Best Practices แหล่งเรียนรู้ศพก.ไร่มะขาม

ก (Best Practice) แหลง่ เรยี นรู้ ศพก.ตำบลไร่มะขาม นายณฐั พงศ์ คล้ายทรง ครู กศน.ตำบลไรม่ ะขาม ศนู ย์การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัยอำเภอบ้านลาด จังหวดั เพชรบุรี

ก คำนำ การพัฒนาคุณภาพการจัดการศึกษา ที่แสดงเป็นวิธีปฏิบัติงานท่ีเป็นเลิศ (Best Practice) เรื่องแหล่ง เรยี นรู้ ศพก.ตำบลไร่มะขาม เลม่ น้ี จะอธบิ ายถงึ ข้ันตอนและวธิ ีการดำเนินงาน ของสถานศึกษากศน.ตำบล ซ่ึงนอกจาก จัดการศึกษาขั้นพื้นฐานนอกระบบแล้ว ยังเป็นศูนย์เรียนรู้ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและเกษตรทฤษฎีใหม่ประจำ ตำบล เพื่อเป็นองคค์ วามรใู้ นการเผยแพรแ่ ละศึกษา ซง่ึ สอดคลอ้ งตามนโยบายและจดุ เน้นการดำเนนิ งานสำนักงานกศน. ปี ๒๕๖๒ ผู้จัดทำขอขอบพระคุณ ผอ.วรภร ประสทศรี ผู้อำนวยการกศน.อำเภอบ้านลาด ที่เป็นที่ปรึกษาในการ จัดทำ และหวังเป็นอย่างยิ่งว่าเอกสารฉบับนี้จะเป็นแนวทางสำหรับครูที่ใช้การจัดการศึกษานอกระบบ สำหรับผู้ที่ สนใจ และผู้ทีก่ ำลังจะพฒั นาผลสัมฤทธ์ิในการจดั การศึกษานอกระบบให้สูงขน้ึ นายณัฐพงศ์ คลา้ ยทรง ผู้จัดทำ

ข สารบญั คำนำ ........................................................................................................................................................................ก สารบญั .....................................................................................................................................................................ข ๑. ช่อื ผลงาน (Best Practice)..................................................................................................................................๓ ๒. หน่วยงาน/สถานศึกษา/กศน.ตำบล......................................................................................................................๓ ๓. ช่อื เจ้าของผลงาน.................................................................................................................................................๓ ๔. ความสอดคลอ้ ง....................................................................................................................................................๓ ๕. ทมี่ าและความสำคัญของ Best Practice.............................................................................................................๓ ๖. วัตถุประสงค์ ........................................................................................................................................................๕ ๗. วธิ ีการดำเนินการ .................................................................................................................................................๕ ๘. ตัวชวี้ ดั ความสำเร็จ...............................................................................................................................................๖ ๙. การประเมนิ ผลและเคร่อื งมือการประเมนิ ผล........................................................................................................๖ ๑๐. ผลการดำเนินงาน..............................................................................................................................................๖ ๑๑. บทสรุป .............................................................................................................................................................๖ ๑๒. กลยทุ ธ์หรอื ปัจจยั ทท่ี ำใหป้ ระสบความสำเร็จ.....................................................................................................๗ ๑๓. ขอ้ เสนอแนะ .....................................................................................................................................................๗ ๑๔. การอา้ งอิง .........................................................................................................................................................๗ ๑๕. ภาคผนวก .........................................................................................................................................................๗

3 ๑. ชอื่ ผลงาน (Best Practice) แหลง่ เรียนรู้ ศพก.ตำบลไร่มะขาม ๒. หน่วยงาน/สถานศึกษา/กศน.ตำบล กศน.ตำบล ไร่มะขาม อำเภอ บ้านลาด จงั หวดั เพชรบรุ ี ๓. ชอ่ื เจา้ ของผลงาน นายณัฐพงศ์ คล้ายทรง โทรสาร - อีเมล์ Nattapongk๘๓๐๔@gmail.com ผบู้ ริหาร นางวรภร ประสมศรี ๔. ความสอดคล้อง แหล่งเรียนรู้ ศพก.ตำบลไรม่ ะขาม สอดคล้องกับนโยบายและจุดเนน้ การดำเนนิ งานสำนักงานกศน.ปี ๒๕๖๒ นโยบายเร่งดว่ นเพือ่ ร่วมขับเคลื่อนยุทธศาสตรก์ ารพัฒนาประเทศ ยุทธศาสตร์ท่ี ๑ ดา้ นความมนั่ คง ข้อ ๑.๑ พัฒนาและเสริมสร้างความจงรักภักดีต่อสถาบันหลักของชาติโดยปลูกฝังและสร้างความ ตระหนักรู้ถึงความสำคัญ ของสถาบันหลักของชาติ รณรงค์เสริมสร้างความรักและความภาคภูมิใจในความเป็นคน ไทยและชาติไทย น้อมนำ และเผยแพร่ศาสตร์พระราชา หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง รวมถึงแนวทาง พระราชดำริต่างๆ และสอดคล้อง กับ ภารกิจต่อเนื่อง ด้านการจัดการศึกษาและการเรียนรู้การศึกษาตามอัธยาศัย ข้อที่ ๑.๔ ส่งเสริมให้มีการพัฒนา แหล่งการเรียนรู้ในระดับตำบล เพื่อการถ่ายทอดองค์ความรู้ และจัดกิจกรรมเผยแพร่องค์ความรู้ในชุมชนได้อย่าง ทั่วถงึ ๕. ทมี่ าและความสำคญั ของ Best Practice จากนโยบายของรฐั บาล สถานศกึ ษากศน.ตำบล นอกจากจัดการศึกษาขน้ั พื้นฐานนอกระบบแลว้ ยงั เป็น ศูนย์เรียนรูป้ รชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียงและเกษตรทฤษฎีใหมป่ ระจำตำบล โดยมีวตั ถุประสงค์ เพื่อเผยแพรอ่ งค์ ความรใู้ ห้เกดิ การจดั การความรูข้ องชุมชนในรปู แบบชมุ ชนศึกษาตามหลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี งและเกษตร ทฤษฎีใหม่ ที่คนไทยควรยึดถือเปน็ แนวทางในการประยกุ ต์ใช้ในการดำเนนิ ชีวติ อยา่ งมีคุณภาพ แหล่งเรียนรู้ในชุมชน หมายถงึ “แหลง่ ” หรือ “ที่รวม” ข้อมูล ขา่ วสาร ความรู้ สารสนเทศ กิจกรรม และประสบการณต์ า่ ง ๆ ในชุมชนที่สนับสนุน สง่ เสรมิ ใหผ้ ู้เรียนสามารถหาความรู้และเรียนรู้ ดว้ ยตนเองได้ตาม อัธยาศัย กศน.ตำบลไร่มะขาม ต้งั อยู่ในพน้ื ที่ตำบลไร่มะขาม อำเภอบา้ นลาด จงั หวดั เพชรบุรี บริบทสภาพพื้นท่ีเป็นท่ี ราบลุ่ม เหมาะแก่การทำการเกษตร ทำนา ทำไร่ และทำสวน โดยเฉพาะการปลูกข้าว และมีวิสาหกิจศูนย์ข้าวชุมชน ตำบลไร่มะขาม ผลิตข้าวอินทรีย์ตามวิถีของชุมชน จนกลายเป็นข้าวพันธ์ต่างๆ รวมถึงข้าวไรซ์เบอรรี่ที่เป็นผลผลิต ไดร้ ับการรับรองมาตรฐาน GAP และได้รางวัลในระดับประเทศ

4 ในปี ๒๕๕๘ ตำบลไรม่ ะขาม มกี ารจัดตั้ง ศูนย์เรยี นรู้การเพ่ิมประสิทธภิ าพการผลิตสนิ คา้ เกษตร อำเภอบ้านลาด จังหวัดเพชรบรุ ี (ศพก.) ความหมายคือ เปน็ ศนู ย์เรยี นรทู้ ่มี ีการนำนวตั กรรมการเกษตรแบบเก่า ผสมผสานกับเทคโนโลยีใหม่เพอ่ื เพมิ่ ศักยภาพและประสิทธิภาพ โดยนายบรรพต มามาก ปราชญ์เกษตรและ เกษตรกรต้นแบบตำบลไรม่ ะขาม เจ้าของศนู ย์เรียนรู้ โดยแบง่ ออกเป็นฐานการเรยี นร้ไู ดแ้ ก่ ๑. ฐานการลดต้นทุนการผลติ - การตรวจวิเคราะห์ดิน และการใช้ป๋ยุ ตามค่าวิเคราะห์ดิน - การปรบั ปรุงบำรุงดนิ - การป้องกันกำจดั ศตั รูพชื https://youtu.be/3xw5cgYBtFA - การผลิตป๋ยุ หมกั ๒. ฐานการเพม่ิ ประสทิ ธภิ าพและพัฒนาคุณภาพผลผลิต - การปฏบิ ตั ทิ างการเกษตรท่ีดีสำหรบั พืช(GAP) - การผลติ เกษตรอนิ ทรยี ์ (Organic) - การเพ่มิ ผลผลิตต่อไร่ https://youtu.be/7tPVImZphWY ๓. ฐานการเกษตรตามหลกั เศรษฐกิจพอเพยี ง - การเลย้ี งปลาดุก - การเล้ยี งไก่พนื้ เมือง - การเลี้ยงไก่ไข่ - การเลยี้ งเป็ดไข่ - การเพาะเหด็ https://youtu.be/TLfessLAIHk - การเลี้ยงกบ ๔. ฐานเรยี นรทู้ เี่ ปน็ องคค์ วามรู้ท่วั ไปไดแ้ ก่ - การเตรยี มดนิ /ปรับปรุงบำรงุ ดิน - การปอ้ งกนั กำจดั ศัตรูพชื โดยชวี วิธี - การปฏบิ ัตทิ างการเกษตรท่ีดีสำหรับพืช (GAP) - การผลติ ตามระบบเกษตรอินทรยี ์ (Organic) https://youtu.be/dAPRBQYVlZk - การเพ่ิมประสิทธิภาพการผลิตข้าว แปลงเรยี นรู้ การใชน้ ้ำอย่างร้คู ุณคา่ เน้นการให้ความร้เู รื่องระบบการให้ นำ้ ไดแ้ ก่ การปรับสภาพพน้ื ทีใ่ หเ้ รียบสมำ่ เสมอ การปลอ่ ยน้ำลงนา การทำนาระบบแห้งสลบั เปยี ก เกษตรอินทรีย์ เปน็ ตน้ ดังน้นั ศพก.ตำบลไร่มะขาม จงึ เปน็ แหล่งเรยี นร้ทู ีค่ รบวงจรในพืน้ ทช่ี ุมชน เหมาะสำหรับการศึกษาองค์ ความรทู้ างดา้ นการเกษตร สำหรับนักศกึ ษากศน. และประชาชนท่ัวไปทสี่ นใจ

5 ๖. วตั ถปุ ระสงค์ ๑. เพือ่ เปน็ แหล่งเรียนรแู้ ละเป็นองค์ความรูต้ ามแนวทางปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพียงเกษตรทฤษฏีใหม่ สำหรับนักศกึ ษาและประชาชนทั่วไป ๒. เพ่ือใหเ้ กษตรกรสามารถประกอบอาชีพและเพม่ิ รายไดใ้ ห้แกค่ รอบครวั ๗. วิธกี ารดำเนินการ : ดำเนินงานตามวงจรการบรหิ ารงานคุณภาพ (PDCA) ขน้ั ตอนของการวางแผน (Plan) ๑. ศึกษาสภาพปจั จบุ นั และความตอ้ งการของผเู้ รยี น ๒. วเิ คราะห์บรบิ ท ของนักศึกษากศน.ตำบลไร่มะขาม ๓. วางแผนการดำเนนิ งานแต่งต้ังคณะทำงาน โดยแบ่งผู้เรยี นระดับ ม.ต้น และ ม.ปลาย จัดทำปฏิทนิ ปฏบิ ตั งิ านเพื่อศึกษาแหล่งเรียนรู้ ขั้นตอนการดำเนนิ งาน (Do) ๑. ประชมุ ชแ้ี จงรายละเอียดบรบิ ทของศนู ย์เรยี นรกู้ ารเพ่ิมประสทิ ธิภาพการผลิตสนิ คา้ เกษตรอำเภอ บ้านลาด จังหวัดเพชรบรุ ี (ศพก.) ๒. แบง่ กลุ่มผู้เรยี นตามความสนใจและความถนัด ๓. ผู้เรยี นแตล่ ะกลมุ่ ออกแบบกจิ กรรมการศกึ ษาเรียนรู้ด้วยตนเองตามฐานการเรยี นร้ทู ั้ง ๔ ฐาน และ จดั ทำราบงานการศกึ ษาแหลง่ เรยี นรตู้ ามหวั ขอ้ ท่ีครูผูส้ อนกำหนด ๔. ใช้เทคโนโลยีช่วยในการศึกษา เชน่ Internet , smartphone , tablet ๕. สรุปรายงานการศึกษาฐานการเรียนร้ทู ง้ั ๔ ฐาน ขั้นตอนตรวจสอบ (Check) ๑.นเิ ทศ กำกบั ติดตาม และประเมนิ ผล โดยครผู สู้ อน โดยมกี ารทำรายงานสรปุ /โครงงานท่ผี เู้ รียนสนใจ

6 ข้ันตอนการปรับปรุงและพฒั นา (Act) ๑. แลกเปล่ียนเรียนรู้ ระหวา่ งครู ผ้เู รยี น และปราชญ์เกษตร เพ่ือเปน็ แนวทางในการตอ่ ยอดองคค์ วามรู้ เพ่อื ให้เกดิ ประสิทธภิ าพต่อผเู้ รยี นอยา่ งสูงสุด ๘. ตัวช้วี ดั ความสำเรจ็ ๑. ผเู้ รียนความพร้อมในการสร้างองค์ความรูด้ ว้ ยตนเองและรักการเรียนรู้ ๒. เปิดโอกาสใหผ้ ู้เรียนร้จู ักวิเคราะหค์ วามสามารถของตนเอง และนำเอาความรู้ ความถนดั ของ ตนเอง มาใชใ้ หเ้ กิดประโยชนแ์ ละสามารถเผยแพรแ่ กบ่ ุคคลอ่นื ได้ ๓. ครูมีความรูค้ วามเข้าใจในการบรู ณาการการให้ความร่วมมอื กบั ภาคเี ครือข่ายแหล่งเรียนรู้ในชมุ ชน ๙. การประเมนิ ผลและเคร่อื งมือการประเมนิ ผล ๑. การถอดบทเรียนของผ้เู รียนเป็นรายกลุม่ จากแหล่งเรยี นรู้ศนู ยเ์ รียนรู้การเพิ่มประสิทธภิ าพการผลติ สินค้าเกษตรอำเภอบา้ นลาด จงั หวดั เพชรบรุ ี (ศพก.) ๒. สรุปรายงานการศกึ ษาฐานการเรียนรทู้ ง้ั ๔ ฐานของผู้เรียนรายบุคคล / เลม่ โครงงาน ๑๐. ผลการดำเนินงาน ผ้เู รียนได้รู้จกั การคดิ วางแผน แลกเปลย่ี นเรยี นรู้ และไดร้ บั องค์ความรู้ ตามแนวทางปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี งเกษตรทฤษฏีใหม่ จากแหลง่ เรียนรู้ศูนย์เรียนรู้การเพม่ิ ประสิทธิภาพการผลิตสนิ ค้าเกษตรอำเภอบ้านลาด จังหวัดเพชรบรุ ี (ศพก.) ๑๑. บทสรุป เป็นการดำเนนิ งานศกึ ษาแหล่งเรยี นรู้ศูนยเ์ รยี นร้กู ารเพมิ่ ประสิทธภิ าพการผลติ สินค้าเกษตรอำเภอบ้าน ลาด จังหวดั เพชรบรุ ี (ศพก.) แบบมสี ว่ นร่วม โดยผลเกิดกบั ผู้เรยี น เกิดกับครู เกดิ กบั ชมุ ชน และเกิดกบั สถานศึกษากศน.

7 ๑๒. กลยทุ ธห์ รอื ปจั จยั ทท่ี ำให้ประสบความสำเร็จ ๑. การถา่ ยทอดองคค์ วามรู้ของปราชญเ์ กษตร เกษตรกรต้นแบบเจา้ ของศูนยเ์ รียนรู้ ๒. การบูรณาการในการจดั การเรยี นการสอนของครู และความใฝ่รู้ทจ่ี ะศึกษาความรูเ้ พ่ิมเตมิ ของ ผู้เรียน ๑๓. ข้อเสนอแนะ การดำเนนิ การศกึ ษาแหลง่ เรียนรู้ ควรจะตอ้ งได้การสนบั สนุนจากคณะกรรมการหมู่บา้ น คณะกรรมการ กศน.ตำบล อาสาสมัคร และผู้ปกครอง รวมถึงผู้บริหารสถานศึกษา ทใี่ ห้การสนับสนนุ ส่งเสรมิ ดา้ นงบประมาณ การ นเิ ทศ กำกับ ตดิ ตามและให้ขวญั กำลังใจในการปฏบิ ตั ิงาน ๑๔. การอา้ งอิง นโยบายและจดุ เนน้ การดำเนินงาน ของสำนักงาน กศน. ปีงบประมาณ ๒๕๖๒ ฉบับเผยแพรอ่ อนไลน.์ (๒๕๖๒) สบื ค้นจากhttp://chumphon.nfe.go.th/chumphonnfe/UserFiles/File/Policy/ONIE_Pol๖๒_Web.PDF (๑๓ สงิ หาคม ๒๕๖๒) แหลง่ เรียนร้ใู นชุมชน (๒๐๑๙) ,สืบค้นเมอ่ื ๑๓ สิงหาคม ๒๕๖๒. จาก. https://th.wikipedia.org ไพร สว่างรุ่ง. (๙ กรกฏาคม ๒๕๖๒). รายงานถอดองค์ความรู้ศนู ยเ์ รยี นรูก้ ารเพม่ิ ประสทิ ธิภาพ การผลติ สนิ ค้าเกษตรอำเภอบ้านลาด จังหวดั เพชรบุรี ๑๕. ภาคผนวก รูปภาพประกอบการดำเนนิ งานของศูนยเ์ รยี นรู้การเพิ่มประสทิ ธิภาพการผลติ สินค้าเกษตร อำเภอบ้านลาด รปู ที่ ๑ แผนผงั ศนู ย์ ศพก.บ้านลาด

8 รปู ที่ ๒ แปลงสาธิต รปู ท่ี ๓ ปุย๋ น้ำชีวภาพ รูปท่ี ๔ การจัดการดิน รูปท่ี ๕ การจดั การระบบนิเวศน์

9 รูปที่ ๖ การจัดการผลผลติ รปู ท่ี ๗ การจัดการแปรรปู รูปภาพฐานเรยี นรู้ศนู ยเ์ รยี นร้การเพ่ิมประสทิ ธภิ าพการผลิตสินค้าเกษตรอำเภอบ้านลาด รปู ท่ี ๑ ศาลาเรยี นรู้ รูปท่ี ๒ ฐานเรียนรู้การปลกู ไม้ผล(มะม่วง)

10 รปู ที่ ๓ ฐานเรยี นรูเ้ รื่องเห็ด รปู ที่ ๔ ฐานเรียนรเู้ ร่อื งปยุ๋ นำ้ ชวี ภาพ รูปที่ ๕ ฐานเรียนรเู้ ร่อื งการเลี้ยงปลาดุก รูปที่ ๖ ฐานเรยี นร้เู ร่อื งไก่ไข่ รูปที่ ๗ ฐานเรยี นรู้เรือ่ งการปลกู กล้วยหอมทอง รูปท่ี ๘ ฐานเรียนรเู้ กษตรอนิ ทรีย์

11 รปู ท่ี ๙ แสดงการถอดองค์ความรทู้ ไี่ ดจ้ ากการศกึ ษาแหล่งเรยี นรู้

12 v