ธ.ค.62 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.บ้านเลือก อ.โพธาราม จ.ราชบุรี

ทำเนียบภูมปิ ญั ญำท้องถน่ิ เดอื นธันวำมคม 2562 กศน.ตำบลบำ้ นเลือก ศูนยก์ ำรศึกษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอธั ยำศยั อำเภอโพธำรำม สำนักงำนสง่ เสรมิ กำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอธั ยำศยั จงั หวดั

คำนำ ด้วย กศน.ตำบลบ้ำนเลือก ได้ดำเนินกำรจัดทำภูมิปัญญำในท้องถิ่น ให้กับประชำชนใน พืน้ ทตี่ ำบลบ้ำนเลือก เพ่อื เพ่ิมพนู ควำมรู้และทักษะในกำรดำเนินชีวติ แบบพอเพียง สำมำรถเรียนรู้และฝึกฝน ได้ทั้งจำกกำรศึกษำด้วยตนเอง และได้รับกำรถ่ำยทอดจำกผู้อื่น กำรนำภูมิปัญญำมำเผยแพร่เพื่อให้ ประชำชนในพ้นื ที่ไดน้ ำไปใชแ้ ละเรยี นร้เู พ่ือเพิ่มอำชีพ และประสบกำรณ์ให้กับตนเองและครอบครัวให้มีกำร เจริญเติบโตอย่ำงต่อเนื่องและเกื้อกูลในกำรผลิตซ่ึงกันและกัน โดยกำรใช้ทรัพยำกรท่ีมีอยู่ให้เกิดประโยชน์ และไมม่ ีสำรพษิ เช่น ดิน น้ำ แสงแดดอย่ำงเหมำะสม เกดิ ประโยชน์สูงสุด มีควำมสมดุล ของสภำพแวดล้อม อย่ำงตอ่ เน่ือง และเกดิ ผลในกำรเพมิ่ พูนควำมอดุ มสมบูรณ์ของทรัพยำกรธรรมชำติด้วยกศน.ตำบลบ้ำนเลือก หวังว่ำเอกสำรเลม่ นค้ี งมีประโยชน์ต่อผอู้ ่ำนและผู้ปฏบิ ัติงำนตอ่ ไป กศน.ตำบลบำ้ นเลอื ก ธนั วำคม 2562

สำรบัญ คำนำ สำรบัญ หนำ้ กศน.ตำบลบ้ำนเลือก - เกษตรพอเพียงและเกษตรทฤษฎีใหม่ นำยวิฑรู ย์ ศรีเกษม ๑ ๒ - กำรแก้ดวงดว้ ยหลักพระพทุ ธศำสนำ : นำยสมควร ขำดิษ 3 - กำรปลกู พืชสมุนไพรโบรำณ : นำงเบญจศรี วงศส์ กลุ คณะผ้จู ัดทำ

1 แบบบนั ทึกชดุ ขอ้ มลู คลงั ปัญญำ-ภมู ิปญั ญำท้องถ่นิ ตำบลบ้ำนเลือก อำเภอโพธำรำม จงั หวัดรำชบุรี ช่ือภมู ปิ ญั ญำ : เกษตรพอเพียงและเกษตรทฤษฎีใหม่ ช่อื นำยวฑิ ูรย์ ศรีเกษม เกดิ . วนั เดอื นปเี กดิ : 10 กรกฏาคม พ.ศ. 2491 ทอี่ ยู่ปจั จุบนั (ท่ีสำมำรถติดตอ่ ได้) : บา้ นหุบมะกลา่ 85 หมู่ที 8 ตา่ บล บ้านเลือก. อ่าเภอโพธาราม จงั หวดั ราชบรุ ี รหสั ไปรษณีย์ 70120 โทรศพั ท์ : 087-802-6366 ควำมเปน็ มำของบุคคลคลงั ปัญญำ นายวิฑรู ย์ ศรเี กษม เปน็ ผปู้ ฏิบัตติ ามหลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง มาเป็นระยะเวลา 15 ปี เน้นความพอเพียง ท่าแต่พอประมาณ พงึ พาตนเอง ใช้เหตผุ ลในการด่าเนินชีวติ และการประกอบอาชีพทใี ช้ ประสบการณ์ในทางชีวิตประจ่าวันน้ันสอนเดก็ ในโรงเรียนเพราะท่านเองเปน็ ข้าราชการครอู ย่ทู ีโรงเรยี นบ้าน ดอนไม้ลายสอนให้เด็กนกั เรียนและคนในชุมชนนั้นได้ ทา่ การจดบัญชคี รัวเรอื น บัญชีฟารม์ และบนั ทึกข้อมูล การทา่ การเกษตรเพือวิเคราะหร์ วมถงึ วางแผนการผลิต มีความคดิ สร้างสรรค์ มีความเสียสละ และมีจติ ใจ เปน็ จติ อาสาในการถ่ายทอดความรู้ประสบการณก์ ารท่าการเกษตรแก่ผ้สู นใจ มีการเรยี นรู้จากการปฏบิ ตั จิ รงิ ในพื้นที 3 ไร่ ทา่ การเกษตร และ ปศุสตั ว์ ด้วยการเล้ยี งไก่ไข่ แพะและการปลกู ผลไม้ ปลอดสารพษิ เช่น ชมพู่ ละมุด มะนาว มะละกอ มะม่วง กลว้ ยหอมทอง กล้วยไข่ กล้วยน่า้ ว้า แตงตลอดจน มีระบบการจัดการ คุณภาพการปฏิบัตทิ างการเกษตรทีดีส่าหรบั พชื ผลติ ปยุ๋ ชวี ภาพ นา่้ หมักชีวภาพ เพอื ลดตน้ ทนุ การผลิต ผลผลิตได้รับมาตรฐาน เป็นการสรา้ งความเชือมนั ให้แก่ผูบ้ รโิ ภคดา้ นความปลอดภัยทางอาหารและดา้ น คณุ ภาพ มกี ารวางแผนการผลติ และหาวธิ กี ารลดตน้ ทุนการผลิต เพือสร้างความระมัดระวังดา้ นการ ประกอบอาชีพและวางแผนการใช้จา่ ยในครอบครัวอยา่ งเป็นระบบ ทา่ งานเพือสว่ นรวมและชมุ ชน เป็น แบบอยา่ งทีดีในการดา่ เนนิ ชวี ิต เปน็ ทียอมรับของคนในชุมชน จุดเดน่ ของภูมปิ ัญญำ - เปน็ แหล่งศึกษาดงู าน - เป็นสถานทถี า่ ยทอดความรู้ สิ่งท่ใี ชป้ ระโยชนใ์ นกำรฝึกฝนที่เกดิ จำกภมู ปิ ัญญำ ซึ่งพื้นท่ีอน่ื ไมม่ ี ได้แก่ - เป็นวทิ ยากร บรรยายเกียวกับการทา่ การเกษตรแบบผสมผสาน ทีเน้นใหเ้ กดิ การพึงพาตนเอง ใช้พน้ื ทเี กษตรกรรม ใหเ้ กดิ ประโยชนส์ งู สุดให้กบั เกษตรกร หน่วยงานต่าง ๆ และสรา้ งทีมงานเครือข่ายในการพฒั นาท้ังระดบั ชุมชนและท้องถนิ - ใชพ้ ้ืนทีเกษตรกรรมเป็นแหลง่ ในการเรียนรแู้ ละศกึ ษาดูงาน ในการทา่ การเกษตรแบบผสมผสาน ใหก้ ับแก่ เกษตรกร นักเรยี น นกั ศึกษาและผู้สนใจโดยทัวไป

รำยละเอียดของภูมปิ ัญญำท้องถ่ิน - รปู แบบในการถ่ายทอดความรู้ มที ้ังการศกึ ษาดงู าน การเข้ารับการอบรมและฝึกปฏิบัตจิ รงิ เพอื น่าประโยชน์ทีได้รบั ไปปฏิบัตใิ ช้ไดจ้ ริงในชีวติ ประจ่าวนั รปู แบบและลกั ษณะกำรถำ่ ยทอด กำรประชำสมั พันธ์ เผยแพร่ภูมิปัญญำท้องถนิ่ ยังไมเ่ คยมกี ารเผยแพร่/ ใช้เฉพาะบุคคล / เคยเผยแพร่เฉพาะในชมุ ชน มกี ารเผยแพรผ่ า่ นสอื มวลชนและสืออยา่ งแพรห่ ลาย มีการดูงานจากบุคคลภายนอก จ่านวน.........25.......คร้ัง จา่ นวน......200......คน มกี ารนา่ ไปใช้ ในพ้นื ท.ี .......10.......คน นอกพนื้ ท.ี ...15......คน อืนๆ (ระบุ)√ ลักษณะของภูมปิ ญั ญำทอ้ งถิน่ กำรพัฒนำตอ่ ยอดภูมปิ ญั ญำใหเ้ ปน็ นวัตกรรม คณุ ค่ำ (มูลค่ำ) และควำมภำคภูมิใจ ภมู ิปัญญาท้องถิน/นวัตกรรมทคี ดิ ค้นข้นึ มาใหม่ ภูมปิ ญั ญาทอ้ งถินดง้ั เดมิ ได้รบั การถา่ ยทอดมาจาก ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถนิ ทีได้พัฒนาและต่อยอด แบบเดิมคอื การปลกู พืชเชงิ เดยี ว กำรพัฒนำตอ่ ยอดคอื การปลูกพชื ผกั โดยการน่าสารทีได้จากการน่านา้่ หมักชวี ภาพมาฉดี พ่น ทา่ ให้ พืช ผกั เกิดการเจรญิ งอกงามดีขนึ้ สมบูรณ์ข้ึน และศัตรูพืชทีเป็นแมลงไม่มารบกวน และยังมคี วาม ปลอดภัยกับผูบ้ ริโภค การเลี้ยงสัตวไ์ วบ้ รโิ ภคเอง

3 ภำพถ่ำยเจำ้ ของภมู ิปัญญำ นายวิฑูรย์ ศรเี กษม (เจ้าของภูมปิ ญั ญาทางดา้ น.ปราชญเ์ กษตรกรเศรษฐกจิ พอเพยี ง)

4 รูปภำพภูมิปญั ญำ รูปภาพการเลย้ี งไก่ไข่ การเล้ยี งแพะ การปลูกผักปลอดสารพิษ การเล้ยี งกระตา่ ย

5 แบบบันทกึ ชดุ ข้อมูลคลังปัญญำ-ภมู ิปัญญำท้องถิน่ ตำบลบำ้ นเลือก อำเภอโพธำรำม จังหวดั รำชบุรี ชือ่ ภมู ิปัญญำ : การตรวจดวงชะตาแบบโบราณ ชอื่ นายสมควร นำมสกลุ ช่าดษิ วันเดือนปเี กิด : 12 เมษายน พ.ศ.2497 ท่ีอยู่ปัจจุบนั (ท่สี ำมำรถตดิ ต่อได้) : บ้านเลขที 22 หมูท่ 3ี ตา่ บลบา้ นเลอื ก อา่ เภอโพธาราม จังหวดั ราชบุรี รหสั ไปรษณีย์ 70120 โทรศัพท์ : 0801065354 ควำมเป็นมำของบุคคลคลังปญั ญำ ก่อนอืน่ ผมขอเคารพนอบน้อมพูชาพระคุณของคณุ ครทู ้หั ลายในอดีตและปจั จุบันไดแ้ ก่อาจารยจ์ าลองผ้สู อนวชิ าคน แรกในชืวิตของผมสมัยผมอายุ 13ปี ซ่งึ ขณะน้ผี มอายุ 48 ปีแล้ว พระครูสง่า ตรีเนตร (พระอาจารยโ์ หราศาสตร์คนท่ี 2 เป็นครโู หรทางจติ วิญญาณของผม ซ่ึงทาให้ผมได้สมั ผสั พลงั ทางจิตวญิ ญาณของโหราศาสตรอ์ ันย่ิงใหญ่ โดยผ่านการวางฤกษย์ าม) ผู้ทาให้ผมประทับใจใน โหราศาสตร์ไทยพาอย่างมาก ผมน่งั ฟังการทานายของท่านผา่ นคนท่มี ารบั การพยากรณ์โดยตรง เป็นเวลา 6 ปี ต้ังแต่อายุ 17 ปี และจนจบ การศึกษาม.๓ ท่านอาจารยเ์ สวก น่ิมวงษ์ ผมู้ เี ทคนิคแพรวพราวมีลักษณะเฉพาะตวั จริง ๆ ในการนาทักษาทั้งคู่ธาตแุ ละคู่สมพลของโหราศาสตร์ ไทย มาประยุกต์กบั โหราศาสตรพ์ าจนเกดิ ลักษณะโดดเด่นทส่ี ามารถพิสจู น์ได้ และให้ผลพยากรณท์ นี่ า่ พอใจมาก) ผมขอกราบเทา้ คุณครูโหราจารย์ ทง้ั หลายด้วยความนอบน้อม และซาบซ้งึ ในพระคุณของทา่ น ที่ได้ถ่ายทอดความรสู้ ึกต่อกันมาจนถงึ อนุชนร่นุ หลังอย่างผมไดเ้ ป็นศิษยข์ อคารวะ จุดเด่นของภมู ิปัญญำ - เปน็ แหล่งศกึ ษาดงู าน - เป็นสถานทีถ่ายทอดความรู้ วตั ถดุ บิ ท่ใี ชป้ ระโยชน์ในกำรผลติ ภณั ฑท์ เ่ี กิดจำกภูมิปัญญำ ซ่ึงพนื้ ท่อี ืน่ ไม่มี ไดแ้ ก่ - หนงั สือต่าราบทสวดพธิ ีกรรมคาถาตา่ งๆ - ดอกไม้ ธูป เทียน - ใบตองกลว้ ยนา่้ วา - ขันธ์๕ยกครู

6 รำยละเอียดของภูมปิ ญั ญำท้องถิ่น - รูปแบบในการถ่ายทอดความรู้ มีทง้ั การศกึ ษาดูงาน การเข้ารับการอบรมและฝึกปฏบิ ตั จิ รงิ เพือน่าประโยชน์ทีได้รับไปปฏิบตั ิใช้ได้จรงิ ในชีวิตประจ่าวัน รูปแบบและลักษณะกำรถ่ำยทอด กำรประชำสมั พันธ์ เผยแพร่ภมู ปิ ญั ญำท้องถิ่น ยังไมเ่ คยมีการเผยแพร/่ ใชเ้ ฉพาะบุคคล เคยเผยแพร่เฉพาะในชุมชน มีการเผยแพรผ่ ่านสอื มวลชนและสอื อยา่ งแพรห่ ลาย มกี ารดูงานจากบุคคลภายนอก จา่ นวน........-........ครงั้ จ่านวน.......-......คน มกี ารนา่ ไปใช้ ในพืน้ ที........-.......คน นอกพ้ืนที....-.....คน อืนๆ (ระบุ) ลกั ษณะของภูมิปัญญำท้องถน่ิ กำรพัฒนำตอ่ ยอดภูมิปัญญำใหเ้ ปน็ นวตั กรรม คณุ ค่ำ (มูลค่ำ) และควำมภำคภูมิใจ ภมู ปิ ัญญาท้องถิน/นวตั กรรมทีคิดค้นขน้ึ มาใหม่ ภมู ิปญั ญาท้องถนิ ดัง้ เดมิ ไดร้ ับการถา่ ยทอดมาจาก ภมู ปิ ญั ญาท้องถนิ ทีไดพ้ ัฒนาและตอ่ ยอด แบบเดิมคอื มีการยกครูขันธ์๕แตล่ ะประเพณีแบบดง้ั เดิมโบราณ กำรพัฒนำตอ่ ยอดคือ ปจั จุบนั มกี ารพฒั นาการท่าพธิ ีกรรมทางด้านศาสตรก์ ารตรวจดวงชะตา พื้นดวงสามารถท่าได้โดยมีการยกครูขนั ธ์๕ ก่อน มกี ารท่าสมาธิให้มจี ิตใจทีแน่วแน่และสามารถกา่ หนดการ ดา่ เนนิ ชีวติ ได้อย่างมนั ใจ

ถ่ำยภำพของภูมปิ ญั ญำ นายสมควร ช่าดิษ (เจ้าของภมู ปิ ญั ญาเรืองการตรวจดวงชะตาแบบโบราณ)

9 รปู ภำพภูมปิ ญั ญำ การคา่ นวณตรวจดวงชะตาแบบการตรวจสอบจากพน้ื ดวงตกฟากของแตล่ ะบคุ คล ตา่ ราทีรวบรวมตามแบบฉบบั โบราณ

10 แบบบันทกึ ชดุ ข้อมลู คลังปัญญำ-ภูมปิ ญั ญำท้องถ่นิ ตำบลบ้ำนเลอื ก อำเภอโพธำรำม จงั หวดั รำชบรุ ี ชอ่ื ภมู ิปัญญำ : ปราชญ์เศรษฐกจิ พอเพยี งทางด้านพชื สมุนไพรโบราณ ช่ือ นางเบญจศรี นำมสกลุ วงศ์สกลุ วันเดอื นปเี กดิ : 27 มิถนุ ายน พ.ศ.2489 ที่อยู่ปัจจุบัน (ท่สี ำมำรถติดตอ่ ได)้ บา้ นเลขที 17 หมทู่ ี 3 ตา่ บลบ้านเลือก อ่าเภอโพธาราม จงั หวัดราชบุรี รหสั ไปรณีย์ 70120 โทรศพั ท์ : 0984371439 Facebook : - ควำมเปน็ มำของบุคคลคลงั ปัญญำ นางเบญจศรี วงศส์ กลุ เป็นผู้ปฏบิ ัติตามหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียงมาเป็นระยะเวลา20 ปี เน้นความพอเพยี ง ทา่ แตพ่ อประมาณ พงึ พา ตนเอง ใช้เหตุผลในการด่าเนินชีวติ และ การประกอบอาชพี ทา่ การจดบัญชีครวั เรือน บัญชีฟาร์ม และบันทึกข้อมลู ดา้ นการท่าการเกษตรเพอื วิเคราะห์วางแผนการผลิต มีความคิดสร้างสรรค์ มคี วามเสยี สละ และมีใจเปน็ จิตอาสาในการถา่ ยทอดความรู้ ประสบการณ์และการท่าการเกษตร แก่ผสู้ นใจ มกี ารเรยี นรูจ้ ากการปฏบิ ัตจิ รงิ ในพนื้ ที 3 ไร่ ทา่ การเกษตรแบบผสมผสาน ด้วยการปลกู พืชสมนุ ไพรและการปลูกผลไม้ ปลอดสารพษิ เช่น ชมพู่ ละมดุ มะนาว มะละกอ มะม่วง กล้วยหอมทอง กล้วยไข่ กล้วยน่้าวา้ เปน็ ต้น มรี ะบบการจัดการคุณภาพการปฏบิ ัตทิ างการเกษตรกรที ดสี ่าหรบั พืช ผลิตปุ๋ยชีวภาพ นา่้ หมักชีวภาพ เพือลดตน้ ทุนการผลติ ผลผลติ ได้รบั มาตรฐาน เป็นการสรา้ งความเชือมันใหแ้ กผ่ บู้ รโิ ภคดา้ นความ ปลอดภยั ทางอาหารและด้านคุณภาพ มีการวางแผนการผลิต และหาวิธกี ารลดต้นทนุ การผลติ เพอื สร้างความระมัดระวังดา้ นการประกอบอาชพี และวางแผนการใชจ้ า่ ยในทางครอบครวั อย่างเปน็ ระบบ ท่างานเพือสว่ นรวมและสงั คมชมุ ชน เปน็ แบบอย่างทดี ีในการด่าเนินชีวติ และเป็นที ยอมรับของคนในชมุ ชน จดุ เดน่ ของภูมปิ ัญญำ - เปน็ แหลง่ ศกึ ษาดูงาน - เปน็ สถานทีถ่ายทอดความรู้ - เปน็ การสร้างรายไดใ้ ห้กับครอบครัวได้เป็นอย่างดี วัตถุดบิ ทใ่ี ช้ประโยชนใ์ นกำรผลิตภณั ฑท์ ่เี กดิ จำกภมู ิปัญญำ ซ่ึงพนื้ ทอี่ นื่ ไมม่ ี ได้แก่ - เป็นการนา่ พืชสมนุ ไพรหายากจากธรรมชาติมาปรุงเป็นตวั ยาต่างๆ - เป็นการน่าพืชสมุนไพรบารณในท้องถนิ มาต่อยอดในการสรา้ งอาชีพ

11 รำยละเอยี ดของภูมปิ ญั ญำทอ้ งถิ่น - รูปแบบในการถ่ายทอดความรู้ มีท้งั การศึกษาดงู าน การเข้ารับการอบรมและฝึกปฏิบัติจริง เพอื น่าประโยชน์ทีไดร้ ับไปปฏบิ ัติใชไ้ ด้จรงิ ในชีวิตประจา่ วนั รูปแบบและลักษณะกำรถำ่ ยทอด กำรประชำสมั พันธ์ เผยแพร่ภมู ิปญั ญำท้องถน่ิ ยังไม่เคยมีการเผยแพร/่ ใช้เฉพาะบุคคล เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชุมชน มีการเผยแพรผ่ า่ นสือมวลชนและสอื อย่างแพร่หลาย มกี ารดูงานจากบุคคลภายนอก จ่านวน........8........ครงั้ จ่านวน.......105......คน มกี ารน่าไปใช้ ในพื้นที........-.......คน นอกพน้ื ท.ี ...-.....คน อืนๆ (ระบุ) ลกั ษณะของภูมปิ ัญญำท้องถิ่น กำรพัฒนำต่อยอดภูมิปัญญำให้เปน็ นวัตกรรม คุณค่ำ (มูลค่ำ) และควำมภำคภูมใิ จ ภูมปิ ัญญาทอ้ งถิน/นวตั กรรมทคี ดิ ค้นขึน้ มาใหม่ ภมู ิปญั ญาทอ้ งถินดั้งเดมิ ไดร้ บั การถา่ ยทอดมาจาก ภูมปิ ญั ญาท้องถนิ ทีไดพ้ ัฒนาและต่อยอด แบบเดมิ คือ เป็นการน่าพชื สมนุ ไพรบารณมาใชใ้ นรปู แบบเดมิ ๆทา่ ให้ผ้ใู ช้ไม่นยิ ม กำรพัฒนำต่อยอดคือ เป็นการน่าพืชสมุนไพรบารณในทอ้ งถนิ มาตอ่ ยอดในการสรา้ งอาชีพทา่ สนิ ค้าทีเกิดจากการแปรรูปสมุนไพรมาสรา้ งรายได้และพัฒนาผลิตภณั ฑใ์ หม้ คี วามทันสมัยมากขน้ึ

12 ถำ่ ยภำพเจ้ำของภูมิปัญญำ นางเบญจศรี วงศ์สกุล (เจา้ ของภมู ปิ ญั ญาปราชญ์เศรษฐกจิ พอเพียงทางด้านพชื สมุนไพรโบราณ)

13 รูปภำพภูมปิ ญั ญำ มีการประหยัดพื้นทใี นการปลูกพืชผกั สวนครวั โดยใชร้ องในการปลกู พืชหลายๆชนดิ รวมกัน สรรพคณุ ของพชื สมนุ ไพรแต่ละชนิด

ที่ปรกึ ษำ คณะผูจ้ ดั ทำ นางสนุ ันทา โนรีสวุ รรณ นางโสภิญา ศรที อง ผู้อ่านวยการ กศน.อา่ เภอโพธาราม ครู อาสาสมัคร ฯ รำ่ ง/เรียบเรยี งและจดั ทำ ครู กศน.ต่าบลบ้านเลอื ก นายกติ ติ พุทธา