คำพิพากษา

วจิ ารณ์วรรณกรรมเร่ือง “คาพพิ ากษา” รางวลั ซีไรตป์ ระจาปี พ.ศ.๒๕๒๕ โดย นางสาววนั นัจมยี ์ แวสมาย รหัสนักศึกษา 5906510115

ประวตั ผิ ู้แต่ง • ชาติ กอบจติ ติ • เกดิ เมื่อวนั ที่ 25 มถิ ุนายน พ.ศ.2497 • ทบ่ี ้านริมคลองหมาหอน ตาบลบ้านบ่อ อาเภอเมือง จงั หวดั สมุทรสาคร • มพี น่ี ้องรวม 9 คน ผ้หู ญิง 5คน และผ้ชู าย 4 คน เป็ นบุตรคนที่ 2 • เรียนช้ันประถมท่โี รงเรียนวดั ใหญ่บ้านปอ • เรียนช้ันมธั ยมศึกษาปี ท่ี 1 ทโี่ รงเรียนปทุมคงคา • เรียนจบช้ันมธั ยมศึกษาปี 3 แล้วกเ็ รียนต่อเพาะช่าง ในสาขาภาพพมิ พ์

ผลงาน • เร่ืองส้ันเร่ืองแรก คือ เร่ือง \"นักเรียนนักเลง\" เขียนลงในหนังสืออนุสรณ์ปทุมคงคา พ.ศ. ๒๕๑๒ • ผลงานรวมเล่ม • ทางชนะ : ๒๕๒๒ เรื่องส้ันกงึ่ นิยาย • จนตรอก : ๒๕๒๓ นวนิยายขนาดส้ัน • คาพพิ ากษา : ๒๕๒๔ (รางวลั ซีไรต์) นวนิยาย • เรื่องธรรมดา : ๒๕๒๖ เรื่องส้ันขนาดยาว • มดี ประจาตวั : ๒๕๒๗ รวมเร่ืองส้ันชุดท่ี ๑ • หมาเน่าลอยนา้ พ.ศ. ๒๕๓๐ นวนิยายขนาดส้ัน • พนั ธ์ุหมาบ้า : ๒๕๓๑ นวนิยายขนาดยาว

เร่ืองคาพพิ ากษา \"คำพิพำกษำ\" เป็นเรื่องรำวชีวติ ของภำรโรงท่ีช่ือ วำ่ \"ฟัก\" ณ โรงเรียนเลก็ ๆ แห่งหน่ึงในตำบล ฟักเป็นคนดี มีเมตตำ แต่เขำน้ีเองไดต้ กเป็นเหยอื่ ของ \"คำพพิ ำกษำ\" จำกสงั คม ท่ีไดท้ ำร้ำยเขำเสียจนเสมือนวำ่ เขำน้นั ไดต้ ำยท้งั เป็น ควำมดีท่ีสะสมมำน้นั ไดก้ ลำยเป็นสิ่งไร้ค่ำ

เรื่องย่อคาพพิ ากษา “ฟัก” เป็ นภารโรงคนหนึ่งท่เี คยบวชเป็ นสามเณรแต่สึกออกมาเพ่ือต้องการทจี่ ะ ดูแลพ่อ เพราะไม่อยากให้พ่ออยู่คนเดยี วตามลาพงั หลงั จากทฟ่ี ักสึกออกมาสักพกั พ่อของฟักได้แต่งงานกบั แม่ม่ายคนหน่ึงทีส่ ตไิ ม่สมประกอบ ทมี่ ีอายุรุ่นราวคราว เดยี วกนั กบั ฟัก ซึ่งเมื่อพ่อของฟักได้เสียชีวติ ลง ทาให้ชาวบ้านต่างพากนั ร่าลือว่าฟัก เอาแม่เลยี้ งมาทาเมยี ฟักเครียดมากเพราะมนั ไม่ใช่ความจริง ฟักจึงเอาเร่ืองนีไ้ ป ระบายกบั ลุงไข่ซึ่งเป็ นสัปเหร่อของวดั ในหมู่บ้านทฟ่ี ักอยู่ ลุงไข่เลยแนะนาให้ฟัก ดื่มเหล้าเพ่ือให้ลืมความทุกข์จนฟักตดิ ใจ และกลายเป็ นคนตดิ เหล้าและได้ตาย เพราะพษิ สุราในทสี่ ุด

ตวั ละครหลกั /ลกั ษณะของตวั ละคร ไอฟัก -เป็ นคนดี ขยนั ทางาน อดทน อดกล้นั ดาเนินชีวติ ตามรอยพทุ ธศาสนา บวชเป็ นสามเณรแต่สึกออกมาเพ่ือดูแลพ่อ -ฟักมีอาชีพเป็ นภารโรง ซึ่งตกทอดมาต้ังแต่คราวพ่อของฟักเอง -ฟักต้องตกเป็ นจาเลยของสังคม เพราะถูกกล่าวหาว่าเป็ นชู้กบั แม่เลยี้ ง ตวั เอง -ฟักตดั สินใจเลือกหนทางผดิ เพ่ือต้องการให้ตนเองพ้นทุกข์ โดยการไปพง่ึ สุรา จงึ ทาให้ตนเองถงึ แก่ความตาย

ม่ายสมทรง -สมทรงเป็ นแม่เลยี้ งของฟัก -สมทรงเป็ นคนสติไม่สมประกอบทกึ ทกั ไปเองว่าฟักเป็ นสามขี องตน -มนี ิสัยชอบโชว์ของลบั ให้คนอื่นดู ครูใหญ่ -เป็ นครูใหญ่ของโรงเรียนทฟี่ ักเป็ นภารโรง -พูดจาดี น่าเคารพเป็ นทเ่ี ลื่อมใสในชุมชน -ชอบเอารัดเอาเปรียบฟักใช้ให้ฟักทานู่นทาน่ีอยู่ตลอดเวลาแต่สุดท้ายแล้วกโ็ กงค่า เงนิ เดือนของฟักไปฝากไว้เป็ นเงนิ ของตนเอง

สัปเหร่อไข่ -เป็ นคนนาเหล้ามาปลอบใจฟักทาให้ฟักด่ืมเหล้าคร้ังแรกจนตดิ ใจและกลายเป็ นคนขีเ้ หล้า ในทสี่ ุด -เป็ นคนเดยี วทเี่ ชื่อฟักอย่างจริงจังว่าฟักไม่เคยมอี ะไรกบั ม่ายสมทรงและทค่ี รูใหญ่โกงเงนิ ฟักไป แถมยงั ช่วยทาศพพ่อของฟักโดยไม่คดิ เงนิ สักบาทและยงั คอยช่วยเหลือฟัก

ตวั ละครรอง -ครูปรีชา -ครูมานิตย์ -ครูกติ ติ -เดก็ นกั เรียน -พ่อของฟัก -ชาวบ้าน

วถิ ีชีวติ ที่ปรากฏในเรื่อง การใช้ชีวติ เป็ นเดก็ วดั ดังข้อความทีว่ ่า “เพ่ือนทรี่ ่วมเล่นหัวด้วยกนั ในวยั น้ันกเ็ ป็ นพวกเดก็ วัด ตอนเช้าตอนเพลไปช่วย ทวี่ ดั จดั หอฉัน คอยเฝ้ารอรับใช้พระในตอนท่านฉันข้าว มหี น้าท่ีปฏิบตั ิ เหมือนกบั เด็กวดั คนหนึ่ง” คำพิพำกษำ(หน้ำ14)

การบวชเณร สะท้อนให้เห็นถงึ วถิ ีชีวติ ในด้านวฒั นธรรมของศาสนาพุทธ ดงั ข้อความที่ว่า “เม่ือฟักจบ ป.4 เขาตดั สินใจบวชเณร คดิ ตามประสาในตอนน้ันว่าจะเอาดี ทางศาสนา จะสอบนักธรรม ตรี โท เอก เดินตามรอยพระอาจารย์ท่ีวดั ซ่ึง เป็ นทเี่ คารพบูชาของผู้คนในตาบล” คำพพิ ำกษำ(หนำ้ 15)

วถิ ีชีวติ ด้านอาชีพภารโรง ดงั ข้อความทวี่ ่า “เม่ือโรงเรียนสร้างเสร็จ พ่อของฟัก จงึ มภี าระเพม่ิ ขึน้ ด้วยการดูแลโรงเรียน เปิ ดปิ ดหน้าต่าง ประตู ทาความสะอาดปัดกวาดเช็ดถูพืน้ กระดาน ต่อมาเม่ือ การศึกษาเร่ิมมบี ทบาทมากขนึ้ ในตาบล นักเรียนมากขนึ้ ครูเพมิ่ ขนึ้ พ่อเขา กลายเป็ นภารโรงเป็ นอาชีพไป” คำพิพำกษำ(หนำ้ 14)

ฉากและบรรยากาศ ในห้องเรียน ดังข้อความทวี่ ่า “หน้าต่างบานแรกเปิ ดแง้มออกกว้าง แสงสีเหลืองอ่อนสาดส่องเข้ามา เห็น เงาราไรของโต๊ะเรียนรายเรียงเป็ นแถว หน้าต่างบานทสี่ องเริ่มเปิ ดออก แสง สว่างเพมิ่ ขนึ้ มากขนึ้ สีสันภายในห้องเริ่มชัดเจนจนแยกออกจากกนั ” คำพพิ ำกษำ(หน้ำ22)

โกดงั เกบ็ ศพ ดังข้อความท่วี ่า “ฟักเดินตามหลงั สัปเหร่อไปทโ่ี กดงั เกบ็ ศพ ตามทางเดินเลก็ ๆ เลาะข้าง กาแพงโบสถ์ เลยี้ วลดไปตามสถูปเจดยี ์ทางหน้าโบสถ์ ต้นต้อยต่ิงขึน้ เลยี ด พืน้ ดนิ ข้างทางเดนิ กอไผ่ขนึ้ แน่นหนาจากหน้าโบสถ์จรดป่ าช้า เสียงลาไผ่ เสียดสีออดแอด ใบแก่หลดุ ร่วงร่อนลงดนิ บางลาโอนอ่อนบดบงั แสงอาทิตย์ ให้ร่มเย็น” คำพพิ ำกษำ(หนำ้ 134)

ฟักตำยแลว้ …. ดงั ข้อความทีว่ ่า “ฟักตายแล้ว…เขาจงึ ไม่มีโอกาสได้ชื่นชมกบั รุ่งอรุณของวนั ใหม่ หมด โอกาสแลเห็นแสงแดดทสี่ ่องเข้ามาในกระต๊อบ ไม่ได้ยนิ เสียงนกร้องร่าเริง ไม่ได้ยนิ เสียงระฆงั กงั วานขานมาจากวดั ไม่รับรู้ว่าอากาศในตอนเช้าของ ต้นฤดูหนาวปี นีช้ ่างเยน็ สบาย และเช้านีไ้ ม่มรี สเมรัยอนั หอมหวนสาหรับเขา อกี แล้ว” คาพพิ ากษา(หน้า308)

คุณธรรมจริยธรรมทป่ี รากฏในเร่ือง ตวั อย่างที่ ๑ ความอ่อนน้อมถ่อมตน ความมนี า้ ใจต่อเพื่อนมนุษย์ ด้วยกนั โดยไม่หวงั ผลตอบแทน ดงั ขอ้ ควำมท่ีวำ่ “ปิ ดเทอมไดส้ องวนั ครูใหญ่กม็ ำตำมฟักใหไ้ ปช่วยต่อครัวหลงั บำ้ น เขำจึงไดม้ ี งำนทำเกือบอำทิตย์ แต่มิไดร้ ับค่ำจำ้ งคำ่ แรงอนั ใด เพรำะครูใหญ่ถือวำ่ ฟักเป็น คนของโรงเรียนอยู่ แต่กไ็ ม่ใช่เรื่องสลกั สำคญั สำหรับเขำ กำรท่ีครูใหญ่ให้ งำนทำและพดู คุยหยอกเล่นกเ็ ป็นควำมสุขเพียงพอแลว้ ถำ้ คิดจะเทียบกบั เหงื่อ และแรงที่เสียไปจะเรียกร้องอะไรไปมำกกวำ่ น้ีอีกเล่ำ ในเม่ือบำงคนที่เคย สนิทสนมกนั ยงั ไม่ยอมพดู จำทกั ทำยดว้ ยเลย แต่น่ีเป็นถึงครูใหญ่ ใครๆใน ตำบลต่ำงนบั ถือ แกยงั ลดตวั มำใชง้ ำนเขำ ฟักคิดวำ่ ท่ีจริงแลว้ ครูใหญ่ต่ำงหำก ท่ีเป็นฝ่ ำยมีบุญคุณกบั เขำ” คาพพิ ากษา(หน้า ๕๓-๕๔)

ตัวอย่างที่ ๒ ความกตญั ญูต่อบุพการี ดงั ข้อความท่วี ่า “เงินจำกกำรรับจำ้ งอยยู่ ำมเงินเดือนทหำรกไ็ ดส้ ่งมำใหพ้ อ่ เกบ็ ไวใ้ ช้ ฟักไม่เคยไดใ้ ชจ้ ่ำยอนั ใด” (หนำ้ ๑๘) ตัวอย่างท่ี ๓ ความมีเมตตา เห็นอกเห็นใจเพื่อนมนุษย์ เป็นฉำกท่ีฟักกำลงั นอนพกั ผอ่ นหลงั จำกที่เหนื่อยมำท้งั วนั ถึงแมจ้ ะไม่ชอบนำงสมทรงสกั เท่ำไหร่และอยำกจะไล่นำงออกจำกบำ้ น เพรำะนำงทำใหช้ ำวบำ้ นเขำ้ ใจผดิ แต่กไ็ ล่ไม่ลงเพรำะสงสำรนำง ดงั ข้อความทว่ี ่า “นำงเป็นคนนะไม่ใช่สตั ว์ มึงเล้ียงนำงไวส้ กั คนมนั จะเป็นอะไรไปเล่ำ ขำ้ วปลำมึงกอ็ ำศยั จำก วดั อยบู่ ำ้ งแลว้ หรือยงั อยำกจะลำนำงไปอีก เพอื่ ใหต้ วั มึงเองบริสุทธ์ิ ใหต้ วั มึงเป็นคนดีคน เดียว คนอื่นจะเดือดร้อนยงั ไงกช็ ่ำงแม่มนั ”จนในที่สุดเขำกต็ ดั สินใจวำ่ “กทู ำไม่ได”้ คำพพิ ำกษำ(หนำ้ ๔๙)

ตัวอย่างท๔ี่ การให้กาลงั ใจซึ่งกนั และกนั ไม่ซ้าเตมิ กนั สปั เหร่อไข่เดินเขำ้ มำหำฟักตบไหล่เบำๆ บอกฟักใหค้ ิดเรื่องดีๆเขำ้ ไวจ้ ะ ไดส้ บำยใจ (หนำ้ ๑๔๙) ตัวอย่างท๕่ี การเห็นคุณค่าของคนอย่างเท่าเทยี มกนั ฉำกน้ีเป็นฉำกที่สปั เหร่อไขพ่ ดู ถึงคนในหมู่บำ้ นใหฟ้ ักฟัง ทำใหเ้ ห็นวำ่ คน ในสงั คมที่เขำอยนู่ ้นั มองคนแคต่ ้ืนๆจริงๆ นบั ถือแต่คนใหญ่คนโตไม่สนคน ธรรมดำที่เป็นสปั เหร่ออยำ่ งลุงไข่ เพ่อื ปลอบใจฟักท่ีมีอำชีพเป็นภำรโรงที่คน ทวั่ ไปไม่ใหเ้ กียรติ ดงั ข้อความทวี่ ่า “เขำพดู ดีกบั ขำ้ ตอนท่ีเขำตอ้ งกำรพ่งึ ขำ้ เท่ำน้นั พดู จำดีกบั ขำ้ ตอนครอบครัวเขำมี งำนศพ” คำพพิ ำกษำ(หนำ้ ๑๕๓)

แนวคดิ ในการดาเนินชีวติ เรื่องน้ีมีขอ้ คิดมำกมำยและไดเ้ ห็นลกั ษณะนิสยั ของมนุษยท์ ี่มี คุณธรรมและไม่มีคุณธรรมในสงั คมท่ีคนเหล่ำน้ีอยดู่ ว้ ยกนั ทำใหเ้ กิด เรื่องรำวที่ไม่น่ำจะเกิดข้ึนมำกมำย หลงั จำกที่ไดอ้ ่ำนเร่ืองน้ีจบแลว้ ทำให้ เรำรู้จกั มองคนใหล้ ึกมำกข้ึนและไม่ตดั สินคนคนหน่ึงแคภ่ ำยนอกหรือ จำกกำรเล่ำเร่ืองของใครคนหน่ึง เพรำะถำ้ เร่ืองน้ีเกิดข้ึนกบั ตวั เองแลว้ ชีวิตคงไม่มีควำมสุขเป็นแน่ และไม่วำ่ จะเกิดเร่ืองอะไรข้ึนในชีวติ เรำ ตอ้ งรู้จกั ต้งั สติและหำทำงออกที่ถูกตอ้ งไม่ทำใหต้ นเองและผอู้ ่ืนเดือน ร้อน

การประยุกต์ใช้เพ่ือการเรียนการสอนในฐานะทเ่ี ป็ นครู ดฉิ ันเชื่อว่าความต้งั ใจสูงสุดทแ่ี ท้จริงของครูทุกคน นอกจากต้องการให้ ลูกศิษย์เป็ นคนเก่งแล้วยงั ต้องการให้ศิษย์เป็ นคนดอี กี ด้วย ดงั น้ัน ดฉิ ันจะคอยปลูกฝังคุณธรรมจริยธรรมให้ศิษย์เป็ นคนดมี เี มตตาและเกรงกลวั ต่อบาป และสอนให้เห็นคุณค่าของตนเองและผู้อื่น ต้องรู้จกั ให้เกยี รตติ ่อ เพื่อนมนุษย์ทุกคนบนโลก ซ่ึงดฉิ ันจะเป็ นตวั อย่างทด่ี ใี ห้ลูกศิษย์ได้เห็น ด้วย การให้เกยี รตทิ ุกคนท้งั ในโรงเรียนและนอกโรงเรียนเพ่ือให้นักเรียนได้ซึมซับ กบั ภาพเหล่านีแ้ ละดฉิ ันจะรักและเอาใจใส่ศิษย์ทุกคนด้วยความรักความ จริงใจอย่างไม่ลาเอยี ง

อำ้ งอิง ชำติ กอบจิต. (๒๕๕๘). คำพิพำกษำ.พมิ พ์ครัง้ ท่ี ๕๑กรุงเทพฯ: โสภณกำรพิมพ์.