ม.ค.63 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.สร้อยฟ้า อ.โพธาราม จ.ราชบุรี

ทำเนยี บภมู ปิ ญั ญำทอ้ งถน่ิ ตาบลสรอ้ ยฟ้า อาเภอโพธาราม จังหวดั ราชบรุ ี

คานา ด้วย กศน.ตาบลสร้อยฟ้า ได้ดาเนินการจัดทาทาเนียบภูมิปัญญาในท้องถิ่น ให้กับประชาชนใน พื้นท่ีตาบลสร้อยฟ้า เพื่อเพ่ิมพูนความรู้และทักษะในการดาเนินชีวิตแบบพอเพียง สามารถเรียนรู้และ ฝึกฝนได้ท้ังจากการศึกษาด้วยตนเอง และได้รับการถ่ายทอดจากผู้อ่ืน การนาภูมิปัญญามาเผยแพร่เพ่ือให้ ประชาชนในพืน้ ท่ไี ด้นาไปใชแ้ ละเรยี นรูเ้ พื่อเพ่มิ อาชพี และประสบการณใ์ ห้กับตนเองและครอบครัวให้มีการ เจริญเติบโตอย่างต่อเน่ืองและเก้ือกูลในการผลิตซึ่งกันและกัน โดยการใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ให้เกิดประโยชน์ และไมม่ สี ารพษิ เช่น ดิน น้า แสงแดดอยา่ งเหมาะสม เกิดประโยชน์สูงสดุ มีความสมดลุ ของสภาพแวดล้อม อย่างต่อเน่ือง และเกดิ ผลในการเพ่ิมพูนความอุดมสมบูรณข์ องทรัพยากรธรรมชาติด้วย กศน.ตาบลสร้อยฟ้า หวังว่าเอกสารเล่มนีค้ งมีประโยชน์ต่อผอู้ ่านและผู้ปฏิบัติงานตอ่ ไป กศน.ตาบลสรอ้ ยฟา้ กุมภาพันธ์ 256๓

สารบัญ คานา สารบญั - ภมู ปิ ัญญา หตั ถกรรมพนื้ บา้ น: นางจารสั ถาวรานกุ ลู พงศ์ หนา้ - ภมู ิปญั ญา แพทย์แผนโบราณ: นายพนม ซังเหย่ยี ว - ภมู ปิ ัญญา ขนมดอกจอกโบราณ:นางบุญธสิ า ขจีจติ ร 1 5 คณะผ้จู ัดทา 9

1 แบบบนั ทึกชดุ ข้อมลู คลงั ปัญญา-ภมู ิปญั ญาท้องถนิ่ ตาบลสรอ้ ยฟ้า อาเภอโพธาราม จงั หวดั ราชบรุ ี ชือ่ ภูมิปัญญา หตั ถกรรมพน้ื บา้ นแหง่ ตาบลสรอ้ ยฟ้า สาขาของภูมิปญั ญาทอ้ งถ่ิน สาขาอุตสหกรรมและหตั ถกรรม ข้อมูลพนื้ ฐาน รายบคุ คล เจ้าของภูมิปัญญาทอ้ งถิ่น/บุคคลคลังปัญญา ชือ่ .......นางจารัส ถาวรานุกูลพงศ์ วันเดือนปีเกดิ .... 15 ธันวาคม 2496 ท่อี ยู่ปจั จบุ ัน (ท่ีสามารถติดต่อได้) บา้ นเลขท่ี.......30/1......หมทู่ .่ี ...4......ตาบล/แขวง.สร้อยฟา้ ................ อาเภอ/เขต.โพธาราม...จงั หวดั .ราชบุรี..รหสั ไปรษณีย.์ ..70120....................................................................... โทรศัพท.์ ...... 090-1426470............โทรสาร...............Line ID………… 090-1426470............ ความเปน็ มาของภูมิปญั ญา นางจารัส ถาวรานุกูลพงศ์ กล่าวว่าชาวบ้านส่วนใหญ่มีอาชีพทางเกษตรกรรม จึงจาเป็นต้องทา มาหากนิ กนั ตามสภาพสง่ิ แวดลอ้ มและสภาพภมู ิศาสตรข์ องทอ้ งถ่ินนั้นๆ ดังนั้นการทาเคร่ืองจักสานที่เห็นได้ ชัด คือ เครื่องมือเครื่องใช้ในการจับปลาและสัตว์น้าจืด ได้แก่ ลอบ ไซ ชะนาง โดยทาด้วยไม้ไผ่และหวาย ซ่ึงรูปแบบและโครงสร้างจะสร้างข้ึนให้เหมาะสมกับการใช้สอยส่วนนาวัตถุดิบจากธรรมชาติเท่าท่ีจะหาได้ ใกล้ตัวมาทาให้เกิดประโยชน์ เช่น การนาใบไม้ กิ่งไม้ ต้นไม้ประเภทเถานามาสานมาขัดเป็นรูปทรงง่ายๆ เพ่อื ใชเ้ ป็นภาชนะหรอื มาสานขดั กันเป็นแผ่นเพื่อใช้สาหรับปูรองน่ัง รองนอน ก่อนที่จะพัฒนามาเป็นเคร่ือง จักสานทม่ี ีความประณีตในยุคต่อๆ มา เครื่องจักสานเป็นงานศิลปหัตถกรรมที่มีการคิดวิธีการต่างๆ ขึ้นเพ่ือ ใช้สรา้ งเครอื่ งมือเคร่ืองใช้ในชีวติ ประจาวันด้วยวธิ ีการสอดขดั และสานกันของวัสดุ จดุ เดน่ ของภมู ปิ ัญญา - เป็นแหลง่ ศกึ ษาดูงาน - เป็นสถานท่ถี ่ายทอดความรู้

2 วตั ถดุ บิ ท่ใี ช้ประโยชนใ์ นการผลติ ภัณฑ์ทเ่ี กิดจากภูมิปัญญา ซ่ึงพ้นื ท่อี ืน่ ไม่มี ได้แก่ การจัก คือการนาวสั ดุมาทาใหเ้ ปน็ เสน้ เป็นแฉก หรือเป็นร้ิวเพ่ือความสะดวกในการสาน ลักษณะ ของการจักโดยท่ัวไปนั้นข้ึนอยู่กับลักษณะของวัสดุแต่ละชนิดซึ่งจะมีวิธีการเฉพาะท่ีแตกต่างกันไป หรือ บางครั้งการจักไม้ไผ่หรือหวายมักจะเรียกว่า “ตอก” ซ่ึงการจักถือได้ว่าเป็นข้ันตอนของการเตรียมวัสดุใน การทาเครอ่ื งจกั สานขนั้ แรก การสาน เป็นกระบวนการทางความคดิ สร้างสรรค์ของมนษุ ยท์ นี่ าวสั ดุธรรมชาติมาทาประโยชน์โดย ใช้ความคิดและฝีมือมนุษย์เป็นหลัก การสานลวดลายจะสานลายใดน้ันข้ึนอยู่กับความเหมาะสมในการใช้ สอย ซ่งึ มีดว้ ยกนั 3 วธิ ี คือ - การสานดว้ ยวิธสี อดขัด - การสานดว้ ยวิธีการสอดขัดด้วยเส้นทแยง - การสานดว้ ยวธิ ีขดเปน็ วง การถัก เป็นกระบวนการประกอบที่ช่วยให้การทาครื่องจักสานสมบูรณ์ การถักเคร่ืองจักสาน เช่น การถกั ขอบของภาชนะจกั สานไม้ไผ่ การถกั หูภาชนะ เปน็ ตน้ การถักส่วนมากจะเป็นการเสริมความแข็งแรง ของโครงสรา้ งภายนอก เช่น ขอบ ขา ปาก ก้น ของเคร่ืองจักสาน และเปน็ การเพ่มิ ความสวยงามไปด้วย ไม้ไผ่ เป็นไม้ที่ใช้ทาเครื่องจักสานมากมายหลายชนิด มีลักษณะเป็นไม้ปล้อง เป็นข้อ มีหนาม และ แขนงมาก เมื่อแก่จะมสี ีเหลอื ง โดยจะนาสว่ นลาต้นมาใช้จักเป็นตอกสาหรับสานเป็นภาชนะต่างๆและใครท่ี สนใจตะกร้าจากไม้ไผ้สวยสักใบ แวะมาเลือกซ้ือหาได้ท่ีตลาดด่านขนอนทุกวันเสาร์ อาทิตย์ หรือจะติดต่อ กับคุณป้าจารสั ถาวรานุกลู พงศ์ โดยตรงกไ็ ดต้ ลอดเวลา

3 รายละเอยี ดของภูมปิ ัญญาท้องถนิ่ - รูปแบบในการถา่ ยทอดความรู้ มีทั้งการศึกษาดูงาน การเข้ารบั การอบรมและฝกึ ปฏิบัตจิ ริง เพ่ือนาประโยชน์ทไ่ี ด้รับไปปฏบิ ัตใิ ชไ้ ดจ้ รงิ ในชวี ิตประจาวัน รูปแบบและลกั ษณะการถ่ายทอด การประชาสมั พนั ธ์ เผยแพรภ่ ูมิปญั ญาทอ้ งถ่ิน ยงั ไมเ่ คยมกี ารเผยแพร่/ ใชเ้ ฉพาะบุคคล / เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชมุ ชน มกี ารเผยแพรผ่ า่ นส่อื มวลชนและสื่ออย่างแพร่หลาย มีการดูงานจากบคุ คลภายนอก จานวน.........1.......ครั้ง จานวน......4......คน มกี ารนาไปใช้ ในพ้นื ท่.ี .......25.......คน นอกพื้นท่.ี ...30......คน อื่นๆ (ระบุ) ลักษณะของภูมิปัญญาท้องถ่นิ การพฒั นาตอ่ ยอดภูมปิ ัญญาให้เปน็ นวตั กรรม คณุ ค่า (มลู ค่า) และความภาคภมู ิใจ ภมู ิปญั ญาท้องถน่ิ /นวัตกรรมทคี่ ิดคน้ ขน้ึ มาใหม่ ภมู ิปญั ญาท้องถน่ิ ด้ังเดมิ ได้รบั การถ่ายทอดมาจาก ภูมิปญั ญาทอ้ งถิน่ ทไี่ ดพ้ ฒั นาและต่อยอด แบบเดมิ คอื การถักขอบของภาชนะจักสานไม้ไผ่ การถกั หูภาชนะ การถกั ส่วนมากจะเปน็ การเสริมความแขง็ แรงของโครงสรา้ งภายนอก เชน่ ขอบ ขา ปาก กน้ ของเครื่องจักสาน และเปน็ การ เพม่ิ ความสวยงาม การพัฒนาตอ่ ยอดคอื การทาเครอ่ื งจักสานข้ันแรก การสาน เปน็ กระบวนการทางความคดิ สร้างสรรค์ท่นี าวัสดธุ รรมชาตมิ าทาประโยชนโ์ ดยใช้ความคิด และฝีมือเป็นหลัก การสานลวดลายจะสานลายใดนน้ั ข้นึ อยกู่ บั ความเหมาะสมในการใชส้ อย

4 ถา่ ยภาพบคุ คล และอุปกรณ์/เครอ่ื งมอื /ส่งิ ท่ปี ระดิษฐ์ (ชน้ิ งานหรือผลงาน) รปู ภาพเจ้าของภมู ปิ ัญญา นางจารสั ถาวรานกุ ูลพงศ์ หตั ถกรรมพืน้ บา้ นแห่งตาบลสร้อยฟ้า รปู ภาพภมู ิปญั ญา นางจารัส ถาวรานกุ ลู พงศ์ หตั ถกรรมพน้ื บา้ นแห่งตาบลสร้อยฟ้าความคดิ สรา้ งสรรค์ของมนุษยท์ ี่นา วัสดุธรรมชาติมาทาประโยชน์โดยใชค้ วามคดิ และฝีมือมนษุ ยเ์ ปน็ หลกั การสานลวดลายจะสานลายใด นั้นข้นึ อยูก่ ับความเหมาะสมในการใช้สอย

4 แบบบนั ทกึ ชดุ ขอ้ มลู คลังปัญญา-ภูมปิ ญั ญาทอ้ งถ่นิ ตาบลสรอ้ ยฟ้า อาเภอโพธาราม จังหวดั ราชบุรี ชอื่ ภมู ปิ ัญญา แพทย์แผนโบราณแห่งตาบลสรอ้ ยฟา้ สาขาของภูมปิ ญั ญาทอ้ งถน่ิ สาขาการแพทยแ์ ผนไทย ขอ้ มูลพื้นฐาน รายบคุ คล เจ้าของภูมิปญั ญาทอ้ งถิน่ /บุคคลคลงั ปญั ญา ช่ือ.......นายพนม ซังเหยยี่ ว......วนั เดือนปเี กดิ .... 12 พฤศจกิ ายน 2499.................................................... ที่อยูป่ จั จบุ นั (ที่สามารถติดต่อได้) บา้ นเลขท่ี.......39......หมู่ท.ี่ ...4......ตาบล/แขวง......สรอ้ ยฟา้ .................... อาเภอ/เขตโพธาราม...จังหวดั .ราชบุรี...รหัสไปรษณยี .์ ..70120....................................................................... ความเป็นมาของภมู ิปัญญา การแพทย์แผนโบราณ เปน็ ความรทู้ สี่ บื ทอดต่อ ๆ กันมาจากภมู ิปญั ญาของบรรพบรุ ษุ จากในอดีต ท่ไี ม่มีเทคโนโลยที ันสมยั เขา้ มาใหก้ ารชว่ ยเหลอื ชาวบ้านทเ่ี จบ็ ป่วยจึงต้องหนั ไปพ่งึ พาหมอท่ีอยู่ตามชุมชน หมบู่ า้ นในละแวกใกลเ้ คียง ซ่งึ หมอเหลา่ นกี้ ็มกี ารนาเอาความรู้มาจากตาราบันทึกประสบการณ์ และการ บอกเลา่ จากหมอรนุ่ เก่า กลายเปน็ ท่พี ึง่ พิงสาหรับชาวบา้ นมาชา้ นานและนายพนม ซงั เหย่ียวไดศ้ ึกษาจาก ตาราทบี่ ันทึกการรักษาจากโรคตา่ งในอดีตเพ่อื มาปรบั ใช้ในยุคปัจจุบนั ซึง่ ตาราบนั ทึกยังคงมีอยู่และนา่ จะมี อายุ 100 ปีข้ึนไป นายพนม ซังเหยย่ี ว กล่าวอีกวา่ ในยุคนจ้ี ะเหน็ ได้วา่ การแพทย์ทางเลือกกลายเป็นหนึ่งในส่วน สาคัญของสังคมท่กี าลงั ไดร้ บั ความนยิ มไม่แพ้ไปกว่าการแพทยต์ ะวันตก เนื่องจากผลข้างเคยี งของยาท่ีมผี ล ตอ่ รา่ งกายของยาเคมี ทาให้คนไทยเร่มิ หันมาสนใจการรักษาตามแบบฉบับพนื้ บ้านเดิม แตย่ ังคงเอาไวซ้ ง่ึ ความทนั สมัยท่ีมีการประยกุ ต์เอาเทคโนโลยบี างส่วนเขา้ มาใชร้ ่วมด้วย เปน็ การผสมผสานระหว่างแพทย์ ทางเลือกและแพทย์ปัจจุบันท่ีลงตวั กนั มากขึ้น อีกทัง้ ยังแสดงให้เหน็ ถึงความเชอื่ ม่ันในการแพทยแ์ ผนโบราณ ท่ยี ังคงเป็นส่วนหน่ึงของวิถชี ีวิตที่ตกทอดจากบรรพบุรุษอนั ยาวนานมาจนถงึ ปัจจบุ ัน

6 จุดเดน่ ของภมู ปิ ัญญา - เปน็ แหล่งศกึ ษาดงู าน - เป็นสถานทถี่ า่ ยทอดความรู้ วตั ถุดิบทใ่ี ช้ประโยชน์ในการผลิตภณั ฑ์ที่เกิดจากภมู ปิ ัญญา ซง่ึ พื้นที่อ่ืนไม่มี ได้แก่ แพทย์แผนโบราณ เป็นเสมือนกบั บุคคลคนหนงึ่ ทม่ี ีองคค์ วามรู้ ปรชั ญาและวิธกี ารปฏิบัติ เพ่ือการ ดแู ลสุขภาพและการบาบัดรักษาโรคความเจบ็ ป่วยของประชาชนไทยแบบดัง้ เดิมสอดคลอ้ งกับ ขนบธรรมเนียมวฒั นธรรมไทยและวถิ ีชีวติ แบบไทยทีม่ ปี ระยุกต์ความรจู้ ากการร่าเรยี นมีวธิ กี ารปฏบิ ตั ิของ แพทย์แผนไทยมาประกอบกับการรกั ษาและถา่ ยทอดประสบการณ์อย่างเป็นระบบโดยการบอกเลา่ การ สังเกต การบนั ทึก หากลองมองย้อนกลับไปอดตี เมอ่ื หลายสิบหลายรอ้ ยปีกอ่ น คนในอดตี ต่างมีชีวิตที่พึง่ พากนั เองตาม ธรรมชาตทิ ง้ั การดารงชีวติ การดูแลสุขภาพตนเองใหแ้ ขง็ แรง มกั ไมเ่ ป็นโรคภัยกนั มาก แตห่ ากมีใครเจบ็ ไข้ ข้นึ มีผู้เฒ่าหรือหมอพ้ืนบา้ นช่วยรกั ษาใหห้ ายจากโรคโดยการใช้ธรรมชาตนิ น่ั ก็หมายถึงสมนุ ไพรบวกผสมกบั ความเชอื่ วฒั นธรรมของแต่ละสังคมเป็นตัวช่วยในการรักษาโรคดว้ ย ...นายพน..กลา่ วอีกวา่ การดแู ลสภุ าพตามหลกั ของแพทยแ์ ผนโบราณเป็นวถิ ีการรักษาแบบธรรมชาติ บาบดั บนพน้ื ฐานความเช่ือ วัฒนธรรมไทยรวมทงั้ พฒั นาการพ่งึ พาตนเองดว้ ยการใชส้ มนุ ไพรในท้องถ่ินมา ปรงุ เป็นยา ท้งั นแี้ พทย์แผนโบราณมักจะบาบัดโรคทใ่ี ช้ศาสตร์หลายๆศาสตร์มาประยุกต์ดัดแปลงกับการ รกั ษา เชน่ การใช้ธรรมชาติบาบดั จิตบาบดั เพ่ือให้เกดิ ผลการรักษาท้ังทางกาย ทางจิตใจเกดิ ประโยชน์ สูงสุดต่อผปู้ ่วย ดังน้ัน การดูแลสุขภาพและการบาบดั รักษาโรคท้งั ทางกายและทางใจตอ้ งควบคไู่ ปพรอ้ มกัน ถือเป็นหัวใจหลักของแพทย์แผนโบราณ

7 รายละเอยี ดของภมู ิปัญญาท้องถิน่ - รูปแบบในการถ่ายทอดความรู้ มีท้งั การศึกษาดูงาน การเข้ารับการอบรมและฝึกปฏบิ ัตจิ รงิ เพ่อื นาประโยชน์ทีไ่ ดร้ บั ไปปฏบิ ัตใิ ช้ไดจ้ ริงในชีวติ ประจาวนั รปู แบบและลักษณะการถา่ ยทอด การประชาสัมพันธ์ เผยแพร่ภูมปิ ญั ญาท้องถนิ่ ยงั ไมเ่ คยมกี ารเผยแพร/่ ใชเ้ ฉพาะบุคคล / เคยเผยแพร่เฉพาะในชุมชน มกี ารเผยแพรผ่ า่ นสอ่ื มวลชนและส่ืออยา่ งแพร่หลาย มกี ารดงู านจากบคุ คลภายนอก จานวน......-.........ครั้ง จานวน......-......คน มีการนาไปใช้ ในพื้นที.่ .....-.........คน นอกพื้นท่.ี ...-......คน อ่ืนๆ (ระบุ) ลักษณะของภูมปิ ญั ญาท้องถ่นิ การพัฒนาต่อยอดภูมปิ ัญญาใหเ้ ปน็ นวตั กรรม คุณค่า (มูลค่า) และความภาคภูมใิ จ ภูมิปัญญาทอ้ งถิน่ /นวตั กรรมท่คี ดิ คน้ ข้ึนมาใหม่ ภูมิปัญญาทอ้ งถนิ่ ดั้งเดมิ ไดร้ บั การถ่ายทอดมาจาก ภมู ิปัญญาทอ้ งถนิ่ ทไ่ี ดพ้ ัฒนาและต่อยอด แบบเดิมคือแพทย์แผนโบราณ เปน็ เสมือนกบั บคุ คลคนหนง่ึ ที่มีองค์ความรู้ ปรัชญาและ วธิ กี ารปฏิบัติ เพ่อื การดูแลสขุ ภาพและการบาบัดรักษาโรคความเจบ็ ปว่ ยของประชาชนไทยแบบด้งั เดมิ สอดคลอ้ งกบั ขนบธรรมเนียมวัฒนธรรมไทยและวิถีชีวติ แบบไทยที่มีประยุกตค์ วามรู้จากการรา่ เรียนมี วิธกี ารปฏบิ ัตขิ องแพทยแ์ ผนไทยมาประกอบกับการรักษาและถา่ ยทอดประสบการณ์อย่างเปน็ ระบบโดย การบอกเล่า การสังเกต การบนั ทกึ การพัฒนาตอ่ ยอดคอื แพทยแ์ ผนโบราณมักจะบาบดั โรคทใ่ี ช้ศาสตรห์ ลายๆศาสตรม์ า ประยกุ ต์ดดั แปลงกบั การรกั ษา เชน่ การใช้ธรรมชาตบิ าบดั จิตบาบัด เพ่อื ให้เกดิ ผลการรักษาท้ังทาง กาย ทางจติ ใจเกดิ ประโยชน์สูงสุดต่อผ้ปู ว่ ย ดังน้ัน การดูแลสุขภาพและการบาบดั รักษาโรคท้ังทางกาย และทางใจตอ้ งควบคไู่ ปพร้อมกนั ถือเปน็ หัวใจหลกั ของแพทย์แผนโบราณ

8 ถ่ายภาพบุคคล และอปุ กรณ์/เครือ่ งมอื /สิง่ ที่ประดิษฐ์ (ชิน้ งานหรอื ผลงาน) รปู ภาพเจ้าของภูมิปัญญา นายพนม ซังเหยี่ยว แพทย์แผนโบราณแหง่ ตาบลสรอ้ ยฟา้ รูปภาพภูมิปัญญา นายพนม ซงั เหยยี่ ว แพทย์แผนโบราณแหง่ ตาบลสร้อยฟา้ การดแู ลสุภาพตามหลกั ของแพทย์ แผนโบราณเป็นวิถีการรักษาแบบธรรมชาตบิ าบัด บนพนื้ ฐานความเชื่อ วัฒนธรรมไทยรวมทง้ั พฒั นาการ พ่งึ พาตนเองด้วยการใชส้ มนุ ไพรในท้องถ่นิ มาปรุงเปน็ ยา

9 แบบบันทกึ ชดุ ข้อมลู คลังปญั ญา-ภมู ปิ ญั ญาท้องถน่ิ ตาบลสรอ้ ยฟา้ อาเภอโพธาราม จังหวดั ราชบุรี ช่ือภมู ิปัญญา ขนมดอกจอกโบราณแหง่ ตาบลสรอ้ ยฟา้ สาขาของภูมปิ ญั ญาท้องถนิ่ สาขากองทุนและธุรกิจชมุ ชน ขอ้ มูลพืน้ ฐาน รายบุคคล เจา้ ของภมู ิปัญญาท้องถนิ่ /บุคคลคลังปัญญา ชอ่ื .......นางบญุ ธสิ า ขจจี ิตร..............วนั เดือนปเี กิด....31 สงิ หาคม 2516 ท่ีอยู่ปจั จุบัน (ท่สี ามารถตดิ ต่อได้) บ้านเลขท่ี.......149......หมู่ท.่ี ...1......ตาบล/แขวง......สรอ้ ยฟา้ ................... อาเภอ/เขตโพธาราม. จงั หวัด.ราชบุรี..รหสั ไปรษณยี .์ ..70120....................................................................... โทรศัพท.์ ...... 081-8566858.............โทรสาร...........Line ID…081-8566858.... ความเปน็ มาของภมู ิปญั ญา ขนมดอกจอก เปน็ ขนมโบราณ เปน็ ท่ีนยิ มต้ังแตส่ มัยก่อน แตใ่ นปัจจุบนั เริม่ จะหาทานยาก เด็ก ๆ สมยั นอี้ าจจะไม่คอ่ ยรู้จักกันเท่าไรนัก เน่ืองจากไมค่ ่อยเป็นท่นี ิยมจากเด็กรุน่ ใหม่ ขนมดอกจอกเป็นขนมที่มี รปู ทรงคลา้ ยดอกจอกที่มีเเหล่งกาเนิดอยู่ในน้า รปู ทรงสวยงามน่ารับประทาน เเตเ่ น่ืองจากเป็นขนมทีต่ อ้ งใช้ นา้ มันพชื ปรมิ าณมากในการทอดจึงไม่ค่อยเปน็ ทนี่ ิยมกบั คนสมยั นี้ท่เี นน้ เร่ืองสุขภาพเป็นสาคญั เพราะอาจ ทาใหม้ ีคอลเรตเตอรอลสงู เเละทาให้อว้ นได้ ขนมดอกจอก ในสมัยกอ่ นเปน็ ท่นี ยิ มมากจะเป็นหนึ่งในขนมท่ี จะจัดขน้ึ ในงานเเละพธิ กี ารสาคญั ต่างๆเชน่ งานบวช งานเเต่งงาน งานขึ้นบ้านใหม่ เป็นต้น ไม่เเพ้ขนมไทย อยา่ งทองหยบิ ทองหยอด หรอื ฝอยทองท่ีเปน็ ทีน่ ยิ มทง่ั ในอดีตและปัจจุบัน จดุ เดน่ ของภมู ิปัญญา - เปน็ แหลง่ ศกึ ษาดูงาน - เปน็ สถานทถี่ ่ายทอดความรู้

10 วตั ถดุ ิบท่ีใช้ประโยชนใ์ นการผลติ ภณั ฑ์ทีเ่ กิดจากภมู ิปัญญา ซงึ่ พืน้ ทอี่ ืน่ ไม่มี ได้แก่ ขนมดอกจอก ขนมไทยโบราณหาทานยาก 1 ส่วนผสม แปง้ ขา้ วเจ้า 350 กรมั แป้งมัน 50 กรัม นา้ ตาลทราย 1 ถว้ ย นา้ ปูนใส 1 ถ้วย หัวกะทิ 1 ถ้วย ไข่ไก่ 1 ฟอง งาขาวคัว่ ตามชอบ งาดาคั่ว ตามชอบ นา้ มนั บวั 1 ลิตร ขนมดอกจอกเป็นเอกลักษณ์อีกอยา่ งหน่ึงของวัฒนธรรมไทยทเ่ี เสดงใหเ้ ห็นถึงความประณีต สวยงาม ออ่ นชอ้ ย ที่สอ่ื ออกมาทางทางด้านงานฝีมือการทาขนม ขนมไทยมีหลากหลายชนดิ เชน่ ทองหยิบ ทองหยอด ทองมว้ น ฝอยทอง บ้าบนิ่ เปน็ ต้น ซึ่งขนมไทยเหล่านเี้ ป็นท่นี ิยมมากในสมยั โบราณและบางชนิด ยังเป็นทน่ี ยิ มในปจั จุบนั เเต่บางชนิดกับหารบั ประทานยาก เชน่ ขนมดอกจอก ซึ่งส่วนมากจะเป็นสินค้า โอทอ๊ ปตามหมบู่ ้านต่างจงั หวัดซะสว่ นใหญ่ และทตี่ ลาดด่านขนอนก็ยังมขี นมดอกจอกไวจ้ าหน่าย นางบุญธสิ า ขจจี ิตร.กกลา่ วว่า ขนมดอกจอกมีขน้ั ตอนเเละวิธกี ารทาที่ไมย่ งุ่ ยากเเละซับซ้อน ถือ เป็นขนมไทยอีกชนิดหนง่ึ ทาทานเองไดท้ ่บี า้ น เเคม่ ีวัสดุ เช่น เเม่พิมพ์ลายดอกจอกทห่ี าซื้อไดจ้ ากร้านขาย ของในตลาดสดทวั่ ไปราคาไม่เเพง หรือเเมเ้ เต่วัตถดุ บิ ก็หาซอ้ื ได้งา่ ยเชน่ กนั ส่วนประกอบในการทาขนม ดอกจอก ประกอบดว้ ย แป้งข้าวเจ้า, เเปง้ มนั ; แป้งมนั ,ไข่เเดง , น้าสะอาด, กะทิ, นา้ ตาลทราย, เกลือป่น, งาขาว ซึ่งส่วนผสมสามารถหาไดท้ ว่ั ไปตามท้องตลาด ขนมดอกจอก เป็นขนมไทยอีกชนิดหนึ่งทม่ี ีประวตั อิ ยุ่ คูก่ บั คนไทยมายาวนาน เเละเป็นขนมที่มขี น้ั ตอนการทาไม่อยากทาได้งา่ ยไมย่ ุ่งยากเเละซับซ้อน วตั ถุดิบใน การทาขนมดอกจอกก็หาซอื้ ได้งา่ ยตามท้องตลาดทั่วไปและราคาไม่เเพง ขนมดอกจอกเปน็ ขนมอีกหน่ึงชนิด ที่เหมาจะะอนุรักษ์ไว้ให้อยู่คูก่ ับคนไทยไปนานๆ

11 รายละเอยี ดของภูมิปัญญาท้องถิ่น - รูปแบบในการถา่ ยทอดความรู้ มีทงั้ การศึกษาดูงาน การเขา้ รบั การอบรมและฝึกปฏิบัติจริง เพอ่ื นาประโยชน์ทีไ่ ด้รบั ไปปฏบิ ตั ิใช้ได้จรงิ ในชวี ิตประจาวัน รูปแบบและลกั ษณะการถา่ ยทอด การประชาสัมพนั ธ์ เผยแพร่ภูมิปญั ญาทอ้ งถน่ิ ยงั ไม่เคยมีการเผยแพร/่ ใช้เฉพาะบคุ คล / เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชมุ ชน มกี ารเผยแพรผ่ า่ นสอ่ื มวลชนและสื่ออยา่ งแพร่หลาย มีการดูงานจากบุคคลภายนอก จานวน.........-.......ครั้ง จานวน.....-......คน มีการนาไปใช้ ในพน้ื ท.ี่ .......30.......คน นอกพื้นท่.ี ...20......คน อืน่ ๆ (ระบุ) ลกั ษณะของภูมปิ ญั ญาท้องถ่นิ การพัฒนาต่อยอดภมู ปิ ัญญาใหเ้ ปน็ นวตั กรรม คณุ ค่า (มูลค่า) และความภาคภมู ใิ จ ภูมิปัญญาท้องถิ่น/นวตั กรรมที่คดิ คน้ ขน้ึ มาใหม่ ภูมิปัญญาทอ้ งถ่นิ ด้ังเดมิ ได้รับการถ่ายทอดมาจาก ภมู ิปญั ญาทอ้ งถน่ิ ทไ่ี ดพ้ ัฒนาและต่อยอด แบบเดมิ คอื ขนมดอกจอกเปน็ เอกลกั ษณอ์ ีกอยา่ งหน่ึงของวฒั นธรรมไทยทเ่ี เสดงให้เห็นถึง ความประณีต สวยงาม อ่อนชอ้ ย ทีส่ ่ือออกมาทางทางดา้ นงานฝมี ือการทาขนม ขนมไทยมีหลากหลาย ชนดิ เชน่ ทองหยิบ ทองหยอด ทองม้วน ฝอยทอง บ้าบ่ิน เป็นต้น ซึง่ ขนมไทยเหลา่ นีเ้ ป็นที่นยิ มมากใน สมยั โบราณและบางชนดิ ยังเป็นทน่ี ิยมในปจั จุบนั การพัฒนาต่อยอดคอื ขนมดอกจอกเป็นเอกลกั ษณอ์ กี อย่างหน่ึงของวัฒนธรรมไทยท่เี เสดง ให้เห็นถงึ ความประณตี สวยงาม อ่อนชอ้ ย ขนมดอกจอกกห็ าซื้อได้ง่ายตามท้องตลาดทว่ั ไปและราคาไม่ เเพง ขนมดอกจอกเป็นขนมอีกหน่งึ ชนิดที่เหมาจะะอนรุ ักษไ์ วใ้ ห้อยคู่ ู่กบั คนไทยไปนานๆ

12 ถ่ายภาพบุคคล และอุปกรณ/์ เครือ่ งมอื /สงิ่ ทป่ี ระดิษฐ์ (ชน้ิ งานหรือผลงาน) รูปภาพเจ้าของภมู ปิ ัญญา นางบุญธิสา ขจจี ิตร.......ขนมดอกจอกโบราณแหง่ ตาบลสร้อยฟา้ รูปภาพภมู ิปญั ญา นางบญุ ธสิ า ขจจี ิตร.......ขนมดอกจอกโบราณแหง่ ตาบลสร้อยฟ้า ขนมดอกจอกเป็นเอกลักษณ์อีกอย่างหนึ่งของวัฒนธรรมไทยทเ่ี เสดงให้เหน็ ถงึ ความประณีต สวยงาม ออ่ นชอ้ ย ทส่ี ือ่ ออกมาทางทางด้านงานฝีมือการทาขนม ขนมไทยมหี ลากหลายชนิด

คณะผูจ้ ดั ทา ท่ปี รึกษา ผู้อานวยการ กศน.อาเภอโพธาราม นางสนุ นั ทา โนรสี วุ รรณ ครู อาสาสมคั ร ฯ นางโสภญิ า ศรที อง รา่ ง/เรยี บเรยี งและจัดทา ครู กศน.ตาบลสร้อยฟา้ นายชยั ฤกษ์ สมจิต