007_ บรมราชจักรีวงศ์ดำรงพุทธศาสน์

บรมราชจกั รีวงศดาํ รงพทุ ธศาสน ร.อ.สุธี สขุ สากล อนุศาสนาจารย กรมทหารราบที่ ๑ มหาดเล็กรักษาพระองคฯบญุ ของไทยใตร ม บรมฉัตร องคกษตั ริยจ กั รีวงศธาํ รงศรีพทุ ธศาสนคูช าตมิ าเพราะบารมี ราชจกั รบี รมวงศด าํ รงธรรมทรงเปน อคั รศาสนูปถัมภก ทรงยอยกราชศรัทธาสงาลํา้วงั และวดั จรสั สมอดุ มธรรม จงึ นอมนาํ ปวงประชาศรัทธาตามบญุ ของไทยไดย ลมงคลมน่ั สถาบนั ศาสนานําพาสยามจอมกษัตรยิ ทรงนําไทยในทางงาม ขอนอมความภักดนี นี้ ิรันดรวันจกั รี เราคนไทยทว่ั ไปรกู นั ดวี า นค่ี อื วนั สาํ คญั ของชาติ ในฐานะทปี่ วงชนชาวไทยเปน พสกนกิ ร และอยูอยางสงบรมเย็นภายใตรมพระบารมีธรรมอันย่ิงใหญแผไพศาลของพระมหากษัตริยไทยทุก ๆ พระองค โดยเฉพาะในยุครัตนโกสินทร พระมหากษัตริยในราชจักรีวงศทรงเปนสมมติเทพทน่ี ําพาประชาชนพสกนกิ รของพระองค ผานพนอปุ สรรคปญ หานานัปการ และยังทรงมีพระราชปณิธานท่ีแนวแนในอันที่จะสรางสรรคประโยชนสุขแกมหาชน และทรงเทิดทูนสถาบันศาสนาอันเปนท่ีเคารพเปนท่ีพ่ึงทางจิตใจ ใหเปนหลักสําคัญในการเชื่อมโยงสังคมประเทศชาติสืบเนื่องมาตราบจนปจจุบันน้ีนับตั้งแตปฐมบรมกษัตริยในราชจักรีวงศ จนถึงรัชกาลปจจุบัน พสกนิกรชาวไทยประจักษชัดในพระมหากรุณาธิคุณ และพระราชจริยาวัตร ในการทํานุบํารุงพระพุทธศาสนา และทรงเปนตนแบบพุทธมามกะอีกดวย จึงกลาวไดวา “บรมราชจักรีวงศดํารงพุทธศาสน” ไดอยางแทจริง ดังเร่ืองราวทจ่ี ะนาํ มาเลาสูกนั ฟง ดวยความภาคภมู ใิ จ ในฉบับนี้ ในหัวขอ “บรมราชจักรีวงศดาํ รงพุทธศาสน” 5

นติ ยสารยุทธโกษ ปท่ี ๑๑๙ ฉบบั ท่ี ๓ ประจาํ เดือน เมษายน - มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๕๔ เร่ิมจาก “วัด” ซึ่งเปนสถานที่บํารุงขวัญ “ชาติกับศาสนาเปนสิ่งตอเน่ืองกัน ถาชาติสรางสรรคสติปญญา นําพาสันติสุข ระบายทุกข พินาศแลวศาสนาก็จะตั้งอยูไมได ถาศาสนาเสื่อมของชาวพุทธ โดยท่ัวไปพระมหากษัตริยไทยทุก ทรามจนสูญส้ินไปแลว ประชาชนก็จะมีคุณธรรมพระองค ลวนแตทรงมีพระราชศรัทธา ทรงเปน ยอหยอนลงไป จนทายไมมีอะไรเลย ชาติใดไรเอกอัครศาสนูปถัมภก ยอยกพระพุทธศาสนา คุณธรรม ชาตินั้นก็ตองถึงแกความพินาศลมจมสรางวัดวาอาราม เพ่ิมความงามใหแกแผนดิน คงตองเปนขาชาตอิ ืน่ ท่ีมคี ุณธรรมบรบิ ูรณอยู”กระทั่งบังเกิดเปนประเพณี การสราง “วัดประจํารชั กาล” ดงั ทผ่ี องเราชาวไทยทราบกนั มาเปน อยา งดวี า ในเทศนาเสอื ปา พระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลาวัดพระเชตพุ นวมิ ลมังคลารามราชวรมหาวหิ าร หรอื เจาอยูหัว ทรงรับสั่งถึงพระพุทธศาสนา ตอนหนึ่งวาวัดโพธ์ิทาเตียน เปนวัดประจํารัชกาลที่ ๑, วัดอรุณ “พุทธศาสนาเปนของไทย เรามาชวนกันนับถือราชวรารามราชวรมหาวหิ าร หรอื วดั แจง เปน วดั ประจาํ พระพุทธศาสนาเถิด ผูที่แปลงศาสนา คนเขาดูถูกรัชกาลท่ี ๒ และวัดราชโอรสารามราชวรมหาวิหาร ย่ิงกวาคนท่ีแปลงชาติ เพราะเหตุฉะน้ัน เปนความเปน วดั ประจาํ รชั กาลท่ี ๓ เปน ตน จําเปนที่เราทั้งหลายผูเปนไทยจะตองม่ันอยูใน พระพทุ ธศาสนา ซึง่ เปนศาสนาสําหรบั ชาติเรา” นอกจากการสรางวัดอันเปนหลักฐานสําคัญที่แสดงวา พระมหากษัตริยไทยในบรมราชจักรีวงศ พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู ัว รัชกาลปจจบุ ันทรงมีพระราชศรัทธายิ่งในพระพุทธศาสนาแลว ยังมี ทรงมีพระราชดํารัสแดพระสันตะปาปาจอหน พอลพระราชจริยาวัตรและพระราชกรณียกิจอื่น ๆ อีก ท่ี ๒ ประมุขแหง ศาสนจักรคาทอลกิ ในคราวทีเ่ ขาเฝามากมายท่ีประจักษชัดถึงคํากลาวที่วา “พระมหา ณ พระทน่ี งั่ จกั รีมหาปราสาท ในวันที่ ๑๐ พฤษภาคมกษัตริยไทยทุกพระองคลวนทรงเปนพุทธมามกะ” ๒๕๒๗ มีขอ ความตอนหนึง่ วาซึ่งสอดคลองกับแนวทางที่วา “พระพุทธศาสนา คือศาสนาประจําชาติไทย” อยางมติ องสงสยั “คนไทยเปนศาสนิกชนที่ดีทั่วกัน สวนใหญ นับถือพระพทุ ธศาสนาอนั เปนศาสนาประจําชาติ” พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลาเจาอยูหัว พระมหาธีรราชเจา ไดทรง “ชาวไทยซึ่งเปนพุทธมามกะชน มีจิตสํานึกพระราชนิพนธเกี่ยวกับชาติและศาสนา ม่ันคงอยูในกุศลสุจริตและในความเมตตากรุณาไวตอนหนึง่ วา เห็นวาศาสนาทั้งปวงยอมสั่งสอนความดี ใหบุคคล ประพฤตปิ ฏบิ ตั แิ ตใ นทางทถี่ กู ทชี่ อบ ทเี่ ปน ประโยชน ใหใฝหาความสงบสุขความผองใสใหแกชีวิต ทั้งเรา ยงั มเี นตแิ บบธรรมเนยี มใหต อ นรบั นบั ถอื ชาวตา งชาติ ตางศาสนาดวยความเปนมิตร แผไมตรีแกกันดวย6

นติ ยสารยทุ ธโกษ ปท ่ี ๑๑๙ ฉบับที่ ๓ ประจําเดอื น เมษายน - มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๕๔เมตตาจติ และดว ยความจรงิ ใจ บรสิ ทุ ธใ์ิ จ มใิ หด แู คลน พระราชกรณยี กจิ ทส่ี าํ คญั ทางพระพทุ ธศาสนาเบียดเบียนผูถือสัญชาติและศาสนาอ่ืน ดวยจะเปน ไดแกการนาํ ความแตกรา วและความรนุ แรงเดอื ดรอ นมาใหดงั นี้ ครสิ ตศาสนาจึงเจริญงอกงามข้นึ ในประเทศน”้ี - ทรงสรางและปฏิสังขรณวัดตาง ๆ เชน วัดพระศรีรัตนศาสดาราม วัดสุทัศนเทพวราราม พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟาจุฬาโลก วัดสระเกศ และวัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามมหาราช รัชกาลท่ี ๑ เสด็จขึ้นครองราชยเมื่อป เปน ตนพ.ศ. ๒๓๒๕ ตอจากพระเจาตากสินมหาราชพระเจากรุงธนบุรี พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟา - ทรงโปรดใหมีการสังคายนาพระไตรปฎกจุฬาโลกมหาราชทรงยายเมืองหลวงจากกรุงธนบุรี คร้ังท่ี ๗ และถือเปนคร้ังท่ี ๒ ในประเทศไทยมาต้ังราชธานีใหม อีกฟากของแมน้ําเจาพระยา ณ วัดศรีสรรเพชญ หรือวัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์เรียกช่ือวา “กรุงเทพมหานครอมรรัตนโกสินทร” กรุงเทพมหานคร ดังขอความตอนหนึ่งในพระราชไดทรงประกาศพระราชปณิธานในการเสด็จข้ึน พงศาวดารกรงุ รตั นโกสนิ ทร รชั กาลท่ี ๑ (กรมศลิ ปากร,ครองราชย ดังที่ปรากฏในพระราชนิพนธนิราศ ๒๕๒๖) หนา ๑๑๓ วา “คร้ังน้ีขออาราธนาพระผูทา ดินแดงวา เปนเจาท้ังปวง จงมีอุตสาหะในฝายพระพุทธเจา ให พระไตรปฎกบริบูรณขึ้นใหจงได ฝายขางอาณาจักร ต้ังใจจะอุปถัมภก ยอยกพระพุทธศาสนา ท่ีจะเปนศาสนูปถัมภกน้ันเปนพนักงานโยม โยมจะปอ งกันขอบขณั ฑสมี า รักษาประชาชนและมนตรี สูเสียสละ สละชีวิตบูชาพระรัตนตรัยสุดแตจะให พระปริยัติบริบูรณ เปนมูลที่จะตั้งพระพุทธศาสนา จงได” - ทรงโปรดใหมีการสอนพระปริยัติธรรม ขึ้นในพระบรมมหาราชวัง ณ วัดมหาธาตุ ตลอดจน ตามวังเจานายและบา นเรือนของขา ราชการผูใหญ - ทรงตรากฎหมายคณะสงฆข้ึน เพื่อจัด ระเบียบการปกครองของสงฆใหเรียบรอย ทรงจัด ใหมีการสอบพระปริยัติธรรม ทรงสถาปนาสมเด็จ พระสังฆราชองคแรกของกรุงรัตนโกสินทร โดย สถาปนาพระสังฆราช (ศรี) เปนสมเด็จพระสังฆราช เมอ่ื ป พ.ศ. ๒๓๕๒ - ทรงอญั เชญิ พระพทุ ธรปู โบราณตา ง ๆ ตาม วัดรา งในหัวเมืองฝา ยเหนอื ลงมายังพระนคร จาํ นวน ๑,๒๔๘ องค โปรดใหป ฏสิ งั ขรณแ ลว นาํ ไปประดษิ ฐาน ตามวัดตา ง ๆ 7

นติ ยสารยทุ ธโกษปที่ ๑๑๙ ฉบบั ท่ี ๓ ประจําเดอื น เมษายน - มถิ ุนายน พ.ศ. ๒๕๕๔ - ทรงอัญเชิญพระพุทธมหามณีรัตน - การฟนฟูการประกอบพิธีวันวิสาขบูชาปฏิมากร (พระแกวมรกต) มาประดิษฐานใน วันวิสาขบูชาเปนวันสําคัญทางพระพุทธศาสนาพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม เม่ือวันท่ี เพราะเปนวันคลายวันประสูติ ตรัสรู ปรินิพพาน๒๒ มนี าคม พ.ศ. ๒๓๒๗ ขององคพระสมั มาสมั พุทธเจา ตรงกบั วนั ขึน้ ๑๕ คาํ่ เดือน ๖ ซ่ึงไทยเราเคยจัดทํากันต้ังแตสมัยสุโขทัย พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลานภาลัย และเสอ่ื มหายไปในสมยั อยธุ ยา ธนบุรี ลวงเลยมาถงึรัชกาลท่ี ๒ ทรงครองราชยต้ังแตปพุทธศักราช สมยั รชั กาลท่ี ๒ จงึ มกี ารฟน ฟขู นึ้ อกี ครง้ั โดยพระบาท๒๓๕๒ - ๒๓๖๗ และไดทรงบําเพ็ญพระราช สมเด็จพระพุทธเลิศหลานภาลัยไดโปรดฯ ใหจัดกรณยี กจิ เพอื่ ดาํ รงพทุ ธศาสนไ วห ลายประการ อาทิ พระราชพธิ อี ยา งใหญโ ต เรม่ิ ตง้ั แตว นั ขน้ึ ๑๔ - ๑๕ คาํ่ ถงึ วันแรม ๑ ค่ํา รวม ๓ วัน พระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธ - การแตงสมณทูตไปลังกา ในสมัยนี้ เลิศหลานภาลัยทรงรักษาพระอุโบสถศีล ปลอยนกไดมีพระสงฆชาวลังการูปหนึ่ง ชื่อ พระสาสนวงศ ปลอยปลา หามเสพสุรา หา มฆาสัตว ใหถวายประทีปไดอัญเชิญพระบรมสารีริกธาตุกับตนโพธิ์ลังกาเขามา ตั้งโคมแขวนเครื่องสักการบูชา เวียนเทียน ใหมีถวายพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลานภาลัย โดย พระธรรมเทศนาในพระอารามหลวงและวัดราษฎรบอกวา สมเดจ็ พระสังฆราชโปรดใหน ํามา รัชกาลท่ี ๒ ถวายไทยทานตลอด ๓ วนัทรงมพี ระราชดาํ รวิ า พระสงฆใ นลงั กากเ็ ปน สมณวงศแบบเดียวกับพระสงฆไทย เคยมีสัมพันธไมตรีติดตอกันมาชานาน ประกอบกับพระพุทธศาสนาในลังกาเริ่มเศราหมอง เพราะลังกาตกเปนอาณานิคมของอังกฤษ รัชกาลที่ ๒ จึงโปรดแตงสมณทูตคณะหน่ึง ประกอบดวยพระสงฆจํานวน ๙ รูปมีพระอาจารยดีและพระอาจารยเทพเปนหัวหนาเมื่อกลับมาถึงไทย พระอาจารยดีไดรับการแตงตั้งใหเปน พระคัมภีรปรีชา และพระอาจารยเทพไดรบั การแตง ตัง้ ใหเ ปน พระปญ ญาวิสารเถร นับเปนสมณทูตไทยคณะแรก สมัยรัตนโกสินทร (เริ่มเดินทาง พ.ศ. ๒๓๕๗ กลับมาถึงประเทศไทยพ.ศ. ๒๓๖๑) ไดนําหนอพระศรีมหาโพธิ์ จากเมืองอนุราชบุรีกลับมา โดยเชื่อกันวาเปนตนโพธ์ิเชื้อสายของพระศรีมหาโพธิ์ ท่ีพระพุทธเจาน่ังตรัสรู จํานวน๖ ตน โดยปลูกไวท่ีรัฐกลันตัน ๑ ตน จังหวัดนครศรีธรรมราช ๒ ตน กรุงเทพฯ ๓ ตน โดยปลูกท่วี ดั สุทศั นฯ วัดมหาธาตุ และวัดสระเกศ8

นติ ยสารยุทธโกษ ปที่ ๑๑๙ ฉบับที่ ๓ ประจําเดอื น เมษายน - มถิ ุนายน พ.ศ. ๒๕๕๔ - การบูรณะและปฏิสังขรณวัดวาอาราม เปนเปรียญ ๓ ประโยค เปรยี ญ ๔ ประโยค จนถงึอาทิ วัดอรุณราชวราราม ซ่ึงถือวาเปนวัดประจํา เปรียญ ๙ ประโยค ทําใหการเรียนรูดานภาษาบาลีรัชกาลท่ี ๒ เดิมช่ือ วัดบางมะกอก ในสมัยพระเจา เจริญรุงเรืองข้ึนไปพรอม ๆ กับความเจริญทางดานตากสินยกทัพเรือมากอบกูเอกราชกองทัพมาถึง พระพทุ ธศาสนาหนาวัดนี้สวางพอดี เลยเรียกวา วัดแจง วัดน้ีไดมีการบูรณปฏิสังขรณตั้งแตสมัยพระบาทสมเด็จ - การบูรณะมหาชาติคําหลวง ในป พ.ศ.พระพุทธยอดฟาจุฬาโลกถึงในสมัยพระบาทสมเด็จ ๒๓๕๗ รัชกาลท่ี ๒ ไดโปรดใหประชุมนักปราชญพระพุทธเลิศหลานภาลัย ตั้งพระทัยวาจะสรางใหม ราชบณั ฑิต ใหช วยกนั แตงมหาชาตคิ ําหลวง จนครบท้ังหมด จึงเริ่มสรางพระอุโบสถและพระวิหาร ทั้ง ๑๓ กณั ฑและใหมีงานฉลองขึ้นในป พ.ศ. ๒๓๖๓ และพระราชทานนามวา “วดั อรณุ ราชธาราม” จนถงึ ในสมยั - และในรัชสมัยน้ียังไดพระพุทธบุษยรัตนพระบาทสมเด็จพระจอมเกลาเจาอยูหัว ไดเปล่ียน มาจากจําปาศักดิ์ ในป พ.ศ. ๒๓๕๕ พระพุทธรูปช่อื เปน “วดั อรณุ ราชวราราม” องคน้ีทําดวยแกวผลึก ที่เรียกวา “เพชรน้ําคาง” หรอื “บษุ ยน า้ํ ขาว” พระบาทสมเด็จพระพุทธเลศิ หลา วัดสุทัศนเทพวราราม เริ่มสรางมาตั้งแตสมัย นภาลัย ไดนํามาประดิษฐาน ณ พระท่ีนั่งไพศาลรชั กาลที่ ๑ พอถึงสมยั รชั กาลที่ ๒ ทรงสรางพระวหิ าร ทักษิณ ในสมัยพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาหลวงตอ จนยกเครอ่ื งบนเสรจ็ แตย งั ไมม ชี อ ฟา ใบระกา ภูมิพลอดุลยเดช ไดอัญเชิญพระพุทธบุษยรัตนพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลานภาลัย ทรงวาง ไปประดิษฐาน ณ หอพระ พระท่ีนั่งอัมพรสถานแบบแปลนไว และสรา งเสรจ็ ในสมยั ตอ มา นอกจากนี้ สบื มาจนทกุ วนั นี้ยังทรงบูรณปฏิสังขรณวัดอ่ืน ๆ อาทิ วัดโมลีโลกยาราม วัดราชบูรณะ วัดราชาธิวาส และวัดสุวรรณ 9ดาราราม (จว.อยธุ ยา) - การสังคายนาบทสวดมนต เน่ืองจากในปพุทธศักราช ๒๓๖๓ ไดเกิดอหิวาตกโรคระบาดบรรดาขนุ นาง ไพร ทาส เสยี ชวี ติ จาํ นวนมาก พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลานภาลัยทรงมีพระราชดําริใหจัดงานบําเพ็ญพระราชกุศล และมีการสังคายนาบทสวดมนต โดยแปลพระปริตรออกเปนภาษาไทยและโปรดใหขุนนางขาราชการฝายในฝกสวดพระปริตรทกุ วันเหมือนกบั ทีพ่ ระสงฆสวด - ปรับปรุงการสอบพระปริยัติธรรม ในปพ.ศ. ๒๓๕๙ กําหนดใหมีการสอบโดยกําหนด

นติ ยสารยุทธโกษปที่ ๑๑๙ ฉบับที่ ๓ ประจาํ เดอื น เมษายน - มถิ นุ ายน พ.ศ. ๒๕๕๔ พระบาทสมเด็จพระน่ังเกลาเจาอยูหัว พระจอมเกลา เจา อยหู วั มไิ ดจ าํ กดั อยเู ฉพาะพระธรรมรัชกาลท่ี ๓ ทรงครองราชยตั้งแตปพุทธศักราช คําสอนเทาน้ัน แตมีพระราชดําริวินิจฉัยเร่ืองตาง ๆ๒๓๖๗ - ๒๓๙๔ ทรงมีพระราชศรัทธาในการทํานุ ดังกลาวเปนส่ิงที่แสดงใหเห็นถึงพระอัจฉรยิ ภาพและบํารุงพระพุทธศาสนามาก ทรงสรางและปฏิสังขรณ พระราชอัธยาศัยท่ีมุงตรงตอความเปนจริงและพระอารามหลวง สรางพระไตรปฎก สงเสริมการ ความถูกตองในเรื่องนั้น ๆ ท้ังแสดงใหเห็นวาทรงเลาเรียนพระปริยัติธรรม ตลอดจนการแปลคัมภีร ยึดม่ันในหลักเหตุผลตามแนวแหงพุทธวินิจฉัย ในตา ง ๆ ออกเปน ภาษาไทย พระบาทสมเด็จพระจอม การศึกษาและวินิจฉัยเรื่องตาง ๆ โดยมีความจริงเกลาเจาอยูหัว ซึ่งยังทรงดํารงพระอิสริยยศเปน และความถกู ตอ งเปน เปา หมาย ในดา นประตมิ ากรรมเจาฟามหามกุฎ ก็ทรงผนวชในรัชกาลนี้ ทรงศึกษา พระบาทสมเด็จพระจอมเกลาเจาอยูหัว ไดทรงมีและวินิจฉัยเลือกประพฤติตามพระธรรมวินัย พระราชดําริสรางพระพุทธรูป ซ่ึงมีพุทธลักษณะอยางเครงครัด ทรงต้ังธรรมยุติกนิกายข้ึน และ แตกตางไปจากพระพุทธรูปสมัยกอน กลาวคือ มีทรงรับเปนธุระแตงต้ังสมณทูตไปลงั กาหลายคร้งั ลกั ษณะใกลเ คยี งกบั มนษุ ยท วั่ ไปมากขนึ้ พระพทุ ธรปู ท่ีโปรดฯ ใหสราง เชน พระสัมพุทธพรรณี พระ พระบาทสมเด็จพระจอมเกลาเจาอยูหัว นิรันตราย พระพุทธอังคีรส พระพุทธสิหิงคจําลองรชั กาลท่ี ๔ ทรงครองราชยต ง้ั แตป พ ทุ ธศกั ราช ๒๓๙๔- ๒๔๑๑ ทรงบําเพ็ญพระราชกรณีกิจเพื่อพระพุทธ นอกจากนี้ ทรงบูรณปฏิสังขรณวัดวาอารามศาสนาดาํ รงม่ันคูแ ผนดินสยามมากมายยิง่ อาทิ อ่ืน ๆ อีกมากกวา ๔๐ วัด ทั้งในกรุงเทพมหานคร และหัวเมอื ง อาทิ วดั อรุณราชวราราม วัดบวรนิเวศ - การจัดระเบียบการปกครองสงฆ แบงออกเปน ๔ คณะ ประกอบดว ย ๑. คณะเหนือ คือคณะสงฆตามวัดตา ง ๆ ในหัวเมืองฝายเหนือทง้ั หมด ๒. คณะใต คือคณะสงฆตามวัดตาง ๆ ในหัวเมอื งฝา ยใตทัง้ หมด ตั้งแตร าชบุรีลงไป ๓. คณะกลาง คือคณะสงฆตามวัดตา ง ๆ ในเขต แขวงกรงุ ๔. คณะอรญั วาสี คอื คณะสงฆท เ่ี ลา เรยี นฝายวิปสสนาธุระ สวนพระสงฆฝายธรรมยุติกนิกายใหข้ึนกับคณะกลาง โดยมีกรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส อธิบดีสงฆวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม เปน ผดู แู ล - การสรางและจําลองพระพุทธรูป พระราชดําริทางพระพุทธศาสนาของพระบาทสมเด็จ10

นิตยสารยุทธโกษ ปท่ี ๑๑๙ ฉบับที่ ๓ ประจาํ เดือน เมษายน - มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๕๔วิหาร พระเจดียภูเขาทอง วัดสระเกศ พระราชทาน ท่สี ําคัญจากพระพุทธศาสนานี่เองนามวา บรมบรรพต พระสมุทรเจดียกลางนํ้า - ทรงสรางและทรงบูรณปฏิสังขรณเมืองสมุทรปราการ พระพุทธเสลเจดีย ยอดเขามหาสวรรค หรือที่เรียกวา พระนครคีรี แตชาวบาน วดั วาอารามตา ง ๆ ไดแ ก วดั ราชบพธิ สถติ มหาสมี ารามเรียกวา เขาวงั ซึ่งถือวาเปนวัดประจํารัชกาลที่ ๕ วัดเบญจมบพิตร ดุสิตวนาราม วดั เทพศิรินทราวาส วดั ราชาธิวาส (ร้ือ - สงสมณทูตไปลังกา เพื่อนําพระไตรปฎก และสรางใหมทั้งหมด) นอกจากนี้ยังทรงสรางวัดที่ยืมมาในสมัยรัชกาลที่ ๓ ไปคืน โดยมีพระสงฆ ตามหัวเมือง เชน วัดนิเวศธรรมประวตั ิ ทบี่ างปะอินไป ๑๐ รปู มีพระอโนมสิริมนุ ี เปนหวั หนา ภายหลัง จังหวัดพระนครศรีอยุธยา วัดอัษฎางคนิมิตร และไดเ ปน สมเด็จพระพุฒาจารย (ส)ี วัดจฑุ าทศิ ธรรมสภาราม ทีเ่ กาะสีชัง จังหวัดชลบุรี - ทรงอปุ ถมั ภศ าสนาตา ง ๆ อาทิ พระราชทาน - ทรงชําระและพิมพพระไตรปฎก “ฉบับที่ดินริมแมน้ําเจาพระยาบริเวณขางใตอูบางกอกดอก ทองทึบ” ดวยคัมภีรใบลานเหมือนอยางพระมหาใหช าวครสิ เตยี นสรา งโบสถ ทรงสรา งวดั อภุ ยั ราชบาํ รงุ กษตั ริยในอดตี และยังโปรดฯ ใหสรา งพระไตรปฎกบรเิ วณตลาดนอย ใหกบั พระญวนฝา ยมหายาน ฉบับพิมพ ตราพระราชบัญญตั ิลกั ษณะปกครองสงฆ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว - ทรงพระราชทานกาํ เนดิ สถาบนั การศกึ ษารัชกาลที่ ๕ ทรงครองราชยตั้งแตปพุทธศักราช สําหรับพระสงฆ คือ มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย๒๔๑๑ - ๒๔๕๓ ทรงเปนพระปยมหาราชของ และมหามกฏุ ราชวทิ ยาลยั (ปจ จบุ นั มหาวทิ ยาลยั แลว )ปวงพสกนิกรชาวสยามในดานตาง ๆ โดยมีพ้ืนฐาน - ไดทรงอัญเชิญพระบรมสารีริกธาตุจาก ประเทศอินเดีย เมอื่ พ.ศ. ๒๔๔๒ มาไวท พ่ี ระเจดีย ทองสัมฤทธิ์ ในคูหาพระสถูป บนยอดพระบรม บรรพต วัดสระเกศ ทรงนําตนพระศรีมหาโพธ์ิ จากเมอื งพุทธคยา ประเทศอินเดยี มาปลูกไว ณ วัด เบญจมบพิตร ตนหน่ึง และที่วัดอัษฎางคนิมิตร ตนหนึง่ - นอกจากน้ียังทรงทํานุบํารุงศาสนาอ่ืน ๆ อาทิ ทรงบริจาคพระราชทรพั ยส รา งมสั ยิด ใหศาสนา อิสลามนิกายซุนนีย อนุญาตใหบาทหลวงมีสิทธ์ิ หาซื้อที่ดินสรางโบสถของคริสตศาสนา นิกายโรมัน คาทอลิก และพระราชทานเงิน ๑,๐๐๐ เหรียญ ดอลลาร ใหคณะมิชชันนารีสรางโรงเรียนของศาสนา คริสต นิกายโปรเตสแตนต 11

นิตยสารยทุ ธโกษปท ี่ ๑๑๙ ฉบับท่ี ๓ ประจําเดอื น เมษายน - มถิ ุนายน พ.ศ. ๒๕๕๔ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลาเจาอยูหัว พ.ศ. ๒๔๖๙ ทรงเรมิ่ การศกึ ษาพระปรยิ ตั ธิ รรมรัชกาลที่ ๖ ทรงครองราชยต้ังแตปพุทธศักราช ใหมข้ึนอีกหลักสูตรหนึ่ง เรียกวา “นักธรรม” โดยมี๒๔๕๓ - ๒๔๖๘ พระองคท รงพระปรชี าปราดเปรอ่ื งใน การสอบครง้ั แรกเมือ่ เดอื นตุลาคม ๒๔๕๔ ตอนแรกความรูท างพระพทุ ธศาสนามาก ทรงมีพระราชนิพนธ เรียกวา “องคของสามเณรรธู รรม”หนังสือแสดงคําสอนในพระพุทธศาสนาหลายเรื่องเชน เทศนาเสือปา พระพุทธเจาตรัสรูอะไร เปนตน พ.ศ. ๒๔๖๒ - ๒๔๖๓ โปรดใหพ มิ พค ัมภีรถึงกับทรงอบรมสั่งสอนขาราชการดวยพระองคเอง อรรถกถาแหง พระไตรปฎ กและอรรถกถาชาดก และทรงพระราชทานกําเนิดกิจการอนุศาสนาจารยไทย คมั ภรี อ ่นื ๆ เชน วิสุทธมิ รรค มิลนิ ทปญหา เปนตนต้ังแตปพุทธศักราช ๒๔๖๒ (หลังสงครามโลกคร้งั ท่ี ๑) ทรงโปรดใหใ ช พทุ ธศักราช (พ.ศ.) แทน พระบาทสมเด็จพระปกเกลาเจาอยูหัวร.ศ. รัชกาลที่ ๗ ทรงครองราชยตั้งแตปพุทธศักราช ๒๔๖๘ - ๒๔๗๗ ทรงโปรดใหมีการสังคายนา เมอื่ พ.ศ. ๒๔๕๖ ใหเ ปลยี่ นกระทรวงธรรมการ พระไตรปฎกขึ้น ต้ังแต พ.ศ. ๒๔๖๘ - ๒๔๗๓เปนกระทรวงศึกษาธิการ เพ่ือถวายเปนพระราชกุศลแดพระบาทสมเด็จ พระเจา อยูหัว รัชกาลท่ี ๖ เปน การสังคายนาคร้งั ท่ี ๓ ในป พ.ศ. ๒๔๕๔ สมเด็จพระมหาสมณเจา ในเมืองไทย แลวทรงจัดใหพิมพพระไตรปฎกกรมพระยาวชิรญาณวโรรส ทรงเปล่ียนวิธีการ ฉบบั สยามรฐั ชดุ ละ ๔๕ เลม จาํ นวน ๑,๕๐๐ ชดุ และสอบบาลีสนามหลวงจากปากเปลามาเปนขอเขียน พระราชทานแกป ระเทศตา ง ๆ ประมาณ ๕๐๐ ชดุเปนครัง้ แรก12

นิตยสารยุทธโกษ ปที่ ๑๑๙ ฉบับท่ี ๓ ประจาํ เดือน เมษายน - มถิ นุ ายน พ.ศ. ๒๕๕๔ โปรดใหยายกรมธรรมการกลับเขามารวม แตไมเสร็จสมบูรณ และไดทําตอจนเสร็จ เมื่องานกับกระทรวงศึกษาธิการ และเปล่ียนชื่อกระทรวง ฉลอง ๒๕ พุทธศตวรรษ เม่ือป พ.ศ. ๒๕๐๐ศึกษาธิการเปนกระทรวงธรรมการอยางเดิม โดยมีพระราชดํารวิ า “การศกึ ษาไมค วรแยกออกจากวัด” ๒. พระไตรปฎก แปลโดยสํานวนเทศนา พิมพใบลาน แบงเปน ๑,๒๕๐ กัณฑ เรียกวา ตอมาป พ.ศ. ๒๔๗๑ กระทรวงธรรมการ พระไตรปฎ กฉบบั หลวง เสรจ็ เมือ่ พ.ศ. ๒๔๙๒ประกาศเพิ่มหลักสูตรทางจริยศึกษาสําหรับนักเรียนไดเปดใหฆราวาสเรียนพระปริยัติธรรม แผนกธรรม พ.ศ. ๒๔๘๔ ทรงเปล่ียนช่ือกระทรวงโดยจัดหลักสตู รใหม เรียกวา “ธรรมศึกษา” ธรรมการเปน กระทรวงศกึ ษาธกิ าร และกรมธรรมการ เปล่ยี นเปน กรมการศาสนา และในปเดยี วกนั รฐั บาล พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวอานันทมหิดล ไดออก พ.ร.บ.คณะสงฆ พ.ศ. ๒๔๘๔ เม่ือวันท่ีรัชกาลท่ี ๘ ทรงครองราชยต้ังแตปพุทธศักราช ๑๔ ตุลาคม เพ่ือใหการปกครองคณะสงฆมีความ๒๔๗๗ - ๒๔๘๙ ทรงเปนพระเจาแผนดิน ในขณะ สอดคลอ งเหมาะสมกับการปกครองแบบใหมทรงมีพระชนมพรรษาเพยี ง ๙ พรรษาเทา นนั้ และยงัทรงศกึ ษาอยใู นตา งประเทศ จงึ มผี สู าํ เรจ็ ราชการแทน ทรงประกาศตงั้ มหามกฏุ ราชวทิ ยาลยั ซงึ่ ตง้ั ขนึ้พระองค ในดา นการศาสนาไดม กี ารแปลพระไตรปฎ ก เมอื่ พ.ศ. ๒๔๓๖ เปน มหาวทิ ยาลยั สงฆ ชอ่ื “สภาการเปน ภาษาไทย แบงเปน ๒ ประเภท คอื ศึกษามหามกุฏราชวทิ ยาลยั ” เม่อื วันที่ ๑๐ ธนั วาคม พ.ศ. ๒๔๘๘ ๑. พระไตรปฎก แปลโดยอรรถ พิมพเปนเลมสมุด ๘๐ เลม เรียกวาพระไตรปฎกภาษาไทย พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั ภมู พิ ลอดลุ ยเดช รัชกาลปจจุบัน ทรงครองราชยตั้งแตปพุทธศักราช 13

นติ ยสารยทุ ธโกษปท ่ี ๑๑๙ ฉบับท่ี ๓ ประจําเดอื น เมษายน - มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๕๔๒๔๘๙ จนถึงปจจุบัน (๒๕๕๔) รวมระยะเวลา คือหลักความจริง ที่คงเจริญอยูตลอดกาลทุกเม่ือ๖๕ ปแลว ทรงดํารงพระองคในฐานะเอกอัคร ไมแ ปรผนั ดงั นน้ั การปอ งกนั ภยั ใหแ กพ ระพทุ ธศาสนาศาสนูปถัมภกอยางประเสริฐสูงสุด ประจักษ ก็ดี การทํานุบํารุงพระพุทธศาสนาก็ดี พูดใหตรงจึงผานพระบรมราโชวาทและพระราชดํารัสในโอกาส นาจะหมายถึงการปองกันภัยใหแกพุทธบริษัท และตาง ๆ วาพระองคทรงยอยกพระพุทธศาสนา และ การทาํ นบุ ํารงุ พุทธบริษทั ยงิ่ กวาอนื่ ”ทรงเทิดทูนศาสนธรรมไวสูงยิ่ง ดังจะขออัญเชิญพระบรมราโชวาท ในหัวขอท่ีเกี่ยวของกับพระพุทธ “ทุกคนที่ถือตัววาเปนพุทธศาสนิกชนจะตองศาสนธรรม มาฝากทานผอู านในฉบบั นด้ี ว ย ดังนี้ ศึกษาพระพุทธศาสนาตามภูมิปญญาความสามารถ และโอกาสของตน ทต่ี นมอี ยู ใหเ กดิ ความรคู วามเขา ใจชาวพุทธทีแ่ ท อยางถูกตอง กระจางชัดข้ึนในหลักธรรม เมื่อศึกษา เขาใจแลว เห็นประโยชนแลว ก็นอมนํามาปฏิบัติทั้ง “ชาวพุทธที่แทเปนผูคิดชอบ ปฏิบัติชอบ ในชีวิตประจําวัน และการงานของตน เพ่ือใหเกิดเปนอยอู ยางปกติ อยู ณ ทใี่ ดกท็ าํ ใหท ี่นน่ั สงบรม เยน็ ความสุข ความสงบรมเย็น และความเจริญงอกงามมีแตความปรองดองและสรางสรรค จึงเปนท่ีโชคดี เพิ่มพูนในชีวิตข้ึนเปนลําดับตามขีดความประพฤติอยางย่ิงท่ีประเทศไทยของเรามีพระพุทธศาสนาเปน ของแตละคน ถาชาวพุทธรูธรรมะ ปฏิบัติธรรมะศาสนาประจําชาติ ทําใหคนไทยทุกเช้ือชาติศาสนา กนั อยา งถกู ตอ งทว่ั ถงึ กนั มากขน้ึ ปฏบิ ตั กิ ารบอ นเบยี นอยูรวมกันดวยความสุข มีความรักความปรารถนาดี พระศาสนาใหเศราหมองก็ลดนอยลง เพราะทุกวันน้ีตอกัน มีการสงเคราะหอนุเคราะหซ่ึงกัน และมี ที่เกิดความเสื่อม ก็มิใชผูใดใครอื่นทําให เปนเร่ืองท่ีความสมัครสมานสามคั คกี นั เปนอยา งดี ชาวพุทธผูไมรูไมเขาใจและไมปฏิบัติตามธรรมะ ทําขน้ึ ท้งั นั้น” การที่ยุวพุทธิกสมาคมไดต้ังใจพยายามในอันท่ีจะปลุกจิตสํานึกของชาวพุทธใหหนักแนน (พระบรมราโชวาท พระราชทานแกสภายุวพุทธิกมน่ั คงในพระศาสนายง่ิ ขน้ึ จงึ เปน สง่ิ ทดี่ มี คี ณุ ประโยชน สมาคมแหงชาติฯ วนั ที่ ๑๓ มนี าคม ๒๕๒๕)ทั้งแกการจรรโลงพระพุทธศาสนาและแกสวนรวมคือประเทศชาติอนั เปนที่เกิดที่อาศัย” พ ร ะ พุ ท ธ ศ า ส น า มี ธ ร ร ม ะ ม า ก ม า ย หลายช้นั (พระบรมราโชวาท พระราชทานแกที่ประชุมยุวพุทธิกสมาคมทัว่ ประเทศ ครงั้ ที่ ๑๙ วนั ที่ ๒๖ ธันวาคม ๒๕๓๗) “พระพทุ ธศาสนามธี รรมะอยมู ากมายหลายชนั้ อนั พอเหมาะพอดกี บั อธั ยาศยั จติ ใจของบคุ คลประเภทหนาท่ขี องพุทธศาสนิกชน ตาง ๆ สําหรับเลือกเฟนมาแนะนําสั่งสอนขัดเกลา ความประพฤติปฏิบัติของบุคคล ใหดีขึ้นเจริญข้ึน “พระพุทธศาสนานั้น ถาหมายถึงคําส่ังสอน ไดอยางมีประสิทธิภาพ กลาวโดยหลักใหญแลวคือของสมเดจ็ พระสัมมาสัมพุทธเจาแท ๆ แลว กห็ าภยั สอนใหเปน คนดี ใหประพฤติประโยชนไ มเ บียดเบียนอนั ตรายมไิ ด ไมม ผี ใู ดหรอื เหตใุ ดจะเบยี นบอ นทาํ ลาย ตนเองและผอู ่นื ใหลําบากเสียหาย สอนใหร ูจักตนเองไดเ ลย เพราะคาํ สง่ั สอนของพระบรมศาสดาเปน ธรรมะ14

นติ ยสารยุทธโกษ ปท ่ี ๑๑๙ ฉบบั ท่ี ๓ ประจาํ เดอื น เมษายน - มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๕๔รูจักฐานะของตน พรอมทั้งรูจักหนาท่ีท่ีจะตอง ดวยความละเอียดรอบคอบ ดวยความเที่ยงตรงประพฤติปฏิบัติในฐานะนั้น ๆ ซึ่งเม่ือปฏิบัติโดย เปนกลาง ใหเกิดความกระจางแจงลึกซึ้งถึงเหตุผลถูกตองครบถวนแลว ยอมจะนําความสุขนําความ ถงึ วตั ถปุ ระสงค แลว นาํ ไปปฏบิ ตั เิ ผยแพรใ หพ อเหมาะเจริญสวัสดีมาใหไดท่ัวถึงกันหมด หรือกลาวอีก พอดี โดยอุบายทแี่ ยบคาย ธรรมะในพระพทุ ธศาสนาอยางหน่ึง ก็คือ ความสุข ความรมเย็น และความ จะสามารถคุมครองรักษา และอุมชูประคับประคองวัฒนาถาวรใหเกดิ แกส ังคมมนุษย สงั คมใหผาสกุ รมเย็นไดส มดงั ทีต่ อ งการ” หนาท่ีของทานท้ังหลายอยูท่ี จะตอง (พระบรมราโชวาท พระราชทานแกที่ประชุมยุวพุทธิกพยายามศึกษาพิจารณาธรรมะแตละขอแตละหมวด สมาคมทว่ั ประเทศ คร้ังที่ ๑๖ วันท่ี ๓๐ พฤษภาคม ๒๕๒๔) นี่เปนเพียงบางเส้ียวบางสวนแหงพระราชกรณียกิจในการทํานุบํารุงพระพุทธศาสนา ของพระมหากษัตริยไทยในราชวงศจักรี ยังมีพระราชภารกิจอีกมากมายมหาศาล อันเปนพื้นฐานแหง ศรทั ธาของพสกนิกรชาวไทย ตลอดระยะเวลา ๒๓๐ ป นบั แตตั้งกรงุ รตั นโกสินทรจ นถงึ ปจ จบุ นั ราชวงศจกั รีศรสี ยาม เปน ความงามเจดิ จรสั รัตนโกสนิ ทรดวยเดชะพระบารมอี งคภูมนิ ทร ทรงสรางถิ่นไทยสยามงามวิไลทรงทํานุบํารุงพทุ ธศาสน บํารงุ ชาติใหร งุ เรอื งทนั สมัยสมเดจ็ พระพทุ ธยอดฟาฯ รกั ษาไทย ทกุ ดวงใจทว่ั หลาบูชาพระองคราชวงศจ กั รีศรีประเทศ บญุ เขตของไทยไดเ สริมสงขอเทิดจอมราชาสงาองค ราชวงศจักรีนเ้ี ทิดธรรม 15