ประเภทของเครื่องดนตรีสากล

ใบความรทู้ ่ี ๑ เรอ่ื งประเภทของเครอ่ื งดนตรสี ากล หน้า ๑ ใบความรูท้ ่ี ๑ เร่ืองประเภทของเคร่ืองดนตรสี ากล หน่วยการเรยี นร้ทู ่ี ๑ ดนตรสี ากล แผนการจดั การเรยี นรทู้ ่ี ๑ เรอ่ื ง ประเภทของเครือ่ งดนตรีสากล รายวิชาดนตรี รหสั วิชา ศ๒๑๑๐๑ ชัน้ มธั ยมศกึ ษาปีที่ ๑ ภาคเรียนท่ี ๑ ปีการศกึ ษา ๒๕๖๓ ประเภทของเครื่องดนตรีสากล(music Instruments) เครื่องดนตรีสากลในปัจจบุ นั สามารถจาแนกหรือจดั เป็นประเภทใหญๆ่ ตามลักษณะของเสียงทค่ี ล้ายคลงึ กัน และ ลกั ษณะของเครือ่ งดนตรี แบ่งออกเปน็ ๕ ประเภทใหญๆ่ ดังนี้ เคร่ืองสาย (String Instruments) เครื่องลมไม้ (Woodwind Instruments) เครื่องลมทองเหลือง (Brass Instruments) เครอ่ื งลมิ่ นวิ้ (Keyboard Instruments) เครื่องกระทบ (Percussion Instruments) เครอ่ื งสาย (string instrument) เปน็ การจัดประเภทของเครอื่ งดนตรสี ากล โดยเครื่องดนตรีสากลประเภทเคร่อื งสาย น้ี หมายถงึ เครื่องดนตรีท่ที าให้เกดิ เสียงโดยการส่ันสะเทอื นของสายลวด เชือก เอ็น หรอื ไนลอน และมตี ัวกาธรเสยี งทาหนา้ ที่ ขยายเสยี งให้ดงั มากขน้ึ คณุ ภาพของเสยี งข้ึนอยกู่ ับรปู รา่ ง และวตั ถทุ ่ใี ช้ทา การส่ันสะเทือนของสายอาจทาไดโ้ ดยการสี หรือดดี โดยอาจกระทาโดยตรง หรอื เพิม่ กลไกให้ยงุ่ ยากขึ้น เครือ่ งสายทพี่ บเหน็ ในปจั จบุ ัน นิยมใชว้ ธิ ีทาให้เกิดเสียงได้ ๒ วธิ ี คอื วธิ สี ี และวธิ ดี ีด เครอื่ งสายประเภทใชค้ ันสี เครอื่ งดนตรีกลุ่มนไ้ี ด้แก่ ๑.ไวโอลนิ (Violin) เครอ่ื งดนตรที ใ่ี ชเ้ ลน่ ทว่ งทานอง ประกอบดว้ ยสาย ๔ สาย แต่ละสายเทยี บเสยี งหา่ งกันคู่ ๕ เพอรเ์ ฟค คอื เสยี ง G-D-A-E ชมวดี โี อ https://www.youtube.com/watch?v=FWoNKIYLWtQ ๒.วิโอลา (Viola) มีรปู ร่างเหมอื นไวโอลินทุกประการ แตม่ ีขนาดใหญ่กว่าไวโอลนิ ต้งั เสยี งตา่ กว่าไวโอลนิ ลงไปอีกคู่ ๕ เพอร์เฟค คือ C-G-D-A มเี สียงทุ้มและนุ่มนวลกว่าไวโอลนิ

ใบความรทู้ ่ี ๑ เรื่องประเภทของเครื่องดนตรีสากล หนา้ ๒ ชมวดี โี อ https://www.youtube.com/watch?v=JVJZfp5nQAA ๓.เชลโล (Cello) มีรปู รา่ งเหมือนไวโอลินและวโิ อลา แตม่ ขี นาดโตกวา่ มาก ขณะเลน่ ต้องน่ังเกา้ อี้ เอาเครอื่ งไว้ ระหวา่ งขาท้งั สองขา้ ง เสยี งตา่ กว่าวิโอลา ๑ ชว่ งคู่ ๘ คือ C-G-D-A ชมวดี ีโอ https://www.youtube.com/watch?v=EvNppQhw1L4 ๔.ดบั เบลิ เบส (Double Bass) เป็นเครอื่ งที่มขี นาดใหญ่ทส่ี ดุ ในตระกลู ไวโอลนิ ผู้บรรเลงตอ้ งยนื เลน่ เสยี งของ ดบั เบิลเบส ตา่ สดุ แสดงถงึ ความมอี านาจ ความกลวั ความลึกลับ สายทัง้ สี่ตง้ั เสยี งหา่ งกนั เป็นคู่ ๔ เพอร์เฟค คอื E-A-D-G ชมวีดีโอ https://www.youtube.com/watch?v=urOlRQwa2r4 เคร่ืองสายประเภทเคร่ืองดีด (Plucked String) เคร่ืองดนตรีกลมุ่ นไี้ ด้แก่ ๑.ฮาร์พ (Harp) เปน็ พิณโบราณขนาดใหญ่ มปี ระวัตเิ ก่าแก่มาก มสี ายขงึ อยทู่ ง้ั หมด ๔๗ สาย ชว่ งเสยี งกวา้ ง ๖ Octaves ใชบ้ รรเลงในวงดนตรีประเภทออรเ์ คสตรา

ใบความรทู้ ี่ ๑ เร่อื งประเภทของเครอ่ื งดนตรสี ากล หนา้ ๓ ชมวีดโี อ https://www.youtube.com/watch?v=fijHNV-4pgQ ๒.กตี าร์ (Guitar) กีตารป์ ระกอบด้วยสาย ๖ สาย โดยต้ังระดบั เสยี งต่าไปหาสงู ในแต่ละสายดังน้ี E,A,D,G,B,E ๓.ลทู (Lute) เป็นพณิ ชนิดหนึง่ ที่เปน็ ตน้ กาเนดิ ของเครื่องสายประเภทดดี มรี ปู ทรงเหมือนผลสม้ ผา่ ซีก มสี ะพานวาง นิ้วทีม่ ชี อ่ งปรากฏอยู่ เชน่ เดียวกับกตี าร์ แบนโจ แมนโดลิน ฯลฯ ชาวอาหรับโบราณนิยมกันมากแตป่ ัจจบุ นั นี้ไมไ่ ดร้ บั ความนิยม ๔.แมนโดลนิ (Mandolin) เป็นเครือ่ งดนตรตี ระกลู ลูท มสี าย ๔ คู่ (๘สาย) หรือ ๖ คู่ (๑๒สาย) ตั้งเสยี งเท่ากนั เป็นคู่ มีลูกบิดคลา้ ยกตี ารใ์ ชใ้ นการตงั้ เสยี ง และมนี ม (Feat) รองรับสาย เวลาเลน่ จะใชน้ วิ้ มอื ซา้ ยจบั ตวั แมนโดลนิ และใช้มอื ขวาดดี

ใบความรทู้ ่ี ๑ เรอ่ื งประเภทของเครือ่ งดนตรีสากล หน้า ๔ ๕.แบนโจ เปน็ เครอ่ื งดนตรใี นตระกลู ลูท จดุ เรมิ่ ต้นทม่ี ผี ู้นามาเลน่ อยู่ในแถบแอฟริกาตะวนั ตก (Western Africa) เป็นเครอ่ื งดนตรพี น้ื บ้านของพวกนิโกร ต่อมาจึงเป็นท่ีแพรห่ ลายในหมู่อเมริกนั นโิ กร วธิ ีการเล่นคลา้ ยกบั กีตาร์ เครื่องเป่าลมไม้ (Woodwind Instruments) เปน็ การจดั ประเภทเคร่อื งดนตรสี ากล โดยเคร่ืองดนตรีประเภทเครอื่ ง เป่าลมไมน้ ี้ แมต้ ัวของเครื่องดนตรี อาจทาจากวัสดุตา่ งๆ มากมาย แตส่ ่วนสาคัญท่ีทาใหเ้ กดิ เสยี ง คือ ลิ้น (Reed) ซ่ึงทามาจาก ไม้ จงึ ได้ช่ือวา่ เครือ่ งเป่าลมไม้น่นั เอง เคร่ืองเป่าลมไม้แบ่งได้อย่างกว้าง ๆ เปน็ ๒ ประเภทคอื ๑. ประเภทเปา่ ลมเข้าไปในรเู ป่า (Blowing into a tube) ๑.๑ ประเภทเปา่ ตรงปลาย ๑. ขลยุ่ รีคอรเ์ ดอร์ (Recorder) เป็นเครื่องเป่าดนตรสี ากลจดั อยใู่ นประเภทเครอ่ื งเปา่ ลมไมช้ นดิ ไมม่ ลี ิน้ เปน็ เครือ่ งดนตรีทม่ี ีขนาดเล็ก โครงสรา้ งทไ่ี มซ่ บั ซอ้ น ๑.๒ ประเภทเปา่ ลมเขา้ ทางดา้ นข้าง ๑. ฟลูต (Flute) เปน็ เครือ่ งดนตรีท่เี ก่าแกท่ ส่ี ดุ ชนดิ หนึง่ ทม่ี ีพัฒนาการมาจากมนุษยก์ อ่ นประวัติศาสตรท์ ี่คดิ ใช้ กระดูกสตั วห์ รือเขาของสตั ว์ท่เี ป็นทอ่ กลวงหรือไมก่ ใ็ ช้ปล้องไม้ไผม่ าเจาะรูแลว้ เปา่ ใหเ้ กดิ เสยี งต่าง ๆ วัตถนุ ัน้ จงึ เป็นตน้ กาเนดิ ของเครอ่ื งดนตรปี ระเภทขลุ่ย ฟลตู เปน็ ขลยุ่ เป่าด้านข้าง มีความยาว ๒๖ น้วิ มีช่วงเสียงตง้ั แต่ C กลางจนถงึ C สูงขึน้ ไปอีก ๓ ออคเทฟ เสียงแจ่มใสจึงเหมาะสาหรับเป็นเคร่ืองดนตรปี ระเภทเล่นทานองใช้เลยี นเสียงนกเล็ก ๆ ได้ดแี ละเสียงตา่ ของฟลูตจะ ให้เสยี งที่ นมุ่ นวล

ใบความรูท้ ี่ ๑ เรื่องประเภทของเครอื่ งดนตรสี ากล หนา้ ๕ ๒. ปิคโคโล (Piccolo) เป็นขลุ่ยขนาดเล็กมีลักษณะเช่นเดยี วกบั ฟลตู แต่เล็กกวา่ ทามาจากไม้ หรืออีบอรไ์ นท์ แต่ ปัจจุบันทาดว้ ยโลหะ ยาวประมาณ ๑๒ นว้ิ เสยี งเล็กแหลมชดั เจน แม้วา่ จะเปา่ เพียง เครื่องเดยี ว พคิ โคโลเลน่ ไดด้ ีเปน็ พิเศษ โดยเฉพาะการทาเสยี งรวั (Trillo) และการบรรเลงเด่ยี ว (Solo) ๒. ประเภทเปา่ ลมให้ผา่ นลิน้ ของเคร่ืองดนตรี (Blowing through a reed) ๒.๑ ประเภทลิน้ เดี่ยว (Single reed) ๑. คลาริเนต (Clarinet) เปน็ เครื่องดนตรที ร่ี จู้ กั กนั แพร่หลายกว่าเครือ่ งอื่น ๆ ในบรรดาเครื่องลมไมด้ ว้ ยกัน คลารเิ นตเปน็ เครือ่ งดนตรีทใี่ ชไ้ ด้ในวงดนตรเี กือบทุกประเภท และเปน็ เครื่องดนตรีทำส่ี าคญั ในวงออรเ์ คสตรา วงโยธวาทิต และ วงแจ๊ส ๒. แซกโซโฟน (Saxophone) เปน็ เคร่อื งดนตรีในตระกลู เคร่ืองลมไม้ ใช้ลน้ิ เดย่ี วเหมอื นของคลาริเนต แม้วา่ ตวั เครอื่ งมักจะทาด้วยโลหะแตส่ มุ้ เสยี งกก็ ระเดียดมาทางเครื่องลมไม้ แซกโซโฟนจึงไดร้ บั ฉายาวา่ “คลารเิ นตทองเหลือง” (brass clarinet)

ใบความรทู้ ่ี ๑ เรื่องประเภทของเครอื่ งดนตรีสากล หนา้ ๖ ๒.๒ ประเภทปีล่ น้ิ คู่ (Double reed) ๑. โอโบ (Oboe) ท่ีใช้ในปจั จุบนั น้มี มี าตงั้ แตศ่ ตวรรษที่ ๑๗ ใชใ้ นการแสดงโอเปรา่ ฝรง่ั เศส เรยี กว่า “Hautbois” หรอื “Hoboy” ในศตวรรษที่ ๑๘ โอโบใชเ้ ป็นเครือ่ งดนตรหี ลกั ในวงออร์เคสตร้า เปน็ เครื่องดนตรเี สยี งสงู ใน กลมุ่ เครอื่ งลมไม้ ซองในขณะนั้นมรี ปู ิดเปดิ เพียง ๒- ๓ รูเทา่ น้นั ในศตวรรษท่ี ๑๙ โอโบไดพ้ ฒั นาในเรอ่ื งระบบกลไก คยี ์ กระเด่อื ง สาหรบั ปดิ เปิดรู เพ่ือเปลยี่ นระดับเสยี งใหเ้ ล่นสะดวกมากขึน้ จนในทสี่ ุดโอโบ คอื เคร่อื งดนตรหี ลกั ท่ีจะต้องมีใน วง ออร์เคสตรา้ ๒. คอร์ แองเกลส์ (Cor Anglais or English horn) เปน็ ปต่ี ระกลู เดียวกับโอโบแตม่ ีขนาดใหญ่กว่า และมี รูปรา่ งท่ีแตกต่างไปจากโอโบ ระดบั เสยี งตา่ กวา่ โอโบและเวลาเลน่ จะต้องมสี ายตดิ กบั ลาตวั ปโี่ ยงไปคลอ้ งคอผเู้ ลน่ เพอื่ พยุง น้าหนักของป่ี ปีช่ นดิ นมี้ ลี าตวั ยาวกว่าป่ีโอโบ ดงั นั้นเพื่องา่ ยตอ่ การเป่า สว่ นทีต่ อ่ จากท่ีเปา่ (ล้ิน) กับลาตัวปี่จึงตอ้ งงอโค้งเปน็ มมุ และเกดิ คาวา่ “อองเกล (Angle)” ขึน้ ต่อมาคานีไ้ ดเ้ พี้ยนไปกลายเปน็ อองแกลส์ (Anglais) ในภาษาฝรงั่ เศส ซง่ึ ตรงกับ ภาษาอังกฤษวา่ English ส่วนคาวา่ “คอร์” (Cor) ในภาษาฝรัง่ เศส ซึ่งตรงกับภาษาองั กฤษวา่ ฮอร์น (Horn) ๓. บาสซนู (Bassoon) เปน็ ปีข่ นาดใหญใ่ ชล้ ิน้ คเู่ ชน่ เดียวกับโอโบ รปู ร่างของบาสซูนคอ่ นข้างจะประหลาดกว่า ป่ีชนดิ อน่ื ๆ ได้รบั ฉายาวา่ เป็น “ตวั ตลกของวงออรเ์ คสตรา” (The Clown of the Orchestra) ทงั้ น้ีเพราะเวลาบรรเลงเสยี ง สนั้ ๆ หว้ น ๆ (Staccato) อยา่ งเรว็ ๆ จะมีเสยี งดงั ปูด…ปดู๊ … คลา้ ยลกั ษณะท่าทางของตวั ตลกทีม่ ีอากปั กริยากระโดดเต้นห ยอง ๆ ในโรงละครสัตว์

ใบความรทู้ ่ี ๑ เรือ่ งประเภทของเครื่องดนตรีสากล หนา้ ๗ เครื่องลมทองเหลอื ง (Brass Instruments) เครอื่ งดนตรปี ระเภทนมี้ กั ทาด้วยโลหะผสมหรอื โลหะทองเหลอื ง เสียงของเครื่องดนตรปี ระเภทนเ้ี กดิ จากการเปา่ ผ่านทอ่ โลหะ ความสน้ั ยาวของท่อโลหะทาใหร้ ะดบั เสยี งเปลี่ยนไป การเปลยี่ น ความสั้นยาวของท่อโลหะจะใชล้ ูกสูบเป็นตัวบังคบั เครื่องดนตรี บางชนิดจะใช้การชักท่อลมเขา้ ออก เปลีย่ นความส้นั ยาวของทอ่ ตามความต้องการ ลักษณะเดน่ ของ เครอ่ื งดนตรีประเภทน้ี มปี ากลาโพงสาหรบั ใชข้ ยายเสยี งให้มคี วามดังเจดิ จา้ เรามกั เรยี กเครือ่ งดนตรปี ระเภทน้ีรวมๆ กนั ว่า “แตร” ขนาดของปากลาโพงข้นึ อยูก่ บั ขนาดของเคร่อื งดนตรี ปากเปา่ ของเครอ่ื งดนตรีประเภทนเี้ รยี กวา่ “กาพวด” (Mouthpiece) ทาด้วยท่อโลหะ ทรงกรวย ด้านปากเป่ามลี กั ษณะบานออก คลา้ ยรูปกรวย มีขนาดตา่ งๆ กนั ตามขนาดของ เครือ่ งดนตรนี น้ั ๆ ปลายทอ่ อกี ดา้ นหนง่ึ ของกาพวด ต่อเขา้ กับท่อลมของเคร่ืองดนตรี ๑. คอรเ์ นต (Cornet) ลกั ษณะคลา้ ยกบั ทรัมเปตแตล่ าตัวสั้นกว่า คุณภาพของเสยี งมคี วามนมุ่ นวล กลมกลอ่ ม เสยี ง สดใสนอ้ ยกว่าทรมั เปท็ คอรเ์ นท็ นามาใชใ้ นวงออรเ์ คสตร้าเปน็ ครง้ั แรกเม่อื ประมาณ ค.ศ. ๑๘๒๙ ในการแสดงโอเปร่า ของ Rossini เรอ่ื ง William Tell ในปจั จุบันคอร์เน็ทเปน็ เคร่ืองดนตรสี าคัญสาหรับวงโยธวาทิตและแตรวง ๒. ทรมั เปต็ (trumpet) เปน็ เครอื่ งดนตรสี ากลในกลุ่มเคร่อื งลมทองเหลือง(แตร) ประเภทเสียงสูง (high brass) เชน่ เดียวกบั เฟรนชฮ์ อร์น กาเนดิ เสยี งโดยอาศยั ลมจากการเป่าของผู้เล่นทาใหเ้ กดิ การส่ันสะเทือนของริมฝปี าก โดยทว่ั ไปมี ปมุ่ กด (valve) ๓ อนั เรยี งอยู่ในระนาบเดียวกนั มีท้ังทีเ่ คลือบผวิ ด้วยทอง, เงิน, นิกเกลิ , และแลกเกอร์ ๓. เฟรนช์ฮอรน์ (French Horn) คือ เครอ่ื งเปา่ ทองเหลือง ท่อลมเปน็ ทรงกรวย ขยายออกไปตลอด ปลายท่อจะ บานออกเป็นลาโพงอย่างกว้าง ท่อลมจะขดเปน็ วงกลม เฟรนช์ฮอรน์ พฒั นามาจากการเป่าเขาสตั วเ์ พอื่ ใชบ้ อกสญั ญาณต่างๆ เสียงของเฟรนช์ฮอร์น จงึ เหมือนกบั เสียงที่เกดิ จากกการเป่าเขาสัตว์ คณุ ภาพของเสยี งเฟรนชฮ์ อรน์ โปร่งเบาและมีความ นุ่มนวลกงั วาน เฟรนชฮ์ อร์น ในยุคแรกไม่มีนว้ิ กดเลน่ เสียงได้จากดั ใช้สาหรับการล่าสัตว์

ใบความรู้ที่ ๑ เรือ่ งประเภทของเครือ่ งดนตรีสากล หนา้ ๘ ๔. ทรอมโบน (Trombone) เปน็ เคร่ืองดนตรสี ากลประเภทเครือ่ งเปา่ ทองเหลอื ง มคี นั ชกั ใช้สาหรับเปลยี่ นระดับ เสียง โดยมากจะใช้ในวงโยธวาทิต วงดนตรลี ูกทงุ่ รวมท้ังวงซิมโฟนอี อร์เคสตรา ในวงดนตรี ทรอมโบนจะทาหนา้ ทีป่ ระสาน เสยี งในกลุ่มแตรดว้ ยกัน ๕. ยูโฟเนียม (euphonium) คือ เคร่อื งดนตรปี ระเภทเครอื่ งเปา่ ทองเหลอื ง ลักษณะเสียงของยโู ฟเนยี มจะนมุ่ นวล ทุ้มลกึ และมคี วามหนกั แน่นมาก สามารถเล่นในระดบั เสียงตา่ ได้ดี บางครัง้ นาไปใช้ในวงออร์เคสตรา้ แทนทูบา คาวา่ ”ยโู ฟ เนียม” มาจากภาษากรีกหมายถงึ ”เสยี งดี” ลกั ษณะทั่วไปของยโู ฟเนียมเหมอื นกับเครือ่ งเป่าทองเหลอื งทัว่ ไป จะมีลูกสูบ ๓ – ๔ ลกู สบู มีกาพวดเป็นรูปถว้ ย ท่อลมกลวงบานปลายเปน็ ลาโพงเสียง มเี คร่อื งดนตรชี นดิ หนง่ึ ช่ือ “บารโิ ทน” มีเสยี งใกล้เคยี งกับ ยโู ฟเนยี ม แต่ทอ่ ลมมขี นาดเล็กกวา่ เสยี งของบารโิ ทนจะมีความห้าวมากกว่ายโู ฟเนียม พบวา่ บอ่ ยคร้ังทม่ี กี ารเรยี กชอื่ สลับกนั ระหว่างยโู ฟเนยี มและบาริโทน ๖. ทูบา (tuba) เปน็ เครอ่ื งดนตรตี ระกูล แซก็ ฮอร์น ทูบามที ่อลมขนาดใหญ่ และมคี วามยาวตง้ั แต่ ๙ ,๑๒,๑๔,๑๖ และ ๑๘ ฟุต แล้วแต่ขนาด มชี ว่ งเสยี งกว้าง ๓ ออคเทฟ เศษ ๆ ทอ่ ลมเป็นทรงกรวย เช่นเดยี วกบั ฮอรน์ สว่ นกลางลาตวั ตดิ ลกู สบู บังคบั เสียง ๓ อนั หรอื ๔ อัน สว่ นตรงปลายท่อ บานเป็นลาโพง กาพวดเปน็ โลหะรูปถว้ ย เสียงของทบู าตา่ ลึกน่มุ นวล ไม่แตกพรา่ เสยี งตา่ มากท่เี รียกว่า “พเี ดิล โทน” (pedal tones)

ใบความรทู้ ่ี ๑ เรือ่ งประเภทของเครอื่ งดนตรีสากล หนา้ ๙ ๗. ซซู า่ โฟน (Sousaphone) เป็นเครอ่ื งลมทองเหลอื งทใี่ หญท่ สี่ ุด เป็นเคร่อื งดนตรีประเภทเดียวกับทูบา ลกั ษณะ ของเสียงจะตา่ ทุ้มลึก เหมาะท่ีจะบรรเลงในแนวเสียงเบสมากกว่าแนวอนื่ ชื่อซซู า่ โฟน ต้งั ขน้ึ เพอ่ื ให้เกียรตกิ ับ จอหน์ ฟลิ ปิ ซูซ่า (John Philip Sousa) นักประพันธเ์ พลงผู้ควบคมุ วงดนตรีทม่ี ชี อ่ื เสยี งของอเมริกา เครอ่ื งล่มิ นว้ิ (Keyboard Instruments) เคร่อื งดนตรีสากลในกลมุ่ นี้มกั นยิ มเรียกทบั ศพั ท์ในภาษาองั กฤษ วา่ “เครื่องดนตรีประเภทคีย์บอร์ด” ลักษณะเด่นของเคร่ืองดนตรีทอ่ี ยู่ในกลมุ่ นี้ก็คือมลี ่ิมนิ้วสาหรบั กดเพอ่ื ปรับเปล่ยี นระดบั เสียงดนตรี ลม่ิ น้วิ สาหรับกดเรียกว่า “คยี ์ (Key)” เคร่ืองดนตรแี ตล่ ะชนดิ มจี านวนคียไ์ มเ่ ทา่ กันโดยปกติสีของคีย์เปน็ สีขาวกับ ดา คยี ์สดี าโผลส่ ูงขน้ึ มามากกว่าคยี ์สขี าว ๑. เปียโน(piano) เป็นเครื่องดนตรีขนาดใหญท่ ส่ี รา้ งเสยี งเม่อื คียถ์ ูกกดและกลไกภายในเคร่อื งตีสาย คาวา่ เปียโน เป็นตวั ย่อของคาวา่ ปอี าโนฟอเต(pianoforte)-ออกเสยี งว่า (ปี-อา๊ -โน่-ฟอ-เต้) ซึ่งเป็นคาภาษาอิตาเลยี นทีแ่ ปลว่า “เบาดัง” มา จากความสามารถของเปียโนที่จะปรับความดงั เบาตามแรงที่กดคีย์ แกรนดเ์ ปยี โน

ใบความรู้ที่ ๑ เรอื่ งประเภทของเครอ่ื งดนตรีสากล หนา้ ๑๐ อพั ไลทเ์ ปยี โน ๒. ออร์แกน (organ) เปน็ เครื่องดนตรีตะวันตก ออร์แกนมีประวัติในการประดษิ ฐ์ทยี่ าวนานมาต้ังแตส่ มยั โรมนั และมีความสาคญั ควบคมู่ ากับศาสนาครสิ ตเ์ ลยทีเดยี ว คาวา่ Organ น้นั ก็มาจากภาษาละตนิ Organum ซึ่งเปน็ ชอ่ื ท่ีใชเ้ รียก เครือ่ งดนตรีชนดิ หน่ึง ทมี่ ีช่ือว่า Hydraulis ตน้ กาเนิดเสียงของออร์แกนมาจากลม ซึง่ มีแหล่งกาเนดิ หลายวิธซี ่งึ ในสมยั โบราณก็ ต้องใชแ้ รงคนในการผลติ ลม เม่ือลมถกู บังคับใหไ้ หลผา่ นทอ่ ท่ีมีขนาดต่างๆกนั กจ็ ะเกดิ เสียงทม่ี ีความถแี่ ตกต่างกนั ทอ่ ท่ใี ช้ใน การสร้างออร์แกนนั้น อาจจะเปน็ ไม้ หรอื โลหะ กไ็ ด้ ซึง่ จะสง่ ผลใหม้ เี สียงทแ่ี ตกต่างกัน และออรแ์ กนหน่งึ เคร่อื ง สามารถทา เสยี งตา่ ง ๆ ได้เทา่ ๆ กบั เครือ่ งดนตรหี ลายช้ินมารวมกัน ดงั น้ัน ออร์แกนจึงสามารถเลน่ ได้ทง้ั แนวทานอง และแนวเดนิ เบส โดยไมต่ ้องพ่ึงพาเครือ่ งดนตรอี น่ื ใด ดังนัน้ ในสมัยก่อนนัน้ ออรแ์ กนจงึ ถอื เปน็ เครือ่ งดนตรีท่ีมีประสิทธภิ าพสงู ท่ีสุดในบรรดา เคร่ืองดนตรที ัง้ ปวง ๓. ฮาร์ปซิคอรด์ (Harpsichord) เป็นเครอ่ื งดนตรตี ะวนั ตก ในยคุ บาโรค ประเภทเคร่ืองดดี โดยมีการพฒั นามา จากเคร่ืองดนตรีประเภทพณิ และกตี าร์ กลไกการเกดิ เสียงจะใช้การเกยี่ วดงึ สายโลหะซึ่งมขี นาด และความยาวแตกตา่ งกนั เพอื่ ให้ได้เสยี งความถตี่ า่ งๆ การเลน่ เครื่องดนตรนี จ้ี ะใช้ คยี ์บอรด์ (Keyboard) ในการสรา้ งกลไกในการดงึ สาย โดยผเู้ ล่น สามารถเลือกกดบนแป้นคีย์บอรด์ ซึ่งจะคล้ายคลึงกบั การเล่น เปยี โน(Piano) แตจ่ ะมีคยี ์บอร์ดสองช้นั เหมอื น ออรแ์ กน

ใบความรทู้ ี่ ๑ เรอื่ งประเภทของเครื่องดนตรีสากล หนา้ ๑๑ (Organ) ผ้เู ลน่ ไมส่ ามารถปรับความดังของเสยี งไดด้ ว้ ยนา้ หนกั ของการกดคยี ์บอรด์ แตส่ ามารถใช้กลไกอื่นช่วยในการสร้าง ความแตกตา่ งของคณุ ภาพเสยี ง (Acrustic Quality) ๔. คลาวิคอร์ด (clavichord) เป็นเคร่อื งดนตรที ม่ี ลี ักษณะคลา้ ยเปยี โน เปน็ เคร่อื งดนตรีประเภทลมิ่ น้ิว (Keybroad instruments) ในยคุ แรก ๆ ประเภทเกดิ เสยี งได้ จากการดดี โดยมีสายเสยี งท่ขี ึงไปตามสว่ นรปู ของกล่องไม้ สเี่ หลย่ี ม กวา้ งประมาณ ๒ ฟุต ยาวประมาณ ๔ ฟตุ มีแถวของลมิ่ น้วิ ประมาณ ๓ ออ็ กเทฟ สว่ นปลายสดุ ของคยี จ์ ะมีกลไกการ งัดหรอื แตะของลมิ่ ทองเหลืองเล็ก ๆ เม่ือผเู้ ลน่ กดคยี ์ลงไปล่มิ ทองเหลืองนกี้ จ็ ะยกข้นึ และตไี ปท่สี ายเสยี งเพอ่ื ทาให้เกิดเสยี ง แคลฟวิคอร์ดเป็นเคร่ืองดนตรปี ระเภทลิ่มนว้ิ ประเภทแรกทสี่ ามารถเล่นได้ท้งั เบาและดังโดยเปลย่ี นแปลงน้าหนกั การกดคีย์ เสยี งท่ไี ด้จากแคลฟวคิ อรด์ มคี วามไพเราะและนมุ่ นวล ๕. แอคคอรเ์ ดยี น (Accordion) เปน็ เครื่องดนตรปี ระเภทล่ิมนิ้วเช่นเดยี วกับเปยี โนเสยี งของ แอคคอร์เดียนเกิด จากการสนั่ สะเทือนของลิน้ ทองเหลืองเล็ก ๆ ภายในตัวเครื่องอนั เน่อื งมาจากการเล่น ผ่านเขา้ – ออกของลมซึง่ ต้องใชแ้ รงของ ผู้เล่นสบู เขา้ – ออก

ใบความร้ทู ่ี ๑ เรื่องประเภทของเครอ่ื งดนตรีสากล หน้า ๑๒ เครื่องกระทบ (Percussion Instruments) เคร่อื งดนตรปี ระเภทเคร่อื งกระทบ ได้แก่ เครื่องดนตรีทเี่ กิดเสียง จากการตี การส่ัน การเขย่า การเคาะ หรือการขดู การตอี าจจะใช้ไมต้ ีหรอื อาจจะใช้สิง่ หนงึ่ กระทบเขา้ กับอกี ส่ิงหนึ่งเพ่ือทาให้ เกดิ เสียง เคร่ืองกระทบประกอบขน้ึ ด้วยวัสดุทเ่ี ป็นของแขง็ หลายชนดิ เชน่ โลหะ ไม้ หรือแผน่ หนงั ขึงตึง แบ่งออกเปน็ ๒ ประเภท ไดแ้ ก่ ๑. เคร่ืองดนตรที ี่มีระดับเสยี งแนน่ อน (Definite Pitch Instruments) เครื่องดนตรกี ลุ่มนมี้ รี ะดับเสยี งสงู ต่า เหมือนกับเครอ่ื งดนตรีประเภทอื่น เกดิ เสยี งโดยการตีกระทบ ส่วนใหญต่ ีกระทบเป็นทานองเพลงได้ ๑.ไซโลโฟน (Xylophone) เปน็ เครือ่ งดนตรปี ระเภทเครือ่ งกระทบ(Percussion Instruments) ชนิดท่มี ี ระดบั เสียงแนน่ อน (Definite Pitch) เปน็ ระนาดไมข้ นาดเล็กของดนตรีตะวนั ตก ลกั ษณะท่ัวไปจะคลา้ ยกับมารมิ บา หรอื ไวบ ราโฟน แตไ่ วบราโฟนทาจากโลหะ และมขี นาดใหญ่กวา่ ไซโลโฟน ลกู ระนาดของไซโลโฟนทาดว้ ยไม้เนอ้ื แขง็ เชน่ โร้สวดู เปน็ ต้น จดั เรยี งลาดบั เสยี งตามบนั ไดเสยี งโครมาติก (Chromatic) เช่นเดยี วกบั เปียโนหรือออร์แกน ใตล้ ูกระนาดมีทอ่ โลหะตดิ อยู่ เพ่ือเป็นตัวขยายเสียง คาดวา่ มีต้นกาเนดิ มาจากแอฟริกา และเอเชยี ๒. ไวบราโฟน (Vibraphone) เป็นเคร่ืองดนตรปี ระเภทเคร่ืองตีกระทบ(Percussion Instruments)ชนดิ ที่มี ระดับเสียงแนน่ อน (Definite Pitch) เปน็ ระนาดโลหะขนาดใหญ่ ลกั ษณะท่วั ไปคล้ายกับมารมิ บาหรือไซโลโฟน ใต้ลูกระนาด

ใบความรทู้ ี่ ๑ เรอ่ื งประเภทของเครือ่ งดนตรสี ากล หนา้ ๑๓ มที อ่ โลหะเพอื่ เปน็ ตวั ขยายเสยี ง มแี กนใบพัดเล็กๆ ประจาอยแู่ ตล่ ะทอ่ ใช้ระบบมอร์เตอรห์ มุนใบพัดทาใหเ้ กิดคลืน่ เสยี งสั่นรวั ดังก้องกงั วาลอยา่ งต่อเน่ือง ๓. มาริมบา(Marimba) เปน็ เคร่อื งดนตรปี ระเภทเคร่อื งตีกระทบ(Percussion Instruments)ชนดิ ที่มีระดับ เสียงแนน่ อน (Definite Pitch) ลกั ษณะเหมือนกับระนาดไม้ขนาดใหญ่ ลกู ระนาดทาด้วยไม้พเิ ศษท่มี ชี อื่ วา่ “rosewood” ใต้ ลูกระนาดจะมีทอ่ โลหะตดิ อย่เู พ่ือเปน็ ตวั ขยายเสียง ๔. ระฆังราว(Tubular Bells) ทาดว้ ยท่อโลหะแขวนเรยี งตามลาดับเสยี งจากสูงไปตา่ แขวนกบั โครงโลหะใน แนวด่ิง ใชไ้ มต้ ที ่ปี ลายท่อดา้ นหวั จะเกิดเปน็ เสยี งเหมือนระฆงั ๕. กลองทมิ ปานี(Timpani) เปน็ กลองทม่ี ลี กั ษณะเหมอื นกระทะหรือกาตม้ นา้ จึงมชี ื่อเรยี กอีกช่อื หน่งึ วา่ Kettle Drum ตวั กลองทาด้วยโลหะทองแดง ต้ังอยู่บนขาหยัง่ กลองทิมปานีมีระดับเสยี งแน่นอนเทยี บเท่ากับเสยี งเบส มเี ทา้

ใบความรูท้ ่ี ๑ เรื่องประเภทของเครือ่ งดนตรสี ากล หน้า ๑๔ เหยยี บเพอ่ื เปลยี่ นระดับเสยี งตามต้องการ ในการบรรเลงต้องใช้อยา่ งนอ้ ย ๒ ใบ เสยี งของกลองจะแสดงอานาจ ทาให้ความ ยง่ิ ใหญ่ ตื่นเต้นเร้าใจ ๒.เครื่องดนตรีท่ีมีระดบั เสยี งไม่แนน่ อน (Indefinite Pitch Instruments) ๒. เครื่องดนตรกี ลุ่มน้ไี มม่ รี ะดับเสียงทแ่ี นน่ อน หน้าทส่ี าคญั คอื ใช้เปน็ เครื่องดนตรปี ระกอบจงั หวะ เกิดเสยี งโดยการ ตี ส่นั เขยา่ เคาะ หรือขดู ๑. กิง๋ (Triangle) เปน็ เครื่องดนตรีจดั อยู่ในประเภทเคร่อื งตกี ระทบ ทาด้วยแท่งโลหะ ดัดให้เปน็ รปู สามเหลี่ยม แทง่ โลหะมีขนาดเสน้ ผ่าศูนย์กลางประมาณ ๑ ซ.ม. เพอื่ ให้เกิดเสยี งดังกังวาน ต้องแขวนก๋งิ ไวก้ บั เชือกแลว้ ตีกระ ทบดว้ ยแท่งโลหะ กงิ๋ มเี สียงแจม่ ใส มชี ีวิตชีวา ๒. ฉาบ(Cymbal) คอื เคร่อื งดนตรปี ระเภทตีกระทบ ทาด้วยโลหะทองเหลอื ง มหี ลายแบบ ทง้ั ฉาบแบบฝา เดียว และแบบสองฝา แตล่ ะแบบยงั มีหลายขนาดอกี ดว้ ย ฉาบแตล่ ะแบบมลี กั ษณะการตแี ตกตา่ งกันออกไป เสียงของฉาบ ทาใหเ้ กดิ ความตน่ื เตน้ เรา้ ใจ ความสนุกสนาน และความอึกทกึ ครกึ โครม

ใบความรทู้ ่ี ๑ เรอ่ื งประเภทของเครอ่ื งดนตรีสากล หนา้ ๑๕ ๓. แทมโบรนิ (Tambourine) เปน็ เครอื่ งตกี ระทบจังหวะ ประกอบขึ้นดว้ ยขอบกลมเหมือนขอบกลองขนาด เล็กประมาณ ๑๐ นิ้ว ขอบอาจทาด้วยไม้ พลาสตกิ หรอื โลหะ รอบๆ ขอบตดิ ดว้ ยแผ่นโลหะประกบกัน ๒ แผน่ หรอื ตดิ ดว้ ย ลูกกระพรวนเป็นระยะ ใชก้ ารตกี ระทบกับฝา่ มอื หรอื ส่ันเขย่า ใหเ้ กดิ เสียงดังกรุ๋งกร๋งิ เพ่อื ประกอบจังหวะใหเ้ กิดความ สนกุ สนาน สดชื่น แทมโบรินบางชนิดจะขงึ ด้วยหนังเหมือนกลอง ๑ ด้าน ใชฝ้ ่ามอื ตที ่หี นงั กไ็ ด้ แทมโบรินมชี ื่อเรยี กอกี ชอ่ื หนึ่ง วา่ Riqq หรอื Riq

ใบความรทู้ ่ี ๑ เร่ืองประเภทของเครื่องดนตรสี ากล หน้า ๑๖ ๔. มาราคา(Maraca) เป็นเครอื่ งดนตรีจัดอยใู่ นประเภทเครือ่ งตีกระทบ เดมิ ทาดว้ ยผลนา้ เตา้ แก่จัด ทาใหแ้ หง้ ภายในบรรจุด้วยเมลด็ นา้ เตา้ เมลด็ ถวั่ ตา่ งๆ หรอื ลกู ปัดลกู เล็กๆ ต่อด้ามไวส้ าหรับจบั ถือ เล่นโดยการเขยา่ ดว้ ยมอื ทั้ง ๒ ข้าง สอดสลับกันเพ่ือใหเ้ กดิ เสยี งซา่ ๆ ปจั จุบันทาด้วยไม้และพลาสติก ๕. กลองชดุ (Drum set) คอื กลองทีป่ ระกอบด้วยกลองใหญ่ กลองสะแนร์ ฉาบขนาดต่างๆ กลองทอม ๒ หรอื ๓ ลูกท่ีมีขนาดแตกต่างกัน ไฮแอท (ฉาบ ๒ ฝาประกบติดกนั กระทบกนั ดว้ ยขาเหยยี บ) พร้อมทงั้ เพม่ิ เคร่ืองกระทบจงั หวะอื่นๆ ประกอบเข้าดว้ ยกันเปน็ พิเศษ อกี ด้วย เช่น เคาเบลล์ เปน็ ต้น

ใบความรู้ท่ี ๑ เรือ่ งประเภทของเคร่อื งดนตรสี ากล หนา้ ๑๗ อา้ งอิง https://sites.google.com/site/thaimusic2557/-prapheth-khxng-kheruxng-dntri-sakl