ชุดฝึกทักษะรายวิชา ประวัติศาสตร์ 1

แบบฝกึ เสริมทักษะการเรียนรู้ประวัติศาสตร์ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม เร่ือง พัฒนาการของอาณาจกั รสโุ ขทัย ของนกั เรยี นช้นั มธั ยมศึกษาปที ่ี 1 ชดุ ท่ี ๑ การสถาปนาอาณาจกั รสโุ ขทัย และปจั จัยทม่ี ผี ลตอ่ การ เจรญิ รงุ่ เรือง นางสาวพรทิพย์ ทองธรรมมา ตาแหนง่ ครู ค.ศ. ๑ โรงเรยี นประด่แู กว้ ประชาสรรค์ อาเภอโนนนารายณ์ จังหวัดสรุ ินทร์

คำนำ แบบฝึกเสริมทักษะการเรียนร้ปู ระวัติศาสตร์ กล่มุ สาระการเรยี นรู้สงั คมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม เรอื่ ง พัฒนาการของอาณาจกั รสุโขทยั ของนักเรียนชัน้ มัธยมศึกษาปที ่ี 1 รายวิชา ประวัติศาสตร์ (ส21104) เล่มที่ 1 เรอ่ื ง การสถาปนาอาณาจกั รสุโขทัย และปจั จยั ท่ีมผี ลต่อการเจริญร่งุ เรอื ง เล่มนี้ จดั ทาข้ึนเพอื่ ใหน้ กั เรียนและครู ใชเ้ ป็นสื่อในการ จัดการเรียนการสอนทเ่ี นน้ การฝึกทกั ษะในด้านการคดิ วเิ คราะห์ และเชือ่ มโยงเนือ้ หา ของรายวชิ าพ้ืนฐาน ประวัติศาสตร์ (ส21104) ชั้นมธั ยมศึกษาปีท่ี 1 แบบ ฝกึ ทกั ษะน้มี เี น้อื หาสาระท่ีประกอบไปด้วย เน้อื หา รปู ภาพ กิจกรรมฝึกทักษะ โดย แบบฝกึ ทกั ษะนม้ี วี ัตถปุ ระสงค์ เพ่ือพัฒนา พฒั นาผลสมั ฤทธ์ิทางการเรียน ซ่ึงจากการทดลองใช้ พบว่า นกั เรียนให้ความ สนใจ และสนุกกบั การทากิจกรรมและเกดิ ความรู้ ความ เข้าใจ รวมทง้ั มีเจตคตทิ ่ีดตี ่อการเรยี นในรายวชิ า ประวตั ิศาสตร์ แสดงถงึ ความสาเรจ็ ของแบบฝกึ ทักษะทีพ่ ัฒนาขึ้นอยา่ งเป็นทนี่ ่าพึงพอใจ ขา้ พเจ้าหวังเป็นอยา่ งย่ิงวา่ แบบฝกึ ทักษะ การเรียนรู้ประวตั ศิ าสตร์ ชดุ นจ้ี ะเกิดประโยชน์แกน่ ักเรยี น ครผู ูส้ อน รวมถึง ผทู้ ี่สนใจศกึ ษา คน้ ควา้ เกีย่ วกับ พฒั นาการของอาณาจกั รสุโขทยั ท้ังน้ีเพอ่ื ใหน้ ักเรยี นมีความรู้ ความเขา้ ใจ และพฒั นา ผลสมั ฤทธิ์ในการเรยี นให้สงู ขนึ้ นางสาวพรทิพย์ ทองธรรมมา

สารบญั คานา หนา้ สารบญั 1 คาชี้แจง 2 คาแนะนาสาหรบั ครู 4 คาแนะนาสาหรับนกั เรยี น ๕ แบบฝึกทกั ษะการเรียนรู้ประวตั ศิ าสตร์ 7 แบบทดสอบก่อนเรยี น ชุดท่ี1 ๙ ใบความรู้ 1๓ กิจกรรมฝึกทักษะ 1๕ แบบทดสอบหลงั เรยี น ชุดท่ี1 ๑๗ แนวคาตอบกิจกรรมฝึกทักษะ ๑๙ เฉลยแบบทดสอบก่อนและหลงั เรยี น 2๐ บรรณานุกรม 2๑ ประวัตผ้ศู ึกษาค้นควา้

๑ คาชแี้ จง ในการจดั การเรียนการสอนของกล่มุ สาระการเรยี นรูสังคมศึกษา ศาสนา และ วัฒนธรรมแบบฝึกเสริมทักษะ การเรียนรปู้ ระวตั ิศาสตร์ เร่อื ง พัฒนาการของอาณาจกั รสุโขทัย ชัน้ มัธยมศึกษาปที ่ี ๑ มีทงั้ หมด ๔ ชดุ ได้แก่ ชดุ ท่ี 1 การสถาปนาอาณาจกั รสุโขทัย และปจั จัยท่ีมีผลต่อการเจริญรุ่งเรอื ง ชุดท่ี 2 พัฒนาการด้านการเมอื งการปกครองของอาณาจกั รสโุ ขทยั ชดุ ท่ี 3 พฒั นาการด้านเศรษฐกจิ ของอาณาจกั รสุโขทยั ชุดที่ 4 พฒั นาการดา้ นสงั คมและวฒั นธรรมของอาณาจักรสุโขทยั ท้ังน้ี ข้าพเจ้าได้ออกแบบ แบบฝึกทักษะ การเรียนรู้ประวัติศาสตร์ เรื่อง พัฒนาการของอาณาจักรสุโขทัย เพอื่ พฒั นานกั เรยี นให้เตม็ ตามศกั ยภาพ มี ความเพลดิ เพลนิ สนกุ สนานในการเรียน มีผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนสูงข้ึน โดยท่ีนักเรียน ไม่รู้เหนื่อย บรรลุตัวชี้วัด มาตรฐานการเรียนรู้อย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล นอกจากน้ี ขอขอบคุณผู้เชี่ยวชาญทุกท่านที่กรุณาช้ีแนะ คอยให้คาแนะนาเป็นอย่างดีใน การจัดทา แบบฝึกทักษะ การเรียนรู้ ประวัติศาสตร์ เรื่อง พัฒนาการของอาณาจักรสุโขทัย กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ระดับชัน้ มัธยมศึกษาปที ่ี ๑ ทง้ั ๔ ชุด

๒ คาแนะนาสาหรับครู แบบฝึกเสริมทักษะการเรียนรู้ประวัติศาสตร์ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม เรื่อง พัฒนาการของอาณาจักรสุโขทัย ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 รายวิชา ประวัติศาสตร์ (ส21104) เล่มที่ 1 เร่ือง การสถาปนาอาณาจักรสุโขทัย และปัจจัยที่มีผลต่อการเจริญรุ่งเรือง ชุดนี้ ใช้เป็นสื่อการจัดการเรียนรู้ ประกอบ แผนการการจดั การเรยี นรู้ รายวชิ า ประวตั ศิ าสตร์ ชั้นมธั ยมศึกษาปที ี่ ๑ โดย มีข้ันตอนการจัดกิจกรรม ดงั นี้ 1.ครูศึกษาแบบฝึกเสริมทักษะการเรียนรู้ประวัติศาสตร์ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และ วัฒนธรรม เร่อื ง พัฒนาการของอาณาจักรสุโขทัย ของนกั เรียนชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี 1 เล่มท่ี 1 เรื่อง การสถาปนาอาณาจักร สุโขทยั และปจั จัยทมี่ ีผลต่อการเจริญรงุ่ เรือง 2. ครูศึกษาแผนการจัดการเรียนรู้ประกอบการใช้แบบฝึกทักษะการเรียนรู้ประวัติศาสตร์ กลุ่มสาระการ เรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และ วัฒนธรรม ชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี ๑ รายวิชา ประวัติศาสตร์ เล่มท่ี 1 เรื่อง การสถาปนา อาณาจักรสุโขทัยและปจั จัยทม่ี ผี ลต่อการเจริญรงุ่ เรอื ง 3. ครูเตรียมส่ือการเรียนรู้ตามท่ีระบุไว้ในแผนการจัดการเรียนรู้ ประกอบการใช้ชุดฝึกทักษะการเรียนรู้ ประวัติศาสตร์ กลุ่มสาระการ เรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ช้ันมัธยมศึกษาปีที่ ๑ รายวิชา ประวัติศาสตร์ เล่มที่ 1 เรอ่ื ง การสถาปนาอาณาจักรสโุ ขทัยและปจั จยั ทีม่ ีผลตอ่ การเจรญิ รุง่ เรอื ง

๓ คาแนะนาสาหรับครู 4.ครูดาเนินการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ตามแผนการจัดการเรียนรู้ ประกอบการใช้ชุดฝึกทักษะการเรียนรู้ประวัติศาสตร์ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม เรื่อง พัฒนาการของอาณาจักร สุโขทัย ของนักเรียนช้ัน มธั ยมศึกษาปีที่ 1 เล่มที่ 1 เร่ือง การสถาปนาอาณาจักรสุโขทยั และปัจจยั ท่ีมผี ลต่อการเจริญรงุ่ เรอื ง 5.ครูอธบิ ายวิธกี ารทาชดุ ฝกึ ทกั ษะให้นกั เรียนฟังจนเข้าใจก่อนลงมือปฏิบัติโดย มีเวลาที่ใช้ในการทาชุดฝึกทักษะการเรยี นรู้ ประวัติศาสตร์ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม เร่ือง พัฒนาการของอาณาจักรสุโขทัย ของ นักเรียนชนั้ มธั ยมศึกษาปที ่ี 1 เล่มท่ี 1 เรอ่ื ง การสถาปนาอาณาจักรสุโขทยั และปจั จยั ทม่ี ีผลตอ่ การเจริญรุ่งเรอื ง จานวน 1 ชั่วโมง 6.ครูสังเกตพฤติกรรมนกั เรียนและประเมนิ ผลการเรียนรู้ แลว้ บันทกึ ผลลงใน แบบประเมิน 7.ครูแจง้ คะแนนใหน้ ักเรยี นทราบและชมเชยนักเรียน

๔ คาแนะนาสาหรบั นกั เรียน แบบฝึกทกั ษะการเรยี นรปู้ ระวัติศาสตร์ กล่มุ สาระการเรยี นรสู้ ังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม เรอื่ ง พฒั นาการ ของอาณาจกั รสุโขทยั เล่มท่ี 1 เรือ่ ง การสถาปนาอาณาจักรสุโขทยั และปัจจัยท่มี ีผลต่อการเจริญร่งุ เรือง ชดุ น้ี ใชเ้ ป็นส่ือการ จัดการเรยี นรปู้ ระกอบแผนการ จดั การเรียนรู้ รายวชิ า ประวัติศาสตร์ ชน้ั มธั ยมศึกษาปีท่ี ๑ โดยมขี ้นั ตอนการฝึกกจิ กรรม ดงั น้ี 1. นกั เรียนต้องทาแบบทดสอบก่อนเรยี น จานวน ๕ ข้อ เป็นข้อสอบแบบ ปรนยั จานวน 4 ตวั เลือก ใชเ้ วลา ๕ นาที 2. นักเรียนต้องอา่ นคาชแี้ จงในชุดฝกึ ทักษะใหเ้ ข้าใจกอ่ นลงมอื ทากิจกรรม 3. นักเรียนศกึ ษาใบความรู้ และลงมือปฏบิ ตั ิตามคาสั่งของแตล่ ะชดุ ฝึกทกั ษะการเรยี นรปู้ ระวัติศาสตร์ ๔. เม่ือนกั เรยี นศกึ ษาชุดฝกึ ทักษะและปฏิบัตกิ ิจกรรมเสรจ็ เรียบรอ้ ยทุก กจิ กรรมแล้วใหท้ าแบบทดสอบหลังเรียน จานวน ๕ ขอ้ ใช้เวลา ๕ นาที แล้วจงึ ตรวจดูคาตอบกิจกรรมและแบบทดสอบก่อนเรียนและหลงั เรยี นกับครูผูส้ อน

๕ แบบฝึกทกั ษะการเรยี นรู้ประวัตศิ าสตร์ ชดุ ที่ 1 เร่ือง การสถาปนาอาณาจกั รสโุ ขทัยและปจั จยั ทีม่ ีผลตอ่ การเจรญิ รุ่งเรอื ง สาระสาคญั ดนิ แดนกอ่ นท่ีเปน็ อาณาจกั รสุโขทยั นน้ั มีทาเลทเ่ี หมาะสมและมี ปจั จยั เก้อื หนนุ ท่นี าไปสู่การสถาปนาเปน็ อาณาจักรสุโขทัย ตวั ชวี้ ดั ส 4.3 ม.1/2 วิเคราะหพ์ ัฒนาการของอาณาจักรสุโขทัยในด้านตา่ งๆ จุดประสงค์ 1) อธบิ ายความเป็นมาก่อนการสถาปนาเมืองสโุ ขทยั เปน็ ราชธานไี ด้ 2) วิเคราะหป์ ัจจัยทน่ี าไปสกู่ ารสถาปนาอาณาจักรสุโขทยั ได้

๖ ผงั การเรยี นรู้ พฒั นาการของอาณาจักรสโุ ขทยั การสถาปนาอาณาจกั ร พฒั นาการดา้ นสงั คม สุโขทยั และปจั จยั ทม่ี ี และวฒั นธรรมของ ผลต่อการเจรญิ รุ่งเรอื ง อาณาจกั รสุโขทยั พฒั นาการดา้ น พฒั นาการดา้ น การเมอื งการปกครอง เศรษฐกจิ ของ ของอาณาจกั รสุโขทยั อาณาจกั รสุโขทยั

๗ คาช้แี จง แบบทดสอบก่อนเรยี นชดุ ท่ี ๑ ใหน้ กั เรียนทาเครื่องหมายกากบาท (x) ลงใน กระดาษคาตอบ ทับข้อทถ่ี กู ทสี่ ดุ เพยี งขอ้ เดยี ว (5 ขอ้ ) 1.หลักฐานใดท่ชี ว่ ยยนื ยันว่าสโุ ขทัยมีความเจริญมากอ่ นหน้าท่ีจะไดส้ ถาปนาเปน็ ราชธานี ก.ศาสนสถานศิลปะขอม ข.เรอ่ื งราวจากเอกสารจนี ค.ขอ้ ความที่ปรากฏในศิลาจารกึ ง.พระราชพงศาวดารกรงุ สุโขทยั 2. การสถาปนากรงุ สโุ ขทยั เกิดจากวิธีใด ก.กลมุ่ คนไทยอพยพลงมาตั้งถิ่นฐานบา้ นเมอื ง ข.ขอมรบชนะชมุ ชนท่อี ยมู่ าก่อนแล้วตงั้ กรงุ สโุ ขทัยข้ึน ค.กลุม่ คนไทยรวมตัวต้ังตนเป็นอสิ ระ ไมย่ อมอยูใ่ ต้อานาจขอม ง.อาณาจักรขอมไดใ้ หอ้ ิสรภาพโดยมอบผคู้ นและทรัพย์สนิ มาสรา้ งบ้านเมอื ง

๘ ๓. ในตอนปลายสมยั สโุ ขทัย สโุ ขทยั เส่อื มอานาจลง และถูกผนวก ๔. ข้อใดมิใช่ปัจจยั สาคญั ทีม่ ผี ลอยา่ งมากต่อการสถาปนาอาณาจกั รสุโขทัย เข้าไปเปน็ สว่ นหนง่ึ ของอาณาจักรใดต่อไปน้ี ก.กลุ่มผูน้ าคนไทยมีความเขม้ แขง็ ก.อาณาจกั รขอม ข.อทิ ธิพลของขอมทีเ่ สอ่ื มอานาจลง ข.อาณาจกั สยาม ค.อาณาจกั รล้านนา ค.จนี ส่งอาวธุ และเสบียงมาช่วยเหลือ ง.อาณาจกั รอยุธยา ง.ความมุง่ มน่ั ของคนไทยที่อยากเป็นอสิ ระ ๕.ปัจจยั สาคัญทท่ี าใหส้ โุ ขทัยเสอ่ื มและตกเป็นส่วนหน่งึ ของอยธุ ยามีหลายประการ ยกเว้น ขอ้ ใด ก.เก็บภาษอี ากรได้นอ้ ย ข.ความออ่ นแอทางทหาร ค.การค้าซบเซาเพราะอยูไ่ กลทะเล ง.การแยง่ ชงิ อานาจในหมู่ราชวงศพ์ ระรว่ ง

ใบความรู้ ๙ แบบฝึกทักษะการเรียนรู้ประวัติศาสตร์ ชุดท่ี 1 เรื่อง การสถาปนาอาณาจักรสโุ ขทัยและปจั จัยท่ีมผี ลต่อการเจริญรุ่งเรอื ง อาณาจกั สโุ ขทยั เป็นอาณาจกั รของคนไทยไดร้ บั กานสถาปนาข้นึ ใน พ.ศ.๑๗๙๒ ก่อนหนา้ ทจ่ี ะมกี ารสถาปนาอาณาจกั รสโุ ขทยั ข้นึ มานนั้ สโุ ขทยั เป็นเมอื งเก่าแก่ ทม่ี ี ความเจรญิ ร่งุ เรอื งมาก่อน จากการตคี วามในศิลาจารกึ หลกั ท่ี ๒ (วดั ศรชี มุ ) พอจะ สรปุ ความไดว้ า่ เมอื งสโุ ขทยั แต่เดมิ มผี ูน้ าคนไทยชอ่ื พอ่ ขนุ ศรีนาวนาถมุ เป็นเจา้ เมอื งปกครองอยู่ เมอ่ื พระองคส์ ้นิ พระชนม์ ขอมสบาดโขลญลาพง ซง่ึ เป็นขนุ นาง ขอมไดน้ ากาลงั เขา้ ยดึ กรงุ สุโขทยั ไวไ้ ดเ้มอ่ื พวกขอมเสอ่ื มอานาจลง ในปี พ.ศ.๑๗๘๐ ไดม้ ผี ูน้ า ๒ ทา่ น คอื พ่อขนุ บางกลางหาว และพอ่ ขนุ ผาเมอื ง ซง่ึ เป็นผูน้ าคนไทยได้ ร่วมมอื กนั รวบรวมกาลงั เขา้ ขบั ไลข่ อมออกจากดนิ แดนแถบน้แี ละตง้ั ตนเป็นอสิ ระ พรอ้ มกบั สถาปนากรุงสุโขทยั เป็นราชธานีของอาณาจกั รไทยและไดส้ ถาปนาพ่อขนุ บางกลางหาวข้นึ เป็นกษตั รยิ เ์ พอ่ื ปกครองกรุงสโุ ขทยั ทรงพระนามวา่ พอ่ ขนุ ศรี อนิ ทราทติ ย์ นบั เป็นปฐมกษตั รยิ ์ แห่งราชวงศพ์ ระร่วง นบั ตง้ั แต่ปี พ.ศ. ๑๗๙๒ เป็นตน้ มา

๑๐ ปจั จยั ท่เี อ้อื ต่อกำรสถำปนำอำณำจกั รสุโขทยั เป็ นรำชธำนี มดี งั น้ี ๑.ปจั จยั ภำยใน ไดแ้ ก่ การมขี วญั และกาลงั ใจดขี องประชาชน เน่ืองจากมผี ูน้ าท่ี เขม้ แขง็ และมคี วามสามารถ การมนี สิ ยั รกั อสิ ระ ไมช่ อบใหผ้ ูใ้ ดมากดขข่ี ม่ แหง่ บงั คบั และบา้ นเมอื งมคี วามอดุ มสมบรูณ์ ๒.ปจั จยั ภำยนอก ไดแ้ ก่ การเสอ่ื มอานาจของขอม หลงั จากพระเจา้ ชยั วรมนั ท่ี ๗ ส้นิ พระชนมล์ ง กษตั รยิ อ์ งคต์ ่อมาไมส่ ามารถรกั ษาอานาจของตนเองในดนิ แดนท่ี ยดึ ครองมาได้ ทาใหห้ วั เมอื งต่างๆ พากนั ตง้ั ตนเป็นอสิ ระ ระยะเรม่ิ ตน้ ของการสถาปนากรุงสุโขทยั เปน็ ราชธานี โดยเฉพาะในช่วงสมยั พอ่ ขุนศรีอินทรา ทิตย์ บ้านเมอื งยงั ไม่มั่นคงมากนัก คนไทยยังอยกู่ นั อยา่ งกระจัดกระจาย บา้ นเมอื งยังคงมี อสิ ระในการปกครองตนเอง ไมม่ กี ารรวมอานาจไว้ ณ ศนู ย์กลางเมอื งใดเมอื งหน่งึ โดยตรง บางคร้งั จงึ มึงการทาสงครามกนั เพอ่ื แย่งชิงอานาจและขยายอาณาเขตของเมือง เช่น ขุนสาม ชนเจา้ เมอื งฉอดได้ยกทพั มาตีเมอื งตาก

๑๑ • เมื่อสน้ิ รัชสมยั ของพอ่ ขุนศรีอนิ ทราทติ ย์ พระราชโอรสองค์ใหญ่ คอื พ่อขุนบานเมอื ง ได้ขี้นครองราชย์ ในสมยั นี้สโุ ขทยั ได้ขยายอานาจทางการเมืองด้วยการทาสงครามกับ หัวเมอื งตา่ งๆ โดยมีพระอนุชาคอื พระรามคาแหงเปน็ กาลงั สาคญั ซง่ึ ต่อมาพระองค์ ไดข้ น้ึ ครองราชย์สบื ตอ่ จากพ่อขนุ บานเมือง • ในสมัยพอ่ ขนุ รามคาแหงมหาราช พระองค์ทรงเปน็ แมท่ ัพไปปราบเมืองต่างๆ จนเป็น ท่ีเกรงขามของอาณาจักรอ่ืนๆ ดังนั้น เม่ือพระองค์ขึ้นครองราชย์จึงมีหลายเมืองที่ ยอมออ่ นนอ้ มเข้าร่วมกบั อาณาจักรสุโขทัย โดยพอ่ ขนุ รามคาแหงมิได้ส่งกองทัพไปรบ ได้แก่ เมืองหงสาวดี เมืองสุพรรณบุรี เมอื งเพชรบุรี เมืองราชบุรี เมืองหลวงพระบาง เมืองเวียงจันทร์ และเมืองนครศรีธรรมราช ทาให้อาณาจักรสุโขทัยมีอาณาเขตแผ่ ขยายออกไปกวา้ งขวาง

๑๒ หลังจากสน้ิ รชั สมยั พอ่ ขุนรามคาแหงมหาราช มีกษัตริยข์ ้นึ ครองราชยอ์ ี ๒ พระองค์ คือ พญาเลอไทยและพญา ง่วั นาถม แตอ่ าณาจักสโุ ขทยั กเ็ ร่ิมเสอ่ื มอานาจลง บรรดาเมอื งต่างๆ ทอี่ ย่ภู ายใต้การปกครองของสขุ ยั ได้แยกตวั เปน็ อสิ ระ และเมืองประเทศราชทีม่ กี าลังเข้มแข็งตา่ งพากันแยกตัวไม่ขนึ้ ตอ่ กรุงสโุ ขทัย เชน่ เมอื งหงสาวดี เมอื ง นครศรธี รรมราช เปน็ ตน้ นอกจากนใี้ นตอนปลายรัชสมัยพญางั่วนาถมยงั เกดิ จลาจนขน้ึ อีก เนือ่ งจากมีการแยง่ ชิงราชสมบตั ิ จนพญาลิไทยเจา้ เมอื งศรีสัชนาลัยตอ้ งยกกาลังมาปราบทาใหบ้ ้านเมอื งสงบลง หลงั ทรงปราบจลาจลกรุงสโุ ขทัยได้สาเร็จ พญาลิไทยได้ ปราบดาภิเษกขน้ึ เปน็ กษัตรยิ ์ครองราชย์สมบตั ิ ทรงพระนามวา่ พระมหาธรรมราชาที่ ๑ พระองค์ทรงพยายามสรา้ งอานาจทาง การเมอื งเพอ่ื พฒั นาบา้ นเมืองให้เขม้ แข็งขน้ึ มาใหม่ อย่างไรกต็ าม อาณาจักรสโุ ขทยั ในสมยั พระมหาธรรมราชาท่ี ๑ ไดล้ ดลงไป มากกวา่ คร่ึงเมอื่ เทยี บกับสมัยพ่อขนุ รามคาแหงมหาราช ตอ่ มาเม่ือ สิ้นรัชสมยั พระมหาธรรมราชาท่ี ๑ แลว้ มีพระมหากษตั รยิ ์ข้ึน ครองราชยส์ ืบตอ่ มาอกี ๓ พระองค์ คือ พระมหาธรรมราชาที่ ๒ พระมหาธรรมราชาที่ ๓ (ไสลือไทย) พระมหาธรรมราชา ที่ ๔ (บรมปาล) แตใ่ นชว่ งเวลาดงั กล่าวอาณาจักรสุโขทยั เรมิ่ เสือ่ ม อานาจลง

๑๓ กจิ กรรมฝกึ ทักษะ ใหน้ กั เรยี นตอบคาถามต่อไปน้ี 1.สภาพการณ์ของเมืองสุโขทยั กอ่ นการสถาปนา อาณาจกั รสโุ ขทยั เปน็ อย่างไรบ้าง 2.ปจั จยั ภายในปัจจัยใดบ้างที่นาไปสู่การ สถาปนาอาณาจักรสุโขทัย 3.ปจั จยั ภายนอกปจั จยั ใดบา้ งท่ีเอ้อื ตอ่ การ สถาปนาอาณาจกั รสุโขทยั

๑๔ ๔.ปัจจยั ใดบา้ งท่ีมอี ทิ ธพิ ลต่อพัฒนาการด้าน ต่างๆ ในสมัยสโุ ขทัย 5. การสถาปนาอาณาจักรสโุ ขทยั ส่งผลตอ่ อาณาจักร ไทยในสมยั ตอ่ มาอย่างไรบา้ ง

๑๕ คาช้แี จง แบบทดสอบหลงั เรยี นชดุ ท่ี ๑ ใหน้ ักเรียนทาเคร่อื งหมายกากบาท (x) ลงใน กระดาษคาตอบ ทบั ข้อทถ่ี ูกทส่ี ุดเพยี งข้อเดยี ว (5 ขอ้ ) ๑.ปจั จยั สาคญั ทีท่ าให้สุโขทัยเสอื่ มและตกเปน็ ส่วนหน่ึงของอยธุ ยามหี ลาย ๒. ในตอนปลายสมัยสุโขทัย สโุ ขทัยเสื่อมอานาจลง และถูกผนวก ประการ ยกเวน้ ข้อใด เข้าไปเป็นสว่ นหนง่ึ ของอาณาจกั รใดตอ่ ไปน้ี ก.เกบ็ ภาษีอากรได้น้อย ข.ความอ่อนแอทางทหาร ก.อาณาจกั รขอม ข.อาณาจกั สยาม ค.การค้าซบเซาเพราะอยู่ไกลทะเล ง.การแย่งชิงอานาจในหมรู่ าชวงศ์พระร่วง ค.อาณาจักรล้านนา ง.อาณาจักรอยุธยา ๓. ขอ้ ใดมิใช่ปัจจัยสาคญั ทมี่ ผี ลอยา่ งมากตอ่ การสถาปนาอาณาจักรสุโขทัย ก.กลมุ่ ผู้นาคนไทยมคี วามเขม้ แขง็ ข.อิทธิพลของขอมท่เี สอื่ มอานาจลง ค.จีนส่งอาวุธและเสบียงมาช่วยเหลือ ง.ความมุ่งมนั่ ของคนไทยท่ีอยากเปน็ อสิ ระ

๑๖ ๔. การสถาปนากรุงสุโขทยั เกิดจากวิธีใด ก.กล่มุ คนไทยอพยพลงมาตง้ั ถิน่ ฐานบา้ นเมอื ง ข.ขอมรบชนะชมุ ชนท่อี ยมู่ าก่อนแล้วตง้ั กรงุ สุโขทยั ข้ึน ค.กล่มุ คนไทยรวมตัวต้ังตนเป็นอิสระ ไมย่ อมอยู่ใต้อานาจขอม ง.อาณาจกั รขอมได้ให้อสิ รภาพโดยมอบผูค้ นและทรัพย์สินมาสรา้ งบ้านเมือง ๕. หลกั ฐานใดทีช่ ่วยยืนยันว่าสุโขทัยมีความเจรญิ มากอ่ นหน้าที่จะไดส้ ถาปนาเปน็ ราชธานี ก.ศาสนสถานศลิ ปะขอม ข.เร่ืองราวจากเอกสารจนี ค.ขอ้ ความทีป่ รากฏในศลิ าจารึก ง.พระราชพงศาวดารกรุงสุโขทยั

๑๗ กิจกรรมฝกึ ทกั ษะ ใหน้ กั เรยี นตอบคาถามต่อไปน้ี 1.สภาพการณ์ของเมืองสโุ ขทยั กอ่ นการสถาปนา สุโขทยั แตเ่ ดิมเป็นชมุ ชนเมอื งทนี่ า่ จะมคี วามสมั พันธก์ บั ชุมชนชาวมอญ ชาวขอม ชาวละวา้ อาณาจักรสโุ ขทัยเป็นอยา่ งไรบา้ ง หรือลัว้ ลาว รวมถงึ ชาวไตหรือชาวไทย ดังพบหลกั ฐานทางโบราณคดี เช่น พระปรางค์วัด พระพายหลวง เปน็ พระปรางคท์ ไี่ ด้รบั อิทธพิ ลมาจากขอม ต่อมาไดพ้ ฒั นาจนเปน็ ชมุ ชน ขนาดใหญ่ มีการปกครองท่ีม่นั คง และสถาปนาเป็นอาณาจกั รในท่สี ุด 2.ปจั จัยภายในปัจจยั ใดบา้ งที่นาไปสู่การ 1) การขยายตัวของชุมชนสุโขทัยมคี นหลายกล่มุ อพยพเขา้ มาตง้ั ถนิ่ ฐานจนเกิดการ สถาปนาอาณาจักรสุโขทัย ผสมผสานทางวัฒนธรรมและขยายตวั ขึ้นเร่ือยๆ และมีผูน้ า ทาใหช้ มุ ชนมคี วามเขม้ แ 2) ทาเลท่ีต้ังเหมาะสมอยูใ่ กล้แม่นา้ ทาให้สามารถคา้ ขายกับแควน้ ต่างๆ ไดอ้ ย่างสะดวก ทาใหม้ พี ้ืนฐานทางเศรษฐกิจดี 3) มีผนู้ าที่เข้มแขง็ มคี วามพรอ้ มในทุกๆ ดา้ น และเป็นทยี่ อมรับของผู้คนในชุมชน 3.ปัจจัยภายนอกปจั จยั ใดบ้างท่เี อือ้ ตอ่ การ 1) กษตั รยิ ์ขอมสิน้ พระชนม์ ทาใหอ้ าณาจักรขอมเสอื่ มอานาจ สโุ ขทยั จึงมีความปลอดภยั สถาปนาอาณาจักรสโุ ขทัย มากยง่ิ ข้ึน 2) คนไทยในแควน้ อืน่ ๆ ทีเ่ คยต้ังตัวเปน็ อิสระยอมรับอานาจของแควน้ สโุ ขทยั

๔.ปจั จยั ใดบ้างท่ีมอี ทิ ธพิ ลตอ่ พัฒนาการดา้ น ๑๘ ตา่ งๆ ในสมัยสโุ ขทยั 1) ปัจจยั ด้านภูมศิ าสตรแ์ ละสง่ิ แวดล้อม (1) สภาพภมู ิประเทศ สุโขทยั ตั้งอยบู่ นทร่ี าบล่มุ มแี ม่น้า ปิง วัง ยม และน่านไหลผ่าน เหมาะแก่ การเกษตรและการคา้ (2) ภมู ิอากาศ สุโขทัยมีเทอื กเขาถนนธงชัย เทอื กเขาตะนาวศรี และเทอื กเขาเพชรบรู ณ์ขนานกัน ทาให้ อากาศไม่รอ้ น และมีมรสุมพดั ผ่าน จึงมีฝนตกชุกในฤดูมรสุม (3) สุโขทัยมีทรัพยากรธรรมชาตอิ ุดมสมบูรณ์ เอ้ือตอ่ การดารงชวี ติ ของผคู้ นในชมุ ชน (4) การคมนาคมสะดวก โดยเฉพาะทางนา้ 2) ปจั จยั ดา้ นอารยธรรม สุโขทยั รบั ความเจริญจากภายนอกมาผสมผสานกบั วฒั นธรรมเดมิ ของไทย โดยมพี ระพุทธศาสนาเป็นหลกั ยึดเหนยี่ วจิตใจ และสรา้ งสรรคศ์ ลิ ปวฒั นธรรมและภมู ิปญั ญา 5. การสถาปนาอาณาจักรสโุ ขทัยส่งผลตอ่ อาณาจักร การสถาปนาอาณาจกั รสโุ ขทัยเป็นราชธานี ทาให้เกิดการสรา้ งสรรค์ความเจรญิ ใน ไทยในสมัยตอ่ มาอยา่ งไรบา้ ง ดา้ นตา่ งๆ ทัง้ ดา้ นการเมอื ง การปกครอง เศรษฐกจิ สังคม และวัฒนธรรม จนเป็น อาณาจักรทมี่ คี วามเจรญิ รุ่งเรอื ง และเป็นพืน้ ฐานในการพัฒนาของ คนไทยใน สมยั ตอ่ มา ซ่ึงวัฒนธรรมบางส่วนของสุโขทัยก็ยังคงมอี ิทธิพลจนถงึ ปัจจุบันด้วย

๑๙ แบบทดสอบก่อนเรยี น ๑. ก ๒. ค ๓.ง ๔. ค ๕. ง แบบทดสอบหลงั เรยี น ๑. ง ๒. ง ๓.ค ๔. ค ๕. ก

๒๐ บรรณานกุ รม กระทรวงศึกษาธกิ าร. แนวทางการจดั กิจกรรมการเรยี นร้เู พอื่ พฒั นาทักษะการ คดิ หลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้นั พ้นื ฐานพุทธศักราช 2551 ระดบั มธั ยมศึกษา. กรงุ เทพฯ : โรงพิมพช์ ุมนุมสหกรณ์การเกษตร แห่งประเทศไทยจากดั , 2553. จานง หอมแยม้ และ ดร.จามจรุ ี จ าเมือง. การศึกษา. บรษิ ทั ไฮเอด็ พับลชิ ช่ิง บจก, 2554. ธวชั ทนั โตภาส และคณะ. หนงั สอื เรียนประวตั ิศาสตร์ ม. 3. กรงุ เทพฯ : บรษิ ัทสานกั พมิ พว์ ัฒนาพานิช จากดั , ม.ป.ป. พระมหามนัส กติ ติสาโร และคณะ. คู่มอื ครูหนังสือเรยี น ประวตั ิศาสตร์ ช้นั มธั ยมศกึ ษาปีที่ 3. กรงุ เทพฯ : สานักพมิ พ์ บริษทั วฒั นา พานิช จากดั , 2560 บทเรียนคอมพวิ เตอร์ Smart L.O. LMS Lite ประวัตศิ าสตร์ ม.1 บริษัท เพลยเ์ อเบิล จากัด

๒๑ ประวัตผิ ูศ้ กึ ษาคน้ ควา้ ชือ่ นางสาวพรทพิ ย์ ทองธรรมมา เกิด วนั ที่ 1๗ เดอื นธันวาคม พ.ศ. 25๓๓ สถานที่เกดิ บ้านเลขที่ 3๓๐ หมู่ ๑๕ ต. ตาแย อ.พยหุ ์ จ. ศรีสะเกษ ที่อยู่ปจั จุบนั บา้ นเลขที่ 3๓๐ หมู่ ๑๕ ต. ตาแย อ.พยหุ ์ จ. ศรีสะเกษ ประวตั ิการศกึ ษา -พ.ศ. 25๔๕ ประกาศนียบตั รประถมศึกษาปที ่ี 6 (ป.6) จากโรงเรียนบา้ นตาแยหนองเม็ก อ.พยุห์ จ. ศรสี ะเกษ -พ.ศ. 25๔๘ ประกาศนยี บัตรมธั ยมศกึ ษาปที ่ี ๓ (ม.๓) จากโรงเรยี นบ้านตาแยหนองเม็ก อ.พยหุ ์ จ. ศรีสะเกษ -พ.ศ. 2๕๕๑ ประกาศนียบตั รมัธยมศกึ ษาปที ี่ 6 (ม.6) จากโรงเรยี นสตรีสริ ิเกศ อ.เมืองจ.ศรสี ะเกษ -พ.ศ. 25๕๖ จบปริญญาตรี (ค.บ.)วชิ าเอกสงั คมศึกษา จากมหาวทิ ยาลัยราชภัฏอุบลราชธานี อ.เมือง จ.อบุ ลราชธานี ประวตั กิ ารรับราชการ - พ.ศ. 255๘ ตาแหนง่ ครผู ู้ช่วย โรงเรยี นประดแู่ กว้ ประชาสรรค์ ต.ระเวียง อ.โนนนารายณ์ จ.สรุ ินทร์ - พ.ศ. 2๕๖๓ ตาแหน่ง ครู โรงเรียนประดู่แกว้ ประชาสรรค์ ต.ระเวียง อ.โนนนารายณ์ จ.สรุ ินทร์ ตาแหน่งปจั จุบนั ตาแหนง่ ครู โรงเรียนประด่แู ก้วประชาสรรค์ ต.ระเวยี ง อ.โนนนารายณ์ จ.สุรนิ ทร์ สถานท่ีทางาน - โรงเรยี นประดู่แก้วประชาสรรค์