เอกสารประกอบการใช้สื่อ การ์ดเกม มหาศึกรามเกียรติ์

เอกสารประกอบการใชส้ ่ือ ระดับมัธยมศึกษา กลุ่มสาระการเรยี นรภู้ าษาไทย การ์ดเกม “มหาศกึ รามเกียรต”ิ์

คาอธบิ าย และคาแนะนาการใช้ ส่ือการด์ เกม และเอกสารประกอบการใช้ สือ่ การด์ เกม “มหาศึกรามเกียรต์ิ” การ์ดเกม “มหาศกึ รามเกยี รต”์ิ องคป์ ระกอบของส่ือ เอกสารประกอบการใช้สอ่ื “มหาศึกรามเกียรต”์ิ เอกสารประกอบการใช้สอ่ื “มหาศึกรามเกยี รต”์ิ ประกอบด้วย ๑. ขั้นตอนการใช้สอื่ การ์ดเกม “มหาศกึ รามเกียรต์ิ” ๒. แบบทดสอบก่อนการใช้แบบฝกึ จานวน ๑๐ ข้อ ๓. เนอ้ื หาสาระประกอบการใชก้ ารด์ เกม “มหาศึกรามเกียรต”ิ์ ๔. แบบฝึกหัด การเขียนเอกสารจัดทาข้อมูลตัวละคร และเหตุการณ์ที่ ประทับใจ พร้อมข้อคิดและการนาไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจาวันที่ได้จาก การศึกษา จานวน ๑ ข้อ พร้อมเกณฑก์ ารให้คะแนน ๕. แบบทดสอบหลังการใชแ้ บบฝกึ จานวน ๑๐ ข้อ ขนั้ ตอนการใช้สื่อการด์ เกม และเอกสารประกอบการใช้สอ่ื การ์ดเกม “มหาศึกรามเกยี รต”ิ์ ๑. อ่านคาช้ีแจ้งในการใช้สื่อการ์ดเกม และเอกสารประกอบการใช้การ์ดเกม “มหาศึกรามเกียรต”ิ์ ให้เขา้ ใจ ๒. นกั เรยี นทาแบบทดสอบกอ่ นการใชส้ อ่ื การด์ เกม “มหาศกึ รามเกียรต์ิ” จานวน ๑๐ ขอ้ ในเอกสารประกอบการใชส้ ื่อการ์ดเกม “มหาศึกรามเกียรติ์” ๓. นักเรียนศกึ ษาเนอ้ื หาความรู้ผ่านการ์ดเกม “มหาศึกรามเกียรติ์” และเอกสาร ประกอบการใช้สือ่ การ์ดเกม “มหาศกึ รามเกียรต์ิ” จากนนั้ ทดลองเลน่ การด์ เกม ๕. นักเรียนทาแบบฝึกหัดการเขียนเอกสารจัดทาข้อมูลตัวละคร และเหตุการณ์ ท่ีประทับใจ พร้อมข้อคิดและการนาไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจาวันที่ได้จากการศึกษา จานวน ๑ ข้อ เมื่อนักเรียนทาเสร็จแล้ว สามารถดูเกณฑ์การให้คะแนนที่ด้านหลัง เอกสารประกอบการใช้สอื่ การ์ดเกม “มหาศึกรามเกยี รต์ิ” ๖. นกั เรียนแบบทดสอบหลงั การใช้แบบฝึกจานวน ๑๐ ขอ้ เม่ือนักเรียนทาเสร็จแล้ว สามารถดเู ฉลยได้ที่ด้านหลังเอกสารประกอบการใชส้ อ่ื การ์ดเกม “มหาศกึ รามเกยี รติ์” เพ่ือตรวจสอบผลสมั ฤทธท์ิ างการเรียนโดยใช้แบบฝึก

คานา เอกสารฉบับนี้เป็นเอกสารประกอบการใช้สื่อ การ์ดเกม “มหาศึก รามเกียรติ์” ใช้ประกอบกิจกรรมการเรียนการสอนในกลุ่มสาระการเรียนรู้ ภาษาไทย ช้ันมัธยมศึกษา มีวัตถุประสงค์ เพื่อพัฒนาทักษะอ่านคิดวิเคราะห์ พัฒนาความรู้ความเข้าใจในวรรณคดีเร่ือง “รามเกียรต์ิ” และสามารถนา ความรู้ท่ีได้มาประยุกต์ใช้ให้เกิดประโยชน์ได้ ผ่านกระบวนการการศึกษาจาก การ์ดเกม “มหาศึกรามเกียรติ์” ซึ่งบทละครเร่ือง “รามเกียรต์ิ” นั้นเป็น วรรณกรรมช้ินเอกของไทย ที่ได้รับการยกย่องจากวรรณคดีสโมสร อีกทั้งยัง เ ป็ น ว ร ร ณ ค ดี แ ห่ ง ช า ติ อี ก ด้ ว ย เ น่ื อ ง จ า ก มี คุ ณ ค่ า ด้ า น ว ร ร ณ ศิ ล ป์ และด้านสังคมวัฒนธรรมที่เด่นชัด อีกท้ังยังแฝงความรู้ และข้อคิดไว้มากมาย ด้วยเหตุน้ีวรรณคดีเรื่องดังกล่าวจึงควรค่า และเหมาะสมอย่างยิ่งที่นักเรียน ควรจะศกึ ษาหาความรู้ เพ่ือนาไปประยุกตใ์ ช้ในอนาคตสืบไป โดยภายในเอกสารฉบับน้ีประกอบด้วย กฎกติกาการใช้เล่น การ์ดเกม “มหาศึกรามเกียรต์ิ” ท่ีมาเร่ืองรามเกียรต์ิ รู้จักบทละครเรื่อง “รามเกียรต์ิ” ตัวละครสาคัญในเร่ือง “รามเกียรต์ิ” เหตุการณ์ และส่ิงสาคัญในเร่ือง “รามเกียรต์ิ” โดยเนื้อหาภายในเอกสารฉบับนี้ได้สรุปเน้ือหาให้กระชับ และครบถ้วน เพ่ือให้ศึกษาได้ง่าย อีกท้ังยังมีรูปภาพประกอบ เพ่ือให้นักเรียน หรือผู้ที่นาใช้ประกอบการศึกษาเห็นภาพได้ชัดเจนย่ิงขึ้น มุ่งให้นักเรียน เกิดแรงกระตุ้น และความเพลิดเพลินกับการใช้สื่อการ์ดเกม “มหาศึก รามเกียรต์ิ” ส่งผลให้ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนในเรื่องดังกล่าวสูงข้ึน และมีความรทู้ ่คี งทนสืบไป นายสญั ญา อาภาสโชคทวี ผ้จู ัดทา

สาระ มาตรฐานการเรยี นรู้ และตัวช้ีวดั สาระท่ี ๑ การอา่ น มาตรฐานการเรียนรู้ ท ๑.๑ : ใช้กระบวนการอ่านสร้างความรู้ และความคิดไปใช้ตัดสินใจแก้ปัญหา และสร้างวิสัยทัศน์ในการดาเนินชีวิต และมนี สิ ยั รกั การอา่ น ตัวชี้วัด ท ๑.๑ ม.๔–๖/๓ วิเคราะห์ และวิจารณ์เรื่องท่ีอ่านในทุก ๆ ด้านอย่างมี เหตผุ ล สาระที่ ๕ วรรณคดี และวรรณกรรม มาตรฐานการเรียนรู้ ท ๕.๑ : เข้าใจ และแสดงความคิดเห็น วิจารณ์ วรรณคดี และวรรณกรรมไทยอย่างเห็นคุณค่า และนามาประยุกต์ใช้ในชีวิต จริง ตวั ชีว้ ัด ท ๕.๑ ม.๔–๖/๒ วิเคราะห์ลักษณะเด่นของวรรณคดี เช่ือมโยงกับการเรียนรู้ ทางประวตั ศิ าสตร์ และวถิ ชี ีวติ ของสงั คมในอดตี ท ๕.๑ ม.๔–๖/๓ วิเคราะห์และประเมินคุณค่าด้านวรรณศิลป์ของวรรณคดี และวรรณกรรมในฐานะ ทีเ่ ป็นมรดกทางวัฒนธรรมของชาติ ท ๕.๑ ม.๔–๖/๔ สังเคราะห์ข้อคิดจากวรรณคดี และวรรณกรรม เพ่ือนาไป ประยุกต์ใช้ในชีวติ จรงิ

สารบัญ - แบบทดสอบก่อนการใช้ส่ือการด์ เกม และเอกสาร หนา้ ประกอบการใชส้ อื่ การ์ดเกม “มหาศึกรามเกียรต”ิ์ ๑ - กฎ กตกิ าการเล่นการ์ดเกม “มหาศึกรามเกยี รติ์” ๓ - ท่มี าเรื่องรามเกียรต์ิ ๗ - รจู้ กั บทละครเรือ่ งรามเกยี รติ์ ๙ - ตัวละครสาคญั ในเรอื่ ง “รามเกยี รต”ิ์ ๑๐ - เหตุการณ์ และสง่ิ สาคัญในเรือ่ ง “รามเกยี รต”ิ์ ๔๓ - แบบฝกึ หดั หลงั การใช้ส่ือการด์ เกม และเอกสาร ๖๘ ประกอบการใชส้ ่อื การด์ เกม “มหาศกึ รามเกยี รต”ิ์ ๖๙ - แบบทดสอบหลงั การใชส้ ่อื การ์ดเกม และเอกสาร ๗๑ ประกอบการใชส้ ื่อการด์ เกม “มหาศึกรามเกยี รติ์ - เฉลยแบบทดสอบกอ่ น – หลังการใช้ส่ือการด์ เกม ๗๑ และเอกสารประกอบการใช้สือ่ การ์ดเกม “มหาศึกรามเกียรต”ิ์ ๗๔ - เกณฑก์ ารให้คะแนน- แบบฝึกหัดหลงั การใชส้ อ่ื การ์ดเกม และเอกสารประกอบการใชส้ ือ่ การ์ดเกม “มหาศกึ รามเกียรต”ิ์ - บรรณานุกรม

แบบทดสอบก่อนการใช้ส่ือการด์ เกม และเอกสารประกอบการใชส้ ื่อการด์ เกม “มหาศึกรามเกียรต์ิ” คาชี้แจง : ให้นักเรียนอ่านข้อความท่ีกาหนด จากนั้นให้นักเรียน เลือกคาตอบท่ีถูกที่สุดเพียง ๑ ข้อ ใส่เคร่ืองหมาย X ลงบนเลข ของขอ้ คาตอบทถ่ี กู ทีส่ ุด แบบทดสอบน้ี เป็นแบบปรนัย ๔ ตัวเลือก มีท้ังสิ้น ๑๐ ข้อ คะแนนเต็ม ๑๐ คะแนน เมื่อนักเรียนทาแบบทดสอบก่อนการใช้ส่ือ และเอกสารประกอบการใช้ส่ือการ์ดเกม “มหาศึกรามเกียรติ์” นกั เรยี นสามารถตรวจความถูกตอ้ งได้ทห่ี นา้ ๗๑ ของเอกสารฉบบั น้ี ข้อ ๑ รามเกียรตข์ิ องไทยไดร้ บั ต้นแบบมาจากวรรณกรรมตามขอ้ ใด ๑. มหากาพยร์ ามเกียร์ ๒. มหากาพย์รามายณะ ๓. มหากาพย์รามายาเกียร์ ๔.มหากาพย์รามาเกยี ร์ ขอ้ ท่ี ๒ พระรามเป็นอวตารของเทพองค์ใด ๑. พระศวิ ะ ๒. พระพรหม ๓. พระนารายณ์ ๔. พระอินทร์ ขอ้ ท่ี ๓ ขอ้ ใดเป็นชือ่ เมืองของทศกณั ฐ์ ๑. อโยธยา ๒. ลงกา ๓. บาดาล ๔. ขีดขิน หน้า ๑

ข้อท่ี ๔ ใครเป็นผู้ทาลายพิธีหักฉตั รของทศกณั ฐ์ ๑. หนุมาน ๒. พระลักษมณ์ ๓. สคุ รพี ๔. พระราม ข้อ ๕ อาวุธวเิ ศษของกุมภกรรณคอื ขอ้ ใด ๑. หอกกบลิ พัท ๒. หอกโมกขศกั ดิ์ ๓. ศรพรหมาสตร์ ๔. ศรนาคบาศ ข้อท่ี ๖ ใครเปน็ ผทู้ าลายกลอ่ งดวงใจของทศกัณฐ์ ๑. หนุมาน ๒. องคต ๓. สุครพี ๔. พาลี ข้อ ๗ หากหัวของอนิ ทรชติ ตกลงแผน่ ดนิ จะเกิดสงิ่ ใด ๑. นา้ ทว่ มโลก ๒. แผน่ ดนิ ไหว ๓. ฟา้ ผ่าฟา้ ร้อง ๔. ไฟบรรลยั กลั ป์ ขอ้ ที่ ๘ ทศกัณฐใ์ ชใ้ หม้ ารีศแปลงเป็นสิ่งใดเพื่อหลอกนางสีดา ๑. ม้าขาว ๒. กวางดาว ๓. ไก่ฟ้า ๔. กวางทอง ข้อท่ี ๙ ใครเป็นต้นเหตขุ องการทาสงครามระหว่างพระรามและทศกัณฐ์ ๑. นางมณโฑ ๒. พระลักษมณ์ ๓. นางสามนกั ขา ๔. นางสุพรรณมจั ฉา ขอ้ ๑๐ ทศกณั ฐต์ อ้ งตายเพราะสง่ิ ใด ๑. ความลุ่มหลงในสตรี ๒. ความฉลาดแกมโกงของตน ๓. ความโลภในลาภยศ ๔. ความไมซ่ ่ือสตั ยส์ ุจรติ ของตน หนา้ ๒

กฎ กติกาการเล่น การด์ เกม “มหาศึกรามเกียรต์ิ” หน้า ๓

ขอ้ มลู เบื้องต้นของการ์ด ชื่อการด์ ภาพการด์ QR Code เสียงคาอธิบายการด์ ค่าพลังที่ใชป้ ้องกัน การโจมตีจากศัตรู คา่ พลงั ที่ใช้โจมตีศตั รู เผา่ พนั ธข์ุ องการ์ด ค่าพลังที่ใช้ในการเรียก การด์ จากมือลงสนาม ส่งั โจมตี และใชน้ บั ผลแพ้ ชนะของการด์ ในสสุ าน คาอธิบายของการด์ แต่ละใบ หน้า ๔

กติกาการเล่น ๑. เรมิ่ เกมทัง้ ๒ ฝ่ายจะจวั่ การ์ดทัง้ หมด ๖ ใบ ๒. ผู้เล่นทุกคนจะมีค่าอัญเชิญ ๘ ค่า ต่อ ๑ ตา (๒ ตาเป็น ๑ รอบ ** ๑ รอบ จะเท่ากับ ตาของเรา และฝ่ายตรงข้ามรวมกัน) ใช้สาหรับส่ังการการ์ด ต่าง ๆ ท้ังใช้ความสามารถ โจมตี และอัญเชิญ ทุก ๆ ตาผู้เล่นสามารถจ่ัวการ์ด ได้ ๑ ใบ ในตาตนเอง ๓. ในรอบแรกของเกม ผู้เล่นทั้งสองฝ่าย ไม่สามารถส่ังการ์ดที่ตนเอง อัญเชญิ ลงสนามโจมตี หรือใช้ความสามารถพเิ ศษ หรือสถานะผิดปกติกับการ์ด ฝ่ายตรงข้ามได้ ผู้เล่นจะเริ่มโจมตี ใช้ความสามารถ หรือใช้สถานะผิดปกติ ของการ์ดไดใ้ นรอบที่สองของการเลน่ ๔. การอัญเชิญการ์ดลงในสนามจะต้องจ่ายค่าอัญเชิญตามท่ีการ์ดน้ัน กาหนด ๕. เจ้าของการ์ดสามารถส่ังการการ์ดของตนเองได้ตาละ ๑ ครั้งต่อใบ เท่าน้ัน เช่น เมื่อสั่งการ์ดนั้นโจมตีการ์ดใด เมื่อโจมตีสาเร็จแล้ว เจ้าของการ์ด ไมส่ ามารถส่ังการการ์ดน้ันได้อีก ๖. เม่ือเจ้าของการ์ดส่ังการ์ดโจมตีการ์ดฝ่ายตรงข้ามให้นาพลังโจมตี ของการ์ดท่ีสั่ง เทียบกับพลังคุ้มกันของการ์ดที่เป็นเป้าหมายของการโจมตี หากพลังคุ้มกนั น้อยกว่าพลงั โจมตีการด์ นนั้ จะตกไปยังสสุ าน แต่หากพลังคุ้มกัน มากกวา่ ถือว่าคุ้มกนั สาเรจ็ การด์ น้ันสามารถอยู่บนสนามไดต้ ่อ ๗. เกมจะสิ้นสดุ ตอ่ เม่อื ค่าอัญเชญิ รวมของการ์ดตัวละครในสุสานฝ่ายใด ฝา่ ยหนึ่งมีคา่ เท่ากับ ๒๐ ฝ่ายท่ีทาให้ค่าพลังอัญเชิญของการ์ดตัวละครในสุสาน ของอีกฝ่ายเต็มกอ่ นจะเป็นผูช้ นะ ๘. ความสามารถของการ์ดท่ีมีคาว่า “ทันที” สามารถใช้ได้ทั้งในตาของ เจ้าของการ์ด และตาของฝ่ายตรงข้าม โดยหากเป็นตาของฝ่ายตรงข้ามจะใช้ค่า อัญเชญิ ในตาถดั ไปของเจ้าของการ์ด เช่น จ่ายค่าอัญเชิญในความสามารถทันที ไป ๓ ตาหนา้ เจา้ ของการด์ จะเหลือค่าอญั เชญิ ๕ ในการเลน่ เปน็ ต้น หนา้ ๕

กติกาการเลน่ ๙. กรณีของการออกจากสนาม หรือออกจากเกม คือ การนาการ์ดน้ัน ออกไปจากสนาม หรือเกม แต่ไม่ตกไปยังสุสานจนกว่าจะถึงเวลาที่กาหนด หรอื สถานการณ์ทก่ี าหนด จงึ สามารถนากลับเข้าส่สู นามได้ ๑๐. ไม่ตกสุสาน หรือป้องกันการตกสุสาน คือ ไม่ว่าการ์ดจะถูกโจมตี หรือทาลายด้วยวิธีการใด การ์ดน้ันจะไม่ถูกส่งไปยังสุสาน จนครบเงื่อนไข ทกี่ าหนด ๑๑. ความสา มารถพิ เศษของการ์ดฝั่งตรง ข้ามไม่มีผลต่อ ... คือ ผลความสามารถพิเศษต่าง ๆ ของการ์ดฝั่งตรงข้าม ไม่ส่งผลต่อการ์ดนั้น เช่น การลดค่าพลังต่าง ๆ การทาให้เกิดสถานะลุ่มหลง การส่ังหยุดการโจมตี เปน็ ต้น ๑๒. การ์ดเหตุการณ์จะถูกส่งลงสุสานทันทีตามรอบการใช้ที่กาหนด เช่น ๑ รอบ (๒ ตา) เป็นต้น แต่หากจานวนรอบเป็น ∞การ์ดน้ันจะถูกลงสุสาน ตามเง่ือนไขท่ีกาหนดบนหน้าการ์ด ซึ่งเม่ือการ์ดลงสุสานผลของการ์ดนั้น จะถกู ยกเลิกทนั ที ๑๓. สถานะลมุ่ หลง การด์ ทตี่ ดิ สถานะนจ้ี ะย้ายฝั่งมาเป็นการ์ดของฝ่ังผู้ใช้ สถานะ ผู้ใช้สถานะสามารถสั่งการการ์ดได้ทุกอย่าง เช่น โจมตีการ์ดฝ่าย เจ้าของเดิม หรือใช้ความสามารถพิเศษ หรือสถานะผิดปกติ โดยใช้ค่าอัญเชิญ ของผู้ใช้สถานะ การ์ดจะตกอยู่ภายใต้การควบคุม จนครบเวลาที่กาหนด จงึ จะกลับสสู่ นามฝ่ายเจา้ ของเดมิ แต่หากตกสุสานก่อนเวลากาหนดให้ส่งการ์ด ดงั กล่าวกลบั ไปยงั สุสานของเจา้ ของเดิม หน้า ๖

ทม่ี าเรื่องรามเกียรต์ิ มาจาก “มหากาพยร์ ามายณะ” ของอนิ เดยี แต่งโดย ฤๅษีวาลมีกิ เมื่อประมาณ ๒,๔๐๐ ปีท่แี ล้ว มายงั เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ไทย กัมพชู า ลาว เมยี นมา มาเลเซยี อนิ โดนีเซีย หนา้ ๗

ท่มี าเรื่องรามเกยี รต์ิ ได้รับอิทธิพลมาจากอินเดีย คือ มหากาพย์รามายณะ ของฤๅษีวาลมีกิ แต่ยังไม่มีหลักฐานแน่ชัดว่ารับมาเช่นไร ด้วยวิธีการใด แต่มีข้อสันนิฐานว่า ไดร้ ับอทิ ธิพลมาจากอารยะธรรมของขอมท่ีได้รับอิทธิพลจากอินเดียมาอีกทอด หนึง่ กรุงศรีอยุธยา ไ ม่ ท ร า บ แ น่ ชั ด ว่ า รั บ อิ ท ธิ พ ล มาในช่วงใด แต่มีหลักฐานเป็นบันทึก และวรรณกรรมท่ีเก่ียวข้อง เช่น โคลง พาลีสอนน้อง โคลงทศรถสอนพระราม เป็นต้น กรงุ ธนบรุ ี ส ม เ ด็ จ พ ร ะ เ จ้ า ต า ก สิ น ม ห า ร า ช พระราชนิพนธ์บทละครเรื่องรามเกียรต์ิขึ้น สาหรบั ใหล้ ะครหลวงเล่น ปัจจบุ ันมีอยไู่ มค่ รบ กรงุ รตั นโกสินทร์ พระบามสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช (รัชการท่ี ๑) พระราชนิพนธ์ขึ้นเพ่ือรวบรวมเร่ืองรามเกียรต์ิซ่ึงมีมาแต่เดิม ให้ครบถ้วน สมบูรณต์ ง้ั แตต่ ้นจนจบ ***ฉบับนี้เปน็ ฉบับที่ปัจจุบันนิยมใชใ้ นการศึกษา*** พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย (รัชการท่ี ๒) พระราชนิพนธ์ บทละครเร่ือง รามเกียรติ์ เพ่ือให้ละครหลวงเล่น โดยได้ทรงเลือกมาเป็น บางตอน พระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกล้าเจา้ อยหู่ วั (รัชการที่ ๖) พระราชนิพนธ์บท ละครเรื่อง รามเกียรติ์ โดยใช้ฉบับของอินเดีย มหากาพย์รามายณะ มาเป็นต้นแบบในงานพระราชนพิ นธ์ ใชช้ ่ือว่า \"บอ่ เกดิ รามเกียรต์ิ\" หน้า ๘

ร้จู กั บทละครเรื่องรามเกยี รติ์ จุดประสงค์ในการแตง่ ใชป้ ระกอบการแสดงมงุ่ เนน้ ความบนั เทงิ แทรกดว้ ยคติสอนใจ ธรรมะยอ่ มชนะอธรรม แกน่ เร่อื ง ความลมุ่ หลงนามาซงึ่ ความหายนะ โครงเรื่อง เรื่องราวความขัดแย้งอันย่ิงใหญ่ระหว่างธรรมะ และอธรรมะท่ีเกิดจาก ความลุ่มหลงในความงามของสตรี เริ่มเร่ืองจากความหลงในอานาจพรวิเศษ ของยักษ์ตนหน่ึงที่มุ่งแก้แค้นเทวดาที่ทาลายตนจนสินชีพไปเป็นจานวนมาก จนมหาเทพต้องจาแลงกายเป็นนางฟ้ามาปราบ แต่ยักษ์ยังไม่รู้ผิดชอบช่ัวดี จึงได้ต่อว่า มหาเทพได้ยินเช่นนั้น เลยให้ยักษ์ไปเกิดใหม่อีกคร้ังมีอานาจ มากมาย โดยพระองค์จะเป็นเพียงมนุษย์ธรรมดา และจะไปปราบยักษ์ท่ีจะ สิ้น เพราะความลุ่มหลง ทุกสิ่งเป็นไปตามคาของมหาเทพ ยักษ์ได้เกิดใหม่ เป็นยักษ์ท่ีมีอานาจมากมาย มีเมืองใหญ่โตให้ปกครอง มีพ่ีน้อง และลูกหลาน ทีเ่ ก่งกาจ แต่กลบั ล่มุ หลงในความงามของหญงิ สาวทาให้สญู เสียทุกสิง่ ท้งั ญาติ พ่ีน้องลูกหลานเพื่อนสนิทต้องบาดเจ็บล้มตายจนเกือบหมดสิ้นเผ่าพงศ์ ท้ังบ้านเมืองแสนยิ่งใหญ่ที่ตนเคยปกครอง และแม้กระทั่งชีวิตของตน ก็ไม่สามารถรักษาไว้ได้ เพราะศึกสงครามกับมนุษย์ท่ีเป็นมหาเทพอวตาร ที่เกิดจากความลุ่มหลงในหญิงสาวนางเดียว หลังจบสงครามทุกส่ิงคืนสู่ ความสงบสุข แต่ด้วยความหวาดระแวงทาให้ความรักไม่สามารถอยู่ต่อได้ มหาเทพอวตารจึงจาต้องพรากจากนางอันเป็นท่ีรักอีกคร้ัง จนกระทั่งเวลา ผ่านไปเนิ่นนาน เด็กชายฝาแฝดลูกชายของมหาเทพอวตารได้เป็นผู้เชื่อม สัมพันธ์ระหว่างพ่อและแม่ของตนอีกครั้ง ทุกสิ่งจึงกลับมาสู่ความสงบสุข อยา่ งแท้จรงิ หนา้ ๙

ตวั ละครสาคัญ ในเรอื่ ง “รามเกียรต”ิ์ หนา้ ๑๐

พระราม บดิ า มารดา ทา้ วทศรถ นางเกาสุรยิ า ภรรยา โอรส-ธดิ า นางสีดา พระมงกฎุ พระลบ พีน่ อ้ ง พระลักษมณ์ พระพรต และพระสัตรดุ ผิวกาย อาวธุ ศร บทบาท เป็นหน่งึ ในรา่ งอวตารของพระนารายณ์ อวตารมาเพ่ือ ปราบเหล่ายักษ์ที่นาโดยทศกัณฐ์ พระรามมีบทบาทหลัก ในการรวบรวมกองทัพ และเป็นผู้นาทัพ เพื่อรบกับเหล่า ยักษ์ฝ่ายทศกัณฐ์ และได้สังหารขุนพลฝ่ายทศกัณ ฐ์ ไปมากมาย เช่น พระยาขร พระยาทูณษ์ เป็นต้น ใน ท้ายท่ีสุดพระรามได้ปราบทศกัณฐ์ และช่วยนางสีดา ได้สาเร็จ และกลับไปครองกรุงอโยธยาได้ในท่ีสุด หลังจาก ที่เดนิ ปา่ และต่อสู้ยาวนานถงึ ๑๔ ปี หนา้ ๑๑

นางสีดา บดิ า มารดา ทศกัณฐ์ นางมณโฑ สามี โอรส-ธดิ า พระราม พระมงกุฎ พระลบ พี่น้อง (พ่อแม่เดียวกับ) อนิ ทรชิต ทศพนิ (ไพนาสรุ ิยวงศ)์ พี่นอ้ ง (ต่างพอ่ หรอื ต่างแม่) องคต นางสุพรรณมจั ฉา สิบรถ ทศครี ธี ร ทศครี ีวนั สหสั กมุ าร ผวิ กาย บทบาท อวตารหน่ึงของพระลักษมีพระชายาของพระนารายณ์เกิดจากการกิน ข้าวทิพย์ท่ีทศกัณฐ์ให้นางกากนาสูรสมุนของตนไปโฉบเอามาให้นางมณโฑกิน เป็นต้นเหตุของสงครามระหว่างพระรามกับทศกัณฐ์ เม่ือประสูติออกมานาง ร้องว่า ผลาญราพณ์ถึง ๓ ครั้ง ทศกัณฐ์จึงส่ังให้ใส่นางสีดาในผอบลอยน้า เม่ือนางเติบใหญ่ขึ้นก็ได้เป็นคู่ครองของพระราม เม่ือคร้ังพระรามต้องเดินป่า นางพบกวางทองแปลงจึงให้พระรามไปตามจับ และถูกทศกัณฐ์ลักพาตัวไป เมือ่ เสร็จศึกกรงุ ลงกานางถกู ส่ังให้ลุยไฟ เพื่อพิสูจน์ความบริสุทธ์ิ ซ่ึงนางก็ทาได้ สาเร็จ หลังจากนั้นพระรามเข้าใจผิดคิดว่านางรักทศกัณฐ์ จึงสั่งประหาร นาง แต่นางรอดมาได้ เพราะพระลักษมณ์ช่วยเหลือเอาไว้ และนางได้ประสูติ พระมงกุฎโอรสของพระราม และได้เลี้ยงดูพระลบแฝดอีกคนท่ีพระฤๅษีชุบ ขนึ้ มา ในตอนท้ายนางไดค้ นื ดีกับพระราม และไดค้ รองคกู่ ันอย่างมีความสุข หนา้ ๑๒

พระลกั ษมณ์ บดิ า มารดา ท้าวทศรถ นางสมุทรชา ภรรยา โอรส-ธิดา - - พน่ี ้อง พระราม พระพรต และพระสัตรดุ ผวิ กาย อาวธุ ศร บทบาท เป็นร่างอวตารของพญาอนันตนาคราชกับสังข์ แท่นบรรทม และอาวุธของพระนารายณ์ เปน็ ผูท้ ่อี ยเู่ คียงข้างพระรามร่วมรบกับศตั รู จนได้รับบาดเจ็บเกือบสิ้นพระชนม์ถึง ๕ ครั้ง คือ จากหอกโมกขศักด์ิ ของกุมภกรรณ ศรนาคบาศกับศรพรหมาสตร์ของอินทรชิต หอกแก้ว วราวุธของมูลพลัม และหอกกบิลพัทของทศกัณฐ์ แต่ฝีมือก็ไม่ได้ด้อย ไปกว่าใคร พระลักษมณ์ได้สังหารกุมภกาศ อินทรชิต มูลพลัม จิตรไพรี ทศคีรีวัน ทศคีรี อีกทั้งยังช่วยชีวิตนางสีดาคร้ังที่เข้าใจผิดกับพระราม โดยข วั กหั วใ จเ น้ื อทรา ยเ อา ไปใ ห้ พ ร ะ ร าม แ ทน หั ว ใจน า ง สี ด า และยังเคียงข้างพระรามในการเดินดงคร้ังท่ีสองอีกด้วย ท้ายที่สุด พระลักษมณ์ได้รบั หน้าที่เป็นอปุ ราชฝ่ายหน้าของกรุงอโยธยา หน้า ๑๓

พระพรต บดิ า มารดา ทา้ วทศรถ นางไกยเกษี ภรรยา โอรส-ธิดา - - พีน่ อ้ ง พระราม พระลักษมณ์ และพระสัตรดุ ผิวกาย อาวธุ ศร บทบาท อวตารของจักรอาวุธพระนารายณ์ เมื่อพระรามออกเดินดง พระพรต ไม่ยอมรับราชสมบัติแต่จะรักษากรุงอโยธยาไว้จนกว่าพระรามจะกลับคืนเมือง เพราะแม่ของตนเป็นสาเหตุทาให้พระรามต้องออกเดินดงเป็นเวลาถึง ๑๔ ปี กระทั่งเม่ือเสร็จศึกกรุงลงกา พระรามกลับมาอโยธยาแล้ว พระพรตมีบทบาท เช่น เม่ือหนุมานถูกพระมงกุฎจับตัวได้ (พิธีปล่อยม้าอุปการ) พระพรต ได้เข้าช่วยเหลือ และสามารถจับพระมงกุฎได้ในการรบศึกกบฏกรุงลงกา และศึกเมืองมลิวัน รวมทั้งกอบกู้เมืองไกยเกษคืนจากท้าวคนธรรพ์นุราช หลังจากน้ันกลับไปกากับราชการท่ีเมืองไกยเกษตามเดิม โดยเดินทัพคู่กับ พระสัตรุด เช่นเดียวกับพระราม เดินทางคู่กับพระลักษมณ์ ท้ายท่ีสุดพระพรต ไดค้ รองกรุงไกยเกษอย่างมีความสุข หน้า ๑๔

พระสัตรุด บดิ า มารดา ท้าวทศรถ นางสมทุ รชา ภรรยา โอรส-ธิดา - - พีน่ อ้ ง พระราม พระลักษมณ์ และพระพรต ผิวกาย อาวธุ ศร บทบาท อวตารของคฑาอาวุธพระนารายณ์ แฝดของพระลักษมณ์ มีบทบาทเป็นจอมทัพร่วมกับพระพรต ตอนศึกกรุงลงกาครั้งที่ ๒ และศึกเมืองมลิวัน เมื่อกรุงลงกาเกิดกบฏไพนาสุริยวงศ์ พระราม ส่งพระพรตกับพระสัตรุดไปปราบ ทั้งสองพระองค์ทาศึกมลิวัน พระสัตรุดถูกหอกเมฆพัทของสุริยาภพ ถูกศรเหราพตของบรรลัยจักร แต่รอดชีวิตมาได้ และได้ฆ่านนยุพักตร์โอรสท้าวจักรวรรดิ เม่ือคร้ังศึก ท้าวคนธรรพ์นุราชยึดกรุงไกยเกษ พระสัตรุดก็เดินทางไปพร้อมกับ พระพรต พระมงกุฎ พระลบ เพ่ือไปปราบ และเอาชนะได้สาเร็จ ทา้ ยทส่ี ุดได้รบั หนา้ ที่เปน็ อุปราชกรุงไกยเกษคู่กับพระพรต หน้า ๑๕

พระมงกุฎ บิดา มารดา พระลบ พระราม นางสีดา คคู่ รอง โอรส-ธดิ า - - พน่ี อ้ ง - ผิวกาย อาวุธ ศร บทบาท เป็นโอรสของพระรามกับนางสีดา โดยพระมงกุฎเป็นโอรสท่ีนางสีดา ให้กาเนิด ส่วนพระลบเป็นแฝดที่ฤๅษีวัชมฤคชุบข้ึน เพราะเข้าใจผิดว่า พระมงกุฎท่ีนางสีดาฝากไว้หายไป ทั้งสองได้รับการอบรมสั่งสอนจากพระฤๅษี วชั มฤค เมื่อโตขนึ้ ไดต้ ่อสูก้ บั หนุมาน คร้งั ทพ่ี ระรามปลอ่ ยมา้ อปุ การ เพือ่ ออกหา ผู้มีฤทธ์ิ ซึ่งสามารถเอาชนะได้ แต่สุดท้ายพ่ายแพ้ต่อพระพรต และพระสัตรุด จนพระมงกุฎถูกจับได้ ต่อมาได้รับความช่วยเหลือจากนางสีดาจึงรอดมาได้ จากนั้นได้ต่อสู้กับพระราม ซ่ึงไม่มีใครแพ้ใครชนะจนได้รู้ความจริงว่าเป็น พอ่ ลูกกันการต่อส้กู ็ยตุ ลิ ง พระรามตามไปจนพบกบั นางสดี า และพยายามอ้อน วอนขอคืนดี แต่นางสีดาไม่ยอม ยอมแต่เพียงให้สองกุมารไปอยู่ยังกรุงอโยธยา ได้ ภายหลังเมืองไกยเกษได้เสียแก่ ท้าวคนธรรพ์นุราช พระพรต พระสัตรุด พระมงกุฎ และพระลบได้ยกกองทัพไปตีเอาเมืองคืน โดยพระมงกุฎเป็นผู้ฆ่า ทา้ วคนธรรพ์นุราชตาย หน้า ๑๖

หนมุ าน บิดา มารดา พระพาย นางสวาหะ ภรรยา บุตร นางบุษมาลี นางเบญกาย มัจฉานุ นางสุพรรณมจั ฉา อสรุ ผัด นางวารินทร์ นางมณโฑ อาวธุ นางสุวรรณกนั ยุมา คฑา ตรีเพชร ญาตพิ ี่น้อง พาลี สคุ รพี (น้าชาย) องคต (ลกู พลี่ กู นอ้ ง) ผิวกาย ความสามารถ หาวเปน็ ดาวเป็นเดือน เป็นอมตะ บทบาท เป็นทหารเอกของพระราม เกิดจากความประสงค์ของพระอิศวร ท่ีต้องการสร้างกองทัพให้แก่พระราม โดยให้พระพายอาวุธของพระองค์ (ตรี คฑา และจักร) ไปซัดใส่ปากนางสวาหะที่ถูกสาปให้ยืนขาเดียวเหน่ียวกิน ลม เม่ือกาเนิดออกมาได้รับพรจากพระอิศวรว่าหากเม่ือสิ้นชีพจะฟื้นคืนเพียง มีลมพัด โดยมีบทบาทสาคัญ คือ เข้าสู้รบกับทัพของทศกัณฐ์หลายคร้ัง เช่น ศึกไมยราพท่ีเป็นผู้ทาลายกล่องดวงใจของไมยราพ และทาให้ไมยราพพ่ายแพ้ ในที่สุด หรือจะเป็นครั้งท่ีร่วมมือกับองคตไปหลอกเอากล่องดวงใจของทศกัณฐ์ จากฤๅษีโคบุตรมา จนทาให้ทศกัณฐ์ต้องพ่ายแพ้ให้แก่พระรามในที่สุด นอกจากน้ยี ังมีหลายครัง้ ท่หี นุมานไดร้ บั หนา้ ทใ่ี นการช่วยเหลือทัพพระราม เช่น การออกหายาเพ่ือรักษาพระลักษมณ์ในคร้ังท่ีต้องอาวุธจนเกือบส้ินชีพ หรือ การแก้ไขสาเหตุท่ีทาให้การจองถนนไปลงกาล่าช้า โดยการไปจับนางสุพรรณ มัจฉา เป็นต้น เมือ่ จบศกึ หนุมานได้ไปครองเมืองลพบรุ ตี ามประสงคข์ องตน หนา้ ๑๗

สุครพี บดิ า มารดา พระอาทิตย์ นางกาลอจั นา ภรรยา บตุ ร ผวิ กาย นางดารา - ญาตพิ ่ีน้อง นางสวาหะ (พส่ี าวต่างพ่อ) พาลี (พ่ชี ายตา่ งพ่อ) หนุมาน (หลานน้า) องคต (หลานอา) มจั ฉานุ อสุรผัด (หลานตา) ความสามารถ แ ป ล ง ก า ย ใ ห ญ่ โ ต มพี ละกาลงั มากมาย บทบาท ตอนเด็กโดนฤๅษีโคดมสาปให้กลายเป็นลิง เนื่องจากจับได้ว่าตนเป็นลูกชู้ เช่นเดียวกับพาลี ต่อมาพระอินทร์ และพระอาทิตย์ได้สร้างเมืองขีดขินให้พาลี ปกครอง และต้ัง สุครีพเป็นอุปราช แต่สุดท้ายถูกพาลีไล่ออกจากเม่ือ เพราะเข้าใจผิดครั้งที่พาลีต่อสู้กับควายทรพี สุครีพเข้าใจว่าพาลีแพ้ จึงใช้หิน ปิดปากถ้า เมื่อพาลีออกมาได้เลยไล่สุครีพออกจากเมือง ครั้งตอนท่ีเขา พระสุเมรุทรุดเอียง พาลีกับสุครีพได้ช่วยชะลอเขาให้ต้ังตรงดังเดิม พระอิศวร จึงฝากนางดารามาให้กับสุครีพ แต่พาลีไม่ยกให้ เป็นเหตุให้พาลีต้องตาย เมอื่ พาลีตาย สุครีพได้ขึน้ เปน็ เจา้ เมอื งขีดขิน รวบรวมไพรพ่ ลวานรช่วยพระราม ทาศึก โดยรับหน้าท่ีเป็นผู้จัดการกองทัพ ครั้งเสร็จศึกกรุงลงกา สุครีพได้รับ แตง่ ตงั้ เปน็ พญาไวยวงศามหาสุรเดช ครองกรงุ ขีดขิน หน้า ๑๘

พาลี บดิ า มารดา พระอนิ ทร์ นางกาลอัจนา ภรรยา บตุ ร ผวิ นางดารา องคต กาย นางมณโฑ (กับนางมณโฑ) ญาติพ่ีนอ้ ง นางสวาหะ (พส่ี าวต่างพอ่ ) สคุ รพี (นอ้ งชายต่างพอ่ ) หนมุ าน (หลานน้า) มจั ฉานุ อสรุ ผดั (หลานตา) ความสามารถ เ ม่ื อ ต่ อ สู้ กั บ ศั ต รู จ ะ ล ด ความสามารถฝ่ายตรงข้ามลงคร่ึงหนึ่ง เพื่อนามาเพ่ิมใหต้ นเอง บทบาท เดมิ ชือ่ กากาศ ตอนเด็กโดนฤๅษีโคดมสาปใหก้ ลายเปน็ ลงิ เนื่องจากจับได้ ว่าตนเป็นลูกชู้ ต่อมาพระอินทร์ผู้เป็นบิดา ได้สร้างเมืองชื่อ ขีดขินให้พาลี ปกครอง และตั้งชื่อให้ใหม่ว่า พระยากากาศ ภายหลังได้เปลี่ยนชื่อเป็น พาลี เคยต่อสู้กับทรพีควายท่ีฆ่าทรพาพ่อของตนเอง ครั้งตอนท่ีเขาพระสุเมรุ ทรุดเอียง พาลีกับสุครีพได้ช่วยชะลอเขาให้ตั้งตรงดังเดิม พระอิศวรจึงให้พร แกพ่ าลวี ่า ถ้าหากพาลีได้ส้กู บั ใครพลังของศตั รทู ส่ี ู้ด้วยจะลดลงคร่ึงหน่ึงแล้วเอา พลังนั้นมาเพ่ิมให้กับพาลี และฝากนางดารามาให้กับสุครีพ แต่พาลีไม่ยกให้ อีกท้ังยังได้ต่อสู้แย่งชิงนางมณโฑมาจากทศกัณฐ์ ซึ่งก็สามารถเอาชนะได้ จนนาง มณโฑ ตั้ง ท้ององ คต สุดท้า ยพ าลีสิ้นชีวิตจาก ศรของพ ระ รา ม และสานึกผิด ก่อนตายได้สั่งสอนสุครีพน้องของตน และฝากเมืองขีดขิน ใหด้ ูแลต่อไป หนา้ ๑๙

องคต บดิ า มารดา พาลี นางมณโฑ ภรรยา บตุ ร ผิวกาย - - ญาติพ่นี ้อง นางสวาหะ (ปา้ ) สคุ รพี (อา) นางสีดา อินทรชิต ทศพิน (พ่ีน้องต่างพอ่ ) หนุมาน (ลกู พ่ีลกู น้อง) ความสามารถ ความสามารใน การเจรจา และการทูต บทบาท เป็นลูกของพาลีกับนางมณโฑ ที่ถูกฤๅษีอังคตอาจารย์ของพาลีนาไปใส่ไว้ ในท้องแพะ เพ่ือคืนนางมณโฑให้ทศกัณฐ์ เมื่อโตขึ้นทศกัณฐ์ยังแค้นพาลีอยู่ จึงแปลงเป็นปูยักษ์ เพื่อฆ่าองคต แต่ถูกพาลีจับได้เลยนามาให้องคตลากจูงเล่น ก่อนพาลีตายได้ฝากองคตไว้กับสุครีพ เพ่ือรับใช้พระรามแทนตน องคต มีความสามารถท่ีโดดเด่นในด้านการทูต ได้รับมอบหมายจากพระรามเป็นทูต เจรจากับทศกัณฐ์ เพ่ือทวงนางสีดาคืน ซ่ึงก็สามารถโต้ตอบกับทศกัณฐ์ได้ และทาให้ทศกัณฐ์ต้องอับอาย เมื่อพระลักษณ์รบกับอินทรชิต องคตเป็นผู้ไป ขอพานแว่นฟ้าจากพระพรหมมารอง เศียรอินทรชิตไว้ไม่ให้ตกถึงพ้ืน เพ่ือป้องกันไฟบรรลัยกัลป์ หลังเสร็จศึกลงกา พระรามตั้งให้อง คตเป็น พญาอนิ ทรนภุ าพศักดา ตาแหนง่ อปุ ราชเมอื งขดี ขนิ หนา้ ๒๐

พเิ ภก บดิ า มารดา ทา้ วลัสเตยี น นางรชั ฎา ภรรยา โอรส-ธดิ า นางตรชี ฎา นางเบญกาย นางมณโฑ พ่นี ้อง ทศกัณฐ์ กมุ ภกรรณ ขร ทณู ษ์ ตรเี ศียร และนางสามนักขา ผิวกาย ความสามารถ การทานาย โหราศาสตร์ บทบาท อ ดี ต ช า ติ เ ป็ น เ ว ส สุ ญ า ณ เ ท พ บุ ต ร ท่ี พ ร ะ อิ ศ ว ร ส่ั ง ใ ห้ ไ ป จุ ติ เ ป็ น พ่ี น้ อ ง ร่วมท้องกับทศกัณฐ์เพ่ือเป็นไส้ศึก คอยบอกความลับต่าง ๆ ให้แก่พระราม พร้อมประทานแวน่ วิเศษติดท่ีดวงตาขวา มองเห็นได้ท้ังสามโลก แม้กระทั่งอดีต และอนาคต พิเภกถูกทศกัณฐ์ขับไล่ออกจากกรุงลงกา เพราะทานายฝัน และแนะนาให้ทศกัณฐ์คืนนางสีดาแก่พระราม พิเภกจึงไปสวามิภักด์ิกับฝ่าย พระราม ทาหน้าทเี่ ป็นโหรประจาทัพช่วยทานายเหตุการณ์ บอกกลศึกของฝ่าย ทศกัณฐ์ และออกอุบายต่าง ๆ จนฝ่ายพระรามชนะสงคราม เมื่อเสร็จศึก ก รุ ง ล ง ก า พิ เ ภ ก ไ ด้ รั บ ก า ร ส ถ า ป น า เ ป็ น ท้ า ว ท ศ คี รี ว ง ศ์ ค ร อ ง ก รุ ง ล ง ก า ต่อจากทศกัณฐ์ ภายหลังถูกทศพินลูกของทศกัณฐ์กับนางมณโฑท่ีตนคิดว่า เป็นลูกก่อกบฎ พระรามจึงส่งพระพรต และพระสัตรุดยกกองทัพไปช่วยปราบ ทศพิน คร้ังศึกกรุงมลิวันพิเภกก็ได้ติดตามพระพรต และพระสัตรุดไปช่วย ทาศึกด้วย เมอ่ื เสร็จศึกกก็ ลับมาครองกรงุ ลงกาดังเดิม หนา้ ๒๑

ชมพูพาน บิดา มารดา - พระอิศวร ภรรยา บตุ ร ผิวกาย - - ญาติพนี่ อ้ ง พาลี (พ่อบุญธรรม) ความสามารถ ด้านการแพทย์ ยา การรกั ษาอาการตา่ ง ๆ บทบาท กาเนิดมาจากเหงื่อไคลของพระอิศวรเป็นลูกเลี้ยงของพญาพาลี แห่งเมืองขีดขิน มีความรู้ในเรื่องของยา สุครีพจึงพาไปถวายตัว ต่อพระราม ชมพูพานมีหน้าที่เป็นแพทย์ประจากองทัพ บทบาทสาคัญ เคยติดตามหนุมาน และองคตในตอนหนุมานไปถวายแหวนแก่นางสีดา ท่ีกรุงลงกา และศึกทศพิน ชมพูพานก็ได้รับมอบหมายให้เป็นทูต ถือพระราชสารประกาศสงคราม เม่ือส้ินศึกกรุงลงกา พระรามทรงปูน บาเหนจ็ รางวัลให้ไปเปน็ เจา้ กรุงปางตาล หน้า ๒๒

นลิ พทั บิดา มารดา พระกาฬ - ภรรยา บุตร ผิวกาย - - ญาตพิ ่นี ้อง ทา้ วมหาชมพู (พ่อบุญธรรม) ความสามารถ ห า ว เ ป็ น ด า ว เ ป็ น เ ดื อ น คล้ายหนมุ าน แต่ไมเ่ ปน็ อมตะ บทบาท เป็นลิงท่ีมีความสามารถคล้ายกับหนุมาน มีบทบาทสาคัญหลายคร้ัง เช่น เม่ือหนุมานได้สะกดจับท้าวมหาชมพู เพื่อให้มาเฝ้าพระราม นิลพัทได้แปลงเป็นแมลงวัน จะเข้าช่วยแก้ท้าวมหาชมพู จนเม่ือรู้ว่าพระรามเป็นพระนารายณ์จึงยอมสวามิภักดิ์ แต่ก็มีความผูกใจเจ็บหนุมานจนกลายเป็นคู่อริกัน จนครั้งท่ีพระรามให้พลลิงจองถนน ข้ามไปกรุงลงกา หนุมานกับนิลพัทได้เกิดวิวาทกัน แต่ไม่มีใครแพ้ใครชนะ พระรามโกรธ มากสั่งภาคทัณฑ์ โดยให้หนุมานเป็นผู้จองถนนให้สาเร็จ ส่วนนิลพัทให้ไปครองเมือง ขีดขนิ มีหนา้ ทสี่ ่งเสบยี งอาหารจนเมือ่ เกดิ ศกึ ลงกาครง้ั ทสี่ อง นิลพัทได้ออกรบกับพระพรต และ พระสัตรุด และได้แสดงความสามารถโดยทอดตัวเป็นสะพานให้กองทัพข้ามไปตี เมืองลงกา และได้ฆ่านนทสูรกับนนทการด้วย นิลพัทร่วมกับ อสุรผัดฆ่ามารกระบิลตาย และได้ทาลายพิธีชุบกระบองของท้าวไวยตาล และฆ่าท้าวไวยตาลได้สาเร็จ เม่ือเสร็จศึก นิลพทั ได้รับการแต่งตงั้ เปน็ พระยาอภัยพัทวงศ์ ตาแหน่งอุปราชเมอื งชมพู หนา้ ๒๓

มัจฉานุ บดิ า มารดา หนมุ าน นางสุพรรณมัจฉา ภรรยา บตุ ร ผวิ กาย นางรัตนามาลี - ญาตพิ ี่นอ้ ง นางสวาหะ (ยา่ ) พระพาย สคุ รีพ พาลี (ปู่) ทศกณั ฐ์ (ตา) ไมยราพ (พ่อบุญธรรม) องคต (อา) อสุรผดั (นอ้ งตา่ งแม)่ ความสามารถ มีความสามารถคล้าย หนุมาน แต่ไมเ่ ปน็ อมตะ บทบาท เป็นลูกของหนุมานกับนางสุพรรณมัจฉา เนื่องจากเป็นลูกของหนุมาน จึงมีร่างกายเป็นลิง แต่มีหางเป็นปลาเช่นเดียวกับนางสุพรรณมัจฉา แต่เม่ือ นางสุพรรณมัจฉาได้คลอดมัจฉานุด้วยการสารอกออกมาแล้ว เกรงว่าทศกัณฐ์ จะรวู้ ่าเป็นลูกตนกับหนุมาน จึงได้นามจั ฉานุไปท้ิงไว้ที่หาดริมทะเล หลังจากน้ัน ไมยราพณ์เจ้าเมืองบาดาลได้เดินทางมาพบ และเก็บมาเล้ียงเป็นบุตรบุญธรรม ครั้งเมื่อหนุมานติดตามไมยราพณ์ท่ีลักพาตัวพระรามไปยังเมืองบาดาล จึงได้ พบกับมัจฉานุที่รับหน้าที่เฝ้าด่านสระบัวตามคาส่ังของ ไมยราพ ทั้งสอง จึงต่อสู้กัน แต่ต่างฝ่ายต่างไม่สามารถเอาชนะกันได้ หนุมานจึงถามมัจฉานุว่า เป็นลูกใครพ่อแม่ช่ืออะไร เม่ือได้ยินคาตอบ หนุมานก็รู้ได้ว่า เป็นลูกของตน เม่ือเสร็จศึกกรุงลงกาครั้งท่ี ๒ พระรามได้ตัดหางที่เป็นปลาของมัจฉานุออก และเม่ือเสร็จศึกกรุงมลิวัน จึงได้รับแต่งตั้งเป็นพญาหนุราช ครองกรุงมลิวัน แทนทา้ วจักรวรรดติ อ่ ไป หนา้ ๒๔

อสรุ ผัด บดิ า มารดา หนุมาน นางเบญกาย ภรรยา บุตร ผิวกาย - - ญาติพน่ี อ้ ง นางสวาหะ (ยา่ ) พระพาย สุครีพ พาลี (ปู่) พิเภก (ตา) องคต (อา) มัจฉานุ (พีต่ ่างแม่) ความสามารถ มคี วามสามารถคล้าย หนมุ าน แตไ่ มเ่ ปน็ อมตะ บทบาท อสุรผัด เป็นบุตรของหนุมานกับนางเบญกายมีหน้าเป็นลิง แตม่ ีหัว และตวั เป็นยักษ์ เมอ่ื ครั้งยงั เดก็ เปน็ เพือ่ นเล่นกับไพนาสุริยวงศ์ (ทศพิน) จนกระท่ังพิเภกผู้เป็นตาถูกท้าวจักรวรรดิกับไพนาสุริยวงศ์ จับไปขังไว้ อสุรผัดจึงหนีมาหาหนุมาน เพื่อขอความช่วยเหลือ แ ล ะ พ า กั น ไ ป เ ข้ า เ ฝ้ า พ ร ะ ร า ม พ ร ะ ร า ม จึ ง โ ป ร ด ใ ห้ พ ร ะ พ ร ต กับพระสัตรุตยกกองทัพไปปราบ ซ่ึงเป็นการทาศึกกับกรุงลงกา คร้ังที่ ๒ และต่อเน่ืองไปเป็นศึกกรุงมลิวัน เมื่อเสร็จศึกแล้วพระราม ได้แต่งต้ังให้อสุรผัดมีตาแหน่งเป็นพระยามารนุราช มหาอุปราช แห่งกรงุ ลงกา หน้า ๒๕

ชามพวู ราช บิดา มารดา -- ภรรยา บตุ ร ผิวกาย - - ญาตพิ ่ีน้อง พญาอสูรเวรัมภ์ (ฝาแฝด) ความสามารถ มีความรอบรไู้ ตรเพท บทบาท เป็นพญาวานรในกองทัพพระราม เกิดจากต้นไผ่ซึ่งฤๅษีสุขวัฒน นาไปถวายพระอศิ วร พระอิศวรจานามาทาเปน็ ธนู แตเ่ มื่อลองโก่งธนดู ู ธนูกลับหักเป็นสองท่อน และเกิดเป็นพญาวานรชื่อชาม พูวราช และพญาอสูรเวรัมภ์ ชามพูวราชถือเป็นวานรอาวุโสท่ีรอบรู้ไตรเพท เม่ือพระรามทาศึกกับทศกัณฐ์ ชามพูวราชเป็นผู้เสนอให้พระรามจอง ถนนไปกรุงลงกา เพื่อเป็นพระเกียรติยศ และได้แปลงร่างเป็นหมีใหญ่ กัดต้นโรทัน เพ่ือทาลายพิธีชุบศรนาคบาศของอินทรชิต หลังเสร็จศึก ลงกา ชามพูวราชไดเ้ ปน็ อปุ ราชเมอื งปางตาล หน้า ๒๖

ทศกัณฐ์ บิดา มารดา ทา้ วลสั เตยี น นางรัชฎา ภรรยา นางมณโฑ นางกาลอัคคี นางปลา นางชา้ งพงั นางสนมพนั ตน นางสนมสบิ ตน ญาตพิ ่นี อ้ ง กุมภกรรณ พิเภก ขร ทษู ณ์ ตรีเศียร นางสามนกั ขา (น้อง) หนุมาน (ลูกเขย) มจั ฉานุ (หลานชาย) โอรส – ธิดา บรรลยั กลั ป์ อนิ ทรชติ นางสดี า ไพนาสุริยวงศ์ (ทศพนิ ) สหัสกมุ าร สิบรถ นางสพุ รรณมัจฉา ทศคีรวี นั ทศครี ีธร ความสามารถพิเศษ ผิวกาย ถอดดวงใจ เหาะเหิน เดินอากาศ บทบาท เดิม คือนนทกยักษ์ผู้มีหน้าที่ล้างเท้าเทวดา ที่ใช้พรของพระอิศวรในทาง ที่ผิด และถูกปราบโดยพระนารายณ์ท่ีจาแลงมาเป็นนางอัปสร ก่อนตายได้ กล่าวดูหม่ินพระนารายณ์ จนถูกสาปให้มาเกิดใหม่เป็นทศกัณฐ์ท่ีมี ๑๐ หน้า ๒๐ มือ มีอิทธิฤทธิ์มากมาย แต่จะถูกปราบโดยพระรามท่ีมีเพียง ๒ มือ เพราะ ความล่มุ หลงในสตรี ทศกณั ฐเ์ ป็นเจา้ กรุงลงกามอี านาจมาก สามารถถอดกล่อง ดวงใจออกได้ ทาให้เป็นอมตะ หลายคร้ังที่ทศกัณฐ์ทาคุณงามความดี เช่น ช่วยพระอิศวรยกเขาพระสุเมรุให้ตั้งตรง เป็นต้น แต่ด้วยเหตุที่ถูกสาปให้ตก อยู่ในความลุ่มหลงในสตรี จึงทาให้เกิดปัญหาตามมาหลายครั้ง และนาไปสู่ การลักนางสีดาจนเกิดสงครามทาให้ตน และญาติพ่ีน้องต้องตาย ทศกัณฐ์ มีความสามารถพิเศษมากมาย เช่น การถอดดวงใจ โดยทศกัณฐ์ได้ถอดดวงใจ ของตนใส่กล่องลงมนตร์ฝากไว้ท่ีฤๅษีโคบุตรผู้เป็นอาจารย์ แต่สุดท้ายหนุมาน และองคตกส็ ามารถขโมยมาได้ ทาใหท้ ศกัณฐ์ลม้ ด้วยศรของพระราม หนา้ ๒๗

นางมณโฑ บดิ า มารดา -- สามี พาลี ทศกัณฐ์ หนมุ าน และพเิ ภก โอรส – ธดิ า องคต อนิ ทรชติ นางสดี า และไพนาสุรยิ วงศ์ ชาติเดมิ กบ ความสามารถพิเศษ น้ า น ม วิ เ ศ ษ รั ก ษ า อ า ก า ร บาดเจ็บได้ หุงน้าทิพย์ท่ีสามารถ ชุบชีวติ คนตายให้ฟ้ืนได้ ผวิ กาย บทบาท เดิมเป็นกบที่อาศัยใกล้อยู่กับอาศรมของ ๔ ฤๅษี ได้สละชีวิตของตนเพ่ือช่วยฤๅษี ท้ัง ๔ ท่ีคอยมอบน้านมเลี้ยงดูตนจากพิษของนาค ฤๅษีท้ัง ๔ จึงชุบชีวิต และทาให้ กลายเป็นหญิงงาม แล้วนานางไปถวายให้แก่พระอิศวร นางได้รับหน้าท่ีเป็นนางกานัล ของพระอุมามเหสีของพระอิศวร ต่อมาพระอิศวรได้ยกนางให้ทศกัณฐ์ เพ่ือเป็นรางวัล ท่ีทศกัณฐ์ยกเขาพระสุเมรุให้ต้ังตรง แต่ระหว่างกลับกรุงลงกา นางก็ถูกชิงตัวไปโดนพาลี และตกเป็นภรรยาของพาลีจนได้ให้กาเนิดองคต สุดท้ายฤๅษีอังคตได้มาเจรจาจนพาลี ต้องคนื นางใหท้ ศกัณฐ์ เมือ่ อยกู่ บั ทศกัณฐ์ก็ทาหน้าท่ีภรรยาท่ีดี และเป็นภรรยาท่ีทศกัฐณ์ รัก และเกรงใจเป็นอย่างมาก นางได้ให้กาเนิดรณพักตร์ หรืออินทรชิต และนางสีดา ในคร้ังศึกกรุงลงกาอินทรชิตต้องศรพรหมาสตร์ถอนศรออกไม่ได้ นางจึงให้อินทรชิต ด่ืมนมของนาง เนื่องจากนางได้รับพรจากพระอุมาว่า น้านมของนางเป็นยารักษาอาการ ต่าง ๆ ได้ คร้ังทัพของทศกัณฐ์พ่ายแพ้ล้มตายเป็นจานวนมาก นางจึงรับอาสาหุงน้าทิพย์ ท่ีได้พระอุมาสอนนาง เพ่ือชุบชีวิตกองทัพมาสู้รบ แต่สุดท้ายถูกหนุมานทาลายพิธี เมื่อจบศึกกรงุ ลงกานางมณโฑถูกมอบให้เป็นมเหสีอีกคนของพิเภก และได้ให้กาเนิดไพนา สรุ ิยวงศ์ลกู ของทศกณั ฐท์ ่ีติดท้องนางมา หนา้ ๒๘

อินทรชติ บดิ า มารดา ทศกัณฐ์ นางมณโฑ ภรรยา โอรส – ธิดา นางสวุ รรณกันยมุ า ยามลิวนั กนั ยเุ วก ญาตพิ ่นี ้อง นางสดี า ไพนาสุริยวงศ์ (พนี่ ้องพอ่ แม่เดียวกัน) องคต นางสุพรรณมจั ฉา สบิ รถ ทศครี ีธร ทศคีรวี ัน สหัสกุมาร (พี่น้องตา่ งพอ่ หรือตา่ งแม่) อาวุธวเิ ศษ ศรพรหมาสตร์ ศรนาคบาศ ศรวิษณุปาณัม ความสามารถพิเศษ แปลงเปน็ พระอินทร์ และหากตายหวั ตกพื้นจะเกดิ ไฟบรรลัยกัลปล์ า้ งโลก ผวิ กาย บทบาท เดิมมีช่ือว่า รณพักตร์ เป็นบุตรทศกัณ ฐ์กับนางมณโฑมีฤทธ์ิเก่งกล้ามาก ได้ไปศึกษาวิชากับพระฤๅษีโคบุตรจนสาเร็จ เม่ือบาเพ็ญจนเก่งกล้า จึงทาพิธีขออาวุธ วิเศษต่อมหาเทพทั้ง ๓ คือ พระอิศวรประทานศรพรหมาสตร์ และมอบพรสามารถ แปลงร่างเป็นพระอินทร์ได้ พระพรหมประทานศรนาคบาศ และมอบพรหากเศียร ตกลงพื้น จะเกิดไฟบรรลัยกัลป์ล้างโลก ต้องนาพานแว่นฟ้าของพระพรหมมารองรับ เศียรจึงจะระงับเหตุได้ และพระนารายณ์ประทานศรวิษณุปาณัม เมื่อได้รับพร และอาวุธวิเศษแล้ว รณพักตร์เกิดความหึกเหิมยกทัพบุกสวรรค์ และรบกับพระอินทร์ จนชนะ เมื่อทศกัณฐ์ทราบข่าวบุตรของตนมีชัยชนะก็ดีใจมาก จึงเปล่ืยนชื่อใหม่ว่า “อินทรชิต” หมายถึง \"ผู้พิชิตพระอินทร์\" อินทรชิตได้ทาสงครามกับกองทัพพระลักษมณ์ หลายคร้ัง เอาชนะได้ในศึกนาคบาศ และศึกพรหมาสตร์ อินทรชิตได้ทาพิธีกุมภนิยา แต่ก็ถูกพระลักษมณ์ทาลายพิธี จนเม่ืออินทรชิตหมดส้ินอาวุธท่ีจะต่อกร จึงกลับ กรงุ ลงกาไปลาพ่อแม่ลกู เมยี กอ่ นยกทัพออกมารบคร้ังสุดท้าย อินทรชิตถูกศรพรหมาสตร์ ของพระลกั ษมณต์ ดั คอขาด โดยมีองคตถือพานแว่นฟา้ มารองรบั เศียรเอาไว้ หนา้ ๒๙

กุมภกรรณ บิดา มารดา ท้าวลสั เตยี น นางรชั ฎา ภรรยา โอรส – ธิดา นางจันทวดี - ญาตพิ ีน่ ้อง ทศกัณฐ์ (พ่ชี าย) พเิ ภก ขร ทูษณ์ ตรเี ศยี ร (นอ้ งชาย) นางสามนกั ขา (นอ้ งสาว) อาวุธวเิ ศษ หอกโมกขศกั ดิ์ทฝ่ี ากไวก้ ับพระพรหม ความสามารถพเิ ศษ มรี ่างกายใหญโ่ ต สติปญั ญาดี ผวิ กาย บทบาท เป็นยกั ษท์ ตี่ ง้ั มัน่ ในศลี ธรรม แต่ตอ้ งชว่ ยทศกณั ฐ์รบ เพราะเห็นแก่ ความเป็นพ่ีน้อง กุมภกรรณได้แสดงความสามารถในการรบ จนทาให้ทัพพระรามเดือดร้อนหลายครั้ง เช่น ได้วางอุบายลวง สุครีพถอนต้นรัง ทาพิธีลับหอกโมกขศักดิ์ อาวุธวิเศษของตนที่ฝากไว้ กับพระพรหม แต่ถูกหนมุ าน และองคตทาลายพิธีทาให้หอกไม่สมบูรณ์ รบกับพระลักษมณ์ และพุ่งหอกโมกขศักด์ิถูกพระลักษมณ์จนเกือบ สิ้นชีวิต ทาพิธีทดน้าให้กองทัพพระรามอดน้าตาย แต่ถูกหนุมาน ทาลายพิธี สุดท้ายกุมภกรรณสู้รบกับพระราม และเพลี่ยงพล้าถูกศร พระรามฆ่าตาย หนา้ ๓๐

ไมยราพ บิดา มารดา มหายมยกั ษ์ นางจันทรประภาศรี ภรรยา โอรส – ธิดา - - ญาติพ่ีนอ้ ง ทศกณั ฐ์ (มีศกั ดเิ์ ปน็ ลุง) นางพิรากวน (พสี่ าว) ไวยวิก (หลานชาย) มัจฉานุ (ลกู บุญธรรม) อาวธุ วเิ ศษ กล้องวเิ ศษ ความสามารถพเิ ศษ ถอดดวงใจ ล่องหน และสะกดทัพ (ทาใหท้ ้งั กองทัพหลับ) ผวิ กาย บทบาท เป็นกษัตริย์แห่งเมืองบาดาลองค์ที่ ๓ ได้เรียนวิชากับพระฤๅษีสุเมธ ที่เชิงป่าหิมพานต์จนมีวิชาเก่งกล้า รวมทั้งยังถอดหัวใจได้ จึงถอดดวงใจไว้ใน แมลงภู่ แล้วนาไปซ่อนไว้ที่ยอดเขาตรีกูฏ ต่อมาได้พบมัจฉานุ จึงเก็บมาเลี้ยง เป็นบุตรบุญธรรม ทศกัณฐ์ได้มาเชิญให้ไมยราพไปช่วย และได้ไปสะกดทัพ พร้อมลักพาพระรามไปซ่อนไว้ท่ีเมืองบาดาล โดยใส่กรงเหล็กขังไว้ที่ดงตาล เพ่ือรอต้มให้ตายพร้อมกับไวยวิก บุตรของนางพิรากวนท่ีถูกกล่าวหาว่า เป็นกบฏ หนมุ านจึงตามไปชว่ ยจนพบมัจฉานุ ทัง้ สองเกดิ ต่อสูก้ ัน แต่ไม่มีใครแพ้ ใครชนะ จึงสอบถามความเป็นมาจองกันและกัน ครั้นสอบถามและพิสูจน์กัน ด้วยลักษณะและการหาวเป็นดาวเป็นเดือนจึงได้รู้ว่าเป็นพ่อลูกกัน หนุมาน ขอให้มัจฉานุบอกท่ีซ่อนพระราม แต่มัจฉานุยังกตัญญูต่อไมยราพ ก็ไม่ยอม บอกตามตรง แต่บอกใบ้ว่ามาทางใดก็ใหไ้ ปทางนนั้ หนุมานจงึ มดุ ลงไปในสายบัว เหมือนกบั ที่ลงมาครง้ั แรก และทส่ี ุดหนุมานก็ฆ่าไมยราพตาย หนา้ ๓๑

มารีศ บิดา มารดา - นางกากนาสูร ภรรยา โอรส – ธิดา นางแกว้ เจษฎา นนยวิก วายุเวก ญาติพี่น้อง สวาหุ (พีช่ าย) ทศกัณฐ์ (มีศักดิเ์ ปน็ หลานลงุ ) ความสามารถพิเศษ แปลงกาย และแปลงเสยี ง ผิวกาย บทบาท มี ศั ก ด์ิ เ ป็ น น้ า ข อ ง ท ศ กั ณ ฐ์ เ มื่ อ น า ง ก า ก น า สู ร ถู ก พ ร ะ ร า ม และ พระลักษมณ์ ฆ่าตาย ก็ร่วมกับสวาหุตามไปแก้แค้น จนสวาหุถูกพระราม ฆ่าตายอีก แต่เม่ือมารีศมองเห็นพระรามมีส่ีกรก็รู้ว่า เป็น พระนารายณ์ จึงรีบหนีไปได้ ต่อมาเมื่อทศกัณฐ์ต้องการจะไปลัก นางสีดาจากพระราม จึงได้บังคับให้มารีศแปลงกายเป็นกวางทอง เพื่อลวงนางสีดา มารีศจาต้อง ทาตามโดยแปลงกายเป็นกวางทอง เม่ือนางสีดามองเห็นก็บังเกิดความพอใจ จึงให้พระรามไปจับกวางทองซ่ึงพระรามรู้ว่าเป็นยักษ์แปลงมา แต่ไม่อาจขัด นางสีดาได้ พระรามได้แผลงศรฆ่ามารีศ แต่ขณะที่ถูกศรพระราม มารีศ ยังทากลอุบายว่าพระรามเสียทียักษ์ โดยการเลียนเสียงเพ่ือให้พระลักษมณ์ ออกมาชว่ ย และนางสดี าจะไดอ้ ยูเ่ พยี งผู้เดียว ทศกัณฐจ์ ะไดล้ กั พานางไปได้ หน้า ๓๒

นางสามนักขา บิดา มารดา ทา้ วลัสเตียน นางรชั ฎา สามี ชิวหา โอรส-ธดิ า กุมภกาศ อดูล ปีศาจยักษิณี วรณสี รู พน่ี อ้ ง ทศกณั ฐ์ กมุ ภกรรณ ขร ทณู ษ์ ตรเี ศยี ร และพิเภก ผิวกาย บทบาท เป็นน้องสาวของทศกัณฐ์ มีสามีชื่อ ชิวหา หลังจากชิวหาส้ินไป วันหนึ่งนางสามะนักขาไปเท่ียวป่า และได้พบพระรามจึงเกิดหลงรัก และได้เข้าไปเก้ียวพาราสี แต่พระรามไม่สนใจ นางสามะนักขา จึงตามพระรามไปที่อาศรมเห็นนางสีดา จึงคิดว่า ถ้าหากตนกาจัด นางสดี าได้ พระรามจะหันมาสนใจตน ดังน้ัน นางสามะนักขาจึงเข้าไป ทาร้ายนางสีดา แต่ถูกพระรามจับได้ จึงถูก พระลักษมณ์ ลงโทษ ด้วยการตัดหูและจมูก และปล่อยนางคืนไป นางจึงไปฟ้องทศกัณฐ์ พี่ชายของนาง ทั้งยังเล่าถึงความงามของนางสีดาให้ทศกัณ ฐ์ฟัง ซง่ึ กลายเป็นเหตุให้เกิดสงครามระหว่างพระรามกบั ทศกัณฐ์ หนา้ ๓๓

พญาขร บดิ า มารดา ทา้ วลัสเตียน นางรชั ฎา ภรรยา โอรส-ธิดา นางรชั ฏาสรู มงั กรกัณฐ์ แสงอาทิตย์ พ่ีน้อง ทศกัณฐ์ กมุ ภกรรณ ทณู ษ์ ตรีเศยี ร พเิ ภก และ นางสามนกั ขา ความสามารถพิเศษ การแผลงศร ผิวกาย บทบาท เจ้าเมือง โรคัล ค รั้งนางส ามนั กขาถูกพระลักษมณ์ตัดมื อ ตัดส้นเท้า เฉือนหู และปาดจมูก นางได้เข้าเฝ้าพญาขรผู้เป็นพี่ชาย ฝ่ายพญาขรเห็นสภาพน้องสาวก็คับแค้นถามว่า ผู้ใดเป็นคนทา นางสามนกั ขาเล่าว่า ถูกพระราม และพระลกั ษมณล์ วนลาม แลโดนรมุ ทาร้าย พญาขรจึงยกทัพไปยังอาศรมของพระรามทันที ฝ่ายพระราม เห็นทัพยักษ์รู้ว่าเป็นเพราะสามนักขา จึงช้ีแจงเร่ืองราวให้พญาขรฟัง แต่พญาขรไม่เชื่อ จึงต่อสู้กัน พญาขรสามารถแผลงศรทาลายคันธนู ของพระรามจนหักได้ แต่พระรามก็เอาคันธนูที่รามสูรเคยให้ไว้ มาใชแ้ ทน สดุ ทา้ ยพญาขรถูกพระรามแผลงศรใส่จนตายในท่ีสดุ หนา้ ๓๔

พญาทูณษ์ บิดา มารดา ท้าวลัสเตยี น นางรชั ฎา ภรรยา โอรส-ธิดา - วริ ุณจาบงั พนี่ อ้ ง ทศกัณฐ์ กุมภกรรณ ขร ตรีเศยี ร พิเภก และ นางสามนักขา ความสามารถพิเศษ กาบงั กายหายตวั ผิวกาย บทบาท เป็นโอรสของท้าว ลัสเตียนครองเมืองจารึก แค้วนชนบท เมื่อพญาขรตายไพร่พลบางส่วนได้หนีไปหาพญาทูษณ์ พญาทูษณ์ ได้ข่าวก็เสียใจพาลโกรธแค้น จึงบัญชาจัดทัพพลยักษ์มุ่งสู่ริมฝั่งน้า โคทาวารีเข้าต่อสู้กับกองทัพพระราม พญาทูษณ์ร่ายเวทกาบังกาย ห า ย ตั ว ข่ี ม้ า ห ม า ย ฆ่ า พ ร ะ ร า ม พ ร ะ ร า ม ไ ด้ ยิ น เ สี ย ง ฝี เ ท้ า ม้ า แต่กลับไม่เห็นตัว จึงชักศรแผลงออกไปถูกหัวม้าขาดกระเด็น พญาทูษณ์จึงเหาะเข้ากลีบเมฆ แล้วร่ายเวทชุบหอกเทวดาพุ่งลงมา เป็นหอกเพลิง พระรามเห็นทันก็แผลงศรซ้าตัดมือ เท้า และหัว พญาทูษณ์ตกลงมาขาดใจตาย หน้า ๓๕

ตรเี ศียร บิดา มารดา ท้าวลัสเตียน นางรัชฎา ภรรยา โอรส-ธดิ า - ตรีเมฆ พีน่ อ้ ง ทศกณั ฐ์ กมุ ภกรรณ ขร ทณู ษ์ พิเภก และ นางสามนักขา ความสามารถพเิ ศษ ควบคมุ ทพั ประหลาด ผวิ กาย บทบาท เป็นเจ้าเมอื งมัชวารี เมือ่ พญาขร และพญาทูณษพ์ ่ชี ายของตนตาย ไพร่พลจึงหนีมาแจ้งให้ตรีเศียรทราบ เมื่อทราบข่าวตรีเศียรก็เสียใจ และคิดแก้แค้น จึงจัดทัพมุ่งหมายฆ่าพระราม และพระลักษมณ์ กองทัพของตรีเศียรประหลาดกว่ากองทัพอ่ืน กองหนึ่งเป็นพลมาร หน้าเป็นเสือตัวเป็นยักษ์ กองหน่ึงหน้าเป็นคนธรรพ์ตัวเป็นควาย กองหน่ึงหน้าเป็นลาตัวเป็นลิง กองหนึ่งหน้าเป็นผีไพรตัวเป็นราชสีห์ และอีกกองหน้าเป็นม้าตัวเป็นมังกร เม่ือเข้าต่อสู้พระรามแผลงศรถูก หมู่ยักษ์ตายกลาดเกลื่อน ตรีเศียรขับช้างพัทกัลป์เข้าจ้วงแทงพระราม แล้วขว้างจักรเวียนรอบพระราม แต่สุดท้ายพระรามแผลงศร พรหมาสตร์ ตอ้ งอกตรีเศยี รสน้ิ ชวี ิต หน้า ๓๖

นางเบญกาย บิดา มารดา พเิ ภก นางตรฎี า สามี หนุมาน โอรส-ธดิ า อสุรผดั ญาตพิ นี่ ้อง ทศกัณฐ์ กุมภกรรณ (ลงุ ) ขร ทูณษ์ ตรีเศียร นางสามนกั ขา (อา) ความสามารถพเิ ศษ แปลงกาย เหาะเหินเดินอากาศ ผวิ กาย บทบาท ในคราวที่ทศกัณฐ์ทราบว่า พระรามยกทัพข้ามมาถึงกรุงลงกา ทศกัณฐ์ ได้ส่ังให้นางเบญกายแปลงกายเป็นนางสีดาแกล้งทาเป็นตายลอยน้าไปที่ค่าย ของพระราม เพื่อให้พระรามหมดกาลังใจรบ จะได้ยกทัพกลับไป เม่ือพระราม เห็นศพนางสีดาลอยน้ามาก็เสียใจมากที่ต้องมาสูญเสียนางอันเป็นท่ีรักไป พาลต่อว่าหนุมานท่ีเข้าไปเผากรุงลงกา ทศกัณฐ์คงเจ็บใจ และสังหารนางสีดา แต่หนุมานรู้ถึงความผิดปกติ เนื่องจากศพลอยทวนกระแสน้า จึงทูลขอศพ นางสีดาน้ันไปเผาไฟ ทาให้นางเบญกายทนไม่ได้ต้องกลับคืนร่างเดิมก่อนเหาะ ข้ึนฟ้าไป แต่ก็ถูกหนุมานตามไปจับตัวกลับมาได้ แม้โทษของนางเบญกาย จะถึงประหารชีวิต แต่เนื่องจากพระรามเห็นว่านางเบญกายเป็นบุตรสาว ของพิเภก จึงได้ปล่อยนางเบญกายไป โดยให้หนุมานไปส่งนางเบญกาย ที่กรุงลงกา แต่ระหว่างทาง หนุมานซ่ึงถูกใจนางเบญกายจึงได้เก้ียวพาราสี จนไดน้ างเบญกายเป็นภรรยาในท่ีสดุ หน้า ๓๗

นางสุพรรณมจั ฉา บิดา มารดา ทศกณั ฐ์ นางปลา สามี โอรส-ธิดา หนมุ าน มัจฉานุ พนี่ ้อง (ต่างพอ่ หรือต่างแม่) องคต นางสีดา สบิ รถ ทศคีรธี ร ทศคีรีวนั สหสั กมุ าร อนิ ทรชติ ทศพนิ (ไพนาสุรยิ วงศ์) ความสามารถพเิ ศษ ควบคมุ สัตว์น้าตา่ ง ๆ ผวิ กาย บทบาท คร้ันเมื่อพระราม ได้มอบหมายให้หนุมาน และนิลพั ทพาพลวานร ไปถมมหาสมุทรเพื่อทาถนนไปสู่กรุงลงกา และทศกัณฑ์ล่วงรู้เข้าจึงส่ังให้ สุพรรณมัจฉา และบริวาร คือ ฝูงปลาคาบก้อนหินของฝ่ายพระรามไปท้ิงเสีย ทาให้การถมถนนไม่เป็นผลสาเร็จ หนุมานเกิดความสงสัย จึงดาลงไปใต้น้า พบนางสุพรรณมัจฉา และฝูงปลากาลังคาบก้อนหินไปทิ้ง หนุมานโกรธแค้น มากจึงชักตรีออกจะฆ่านางสุพรรณมัจฉา แต่ท้ายท่ีสุดด้วยงามงดงามของนาง ทาให้หนุมานเกิดหลงรัก จึงเกี้ยวพาราสี และได้นางเป็นภรรยาในที่สุด หลังตกเป็นภรรยาของหนุมานนางสุพรรณมัจฉาก็เลิกก่อกวนการสร้างถนน ต่อมานางสุพรรณมัจฉาได้ตั้งครรภ์และให้กาเนิดบุตรชื่อ มัจฉานุ ที่เป็นลิง แต่มีหางเป็นปลา นางสุพรรณมัจฉาเกรงว่าทศกัณฑ์ผู้บิดาจะล่วงรู้ว่านางตก เป็นภรรยาของศัตรู จึงนาบุตรมาทิ้งไว้ท่ีชายหาด ซ่ึงต่อมาไมยราพณ์ได้พบเข้า และนาไปเล้ยี งเป็นบตุ รบญุ ธรรม หนา้ ๓๘

วิรณุ จาบัง บดิ า มารดา - พญาทณู ษ์ ภรรยา โอรส-ธดิ า - วิรุณมขุ ญาตพิ ีน่ อ้ ง ทศกณั ฐ์ กุมภกรรณ พิเภก ขร (ลุง) ตรเี ศยี ร และ นางสามนักขา (อา) ความสามารถพเิ ศษ กาบังกายหายตัว ผวิ กาย บทบาท เม่ือวิรุณจาบังออกไปรบ พลยักษ์ถูกพลวานรฆ่าตายหมด วิรุญจาบัง จงึ ร่ายเวทย์กาบงั ตัวเอง และม้า เขา้ ไปสงั หารฝ่ายวานรล้มตายเป็นจานวนมาก พระรามเห็นเกิดความสงสัยจึงถามพิเภก พิเภกตอบว่า วิรุณจาบังใช้เวทย์หาย ตัวเข้ามาในกองทัพ และแนะนาให้พระรามแผลงศรไปฆ่าม้านิลพาหุเสีย พระรามทาตามและสามารถฆ่าม้าของวิรุณจาบังได้ วิรุณจาบังจึงคิดหนี โดยร่ายเวทย์เสกผ้าโพกศีรษะเป็นหุ่นพยนต์แทนตน แล้วหลบหนีไปจนพบ นางวานรินทร์ที่ในถ้ากลางป่า นางแนะให้ไปซ่อนตัวอยู่ในฟองน้าที่นทีสีทันดร ฝ่ายพระรามทรงรู้กลศึก แผลงศรเป็นตาข่ายเพชร แล้วส่ังให้หนุมานตามไป สังหาร หนุมานตามมาจนได้พบนางวานรินทร์จึงเข้าเกี้ยวพาราสี และทราบว่า เป็ นนา ง ฟ้ า ท่ีถู ก ส า ป จะ พ้ นคา ส า ป เมื่อ ได้พ บ ทห า รเอก ขอ ง พ ระ รา ม นางจงึ บอกท่ีซอ่ นของวิรณุ จาบัง หนุมานจึงส่งนางกลับขึ้นสู่สวรรค์ แล้วตามไป สังหารวริ ุณจาบงั ได้สาเร็จ หนา้ ๓๙

สหสั เดชะ บิดา มารดา -- ภรรยา โอรส-ธดิ า - - ญาติพีน่ ้อง มูลพลัม (นอ้ งชาย) ความสามารถพเิ ศษ ไ ด้ รั บ พ ร จ า ก พ ร ะ พ ร ห ม เ มื่ อ ศั ต รู เ ห็ น ก็ ไ ม่ ก ล้ า ต่ อ สู้ แ ล ะ มี กระบองวิเศษต้นชตี้ าย ปลายชเ้ี ป็น ผวิ กาย บทบาท เจ้าเมืองปางตาล มี ๑,๐๐๐ หน้า ๒,๐๐๐ มือ ร่างกายสูงใหญ่ ดั่งเขาอัศกรรม มีกระบองวิเศษที่พระพรหมประทานให้มีฤทธ์ิ คือ ต้นช้ีตายปลายช้ีเป็น และได้รับพรเม่ือข้าศึกหรือศัตรูเห็น จะหนีหายไปด้วยความกลัว เมื่อพญามูลพลัมรู้ว่าทศกัณฐ์เพ่ือนรัก ของตนกาลังรบกับพระรามอยู่จึงคิดช่วย โดยชวนสหัสเดชะพี่ชาย ของตนไปออกรบด้วยกัน ภายหลังด้วยความชะล่าใจ จึงถูกหนุมาน ใ ช้ ก ล อุ บ า ย แ ป ล ง เ ป็ น ลิ ง น้ อ ย ห ล อ ก เ อ า ก ร ะ บ อ ง วิ เ ศ ษ ม า หั ก ท้ิ ง และฆา่ สหัสเดชะตายในทีส่ ดุ หน้า ๔๐

ไพนาสุริยวงศ์ บิดา มารดา หรอื ทศพิน ทศกณั ฐ์ นางมณโฑ ภรรยา โอรส – ธดิ า - - ญาตพิ น่ี อ้ ง นางสีดา อนิ ทรชิต (พีน่ อ้ งพอ่ แม่เดยี วกัน) องคต นางสพุ รรณมัจฉา สิบรถ ทศคีรีธร ทศคีรวี นั สหัสกุมาร (พนี่ ้องตา่ งพอ่ หรือต่างแม่) กุมภกรรณ ขร ทูษณ์ ตรีเศียร นางสามนักขา (อา) พิเภก (พีเ่ ล้ียง /อา) ผิวกาย บทบาท ไพนาสุริยวงศ์ หรือ ทศพิน เป็นลูกของทศกัณฐ์กับนางมณโฑ เม่ือพิเภกครองกรุงลงกาหลังจากทศกัณฐ์ตาย ได้นางมณโฑเป็นมเหสี ขณะนั้นนางมณโฑตั้งครรภ์อยู่แล้ว เมื่อคลอดพิเภกเข้าใจว่าเป็นลูก ของตน จึงเล้ียงดูเป็นอย่างดี และให้เป็นเพื่อนเล่นกับอสุรผัดหลาน ของตน เมื่อไพนาสุริยวงศ์เติบโตขึ้น พ่ีเลี้ยงช่ือวรณีสูรเป็นผู้บอก ความจรงิ และยใุ ห้เปน็ กบฏเกิดศกึ กรุงลงกาขึ้นอีก โดยไพนาสรุ ยิ วงศไ์ ด้ ร่วมมือกับท้าวจักรวรรดิบุกยึดกรุงลงกา และจับพิเภกไว้ อสุรผัดที่หนี รอดมาได้ไปขอความช่วยเหลือจากหนุมานพ่อของตน พระรามจึงให้ พระพรต และพระสัตรุดออกไปช่วยรบ และเป็นผู้มาปราบกบฏ ช่วยเหลอื พเิ ภกได้ในท่ีสดุ สดุ ท้ายไพนาสุรยิ วงศถ์ ูกสั่งประหารพร้อมกับ พ่เี ล้ียงของตน หนา้ ๔๑

ควายทรพี บิดา มารดา ทรพา นางนิลกาสร ภรรยา โอรส-ธิดา - - ญาติพี่นอ้ ง - ความสามารถพเิ ศษ ไ ด้ รั บ พ ล ะ ก า ลั ง ม า ก ม า ย ขาแต่ละข้างมเี ทวดาดแู ลรักษาอยู่ ผวิ กาย บทบาท ทรพีเป็นลูกของทรพา ซึ่งเดิมเป็นยักษ์ชื่อ นนทกาล มีหน้าที่ เฝ้าประตูกาแพงในอุทยานของพระอิศวร นนทกาลมีใจรักนางฟ้า ซ่ึงมีหน้าที่เก็บดอกไม้ถวายพระอิศวร ได้ปาดอกไม้ไปให้นางฟ้า นางฟ้าก็ไปฟ้องพระอิศวร นนทกาลจึงถูกพระอิศวรสาปให้มาเกิด ในโลกมนุษย์เป็นควายช่ือ ทรพา และให้ตายเพราะลูกท่ีช่ือ ทรพี ทรพาจึงฆ่าลูกที่เป็นควายตัวผู้ทุกตัว ต่อมาเมียตัวหน่ึงของทรพาช่ือ นางนิลกาสรแอบหนีไปออกลูกในถ้าสุรกานต์ นางให้ชื่อลูกว่า ทรพี และได้เล่าเร่ืองท่ีทรพาฆ่าลูกให้ทรพีฟัง แม่ควายได้ฝากลูกไว้กับเทวดา ประจาถ้า ทรพมี ีเทวดามาคอยคุ้มครองทาให้มีพลงั เกง่ กล้า ในทสี่ ดุ ทรพี ก็ฆา่ ทรพาผเู้ ป็นพอ่ ตาย และสดุ ทา้ ยทรพกี ถ็ กู พาลีสังหารในทสี่ ดุ หน้า ๔๒

เหตกุ ารณ์ และสง่ิ สาคญั ในเร่ือง “รามเกยี รต”ิ์ หน้า ๔๓

มารศี แปลงเปน็ กวางทอง เหตกุ ารณ์ หลังจากท่นี างสามนักขามาเลา่ เรือ่ งราวของนางสีดาให้ทศกัณฐ์ฟัง ท ศ กั ณ ฐ์ คิ ด ว า ง แ ผ น เ พ่ื อ ชิ ง น า ง สี ด า ม า จึ ง ส่ั ง ใ ห้ ม า รี ศ แ ป ล ง เปน็ กวางทองไปล่อลวงนางสีดา มารีศจึงแปลงเป็นกวางทองไปยังท่ีพัก ของพระรามให้นางสีดาเห็น นางสีดาอยากได้กวางทองจึงขอให้ พระรามตามจับ พระรามทาตามท่ีนางขอ โดยในพระลักษมณ์อยู่ดูแล นางสีดา เมื่อพระรามเห็นกวางทองจึงแผลงศรใส่ มารีศต้องศรก่อน ตายได้แปลงเสียงเป็นเสียงของพระรามขอความช่วยเหลือ ทาให้ พระลักษมณ์ออกมาติดตามดู ทิ้งนางสีดาไว้คนเดียว ทศกัณฐ์แอบดูอยู่ จึงแปลงกายเป็นฤๅษีเข้าไปหานางสีดาพูดจาหว่านล้อม นางสีดากริ้ว จึงต่อว่าจนทศกัณฐ์โกรธกลายร่างเป็นยักษ์ แล้วตรงเข้าฉุดนางสีดา ไปกรงุ ลงกา หนา้ ๔๔

หนมุ านเผากรงุ ลงกา เหตุการณ์ พระรามได้ใช้ให้หนุมานไปยังกรุงลงกา เพ่ือมอบแหวนให้นางสีดา และดูว่านางสุขสบายดีหรือไม่ เมื่อหนุมานพบนางสีดา และทาสิ่งท่ีได้รับ มอบหมายมาเสร็จส้ินแล้ว หนุมานก็คิดอยากลองอิทธิฤทธิ์ของทัพทศกัณฐ์ จึงแผลงฤทธ์ิ หักต้นไม้ในสวน และยอมให้พวกของทศกัณฐ์จับได้ แต่ทศกัณฐ์ ไม่รู้วิธีฆ่าหนุมาน หนุมานจึงบอกให้ใช้ไฟฆ่าตน ทศกัณฐ์จึงให้เอาเช้ือไฟ มาพันรอบตัวของหนุมาน แล้วจุดไฟด้วยหอกแก้วสุรกานต์หนุมานจึงกระโจน ไปในปราสาท ใชไ้ ฟที่ลกุ ติดร่างกายอยู่ เท่ียวจุดไฟเผาไปท่ัว ทศกัณฐ์ จึงรู้ว่าตน เสียรู้หนุมาน และไฟท่ีเกิดจากหอกไม่อาจดับได้ จึงต้องพาไพร่พลหนีไป ส่วนหนุมานไม่สามารถดับไฟท่ีหางของตนได้ จึงไปพบฤๅษีนารทเพื่อให้ช่วยดับ ฤๅษใี หเ้ อาหางมาอมใชน้ า้ ลายดับ จงึ สามารถดับไฟได้ หน้า ๔๕