeSO4’ü NaCl ile damıtarak HCl (tuz ruhu) elde etmiş­tir. KİMYA BİLİMİNE KATKI SAĞLAYAN BİLİM ♦ HCl ve HNO3 karıştırarak kral suyu adı verilen karışımı elde İNSANLARI etmiştir. Empedokles KimyaÖzel • Tüm nesnelerin su, hava, toprak ve ateş olmak üzere dört temel Ebubekir er-Razi • İlk kez çiçek ve kızamık hastalıklarının tedavisini sağlamış, tıpta maddeden oluştuğunu ileri sürmüştür. • Dört Öge Kuramı’nı ilk ortaya atan düşünürdür. uygulamıştır. • Karıncaları damıtarak formik asidi (karınca asidi, HCOOH ) elde Democritos • Maddelerin çok küçük ve bölünmez parçacıklardan oluştu­ğunu etmiştir. • Kostik sodayı (NaOH) ve gliserini bulmuştur. ileri sürmüş ve bu parçacıklara Yunanca bölüneme­yen anlamına • Fırın, kroze gibi laboratuar gereçlerini geliştirmiştir. gelen atomos (atom) adını vermiştir. • Maddelerin birbirinden farklı olmasının nedeni atomların şe- Robert Boyle killerinin farklı olmasından kaynaklandığını ileri sürmüş­tür. Su • Elementi “kendisinden daha basit maddelere ayrıştırılam­ ayan saf atomlarının pürüzsüz ve yuvarlak, demir atomlarının sert, sivri pürüzlü olduklarını düşünmüştür. madde” olarak tanımlamıştır. • İlk kez kimyasal bileşiklerle karışımlar arasındaki ayrımı yapmış, Aristo (Aristoteles) • Evrenin toprak, ateş, hava ve su gibi dört temel element­ten oluştu- kimyasal birleşmelerde maddenin özelliklerinin tamamıyla değiş- tiğini, karışımlarda ise böyle değişimlerin olmadığını söylemiştir. ğu düşüncesini geliştirmiştir. • Gazların davranışlarını sistematik olarak nicel yönleri ile incele- • Aristo’ya göre bu elementlerin dört özelliği vardır: miştir. ♦ Soğuk ve ıslak suyu (sıvı) ♦ Soğuk ve kuru toprağı (katı) J. J. Becher ♦ Islak ve sıcak havayı (gaz) • Yanma olayını açıklayabilmek için Filojiston (ateş ruhu) kuramı- ♦ Kuru ve sıcak ateşi (yanıcı) nı ortaya koydu. Bu kurama göre yanm­ a olayı sırasında filojiston Ateş maddeden ayrılıyor. Bu ned­ enle filojiston içeren maddeler yanı- yor, içermeyenler yanmıyor. Schele ve J. Priestley oksijen gazını Sıcak Kuru keşfederek Filojiston Kuramı’nı çürütmüşlerdir. Hava Toprak Antoine Lavoiser • Yaptığı çalışmalar kimya için devrim niteliğindedir. Kendisi “Mo- Islak Soğuk Su dern Kimyanın Babası” olarak bilinir. • Lavoiser deneylerinde kullandığı maddelerin kütlelerini ölçme- nin önemini belirtti. Reaksiyona giren maddelerin kütlelerinin toplamının reaksiyonda oluşan maddelerin kütleleri toplamına eşit olduğunu tespit etti. Böylece kendi adıyla bilinen “Kütlelerin Korunumu Yasası”nı buldu • Lavoiser, oksijenin havada bulunan ve yanmaya neden olan bir gaz olduğunu ve yanan madde ile birleşerek oksit­leri oluşturdu- ğunu ifade etmiştir. • Simyadan kimyaya geçiş, R.Boyle’un element tanımını yapması ve Lavoiser’in Kütlenin Korunumu Yasası’nı açık­laması ile baş- lamıştır. 7 www.kimyaozel.net

Kimya Bilimi Kimya Özel Örnek —6 Örnek —7 I. Kurduğu laboratuvarda damıtma işlemlerinde kullanmak üze- Aşağıda verilen uğraş alanlarına ait kimya disiplinlerini belirtiniz. re imbik aletini geliştirdi. II. Çiçek ve kızamık hastalıkları tedavisinde ilk kez kimyayı tıbba I. Maden ocağından çıkarılan cevherdeki element oranların­ın uyguladı. tespit edilmesi III. Dört element tanımının doğadaki maddeleri açıklamaya yet- II. Giydiğimiz ayakkabının tabanındaki kauçuk maddesinin eldesi mediğini öne sürdü ve yeni bir element tanımı yaptı. ve üretimi IV. Havadaki oksijen elementinin metallerle verdiği yanma tepki- III. Hava yastığının şişmesi sırasında meydana gelen tepkime­nin mesine ilişkin deneyler yaptı. hızına etki eden faktörlerin incelenmesi Aşağıdaki bilim insanlarını yukarıda verilen çalışmal­ara göre eş- IV. DNA’ nın yapısının incelenmesi leştiriniz. Çözüm A) Antoine Lavoiser B) Cabir bin Hayyan C) Ebubekir er-Razi D) Robert Boyle KİMYA DİSİPLİNLERİ KimyaÖzel KİMYA İLE İLGİLİ ALANLAR Kimya; maddelerin yapısını, özelliklerini, birbiri ile etkileşimini ve İlaç bu etkileşimler sonucunda uğradığı değişiklikleri inceleyen bilim da- Bir hastalığın önlenmesi veya tedavisi için kullanılan kimyasal lıdır. Kimya bilimi çok geniş araştırma alanına sahip olduğu için alt maddelerdir. İlaç üretimi kimya disiplini olan farmasötik kim­yanın çalışma alanlarına (disiplinlere) ayrılmıştır. alanına girer. Eski çağlarda simyacılar birçok bitkiden çeşitli ilaçlar üretmişlerdir. Analitik Kimya Maddelerin yapısındaki bileşenlerin ne olduğunu (nitel analiz) ve ne Petrokimya kadar olduğunu (nicel analiz) inceleyen kimya disiplinidir. Petrol, doğalgaz ve bunlardan elde edilen ürünlerle ilgilenen endüst- Kan, idrar, su, toprak ve hava gibi madde örneklerinin yapıs­ ında bu- ri alanıdır. Petrolün rafinasyonu sonucu LPG, petrol eteri, benzin, lunan kimyasal maddelerin tür ve miktarlarını inceler. jet yakıtı, motorin, asfalt gibi ürünler elde edilir. Biyokimya Gübre Endüstrisi Canlı organizmaların kimyasal yapısını ve bu yapılarda mey­dana ge- Tarımda ürün verimini ve kalitesini artırmak için toprağa ve­rilen len etkileşimleri inceler. maddelere gübre denir. Toprağın yapısına uygun olan gübrenin tes- pit edilmesi ve imalatı kimyanın uğraş alanıdır. Organik Kimya Karbon temelli bileşiklerin yapılarını, özelliklerini ve tepkimel­erini Boya Endüstrisi inceleyen kimya dalıdır. Boyaların kullanıldıkları alanlara göre kimyasal yapıları fark­lılık gösterir. Bağlayıcılar, boyanın yüzeye tutunmasını sağlar. Çözücüler, Anorganik Kimya boyanın uçucu kısmını oluşturur ve boyaya akış­kanlık kazandırırlar. Organik olmayan bileşiklerin yapılarını inceler. Asit, baz, tuz, su ve Pigmentler herhangi bir çözeltide çözünm­ eyen, boyaya renk veren mineral gibi maddelerin özelliklerini inceler. organik ve anorganik maddelerdir. Fizikokimya Tekstil Endüstrisi Kimyasal tepkimelerdeki enerji, iş, ısı dönüşümleri ile fiziksel fak- Tekstil ipliğinin elde edinmesi, boyanması ve dokunması iş­lemleri törlerin (basınç, sıcaklık, derişim...) kimyasal tepkimeler üzerindeki kimyanın alanına girer. etkilerini inceler. Arıtım Polimer Kimyası Havanın, suyun ve toprağın çeşitli kirleticilerden temizlenme­sine Polimer bileşiklerin (plastik, kauçuk ...) yapısını özelliklerini kulla- arıtım denir. İçme ve havuz sularının mikroplardan ve zararlı bakte- nım alanlarını inceleyen kimya disiplinidir. rilerden arındırılması için çeşitli kimyasallar kull­anılır. Endüstriyel Kimya Endüstride (sanayide) kullanılan maddelerin (boyalar, sabun, de- terjan, kimyasal gübreler, patlayıcılar, çimento...) üretilme yollarını inceleyen kimya disiplinidir. www.kimyaozel.net 8

Ünite Değerlendirme Test - 2 1) Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur? 4) Karbon element n n sembolü C’d r. DY Element Adı Element Sembolü A) Berilyum B Sembolü O olan element n Sembolü Na olan B) Neon N adı oks jend r. element n adı sodyumdur. C) Alüminyum Au DY D) Silisyum Si DY E) Klor K Flor element n n 34 5 sembolü Fl’d r. DY 12 2) Aşağıdakilerden hangisinin element sembolü hatalı bir şekilde Yukarıdaki dallanmış ağaç etkinliğinde ilk ifadeden başlayan bir verilmiştir? öğrenci doğru (D) ya da yanlış (Y) olarak hatasız bir şekilde ilerle- diğinde hangi çıkıştan çıkar? I. Magnezyum elementinin sembolü: Mg II. Argon elementinin sembolü: Ar A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 III. Lityum elementinin sembolü: Li IV. Hidrojen elementinin sembolü: H V. Berilyum elementinin sembolü: B A) I B) II C) III D) IV E) V 5) Asya, aşağıdaki tabloda verilen ifadelere doğru ise (D) yanlış ise (Y) harfini işaretleyerek cevap veriyor. KimyaÖzel İfadeler Asya’nın Cevapları Krom elementinin sembolü Cr ’dir. (X) D ( ) Y 3) Aşağıdaki görsellerde verilen maddelerin yapımında kullanılan Kurşun elementinin sembolü Fe ’dir. ( ) D (X) Y Çinko elementinin sembolü Co ’dur. ( ) D ( X) Y Nikel elementinin sembolü Mr ’dir. ( ) D (X) Y Brom elementinin sembolü B ’dir. ( ) D (X) Y elementlerin sembolü hangi seçenekte yanlış olarak verilmiştir? Buna göre, Asya’nın cevaplarından kaç tanesi yanlıştır? A) Au B) Hg A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1 Altın Küpe Cıvalı Termometre C) Ba D) Ag 6) Özge Öğretmen yaşadığı yerdeki kimya ile ilgili sanayi kuruluşları- Bakır Tava Gümüş Teps na teknik gezi düzenleyecektir. Öğrencilerinden merak ettikleri ve gitmek istedikleri kuruluşları listelemelerini istedikten sonra kendi- sine aşağıdaki liste iletilmiştir. E) Fe • Bayer İlaç Fabr kası Dem r Parmaklık • Toros Gübre Fabr kası • Ceyhan Petrok mya Tes s www.kimyaozel.net • Artem s Arıtma Tes s • DYO Boya Fabr kası • Kartopu İpl k Üret m Tes s Buna göre, listedeki kuruluşlardan kaç tanesine teknik gezi düzen- lenebilir? A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 20