ก.พ.63 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.ชำแระ อ.โพธาราม จ.ราชบุรี

ทำเนยี บภูมปิ ญั ญาทอ้ งถ่ิน เดอื นกมุ ภาพนั ธ์ 2563 กศน.ตำบลชำแระ ศนู ย์การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั อำเภอโพธาราม สำนกั งานส่งเสรมิ การศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั จงั หวัดราชบุรี สำนกั งานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัย สำนกั งานปลดั กระทรวงศกึ ษาธิการ กระทรวงศกึ ษาธิการ

คำนำ ด้วย กศน.ตำบลชำแระ ได้ดำเนินการจัดทำทำเนียบภมู ิปัญญาในท้องถิ่น ให้กับประชาชน ในพ้นื ทต่ี ำบลชำแระ เพื่อเพิ่มพนู ความรู้และทักษะในการดำเนนิ ชีวติ แบบพอเพียง สามารถเรียนรู้และฝึกฝน ได้ทั้งจากการศึกษาด้วยตนเอง และได้รับการถ่ายทอดจากผู้อื่น การนำภูมิปัญญามาเผยแพร่เพื่อให้ ประชาชนในพ้นื ท่ีได้นำไปใช้และเรียนรู้เพื่อเพ่ิมอาชพี และประสบการณ์ให้กบั ตนเองและครอบครัวให้มีการ เจริญเติบโตอย่างต่อเนื่องและเกื้อกูลในการผลิตซึ่งกันและกัน โดยการใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ให้เกิดประโยชน์ และไมม่ สี ารพษิ เช่น ดนิ น้ำ แสงแดดอย่างเหมาะสม เกดิ ประโยชนส์ งู สุด มีความสมดุล ของสภาพแวดล้อม อย่างต่อเนื่อง และเกิดผลในการเพิ่มพูนความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรธรรมชาติด้วย กศน.ตำบลชำแระ หวงั ว่าเอกสารเล่มนีค้ งมปี ระโยชน์ต่อผู้อ่านและผู้ปฏิบตั ิงานตอ่ ไป กศน.ตำบลชำแระ กมุ ภาพนั ธ์ 2563

สารบญั 1 5 คำนำ 9 สารบัญ หน้า กศน.ตำบลชำแระ - ภมู ปิ ัญญา การทำไม้กวาดทางมะพรา้ ว : รอ้ ยตรีถาวร คำโทน - ภมู ิปญั ญา การทำบายศรีรปู แบบต่างๆ : นางวัง โดดเครือ - ภมู ิปัญญา การทำปุ๋ยหมกั ชีวภาพ :นางสมพร สงกรานต์ คณะผจู้ ัดทำ

1 แบบบันทกึ ชุดข้อมูลคลงั ปญั ญา-ภูมิปัญญาทอ้ งถิน่ ตำบลชำแระ อำเภอโพธาราม จงั หวดั ราชบุรี ช่อื ภูมปิ ัญญา : การทำไม้กวาดทางมะพร้าว ช่อื รอ้ ยตรีถาวร นามสกลุ คำโทน วันเดอื นปีเกดิ : 28 ตลุ าคม พ.ศ.2504 ทอี่ ยู่ปัจจุบัน (ทสี่ ามารถติดตอ่ ได้) : บ้านเลขท่ี 93/1 หมู่ท่ี 1 ตำบลชำแระ อำเภอโพธาราม จังหวัด ราชบุรี รหัสไปรณีย์ 70120 โทรศัพท์ : 092-7879351 ความเป็นมาของบุคคลคลงั ปญั ญา ร้อยตรีถาวร คำโทน แตเ่ ดิมรบั ราชการทหารอยู่ทจ่ี ังหวัดกาญจนบรุ ี ต่อมาขอเออร์ล่ีอายุราชการ กลบั มาอย่บู ้าน ก่อนหน้าน้ันชว่ งท่รี ับราชการทหารอยู่นนั้ ไดท้ ำอาชีพเสรมิ คือการทำไม้กวาดสง่ ขายทง้ั ปลกี และส่ง ตามรา้ นคา้ แถวจงั หวดั กาญจนบุรี และแถวบา้ นทา่ สำนกั หมู่ 1 ตำบลชำแระ อำเภอโพธาราม จังหวัด ราชบุรี และส่งตามออเดอร์ ของโรงเรียนวดั หนองกลางดง และโรงเรียนวัดสรอ้ ยฟา้ จนมีเพื่อนบา้ นสนใจให้ ฝกึ สอนการทำไม้กวาดทางมะพรา้ วให้ที เผ่อื ไวใ้ ชเ้ ปน็ อาชีพเสริมในบา้ น ทา่ นกส็ อนใหโ้ ดยที่ไม่คิดมลู ค่าใดๆ ท้ังสนิ้ จนมผี ้สู นใจเข้ามาเรียนร้กู นั หลายคน บางคนปจั จบุ ันก็ทำเสรจ็ แลว้ มาสง่ ใหท้ ่านนำไปขายต่อ ปัจจบุ ันทา่ นมรี ายไดจ้ ากการทำไม้กวาดทางมะพร้าวสง่ เกือบ 3,000 บาทต่อเดือน การลงทนุ ตน้ ทนุ จะอยู่ท่ีอันละประมาณ 15-20 บาท โดยแยกวสั ดุการทำออกเป็นดังน้ี ไม้ไผ่กลม (แบบมดี ้ามจับ) ราคาอนั ละ 2.50 บาท ก้านมะพรา้ ว กิโลกรัมละ 20 บาท (บางครง้ั กห็ า ตัดเอาเอง) ถา้ ไม่มีก็ต้องซื้อเขา ไมก้ วาดหนึ่งด้ามจะใช้ก้านมะพร้าวจำนวนคร่ึงกิโลกรัม ส่วนประกอบอื่นๆ ก็ เชน่ ลวดและตะปู สว่ นราคาขายก็จะมีทัง้ ราคาขายสง่ และขายปลีก ถา้ ขายสง่ จะอยู่ที่อันละ 35 บาท สว่ นขายปลกี จะ อยูท่ ี่ 40 บาท โดยจะมรี ถมารับซื้อถงึ ที่บ้าน และส่วนหนงึ่ ก็จะวางขายอยทู่ ีร่ า้ นค้าในหม่บู ้านข้างเคียง เหตผุ ล ที่เลือกทำไม้กวาดทางมะพรา้ วกเ็ นอ่ื งมาจากในชุมชนเรามีการปลูกตน้ มะพร้าวมากและหาง่าย และไมร่ ้จู ะนำ ทางมะพร้าวไปทำอะไรกนั บางทกี เ็ ห็นเขานำไปเผาทิ้ง มนั นา่ เสยี ดาย ทา่ นเปน็ ผทู้ ่มี ีความตั้งใจมน่ั ยึดหลัก ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียงของในหลวงรัชการท่ี 9 มาปรบั ใชใ้ นชีวติ ประจำวนั มาโดยตลอด ถา้ ใครสนใจ หรอื หมบู่ ้านไหนต้องการความรเู้ ร่อื งของการทำไม้กวาดทางมะพรา้ วทา่ นกย็ ินดที ่จี ะสอนให้ จุดเด่นของภูมปิ ัญญา - เป็นแหล่งศกึ ษาดูงาน - เปน็ สถานที่ถา่ ยทอดความรู้

2 วัตถดุ บิ ทใ่ี ชป้ ระโยชน์ในการผลติ ภณั ฑ์ทเ่ี กดิ จากภมู ปิ ัญญา ซ่ึงพ้ืนทอี่ ่นื ไมม่ ี ได้แก่ - ก้านมะพรา้ วท่ีไดม้ าจากสวน - ไมไ้ ผ่ หรอื ไมล้ วก รายละเอยี ดของภูมปิ ัญญาท้องถ่ิน - รปู แบบในการถ่ายทอดความรู้ มีทงั้ การศึกษาดูงาน การเข้ารบั การอบรมและฝึกปฏบิ ัตจิ รงิ เพื่อนำประโยชน์ทีไ่ ดร้ บั ไปปฏิบัตใิ ชไ้ ด้จริงในชวี ิตประจำวนั รปู แบบและลักษณะการถ่ายทอด การประชาสมั พันธ์ เผยแพรภ่ ูมปิ ญั ญาท้องถิ่น ยงั ไม่เคยมีการเผยแพร/่ ใช้เฉพาะบุคคล เคยเผยแพร่เฉพาะในชุมชน มมมกีกกีี าาารรรเดนผูงำยาไแปนพใจชรา้ผ่ก่าบนคุ สค่ือลมภวาลยชนนอแกละใจสนำื่อพนอื้นวยนท่า.่.ี.ง...แ.....พ.....ร.--.ห่.....ล.....า...คยคน//รัง้ จำนวน......-......คน / นอกพื้นท.่ี ...-......คน อ่ืนๆ (ระบ)ุ ลักษณะของภูมิปัญญาท้องถน่ิ การพัฒนาต่อยอดภูมปิ ัญญาให้เปน็ นวัตกรรม คุณค่า (มูลค่า) และความภาคภมู ใิ จ ภูมปิ ัญญาท้องถิ่น/นวตั กรรมทคี่ ดิ ค้นขึ้นมาใหม่ ภูมิปญั ญาท้องถ่ินด้ังเดิมไดร้ บั การถา่ ยทอดมาจาก ภูมปิ ัญญาทอ้ งถ่นิ ที่ได้พัฒนาและตอ่ ยอด แบบเดมิ คอื ไม้กวาดทางมะพรา้ วจะมลั ักษณะดา้ มเล็ก ไม่ค่อยมคี วามคงทน ใช้ได้ไม่นาน การพัฒนาต่อยอดคอื ไมก้ วาดทางมะพรา้ วท่ีทำปัจจุบนั มีลักษณะเด่นคือ ด้ามจะใหญ่ขึ้นเพราะ ใสก่ า้ นมะพร้าวเข้าไปประมาณ 7 ขดี การผกู มัดกใ็ ชเ้ สน้ พลาสติกกบั เสน้ ลวดเป็นตัวยดึ ให้เกิดความคงทนและ แขง็ แรงมากยิง่ ข้นึ กวา่ เดิม

3 ภาพถา่ ยเจ้าของภูมิปัญญา ร้อยตรีถาวร คำโทน (เจ้าของภูมิปัญญาการทำไม้กวาดทางมะพรา้ ว)

4 รูปภาพภูมปิ ัญญา ไมก้ วาดทางมะพร้าวท่ที ำเสร็จแล้วจะมขี นาดหนา นำ้ หนักพอประมาณ ราคาด้ามละ 40 บาท

5 แบบบนั ทึกชุดข้อมลู คลงั ปัญญา-ภูมิปญั ญาท้องถ่ิน ตำบลชำแระ อำเภอโพธาราม จงั หวัดราชบุรี ชอ่ื ภูมิปัญญา : การทำบายศรรี ปู แบบต่างๆ ชือ่ นางวงั นามสกุล โดดเครือ วันเดือนปเี กิด : พ.ศ.2498 ท่ีอยู่ปัจจุบัน (ที่สามารถตดิ ตอ่ ได้) : บ้านเลขท่ี 91 หมูท่ ี่ 3 ตำบลชำแระ อำเภอโพธาราม จงั หวดั ราชบุรี รหัสไปรณีย์ 70120 โทรศัพท์ : 084-9439037 ความเป็นมาของบุคคลคลงั ปญั ญา นางวงั โดดเครอื เป็นอกี ผหู้ น่งึ ทเ่ี ริ่มมีความสนใจในเรอื่ งการทำบายศรเี มื่อตอนอายปุ ระมาณย่ีสบิ กวา่ ปี สมยั นัน้ ไดเ้ ดินทางไปกับนางขำ รุง่ เรือง ไปหาความรู้เก่ยี วกบั การทำพานบายศรีรูปแบบตา่ งๆ จาก จงั หวัดสมุทรสาคร กวา่ จะได้วชิ านมี้ าต้องไปถงึ หลายรอบ แต่ละรอบไดม้ ากค็ วามร้เู ลก็ ๆ น้อยๆ ต้องนำมา แกะออกแล้วช่วยกนั จำ แล้วถงึ ความความรู้ตรงนีม้ าลองฝกึ ทำดู กวา่ จะทำได้แต่ละส่วน เปน็ ลมล้มพับมาแล้ว หลายรอบ แต่พอทำได้ และทำเป็นก็เร่ิมทำให้กบั คนแถวบ้านทนั ที เพราะแถวบ้านมีงานประเพณที ี่ต้องใช้ พานบายศรีอยบู่ ่อยครง้ั ต่อมากม็ ีประชาชนที่รูข้ ่าวก็มาสงั่ ให้ทำบายศรตี า่ งๆ เพื่อนำไปใชใ้ นงานพิธีทรงเจ้า มาจ้างใหท้ ำ ซึ่งในการทำไม่มีการเรียกร้องค่าทำแตอ่ ยา่ งใด เพยี งแต่ขอคา่ ยกครเู ทา่ นั้น ซง่ึ ประกอบดว้ ย หมากพลู เหล้าขาว และค่ายกครูเพยี งไม่กี่บาทเทา่ นนั้ ส่วนเรือ่ งของวัสดุท่จี ะต้องใชใ้ หผ้ สู้ ั่งทำจดั ซอื้ มาให้ ตามคำบอกของนางขำ สว่ นใครจะให้ค่าแรงก็แล้วแต่ไมเ่ จาะจงว่าจะเท่าไร นางขำ รงุ่ เรือง ประกอบอาชพี ทำ บายศรีมาจนถึงปัจจบุ ันเป็นเวลาหลายปี มีผสู้ นใจมาส่ังทำไม่ขาดมือ บางท่ีก็ตอ้ งเดินทางไปทำใหถ้ ึงตา่ ง อำเภอ หรือต่างจงั หวัดกม็ ี เพราะมเี จา้ ภาพสง่ รถมารับถงึ ที่ บางครั้งไปถึง 2-3 วันก็มี การทำพานบายศรแี ต่ ละแบบจะต้องใช้เวลานานพอสมควร เพราะเน้นเรื่องของความสวยงามและความคงทนเปน็ หลัก จะต้องทำ ให้เจา้ ภาพมีความไวว้ างใจ ไม่ทำให้เจ้าภาพต้องผิดหวัง จนมีผคู้ นกลา่ วถึงอย่พู อสมควร จดุ เดน่ ของภมู ิปัญญา - เปน็ แหล่งศกึ ษาดูงาน - เป็นสถานที่ถ่ายทอดความรู้ วตั ถุดบิ ทใี่ ชป้ ระโยชน์ในการผลติ ภณั ฑท์ เ่ี กิดจากภมู ปิ ัญญา ซึ่งพื้นทอ่ี ื่นไม่มี ได้แก่ - ใบตองกล้วยตานี - ดอกพดุ

6 รายละเอยี ดของภูมิปัญญาทอ้ งถ่ิน - รปู แบบในการถ่ายทอดความรู้ มีทั้งการศกึ ษาดงู าน การเข้ารบั การอบรมและฝึกปฏบิ ัตจิ ริง เพ่ือนำประโยชน์ทไ่ี ดร้ บั ไปปฏิบตั ใิ ช้ไดจ้ รงิ ในชีวิตประจำวนั รปู แบบและลักษณะการถา่ ยทอด การประชาสัมพันธ์ เผยแพร่ภมู ปิ ญั ญาท้องถิ่น ยงั ไม่เคยมีการเผยแพร/่ ใชเ้ ฉพาะบุคคล เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชุมชน มีการเผยแพร่ผา่ นสอ่ื มวลชนและสอ่ื อยา่ งแพร่หลาย มีการดงู านจากบคุ คลภายนอก จำนวน........-........ครง้ั จำนวน.......-......คน มกี ารนำไปใช้ ในพน้ื ท.ี่ .......4.......คน นอกพ้ืนที.่ ...1.....คน อน่ื ๆ (ระบุ) ลักษณะของภูมิปญั ญาทอ้ งถ่ิน การพัฒนาต่อยอดภูมิปัญญาใหเ้ ป็นนวัตกรรม คุณค่า (มูลค่า) และความภาคภมู ิใจ ภูมปิ ญั ญาท้องถิ่น/นวัตกรรมทค่ี ดิ ค้นขึ้นมาใหม่ ภูมิปญั ญาทอ้ งถิ่นด้งั เดมิ ไดร้ บั การถา่ ยทอดมาจาก ภูมปิ ัญญาท้องถ่ินท่ีได้พัฒนาและตอ่ ยอด แบบเดิมคอื เป็นการทำบายศรีแบบพานพรหม และพานเทพ เท่านั้น เพราะถา้ ยากกว่าน้ีไม่ สามารถท่จี ะทำได้ การพัฒนาต่อยอดคือ ปจั จุบันสามารถทำพานบายศรมี าจนถงึ พานพญานาคต้งั แต่ 1 เศยี ร จนถึง 9 เศยี ร แลว้ แตเ่ จา้ ภาพจะสงั่ ทำ

7 ถา่ ยภาพข้าวของภูมิปัญญา นางวัง โดดเครือ (เจา้ ของภมู ิปัญญาการทำบายศรีรปู แบบตา่ งๆ)

8 รปู ภาพภมู ิปญั ญา การนำใบตองจากกลว้ ยตานนี ำมาพบั เป็นจีบ เพ่ือรอขึ้นโครงพานแบบต่างๆ พานพรหมและพานเทพท่ีทำเสร็จแล้ว

9 แบบบันทกึ ชุดขอ้ มลู คลังปัญญา-ภูมิปัญญาท้องถิน่ ตำบลชำแระ อำเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี ช่ือภูมิปัญญา : การทำปุ๋ยหมักชวี ภาพ ชอ่ื นางสมพร นามสกุล สงกรานต์ วนั เดือนปีเกดิ : 5 เมษายน พ.ศ. 2506 ทอ่ี ยู่ปจั จุบนั (ทส่ี ามารถติดตอ่ ได)้ : บา้ นเลขท่ี 13 หมู่ท่ี 4 ตำบลชำแระ อำเภอโพธาราม จงั หวดั ราชบรุ ี รหสั ไปรณยี ์ 70120 โทรศพั ท์ : 080-7732086 ความเปน็ มาของบุคคลคลงั ปัญญา นางสมพร สงกรานต์ ประกอบอาชพี เกษตรกรรมมาตั้งแต่เรียนจบชน้ั ประถมศึกษา เพราะทบี่ ้าน สมยั นน้ั มฐี านะยากจน มพี ่ีนอ้ งหลายคน บิดา มารดา กม็ ีอาชพี ทำนามาแต่ดงั่ แตเ่ ดมิ ถือเป็นทุนเดมิ ทางสงั คม พอออกจากโรงเรียนมาก็มุ่งหน้าทำการเกษตรเร่ือยมา ที่ไหนมกี ารอบรมเร่ืองท่ีเกีย่ วกับการเกษตรกม็ ักจะไป เข้าอบรมกบั เขาตลอด บางทีก็ไดร้ ับความรู้จากรายการวิทยทุ อี่ อกอากาศเก่ยี วกับเรือ่ งเกษตรท่วั ไปก็จะนงั่ ฟงั และกจ็ ดใสส่ มุดเอาไว้อา่ นเมื่อยามจำเปน็ ปจั จบุ ันกไ็ ด้ทำการทดสอบการทำป๋ยุ สตู รตา่ งๆไว้ใชเ้ องเป็นประจำ เพราะลดต้นทุนได้เป็นอยา่ งดีและยงั ปลอดภยั อีกด้วยปุย๋ ที่ทำส่วนใหญ่ก็ทำเกบ็ ไวใ้ ช้เอง ไม่ไดจ้ ำหนา่ ย เพราะ ทำเท่าท่ีใช้เทา่ นัน้ จนมีหน่วยงานทางองค์การบริหารสว่ นตำบลชำแระเหน็ ความสำคญั ในการใช้ปุ๋ยสูตรที่ทำ ให้มาอบรมชาวบ้านของตำบล เพราะเหน็ ว่ามีความปลอดภยั สูงกบั ผู้บรโิ ภคจรงิ นบั จากน้ันเปน็ ตน้ มาก็เร่ิมทำ สตู รปยุ๋ ขน้ึ มาใช้เอง เพราะเป็นภมู ิปญั ญาทไ่ี ดม้ าจากการอบรมเม่ือครงั้ ท่ีออกมาจากโรงเรยี นใหมๆ่ เพียงแต่ นำมาปรับปรุงสตู รบ้างบางส่วนใหเ้ ข้ากบั สภาพแวดลอ้ มของบ้านเรา เพอ่ื ใหม้ ปี ระสิทธิภาพในการใช้งานได้ดี ยิ่งข้นึ และได้ผลจริงใครทีม่ ีความสนใจอยากจะไดค้ วามรเู้ ร่ืองนีก้ ส็ ามารถมาเรียนรไู้ ด้ฟรี เพราะถือวา่ ความรู้ ตายไปกเ็ อาไปไม่ได้ สถู้ ่ายทอดความรู้ทม่ี ีให้กับผูท้ ่สี นใจจะดีกว่า จดุ เด่นของภมู ปิ ัญญา - เปน็ แหลง่ ศกึ ษาดูงาน - เปน็ สถานทถี่ ่ายทอดความรู้ - เปน็ การสร้างรายได้ให้กับครอบครวั ไดเ้ ป็นอย่างดี วตั ถดุ ิบทใี่ ช้ประโยชนใ์ นการผลติ ภัณฑท์ ี่เกิดจากภูมปิ ัญญา ซึ่งพื้นทีอ่ ่ืนไม่มี ได้แก่ - มูลแพะ - ใบจามจุรี - เช้ือสงั เคราะห์

10 รายละเอียดของภูมิปญั ญาท้องถ่ิน - รปู แบบในการถ่ายทอดความรู้ มีทั้งการศึกษาดงู าน การเข้ารบั การอบรมและฝึกปฏบิ ตั จิ รงิ เพือ่ นำประโยชน์ท่ีได้รับไปปฏิบัตใิ ช้ไดจ้ ริงในชีวติ ประจำวนั รปู แบบและลักษณะการถ่ายทอด การประชาสมั พันธ์ เผยแพรภ่ ูมิปญั ญาท้องถน่ิ ยังไมเ่ คยมกี ารเผยแพร่/ ใชเ้ ฉพาะบุคคล เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชุมชน มีการเผยแพร่ผ่านสอื่ มวลชนและสอื่ อยา่ งแพร่หลาย มกี ารดูงานจากบุคคลภายนอก จำนวน........-........คร้งั จำนวน.......-......คน มกี ารนำไปใช้ ในพื้นท.่ี .......-.......คน นอกพ้ืนท่ี....-.....คน อืน่ ๆ (ระบุ) ลกั ษณะของภูมิปญั ญาทอ้ งถิ่น การพัฒนาตอ่ ยอดภูมปิ ัญญาใหเ้ ปน็ นวตั กรรม คุณค่า (มูลค่า) และความภาคภูมใิ จ ภูมิปญั ญาทอ้ งถ่นิ /นวตั กรรมทคี่ ิดค้นขึ้นมาใหม่ ภูมิปญั ญาทอ้ งถ่นิ ดงั้ เดมิ ไดร้ บั การถา่ ยทอดมาจาก ภมู ิปัญญาทอ้ งถิ่นที่ไดพ้ ัฒนาและตอ่ ยอด แบบเดิมคือ เป็นการใช้สว่ นผสมเฉพาะมลู สตั วก์ ับเศษใบไม้ต่างๆ นำมาผสมเขา้ กบั สารเร่ง พด. การพัฒนาตอ่ ยอดคอื ปจั จุบันมีการพฒั นาเชอ้ื สงั เคราะห์เขา้ มาใช้ สะดวกและรวดเร็วตอ่ การ นำไปใชใ้ นแต่ละตรั้ง นำมาผสมเข้ากบั ปุ๋ยหมกั ทีเ่ ตรยี มไว้

11 ถา่ ยภาพเจ้าของภูมิปญั ญา นางสมพร สงกรานต์ (เจา้ ของภูมิปัญญาการทำปยุ๋ หมักชวี ภาพ)

12 รปู ภาพภมู ิปัญญา การทำป๋ยุ หมักรูปแบบใหม่โดยการใช้เชือ้ สังเคราะห์เข้ามาชว่ ยยอ่ ยสลาย การขยายเชื้อสังเคราะห์เพื่อนำมาฉีดพน่ ในกองปุ๋ย

ท่ีปรึกษา คณะผ้จู ัดทำ นางสนุ นั ทา โนรสี ุวรรณ นางโสภญิ า ศรที อง ผอู้ ำนวยการ กศน.อำเภอโพธาราม ครู อาสาสมัคร ฯ ร่าง/เรยี บเรียงและจดั ทำ ครู กศน.ตำบลชำแระ นายเจษฎา โพธ์ิประสทิ ธ์ิ