handout1

นับแตโ บราณกาลมาการเสาะแสวงหาความรขู องมนษุ ยมอี ยอู ยา งมากมายหลายวธิ ี ขึ้นอยกู ับองคป ระกอบ หลายอยาง ทง้ั ในสวนตวั ของผแู สวงหาความรู สภาวะแวดลอมรอบดาน และประเภทความรทู ต่ี องการ ศึกษา วิธีการศกึ ษาแตละวธิ จี ะมที ง้ั ขอดีและขอจาํ กดั ท่ีแตกตางกันออกไป บางวธิ อี าจใชไ ดไมคอยดีกับความรู ในบางประเภท จงึ ควรใชวิธีการใหเ หมาะสมในการแสวงหาความรนู ้นั ๆ เพ่ือใหไดความรูความจรงิ ท่ี นาเชื่อถอื โดยวธิ ีการที่ยงั ใชกันโดยทั่วไปในปจ จบุ ันสรุปไดด ังน้ี 1. ประสบการณ 2. แหลงความรู 3. วธิ ีอนมุ าน 4. วธิ อี ุปมาน 5. วธิ วี ทิ ยาศาสตร 6. วิธกี ารวจิ ัย 1. ประสบการณ ความรูความจริงหลายเร่ืองที่แตล ะคนยอมเชื่อ ยอมรับวา เปนความจรงิ เปน เพราะผนู ้นั ไดม ี ประสบการณในเรื่องนน้ั มากอน ความรหู รอื ความเช่ือหลายเรือ่ งท่ีไดรบั มาโดยการเรียนรจู ากสังคม เมอ่ื คนเรา เกดิ มาสงั คมก็จะถา ยทอดขนบธรรมเนียมประเพณีหรือสิ่งท่ีควรปฏิบตั ใิ นสังคมนั้นให การรบั เอาความรู ประเภทนจี้ ะเปนไปแบบอตั โนมัติ คอยเปน คอ ยไป คนรุน หลังจะประพฤตปิ ฏิบัติตามแบบอยา งของคนรนุ กอน ตวั อยา งเชน ความรู ความสามารถในการพูดภาษาไทย เราจะคอยเรียนรจู าก พอแม พ่ี ญาติ เพื่อนบาน ครู และบคุ คลอนื่ ๆ การท่ีตองยอมรับเอาความรูประเภทน้ีไปปฏิบัติ กเ็ พราะตอ งการจะอยใู นสังคมน้ันอยาง ราบรื่น เนื่องจากสังคมสวนใหญเ ขาปฏบิ ตั กิ นั เชนนนั้ ความรหู รือความเชอ่ื ทีเ่ รายอมรับคอ นขางจะแนน อน เพราะไดมีประสบการณในเร่ืองนน้ั มากอน เชน การยอมรับวา ไฟรอน การยอมรับวาพรกิ ขหี้ นูมรี สเผด็ การยอมรับวาเจบ็ เมื่อโดนเข็มท่มิ แทง การปกใจเช่อื คง จะไมใชเพราะวาไดอา นจากตํารา หรือจากการฟง คาํ บอกเลาจากผอู นื่ อยา งไรก็ตามการแสวงหาความรูโ ดย อาศัยประสบการณยอมขน้ึ อยูกับความสามารถและขอจํากดั ของประสาทสมั ผัสของแตละบุคคล ตลอดจนการ ผันแปรของสภาพแวดลอมทางสังคม 2. แหลงความรู องคความรู หรือขอเท็จจริง จํานวนมากมาย ไดมีการบนั ทกึ ในส่อื หรอื ในสมองของมนษุ ย ดงั น้นั หาก เรามนั่ ใจวาองคความรู หรอื ขอเทจ็ จริงท่เี ราตองการศึกษามีการบนั ทึกไว ในแหลงใดอยู ก็ควรศึกษาคน ควา จากแหลงน้นั ได จะเหน็ วาเรามีการสอบถามความรูจากผรู ู ผูท รงคุณวฒุ ิ หรือผูเ ชี่ยวชาญ เพราะถือวา บคุ คล เหลานีไ้ ดทําการศึกษาคน ควา หรอื ไดรบั การฝกฝนอบรมมากอ นเปนอยา งดี มปี ระสบการณในเรื่องน้ัน มากกวาผูอ่ืน ฉะนนั้ เม่ือเราตองการศึกษาความรู หรือขอเทจ็ จริงเกย่ี วกับเร่ืองที่มีผูอื่นไดศกึ ษาไวแ ลว จึงไม จาํ เปน ตองเริ่มตนศึกษาคน ควาใหม ควรใชว ิธีสอบถามผทู ี่มีความรใู นเร่อื งน้ัน นอกเสยี จากวา ไมแ นใจวา ความรูที่มีอยูแ ลว นน้ั เปนความรูทถี่ กู ตอง จึงคอ ยใชวิธีศกึ ษาคนควาใหม เพือ่ ใหไ ดความรูท่ถี ูกตอง สมัยกอนมี แหลง ความรปู ระเภทน้นี อยมาก แตป จจุบนั มีแหลง ความรูประเภทนีจ้ าํ นวนมากมาย เพราะนอกจาก ผูทรงคณุ วุฒแิ ลว ยังไดม ีการบันทึกในส่ือประเภทตาง ๆ เชน เทปบันทกึ เสียง เทปบนั ทกึ ภาพและเสยี ง ฟล ม ภาพยนต สิ่งพิมพ รวมทง้ั สื่อออนไลนต าง ๆ เปน ตน

องคความรูท่ีไดรบั การบันทึกไวใ นแหลง ตา ง ๆ จะถูกตองหรือเปน ทย่ี อมรบั ของผทู ่ีศกึ ษาคนควา เพยี งไร ยอ มข้นึ อยูกับแหลงความรนู ั้นดวย ถา แหลง ความรูเปน บคุ คลก็ควรพิจารณาดว ยวา ผูนัน้ มีความรใู น สาขาวชิ าหรือในเรอื่ งท่ีตองการจะถามเพียงใด ทง้ั นี้เพราะเปนไปไมไ ดทีม่ นุษยเ ราจะรอบรใู นทกุ สิ่งทุก อยา ง ในสมัยกอ นหรือในสังคมชนบทบางแหงจะมผี ูรปู ระจําหมูบาน ผูเ ฒา หมอผี หรอื แมมด บคุ คล เหลา น้ไี ดรบั การยกยองวาเปน ผรู ใู นทกุ เรอ่ื งและทกุ ดาน ปจจุบนั เรากย็ งั คงมีผูรเู ชนกันแตจะเปนผเู ชี่ยวชาญ เฉพาะสาขาวิชา การเลือกวา จะสอบถามผูรูท า นใดจงึ ควรเลือกใหเหมาะสม 3. วธิ อี นุมาน การแสวงหาความรูโดยวธิ นี ้ี ผูแ สวงหาความรูมีความเช่ือวา อะไรก็ตามทเ่ี ปน ความจรงิ จะตอ งเปน ความจรงิ ในสภาพการณห นึ่งที่อยใู นขอบเขต จะตองมคี วามรูหรือความจรงิ สวนหนงึ่ เปนทนุ เดมิ อยูกอนแลว และจากความรทู ม่ี ีอยนู ้ี ใชหลกั เหตุผลแยกแยะออกเปน ความรูส วนยอ ยออกไปอีก วิชาเรขาคณิตเปน ตวั อยาง ทดี่ ขี องการหาความรตู ามวิธอี นุมานนี้ การจะศึกษาทฤษฎบี ทหลัง ๆ ได ก็จะตองมีความรูในทฤษฎีบทแรก ๆ กอน อริสโตเตลิ เปน ผทู ี่ไดรับการยกยองวาเปน คนแรกทคี่ นพบวธิ หี าความรูแบบอนุมาน การแสวงหา ความรตู ามวิธขี องอริสโตเติลเรมิ่ จากการอางองคความรูหลักแลว ตามดว ยองคค วามรูยอย และขอ สรปุ จากองค ความรทู ้ังสอง ซง่ึ ขอสรปุ จะสมเหตสุ มผลหรือไมส มเหตุสมผล ยอ มขนึ้ อยูกับการยอมรบั ในองคความรูห ลักและ องคความรยู อย ตลอดจนวิธีการสรปุ วา เกนิ ขอบเขตการวิจัยหรือไม ตัวอยาง การอา งเหตุผลตามวิธอี นุมานของอริสโตเติล ขอเทจ็ จรงิ หลกั เราทุกคนเกิดมาแลวตองตาย ขอเทจ็ จรงิ ยอย ประณตเปนคน ขอสรุป ประณตตองตาย ขอเทจ็ จรงิ หลกั ดาวเคราะหทกุ ดวงโคจรรอบดวงอาทิตย ขอเทจ็ จรงิ ยอย โลกเปนดาวเคราะหด วงหนึ่ง ขอ สรุป โลกโคจรรอบดวงอาทติ ย ขอ เท็จจรงิ หลัก สํานักงานถกู ไฟไหม พนักงานจะไดรบั อนั ตราย ขอเท็จจริงยอย สาํ นักงาน BBB ถูกไฟไหม ขอ สรุป พนกั งานในสํานักงาน BBB ไดรับอนั ตราย

จากตัวอยางจะเห็นวาขอสรุปในบางขออาจไมเ ปนจรงิ ดงั ตัวอยา งสุดทา ยน้ี การท่สี ํานักงาน BBB ถกู ไฟไหม พนกั งานในสาํ นักงานแหงน้อี าจไมไ ดรับอันตรายก็ได ท้งั นเี้ พราะไฟอาจไหมเพยี งบางสวนของอาคาร เพียงเลก็ นอย หรืออาจไหมในวนั หยุดทาํ งานกเ็ ปน ได 4. การอปุ มาน การแสวงหาความรโู ดยใชวธิ ีอุปมานเปนการศกึ ษาจากองคความรยู อย ๆ รวมกนั เขา แลวสรุปเปนองค ความรหู ลกั หรอื เรมิ่ ศึกษาความรคู วามจรงิ เฉพาะอยา ง แลวนําไปสูความรูท่ีเปน สากล ผูทีไ่ ดรับการยกยองวา เปน ผคู นคิดวิธีการแสวงหาความรูแบบอปุ มานคือฟรานซสิ เบคอน ซ่งึ ใชว ธิ ศี กึ ษาขอเทจ็ จริงยอ ยกอน แลว นาํ มาจัดกลมุ เสียใหมโ ดยคํานึงถงึ ความเหมอื น หรือความแตกตางของสวนประกอบ ตลอดจนความสมั พันธ ระหวา งสว นประกอบ แลวสรปุ เปน ขอ เท็จจรงิ ใหมขนึ้ มา การหาความรูแบบอปุ มานน้จี ําแนกได 2 แบบ คือ 1. อุปมานแบบสมบูรณ เปนวธิ กี ารทผ่ี ูแสวงหาความรูจะสงั เกตขอมลู เก่ยี วกับเร่ืองท่ีตองการศกึ ษา จากประชากรทกุ หนวย หรอื ศึกษาเริ่มจากสว นยอ ยทุกสว นทปี่ ระกอบเปน สว นใหญท ่ีตองการศึกษา แลว สรุป จากขอมูลทงั้ หมดเปน ความรูโดยรวม ในแงท ฤษฎีแลววิธีนีม้ ีความเช่อื ถือไดและถกู ตองมากท่สี ุด แตในแงก าร ปฏบิ ตั เิ ปนการยากทจี่ ะตรวจสอบขอ มูลไดครบทุกหนว ยประชากร จงึ เปน วธิ ีทีค่ อนขา งจะมีขอจาํ กัด อยางไรก็ ตามการศึกษาบางเร่ืองก็สามารถสงั เกตประชากรไดท ุกหนวย 2. อปุ มานแบบไมส มบูรณ เปน วธิ กี ารทผ่ี ูแสวงหาความรูสงั เกตขอ มลู จากกลมุ ตัวอยา ง เพราะถือวา การรวบรวมขอ มูลจากประชากรทุกหนวยนัน้ ยอ มทําไดยาก หรือไมไดเ ลย หรือบางคร้ังก็เกนิ ความจาํ เปน การ รวบรวมจากตัวอยา งถา มีวธิ ีการทถี่ กู ตองตามหลักวิชาการ ไดกลมุ ตวั อยางท่ีเปน ตัวแทนทด่ี แี ลว กจ็ ะทําใหผล การศกึ ษาเปน ทนี่ าเชอ่ื ถือ การหาความรูแบบอุปมานสว นใหญจ ะเปนแบบไมสมบรู ณ คือศึกษาจากตัวอยางเพียงบางสวนเทานั้น การหาความรเู ก่ยี วกับสภาพธรรมชาตจิ ะศึกษาผานกลมุ ตัวอยางเพยี งไมก หี่ นวยแตก็สามารถสรปุ ไดเ ปน สากล ตางกบั ทางดา นสังคมศาสตรหรือมนษุ ยศาสตรซ ่งึ ตอ งใชต ัวอยางจํานวนมากและตองกระจายพื้นที่ให ครอบคลุมมากทีส่ ดุ จงึ จะสรปุ เปนสากลไดเ พราะเร่อื งใดท่ีเกีย่ วของกบั สมองมนุษยแลว ยอ มมีความแตกตา ง ระหวางบุคคลเขา มาเกี่ยวขอ งดวยเสมอ ตวั อยาง การใชวธิ อี ุปมาน ขอ เท็จจริงยอย 1 โลกโคจรรอบดวงอาทติ ย ขอเท็จจรงิ ยอย 2 ดาวศกุ รโ คจรรอบดวงอาทติ ย ฯลฯ

ขอเทจ็ จรงิ ยอย N ดาวพุธโคจรรอบดวงอาทิตย เม่อื พิจารณาความเหมือนและความตา งแลว จะเหน็ วาดาวตา ง ๆ ทโ่ี คจรรอบดวงอาทิตย ลวนแตเ ปน ดาวเคราะหท ั้งน้ัน ขอ สรปุ ดาวเคราะหโคจรรอบดวงอาทิตย 5. วธิ ีการวิทยาศาสตร เน่อื งจากการแสวงหาความรูโดยวธิ กี ารอนมุ านจาํ เปนตองทราบขอ เทจ็ จรงิ มากอ น และองคค วามรูที่ ไดจากการหาความรโู ดยวิธนี ี้กม็ ักจะอยูในวงจํากดั ไมถ ือวากอ ใหเกดิ องคความรอู ยางแทจ ริง สวนการแสวงหา ความรโู ดยวธิ ีการอุปมานก็มขี อจาํ กัดในเร่ืองของตัวอยางวา เปนตัวแทนทดี่ ีเพียงใดของประชากร ชารล ดารวนิ ไดน าํ วิธกี ารอนุมานและวธิ ีอปุ มานมาใชร วมกนั โดยใชก ารตรวจสอบกลบั ไปมาทัง้ สองวธิ ี เพ่ือใหไ ดขอ สรุปท่ีแนนอนย่ิงข้ึน มีการใชห ลกั เหตผุ ล ทฤษฎตี า ง ๆ และประสบการณ ในการคิดคน หา สมมติฐาน หรือคําตอบชั่วคราวของปญหาท่ีตอ งการศึกษา และเพื่อใหไดคําตอบทแี่ ทจรงิ จึงทําการทดสอบ คาํ ตอบชัว่ คราวน้ัน โดยการรวบรวมขอ มลู มาวิเคราะหห าขอสรปุ อกี ขน้ั ตอนหนง่ึ ตอ มาก็ไดมผี ูปรบั ปรงุ วธิ ีการนี้ใหด ขี ้ึนเรอ่ื ย ๆ เชน นวิ ตนั กาลิเลโอ จนกระทัง่ จอหน ดวิ อ้ี ไดเขยี น บนั ทึกวิธีการนไ้ี วอยา งเปน หลักฐาน เรียกวิธกี ารนวี้ า \"วิธีการทางวิทยาศาสตร\" ซงึ่ มีกระบวนการทส่ี ําคญั 5 ขั้นตอนตามลําดับดังน้ี 1. ข้ันปญหา (Problem) 2. ขั้นตง้ั สมมตฐิ าน (Hypothesis) 3. ข้ันรวบรวมขอมูล (Gathering Data) 4. ข้ันวเิ คราะหขอมลู (Analysis) 5. ขั้นสรุป (Conclusion) 6. วิธกี ารวจิ ัย การวิจัยเปนกระบวนการแสวงหาความรูทเ่ี ช่อื ถือไดโ ดยใชวิธีท่ีมีระบบ ระเบยี บ มจี ดุ มุงหมายท่ี แนนอน และเปนทย่ี อมรบั ของสงั คม ซ่ึงจะเหน็ วาวธิ ีการแสวงหาความรูท ส่ี งั คมยอมรบั ในปจ จบุ นั ก็คือวธิ กี าร ทางวทิ ยาศาสตรนัน่ เอง

ดงั น้ันข้นั ตอนในการหาความรูตามวิธีการวิจัยจึงองิ ขัน้ ตอนการหาความรแู บบวิทยาศาสตรน ั่นเอง คอื เร่มิ ตน ดวยการนิยามปญหาที่จะวจิ ัย การตง้ั สมมตฐิ าน การรวมรวมขอมูล การวเิ คราะหขอมลู และการสรุป ซึง่ จะไดกลาวในรายละเอียดตอไป หนงั สืออา งองิ กมล สุดประเสริฐ เทคนิคการวิจยั กรงุ เทพฯ : วัฒนาพานิช 2516. • บญุ ธรรม กิจปรดี าบรสิ ุทธิ์ ระเบยี บวิธกี ารวิจัยทางสงั คมศาสตร กรงุ เทพฯ: โรงพิมพส าม เจริญ พาณิชย 2535. • พจน สะเพยี รชัย \"ปรัชญาและวิธีการทางวทิ ยาศาสตร\" เอกสารเพ่ือการอบรมวจิ ยั การศึกษา สาํ นักงานคณะกรรมการการศกึ ษาแหงชาติ 2517. • Ary, D. Jacob, L.C. and RaZavieh, A. Introduction to Research in Education. New York : Holt, Rinehart and Winston, 1979. • Borg, W.R. and Gall, M.D. Educational Research : An Introduction. New York : Longman, 1989. • Gay, L.R. Educational Research : Competencies for Analysis and Application. New York : Macmillan Publishing Co., 1992. • Van Dalen, D.B. Understanding Educational Research : An Introduction. New York : McGraw-Hill Book Company, 1979. • Wise, J.E. and Others. Methods of Research in Education. Boston : D.C. Heath and Company, 1967.