Сурдо УЗ kiril

№2 Сурдотаржимонлик бўйича ДАЙЖEСТ Илмий-техник ахборот маркази Тошкент-2023

Мундарижа KKIA дунёда биринчи марта кар ва 1 соқовлар учун парвоз ҳақида хабар 2 бериш хизматини ишга туширди АҚШ олимлари кар ва соқовларга ёрдам бериш мақсадида сунъий интеллектга асосланган овозли ақлли қурилмани ишлаб чиқдилар 2

KKIA дунёда биринчи марта кар ва соқовлар учун парвоз ҳақида хабар бериш хизматини ишга туширди Қирол Холид номидаги халқаро аэропортини (KKIA) бошқариш ва фойдаланиш учун масъул бўлган Riyadh Airports Company (RAC) кар ва соқовлар учун рейслар ҳақида имо-ишора тилида хабар бериш хизматини, шунингдек, WhatsApp ва Twitter иловалари сунъий интеллект технологияси ёрдамида мукаммаллаштирилган интерактив чатнинг янги версияларини ишга туширганини эълон қилди. Бу компания жорий этаётган рақамли трансформация жараёнларининг энг муҳим устунларидан биридир. RAC бош директори Муҳаммад Бин Aбдуллоҳ Aл-Маглут ўз баёнотида мазкур хизмат KKIA да йўловчилар тажрибасини яхшилаш ва ижтимоий платформалар орқали интерактив тажрибаларни тақдим этиш учун сунъий интеллектдан фойдаланиш, шунингдек, ногиронларни қўллаб-қувватлаш, уларга KKIA дан фойдаланиш тажрибасига эга бўлиш имкониятини яратишга қаратилганини қайд этди. У RAC ўз нутқида, рақамли трансформация стратегик режаси доирасида бир қатор ташаббусларни, жумладан, рақамлаштириш орқали аэропортнинг барча фаолиятини бошқаришга мўлжалланган янги Ofoq платформасини ҳам эълон қилганини таъкидлади– дея хабар берди SPA (SPA Saudi Press Agency) ахборот агентлиги. 3

АҚШ олимлари кар ва соқовларга ёрдам бериш мақсадида сунъий интеллектга асосланган овозли ақлли қурилмани ишлаб чиқдилар Турли соҳаларда техник қурилмалар тоборо кўпайиб бораётган бир даврда, сунъий интеллект соҳасидаги ахборот технологиялари ногиронларнинг, айниқса эшитиш қобилияти заиф, яъни кар ва соқов инсонларнинг кундалик ҳаётини тубдан яхшилашга ёрдам берувчи сунъий интеллектга асосланган қурилмаларни кашф этиш устида иш олиб борилмоқда. Шулардан бири, мобил телефонлар бўлиб, улар кўриш қобилияти заиф инсонларга ёрдам берувчи ажойиб воситадир. Шунингдек, кўплаб иловалар уларга мустақил бўлиш имконини беради. Масалан, кўзи ожизлар Seeing AI иловаси орқали смартфон камераси остига ҳужжатларни жойлаштириб матнни бемалол ўқий олади. Шунга асосланиб, сунъий интеллект технологияларни ҳар қандай профилга қўллаш мумкин бўлади. Бу омилларнинг барчасини инобатга олган ҳолда, Dhaya Sindhu Battina хоним ва Lakshmi Surya хоним сунъий интеллект тажрибалари ёрдамида эшитиш қобилияти чекланган инсонларга сунъий интеллектга асосланган алгоритм орқали имо-ишора тилини тушуниш ва уларга жавоб қайтаришга ёрдам берадиган ақлли қурилмани яратдилар. 4

АҚШ олимлари кар ва соқовларга ёрдам бериш мақсадида сунъий интеллектга асосланган овозли ақлли қурилмани ишлаб чиқдилар AҚШлик олимлар эшитишда нуқсони мавжуд инсонлар осон мулоқот қилишига ёрдам берувчи ақлли қурилма ихтиро қилдилар, бу эса IT- мутахассисларининг мулоқот қилишда нуқсони бор одамларга ёрдам беришда дуч келадиган асосий муаммолардан бирини бартараф этди. Ушбу қурилма имо-ишора тилини аудио ёзувига айлантиради. Мутахассислар ушбу қурилмани кўзойнак ва қулоқчин шаклида ишлаб чиқдилар. Қурилма сенсорлар, микроконтроллерлар, LCD дисплей модули, CD хотира картаси, минигарнитуралар ва аудио кучайтиргичлардан иборат. Қурилма имо-ишора тилини, айниқса қўл ҳаракатларини таниб олиш учун сенсорга муҳтож. Ушбу қурилма имо-ишора тилини аудио форматга айлантирувчи таржима тизими каби ишлайди. Ушбу ақлли қурилманинг олд қисмидаги сенсорлар аналог шаклдаги имо- ишораларни ёзиб олиш учун киритилган. Оддий қилиб айтганда, сенсорлар барча йўналишларда ҳаракат қилиш орқали қўл ишораларининг X, Y ва Z координата маълумотларини илиб олади. Missis Lakshmi ўз тадқиқотида график маълумотлар (қўл имо-ишоралари) сигналга айлантирилишини, сўнгра у микроконтроллерга узатилишини таъкидлади. Мазкур микроконтроллер қўл имо-ишоралари маълумотлар базасини ва ҳар бир қўл ишораси билан боғлиқ қийматларни ўз ичига олади. Ўз тадқиқотида график маълумотлар (қўл имо-ишоралари) сигналга айлантирилишини, сўнгра у микроконтроллерга узатилишини таъкидлади. Микроконтроллер қўл имо- ишоралари маълумотлар базасини ва ҳар бир қўл ишораси билан боғлиқ қийматларни ўз ичига олади.Микроконтроллер, шунингдек CPU ва ADC ни ўз ичига олади. Aналог маълумотлар рақамли қийматларга айлантирилади ва ADC ёрдамида қўл ҳаракати маълумотлар базаси коди билан таққосланади. 5

АҚШ олимлари кар ва соқовларга ёрдам бериш мақсадида сунъий интеллектга асосланган овозли ақлли қурилмани ишл аб чиқдилар Маълумот кучайтирилгандан сўнг, у қурилма рамкаларига жойлаштирилган минигарнитураларга юборилади. Ушбу ихтиро ёрдамчи технологиялардан фойдаланишнинг кенгайишига сезиларли таъсир кўрсатади. Бу эшитишда нуқсони мавжуд инсонларга кундалик вазифаларини янада осонроқ бажариш имконини беради. Олимларнинг қайд этишича, таклиф этилаётган қурилма кўп ногиронларга иш топишида ёрдам бериши орқали АҚШга иқтсодий фойда келтириши кутилмода. Бундан ташқари, техник ёрдам сифатида ногиронларнинг кундалик ҳаётига ҳам сезиларли таъсир кўрсатади. Нархи нуқтаи назаридан, ушбу қурилма ҳамёнбоп, портатив ва тана тилини овозга ўгиришда юқори самарали саналади. Шуни таъкидлаш жоизки, овозли бошқарув ҳам сунъий интеллектни ривожлантириш каби муҳимдир.Машинали ўрганиш савдо, мижозларга қўнғироқ қилиш ва бошқа шу каби оддий операцияларни автоматлаштириш учун ишлатилиши мумкин. Ушбу технологиядан фойдаланадиганлар учун маргиналлашувни камайтириш ва мустақилликни оширишга ёрдам беради, шунингдек, уларга таълим, молиявий ва ижтимоий имкониятларни тақдим этиши мумкин. Ушбу ютуқ янги технология тенденциялари айниқса иловалар, тиббиёт соҳасига интеграция, таълим, робототехника ва бошқа фанлар учун йўл очади. Бу сунъий интеллектни умумий иқтисодий ўсиш билан интеграциялашувининг таркибий қисми бўлади. 6

Манбалар 1. KKIA, in a world’s first, launches flights notifications service for deaf and dumb // https://saudigazette.com.sa/article/619439/SAUDI-ARABIA/KKIA- in-a-worlds-first-launches-flights-notifications-service-for-deaf-and-dumb 2. Riyadh airport first to start flights notifications service for deaf, dumb // https://www.ttnworldwide.com/Article/333274/Riyadh-airport-first-to-start- flights-notifications-service-for-deaf,- dumb#:~:text=Riyadh%20Airports%20Company%20has%20announced,provis ion%20of%20related%20airport%20information 3. Innovative study of an AI voice based smart Device to assist deaf people in understanding and responding to their body language // https://www.ijcrt.org/papers/IJCRT2110100.pdf 4. US Data scientists developed an AI voice-based smart Device to assist deaf and dumb // https://www.deccanchronicle.com/in-focus/191021/us-data- scientists-developed-an-ai-voice-based-smart-device-to-assist.html 7

Илмий-техник ахборот маркази Тошкент-2023