บทเรียนสำเร็จรูปแบบ e-book เรื่อง ทวีปแอฟริกา เล่ม 2

เล่ม 2 บทเรียนสำเร็จรปู ทวีปแอฟรกิ า ลักษณะสังคมและเศรษฐกิจ ระดับชั้นมธั ยมศึกษาปีท่ี 2 โรงเรยี นเทิงวิทยาคม นางพิชยา วรี ะพงษ์ ครู วทิ ยฐานะชำนาญการพเิ ศษ โรงเรยี นเทิงวทิ ยาคม อำเภอเทิง จงั หวัดเชียงราย สำนกั งานเขตพ้นื ทกี่ ารศกึ ษามัธยมศึกษาเชียงราย

ก คำนำ บทเรยี นสำเร็จรปู เรอ่ื ง แอฟรกิ า สร้างขึ้นเพือ่ ใชป้ ระกอบการเรียนการสอนของครูและนักเรียน รายวิชา ส22103 สงั คมศกึ ษา ช้นั มธั ยมศึกษาปที ี่ 2 กลุ่มสาระการเรียนร้สู ังคมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม โรงเรยี นเทงิ วิทยาคม บทเรยี นสำเรจ็ รูปเป็นกิจกรรมการเรยี นการสอนรูปแบบหน่งึ ทม่ี ุ่งใหผ้ ้เู รยี นได้ ศึกษาเรียนรดู้ ้วยตนเอง ผ้เู รยี นสามารถ “คดิ ทำ นำเสนอ” ได้ดว้ ยตนเอง เพอื่ นำไปสู่เป้าหมายการ ปฏริ ูปการศกึ ษารปู แบบใหม่ คอื เป็นคนดี คนเกง่ และมคี วามสขุ ในบทเรียนประกอบดว้ ย เนื้อหาสาระเกี่ยวกบั ทวีปแอฟริกาเรือ่ ง สภาพแวดลอ้ มทางกายภาพ ของทวปี แอฟรกิ า โดยจัดเนอื้ หาไวเ้ ป็นกรอบ แต่ละกรอบจะมคี ำถามและเฉลยคำตอบไวใ้ นกรอบ ถดั ไป มีแบบทดสอบก่อนเรยี นและแบบทดสอบหลังเรียน เพอื่ ให้นักเรียนไดต้ รวจสอบและประเมินผล การเรียนรู้ด้วยตนเอง นกั เรยี นควรปฏิบัตติ ามคำชี้แจงในการศกึ ษาบทเรียนสำเรจ็ รูปเพือ่ ให้เกดิ การเรยี นรู้ มคี วามรู้ ความเขา้ ใจ และสามารถนำความรู้ที่ไดร้ บั เปน็ พ้นื ฐานในการศกึ ษาต่อในระดับทีส่ งู ขน้ึ และนำไป ประยกุ ตใ์ ชใ้ นชวี ิตประจำวันต่อไป พิชยา วรี ะพงษ์

สารบญั ข เร่ือง หนา้ 1. คำนำ ก 2. สารบัญ ข 3. จดุ ประสงค์ในการใชบ้ ทเรยี นสำเรจ็ รปู ค 4. คำแนะนำสำหรับครู 1 5. คำแนะนำสำหรับนกั เรยี น 2 6. ขนั้ ตอนการใช้แบบเรยี นสำเรจ็ รูป 3 7. มาตรฐานการเรียนรู้ จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ 4 8. แบบทดสอบกอ่ นเรยี น 5 9. เฉลยแบบทดสอบก่อนเรยี น 7 10.กรอบที่ 1 เรอ่ื งสภาพแวดลอ้ มทางกายภาพของทวปี แอฟริกา 8 - 27 จนถงึ กรอบท่ี 19 28 11.แบบทดสอบหลงั เรียน 30 12.เฉลยแบบทดสอบหลังเรยี น

ค จุดประสงคใ์ นการใช้บทเรยี นสำเร็จรูป 1. เพ่อื ใหน้ ักเรียนได้ศกึ ษาค้นคว้าด้วยตนเอง 2. เพ่ือให้นักเรยี นมคี วามรู้ ความเขา้ ใจ เรอ่ื ง ลักษณะทางสังคมและเศรษฐกจิ ของทวปี แอฟริกา กลมุ่ สาระการเรียนรู้กลุม่ สงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม มากยงิ่ ขน้ึ 3. เพื่อปลูกฝงั คณุ ธรรม ความซ่ือสัตย์ และความมีวนิ ัยในตนเอง 4. ใช้ประกอบการสอนในแผนการจดั การเรยี นรู้ รายวิชา สงั คมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม รหสั วชิ า ส22103 5. เพื่อนำผลการเรียนไปประเมินการสอบ การผ่านจดุ ประสงค์การเรยี นรู้ รายวิชาสังคมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม รหสั วิชา ส 22103 6. เพอื่ เปน็ เครื่องมือในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนสำหรับนกั เรียนท่มี ีความสามารถ และสตปิ ัญญาแตกต่างกันระหวา่ งบุคคล 7. สามารถนำมาใชใ้ นการซ่อมเสริมของนักเรยี น ในกรณีท่ีนักเรียนไมผ่ า่ นเน้ือหา รายจุดประสงค์ หรืออาจใช้กรณีทสี่ อนไม่ทนั บางเนื้อหา หรอื บางจุดประสงค์

1 คำแนะนำสำหรับครูในการใช้บทเรียนสำเรจ็ รูป 1. ศกึ ษาแผนการจดั การเรียนรู้ ประกอบดว้ ยสาระสาคญั จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ สาระการเรียนรู้ กิจกรรม การเรียนการสอน สือ่ การเรยี นการสอน การวดั ผลประเมินผล 2. ครูควรใหน้ กั เรยี นไดศ้ กึ ษาอยา่ งครบถว้ นทกุ คน และควรชแี้ จงวธิ ีเรียนท่ถี กู ตอ้ ง เช่น ตอ้ งเรยี นดว้ ยตนเอง ไม่เปิดดูเฉลยก่อนตอบ และตอ้ งปฏิบัติตามข้ันตอนหรือคาชีแ้ จงท่ีระบุไวใ้ นแต่ละเล่มของบทเรียนสาเร็จรูปอย่าง เครง่ ครดั 3. ก่อนทากิจกรรมแต่ละเลม่ ครูควรนาเขา้ ส่บู ทเรียนเพ่อื เรา้ ใจใหผ้ เู้ รียนอยากเรยี น โดยมกี จิ กรรมท่สี รา้ งขึน้ ตามแผนการจดั การเรียนรูข้ องแตล่ ะเลม่ 4. ในการศึกษาบทเรียนแต่ละเล่ม ถา้ พบว่านักเรียนคนใดสงสัยหรือมีข้อผิดพลาด ครูจะตอ้ งใหผ้ ูเ้ รียน ยอ้ นกลับไปศึกษาในกรอบท่ีผ่านมาหรือใหค้ าแนะนาเพ่ิมเติม เพ่ือจะไดส้ รา้ งความม่นั ใจและเกิดความเขา้ ใจใน เนอื้ หาดยี ิ่งขนึ้ 5. หลงั จากท่ีนกั เรยี นทกุ คนศกึ ษาบทเรียนสาเรจ็ รูปแตล่ ะเล่มจบลง ครูอาจชว่ ยสรุปซกั ถามหรือ ทบทวนอกี ครงั้ ก็ไดต้ ามความจาเป็น เพ่อื เสรมิ สรา้ งความรูค้ วามเขา้ ใจเพิม่ มากขึน้

2 คำแนะนำสำหรบั นักเรยี นในการใช้บทเรียนสำเรจ็ รูป 1. อ่านคำแนะนำการใช้บทเรียนสำเรจ็ รปู ให้เข้าใจก่อนศึกษาเนือ้ หาบทเรียน 2. ศึกษามาตรฐานการเรียนรู้ ตัวช้วี ัด จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ สาระสำคญั ใหเ้ ข้าใจก่อนทำ แบบทดสอบกอ่ นเรยี น 3. ทำแบบทดสอบก่อนเรียน เพ่อื ต้องการวัดความรู้พืน้ ฐานของนักเรยี นก่อนการเรยี นรู้ หา้ มดเู ลยกอ่ นตอบ 4. ตรวจคำตอบแบบทดสอบก่อนเรียน โดยดจู ากเฉลยทใ่ี ห้ไว้ 5. ศึกษาบทเรยี นทีละกรอบตามลำดบั ให้เข้าใจ แลว้ ตอบคำถามทุกข้อของแตล่ ะกรอบ โดยไมข่ ้ามไปดเู ฉลยกอ่ น แลว้ ตรวจคำตอบจากเฉลยในกรอบถัดไป 6. ถ้านกั เรยี นตอบถูกใหศ้ กึ ษาในกรอบถัดไป แต่ถ้านักเรยี นตอบผิดใหย้ ้อนกลับไปศึกษา เนื้อหาในกรอบเดิมอีกครัง้ เมื่อเข้าใจแล้วจงึ ศกึ ษาในกรอบถดั ไป 7. นกั เรยี นศึกษาบทเรียนดว้ ยตนเอง ถา้ มีปญั หาหรือข้อสงสยั ให้ถามเพอื่ นในกลุ่ม เดยี วกนั หรือปรกึ ษาครู 8. เม่อื ศึกษาบทเรียนครบทุกกรอบแลว้ ให้ทำแบบฝึกหดั และแบบทดสอบหลงั เรียนโดย ไมเ่ ปิดกลับไปดเู นื้อหาในกรอบขณะท่ที ำ 9. นกั เรยี นต้องได้คะแนนร้อยละ 70 ขึน้ ไปจงึ จะถือว่าผ่านเกณฑ์การประเมนิ ผลและ สามารถเรียนบทเรียนเล่มต่อไปได้ ถา้ คะแนนไม่ถึงรอ้ ยละ 70 นกั เรียนตอ้ งกลับไปศกึ ษาบทเรยี น อีกคร้ังหน่งึ แลว้ ทำแบบทดสอบหลงั เรียนใหมจ่ นกวา่ จะทำคะแนนผ่านเกณฑ์การประเมนิ คอื ร้อย ละ 70 ข้นึ ไป 10. นักเรยี นตอ้ งมคี วามซื้อสัตยต์ ่อตนเอง และไมด่ ูเฉลยก่อนตอบคำถาม ทำแบบฝกึ หัด หรือทำแบบทดสอบ

3 ขนั้ ตอนการศกึ ษาบทเรยี นสำเร็จรูป 1. อา่ นคำแนะนำใหเ้ ขา้ ใจ 2. ทำแบบทดสอบก่อนเรยี น 3. ศกึ ษาบทเรยี นสำเรจ็ รปู 4. ทำแบบทดสอบหลังเรยี น 5. ผ่านเกณฑ์ ไมผ่ ่านเกณฑ์ 6. ศกึ ษาเร่อื งใหม่

4 มาตรฐานการเรียนรู้ มาตรฐาน ส 5.1 เข้าใจลักษณะของโลกทางกายภาพ และความสัมพันธ์ของสรรพสิ่งซึ่งมีผลต่อ กันและกัน ในระบบของธรรมชาติ ใช้แผนที่และเครื่องมือทางภูมิศาสตร์ในการค้นหา วิเคราะห์ สรุป และใชข้ อ้ มลู ภูมิสารสนเทศอย่างมีประสทิ ธิภาพ มาตรฐาน ส 5.2 เขา้ ใจปฏิสัมพันธ์ระหวา่ งมนุษยก์ บั สภาพแวดลอ้ มทางกายภาพท่ีก่อใหเ้ กิด การสรา้ งสรรคว์ ัฒนธรรม มจี ติ สำนึกและมสี ่วนร่วมในการอนุรักษท์ รัพยากรและสิง่ แวดล้อม เพื่อ การพฒั นาท่ยี ัง่ ยืน ตัวชี้วัด ส 5.1 : ม.2/2 วิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างลักษณะทางกายภาพและสังคมของทวีป ยโุ รปและแอฟริกา ส 5.2 : ม.2/1 วิเคราะห์การก่อเกิดสิ่งแวดล้อมใหม่ทางสังคม อันเป็นผลจากการ เปลี่ยนแปลงทางธรรมชาตแิ ละทางสังคมของทวีปยโุ รป และแอฟรกิ า สาระสำคญั /ความคดิ รวบยอด ประชากรของทวปี แอฟริกาสว่ นใหญ่เปน็ เผา่ พนั ธ์ุเดยี วกนั มีการผสมผสานนอ้ ย มีเอกลักษณ์ คือ มีผิว สีดำ ส่วนในบางบริเวณมีเชื้อสายคอเคซอยด์ ทำให้ลักษณะทางกายภาพของทวีปแอฟริกา มีอิทธิพลต่อ ประชากร สงั คม และวฒั นธรรมของทวีปแอฟรกิ า จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ 1. อธบิ ายลกั ษณะประชากรและการเปลยี่ นแปลงประชากรในทวปี แอฟรกิ าได้ (K) 2. สืบค้นข้อมูลลักษณะทางเศรษฐกิจและการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกจิ ของทวีปแอฟริกาได้ (P) 3. เห็นความสำคัญลกั ษณะทางสงั คม และวัฒนธรรมของทวปี แอฟริกา (A)

5 แบบทดสอบก่อนเรียน เร่อื ง ลกั ษณะทางสังคมและเศรษฐกจิ ของทวปี แอฟรกิ า คำช้ีแจง 1. ให้นกั เรียนทำเคร่อื งหมาย × ทบั อกั ษร ก ข ค หรือ ง ท่ถี กู ต้องท่ีสดุ เพียงขอ้ เดียวเท่านน้ั 2. แบบทดสอบมที ้งั หมด 10 ข้อ 10 คะแนน ใชเ้ วลา 10 นาที 1. ข้อใดเป็นลักษณะประชากรชาวแอฟริกัน ก. รปู ร่างไมส่ งู ใหญม่ ากนกั ผมสีดำ กะโหลกศรี ษะค่อนข้างยาว ข. รูปรา่ งสูงใหญ่ ตาสีฟ้า ผมสที อง กะโหลกศรี ษะคอ่ นข้างยาว ค. รปู ร่างลำ่ สัน เต้ยี ผมและตาสีน้ำตาล กะโหลกศีรษะคอ่ นข้างกลม ง. รูปรา่ งสันทัด ผิวสดี ำ ผมสีดำ หยกิ ขมวดตดิ หนังศีรษะ ริมฝปี ากหนา กะโหลกศีรษะคอ่ นขา้ งกลม 2. เผา่ พนั ธดุ์ ้งั เดมิ ของทวปี แอฟริกา ทอี่ าศัยอย่บู ริเวณทะเลทรายไปจนถึงชายฝั่งทะเลเมดิเตอร์เรเนียน คอื ชนเผ่าใด ก. เผา่ ปกิ มี ข. เผา่ อาหรับ ค. เผ่าบชุ แมน ง. เผ่าเบอรเ์ บอร์ 3. บรเิ วณใดของแอฟรกิ าท่มี ปี ระชากรเบาบาง ก. บริเวณลุม่ แม่นำ้ ไนลป์ ระเทศอียิปต์ ข. บริเวณทะเลสาบวิกตอเรีย ค. บรเิ วณทะเลทรายสะฮารา ง. บริเวณอา่ วกินี 4. ขอ้ ใดไมใ่ ชส่ าเหตุทีท่ ำใหป้ ระชากรในทวปี แอฟริกาอพยพเข้าไปอย่ใู นเมืองมากข้ึน ก. ถูกชนเผ่าอ่ืนรกุ ราน ข. ขาดแคลนอาหาร ค. ความแหง้ แลง้ ง. ความยากจน

ลกั ษณะทางสังคมและเศรษฐกิจของทวปี แอฟริกา 6 5. ข้อใดไมใ่ ช่สาเหตุของการเปลีย่ นแปลงทางสังคมและวฒั นธรรมของทวปี แอฟริกา ก. การเพิ่มขน้ึ ของประชากร ข. ปญั หาความไมส่ งบในบางประเทศ ค. การเข้ามาลงทุนของนกั ลงทนุ จากยโุ รป ง. ความอดุ มสมบรู ณ์ของทรัพยากรธรรมชาติ 6. สภาพแวดล้อมและสังคมของทวปี แอฟริกา มีการเปลยี่ นแปลงเป็นสงั คมใหมม่ ากขึ้น ยกเวน้ ขอ้ ใด ก. มเี ส้นทางคมนาคมทส่ี ะดวกและทันสมยั เพ่ิมขนึ้ ข.การเขา้ แถวรอรับอาหารจากองค์การสหประชาชาติ ค. สงั คมเผา่ กลางทะเลทรายดำรงชีพด้วยการเลยี้ งสตั วแ์ บบเร่ร่อน ง. การเพิม่ ข้ึนของโรงแรมหรูกลางนครเคปทาวน์ยา่ นธุรกจิ ของชาวยุโรป 7. ขอ้ ใดต่อไปน้ีแสดงให้เห็นสิ่งแวดล้อมใหม่ของทวีปแอฟริกา ก. การมภี าษาพืน้ เมืองเปน็ ของตนเอง ข. แหลง่ ชมุ ชนจีนในเมอื งเคปทาวน์ ค. ความขดั แยง้ ระหวา่ งชนเผ่า ง. การเล้ียงสตั ว์แบบเร่รอ่ น 8. ขอ้ ใดเป็นอุปสรรคของการพัฒนาดา้ นคมนาคมขนส่งของทวปี แอฟริกา ก. ประชากร เทคโนโลยี ข. งบประมาณ ประชากร ค. ภูมิประเทศ เทคโนโลยี ง. ภูมอิ ากาศ ภูมปิ ระเทศ 9. เพราะเหตใุ ด ทวปี แอฟริกาจึงทำการเพาะปลกู ไดผ้ ลผลิตน้อยไม่พอบรโิ ภคภายในประเทศ ก. ประสบภยั แล้ง ข. มีพื้นทเี่ พาะปลูกนอ้ ย ค. เกิดภาวะน้ำทว่ มขังตลอดท้งั ปี ง. ประชากรไม่มคี วามร้ทู างการเกษตร 10. ขอ้ ใด คืออุปสรรคในการพฒั นาเศรษฐกิจของทวีปแอฟริกา เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน ก. การเข้ามาลงทนุ ของนักลงทนุ จากยุโรป ข. ความแห้งแล้งตดิ ต่อกันเป็นเวลานาน ค. ผลผลิตด้านอตุ สาหกรรมมีนอ้ ย ง. ความขดั แย้งทางการเมือง

ลักษณะทางสังคมและเศรษฐกิจของทวปี แอฟริกา 7 เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน ขอ้ ท่ี คำตอบ 1ง 2ง 3ค 4ก 5ง 6ค 7ข 8ค 9ก 10 ข เรมิ่ เขา้ สู่บทเรยี น

ลักษณะทางสังคมและเศรษฐกิจของทวปี แอฟริกา กรอบที่ 1 8 ลกั ษณะท่วั ไปทางประชากรของทวีปแอฟริกา ประชากรของทวีปแอฟริกาส่วนใหญ่เป็นเผ่าพันธุ์เดยี วกันมีการผสมผสานน้อย มีเอกลักษณ์ คือ มีผิวสีดำ ส่วนในบางบริเวณมีเชื้อสายคอเคซอยด์ เขตที่มีประชากรอาศัยอยู่หนาแน่น ได้แก่ บริเวณที่มีสภาพแวดล้อม ธรรมชาตสิ ง่ เสริมตอ่ การตง้ั ถ่ินฐานอย่อู าศัย คอื มคี วามช้นื เพียงพอ มีดนิ อุดมสมบรู ณแ์ ละมีอากาศไมร่ ้อนจัดเกินไป ไดแ้ ก่ 1) ที่ราบลมุ่ แมน่ ้ำไนล์ ในประเทศอยี ิปต์ เปน็ แหล่งท่มี ีน้ำและดนิ อดุ มสมบรู ณ์เหมาะแก่การเพาะปลูก 2) ที่ราบลุ่มแม่น้ำไนเจอร์และชายฝั่งอ่าวกินี ได้แก่ บริเวณชายฝั่งตั้งแต่ประเทศแกมเบียถึงคองโก เป็น บรเิ วณที่ได้รับอทิ ธพิ ลจากทะเล อากาศจึงไม่ร้อนจดั จนเกินไป มคี วามชน้ื เพยี งพอมที ่รี าบชายฝ่งั เป็นแนวยาว และมี ทร่ี าบลมุ่ แมน่ ำ้ ไนเจอร์เปน็ แหลง่ ทมี่ ดี ินอดุ มสมบูรณ์เหมาะแก่การอยู่อาศัยและประกอบอาชีพเกษตรกรรม 3) ที่ราบสูงภาคตะวันออก ได้แก่ บริเวณประเทศเอธิโอเปีย ยูกันดา เคนยา และแทนซาเนีย เป็นเขตที่มี อากาศไม่ร้อนจัดเกินไปเพราะเป็นบริเวณที่ราบสูง มีพืชพรรณธรรมชาติเป็นทุ่งหญ้าเหมาะแก่การเลี้ยงสัตว์และ อากาศอบอุน่ สบาย 4) คาบสมุทรภาคใต้ ในเขตประเทศสาธารณรฐั แอฟริกาใต้ มีอากาศอบอุ่นและมีทรัพยากรธรรมชาติอดุ ม สมบูรณ์เหมาะแก่การตง้ั ถน่ิ ฐานอย่อู าศยั และประกอบอาชีพ กรอบต่อไปเป็นเรื่องอะไร ไปดกู ันเลย แล้วอย่าลมื ตอบคำถาม ด้วยนะครับเพ่ือนๆ คำถาม (1 คะแนน) พนื้ ทีบ่ รเิ วณใดทมี่ ีประชากรอาศยั อยู่ ศึกษากรอบท่ี 2

ลักษณะทางสงั คมและเศรษฐกิจของทวีปแอฟริกา กรอบท่ี 2 9 เฉลยคำตอบกรอบที่ 1 1. ท่รี าบลมุ่ แมน่ ำ้ ไนล์ 2. ท่ีราบลุ่มแม่นำ้ ไนเจอรแ์ ละชายฝั่งอ่าวกนิ ี 3. ท่รี าบสูงภาคตะวนั ออก 4. คาบสมุทรภาคใต้ ในเขตประเทศสาธารณรัฐแอฟรกิ าใต้ ลักษณะประชากร สามารถแบง่ ได้ 2 กลุม่ ดังน้ี 1.เชอ้ื ชาตนิ กิ รอยด์ เรียกอีกอย่างว่า แอฟรกิ ันนโิ กร เปน็ ชนกลุม่ ใหญ่ท่ีสุดของทวปี ผวิ สดี ำ ผมสีดำหรือ น้ำตาล เส้นผมหยิกหยองเป็นขมวดติดหนังศีรษะ ริมฝีปากหนา จมูกแบนและกว้าง ขากรรไกรยื่น กะโหลก ศีรษะค่อนข้างยาว ในแอฟริกามีอยู่หลายกลุ่มและแต่ละกลุ่มมีลักษณะแตกต่างกัน เช่น กลุ่มบันตู อาศัยอยู่ แอฟริกาตะวันออก แอฟรกิ ากลางและแอฟริกาใต้ เชน่ เผา่ วาตูซี มีรูปร่างสงู ใหญ่ กลุ่มปิกมี มีรปู ร่างเตี้ยทสี่ ดุ อาศยั อยบู่ รเิ วณปา่ ดบิ ลุม่ แมน่ ้ำคองโกในแอฟริกากลาง กล่มุ บุชแมน มรี ปู รา่ งเล็ก อาศัยอยใู่ นเขตทะเลทรายคาลาฮารี ใน แอฟริกาตอนใต้ กลมุ่ ซดู านนิโกร อาศยั อย่ใู นแอฟรกิ าตะวันตก 2.เชื้อชาติคอเคซอยด์ มีผิวสีน้ำตาลค่อนข้างขาว ผมหยิกเป็นลอน ริมฝีปากบาง จมูกค่อนข้างโด่ง แบ่งเป็นชาวอียิปต์และซูดาน ส่วนใหญ่อยู่บริเวณลุ่มแม่น้ำไนล์ กลุ่มชาวเบอร์เบอร์ ในแอฟริกาตะวันตกเฉียง เหนือ กลุ่มชาวโซมาเลียและเอธิโอเปีย ในแอฟริกาตะวันออก ส่วนพวกผิวขาวกลุ่มใหม่ที่อพยพไปจากทวีปยุโรป นิยมตงั้ ถน่ิ ฐานในเขตอบอุน่ ทางตอนใตข้ องทวปี โดยเฉพาะในประเทศสาธารณรฐั แอฟริกาใต้ มปี ระมาณ 7 ลา้ นคน นอกจากน้ยี งั มีพวกผิวขาวจากปากสี ถานและอินเดยี ซ่ึงอพยพเข้าไปอาศัยอยู่ทางภาคตะวนั ออกของทวปี เราเชอ้ื ชาติ สว่ นเราเชอ้ื ชาติ นกิ รอยด์ คอเคซอยด์ คำถาม (1 คะแนน) ผวิ สีนำ้ ตาลคอ่ นขา้ งขาว ผมหยกิ เป็นลอน ริมฝีปากบาง จมูกค่อนขา้ งโด่ง เปน็ ลักษณะของเชือ่ ชาตใิ ด ศกึ ษากรอบท่ี 3

ลกั ษณะทางสงั คมและเศรษฐกิจของทวีปแอฟริกา กรอบที่ 3 10 เฉลยคำตอบกรอบท่ี 2 เช้อื ชาติคอเคซอยด์ ทางตอนเหนอื ของทวีปแอฟริกา บรเิ วณประเทศอียิปตป์ ัจจบุ ัน เป็นแหลง่ อารยธรรมลุม่ แม่น้ำท่ีเก่าแก่ ที่สุดแห่งหนึ่งของโลก ซึ่งเริ่มต้นเมื่อประมาณ 6,000 ปีมาแล้ว ได้แก่ อารยธรรมลุ่มแม่น้ำไนล์ สิ่งที่แสดงถึง อารยธรรมของชาวอยี ิปตโ์ บราณ ไดแ้ ก่ การชลประทาน ที่สามารถนำนำ้ จากแม่น้ำไนล์ มาใช้ในการเกษตร ทำ ให้สามารถเพาะปลูกได้ปีละ 2-3 ครั้ง การสร้างพีระมิด เป็นที่เก็บศพของนักปกครองและนักรบ การทำมัมม่ี ซึ่งสามารถเก็บรักษาศพมนุษย์ได้เป็นพันๆ ปี โดยไม่เน่าเปื่อย การสร้างสฟิงซ์ โดยแกะสลักหินเป็นรูปสิงโต หมอบมีหน้าเป็นคน แพะ และเหยี่ยวไว้เป็นสิ่งเคารพ การทำปฏิทิน โดยกำหนดให้มีปีละ 365 วัน และเป็นท่ี นิยมใช้กันแพร่หลายมาจนถึงปัจจุบัน การเขียน ภาพจิตรกรรมฝาผนัง เป็นเรื่องราวต่างๆ ไว้ที่ฝาผนังที่ฝั่งศพ การเขียนสัญลักษณ์และรูปภาพแทนคำพูด ที่เรียกว่า อักษรไฮโรกลีฟิก การทำกระดาษ จากต้นพาไพรัส ซ่ึง เป็นต้นกกชนดิ หนงึ่ ในเขตลมุ่ น้ำไนล์ ต่อมาประมาณต้นพุทธศตวรรษที่ 12 พวกอาหรับซึ่งนับถือศาสนาอิสลามได้ขยายอำนาจจากเอเชีย ตะวันตกเฉียงใต้และนำอารยธรรมมุสลิมเข้าสู่ทวีปแอฟริกาหลายอย่าง เช่น ศาสนาอิสลาม ภาษาอาหรับ สภาพความเป็นอยู่และการดำเนินชวี ติ เปน็ ต้น ประมาณต้นพุทธศตวรรษที่ 22 วาสโก ดากามา (Vasco da Gama) ชาวโปรตุเกส ได้เดินเรืออ้อม แหลมกู๊ด-โอปเข้าสู่แอฟริกาตะวันออก และนับตั้งแต่นั้นมาการสำรวจทวีปแอฟริกาของชาวยุโรปก็ได้เริ่มข้ึน และชาวยุโรปได้ขยายอิทธิพลของตนเข้ายึดครองดินแดนต่างๆ ไว้เป็นอาณานิคม กระทั่งถึงหลังสงครามโลก ครั้งที่ 2 ประเทศสว่ นใหญใ่ นทวปี แอฟรกิ าจึงไดร้ บั เอกราชให้ปกครองตนเอง สงั คมชาวแอฟรกิ าเป็น คำถาม (1 คะแนน) อยา่ งไรกนั บา้ งไปดทู ี่ ใครเป็นคนคน้ พบทวีปแอฟรกิ า กรอบถัดไปกนั เลย ศึกษากรอบท่ี 4

ลักษณะทางสงั คมและเศรษฐกิจของทวีปแอฟริกา กรอบที่ 4 11 เฉลยคำตอบกรอบท่ี 3 วาสโก ดากามา (Vasco da Gama) ลักษณะทางสังคมของทวีปแอฟรกิ า ด้านภาษา ในทวีปแอฟริกามีภาษาพูดอยู่ไม่น้อยกว่า 2,000 ภาษา ท้ังนีเ้ นื่องจากเป็นทวีปที่มีประชากร อยหู่ ลายเผ่าพนั ธุ์ สามารถแบง่ ออกได้เปน็ 4 กลุม่ ดังน้ี 1) กลุ่มภาษาเซมิตกิ ได้แก่ ภาษาอาหรับ เป็นภาษาของคนส่วนใหญ่ในแอฟรกิ าเหนอื และบางส่วนใน แอฟริกาตะวันออก ส่วนกลุม่ ภาษาเซมติ กิ ของชาวยโุ รปเปน็ ภาษาของเจา้ อาณานิคมที่เข้ามาปกครอง เป็นภาษา ที่ใชก้ นั แพรห่ ลายเมอ่ื ไม่นานมาน้ี ได้แก่ ภาษาฝรงั่ เศส ภาษาองั กฤษ และภาษาดตั ช์ 2) กลุ่มภาษาซูดาน เป็นภาษาของประชากรในประเทศต่างๆ ซึ่งต้งั อย่ใู นเขตทุง่ หญา้ สะวันนา ทางตอนใตข้ องทะเลทรายสะฮารา 3) กลมุ่ ภาษาบนั ตู เปน็ ภาษาของประชากรในประเทศตา่ งๆ ซึง่ ต้ังอยู่ทางภาคกลางและภาคตะวันออก ของทวปี รวมทัง้ บางประเทศทอ่ี ยทู่ างตอนใต้ด้วยกลุ่มภาษาบนั ตูมหี ลายภาษา เชน่ ภาษาซลู ู สวาฮิลี 4) กลุ่มภาษาเฮาซา เป็นกลุ่มภาษาทางการค้าของประชากรทางภาคตะวันตกของทวีป กลุ่มภาษา เฮาซามีหลายภาษา เช่น ภาษาฟลู านี แมนดา คะวา เอ่มิ มมมม.......... มีลักษณะทางสังคมทีน่ ่าสนใจ มากๆเลย ลองไปศึกษาที่ กรอบถัดไปดสู ิ คำถาม (1 คะแนน) ภาษา ในทวปี แอฟริกาแบ่งได้กี่กล่มุ อะไรบ้าง ศึกษากรอบที่ 5

ลักษณะทางสังคมและเศรษฐกิจของทวีปแอฟริกา กรอบท่ี 5 12 เฉลยคำตอบกรอบท่ี 4 แบ่งออกได้เป็น 4 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มภาษาเซมิติก กลุ่มภาษาซูดาน กลุ่มภาษาบันตู กลุ่มภาษาเฮาซา ลักษณะทางสังคมของทวีปแอฟรกิ า ด้านศาสนา ประชากรส่วนใหญ่ในทวีปแอฟริกายังมี ความเชือ่ และปฏิบัติตามความเช่ือน้ันสบื ต่อกันต้ังแต่ครั้งบรรพ บุรุษมาหลายชั่วอายุคน เช่น เรื่องจิตวิญญาณ อำนาจของ ดวงดาว ภเู ขา ต้นไม้ สงิ่ มหัศจรรย์ เป็นตน้ สว่ นศาสนาทน่ี ับถือ กนั มาก ได้แก่ ศาสนาคริสต์ มผี ู้นบั ถือมากทส่ี ุด รองลงมาได้แก่ ศาสนาอิสลาม นอกจานี้ยังมีชาวอินเดียที่อพยพเข้ามาใหม่นับ ถือศาสนาพราหมณ์ – ฮนิ ดู เพ่ือนๆเกง่ มากเลย ไปศึกษากรอบท่ี 6 กันเถอะ คำถาม (1 คะแนน) ชาวแอฟริกาส่วนใหญ่นับถือศาสนาใด ศกึ ษากรอบท่ี 6

ลกั ษณะทางสังคมและเศรษฐกิจของทวีปแอฟริกา กรอบที่ 6 13 เฉลยคำตอบกรอบท่ี 5 ลักษณะทางสงั คมของทวีปแอฟรกิ า ศาสนาที่นับถือกันมาก ได้แก่ ศาสนาคริสต์ มีผู้นับถือมากที่สุด รองลงมาได้แก่ ศาสนาอสิ ลาม ด้านการศึกษา แอฟริกาเป็นทวีปที่ยากจนและต้อง พัฒนาทางด้านวิทยากรสมัยใหม่ แม้ความก้าวหน้าในโลก ปัจจุบัน จะเป็นเครื่องกระตุ้นให้ประชากรและรัฐบาลของ ประเทศต่างๆ ต้องยกระดับและขยายการศึกษาให้ทั่วถึง แต่การ ขาดแคลนทรัพยากรมนุษย์และขัดสนทางด้านเศรษฐกิจในเกือบ ทุกประเทศ ย่อมเป็นอุปสรรคสำคัญในการพัฒนาการศึกษา น่ัน คือประเทศที่ยากจน อัตราส่วนการรู้หนังสือของประชากรจะต่ำ เพียงร้อยละ 19.1 คือประเทศไนเจอร์ ส่วนประเทศที่ถูก จัดลำดับว่ามีอัตราการรู้หนังสือมากที่สุดถึงร้อยละ 95.3 คือ ประเทศอิเควทอเรียลกนิ ใี นแอฟริกากลาง เราไปศึกษา ลักษณะทางวฒั นธรรม ท่ีกรอบถัดไปกนั ดีกว่า ก่อนจะไปเพอื่ นๆ อยา่ ลืมตอบ คำถามกันนะคะ คำถาม (1 คะแนน) ประเทศใดที่ถูกจัดลำดับวา่ มีอัตราการรู้ หนงั สอื มากท่สี ุด ศึกษากรอบที่ 7

ลกั ษณะทางสงั คมและเศรษฐกิจของทวีปแอฟริกา กรอบท่ี 7 14 เฉลยคำตอบกรอบท่ี 6 ลกั ษณะทางวฒั นธรรมของทวีปแอฟรกิ า ประเทศอิเควทอเรียลกนิ ีในแอฟริกากลาง 1. กลุ่มวัฒนธรรมชนเผ่า แต่ละเผ่ามีการแต่ง กายที่บ่งบอกเอกลักษณ์ประจำเผ่าของตน ใช้ภาษาพูด มีลทั ธคิ วามเช่อื เฉพาะของตน การนบั ถือผี และส่ิงลกึ ลับ ยงั คงมีบทบาทสำคัญอยู่มาก วิถีการดำรงชีวิตของแต่ละ ชนเผ่าแตกต่างกันไป บางเผ่ายังคงยึดมั่นการใช้ชีวิตอยู่ กลางทะเลทราย ขณะที่บางเผ่าดำรงชีวิตตามแหล่งน้ำ กลุ่มวฒั นธรรมชนเผ่ากระจายอย่ใู นทุกประเทศของทวีป แอฟริกา อยากรวู้ ่าเราคือใคร?? ลองไปศึกษาทกี่ รอบถัดไปสิ คำถาม (1 คะแนน) กล่มุ วฒั นธรรมชนเผา่ แต่ละกลุ่มมี เอกลกั ษณป์ ระจำเผา่ ที่เด่นในเรอ่ื งใด ศกึ ษากรอบท่ี 8

ลกั ษณะทางสงั คมและเศรษฐกิจของทวปี แอฟริกา กรอบท่ี 8 15 เฉลยคำตอบกรอบที่ 7 ลักษณะทางวัฒนธรรมของทวปี แอฟรกิ า การแต่งกาย ภาษาพดู ลัทธคิ วามเชอ่ื การนบั ถือผี และสง่ิ ลึกลบั 2. กลุ่มวัฒนธรรมอาหรับ เป็นชาวแอฟริกันที่นับ ถือศาสนาอิสลาม ซึ่งเป็นศาสนาที่เผยแผ่มาจากทาง ตะวันตกของทวีปเอเชีย เข้ามาทางภาคเหนือของแอฟริกา ตัง้ แต่ยุคกลาง สง่ ผลใหช้ าวแอฟริกนั เปลย่ี นแปลงการนับถือ ผีและไสยศาสตร์มานับถือศาสนาอิสลาม จึงมีการรับเอา ขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรมอาหรับเข้ามาด้วย ชนกลุ่มนี้ส่วนใหญ่ใช้ภาษาอาหรับหรืออาราบิกเป็นภาษา หลัก ประชากรกลุ่มวัฒนธรรมอาหรับส่วนใหญ่อยู่ทาง ตอนบนของทวีป เช่น อียิปต์ ลเิ บีย โมร็อกโก เปน็ ตน้ ยังมกี ล่มุ วฒั นธรรมอีกกลุม่ นะ เราลองไปศกึ ษา ท่กี รอบถดั ไปกนั เถอะ คำถาม (1 คะแนน) ประชากรกลมุ่ วัฒนธรรมอาหรับจะ มีเอกลักษณข์ องกลุ่มในเรอื่ งใด ศึกษากรอบที่ 9

ลกั ษณะทางสงั คมและเศรษฐกิจของทวปี แอฟริกา กรอบท่ี 9 16 เฉลยคำตอบกรอบที่ 8 การนับถือศาสนาอสิ ลาม การใช้ภาษา อาหรับหรอื อาราบิกเป็นภาษาหลัก ลักษณะทางวัฒนธรรมของทวปี แอฟริกา 3. กลุ่มวัฒนธรรมตะวันตก วัฒนธรรมดั้งเดิมของพวกแอฟริกันเริ่มเปลี่ยนแปลงมากใน คริสต์ศตวรรษที่ 19 ซึ่งเป็นสมัยที่ชาวตะวันตกเริ่มเข้ามาแสวงหาอาณานิคมและครอบครองดินแดนเกือบ ทั้งหมดของทวีป ทำให้วัฒนธรรมแบบตะวันตกเข้ามามีอิทธิพลต่อชีวิตความเป็นอยู่ของชาวแอฟริกันมาก ขึ้น เช่น การนับถือศาสนาคริสต์ การเมืองการปกครองระบอบประชาธิปไตย ภาษาทางราชการซึ่งปรากฏ ว่าหลายประเทศในแอฟริกาใช้ภาษาของประเทศที่เคยปกครองตนเป็นภาษาราชการ ประเทศที่ใช้ ภาษาอังกฤษเป็นภาษาราชการ เช่น กานา แกมเบีย บอตสวานา เคนยา เลโซโท ไลบีเรีย เซียร์ราลีโอน มาลาวี มอริเชียส นามิเบีย ไนจีเรีย สวาซิแลนด์ เซเซลส์ เป็นต้น ประเทศที่ใช้ภาษาฝรั่งเศสเป็นภาษา ราชการ เช่น เบนิน จิบูตี ชาด คอโมโรส คองโก โกตดิวัวร์ กาบอง กินี ไนเจอร์ เซเนกัล รวันดา มาลี มาดากัสการ์ บูร์กินาฟาโซ เป็นต้น ประเทศที่ใช้ภาษาโปรตุเกสเป็นภาษาราชการ เช่น ประเทศแองโกลา กาบูร์เวดี กินีบิสเซา โมซัมบิก เซาตูเม และปรินซิปี เป็นต้น ประเทศอื่นๆที่ได้รับวัฒนธรรมตะวันตก เช่น ไนจเี รีย มอรเิ ตเนีย สาธารณรัฐแอฟริกาใต้ เคนยา ซดู าน เซเนกลั แคเมอรนู เป็นต้น เพื่อนๆ อยา่ ลืมตอบคำถามใน กรอบที่ 9 ด้วยนะคะ คำถาม (1 คะแนน) กล่มุ ประเทศใดบ้างทใ่ี ชภ้ าษา ฝรัง่ เศสเปน็ ภาษาราชการ ศกึ ษากรอบท่ี 10

ลกั ษณะทางสงั คมและเศรษฐกิจของทวีปแอฟริกา กรอบท่ี 10 17 เฉลยคำตอบกรอบท่ี 9 เบนิน จิบูตี ชาด คอโมโรส คองโก โกตดิวัวร์ กาบอง กนิ ี ไนเจอร์ เซเนกัล รวันดา มาลี มาดากัสการ์ บรู ์กนิ าฟาโซ ลกั ษณะเศรษฐกิจและอาชีพของประชากรในทวีปแอฟรกิ า ภายในทวีปแอฟริกาน้ันมี ทรพั ยากรธรรมชาติมากมาย มีแหล่งน้ำ จืดเป็นแม่น้ำสายสำคัญ และ ทะเลสาบ ไม่ว่าจะเป็นลุ่มแม่น้ำคองโก หรือ ทะเลสาบวิคตอเรีย ป่าไม้ในทวีปแอฟริกา เป็นป่าดงดิบมีไม้เนื้อแข็ง ทั้งยัง เป็นทวีปที่มีแร่ธาตุมากที่สุดในโลก เรียกได้ว่า อุดมไปด้วย เพชร ทองคำ ถา่ นหิน เหล็ก ทับทบิ พลอย เพทาย ทองแดง เงิน และ แก๊สธรรมชาติ แต่ แอฟริกากลับเป็นทวีปที่ยากจนและด้อยพัฒนา ทั้งยังมีการระบาดของโรค รา้ ยแรงตา่ งๆมากมาย ไม่ว่าจะเปน็ มาเลเรยี หรอื เอดส์ เนื่องจากมีความรู้ ค่อนข้างน้อยเพราะว่าเป็นการรวมตัวจากชนเผ่าต่างๆ ท้ังยังมีการขัดแย้ง ระหวา่ งชนชาติภายในทวปี ท่ีมคี า่ การครองชีพสงู ต่ำไมเ่ ท่ากัน เพื่อนๆ เกง่ กันมากๆ เลย ศึกษามาจนถงึ กรอบที่ 10 แล้ว คำถาม (1 คะแนน) เพราะเหตุใดแอฟริกาจงึ เปน็ ทวีป ทีย่ ากจนและด้อยพฒั นา ศกึ ษากรอบที่ 11

ลกั ษณะทางสงั คมและเศรษฐกิจของทวีปแอฟริกา กรอบท่ี 11 18 เฉลยคำตอบกรอบท่ี 10 มีระบาดของโรครา้ ยแรงตา่ งๆมากมาย ได้แก่ มาเลเรยี หรอื เอดส์ ประชากรมคี วามรคู้ ่อนขา้ งนอ้ ยมี การขัดแย้งระหวา่ งชนชาติภายในทวปี ลกั ษณะเศรษฐกิจและอาชพี ของประชากรในทวปี แอฟริกา การเพาะปลูก ถึงแม้ว่าพื้นที่ส่วนใหญ่จะเป็นทะเลทราย แต่ว่ามี แหลง่ แมน่ ้ำที่ไหล เพ่อื หลอ่ เลยี้ งทวีปท้ังทวีป บริเวณลมุ่ แม่นำ้ คองโก ที่เป็น แหล่งปลูกต้นโกโก้ที่สำคัญของโลก นอกจากนี้ยังประกอบดว้ ย เมล็ดกาแฟ ถั่วลิสง บริเวณลุ่มแม่น้ำไนล์ เขตอากาศร้อน แห้งแล้ง จะเป็นพื้นที่ในการ ปลูก ชา และ ข้าวฟาง บริเวณชายฝั่งบาร์บารี เป็นพื้นที่สำคัญที่ใช้สำหรับ ปลูก ส้ม องุ่น และ ข้าวสาลี ส่วนทางด้านตะวันออกเฉียงใต้ของทวีปจะ ปลกู ข้าวสาลี และ ขา้ วโพด ลักษณะทางเศรษฐกิจยังมี อกี หลายอย่างเลยนะ ไปศกึ ษาที่กรอบถดั ไปสิ คำถาม (1 คะแนน) บรเิ วณใดทเ่ี ปน็ แหล่งปลูกต้นโกโก้ ที่สำคัญของโลก ศกึ ษากรอบท่ี 12

ลกั ษณะทางสังคมและเศรษฐกิจของทวปี แอฟริกา กรอบที่ 12 19 เฉลยคำตอบกรอบที่ 11 บริเวณลุ่มแม่นำ้ คองโก การเลย้ี งสตั วแ์ ละล่าสตั ว์ เนอ่ื งจากเปน็ ทวปี ทีม่ ีเน้ือท่ีกวา้ ง ทำให้ภายในทวีปมี สัตว์ที่สามารถใช้อุปโภคและบริโภคได้เป็นจำนวนมาก นอกจากนี้ยังเป็นส่วนที่ แสดงออกถึงสถานะทางสังคมของชนเผ่าบางชนเผ่าอีกด้วย โคเขายาว ภาคตะวันออก เลี้ยงเพื่อใช้แรงงาน ส่วนทางภาคใต้ของทวีปเล้ียงเพื่อใช้แรงงาน ใช้เนื้อเป็นอาหารและ เป็นเครื่องแสดงฐานะทางสังคม โคเนื้อและโคนมเลี้ยงทั่วทั้งทวีป แพะ แกะ เลี้ยงแบบ เร่ร่อน อูฐเลี้ยงเพื่อใช้เป็นพาหนะในเขตทะเลทราย ล่าสัตว์จะเกิดขึ้นในบางชนเผ่าที่ ยังคงสะกดรอยและล่า อย่างเช่นเผ่าปิกมีและบุชแมน ที่มักจะล่าช้างและแรด เพื่อเอา งาชา้ งและนอแรด เปน็ ท่ีถูกอกถูกใจของชาวต่างชาติมากมาย เพ่อื นๆ อยา่ พ่งึ เปิดดูเฉลย นะครับ คำถาม (1 คะแนน) สัตวช์ นิดใดเปน็ เครอื่ งแสดงฐานะทางสงั คม ศึกษากรอบท่ี 13

ลกั ษณะทางสังคมและเศรษฐกิจของทวปี แอฟริกา กรอบท่ี 13 20 เฉลยคำตอบกรอบท่ี 12 โคเขายาว การทำเหมอื งแร่ แรท่ ีส่ ำคัญของแอฟรกิ า ได้แก่ เพชร ทองคำ ยเู รเนยี ม ถา่ นหนิ ใยหิน เหล็ก แมงกานีส ทองแดง ดบี กุ บอกไซต์ และฟอสเฟต มแี หล่งผลติ ดังน้ี 1) เพชร แหล่งเพชรทสี่ ำคญั ได้แก่ สาธารณรฐั แอฟริกาใต้ นามเิ บยี บอตสวานา ซมิ บบั เว และโมซมั บกิ 2) ทองคำ ประเทศสาธารณรัฐแอฟริกาใต้ ซิมบับเว กานา ผลิตทองคำได้ มากกวา่ ครึ่งหน่ึงของโลก แหล่งสำคญั อยูท่ ีว่ ิตวอเตอรส์ แรนดใ์ นสาธารณรฐั แอฟรกิ าใต้ 3) ถ่านหิน มีในรัฐทรานสวาล และนาทาลในสาธารณรัฐแอฟริกาใต้ เป็นแหล่ง สำคัญทสี่ ุดในแอฟรกิ า 4) น้ำมนั ดิบและแก๊สธรรมชาติ มีในเขตทะเลทรายสะฮารา ไดแ้ ก่ ลิเบีย ไนจเี รยี แอลจเี รยี อียปิ ต์ 5) เหล็ก พบมาในเขตทร่ี าบสงู มาลาวี ซิมบบั เว โมร็อกโก แตม่ ีปริมาณไมม่ าก 6) ทองแดง พบมากในแควน้ คาดังกา ประเทศซาอีร์ ผลิตไดม้ ากท่ีสดุ ในแอฟรกิ า การขุดเจาะเหมืองแร่ในแอฟริกาใต้ คำถาม (1 คะแนน) แร่ชนดิ ใดที่พบมากท่สี ุดในทวีปแอฟริกา ศึกษากรอบที่ 14

ลกั ษณะทางสังคมและเศรษฐกิจของทวปี แอฟริกา กรอบที่ 14 21 เฉลยคำตอบกรอบท่ี 13 เพชร การประมง บริเวณน่านน้ำในเขตทะเลเมดิเตอร์เรเนียนชายฝ่ัง ทะเลด้านตะวันออกอ่าวกินี ชายฝั่งคาบสมุทรตอนใต้ ชายฝั่งด้าน ตะวันออกบริเวณประเทศเคนยา แทนซาเนีย และทะเลแดง ประเทศที่มี การจับสัตว์น้ำเป็นอันดับหนึ่งของทวีป คือ ประเทศโมร็อกโก รองลงมา เป็นสาธารณรัฐแอฟริกาใต้ บริเวณน่านน้ำรอบทวีปแอฟริกาเป็นแหล่ง สัตว์นำ้ ท่ีชุกชมุ แหง่ หน่ึงของโลก ซึ่งเรยี กว่า “อะกะลัสแบงค์” อยู่บริเวณ ทางตอนใต้ของแหลมอะกะลัส สาธารณรัฐแอฟริกาใต้เป็นบริเวณที่ปลา ชุกชุม เนื่องจากกระแสน้ำอุ่นโมซัมบิกไหลมาบรรจบกับกระแสน้ำเย็น เบงเกวลา ส่งผลให้มีสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมสำหรับเป็นแหล่งที่อยู่ อาศัยของปลาจำนวนมาก เดก็ ๆ ศึกษาแล้ว อยา่ ลืม!!!! ตอบคำถามด้วยนะจ๊ะ คำถาม (1 คะแนน) ประเทศใดที่มีการจับสตั ว์นำ้ เป็นอันดับหน่งึ ของทวีปแอฟรกิ า ศกึ ษากรอบที่ 15

ลกั ษณะทางสังคมและเศรษฐกิจของทวปี แอฟริกา กรอบที่ 15 22 เฉลยคำตอบกรอบท่ี 14 ประเทศโมร็อกโก การทำป่าไม้ ป่าไม้ของแอฟริกามีพื้นที่ป่าไม้ประมาณ 1 ใน 6 ของพื้นที่ทวีป โดยมีป่าดงดิบอยู่ทางบริเวณเส้นศูนย์สูตรตามลุ่มแม่น้ำ คองโก และป่าไม้ในเขตอบอุ่นอยู่ทางภาคตะวันตกและตะวนั ออกของทวีป ปา่ ไมส้ ่วนใหญ่มกั ถูกตัดโคน่ เพือ่ นำพืน้ ทีม่ าใชใ้ นการเพาะปลูกมากกว่าจะใช้ ประโยชน์จากเนื้อไม้โดยตรง ไม้สำคัญของแอฟริกา ได้แก่ มะฮอกกะนี แอวอดเิ ร อโิ รโคโอคูเม และลิมบา อยากรู้วา่ ทวีปแอฟริกาทำ การคา้ ระหว่างประเทศกับ ประเทศใดบา้ ง ไปศึกษาท่ี กรอบถัดไปสิ คำถาม (1 คะแนน) มะฮอกกะนี แอวอดิเร อิโรโคโอคูเม และลิมบา ศึกษากรอบที่ 16

ลกั ษณะทางสงั คมและเศรษฐกิจของทวีปแอฟริกา กรอบท่ี 16 23 เฉลยคำตอบกรอบท่ี 15 ประเทศโมร็อกโก การค้ากับต่างประเทศ การค้าระหว่างประเทศต่างๆ ในแอฟริกากับภูมิภาคอื่นของโลก ส่วนใหญ่เป็นฝ่ายเสียเปรียบดุลการค้า จะมีประเทศที่ได้เปรียบดุลการค้าบ้างก็เฉพาะประเทศ ผู้ผลิตน้ำมันและแก๊สธรรมชาติ กับประเทศโกตดิวัวร์และรวันดาเท่านั้น ที่ได้ดุลการค้าในการ ค้าขายกับต่างประเทศ ลักษณะการค้ากับตา่ งประเทศ ดังนี้ 1) สินค้าออก ที่สำคัญได้แก่ น้ำมันดิบ แก๊สธรรมชาติ อาหาร ยาสูบ และวัตถุดิบต่างๆ ตลาดรับซื้อสินค้าจากแอฟริกา ได้แก่ กลุ่มสหภาพยุโรป สหรัฐอเมริกา และประเทศต่างๆในยุโรป ตะวันออก 2) สินค้าเข้า ที่สำคัญได้แก่ เครื่องจักรกล ยานยนต์ อุปกรณ์การขนส่งสินค้าจากโรงงาน อตุ สาหกรรม น้ำมนั ดบิ และแกส๊ ธรรมชาติ แหลง่ ท่ีสง่ สนิ คา้ เขา้ สแู่ อฟริกา ไดแ้ ก่ กล่มุ สหภาพยุโรป กลมุ่ โอเปค สหรฐั อเมรกิ า และญ่ปี นุ่ คำถาม (1 คะแนน) สินคา้ สง่ ออกท่ีสำคัญของทวปี แอฟริกา ไดแ้ ก่อะไรบ้าง ศกึ ษากรอบท่ี 17

ลกั ษณะทางสังคมและเศรษฐกิจของทวปี แอฟริกา กรอบที่ 17 24 เฉลยคำตอบกรอบที่ 16 น้ำมันดิบ แก๊สธรรมชาติ อาหาร ยาสบู และวัตถุดบิ ต่างๆ การคมนาคม ทวีปแอฟรกิ าเปน็ ทวีปที่มคี วามล้าหลังทางการคมนาคมขนส่งมากกว่าทุก ทวีป ทั้งเพราะประเทศ ส่วนใหญ่ยากจน ไม่มีเงินทุนเพียงพอที่จะนำมาพัฒนาในด้านนี้ และ นอกจากนีท้ วปี แอฟริกายังมลี ักษณะภูมิประเทศและสภาพแวดล้อมต่างๆ ท่เี ปน็ อุปสรรคต่อการ คมนาคมขนส่งดว้ ย 1) ทางบก นอกจากความขาดแคลนทางด้านเศรษฐกจิ แล้ว แอฟรกิ ายังมีพ้ืนที่ส่วนใหญ่ เป็นอุปสรรคต่อการสร้างถนนและทางรถไฟ เพราะภูมิประเทศเป็นที่ราบสูง และมีเขต ทะเลทรายอันกว้างขวางทางตอนเหนือและตอนใต้ เป็นบริเวณที่ไม่มีค่าทางเศรษฐกิจและแทบ ไม่มีประชากรอาศัยอยู่ การสร้างเส้นทางคมนาคมในเขตนี้จึงไม่คุ้มค่ากับการลงทุน ส่วนเขต แม่นำ้ คองโกทางภาคกลางเปน็ เขตที่ราบล่มุ ทีป่ กคลุมด้วยป่าดิบอนั กว้างขวาง ก็เป็นอุปสรรคต่อ การก่อสร้างเส้นทางคมนาคมขนส่ง ทั้งยังประชากรอาศัยอยู่เบาบางมาก พื้นที่ดังกล่าวจึงแทบ ไม่มีถนนอยู่เลย แอฟริกาเป็นทวีปที่ไม่มีถนนหรือทางรถไฟสายยาวข้ามทวีปเหมือนทวีปอื่นๆ บริเวณท่มี เี ส้นทางคมนาคมขนส่งทางบกอยู่บ้าง กม็ ักเป็นเส้นทางสายสั้นๆ ได้แก่ ประเทศต่างๆ ทตี่ ัง้ อยใู่ กล้ชายฝง่ั ทะเลโดยเฉพาะสาธารณรฐั แอฟริกาใต้ มเี สน้ ทางคมนาคมขนส่งหนาแน่นกว่า ทุกประเทศ อยา่ ลมื ตอบคำถาม กอ่ นจะไปศกึ ษา กรอบถัดไปนะคะ คำถาม (1 คะแนน) บริเวณใดเปน็ อปุ สรรคต่อการก่อสรา้ ง เสน้ ทางคมนาคมขนส่ง เพราะเหตใุ ด ศกึ ษากรอบท่ี 18

ลกั ษณะทางสงั คมและเศรษฐกิจของทวีปแอฟริกา กรอบท่ี 18 25 เฉลยคำตอบกรอบท่ี 17 บรเิ วณเขตแม่น้ำคองโกทางภาคกลาง เพราะเปน็ เขตทร่ี าบลุ่มทีป่ กคลุมด้วยป่าดบิ อนั กวา้ งขวาง การคมนาคม 2) ทางน้ำ เส้นทางคมนาคมทางทะเลมีความสำคัญต่อแอฟริกา มาก ทงั้ น้ีเพราะแอฟรกิ าต้ังอยู่ในเส้นทางเดินเรือระหวา่ งทวปี ยโุ รปกับทวีป เอเชยี และทวีปยุโรปกับทวีปออสเตรเลีย หลายประเทศในทวีปน้ี ได้มีการ ปรับปรุงเมืองท่าน้ำลึกให้เรือสินค้าและเรือเดินสมุทรเข้าเทียบท่าได้ และ กลายเปน็ เมอื งทา่ ขนาดใหญ่หลายเมอื ง เชน่ อะเล็กซานเดรยี ในอยี ิปต์ เคป ทาวน์ในสาธารณรัฐแอฟริกาใต้ คาซาบลังกาในโมร็อกโก มันโรเวียใน ไลบีเรีย เปน็ ต้น เพอ่ื นๆเก่งมากเลย นะครับ ตอบ คำถาม (1 คะแนน) เมืองทา่ ทีส่ ำคัญของทวปี แอฟริกา ไดแ้ กเ่ มืองใด ศกึ ษากรอบท่ี 19

ลกั ษณะทางสังคมและเศรษฐกิจของทวีปแอฟริกา กรอบท่ี 19 26 เฉลยคำตอบกรอบที่ 19 อะเล็กซานเดรียในอียปิ ต์ เคปทาวนใ์ นสาธารณรฐั แอฟริกาใต้ คา ซาบลงั กาในโมร็อกโก มันโรเวียในไลบีเรยี การคมนาคม 3) ทางอากาศ แอฟริกาเป็นทวีปมีสายการบินที่ใช้ ติดต่อกันทั้งภายในทวีปและระหว่างทวีปศูนย์กลางคมนาคม ทางอากาศ ได้แก่ ไคโรในอียิปต์ คาร์ทูมในซูดาน แอลเจียร์ใน แอลจีเรีย ไนโรบีในเคนยา ลากอสในไนจีเรีย โจฮันเนสเบิร์ก และเคปทาวน์ในสาธารณรัฐแอฟรกิ าใต้ อยา่ เปิดดเู ฉลยก่อนะคะเพอ่ื นๆ คำถาม (1 คะแนน) สายการบินทใ่ี ชต้ ิดต่อกนั ทัง้ ภายในทวีป และระหวา่ งทวปี ศนู ย์กลางคมนาคมทางอากาศ ได้แกส่ ายการบนิ ใดบ้าง

ลกั ษณะทางสังคมและเศรษฐกิจของทวปี แอฟริกา 27 เฉลยคำตอบกรอบที่ 19 ไคโรในอยี ิปต์ คารท์ ูมในซดู าน แอลเจยี ร์ใน แอลจเี รีย ไนโรบีในเคนยา ลากอสในไนจเี รยี โจฮนั เนสเบิรก์ และเคปทาวน์ในสาธารณรฐั แอฟริกาใต้ นกั เรียนตอบคำถามครบทุกกรอบเสรจ็ แล้ว ใช่ไหมคะ เก่งมากๆเลย เมอ่ื ศึกษา ครบทกุ กรอบแล้วนกั เรียนทำ แบบทดสอบหลังเรียนได้เลยค่ะ เย้!! พวกเราครบทุกกรอบแลว้ ไปทำแบบทดสอบหลังเรียน กนั เถอะ

ลกั ษณะทางสงั คมและเศรษฐกิจของทวีปแอฟริกา 28 แบบทดสอบหลงั เรยี น เรือ่ ง ลกั ษณะทางสังคมและเศรษฐกิจของทวปี แอฟรกิ า คำชีแ้ จง 1. ใหน้ กั เรยี นทำเครื่องหมาย × ทบั อักษร ก ข ค หรอื ง ท่ถี ูกต้องทส่ี ดุ เพียงข้อเดียวเทา่ นน้ั 2. แบบทดสอบมที ั้งหมด 10 ขอ้ 10 คะแนน ใช้เวลา 10 นาที 1. บรเิ วณใดของแอฟรกิ าทม่ี ปี ระชากรเบาบาง ก. บรเิ วณอา่ วกนิ ี ข. บรเิ วณทะเลทรายสะฮารา ค. บรเิ วณทะเลสาบวกิ ตอเรยี ง. บรเิ วณลุม่ แม่นำ้ ไนลป์ ระเทศอยี ิปต์ 2. เผ่าพนั ธ์ุดัง้ เดิมของทวปี แอฟรกิ า ที่อาศัยอยู่บริเวณทะเลทรายไปจนถึงชายฝั่งทะเลเมดิเตอร์เรเนยี น คือชนเผ่าใด ก. เผ่าปิกมี ข. เผ่าอาหรบั ค. เผ่าบุชแมน ง. เผา่ เบอรเ์ บอร์ 3. ข้อใดเปน็ ลกั ษณะประชากรชาวแอฟริกัน ก. รูปร่างสูงใหญ่ ตาสีฟ้า ผมสีทอง กะโหลกศีรษะค่อนข้างยาว ข. รปู รา่ งไมส่ ูงใหญ่มากนกั ผมสดี ำ กะโหลกศีรษะค่อนขา้ งยาว ค. รูปรา่ งล่ำสนั เตย้ี ผมและตาสีนำ้ ตาล กะโหลกศรี ษะคอ่ นข้างกลม ง. รูปร่างสนั ทัด ผิวสดี ำ ผมสีดำ หยกิ ขมวดติดหนังศีรษะ รมิ ฝีปากหนา กะโหลกศรี ษะค่อนข้างกลม 4. ข้อใดไม่ใช่สาเหตทุ ี่ทำให้ประชากรในทวีปแอฟริกาอพยพเขา้ ไปอยู่ในเมืองมากขึน้ ก. ความยากจน ข. ถกู ชนเผ่าอน่ื รุกราน ค. ความแห้งแล้ง ง. ขาดแคลนอาหาร

ลกั ษณะทางสังคมและเศรษฐกิจของทวปี แอฟริกา 29 5. สภาพแวดล้อมและสงั คมของทวปี แอฟริกา มีการเปล่ียนแปลงเปน็ สังคมใหมม่ ากข้ึน ยกเวน้ ขอ้ ใด ก. การเพม่ิ ข้นึ ของโรงแรมหรูกลางนครเคปทาวน์ยา่ นธุรกจิ ของชาวยโุ รป ข. สงั คมเผา่ กลางทะเลทรายดำรงชพี ดว้ ยการเลี้ยงสตั ว์แบบเรร่ อ่ น ค. การเขา้ แถวรอรับอาหารจากองค์การสหประชาชาติ ง. มเี ส้นทางคมนาคมท่ีสะดวกและทนั สมยั เพ่ิมข้ึน 6. ขอ้ ใดต่อไปนี้แสดงใหเ้ หน็ สิ่งแวดล้อมใหมข่ องทวปี แอฟริกา ก. การเลย้ี งสัตว์แบบเรร่ อ่ น ข. ความขดั แยง้ ระหว่างชนเผา่ ค. แหล่งชุมชนจนี ในเมอื งเคปทาวน์ ง. การมภี าษาพืน้ เมอื งเปน็ ของตนเอง 7. ขอ้ ใดไม่ใชส่ าเหตขุ องการเปลี่ยนแปลงทางสงั คมและวฒั นธรรมของทวีปแอฟริกา ก. ความอุดมสมบรู ณข์ องทรัพยากรธรรมชาติ ข. การเขา้ มาลงทนุ ของนกั ลงทนุ จากยโุ รป ค. ปญั หาความไม่สงบในบางประเทศ ง. การเพิ่มข้ึนของประชากร 8. เพราะเหตใุ ด ทวีปแอฟรกิ าจึงทำการเพาะปลูกได้ผลผลิตนอ้ ยไมพ่ อบริโภคภายในประเทศ ก. ประสบภยั แลง้ ข. มีพื้นท่ีเพาะปลกู น้อย ค. เกดิ ภาวะนำ้ ทว่ มขังตลอดทั้งปี ง. ประชากรไม่มีความรู้ทางการเกษตร 9. ข้อใด คืออุปสรรคในการพัฒนาเศรษฐกิจของทวีปแอฟริกา ก. ความขัดแย้งทางการเมือง ข. ผลผลติ ดา้ นอตุ สาหกรรมมีน้อย ค. ความแห้งแล้งตดิ ต่อกนั เป็นเวลานาน ง. การเข้ามาลงทุนของนักลงทนุ จากยโุ รป 10. ขอ้ ใดเปน็ อปุ สรรคของการพฒั นาด้านคมนาคมขนส่งของทวีปแอฟริกา ก. ประชากร เทคโนโลยี ข. งบประมาณ ประชากร ค. ภมู ิอากาศ ภูมิประเทศ ง. ภูมิประเทศ เทคโนโลยี

ลกั ษณะทางสงั คมและเศรษฐกิจของทวปี แอฟริกา 30 เฉลยแบบทดสอบหลังเรยี น ข้อที่ คำตอบ 1ข 2ง 3ง 4ข 5ข 6ค 7ก 8ก 9ค 10 ง เย้ !! ทำคะแนนไดร้ อ้ ยละ 70 ข้นึ ไป ถือวา่ สอบผา่ นเกณฑ์ แตถ่ ้า...ทำคะแนนได้นอ้ ยกว่า ร้อยละ 70 ตอ้ งกลบั ไปศึกษาใหม่ อีกรอบนะครบั