บทที่ 3 ประวัติศาสตร์จีนพื้นฐานที่ควรรู้

第三课 中国历史的基本知识 潘广金

บทที่ 3 ประวัติศาสตร์จีนพ้ืนฐานที่ควรรู้ อ.วรากร แซพ่ ุ่น

史前时期 สมยั ก่อนประวตั ิศาสตร์

ยุคหินเก่า旧石器时代 • จีนเป็ นดินแดนท่ีมนุษยอ์ าศยั เป็ นเวลานานที่สุดในทวีปเอเชีย • หลกั ฐานท่ีพบคือมนุษยห์ ยวนโหม่ว (元谋人) มีอายุ ประมาณ 1,700,000 ปี ถูกคน้ พบในปี ค.ศ. 1965 ท่ีมณฑล ยูนนาน • พบโครงกระดูกมนุษยป์ ักกิ่ง ( 北京人) มีอายุประมาณ 700,000 ปี - 200,000 ปี ถูกคน้ พบในปี ค.ศ. 1929 ท่ี บริเวณตะวนั ตกเฉียงใตข้ องปักกิ่ง • พบหลกั ฐานมนุษยถ์ ้า (山顶洞人) มีอายุประมาณ 18,000 ปี ถูกคน้ พบในปี ค.ศ. 1930 ที่บริเวณตะวนั ตกเฉียง ใตข้ องปักก่ิง

ยุคหินกลาง中石器时代 • มีอายุประมาณ 10,000 ปี - 6,000 ปี ล่วง มาแลว้ ใชช้ ีวิตกึ่งเร่ร่อน ไม่มีการต้ังหลกั แหล่ง ถาวร มีการพบเคร่ืองถว้ ยชาม หมอ้ มีการล่า สตั ว์ เก็บอาหาร เครื่องมือหินท่ีใชใ้ น ชีวติ ประจาวนั คือ หินสบั ขดู หวั ธนู

ยุคหินใหม่新石器时代 • มีอายุประมาณ 6,000 ปี - 4,000 ปี ล่วงมาแลว้ เร่ิมต้งั หลกั แหล่งเป็ นชุมชน รูจ้ กั เพาะปลูกขา้ วฟ่ าง เล้ ียงสตั ว์ ทอผา้ ปลูกบา้ นมีหลงั คา ในยุคหินใหม่น้ ีมีมนุษย์ ทาเครื่องป้ันดินเผาท่ีสวยงามมากข้ ึน และ เขียนลายสี

ยุคโลหะ金属时代 • มีอายุประมาณ 4,000 ปี ล่วงมาแลว้ หลกั ฐาน ท่ีเกา่ สุดคือมีดทองแดง แลว้ ยงั พบเคร่ืองสาริด เกา่ ท่ีสุด ซ่ึงนามาใชท้ าภาชนะต่าง ๆเช่น ที่ บรรจุไวน์ กระถาง กระจกเงา มีขนาดใหญ่ และสวยงาม มากโดยเฉพาะสมยั ราชวงคช์ าง และ ราชวงคโ์ จว

ผานกู่ 盘古 • ยึดตามตานานจีนก็ตอ้ งบอกวา่ มันเร่ิม ประวตั ิศาสตรจ์ าก “ผานกู่” • ซ่ึง“ผานกู่” เป็ นผูส้ รา้ งจกั รวาล

夏朝 ราชวงศเ์ ซ่ีย

ราชวงศเ์ ซ่ีย 夏朝 • กษัตริย์เซ่ียองค์แรกคือ พระเจ้าอวี่ • ได้รับขนานนามว่า ต้า-ยวี่ (大禹) • ลักษณะการปกครองประเทศด้วยวงศ์สกุลเดียวเป็นครั้งแรกใน ประเทศจีน • มีประวัติยาวนานเกือบ 500 ปี มีกษัตริย์ปกครองทั้งสิ้น 17 องค์ • พระเจ้าเจี๋ย (桀) เป็นกษัตริย์องค์สุดท้ายในราชวงศ์เซี่ย

商朝 ราชวงศซ์ าง

ราชวงศซ์ าง 商朝 • ทัง เป็นผู้โค่นล้มการปกครองของราชวงศ์เซี่ย • กษัตริย์ราชวงศ์ซางคือ พระเจ้าซางทัง • การพัฒนาท่ีสาคัญในยุคน้ีคือ การเขียนหนังสือ（甲骨文） • กษัตริย์องค์สุดท้ายในราชวงศ์ซางคือ พระเจ้าโจวหวัง

周朝 ราชวงศโ์ จว

ราชวงศโ์ จว 周朝 • ราชวงศ์โจวตะวันตก • ราชวงศ์โจวตะวันออก • มีระยะครองแผ่นดินต่อเน่ืองกัน 790 ปี (ยาวนานท่ีสุดในจีน)

ราชวงศโ์ จวตะวนั ตก 西周 • จีฟา ทาลายราชวงศ์ซางสาเร็จแล้ว จึงสถาปนาราชวงศ์โจวขึ้นปกครอง แผ่นดิน • เปลี่ยนพระนามเป็น พระเจ้าโจวอู่หวัง • สร้างเมืองหลวงใหม่ที่ เมืองเฮ่า (ด้านตะวันตกอาเภอฉางอาน มณฑล ส่านซีปัจจุบัน) • เมื่อถึงสมัยของพระเจ้าโจวโยวหวัง เมืองเฮ่าเกิดแผ่นดินไหวร้ายแรง เกิดโรคระบาด ประชาชนลาบากยากแค้น โดยกษัตริย์ไม่สนใจไยดี • ทาให้เจ้านครรัฐบางคนรวมตัวกับชนเผ่าฉว่ียนหรงเข้าโจมตีและปลง พระชนม์กษัตริย์ ถือเป็นจุดสิ้นสุดอาณาจักรโจวตะวันตก

ราชวงศโ์ จวตะวนั ออก 东周 • ราชสานักของโจวต้องถูกบังคับให้ย้ายเมืองหลวงไปทางตะวันออก มาตั้งมั่น อยู่ที่เมืองล่ัวหยาง มณฑลเหอหนาน • ยุคชุนชิวนักปราชญ์เข้ามามีบทบาทในการเปลี่ยนแปลง • นักปราชญ์ท่ีมีช่ือเสียง คือ ขงจ้ือ เล่าจ๊ือ • เจ็ดมหานครรัฐแห่งยุคจ้านกั๋ว (战国七雄) ได้แก่ รัฐฉี (齐) รัฐฉู่ (楚) รัฐเยียน (燕) รัฐหาน (韩) รัฐเจ้า (赵) รัฐเว่ย (魏) และรัฐฉิน (秦) • รัฐฉินกับรัฐฉีได้รับการขนานนามเป็นสองรัฐมหาอานาจฟากตะวันออกและ ฟากตะวันตก • ยุคนี้ส้ินสุดโดยการข้ึนครองอานาจของรัฐฉิน หรือท่ีรู้จักกันในนาม จิ๋นซีฮ่องเต้ (พระเจ้าฉินสื่อหวงตี้) โดยถือเป็นจักรพรรดิองค์แรกของจีน

秦朝 ราชวงศฉ์ ิน

ราชวงศฉ์ ิน 秦朝 • เมืองหลวงตั้งอยู่ที่เสียนหยาง (咸陽) บริเวณเมืองซีอาน ปัจจุบัน • การสร้างกาแพงต่อเช่ือมกาแพงเดิมที่อยู่เดิม จากการ ก่อสร้างของรัฐต่างๆ เรียกกาแพงน้ีว่า “กาแพงหมื่นล้ี” • สร้างกาแพงเพื่อป้องกันการลุกลานจากทางเหนือ

ราชวงศฉ์ ิน 秦朝 • หลังจากพระเจ้าฉินสื่อหวงตี้สวรรคต เกิดความวุ่นวายข้ึนใน ราชวงศ์ ทาให้เกิดกบฏมากมาย • หลิวปังสามารถรบชนะราชวงศ์ฉินได้ แต่เซ่ียงอ้ีถือโอกาศยึด อานาจ แต่หลิวปังก็รบชนะได้และสถาปนาราชวงศ์ฮ่ัน

西汉、新朝、东汉 ราชวงศฮ์ นั่ ตะวนั ตก,ราชวงศซ์ ิน ราชวงศฮ์ นั่ ตะวนั ออก

ราชวงศฮ์ นั ่ ตะวนั ตก,ราชวงศซ์ ิน ราชวงศฮ์ นั ่ ตะวนั ออก • ราชวงศ์ฮ่ันตอนต้นมีเมืองหลวงตั้งอยู่ที่นครฉางอันจึงได้รับการขนานนามว่าฮั่น ตะวันตก • สมัยราชวงศ์ฮ่ันตอนปลายได้ย้ายเมืองหลวงมายังลั่วหยางเรียกว่าฮ่ันตะวันออก • ราชวงศ์ฮ่ันสถาปนาโดยหลิวปังหรือจักรพรรดิฮ่ันเกาจู่ • อิทธิพลท้องถิ่นพัฒนาเข้มแข็งขึ้น ซึ่งคุกคามการปกครองของราชวงศ์ฮ่ัน ตะวันตกอย่างรุนแรง เมื่อปีคริสต์ศักราช 8 หวางหมางได้ช่วงชิงตาแหน่ง จักรพรรดิและเปลี่ยนชื่อเป็นราชวงศ์ซิน ส้ินสุดการปกครองของราชวงศ์ฮ่ัน ตะวันตก

ราชวงศฮ์ นั ่ ตะวันตก,ราชวงศซ์ ิน ราชวงศฮ์ นั ่ ตะวันออก (ต่อ) • นายหลิวซิ่วได้โจมตีจักรพรรดิหวางหมางจนแตกพ่าย ด้วยการสนับสนุนจาก กองทหารลู่หลินซึ่งเป็นกองทหารชาวนา และช่วงชิงตาแหน่งจักรพรรดิกลับคืน เปลี่ยนชื่อราชวงศ์เป็นฮ่ันอีกครั้ง • ไช่หลุนได้ปรับปรุงเทคนิคการผลิตกระดาษ ทาให้วิธีการบันทึกตัวหนังสือของจีน พ้นจากสมัยใช้ไม้ไผ่ • ในด้านวิทยาศาสตร์ จังเหิงได้สร้างเครื่อง”หุนเทียนอี๋”ซึ่งเป็นเคร่ืองตรวจวัด ดาราศาสตร์และเครื่อง”ต้ีต้งอี๋”เคร่ืองพยากรณ์แผ่นดินไหว • หัวถัว แพทย์ ผู้มีช่ือเสียงในสมัยปลายฮ่ันตะวันออกเป็นคนแรกท่ีใช้ยาชาในการ ผ่าตัดผู้ป่วย

การทากระดาษ 造纸术 • ก่อนมีกระดาษ คนจีนจะจดบนั ทึกไวใ้ นกระดองเต่า กระดูกสัตว์ แผ่นไมไ้ ผ่ บนผา้ ไหม • สมยั ตน้ ราชวงศฮ์ นั่ ตะวนั ตกเริ่มมีคนทากระดาษจากต้นปอหรือ ตน้ ปาน แต่กระดาษค่อยขา้ งหยาบไม่เหมาะกบั การเขียน • สมยั ราชวงศ์ฮนั่ ตะวนั ออก ขุนนางชื่อไช่หลุน ไดค้ น้ พบวิธีใหม่ โดยการใชเ้ ปลือกไม้ เศษผา้ เศษแหเก่า นามาตม้ จนขน้ เหลว แลว้ เท่ลงในถาดบางๆ ตากใหแ้ หง้ จนกลายเป็ นกระดาษบางๆ เหมาะกบั การเขียนและราคาถูก • หลงั สมยั ราชวงศฮ์ นั่ ตะวนั ออก กระดาษซวนจ่ือที่ผลิตในเมือง ซวนโจวมณฑลอนั ฮุยเป็ นที่นิยมท้งั ในและต่างประเทศ

การทากระดาษ 造纸术

จางเหิงและเคร่ืองมือวดั แผ่นดินไหว地动仪 • จางเหิงเป็ นผูค้ ิดคน้ เคร่ืองมือวดั แผ่นดินไหว • จางเหิงเป็ นชาวหนานหยาง มณฑลเหอหนาน • เริ่มสรา้ งเคร่ืองมือวดั แผ่นดินไหวในปี ค.ศ.132 • ลกั ษณะของเครื่องมือวดั แผ่นดินไหว คลา้ ยแกว้ น้าชาที่มีฝาปิ ด ขนาดใหญ่ มีมงั กร 8 ตวั เพื่อแสดงทิศทาง ในปากมงั กรจะคาบลูก ทองแดง1ลูก ตรงพ้ ืนท่ีตรงกบั ปากมงั กรจะมีคางคกอา้ ปากรอรบั ลูกทองแดงอีก 8ตวั • ลูกทองแดงตกลงปากคางคกตวั ใด ก็แสดงวา่ ทิศน้ันเกิด แผ่นดินไหว

จางเหิง

เคร่ืองมือวดั แผ่นดินไหว

หวั ถวั แพทย์ ผูม้ ีชื่อเสียงในสมยั ปลายฮนั่ ตะวนั ออก

三国 ยุคสามกก๊

สามกก๊ 三国 • กบฏโพกผ้าเหลืองทางภาคเหนือนาโดยเตียวก๊ก เข้าล้มล้างราชวงศ์ฮั่น ตะวันออก • 3 กลุ่มอานาจใหญ่น่ันคือ เว่ย(魏) สู่ (蜀) และ อู๋ (吳) หรือที่รู้จักกัน ในนามของ “สามก๊ก” • เว่ย(魏) โจโฉ 曹操 วุยก๊ก • สู่ (蜀) เล่าป่ี 刘备 จ๊กก๊ก • อู๋ (吳) ซุนกวน 孙权 ง่อก๊ก • สุมาเอี๋ยน พระเจ้าอู่แห่งจิ้น (晋武帝) ได้ล้มล้างราชวงศ์วุยก๊ก จ๊กก๊ก และง่อก๊กจนแตก เป็นเหตุให้แผ่นดินจีนท่ีได้แตกออกเป็นสามก๊กกลับมา รวมกันอีกคร้ัง ซ่ึงอยู่ภายใต้การนาของราชวงศ์ใหม่คือ ราชวงศ์จิ้น

晉朝 ราชวงศจ์ ้ ิน

• ราชวงศจ์ นิ้ 晉朝 ราชวงศ์จิ้นตะวันตก (มีเวลาการครองส้ัน ค.ศ. 265-316) • ราชวงศ์จิ้นตะวันออก (เชื้อพระวงศ์จิ้นตะวันตกเป็นผู้สถาปนา) • เศรษฐกิจภาคใต้ของจีนมีการพัฒนาไปค่อนข้างเร็ว • เกิดการผสมผสานและการแลกเปล่ียน ในด้านวัฒนธรรม • พุทธศาสนาและศาสนาเต๋าเร่ิมเข้ามามีบทบาทในยุคน้ี • ผลงานยอดเย่ียมในยุคน้ี ได้แก่ - บทกวีของกวี 7 คนในรัชกาลเจี้ยนอัน และเถายวนหมิง - ลายมือเขียนพู่กันของหวางซีจือ - ภาพวาดของกู้ไขจือ - ศิลปะทางพุทธศาสนาต่างๆในถา้ หิน เช่น ถา้ หินตุนหวง

ถ้าหินตนุ หวง

ถ้าหินตนุ หวง

ถ้าหินตนุ หวง

隋朝 ราชวงศส์ ุย

ราชวงศส์ ุย 隋朝 • จักรพรรดิสุย เหวินตี้ได้สร้างคุณูปการอันยิ่งใหญ่หลายด้าน เช่น - ยกเลิกระบบ 6 เสนาบดีของราชวงศ์โจวเหนือ และจัดตั้งระบบ 3 กระทรวง 6 ฝ่ายข้ึน - ตรากฎหมายใหม่โดยลดความทารุณในการลงโทษลง - ได้จัดต้ังระบบสอบจอหงวน เป็นวิธีการคัดเลือกข้าราชการแบบใหม่ - การขุดลอกแม่นา้ ลาคลองหลวง • จักรพรรดิสุยหยางตี้มีชื่อเสียงในประวัติศาสตร์ของจีนในด้านลบ คือ - เก็บภาษีอย่างรีดนาทาเร้นจนประชาชนเคียดแค้น • ในท่ีสุดจักรพรรดิสุยหยางต้ีก็ถูกแขวนพระศอสิ้นพระชนม์ ท่ีเมืองเจียงตู ราชวงศ์สุยก็เลยส้ินสุดลง

唐朝 ราชวงศถ์ งั

ราชวงศถ์ งั 唐朝 • ราชวงศ์ถังสถาปนาข้ึน ค.ศ.618 จนถึง ค.ศ.907 • ราชวงศ์ถัง แบ่งได้เป็นสองช่วงจากการก่อกบฎของอันลู่ซันและสื่อซือหมิง • ช่วงแรกเป็นช่วงท่ีเจริญรุ่งเรือง ช่วงหลังเป็นช่วงที่เส่ือมโทรมลง • ราชวงศ์ถังมีความเจริญรุ่งเรืองมากในยุคของ - จักรพรรดิถังไท่จง - จักรพรรดิถังเสวียนจง • ในช่วงปลายรัชกาลถังเสวียนจงได้เกิดกบฎอันลู่ซันและส่ือซือหมิง จากน้ี เป็นต้นมา ราชวงศ์ถังก็เร่ิมเส่ือมโทรมลงเร่ือยๆ

五代十国 ยุคหา้ ราชวงศ,์ ยุคสิบแควน้

ยุคหา้ ราชวงศ ์ 五代 • ทางภาคเหนือของประเทศจีนได้เกิด 5 ราชวงศ์ ได้แก่ - โฮ่วเหลียง (后梁) - โฮ่วถัง (后唐) - โฮ่วจิ้น (后晋) - โฮ่วฮ่ัน (后汉) - โฮ่วโจว (后周)

ยุคสบิ แควน้ 十国 • ทางภาคใต้ของประเทศจีนได้เกิด 10 แคว้น ได้แก่ - แคว้นเฉียนสู่ (前蜀) - อู๋ (吴) - หมิ่น (闽) - อู๋เย่ (吴越) - ฉู่(楚) - หนานฮั่น (南汉) - หนานผิง (南平) - โฮ่วสู่ (后蜀) - หนานถัง (南唐) - เป่ยฮ่ัน (北汉) )

ยุคหา้ ราชวงศ ์ ยุคสบิ แควน้ 五代十国 • ในปีค.ศ. 960 จ้าวควงยิ่น แม่ทัพของแคว้นโฮ่วโจวก่อการปฏิวัติท่ีเฉิน เฉียว แล้วสถาปนาราชวงศ์ซ่ง ตั้งเมืองหลวงท่ีเมืองไคเฟิงในปัจจุบัน ใน ประวัติศาสตร์จีนเรียกสมัยน้ีว่าเป่ยซ่ง • ในปีค.ศ. 1127 ชนเผ่าหน่ีเจินได้สถาปนาราชวงศ์จิน และเข้าโจมตีเมือง ไคเฟิง ทาให้ราชวงศ์เป่ยซ่งล่มสลาย • จ้าวโก้วได้สืบราชบัลลังก์ต่อจากจ้าวควงยิ่น โดยการย้ายเมืองหลวงไป ทางใต้ ซ่ึงปัจจุบันคือเมืองหางโจว ในประวัติศาสตร์จีนเรียกสมัยน้ีว่า หนานซ่ง • ปีค.ศ. 1206 เจงกิสข่านได้ก่อตั้งแคว้นมองโกล แล้วรวมแคว้นมองโกล เป็นหนึ่งโดยการล้มล้างแคว้นซีเซี่ย ราชวงศ์จินตามลาดับ

ยุคหา้ ราชวงศ ์ ยุคสบิ แควน้ 五代十国 (ต่อ) • ปีค.ศ. 1260 กุบไลข่านได้สืบทอดบัลลังก์ต่อจากเจงกิสข่าน • ต้ังเมืองหลวงอยู่ท่ีกรุงปักก่ิง • ปีค.ศ. 1271 กุบไลข่านได้สถาปนาราชวงศ์หยวนอย่างเป็นทางการ • ปีค.ศ. 1276 กองกาลังทหารของราชวงศ์หยวนได้เข้าโจมตีเมืองหางโจว • ปีค.ศ. 1279 ก็สามารถล้มล้างราชวงศ์หนานซ่งได้สาเร็จ ถือเป็นการรวม ประเทศจีนให้เป็นหนึ่ง • ปีค.ศ. 1368 กองกาลังทหารของจูหยวนจางได้เข้ายึดเมืองปักกิ่ง และล้ม ล้างราชวงศ์หยวน

ยุคหา้ ราชวงศ ์ ยุคสบิ แควน้ 五代十国 (ต่อ) • ความโดดเด่นในยุคน้ี ได้แก่ • เศรษฐกิจและวัฒนธรรมของจีนเจริญก้าวหน้ากว่ายุโรป • มีการผลิตดินปืนใช้ทาสงคราม • ประดิษฐ์เข็มทิศเพ่ือใช้ในการเดินเรือ • มีการคิดค้นแท่นพิมพ์ • มาโค โปโลนักเดินทางชาวอิตาลี ได้เดินทางมาในสมัยราชวงศ์หยวน และ พานักอยู่ในประเทศจีนนานกว่า 10 ปี โดยหนังสือท่ีท่านเขียน “บันทึก การเดินทางของมาโค โปโล” ได้บรรยายความเจริญรุ่งเรืองของเมืองปักก่ิง

เขม็ ทิศ 指南针

เขม็ ทิศ 指南针 • ก่อนคน้ พบเขม็ ทิศ พ่ึงพาพระอาทิตยแ์ ละดวงดาว • เร่ิมคิดคน้ ในยคุ จา้ นกวั๋ • “ซือหนาน” มีลกั ษณะเป็นหินแม่เหลก็ มีชอ้ นแม่เหลก็ วางอยู่ ตรงกลาง คนั ชอ้ นจะหนั ไปทางใตเ้ สมอ • สมยั ราชวงศซ์ ่ง มีการนาเอาแผน่ แม่เหลก็ และถาดบอกทิศ ทาง มารวมกนั เรียกวา่ “หลวั ผาน” • ชาวอาหรับจะเรียกเขม็ ทิศวา่ “ตาของกะลาสี”

ดินปื น 火药

ดินปื น 火药 • ถูกคน้ พบระหวา่ งข้นั ตอนการกลนั่ ยา • สารโปรแตสเซี่ยมไนเตรท ธาตุกามะถนั และถ่านเป็ น ส่วนประกอบสาคญั ในการทาดินปื น • ปลายสมนั ราชวงศถ์ งั และซ่งเหนือ เร่ิมประยุกตใ์ ชด้ ินปื นใน การทาสงคราม เช่นปื นไฟ ธนูไฟ และปื นใหญ่ • สารโปรแตสเซี่ยมมีสีขาวเหมือนหิมะ • คนอาหรบั จึงนิยมเรียกดินปื นวา่ “หิมะจีน หรือ เกลือจีน”

แท่นพิมพ์ 印刷术