ก.พ.63 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.บ้านฆ้อง อ.โพธาราม จ.ราชบุรี

1 คานา ด้วย กศน.ตาบลบ้านฆ้อง ได้ดาเนินการจัดทาภูมิปัญญาในท้องถ่ิน ให้กับประชาชนในพ้ืนท่ี ตาบลบา้ นฆ้อง เพอ่ื เพิม่ พูนความรู้และทักษะในการดาเนินชวี ิตแบบพอเพียง สามารถเรียนรู้และฝึกฝน ได้ทั้งจากการศึกษาด้วยตนเอง และได้รับการถ่ายทอดจากผู้อื่น การนาภูมิปัญญามาเผยแพร่เพ่ือให้ ประชาชนในพื้นทีไ่ ด้นาไปใช้และเรยี นร้เู พ่อื เพิม่ อาชพี และประสบการณ์ใหก้ บั ตนเองและครอบครัว ให้ มีการเจริญเติบโตอย่างต่อเน่ืองและเกื้อกูลในการผลิตซ่ึงกันและกัน โดยการใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ให้เกิด ประโยชน์และไม่มสี ารพษิ เช่น ดนิ นา้ แสงแดดอย่างเหมาะสม เกิดประโยชน์สูงสุด มีความสมดุล ของ สภาพแวดล้อมอย่างตอ่ เน่ือง และเกิดผลในการเพิ่มพูนความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรธรรมชาตดิ ้วย กศน.ตาบลบา้ นฆ้อง หวังวา่ เอกสารเลม่ น้คี งมปี ระโยชน์ต่อผู้อ่านและผู้ปฏิบตั งิ านตอ่ ไป กศน.ตาบลบา้ นฆอ้ ง กุมภาพนั ธ์ 2563

สารบญั 2 คานา หนา้ สารบัญ 1 กศน.ตาบลบ้านฆอ้ ง 5 - จับเส้นแกอ้ าการ:นายสนิท เพ็ชรนาถ 8 - ผกั ปลอดสารพิษ:นายขจรศกั ดิ์ โพธะการ - รองเท้าหนังแท้ :นายนิคม สดใส คณะผู้จัดทา

3 แบบบันทึกข้อมลู คลังปัญญา-ภูมิปัญญาทอ้ งถิ่น ตาบลบา้ นฆ้อง อาเภอโพธาราม จงั หวดั ราชบุรี ช่อื ภูมปิ ญั ญา จับเส้นแก้อาการ ขอ้ มูลพน้ื ฐาน รายบคุ คลเจา้ ของภูมิปญั ญาทอ้ งถิน่ บคุ คลคลังปญั ญา ชื่อ สนิท นามสกลุ เพช็ รนาถ วัน เดือน ปี เกิด 6กรกฎาคม 2497 ทอี่ ยูป่ จั จุบนั (ท่อี ย่ทู ่สี ามารถตติ อ่ ได้ )บ้านเลขที่ 35/11 หมู่ท่ี 4 ตาบลบา้ นฆอ้ ง อาเภอโพธาราม จังหวดั ราชบุรี รหัสไปรษณีย์ 70210 โทร 089-7830528 ความเป็นมาของภูมิปัญญา คณุ ลงุ สนทิ ไดเ้ รียนวชิ าจับเสน้ แก้อาการมาหลายสิบปจี ากปจู่ ากพ่อที่สืบทอดวชิ ากันมา จากรนุ่ สู่ร่นุ เรียนรู้ และพฒั นาฝมี อื มาตลอด เพอื่ มิใหว้ ชิ าจับเส้นแกอ้ าการนสี้ ูญหายไปตามกาลเวลา วชิ าจับเสน้ แกอ้ าการตอ้ ง เรยี นร้แู ละศกึ ษาอาการของผทู้ ม่ี ารกั ษาวา่ อาการเป็นอย่างไรปวดตรงไหนเจบ็ ตรงไหน วิเคราะหส์ าเหตุของ อาการ เชน่ ผู้เข้ารับการรกั ษาเป็นโรคหมอนรองกระดกู ทับเส้น มีอาการปวดหลงั เจ็บแปลบ๊ ลงขา ก็จะดเู ส้น ทห่ี ลังตรงเอวแลว้ จงึ นวดคอ่ ยๆไล่เสน้ เพ่อื ดงึ คลายเสน้ ที่ยึดออก โดยจะใชน้ า้ มนั มะพรา้ วกบั สมนุ ไพรไทย พน้ื บ้านนามาเขา้ ยากันแลว้ จึงทานวดเพือ่ ลดอาการเจบ็ ปวด หรอื ผ้เู ข้ารบั การรักษาปวดทีค่ อตรงทา้ ยทอย ก็ จะบบี นวดไลเ่ สน้ ท่ีคอลงมาหลังเป็นตน้ ดังนน้ั คุณลุงจึงต้องวิเคราะห์ดอู าการ และสอบถามหาสาเหตขุ อง การเจบ็ ปว่ ยเพ่ือจะได้รกั ษาได้ตรงจุดและเกยี่ วขอ้ งกับการรักษาหรือไม่ เชน่ ผู้ปว่ ยกระดกู หกั ก็จะถามอาการ และมีการรักษาจากโรงพยาบาลมาหรือยงั เพราะการจบั เส้นแก้อาการจะเน้นการรักษาที่เสน้ เอ็นเปน็ หลกั จุดเด่นของภูมิปญั ญา - เป็นสถานที่ถา่ ยทอดความรู้ วตั ถดุ ิบทีใ่ ช้ประโยชนใ์ นผลิตภณั ฑท์ ีเ่ กิดจากภมู ปิ ญั ญา ซ่งึ พื้นท่อี ่ืนไมม่ ี - ขั้นตอนการบบี นวดและน้ามนั นวดสมนุ ไพรไทย รายละเอียดของภูมิปญั ญาท้องถิ่น - รปู แบบในการถ่ายทอดความรู้ เป็นการถา่ ยทอดจากรนุ่ สูร่ ุ่นซึ่งจะเปลย่ี นแปลงไปตามยุคสมยั รูปแบบและลกั ษณะการถา่ ยทอด การประชาสมั พนั ธ์ เผยแพรภ่ มู ิปัญญาท้องถน่ิ / ยังไม่เคยมีการเผยแพร/่ ใชเ้ ฉพาะบคุ คล เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชมุ ชน มีการเผยแพร่ผา่ นสื่อมวลชนและสือ่ อนื่ อยา่ งแพรห่ ลาย มกี ารดูงานจากบคุ คลภายนอก จานวน .......ครง้ั จานวน............คน มกี ารนาไปใช้ อ่ืนๆ (ระบุ)

4 ลักษณะของภูมิปัญญาท้องถ่ิน การพัฒนาต่อยอดภูมิปัญญาให้เป็นนวัตกรรม คุณค่า (มูลค่า) และ ความภาคภมู ใิ จ ภูมปิ ญั ญาท้องถิ่น/นวัตกรรมทคี่ ิดค้นข้ึนมาใหม่ / ภูมิปัญญาท้องถนิ่ ดัง้ เดิมไดร้ ับการถ่ายทอดมาจากบรรพบรุ ษุ ภูมปิ ัญญาทอ้ งถิ่นทีไ่ ดพ้ ฒั นาและต่อยอด การนวดจับเส้นแก้อาการปวด ตามจุดต่างๆของร่างกาย จะต้องวิเคราะห์อาการปวดและหาจุด หา เสน้ ที่ปวด ดงั นน้ั จะต้องมปี ระสบการณ์ มีทักษะในการหาจดุ ทป่ี วด และใชว้ ิชาความรภู้ ูมปิ ัญญาท่สี บื ทอดมา เพ่อื ที่จะไดร้ กั ษาอยา่ งถกู ต้อง และการใชน้ า้ มันมะพรา้ วเขา้ ยาสมุนไพรไทยทหี่ าได้ตามพื้นทใี่ นชมุ ชน สูตรยา สมุนไพรท่ีสืบทอดกันมาจากรุ่นสู่รุ่นวัตถุดิบท่ีประโยชน์ในผลิตภัณฑ์ท่ีเกิดจากภูมิปัญญา ซึ่งพื้นที่อ่ืนไม่มี ได้แก่มือ ข้อนิ้วที่ใชก้ ดจุดใช้นวด และน้ามันมะพร้าวท่ีเข้ายาผสมกับสมุนไพรไทย ท่ีหาไดจ้ ากพ้นื บ้านใน ชมุ ชน สมนุ ไพรแตล่ ะชนิด ชว่ ยบรรเทาอาการ หรือรกั ษาแตกตา่ งกนั

5 ภาพถา่ ยภูมิปัญญา สถานทีร่ ับนวดจบั เสน้ ลงุ สนิท เพ็ชรนาถ สาธิตวิธกี ารจบั เสน้ บริเวณหลงั รูปภาพเจ้าของภมู ปิ ัญญา ลุงสนิท เพช็ รนาถ สาธิตวธิ กี ารจบั เสน้ บรเิ วณขา

6 แบบบันทึกข้อมูลคลงั ปญั ญา-ภูมปิ ญั ญาทอ้ งถนิ่ ตาบล บา้ นฆอ้ ง อาเภอ โพธาราม จงั หวดั ราชบรุ ี ชอื่ ภูมปิ ัญญา ผกั ปลอดสารพิษ ขอ้ มลู พื้นฐาน รายบคุ คลเจา้ ของภมู ิปัญญาท้องถนิ่ บคุ คลคลังปญั ญา ช่อื นายขจรศักด์ิ นามสกลุ โพธะการ วัน เดอื น ปี เกดิ 9เมษายน 2531 ทอ่ี ยู่ปจั จุบัน(ทอ่ี ย่ทู ่ีสามารถตติ ่อได้ )บ้านเลขท่ี 65 หมู่ที่ 9 ตาบล บ้านฆ้อง อาเภอ โพธาราม จงั หวัด ราชบุรี รหสั ไปรษณยี ์ 70210 โทร 0890064498 ความเปน็ มาของภูมิปัญญา เนื่องจากคุณขจรศักดิ์ โพธะการ เป็นผู้มีองค์ความรู้ด้านเกษตร การเกษตรแบบผสมผสาน โดย อาชพี เดิมของบดิ ามารดาได้ประกอบอาชพี เกษตรกร ปลูกผัก โดยใชป้ ุ๋ยเคมี จนไดร้ ับผลกระทบคือ เจ็บป่วย บอ่ ย เน่ืองจากได้รับสารเคมีมาจากปุ๋ย ที่ฉีดพ่นในสวนผัก ตอ่ มาได้เข้าร่วมกับกลุ่มyoung smart framer ได้เร่ิมเรียนรู้รู้การทาการเกษตรแบบปลอดภัย โดยใช้หลักการเกษตรอินทรีย์ ที่มีความปลอดภัยกับมนุษย์ ทาให้รู้สึกว่าการทานาแบบเกษตรอินทรีย์น้ัน เหมาะสมกับการประกอบอาชีพกับตนเอง และเริ่มเรียนรู้ หลักการของปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง นามาปรับใช้ในการเกษตรและการดารงชีวิต และได้ถ่ายทอด ความรู้ องค์ความร่ตี นเองมี ใหก้ บั ประชาชนในชุมชนและประชาชนท่มี ีความสนใจ มาเรียนรู้ด้านการทาผสม แบบธรรมชาติ ปัจจุบันเป็นวิทยากรบรรยายให้ความรู้ด้านการทาเกษตรกรรมแบบธรรมชาติ ท้ังคนใน ชุมชนและผู้ที่สนใจ โดยได้ข้ึนทะเบียน กับเกษตรอาเภอโพธารามเป็นแปลงผักปลอดสารแปลงใหญ่บ้าน หนองศาลา จดุ เด่นของภมู ปิ ญั ญา - เป็นสถานทถี่ ่ายทอดความรู้ - เป็นแหลง่ ศึกษาดงู าน - เปน็ การสร้างรายไดใ้ หก้ ับครอบครัวไดเ้ ป็นอย่างดี วัตถดุ ิบท่ใี ชป้ ระโยชนใ์ นผลติ ภัณฑ์ท่เี กิดจากภมู ิปญั ญา ซ่ึงพน้ื ท่ีอน่ื ไมม่ ี - ผกั ปลอดสารพษิ รายละเอียดของภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถนิ่ - รูปแบบในการถ่ายทอดความรู้ ด้านการศึกษาดูงาน ด้านการอบรมให้ความรู้ ฝึกปฏิบัติ ในพนื้ ทจ่ี รงิ ประโยชน์ทีไ่ ด้จากภมู ิปญั ญาคอื สามารถนาไปปฏบิ ตั จิ ริงได้

7 รปู แบบและลกั ษณะการถา่ ยทอด การประชาสัมพนั ธ์ เผยแพรภ่ ูมิปัญญาท้องถ่ิน ยังไม่เคยมีการเผยแพร่/ใช้เฉพาะบุคคล / เคยเผยแพร่เฉพาะในชุมชน มกี ารเผยแพร่ผา่ นสอื่ มวลชนและสอ่ื อ่ืนอยา่ งแพรห่ ลาย มกี ารดงู านจากบคุ คลภายนอก จานวน .......ครั้ง จานวน............คน มีการนาไปใช้ อ่นื ๆ (ระบ)ุ ลักษณะของภูมิปัญญาท้องถ่ิน การพัฒนาต่อยอดภูมิปัญญาให้เป็นนวัตกรรม คุณค่า (มูลค่า) และ ความภาคภมู ใิ จ ภมู ปิ ัญญาท้องถิ่น/นวัตกรรมทคี่ ิดค้นขึ้นมาใหม่ ภูมปิ ญั ญาทอ้ งถ่นิ ดง้ั เดมิ ไดร้ บั การถา่ ยทอดมาจาก / ภูมปิ ัญญาท้องถน่ิ ท่ีได้พัฒนาและตอ่ ยอด แบบเดิมคอื รนุ่ พ่อแมท่ าการปลกู ผักแบบใชส้ ารเคมีในทุกขน้ั ตอน ทาใหป้ ระสบปัญหาดา้ นสขุ ภาพ การต่อยอดคือ นาองค์ความรู้ด้านการเกษตรแบบผสมผสานมาปรับใช้ จนทาให้มีความชานาญ ต่อมาก็ได้เร่ิมถ่ายทอดองค์ความรู้ท่ีมีให้กับคนในชุมชนไม่ว่าจะเป็นด้านการทาการเกษตรแบบธรรมชาติ การนาวัตถุดิบจากธรรมชาติมาใช้ และนาวัตถุดิบจากในชุมชนมาผสมทาให้ต้นทุนการผลิต ทาให้มีรายได้ เข้าสชู่ มุ ชน ทเี่ ปน็ จดุ เด่น การทาเกษตรครบวงจร นอ้ มนาปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพียงมาใช้ ความรู้ความเข้าใจ โดยแท้จริง นาเทคโนโลยีสมัยใหม่เข้ามาจัดการแปลงเกษตร การบริหารจัดการตลาดเกษตรปลอดสารของ เกษตรจังหวัดราชบุรี และยังเป็นนักส่งเสริมการเกษตรโดยถ่ายทอดวิธีการทาเกษตรแบบธรรมชาติ ปลอดภยั ท้งั ผูผ้ ลติ และผู้บริโภค

8 รปู ภาพภูมปิ ัญญา ภาพแปลงผกั ปลอดสารพิษ ภาพเจา้ หนา้ ท่สี านกั งานเกษตรจงั หวดั ราชบรุ ีศกึ ษาดงู านแปลงเกษตรของนายขจรศักด์ิ

9 รูปภาพเจา้ ของภูมิปญั ญา นายขจรศกั ด์ิ โพธะการ

10 แบบบันทกึ ขอ้ มูลคลังปัญญา-ภมู ปิ ัญญาทอ้ งถิ่น ตาบล บ้านฆอ้ ง อาเภอ โพธาราม จงั หวัด ราชบรุ ี ช่อื ภมู ปิ ญั ญา รองเท้าหนังแท้ ขอ้ มูลพนื้ ฐาน รายบคุ คลเจา้ ของภมู ปิ ัญญาทอ้ งถนิ่ บคุ คลคลังปญั ญา ชื่อ นายนิคม นามสกลุ สดใส วนั เดอื น ปี เกิด 6กรกฎาคม 2497 ที่อยปู่ จั จุบัน(ท่อี ยู่ทส่ี ามารถตติ ่อได้ )บา้ นเลขท่ี 45/6 หมทู่ ี่ 1 ตาบลบ้านฆ้อง อาเภอโพธาราม จงั หวดั ราชบุรี รหสั ไปรษณยี ์ 70210 โทร 089-2605545 ความเป็นมาของภมู ิปญั ญา ในปีพ.ศ. 2549 รัฐบาลในยุคน้ันได้มีนโยบายส่งเสริมให้แต่ละตาบลมีผลิตภัณฑ์เด่นประจาตาบล ซ่ึงมีชือ่ ย่อว่าOTOP โดยภายใต้การประสานงานของพัฒนาชุมชนประจาแต่ละตาบลได้เข้ามาส่งเสริมให้เกิด การรวมกลุ่มของคนในชุมชน เพ่ือท่ีจะพัฒนาสินค้าเด่นในชุมชนของตนเอง นายนิคม สดใสได้เล็งเห็น ช่องทางในการประกอบอาชีพ จึงได้รวมกลุ่มกันในหมู่เครือญาติและเพื่อนบ้านใกล้เคียง โดยตนเองเป็น หัวหน้ากลุ่ม ไปอบรมการเย็บรองเท้าของสถาบันพัฒนาฝีมือแรงงาน เหตุผลท่ีเลือกอาชีพนี้เพราะเดิมที ตนเองประกอบอาชีพเย็บทน่ี อน มีความชานาญและเคร่ืองมืออยู่แล้ว เม่ือไปอบรมกลับมาได้ถ่ายทอดและ ฝึกฝนให้คนในกลุ่มทาจนสามารถนาออกขายได้ ทาให้รองเท้าหนังแท้ยี่ห้อBat home เป็นท่ีนิยมของคน โพธารามและอาเภอใกล้เคยี ง จุดเดน่ ของภมู ิปญั ญา - เปน็ สถานทถ่ี ่ายทอดความรู้ - เปน็ แหลง่ ศกึ ษาดงู าน - เป็นการสรา้ งรายได้ใหก้ บั ครอบครวั ไดเ้ ป็นอย่างดี วตั ถดุ บิ ท่ใี ชป้ ระโยชนใ์ นผลติ ภณั ฑท์ เี่ กดิ จากภมู ิปญั ญา ซ่งึ พ้ืนทอ่ี ่ืนไมม่ ี - รองเท้าหนงั ท่ีใส่สบายและคงทน รายละเอียดของภูมิปัญญาท้องถิ่น - รูปแบบในการถ่ายทอดความรู้ ด้านการศึกษาดูงาน ด้านการอบรมให้ความรู้ ฝึกปฏิบัติ ในพื้นที่จริงประโยชนท์ ไี่ ด้จากภูมปิ ญั ญาคือสามารถนาไปปฏิบตั ิจริงได้

11 รูปแบบและลกั ษณะการถ่ายทอด การประชาสัมพันธ์ เผยแพร่ภูมปิ ญั ญาท้องถิ่น ยังไมเ่ คยมกี ารเผยแพร/่ ใช้เฉพาะบุคคล / เคยเผยแพร่เฉพาะในชุมชน มีการเผยแพร่ผ่านสอื่ มวลชนและสอื่ อ่นื อยา่ งแพร่หลาย มีการดูงานจากบคุ คลภายนอก จานวน .......ครงั้ จานวน............คน มีการนาไปใช้ อนื่ ๆ (ระบ)ุ ลักษณะของภูมิปัญญาท้องถิ่น การพัฒนาต่อยอดภูมิปัญญาให้เป็นนวัตกรรม คุณค่า (มูลค่า) และ ความภาคภูมิใจ ภมู ิปัญญาทอ้ งถน่ิ /นวัตกรรมทีค่ ิดคน้ ขนึ้ มาใหม่ ภมู ิปญั ญาท้องถ่ินดัง้ เดมิ ไดร้ ับการถ่ายทอดมาจาก / ภูมิปญั ญาทอ้ งถน่ิ ที่ได้พัฒนาและต่อยอด แบบเดมิ คอื ความชานาญในการเย็บฟกู และมจี ักรอุตสาหกรรม แต่รายได้ในการขายฟูกไมเ่ พยี งพอ การตอ่ ยอดคอื การเข้ารบั การอบรมจากกรมพฒั นาฝมี อื แรงงาน ทาให้รองเท้าหนงั แท้ของคณุ นิคม ได้รบั ความนิยมอยา่ งกวา้ งขวาง จะเหน็ ได้จากการไปออกแสดงสินค้าในงานOTOPทุกครั้ง อีกท้ังยงั พฒั นาสนิ คา้ รูปแบบตา่ งๆอยา่ งสมา่ เสมอ อกี ทั้งราคายังถกู และมคี วามคงทนทาใหร้ องเท้าหนังแท้ของคุณ นิคมเป็นสินคา้ ที่สร้างรายไดใ้ ห้กบั ตนเองและคนในชุมชน

12 รปู ภาพภูมิปัญญา ภาพรา้ นขายรองเท้าของคุณนิคมในการแสดงสินคา้ OTOP หนงั แท้สตี า่ งๆท่ใี ชใ้ นการตดั รองเทา้

13 ภาพเจา้ ของภูมปิ ัญญา นายนคิ ม สดใส เจา้ ของภมู ปิ ัญญา

คณะผู้จดั ทา 14 ท่ีปรกึ ษา ผอู้ านวยการ กศน.อาเภอโพธาราม นางสนุ ันทา โนรีสุวรรณ ครู อาสาสมคั ร ฯ นางโสภญิ า ศรที อง ครู กศน.ตาบลบ้านฆอ้ ง ร่าง/เรียบเรียงและจดั ทา นางสาวศรเี มอื ง บวั วัฒนา