งานน

กระบเ่ี ป็นจงั หวดั หนง่ึ ของภาคใต้ตงั้ อยู่ริมฝ่ังทะเล อนั ดามนั จากหลกั ฐานทางโบราณคดสี นั นษิ ฐาน ได้วา่ บริเวณเมอื งกระบเ่ี คยเป็นแหลง่ ชมุ ชน โบราณกอ่ นประวตั ศิ าสตร์ และตอ่ เนือ่ งมาจนถงึ สมยั ประวตั ิศาสตร์ กลา่ วกนั วา่ ดินแดนนีแ้ ตเ่ ดมิ คือเมอื งบนั ไทยสมอหนง่ึ ในสบิ สองเมอื งนกั ษัตร ใช้ตราลงิ เป็นตราประจาเมอื งขนึ ้ กบั อาณาจกั ร นครศรีธรรมราช เมอื งกระบสี่ ถาปนาขนึ ้ ในรัชสมยั ของพระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกล้าเจ้าอยหู่ วั

แหง่ กรุงรัตนโกสนิ ทร์ในอดตี กระบ่เี ป็นเพียงแขวงหนง่ึ อยใู่ น อานาจปกครองและบงั คบั บญั ชาของเมืองนครศรีธรรมราช เรียกวา่ “แขวงเมอื งปกาไส” พระยาผ้คู รองเมอื ง นครศรีธรรมราช ให้ปลดั เมืองมาตงั้ คา่ ยทาเพนียดจับช้างใน ท้องถ่ินที่ตาบลปกาไส และได้มรี าษฎรจากเมอื ง นครศรีธรรมราช ได้อพยพมาตงั้ ถ่ินฐานและหลกั แหลง่ ทามา หากินเพิ่มมากขนึ ้ พระปลดั เมอื งได้ยกตาบลปกาไสขนั้ เป็น “แขวงเมอื งปกาไส” ขนึ ้ ตอ่ เมอื งนครศรีธรรมราช

ประมาณปี พ.ศ. ๒๔๑๕ พระบาทสมเด็จพระ จลุ จอมเกล้าเจ้าอยหู่ วั ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ ยกฐานะขนึ ้ เป็นเมืองปกาไสและพระราชทานนามวา่ “เมืองกระบ่ี” เมอ่ื ได้ประกาศตงั้ ขนึ ้ เป็นเมืองแล้ว โปรด เกล้าฯ ให้ตงั้ ที่ทาการเมอื งอยทู่ ต่ี าบลกระบี่ใหญ่ (บ้าน ตลาดเก่า) ในท้องท่อี าเภอเมอื งกระบป่ี ัจจบุ นั มหี ลวง เทพเสนาเป็นเจ้าเมอื งกระบีค่ นแรก ตอ่ มาในปี พ.ศ. ๒๔๑๘ ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ

ให้แยกเมอื งกระบอ่ี อกจากการปกครองของเมอื งนครศรีธรรมราช เป็นเมือง จตั วาขนึ ้ ตรงตอ่ กรุงเทพฯ ตอ่ มาในปี พ.ศ. ๒๔๔๓ สมยั พระยารัษฎานุ ประดษิ ฐ์ (คอซมิ บี ้ณ ระนอง) เป็นสมหุ เทศาภบิ าลมณฑลภเู ก็ต ได้พิจารณา เหน็ วา่ ศาลากลางจงั หวดั ท่ีบ้านตลาดเกา่ มีความไมส่ ะดวกตอ่ การคมนาคม เพราะสมยั นนั้ ต้องอาศยั เรือเป็นพาหนะ จึงย้ายมาท่ีตงั้ เมอื งไปอยตู่ าบล ปากนา้ ซง่ึ อยใู่ กล้ปากอา่ วเป็นร่องนา้ ลกึ เรือใหญ่สามารถเข้าเทยี บทา่ ได้ สะดวก

ทาให้เป็นท่ีตงั้ ศาลากลางจงั หวดั จนถึงปัจจบุ นั นี ้สาหรับตานานของท่ีมาคาวา่ \"กระบ\"ี่ เลา่ สบื ตอ่ กนั มาวา่ ชาวบ้านได้ขดุ พบมดี ดาบโบราณเลม่ หนงึ่ นามา มอบให้กบั เจ้าเมอื งกระบี่ และตอ่ มาไมน่ านก็ขดุ พบมีดดาบโบราณเลม่ หนงึ่ รูปร่างคล้ายกบั มีดดาบโบราณเลม่ ใหญ่ จึงนามามอบให้กบั เจ้าเมืองกระบี่ เชน่ กนั

เจ้าเมอื งกระบ่เี หน็ วา่ เป็นดาบโบราณสมควรเก็บไว้เป็นดาบคู่บ้านคเู่ มอื ง เพ่อื เป็นสริ ิมงคล แตข่ ณะนนั้ ยงั สร้างเมืองไมเ่ สร็จ จงึ ได้นาดาบไปเก็บไว้ ในถา้ เขาขนาบนา้ หน้าเมอื ง โดยวางดาบหรือกระบี่ไขว้กนั ซึ่งลกั ษณะการ วางดาบหรือกระบท่ี ี่ไขว้กนั นนั้ ได้นามาเป็นสญั ลกั ษณ์ตราประจาจงั หวดั กระบี่ โดยมภี เู ขาและทะเลประกอบอยดู่ ้านหลงั

ซงึ่ บ้านทข่ี ดุ พบดาบใหญ่ได้ตงั้ ช่ือวา่ “บ้านกระบ่ใี หญ่” สว่ นบ้านที่ขดุ พบดาบเลก็ ได้ตงั้ ช่ือวา่ “บ้าน กระบน่ี ้อย” ท่มี าของกระบ่อี กี ตานานหนง่ึ สนั นษิ ฐานวา่ คาวา่ “กระบ”ี่ อาจเรียกช่ือพนั ธ์ไุ ม้ชนดิ หนง่ึ ที่มมี ากในท้องถน่ิ คือต้น “หลมุ พี” จงึ เรียกช่ือท้องถิ่นวา่ “บ้านหลมุ พ”ี ตอ่ มามีชาวมลายแู ละ ชาวจีนทเี่ ข้ามาค้าขายไดเรียกเพยี ้ นเป็น “บ้าน-กะ-ล-ู บ”ี หรือ “คอโลบี” เมอ่ื เวลานานเข้าก็ได้ปรับ เป็นสาเนียงไทยวา่ “กระบ”่ี จงั หวดั กระบต่ี งั้ อยทู่ างชายฝ่ังทะเลด้านตะวนั ตกคอื ทะเลอนั ดามนั ทางด้านทิศเหนือตดิ ตอ่ กบั จงั หวดั พงั งาและสรุ าษฎร์ธานี

ทางด้านทิศใต้ตดิ ตอ่ กบั จงั หวดั ตรัง ทางด้านตะวนั ออกจงั หวดั สรุ าษฎร์ ธานกี บั จงั หวดั นครศรีธรรมราช ตวั จงั หวดั ตงั้ อยรู่ ะหวา่ งแนวเทือกเขาที่ สาคญั ของภาคใต้สองแนว คือแนวเทือกเขาภเู ก็ตอยทู่ างทศิ ตะวนั ตก แนวเทือกเขานครศรีธรรมราช อยทู่ างทศิ ตะวนั ออก เป็นเทือกเขาท่ีตอ่ เน่อื งมาจากเทือกเขาตะนาวศรี พนื ้ ทส่ี ว่ นใหญ่มภี เู ขาหินปูนเป็นลกู โดด ๆ เตยี ้ ๆ มถี า้ หินปนู บอ่ นา้ ร้อน และแอง่ นา้ ทีเ่ กิดจากการยบุ ตวั ของ แผน่ ดนิ สลบั กบั พนื ้ ที่แบบลกู คลนื่ ลอนลาด

แมน่ า้ กระบรุ ี ด้านทิศเหนือ ไหลลงสแู่ มน่ า้ ตาปีในเขตจงั หวดั สรุ าษฎร์ธานี จงั หวดั กระบ่ีมีชายฝ่ังทะเลยาวประมาณ ๑๖๐ กิโลเมตร เป็นชายฝ่ังทะเลยบุ ตวั อนั เกิดจาก การยบุ ตวั ของเปลอื กโลกใกล้กบั แนวแผน่ ดิน มีลกั ษณะเว้าแหวง่ และสงู ชันตา่ งกนั บางบริเวณมีภเู ขาตดิ กบั ชายฝ่ังทะเล เชน่ เขากาโรส และมีเกาะอยนู่ อกชายฝั่ง อยถู่ งึ ๑๓๐ เกาะ ในบรรดาเกาะดงั กลา่ วมผี ้คู นอาศยั อยู่ เพียง ๑๓ เกาะ เกาะทีส่ าคญั ได้แก่ เกาะลนั ตา เกาะจา เกาะพีพี เกาะศรีบอยา เกาะไหง ฯลฯ