บทที่2

องคป์ ระกอบของสารละลาย และ ปัจจัยที่มีผลตอ่ สภาพละลายได้

สารละลาย (solution) หมายถึง สารเนื้อเดียวที่ไม่บริสุทธิ์ เกิดจากสาร ต้ังแต่ 2 ชนิดขึ้นไปมารวมกัน สารละลายแบ่งส่วนประกอบได้ 2 ส่วนคือ 1. ตวั ทาละลาย (solvent) หมายถึง สารที่มีความสามารถ ในการทาให้ สารต่างๆ ละลายได้ โดยไม่ทาปฏิกิริยาเคมีกบั สารน้ัน 2. ตัวละลาย (solute) หมายถึง สารทีถ่ ูกตวั ทาละลายละลายให้กระจาย ออกไปทว่ั ในตวั ทาละลายโดยไม่ทาปฏิกิริยาเคมีต่อกัน

ส ถา นะ ของสารละลาย สารละลายมีทง้ั 3 สถานะ คือ สารละลายของแขง็ สารละลายของเหลว และ สารละลายแก๊ส • สารละลายของแขง็ หมายถึง สารละลายที่มีตวั ทาละลายมีสถานะเปน็ ของแข็ง เช่น ทองเหลือง นาก โลหะบดั กรี สมั ฤทธิ์ เปน็ ต้น • สารละลายของเหลว หมายถึง สารละลายทีม่ ีตวั ทาละลายมีสถานะเป็น ของเหลว เชน่ น้าเชื่อม นา้ หวาน นา้ เกลือ นา้ ปลา น้าสม้ สายชู น้าอัดลม เปน็ ตน้ • สารละลายแกส๊ หมายถึงสารละลายที่มีตัวทาละลายมีสถานะเปน็ แกส๊ เชน่ อากาศ แกส๊ หงุ ต้ม ลกู เหม็นในอากาศ ไอนา้ ในอากาศ เปน็ ตน้

ชนิดตวั ทาละลาย ตัวละลายแตล่ ะชนิดจะใชต้ ัวทาละลายที่แตกต่างกนั ท้ังนีข้ ึน้ อยูก่ บั ความสัมพันธร์ ะหวา่ งตวั ทาละลายและตวั ถูกละลาย ซึ่งสารทัง้ 2 ชนิดน้นั จะตอ้ งรวมเปน็ เนื้อเดียวกันและไมท่ าปฏิกิริยาเคมีต่อกนั ตัวอยา่ งเช่น  เกลือ นา้ ตาลทราย สีผสมอาหาร จุนสี สารส้ม กรดเกลือ กรดกามะถัน ใช้ นา้ เปน็ ตัวทาละลาย  โฟม ยางพารา พลาสติก ใช้นา้ มันเบนซินเปน็ ตวั ทาละลาย  สีน้ามัน โฟม พลาสติก แลคเกอร์ ใช้ทินเนอร์เป็นตัวทาละลาย  สีน้ามนั ใชน้ ้ามันสนเป็นตวั ทาละลาย

สารละลาย องค์ประกอบของสารละลาย นาหวาน (ของเหลว) ตัวทาละลาย ตัวละลาย นาเชือ่ มเมเปิล้ * (ของเหลว) นา (ของเหลว) รอ้ ยละ 86 นาตาลทราย (ของแขง็ ) ร้อยละ 12 นาโซดา (ของเหลว) นา (ของเหลว) รอ้ ยละ 33 สารปรุงแต่ง (ของแข็ง) รอ้ ยละ 2 นา (ของเหลว) รอ้ ยละ 99.5 นาตาลทราย (ของแข็ง) รอ้ ยละ 60 นาตาลอืน่ ๆ (ของแขง็ ) ร้อยละ 7 แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ (แกส๊ ) รอ้ ยละ 0.5





• สารละลายอ่มิ ตัว หมายถึง สารละลายทมี่ ปี ริมาณตัวถกู ละลายอยู่เต็มที่ จนไมส่ ามารถละลาย ตอ่ ไปไดอ้ ีกแล้ว ณ อณุ หภมู ิขณะนั้น เกรด็ ความรู้ • สารละลายไม่อม่ิ ตวั หมายถึง สารละลายทต่ี ัวถูกละลาย สามารถจะละลายในตวั ทาละลายได้อีกการละลายของ



เมือ่ เติมตัวละลายที่เปน็ ของแขง็ ลงในตวั ทาละลายทีเ่ ปน็ ของเหลวจะพบวา่ สารสามารถละลายได้เร็วในชว่ งแรก แตเ่ มือ่ เติมตวั ละลายไปเรื่อยๆ ในสารเดิมจะพบว่าตวั ละลายจะละลายได้ ช้าลง และในทีส่ ุดตวั ละลายจะเหลืออย่ใู นสารละลายเนือ่ งจากตวั ละลายไมส่ ามารถละลายไดเ้ พิม่ ขึนที่อุณหภูมิเดิมอีกตอ่ ไป สารละลายทีไ่ ด้เปน็ สารละลายอิม่ ตวั (Saturated solution)

ปริมาณของตวั ละลายทีล่ ะลายได้มากทีส่ ุดในตวั ทาละลายจานวนหนึง่ ซึ่งทาใหส้ าะลายอิม่ ตวั เรียกวา่ สภาพละลายได้ของสาร (solubility)