5.คู่มือ New Normal Rehab

แ น ว ท า ง ป ฏิ บั ติ กกาารรปปรรับับรรูปูปแแบบบบบบรริกิกาารรฟฟื้ืน้นฟฟู ู ในสถานการณ์การระบาดของ CCOOVVIIDD--1199

2 แนวทางปฏบิ ตั กิ ารปรบั รปู แบบบรกิ ารฟื้นฟใู นสถานการณก์ ารระบาดของ COVID-19

แนวทางปฏบิ ตั กิ ารปรับรปู แบบบรกิ ารฟืน้ ฟใู นสถานการณ์การระบาดของ COVID-19 จากสถานการณ์ปัญหาไวรัส COVID-19 ในปัจจบุ ัน มาตรการเพ่ือปอ้ งกันการระบาดสง่ ผลกระทบตอ่ การ ให้บริการสาธารณสุขโดยท่ัวไปของประเทศอย่างกว้างขวางเน่ืองจากผู้ป่วยจ�ำนวนมากไม่สามารถเข้ามารับบริการที่ สถานพยาบาลได้ การฟน้ื ฟูสมรรถภาพทางการแพทย์ซึ่งเปน็ หนงึ่ ในกระบวนการดแู ลทางสาธารณสุขกไ็ ดร้ บั ผลกระทบ จากสถานการณแ์ ละมาตรการดงั กลา่ วดว้ ย โดยในหลายโรงพยาบาลงานบริการฟ้ืนฟูตอ้ งถกู ระงบั บรกิ ารไป เหลือเพยี งบริการทีเ่ กีย่ วข้องกบั ผ้ปู ่วย COVID-19 ในการน้กี รมการแพทย์ โดยสถาบนั สิรินธรเพื่อการฟืน้ ฟูสมรรถภาพ ทางการแพทยแ์ หง่ ชาติ ร่วมกบั ราชวทิ ยาลัยแพทย์เวชศาสตรฟ์ น้ื ฟูแหง่ ประเทศไทย สภากายภาพบำ� บัด สมาคม นักกจิ กรรมบำ� บดั / อาชวี บ�ำบัดแห่งประเทศไทย สมาคมโสตสัมผัสวิทยาและการแกไ้ ขการพดู แหง่ ประเทศไทย สมาคม กายอุปกรณไ์ ทย ผแู้ ทนโรงพยาบาลศูนย์ ผ้แู ทนโรงพยาบาลชุมชน ผ้แู ทนสำ� นักงานสาธารณสขุ จงั หวดั ผูแ้ ทนกล่มุ งาน เวชกรรมฟืน้ ฟูโรงพยาบาลในสังกัดกรมการแพทย์ สำ� นักงานหลกั ประกนั สขุ ภาพแหง่ ชาติ และส�ำนักงานประกันสังคม ได้จัดท�ำแนวทางปฏิบตั สิ ำ� หรบั สถานพยาบาลในการปรับเปลยี่ นรปู แบบบรกิ ารเวชกรรมฟื้นฟู โดยมีเป้าหมายเพ่อื ใหผ้ ้ปู ว่ ย และคนพกิ ารสามารถได้รบั บรกิ ารทจ่ี �ำเป็นโดยเกดิ การแพร่กระจายเชอ้ื น้อยท่ีสุด ท้งั นีค้ �ำนงึ ถงึ ความเสย่ี งท่ี อาจจะเกิดแก่ผูป้ ่วยทงั้ จากการไมไ่ ดร้ บั บรกิ ารฟืน้ ฟทู เ่ี หมาะสม ความเสย่ี งหรอื โอกาสท่ีจะติดเชือ้ และความเสย่ี งตอ่ การแพร่กระจายเช้อื ในกลมุ่ บคุ ลากรผปู้ ฏิบตั ิงานซึ่งจะส่งผลตอ่ ระบบบรกิ ารสาธารณสขุ ในภาพรวม โดยแนวปฏบิ ัติน้ี สามารถน�ำไปประยุกต์ใชต้ ามบรบิ ทของสถานพยาบาลทุกระดบั ท่ใี หบ้ รกิ ารฟน้ื ฟู มาตรการเร่งดว่ นทด่ี ำ� เนนิ การเพ่ือรับมือสถานการณ์นี้ ได้แก่ 1. การคดั กรองผปู้ ่วย/ คนพกิ ารทีม่ ารบั บรกิ ารฟ้นื ฟูในสถานพยาบาลเพื่อลดความเสย่ี งของการแพรก่ ระจายโรค 2. การลดความแออดั โดยไม่ลดการเขา้ ถงึ บรกิ ารฟน้ื ฟู เรม่ิ ต้นท่กี ารจดั กล่มุ คดั แยกและจดั ลำ� ดบั ความส�ำคญั ของผปู้ ว่ ย โดยประเมนิ จากความจำ� เปน็ ของบริการฟ้ืนฟู และความเสีย่ งต่อการตดิ เช้อื เพ่อื แบ่งเปน็ กล่มุ ผปู้ ่วย ดงั นี้ (1) กลมุ่ ผู้ปว่ ยท่จี ำ� เปน็ ตอ้ งได้รับบริการฟนื้ ฟทู ีส่ ถานพยาบาล ไดแ้ ก่ กลมุ่ ผปู้ ว่ ย/คนพิการท่อี ยใู่ นช่วงเวลาทองของ การฟ้นื ฟสู มรรถภาพ และผู้ปว่ ยโรคกระดกู และกล้ามเนื้อท่ีมอี าการปวดมาก รบกวนการด�ำเนนิ ชีวติ ประจำ� วนั เปน็ ตน้ (2) กลุ่มผู้ปว่ ยที่จำ� เป็นต้องรับการฟ้ืนฟู แต่ไม่ควรมายังสถานพยาบาล เช่น ผ้ปู ว่ ยสงู อายุ ผู้ปว่ ยทมี่ ีโรคประจำ� ตวั มาก หรอื ผู้ปว่ ยโรคกระดูกและกลา้ มเนื้อทไ่ี มม่ อี าการเปลยี่ นแปลงมากนกั เปน็ ตน้ 3. การพจิ ารณาปรบั รูปแบบบริการ ใน 3 รปู แบบหลกั ไดแ้ ก่ (1) บริการฟน้ื ฟูท่ีสถานพยาบาล (ผูป้ ว่ ยนอก และผปู้ ว่ ยใน) (2) บริการฟนื้ ฟูทางไกลด้วยเทคโนโลยีสารสนเทศ (Tele-rehabilitation) (3) บริการฟ้ืนฟูทีบ่ ้าน โดยมที ีมสหวชิ าชพี ตรวจเยยี่ ม-พจิ ารณางดบรกิ ารในระยะแพรร่ ะบาด แต่เพิม่ ชอ่ งทางรับคำ� ปรึกษาจากแพทย์และนักวิชาชีพสาขาต่างๆ ผ่านทางโทรศพั ท์ หรือเทคโนโลยที ส่ี ามารถเข้าถึงได้ รวมท้ังเผย แพรส่ ่อื ความรู้ส�ำหรับประชาชนท่ีทำ� หนา้ เป็นผู้ดูแล หรอื ตัวผู้ปว่ ยเอง กรณสี ถานการณ์การระบาดคลี่คลายให้ พิจารณาความจำ� เปน็ และเลือกใชอ้ ุปกรณ์ป้องกนั ตามความเหมาะสม ทง้ั นค้ี วรพจิ ารณาการให้บริการสง่ ยาท่ีผปู้ ว่ ยรบั ต่อเนื่องทางไปรษณีย์โดยเฉพาะในกลมุ่ ทอี่ าการคงท่ี รวมถงึ อปุ กรณเ์ ครอื่ งช่วยความพิการอน่ื ท่จี ำ� เป็นภายใต้การก�ำกบั ตดิ ตามของผู้เช่ียวชาญทางโทรศัพท์ หรือ เทคโนโลยกี ารสอ่ื สารท่ีเหมาะสม แนวทางปฏบิ ัติการปรับรปู แบบบริการฟื้นฟใู นสถานการณก์ ารระบาดของ COVID-19 3

4. การพจิ ารณาส่งตรวจคัดกรองทางห้องปฏบิ ตั ิการไวรสั วทิ ยาล่วงหนา้ ส�ำหรบั ผู้ปว่ ยนดั มารบั การรักษาฟน้ื ฟูแบบผูป้ ่วยใน โดยเฉพาะผู้ป่วยกลมุ่ โรคทม่ี ีความเสี่ยงต่อการตดิ และแพร่กระจายเช้ือ เช่น ผู้ปว่ ยโรคหลอดเลอื ดสมองระยะฟ้ืนฟูที่ มีปญั หาดา้ นการกลืน ด้านการขับเสมหะ เป็นตน้ โดยระบชุ ่วงเวลาการส่งตรวจและรอผล - กรณผี ู้ปว่ ยรบั ย้ายจากหอผูป้ ่วยอน่ื ใหพ้ ิจารณาตามเกณฑ์ของสถานพยาบาล - กรณีผปู้ ว่ ยนอกท่จี ำ� เป็นตอ้ งรับการตรวจประเมินหรือทำ� หตั ถการทม่ี คี วามเส่ียงของการเกดิ ละอองฝอย ให้พจิ ารณาคดั กรองความเสี่ยงกอ่ น และนดั มาทำ� หัตถการเฉพาะในรายท่ีไม่มคี วามเสย่ี งเทา่ นน้ั 5. การปรบั สภาพแวดลอ้ ม โดยคำ� นึงถงึ ปจั จัยท่ีส่งผลกระทบตอ่ การแพร่กระจายเชอ้ื ได้แก่ การระบายอากาศ การจดั ระยะห่างของท่นี ั่งรอคอย/ เตียงบ�ำบัด ความสะอาดของอุปกรณ์ อาคารสถานที่ เป็นต้น 6. การพจิ ารณาความเหมาะสมของแนวปฏบิ ตั ิการใชอ้ ุปกรณป์ ้องกันรา่ งกายสว่ นบุคคลส�ำหรับงานบริการฟนื้ ฟู โดยพจิ ารณาตามศกั ยภาพการให้บริการฟ้นื ฟู และบรบิ ทของสถานพยาบาลแต่ละระดับ 7. พจิ ารณาระบบการประสานสง่ ต่อผูป้ ่วยทีจ่ ำ� เปน็ ต้องรบั บริการฟน้ื ฟใู นทกุ รปู แบบภายในพื้นที่จังหวดั โดยเฉพาะในกลุ่ม ทจ่ี �ำเปน็ ต้องรบั การดแู ลฟืน้ ฟใู นสถานพยาบาลและส่งจ�ำหนา่ ยกลับบ้านควรมรี ะบบการติดตามต่อเนื่อง 4 แนวทางปฏิบตั กิ ารปรับรูปแบบบรกิ ารฟนื้ ฟูในสถานการณ์การระบาดของ COVID-19

แนวทางการคดั กรองผปู้ ว่ ยในงานบริการฟืน้ ฟู เพอื่ ความปลอดภัยของบคุ ลากร ผปู้ ว่ ยและเพื่อป้องกันการแพร่กระจายเช้อื ไวรัสโคโรนา 2019 บุคลากรทุกคน ตอ้ งใหค้ วามสำ� คัญ และร่วมการคดั กรองผู้ป่วยทุกรายในดา้ นความเสยี่ งต่อการตดิ เช้ือ ซ่ึงเปน็ หนงึ่ ในการประเมินก่อน การบริการ ดังตอ่ ไปน้ี การคดั กรองโดยการซกั ประวัติ เพอ่ื หาปัจจยั เสีย่ ง (social risk factor, physical/medical risk factor) ควรด�ำเนินการตามแนวทางเวชปฏิบตั ิ การวนิ จิ ฉยั ดแู ลรักษา และป้องกันการติดเชอื้ ในโรงพยาบาล กรณีโรคตดิ เช้อื ไวรสั โคโรนา 2019 (COVID-19) รว่ มกับการตรวจประเมนิ อาการ อาการแสดงกอ่ นการรักษาฟื้นฟู ทัง้ น้ี การคดั กรอง โดยการสอบถาม สามารถด�ำเนนิ การได้ก่อนถงึ วนั นดั อย่างน้อย 1 วัน เพือ่ ลดความเส่ยี งจากการเดินทางของผ้ปู ว่ ยมายัง สถานพยาบาล ประวัติ • มีประวตั เิ ดนิ ทางไปยัง หรอื มาจากพ้ืนทห่ี รอื อยู่อาศยั ในพน้ื ท่เี กดิ โรคระบาดต่อเน่ืองของ COVID-19 • มปี ระวตั ิคนในครอบครัวป่วยเป็น COVID-19 สมั ผสั กับผปู้ ว่ ย COVID-19 หรอื สารคัดหลัง่ จากระบบทางเดิน หายใจของผปู้ ว่ ยโดยไมไ่ ดใ้ ส่อุปกรณป์ ้องกันตนเองทเ่ี หมาะสม • เป็นผู้ประกอบอาชพี ทเ่ี กยี่ วขอ้ งกับนักทอ่ งเทย่ี ว สถานท่ีแออดั หรอื ติดต่อกบั คนจำ� นวนมาก • มีประวตั ิไปในสถานทช่ี มุ ชน หรอื สถานท่ที ี่มีการรวมกลมุ่ คน เชน่ ตลาดนดั หา้ งสรรพสินค้า สถานพยาบาล ขนส่งสาธารณะ เปน็ ต้น • เป็นบุคลากรทางการแพทยท์ ่ีมโี อกาสใกลช้ ดิ / สัมผัสผู้ปว่ ย COVID-19 อาการ และอาการแสดง • ไอ เจบ็ คอ น�้ำมูกไหล • มีไข้อณุ หภูมิตั้งแต่ 37.5 0C • การสูญเสยี การไดก้ ลิ่น การรบั รส • ปวดศีรษะ ปวดกล้ามเนือ้ • หายใจเหนือ่ ย หายใจเรว็ หากพบว่าผปู้ ว่ ยทน่ี ดั หมายมีประวัติ หรอื อาการ อาการแสดงที่เข้าข่ายเฝา้ ระวงั การตดิ เช้อื ไวรสั โคโรนา 2019 (COVID-19) หรือกลุ่มผู้ปว่ ยที่ตอ้ งสอบสวนโรคติดเชอ้ื ไวรัสโคโรนา 2019 (Patient Under Investigation: PUI) ใหแ้ จง้ ผปู้ ่วยเลอ่ื นนดั และปฏบิ ตั ิตามแนวทางปฏบิ ัติทีก่ ระทรวงสาธารณสุขกำ� หนด การตดิ ตามนดั หมายใหพ้ ิจารณาช่วงเวลา ทเี่ หมาะสมครอบคลมุ ถึงระยะเวลาการกกั ตัวตามแนวทางปฏิบัติ   แนวทางปฏิบตั ิการปรับรูปแบบบรกิ ารฟื้นฟใู นสถานการณ์การระบาดของ COVID-19 5

แนวปฏบิ ัติในการบริการฟนื้ ฟใู นสถานการณ์การระบาดของโรคติดเช้อื ไวรสั โคโรนา 2019 * หลักการส�ำคญั ที่ต้องทำ� ความเขา้ ใจในเบอ้ื งต้น คอื การบริการฟน้ื ฟทู ่ีจ�ำเป็นในระยะแรก ตง้ั อยู่บนสมมตฐิ าน เบอื้ งต้นว่าเป็นการให้บรกิ ารเฉพาะผู้ปว่ ยท่ีไมม่ ีความเสี่ยงในการเปน็ ผ้ปู ่วยทีม่ ีโอกาสแพรก่ ระจายเชื้อของ COVID-19 ก่อนเทา่ นนั้ ตามหลักฐานเชิงประจกั ษ์ในขณะนี้การคัดกรองทางคลนิ ิกเป็นสงิ่ ทีส่ �ำคัญทส่ี ุด ท่บี ุคลากรต้องใส่ใจมากท่ีสดุ ผูป้ ว่ ยทคี่ ัดกรองโดยการซักประวตั ิวา่ เป็นกล่มุ ไม่มคี วามเส่ียงเหล่านม้ี คี วามเป็นไปได้ท่จี ะเป็นพาหะนอ้ ยมาก ** การตรวจคดั กรองทางหอ้ งปฏบิ ัตกิ ารไวรสั วิทยาโดยไม่จ�ำเป็นจะท�ำใหเ้ กิดความสูญเสยี ทางเศรษฐกิจและ การใชท้ รพั ยากรโดยไม่จำ� เป็นอย่างมาก ยกเว้นกรณีผ้ปู ่วยนดั มารับการรกั ษาฟน้ื ฟแู บบผูป้ ่วยใน สนบั สนนุ ให้มกี าร ตรวจคดั กรองทางหอ้ งปฏบิ ตั กิ ารล่วงหน้า ตามมาตรฐานกระทรวงสาธารณสุข 1. ควรมีระบบนัดหมายล่วงหน้าทางโทรศัพท์ หรือแอพพลิเคชัน่ ทีส่ ะดวก 2. ควรมีแนวทางการคัดแยกประเภทผู้ปว่ ย ตัวอย่างตามเอกสารแนบท้ายหมายเลข 1 3. ควรมีชอ่ งทางใหผ้ ปู้ ว่ ยปรกึ ษาปัญหาสขุ ภาพ กรณีฉุกเฉิน/เรง่ ด่วน กรณีผูป้ ว่ ยมขี อ้ สงสยั และเพอ่ื ลดความเสยี่ งจาก การเดนิ ทางมารบั บริการ เช่น ระบบปรกึ ษาทางไกล ระบบโทรศพั ท์ เป็นต้น 4. แนะน�ำใหผ้ ปู้ ่วยมารับการรกั ษาเพยี งคนเดยี ว หรอื ในกรณีท่ตี อ้ งมผี ้ดู แู ล/ผู้ปกครอง ควรมผี ตู้ ิดตามเพียง 1 คน 5. คัดกรองผปู้ ว่ ย และญาติ/ผตู้ ดิ ตาม กอ่ นให้การรักษาทางเวชศาสตร์ฟ้ืนฟู โดยท�ำการซกั ประวัตอิ ยา่ งละเอียด และวดั ไข้ แนะน�ำใหผ้ ปู้ ว่ ยและญาติ/ผตู้ ิดตาม สวมใส่หน้ากากอนามยั ตลอดเวลาขณะท่ีรอรบั การบรกิ าร 6. ควรมกี ารจัดแยกพน้ื ท่ีการให้บริการตามความเสี่ยงตอ่ การเกิดการแพร่กระจายเช้ือออกเป็น 3 บรเิ วณ คือ (1) พืน้ ที่พกั รอรบั บริการ หรอื ส�ำนกั งานของเจ้าหนา้ ท่ี (2) พน้ื ทกี่ ารรกั ษาฟืน้ ฟูทีไ่ มเ่ กิด หรอื เกดิ ละอองฝอยจากหตั ถการในระดับต่ำ� (3) พ้นื ท่ีการรักษาฟนื้ ฟูที่เกิดละอองฝอยจากหัตถการในระดับสงู เชน่ การเคาะปอด, ส่นั ปอดและดูดเสมหะ, การตรวจประเมินการกลืน เปน็ ต้น 7. แพทย์ และบุคลากรท่เี กี่ยวขอ้ งให้สวมใส่อุปกรณป์ อ้ งกนั ตนเองตามเอกสารแนบท้าย เรือ่ ง แนวปฏิบัตกิ ารใช้ อปุ กรณ์ปอ้ งกันรา่ งกายสว่ นบคุ คลสำ� หรับงานเวชศาสตร์ฟื้นฟู **ทั้งนี้แนวทางอาจมกี ารปรบั ตามความพรอ้ มหรอื นโยบาย ตามความเหมาะสมของแต่ละหน่วยงาน 8. กรณีทำ� หตั ถการผู้ปว่ ยทอี่ ย่ใู นกล่มุ เส่ยี งสงู ที่ระบใุ หบ้ คุ ลากรใสห่ นา้ กาก N95 ถ้าตรวจประเมินแลว้ ผล PCR negative ไมจ่ ำ� เป็นตอ้ งใส่ N95 แนะนำ� ใหใ้ ส่ surgical mask เพียงพอในการป้องกนั 9. แนวทางการเปลี่ยนอุปกรณป์ อ้ งกนั ตนเอง ใหพ้ จิ ารณาแนวทางปฏบิ ัติที่กระทรวงสาธารณสขุ ก�ำหนด 10. ล้างมอื ใหส้ ะอาดอยา่ งถกู วธิ ดี ว้ ยน�้ำยาฆา่ เชื้อ 11. การเตรยี มหอ้ งกอ่ นการรกั ษา (1) ในหอ้ งทท่ี �ำการรักษา จดั สภาพแวดล้อมใหท้ �ำความสะอาดงา่ ย มีอากาศถา่ ยเท ให้เอาส่งิ ของทไี่ มจ่ �ำเปน็ ออกให้หมด (2) พิจารณาความเหมาะสมของวสั ดุปกคลุมพื้นผิวบริเวณส่วนสัมผสั ต่างๆ อาจเลือกใช้วสั ดทุ ใ่ี ช้แลว้ ทง้ิ เชน่ พลาสติกหอ่ หมุ้ ชนิดบาง (plastic wrap) เปน็ ตน้ 12. ใช้เวลาในการรักษาอยา่ งเหมาะสม ในผปู้ ่วยแตล่ ะราย 6 แนวทางปฏิบัตกิ ารปรบั รปู แบบบรกิ ารฟ้นื ฟใู นสถานการณก์ ารระบาดของ COVID-19

13. การดแู ลพน้ื ผวิ และบรเิ วณแวดลอ้ ม (1) เชด็ ท�ำความสะอาดด้วยสารฆา่ เชอ้ื (Surface disinfectant) ที่เหมาะสมส�ำหรับพืน้ ผวิ น้นั ๆ ในความเขม้ ขน้ และระยะเวลาทีส่ ามารถทำ� ลายเช้ือ COVID-19 ได้ หลงั จากเสร็จสิน้ การรกั ษาผปู้ ว่ ยแต่ละราย โดยใหย้ ึดตาม หลัก infectious control ของแตล่ ะโรงพยาบาล (2) ในกรณที ต่ี ้องให้การรกั ษาผู้ปว่ ยตอ่ เนอ่ื งกันหลายรายควรให้มกี ารระบายอากาศในห้องท�ำหตั ถการหรือเว้น ระยะเวลาไวอ้ ย่างนอ้ ย 30 นาที และท�ำความสะอาดพื้นผิว ก่อนเร่มิ การรักษาผู้ป่วยรายต่อไป (3) พื้นทกี่ ารใหบ้ ริการอน่ื ๆ เชน่ จุดนดั , จดุ ช�ำระค่ารกั ษา ใหเ้ ช็ดท�ำความสะอาดพน้ื ผวิ ทกุ 1 ชัว่ โมง และมี แอลกอฮอลเ์ จลส�ำหรับทำ� ความสะอาดมือในทุกจุดบริการ (4) การจัดการผ้าปนเป้ือนตดิ เชือ้ ได้แก่ ผ้าเป้ือนเลอื ด/สารคัดหลัง่ ทม่ี องเหน็ ไดช้ ัดเจน หรอื ท่ีคาดว่าจะปนเปือ้ นเลือด/ สารคดั หลง่ั ให้แยกบรรจใุ นถุงพลาสติกสแี ดง ความจไุ มเ่ กนิ 2/3 ถุง และสง่ ทำ� ความสะอาดตามมาตรฐานการ ซกั ผา้ ตดิ เชื้อ (5) เจ้าหนา้ ท่ี หรือแมบ่ า้ นท่ที �ำความสะอาดพืน้ ผิว และสงิ่ แวดลอ้ ม ต้องสวมอปุ กรณป์ อ้ งกัน คอื หนา้ กากอนามยั face shield/แวน่ ตา ผา้ กนั เป้อื นกนั นำ้� และถงุ มอื ยางอยา่ งหนา 14. ใหจ้ ดั การขยะติดเช้อื โดยท้งิ ในถุงขยะติดเชื้อ (ถงุ แดง) และท�ำการก�ำจัดด้วยวธิ ีการท่ีเหมาะสม 15. ใหน้ �ำมาตรการ physical distancing มาปรบั ใชใ้ นการบรหิ ารจดั การผู้ปว่ ยอย่างเหมาะสม 16. ใหบ้ ริการตอบขอ้ ซักถาม และให้คำ� แนะนำ� การดแู ลตนเองแกผ่ ู้ป่วยและญาติ ผา่ นช่องทางโทรศัพท์ หรอื ชอ่ งทางอ่นื ๆ ท่เี หมาะสม  แนวทางปฏิบตั ิการปรบั รปู แบบบรกิ ารฟ้ืนฟูในสถานการณ์การระบาดของ COVID-19 7

ตวั อย่างการจดั กตลัวุ่มอยค่าัดงกแายรกจแัดลกะลจุ่มดั คลัดำแดยับกคแวลาะมจสัดำลคำ� ดญั บั ขคอวงาผมปู้สว่�ำคยัญทาขงอเงวผช้ปู ศ่วายสทตารง์ฟเวื้นชฟศาู สตร์ฟ้นื ฟู 8 แนวทางปฏบิ ตั ิการปรับรปู แบบบรกิ ารฟืน้ ฟูในสถานการณก์ ารระบาดของ COVID-1-96 -

แนวทางปฏิบัติการปรับรูปแบบบริการฟนื้ ฟูในสถานการณ์การระบาดของ COVID-19 9 -7-

10 แนวทางปฏบิ ตั กิ ารปรบั รปู แบบบรกิ ารฟื้นฟใู นสถานการณก์ ารระบาดของ COVID-19

แนวทางปฏิบัตกิ ารปรบั รูปแบบบรกิ ารฟนื้ ฟูในสถานการณก์ ารระบาดของ COVID-19 11

12 แนวทางปฏบิ ตั กิ ารปรบั รปู แบบบรกิ ารฟื้นฟใู นสถานการณก์ ารระบาดของ COVID-19

แนวทางปฏิบัตกิ ารปรบั รูปแบบบริการฟน้ื ฟใู นสถานการณ์การระบาดของ COVID-19 - 111- 3

14 แนวทางปฏบิ ตั กิ ารปรบั รปู แบบบรกิ ารฟื้นฟใู นสถานการณก์ ารระบาดของ COVID-19 แนวปฏบิ ัติการใชอ้ ปุ กรณ์ปอ้ งกันรา่ งกายส่วนบคุ คลส�ำหรับงานเวชศาสตร์ฟน้ื ฟู 1) กิจกรรมหรอื หัตถการทมี่ ีความเส่ยี งต�่ำ ไดแ้ ก่ การดแู ลรกั ษาผ้ปู ว่ ยในระยะห่างมากกวา่ 1 เมตร หรือระยะห่างน้อยกว่า 1 เมตร แตใ่ ชเ้ วลาระยะสนั้ <5 นาที และไมส่ ัมผัสผู้ปว่ ย/ สิง่ แวดลอ้ มท่ีปนเป้ือนเชอ้ื 2) กิจกรรมหรอื หตั ถการท่ีมคี วามเสี่ยงปานกลาง ไดแ้ ก่ การดูแลรักษาผปู้ ่วยในระยะหา่ งน้อยกว่า 1 เมตร แตใ่ ชเ้ วลามากกว่า 5 นาที หรือ มกี ารสมั ผัสคนผู้ปว่ ย, ผปู้ ่วยท่มี สี ารคัดหล่ังมาก เช่น นำ้� ลาย น้�ำมูก เสมหะ ผู้ป่วยมี tracheostomy tube และไม่มหี ัตถการทีท่ �ำให้กระตุน้ การไอ หรือเกิดละอองฝอยทางเดินหายใจขนาดเลก็ 3) กิจกรรมหรือหัตถการท่มี ีความเส่ียงสงู ไดแ้ ก่ การดแู ลผ้ปู ว่ ยในระยะหา่ งน้อยกวา่ 1 เมตร และมหี ัตถการท่ีกระตุ้นการไอ หรือท�ำใหเ้ กิดละอองฝอยทางเดนิ หายใจขนาดเลก็ ระยะหา่ ง ความเสยี่ งต่�ำ ความเสี่ยงปานกลาง ความเสย่ี งสูง หมายเหตุ ระยะเวลา มากกว่า 1 เมตร* นอ้ ยกวา่ 1 เมตร น้อยกว่า 1 เมตร *ความเสยี่ งต�ำ่ รวมถึง ระยะห่างน้อยกวา่ 1 เมตร แต่ใช้เวลาระยะส้ัน <5 นาที การสัมผสั ผ้ปู ่วย/ น้อยกว่า 5 นาที มากกว่า 5 นาที มากกว่า 5 นาที ส่ิงแวดล้อมที่ปนเปอื้ นเชอื้ สัมผสั ไม่ สมั ผสั กลมุ่ ผูป้ ว่ ยท่มี สี ารคดั หล่งั มาก - + + / ผู้ปว่ ยมี tracheostomy หัตถการทกี่ ระต้นุ การไอ - - + หตั ถการทที่ ำ� ใหเ้ กิดละออง - - + ฝอยทางเดนิ หายใจขนาดเล็ก หมายเหตุ การพิจารณาอปุ กรณ์ปอ้ งกนั ร่างกายสว่ นบคุ คล ถือหลกั ความปลอดภัยและความคุ้มคา่ กรณีทราบผลวา่ เปน็ ผปู้ ว่ ย COVID -19 ให้ถือปฏบิ ตั ิตามคำ� แนะน�ำการใช้ อปุ กรณป์ ้องกันตนเอง กรณี COVID – 19 ฉบบั วนั ท่ี 20 เมษายน 2563 โดยกรมควบคุมโรค กรมการแพทย์รว่ มกบั คณะท�ำงานดา้ นการรกั ษาพยาบาล กระทรวงสาธารณสขุ คณะแพทย์จากมหาวทิ ยาลยั และสมาคมวชิ าชพี ตา่ ง ๆ ในกรณีท่ีไมท่ ราบผลการตรวจทางหอ้ งปฏบิ ัติการทางไวรสั วิทยาให้พิจารณาตามแนวปฏิบตั นิ ้ี

แนวทางปฏิบัตกิ ารปรบั รูปแบบบรกิ ารฟนื้ ฟูในสถานการณก์ ารระบาดของ COVID-19 ตาราตงากราางรเกลาอื รกเชลนือดิกอชปุนกิดรอณปุ กก์ ราณรป์ก้อางรกปนั ้อกงากรันตกิดาเรชตอ้ื ิดแเลชะ้ือแแพลระ่กแรพะรจ่การยะเจชาื้อยไเวชรือ้สั ไโวครโัสรนโคาโร2น0า1920ส1ำ9หรสบั �ำกหารรับดกูแาลรผดู้ปูแ่วลยผหู้ปร่วือยหหัตรถือกหาัตรถสกำาหรรสบั �ำงหารนับเงวาชนศเาวสชตศรา์ฟสื้นตฟรฟ์ ู ื้นฟู หน่วยงาน หตั ถการ หมวก Goggles อปุ กรณ์ Protective รองเทา้ บทู หมายเหตุ ระดบั หรอื face Respiratory ถงุ gown/cover all /leg ความเสย่ี ง shield protection มือ cover/ - shoe กายภาพบำบดั การเซต็ การรักษาดว้ ยเครือ่ งมือทาง ต่ำ - - Surgical mask - cover • ไฟฟา้ บำบัด กายภาพบำบัดท่ีไมส่ ัมผัสผู้ป่วย เช่น ปานกลาง SWD,PMS, Traction ปานกลาง - + - • หตั ถบำบดั ปานกลาง • พลบำบัด การรกั ษาดว้ ยเคร่อื งมอื ทาง ปานกลาง - + Surgical mask - - - • วอยตา้ กายภาพบำบัดในจดุ ที่ไมห่ ันหนา้ เขา้ ปานกลาง หากัน เชน่ ultrasound ทีห่ ลงั ปานกลาง - + Surgical mask - - - การรกั ษาดว้ ยเครอ่ื งมอื ทาง - + Surgical mask - - - กายภาพบำบดั ในจดุ ที่ต้องหันหนา้ เขา้ - + หากัน เช่น ultrasound ทีข่ ้อมอื - + Surgical mask -- - *ใช้ในกรณีผู้ปว่ ยทต่ี อ้ งให้ความชว่ ยเหลอื - +* Surgical mask - ระดบั มาก การใหห้ ตั ถการทหี่ ันหนา้ เขา้ หากัน Surgical mask - -/ - สัมผสั ผปู้ ่วยเปน็ เวลามากกว่า 5 นาที Surgical mask Protective gown* - *กรณีผู้ปว่ ยทม่ี เี สมหะ มีการสมั ผัสคนไข้ เชน่ stretching, mobilization อย่างใกล้ชิด - Protective gown การยก เคล่อื นยา้ ยผปู้ ว่ ยขน้ึ -ลง *ตอนเซต็ ผู้ปว่ ยเขา้ กบั เครอ่ื ง รถเขน็ /เตยี ง/เครอื่ งปรบั ยืน -- การให้การรักษาโดยการออกกำลงั กาย ยดื กล้ามเน้อื ฝกึ การทรงตวั ฝึกเดนิ การรักษาดว้ ยการกดวอยตา้ • Robot& การรกั ษากับเครอ่ื งมอื และ ต่ำ - hi-tech คอมพวิ เตอร์ ปานกลาง 15 - 14 -

16 แนวทางปฏบิ ตั กิ ารปรบั รปู แบบบรกิ ารฟื้นฟใู นสถานการณก์ ารระบาดของ COVID-19 หนว่ ยงาน หตั ถการ หมวก Goggles อปุ กรณ์ Protective รองเท้าบทู หมายเหตุ ระดบั หรอื face Respiratory ถงุ gown/cover all /leg *Face shield แบบพิเศษ ความเสีย่ ง shield protection มอื cover/ - shoe กายภาพบำบัด การใหก้ ารรกั ษาโดยการออกกำลัง ปานกลาง - Face -- cover • ธาราบำบัด กายในน้ำ ปานกลาง - shield* • ฟิตเนส - - การตรวจประเมินผู้ปว่ ย ต่ำ - + • กายภาพปอด ปานกลาง - Surgical mask - - - การออกกำลงั กายดว้ ยเครอ่ื ง + + Surgical mask - - - กิจกรรมบำบัด สูง Surgical mask - - - การออกกำลงั กายเฉพาะบคุ คล โดย - + นำ้ กายภาพบำบัดออกแบบและกำกับ ตำ่ + N95 + Protective gown - N95 หรอื อุปกรณท์ ี่มคี ณุ สมบัติเทียบเทา่ ท่าออกกำลงั กายให้ สงู - + ปานกลาง - + Surgical mask - - - การทำกายภาพปอด ปานกลาง + Percussion &vibration/ + N95 + Protective gown - N95 หรือ อุปกรณ์ที่มคี ณุ สมบตั ิเทียบเทา่ cough therapy/ Breathing exercise หรอื พจิ ารณาอุปกรณ์เสรมิ เช่น ใชฉ้ ากก้นั รวมถึงการsuction รว่ มดว้ ย Surgical mask - - - คัดกรอง ซกั ประวัติ วัดสญั ญาณชพี Surgical mask - - - Swallowing training /rehabilitation Perception and cognitive training Robotic based/ virtual reality based/ Hi-technology OT program - 15 -

แนวทางปฏิบัตกิ ารปรบั รูปแบบบรกิ ารฟนื้ ฟูในสถานการณก์ ารระบาดของ COVID-19 หน่วยงาน หัตถการ หมวก Goggles อปุ กรณ์ Protective รองเท้าบทู หมายเหตุ กิจกรรมบำบดั ระดบั หรอื face gown/cover all /leg ความเสีย่ ง shield Respiratory ถงุ cover/ แกไ้ ขการพดู protection มือ - shoe - cover Driving rehabilitation ปานกลาง - + Surgical mask - - - - UE. functional training ปานกลาง - + Surgical mask - - - - ADL training ปานกลาง - + Surgical mask - - - - Sitting balance training ปานกลาง - + Surgical mask - - - Transfer training ปานกลาง - + Surgical mask - - Kinetic activity ตำ่ - - Surgical mask - - Home program/splint/devices ปานกลาง - + Surgical mask - - คัดกรอง ซักประวัติ วดั สัญญาณชีพ ตำ่ - + Surgical mask - - การฝึกพดู ในผ้ปู ่วยท่ีไมต่ อ้ งมองปากผู้ ปานกลาง - + Surgical mask + - ใชฉ้ ากก้นั ฝกึ เช่น การฝกึ เรียกชือ่ การสอน คำศพั ท์ การฝึกฟังเข้าใจ การฝึกพูดในผ้ปู ว่ ยทม่ี ีเสมหะ/นำ้ มกู / ปานกลาง - + Surgical mask + - - พจิ ารณาอปุ กรณ์เสริม เชน่ ใชฉ้ ากกั้น น้ำลายไหล/เจาะคอ/ใส่NG tube -- -- การนวดปากและลิน้ ปานกลาง - + Surgical mask + - - *ระยะห่างระหว่างผู้ฝึกและผู้ป่วยควร การบรหิ ารอวัยวะท่ีใช้ในการพดู ปานกลาง - + Surgical mask + มากกว่า 1 เมตร และ/หรือใช้ฉากกั้น การฝึกพดู ในผู้ป่วยท่ตี ้องมองปากผู้ฝึก ปานกลาง - Face ไมส่ ามารถใส่ได้* + และทำตาม (ต้องถอดหนา้ กากทง้ั ผู้ฝึก shield ท้งั ผู้ หรือ mask ใส และผปู้ ่วย) ฝกึ และ ที่มองเหน็ ปาก (กรณี ผู้ปว่ ย ทีส่ ามารถจัดหาได)้ การฝกึ พดู แบบกลมุ่ (ที่มตี ั้งแต่ 3 คน ปานกลาง - + Surgical mask + - - เน้นย้ำการปฏิบัติตามหลักการรักษา ระยะหา่ งระหวา่ งบุคคล ขึ้นไปรวมผฝู้ กึ ) 17 - 16 -

18 แนวทางปฏบิ ตั กิ ารปรบั รปู แบบบรกิ ารฟื้นฟใู นสถานการณก์ ารระบาดของ COVID-19 หนว่ ยงาน หัตถการ หมวก Goggles อุปกรณ์ Protective รองเทา้ บูท หมายเหตุ ระดบั หรอื face gown/cover all /leg งานฟ้นื ฟู ความเสยี่ ง shield Respiratory ถงุ cover/ สมรรถภาพเดก็ protection มอื - shoe + - cover คัดกรอง ซกั ประวตั ิ วดั สญั ญาณชีพ ตำ่ - + Surgical mask - นดั คนไข้ ออกบัตร ช้แี จงเงอื่ นไขการ ต่ำ - + Surgical mask - - - พบแพทย/์ การฝกึ ปานกลาง - + แพทย์และพยาบาลซกั ประวตั ิ ปานกลาง - Surgical mask - *Protective - ตรวจร่างกาย วางแผนการรกั ษา + gown การฝกึ กายภาพแบบเดี่ยว ปานกลาง - Surgical mask - - Conventional PT เช่น การยดื + *Protective กลา้ มเนอ้ื การฝกึ คืบ คลาน ยืน เดิน ปานกลาง- + + Surgical mask - gown - *พิจารณาใส่ในกรณีผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงใน เปน็ ตน้ สงู * + การแพร่กระจายสารคัดหลั่ง ขึ้นกับดุลย การฝกึ กายภาพแบบกล่มุ Protective gown พินจิ ของแพทย์เจา้ ของไข้หรือสหวิชาชีพ Conventional PT (กลมุ่ ละ 3-4 คน ปานกลาง- - เน้นย้ำการปฏิบัติตามหลักการรักษา ระยะเวลา 3 ช่ัวโมง/กลุม่ ) สูง* *Protective การกระต้นุ วอยตา้ แก่ผปู้ ว่ ยเดก็ gown - ระยะหา่ งระหว่างบคุ คล การสอนกลุ่มผ้ปู กครองกระตุ้นวอยตา Surgical mask หรือ - - *ความเสี่ยงสูงในกรณีที่ผู้ป่วยเด็กร้องมาก (มีทง้ั ผปู้ ว่ ยเดก็ และผปู้ กครองในหอ้ ง N95* - ท ำ ใ ห ้ เ ก ิ ด ก า ร ก ร ะ จ า ย ข อ ง ส า ร ค ั ด ห ลั่ ง ฝึก) Surgical mask หรอื - ในขณะทีผ่ ฝู้ กึ สมั ผัสอยา่ งใกล้ชดิ N95* *พิจารณาใส่ในกรณีผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงใน การแพร่กระจายสารคัดหลั่ง ข้ึนกับดุลย พินจิ ของแพทย์เจา้ ของไข้หรือสหวชิ าชพี - เน้นย้ำการปฏิบัติตามหลักการรักษา ระยะหา่ งระหวา่ งบุคคลกรณไี ด้รบั การตรวจ - 17 -

แนวทางปฏิบัตกิ ารปรบั รูปแบบบรกิ ารฟนื้ ฟูในสถานการณก์ ารระบาดของ COVID-19 หน่วยงาน หัตถการ หมวก Goggles อุปกรณ์ Protective รองเทา้ บทู หมายเหตุ ระดับ หรอื face gown/cover all /leg ความเสี่ยง shield Respiratory ถงุ cover/ *พิจารณาใส่ในกรณีผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงใน protection มอื *Protective shoe การแพร่กระจายสารคัดหลั่ง ขึ้นกับดุลย- gown cover พนิ ิจของแพทย์เจ้าของไขห้ รอื สหวชิ าชพี งานฟื้นฟู การฝกึ กจิ กรรมบำบดั แบบเดีย่ วในเดก็ ปานกลาง - + Surgical mask - - - เน้นย้ำการปฏิบัติตามหลักการรักษา สมรรถภาพเดก็ ดา้ นรา่ งกาย หรือ พฤตกิ รรม ปานกลาง - + Surgical mask - *Protective ระยะห่างระหว่างบคุ คล gown - การฝกึ กจิ กรรมบำบดั แบบกลมุ่ ในเด็ก ปานกลาง - + ท่มี ีอาการรุนแรง เชน่ นำ้ ลายไหล ไม่ Surgical mask - *Protective - *พิจารณาใส่ในกรณีผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงใน สามารถทำตามคำส่งั ได้ ใช้ระยะเวลา + gown การแพร่กระจายสารคัดหลั่ง ขึ้นกับดุลย- 1 ชัว่ โมง/กลุ่ม(มีผูป้ กครองในขณะฝกึ ) + พินจิ ของแพทย์เจา้ ของไขห้ รอื สหวชิ าชีพ + - เน้นย้ำการปฏิบัติตามหลักการรักษา การฝกึ กจิ กรรมบำบัดแบบกล่มุ ในเด็ก + ระยะหา่ งระหว่างบคุ คล ทีส่ ามารถทำตามคำส่ังได้ใช้ระยะเวลา + 1 ช่ัวโมง/กลุ่ม (มีผู้ปกครองในขณะ N95 หรอื อุปกรณ์ทม่ี ีคณุ สมบตั เิ ทียบเท่า ฝกึ ) + + งานเดยแ์ คร์ การนวดปาก ปานกลาง - Surgical mask + protective gown - การกระตุ้นการกลืน สูง + N95 + Protective gown - คัดกรอง ซกั ประวตั ิ วดั สญั ญาณชพี ต่ำ - -- - กายภาพบำบดั ไดแ้ ก่ passive , - Surgical mask -- - ambulation, gait training ปานกลาง Surgical mask - กิจกรรมบำบัด ได้แก่ Hand ปานกลาง Surgical mask - - - function, cognitive & perception - training ปานกลาง - Surgical mask + - - Oral motor exercise ปานกลาง Surgical mask - - เน้นย้ำการปฏิบัติตามหลักการรักษา Group activities (ไม่เกนิ 5 คน) ระยะห่างระหวา่ งบุคคล 19 - 18 -

20 แนวทางปฏบิ ตั กิ ารปรบั รปู แบบบรกิ ารฟื้นฟใู นสถานการณก์ ารระบาดของ COVID-19 หนว่ ยงาน หัตถการ หมวก Goggles อุปกรณ์ Protective รองเทา้ บูท หมายเหตุ ระดับ หรือ face gown/cover all /leg ความเสีย่ ง shield Respiratory ถงุ cover/ *กรณผี ปู้ ว่ ยเดก็ ท่มี ีนำ้ ลายหรอื น้ำมกู มาก protection มอื - shoe *กรณีผปู้ ว่ ยท่มี ีเสมหะ มีการสัมผัสใกล้ชิด Protective gown cover งานดนตรบี ำบดั กจิ กรรมดนตรีบำบัดแบบกลุ่มผใู้ หญ่ ปานกลาง - + Surgical mask - Protective gown - งานกายอุปกรณ์ กิจกรรมดนตรีบำบดั แบบกล่มุ เด็ก ปานกลาง - + Surgical mask +* แพทย์ ปานกลาง - + - กจิ กรรมบำบัด/กายบำบดั รว่ มกับ Surgical mask - ดนตรบี ำบัดในผปู้ ่วยดา้ นรา่ งกาย ต่ำ - + - การนำฝึก breathing exercise โดย ใช้ดนตรีประกอบ ปานกลาง - + Surgical mask - - - การฝกึ การออกเสยี งโดยใชด้ นตรี ปานกลาง + + แพทย์/นักกายภาพตรวจประเมนิ Surgical mask - - - รา่ งกาย ปานกลาง + + Surgical mask - - - เนื่องจากกิจกรรมกายอุปกรณ์ ผู้ให้บริการ การหลอ่ แบบอปุ กรณ์ ได้แก่ prosthesis, orthosis, insole, ปานกลาง + + Surgical mask - - มักจะอยใู่ นระดับต่ำกว่าผูป้ ่วย silicone ปานกลาง + + - การทดลองอปุ กรณก์ ับผปู้ ว่ ย ปานกลาง - + การตรวจประเมินหลงั ใชก้ ายอุปกรณ์ ปานกลาง - + Surgical mask - - - ซกั ประวัติและตรวจรา่ งกาย ปานกลาง - + Surgical mask - - - Electrodiagnosis : NCV ปานกลาง - + Surgical mask - - - Electrodiagnosis : EMG Surgical mask - - - Injection (Phenol / botox / ปานกลาง - + Surgical mask + - - intraarticular) ปานกลาง - + Surgical mask + - - ฝังเข็ม/dry needling ปานกลาง - + Laser, shock wave, TMS, PMS Surgical mask + - - Urodynamic, cystometry Surgical mask - - - Surgical mask - - - - 19 -

แนวทางปฏิบัตกิ ารปรบั รูปแบบบรกิ ารฟนื้ ฟูในสถานการณก์ ารระบาดของ COVID-19 หน่วยงาน หัตถการ หมวก Goggles อปุ กรณ์ Protective รองเทา้ บูท หมายเหตุ แพทย์ ระดบั หรือ face Respiratory ถงุ gown/cover all /leg ความเสี่ยง shield protection มือ cover/ N95 หรือ อุปกรณท์ ่มี คี ุณสมบัตเิ ทยี บเทา่ การพยาบาล/ Protective gown shoe N95 หรอื อปุ กรณท์ ่มี ีคุณสมบตั เิ ทยี บเทา่ ผูช้ ว่ ยพยาบาล VF สูง + + N95 + Cover all cover VE สูง + Face N95 + shield & - goggles Face Leg cover shield & ใสท่ ่อชว่ ยหายใจ สงู + goggles N95 + Cover all Leg cover N95 หรอื อุปกรณ์ทีม่ ีคณุ สมบัตเิ ทียบเท่า Face ทำ CPR* สูง + shield & N95 + Cover all Leg cover **ตามแนวปฏิบัติเวชศาสตร์ฉุกเฉิน/ goggles + Surgical mask สถานพยาบาล + Surgical mask N95 หรอื อุปกรณ์ท่ีมคี ุณสมบตั ิเทียบเทา่ + N95 คดั กรอง ซักประวัตวิ ดั สญั ญาณชีพ ปานกลาง - -- - ใช้เวลามากกวา่ 5 นาทตี อ่ ราย เปลีย่ นสายสวนปัสสาวะ/เกบ็ ปัสสาวะ ปานกลาง + + N95 สง่ ตรวจ - Surgical mask + Protective gown - เปลยี่ นสายอาหารทางสายยาง สงู + + Surgical mask (NG tube) + Surgical mask + Protective gown - N95 หรือ อปุ กรณท์ ่มี ีคณุ สมบัตเิ ทียบเท่า สงู + + Surgical mask ดดู เสมหะ/เกบ็ เสมหะส่งตรวจ ต่ำ - + Protective gown - N95 หรอื อปุ กรณ์ที่มคี ณุ สมบัตเิ ทยี บเท่า ตรวจคลน่ื ไฟฟา้ หัวใจ ปานกลาง - - Surgical mask เจาะเลอื ด ปานกลาง - -- - ทำแผล/ตกแตง่ แผล ปานกลาง - การให้ยา/สารนำ้ ทางหลอดเลอื ดดำ/ +- - ทางกลา้ มเนือ้ ต่ำ - การฉีดยาทางกลา้ มเนือ้ +- - +- - +- - 21 - 20 -

22 แนวทางปฏบิ ตั กิ ารปรบั รปู แบบบรกิ ารฟื้นฟใู นสถานการณก์ ารระบาดของ COVID-19 หน่วยงาน หตั ถการ หมวก Goggles อปุ กรณ์ Protective รองเท้าบทู หมายเหตุ ระดบั หรือ face gown/cover all /leg ความเส่ยี ง shield Respiratory ถงุ cover/ N95 หรือ อุปกรณท์ ่ีมคี ณุ สมบตั เิ ทียบเทา่ protection มือ Protective gown shoe N95 หรือ อุปกรณท์ มี่ ีคณุ สมบตั ิเทียบเท่า - cover การพยาบาล/ การพ่นยา สูง + + N95 + - ผ้ชู ว่ ยพยาบาล ปานกลาง - + Surgical mask - - การให้ oxygen ทาง canular + + - การให้ oxygen ทาง mask/ สงู N95 - mask with bag + + การชว่ ยแพทย์ทำ ปานกลาง - cystometry/urodynamic - - การช่วยแพทย์ในหอ้ งเครอื่ งมอื พเิ ศษ ตำ่ Surgical mask + Protective gown - ultrasound, laser , NCV, EMG, + + การชว่ ยแพทยต์ รวจ VE, VF สงู Surgical mask - - - (suction) - + การชว่ ยแพทย์ฉีดยา phenol/botox ปานกลาง - + N95 + Protective gown - N95 หรอื อุปกรณ์ท่มี ีคุณสมบตั เิ ทียบเท่า ปานกลาง การชว่ ยแพทย์เจาะนำ้ ข้อเขา่ /ฉีดยา - + Surgical mask - - - เขา้ ขอ้ เข่า ปานกลาง - + Surgical mask + - - การชว่ ยแพทย์ฝังเข็มเฉพาะจดุ ปานกลาง ให้คำแนะนำผ้มู ารบั บริการกอ่ น/หลงั - + Surgical mask + - - พบแพทย์ ปานกลาง + Face Surgical mask - - - พิจารณาอปุ กรณ์เสรมิ เชน่ ใช้ฉากก้ัน ดแู ลผปู้ ่วยฉกุ เฉนิ และสังเกตอาหาร สูง shield & ทมี ทำ CPR** + goggles Surgical mask -- - สูง + N95 - พยาบาลผ้ทู ำหนา้ ท่ดี า้ น + Cover all Leg cover **ตามแนวปฏิบัติเวชศาสตร์ฉุกเฉิน/ airway N95 สถานพยาบาล N95 หรือ อุปกรณ์ที่มี - บุคลากรอนื่ ในทีม คุณสมบัตเิ ทียบเทา่ + Protective gown - N95 หรอื อุปกรณท์ ่มี คี ณุ สมบัตเิ ทียบเท่า - 21 -

แนวทางปฏิบัตกิ ารปรบั รูปแบบบรกิ ารฟนื้ ฟูในสถานการณก์ ารระบาดของ COVID-19 หน่วยงาน หตั ถการ หมวก Goggles อปุ กรณ์ Protective รองเทา้ บูท หมายเหตุ ระดับ หรือ face gown/cover all /leg การพยาบาล/ ความเสย่ี ง shield Respiratory ถุง cover/ *กรณีผู้ป่วยใส่ท่อช่วยหายใจ ดูดเสมหะ ผู้ชว่ ยพยาบาล protection มอื -/ shoe พ่นยา ถอื เป็นความเสีย่ งสูง + protective gown cover - N95 หรือ อปุ กรณท์ ี่มีคณุ สมบัติเทียบเทา่ ดูแลผู้ป่วยขณะอยู่บนรถฉุกเฉินเพื่อ ปานกลาง- -/+ Surgical maskหรอื + - - N95 - ส่งตอ่ (refer) สงู * + Protective gown - - - เตรยี มอปุ กรณ์ในการรกั ษาพยาบาล ตำ่ - Surgical mask - - - เกบ็ ล้างอปุ กรณ์ในการดดู เสมหะ ปานกลาง - + Surgical mask + เกบ็ ล้างอุปกรณ์ในการพยาบาลท่ีไม่ - Surgical mask - สัมผสั สารคัดหล่งั ต่ำ + Flushing ทำความสะอาดอวยั วะ - Surgical mask + -- กอ่ นทำ cytometry/urodynamic ปานกลาง - เคลื่อนย้ายผู้ปว่ ย - - Surgical mask - -/ *กรณีต้องยกผู้ปว่ ยทม่ี เี สมหะ ปานกลาง - protective - - นำสง่ ผ้ปู ว่ ยโดยw/c ไปยังตกึ ตา่ ง ๆ ตำ่ - - Surgical mask - gown* - ตำ่ - + Surgical mask + - - ทำความสะอาด w/c ตำ่ - Surgical mask + - รบั -สง่ ผา้ ใชแ้ ลว้ ต่ำ - + Surgical mask + - - รับ-สง่ อปุ กรณ์/เคร่อื งมือ ต่ำ - Surgical mask + - - สง่ ส่ิงส่งตรวจทสี่ ถาบันบำราศ ปานกลาง - Surgical mask + - การสอนและฝกึ ปฏิบัตกิ ารสวน - ปัสสาวะดว้ ยตนเองแบบสะอาด ปานกลาง - Surgical mask + - การสอนและฝกึ ผู้ป่วยโรคระบบ ประสาทถา่ ยอจุ จาระ กรณี -- neurogenic bowel 23 - 22 -

24 แนวทางปฏบิ ตั กิ ารปรบั รปู แบบบรกิ ารฟื้นฟใู นสถานการณก์ ารระบาดของ COVID-19 หน่วยงาน หตั ถการ หมวก Goggles อุปกรณ์ Protective รองเทา้ บทู หมายเหตุ ระดับ หรอื face gown/cover all /leg ความเสยี่ ง shield Respiratory ถุง cover/ protection มอื - shoe - cover การพยาบาล/ การช่วยการถา่ ยอจุ จาระ ปานกลาง - + Surgical mask + ผู้ชว่ ยพยาบาล ปานกลาง - + Surgical mask + - การตัดแต่งหนังดา้ น สหวชิ าชีพ (trim callus) ปานกลาง - + - การประเมนิ การสมานของแผลกดทับ และการสอนการดแู ลแผลกดทบั ปานกลาง - + Surgical mask + - - การใหค้ ำปรกึ ษาด้านความพิการ ต่ำ - - การติดตามหลงั จำหนา่ ยทางโทรศัพท์ - + Surgical mask - - - การเย่ียมบา้ น ปานกลาง - - - - + - - Surgical mask หมายเหตุ: คำแนะนำในการป้องกันการแพร่กระจายเชื้อ COVID-19 ในการให้บริการผปู้ ว่ ยสำหรบั งานบริการฟน้ื ฟู 1) ควรทำความสะอาดมือด้วยสบ่แู ละนำ้ หรอื แอลกอฮอลเ์ จล ท้งั กอ่ นและหลังสมั ผัสผปู้ ่วย รวมถงึ การล้างมือในทุกข้ันตอนของการถอดอปุ กรณ์ PPE 2) การสวม การถอด PPE ตอ้ งทำให้ถูกขนั้ ตอน โดยศึกษาจากแนวทางปฏิบัติของกระทรวงสาธารณสุข 3) ในกรณีท่ี สถานพยาบาล ไมม่ ีหน้ากากอนามยั N95 อาจพจิ ารณาใชอ้ ุปกรณ์ทมี่ คี ุณสมบตั เิ ทยี บเท่า ในหัตถการทมี่ ีความเสย่ี งสูง 4) แนวทาง การ reuse หน้ากากอนามัย N95 อา้ งองิ ตามแนวทางของกระทรวงสาธารรณสุข 5) ในหัตถการการชว่ ยฟืน้ คนื ชีพ (Cardio-Pulmonary Resuscitation: CPR) ** ใหถ้ อื ปฏบิ ตั ิการแนวทางของสถานพยาบาล/ เวชปฏิบัตฉิ กุ เฉิน 6) Protective gown หมายรวมถงึ a. Isolation gown กาวน์ท่ที ำดว้ ยพลาสตกิ CPE (chlorinated polyethylene) อาจจะเปน็ แบบท่ปี ิดเฉพาะด้านหนา้ หรือปดิ รอบตัว b. Surgical gown หรอื surgical isolation gown c. ชดุ กนั นำ้ อน่ื ๆ พิจารณาใช้ทดแทนในกรณีที่ไม่มี 5.1หรอื 5.2 - 23 -

หมายเหต:ุ ค�ำแนะนำ� ในการป้องกันการแพรก่ ระจายเชื้อ COVID-19 ในการให้บริการผู้ป่วยส�ำหรับงานบริการฟื้นฟู 1) ควรท�ำความสะอาดมือด้วยสบู่และนำ้� หรือ แอลกอฮอล์เจล ทัง้ กอ่ นและหลงั สมั ผสั ผูป้ ว่ ย รวมถึงการล้างมอื ในทกุ ขนั้ ตอนของการถอดอปุ กรณ์ PPE 2) การสวม การถอด PPE ตอ้ งท�ำใหถ้ ูกขัน้ ตอน โดยศึกษาจากแนวทางปฏบิ ัตขิ องกระทรวงสาธารณสุข 3) ในกรณที ่สี ถานพยาบาล ไมม่ หี น้ากากอนามยั N95 อาจพจิ ารณาใชอ้ ุปกรณ์ทม่ี คี ณุ สมบตั ิเทยี บเทา่ ในหัตถการทีม่ ี ความเสย่ี งสูง 4) แนวทางการ reuse หนา้ กากอนามยั N95 อ้างอิงตามแนวทางของกระทรวงสาธารรณสุข 5) ในหตั ถการการช่วยฟืน้ คืนชีพ (Cardio-Pulmonary Resuscitation: CPR) ** ใหถ้ ือปฏบิ ตั ิการแนวทางของ สถานพยาบาล/ เวชปฏบิ ตั ิฉุกเฉนิ 6) Protective gown หมายรวมถงึ a. Isolation gown กาวน์ทที่ �ำดว้ ยพลาสตกิ CPE (chlorinated polyethylene) อาจจะเปน็ แบบทป่ี ดิ เฉพาะ ดา้ นหน้าหรือปิดรอบตวั b. Surgical gown หรอื surgical isolation gown c. ชดุ กันนำ้� อ่ืนๆ พจิ ารณาใช้ทดแทนในกรณีทไ่ี มม่ ี 5.1 หรอื 5.2 7) ใหผ้ ปู้ ่วยสวมหน้ากากอนามยั ตลอดเวลาทีอ่ ยู่ในสถานพยาบาล ยกเว้นกรณที มี่ หี ัตถการที่จำ� เป็นตอ้ งถอดหน้ากาก 8) ในกรณใี หบ้ ริการแบบกลมุ่ ควรจดั ระยะหา่ งระหวา่ งบคุ คลอย่างน้อย 1-2 เมตร ตามหลัก droplet & contact precautions 9) ในหตั ถการทม่ี คี วามเส่ยี งปานกลาง แต่เปน็ ผูป้ ่วยท่มี ีโอกาสแพร่กระจายสารคัดหลัง่ มาก เชน่ ผปู้ ่วยเด็ก ผู้ปว่ ยที่ มี tracheostomy เป็นตน้ พิจารณาใส่ protective gown ขึ้นกับดุลยพินจิ ของแพทยแ์ ละสหวชิ าชีพ 10) แนวทางการจดั สง่ิ แวดลอ้ มของสถานพยาบาล ให้ยดึ ตามหลัก infectious control ของแตล่ ะโรงพยาบาล 11) การท�ำความสะอาดเบาะ เตียง อุปกรณ์การฝึกต่าง ๆ ใหย้ ึดตามหลกั infectious control ของแตล่ ะโรงพยาบาล 12) กรณที �ำหัตถการผูป้ ่วยท่อี ยู่ในกล่มุ เสย่ี งสงู ทร่ี ะบใุ ห้บคุ ลากรใสห่ น้ากาก N95 ถา้ ตรวจประเมินแล้วผล PCR negative ไม่จำ� เป็นต้องใส่ N95 แนะน�ำให้ใส่ surgical mask เพียงพอในการป้องกนั 13) ควรจดั แยก zone การใหบ้ ริการทเ่ี ปน็ กลมุ่ เส่ียงสูงในหตั ถการทที่ �ำให้เกดิ ละอองฝอยเช่น chest PT, suction ควรท�ำในห้องท่มี กี ารระบายอากาศท่ดี ี หรอื ถ้าในสถานพยาบาลที่จดั zone ไมไ่ ด้ ควรทำ� หตั ถการใกล้หน้าตา่ งหรือ ประตู และใช้พดั ลมตั้งโต๊ะเปา่ เพื่อเพมิ่ การระบายอากาศ ถา้ ในห้องปรับอากาศ ควรปิดเคร่อื งปรบั อากาศ แลว้ เปิด หน้าต่างและใช้พัดลมตั้งโตะ๊ เปา่ เพอ่ื เพ่ิมการระบายอากาศ 14) การให้บรกิ ารทีเ่ ปน็ กล่มุ เสยี่ งสงู ในหัตถการท�ำให้เกิดละอองฝอยในห้องปดิ และไม่มีระบบระบายอากาศ เชน่ Video fluoroscopy (VF) เปน็ ต้น แนะนำ� ให้เปดิ ประตทู งิ้ ไวห้ ลังท�ำหตั ถการทันทแี ละใชเ้ ครอ่ื ง HEPA mobile air purifier เปดิ ไวห้ นา้ ประตู หรืออาจต้ังไวใ้ กลผ้ ้ปู ว่ ยช่วงท�ำหัตถการ และให้ผูป้ ว่ ยหันหนา้ ไปที่เคร่อื ง แนวทางปฏิบัติการปรับรปู แบบบรกิ ารฟน้ื ฟใู นสถานการณก์ ารระบาดของ COVID-19 25

เอกสารอา้ งองิ 1) แนวทางการจดั ท�ำ MODIFIED AIIR ส�ำหรับผ้ปู ่วยโรคตดิ เช้ือไวรสั โคโรนา 2019 (COVID-19) ในสถานการณ์ฉกุ เฉนิ ฉบับวันท่ี 27 มนี าคม 2563 (http://www.hsscovid.com/img/pressure.pdf) 2) ขอ้ แนะนำ� แนวปฏบิ ัติการปอ้ งกันและควบคมุ โรคตดิ เช้ือ กรณโี รคโคโรน่าไวรัสสายพันธใุ์ หม่ 2019 (Novel Corona virus: nCoV) (ฉบับวันท่ี 3 กมุ ภาพนั ธ์ 2563) โดยส�ำนกั งานป้องกัน ควบคุมโรคติดเชื้อและเชอ้ื ด้อื ยาในโรงพยาบาล สถาบันบ�ำราศนราดูร (https://ddc.moph.go.th/viralpneumonia/file/guidelines/G32.pdf) 3) คำ� แนะนำ� การเตรยี มความพรอ้ มของสถานพยาบาลรองรบั โรคตดิ เช้อื ไวรสั โคโรนา ๒๐๑๙ (Checklist for Health facilities on COVID-19 response) ตามมาตรฐานกรมควบคมุ โรค กระทรวงสาธารณสุข3 (https://ddc.moph. go.th/viralpneumonia/file/g_health_care/g06_facility_030463.pdf) 4) คำ� แนะน�ำการใช้อปุ กรณ์ป้องกันตนเอง (personal protective equipment) กรณี covid – 19 ฉบบั วนั ที่ 20 เมษายน 2563 โดยกรมควบคมุ โรค กรมการแพทย์และคณะทำ� งานด้านการรกั ษาพยาบาล กระทรวงสาธารณสุข คณะแพทย์จากมหาวทิ ยาลัย และสมาคมวิชาชีพตา่ ง ๆ(https://ddc.moph.go.th/viralpneumonia/file/g_ health_care/g07_ppe_200463.pdf) 5) คำ� แนะน�ำในการดแู ลสขุ ภาพบคุ ลากรทางการแพทย์ ในสถานการณก์ ารระบาดโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา2019 (COVID-19) โดยสมาคมพยาบาลอาชวี อนามยั แหง่ ประเทศไทย (http://dmsic.moph.go.th/index/de- tail/8114) 6) โปรแกรมปกปอ้ งบุคลากรจากสถานการณก์ ารแพรร่ ะบาด covid -19 สำ� หรับสถานบรกิ ารสาธารณสขุ สถาบนั อาชวี เวชศาสตรส์ ่ิงแวดล้อม โรงพยาบาลนพรัตนร์ าชธานี กรมการแพทย์ (https://www.nur.psu.ac.th/covid-19.pdf) 7) คำ� แนะน�ำในการใหบ้ ริการเวชกรรมฟ้ืนฟใู นสถานการณโ์ รค covid -19 ระบาด โดยราชวทิ ยาลยั แพทยเ์ วชศาสตร์ ฟื้นฟแู ห่งประเทศไทย และสมาคมเวชศาสตร์ฟื้นฟแู หง่ ประเทศไทย 26 แนวทางปฏบิ ัตกิ ารปรับรปู แบบบรกิ ารฟน้ื ฟูในสถานการณ์การระบาดของ COVID-19