คู่มือประชาชน โรคหลอดเลือดสมอง

¡ÒôѴá»Å§ÊÀÒ¾ºÒŒ ¹áÅÐÊèÔ§áÇ´ÅŒÍÁ 1. พนี้ ภายในตวั อาคาร ควรมรี ะดบั เดยี วกันตลอดทง้ั ช้นั และไมล นื่ 2. ในกรณีท่ีมีขั้นบันได หรือพ้ืนตางระดับ ควรทำทางลาดเอียงเขา ตวั อาคาร โดยมคี วามชัน ไมเกิน 5 องศา หรือ สัดสวนความสูงตอ ความยาวไมน อยกวา 1 ตอ 12 และความกวา ง ไมนอยกวา 90 เซนติเมตร 3. ประตูกวางประมาณ 1 เมตรข้ึนไป เพ่ือใหรถเข็นเขาออกงาย ไมควร ใหม ีธรณปี ระตู ประตคู วรเปนแบบบานเล่อื นและทีจ่ ับเปน แบบดามจบั ทจ่ี บั ไดถนัดมอื 4. บันได ตองไมชันมากเกินไป ควรมีราวเกาะท้ัง 2 ขาง ความสูงของ ราวเกาะท่เี หมาะสม คอื ประมาณ 90 เซนติเมตร และมผี ิวไมล ืน้ 5. อปุ กรณและเครือ่ งใชภายในบา น เตียงควรมีความสูงเทากับระดับที่นั่งเกาอี้รถเข็น หรือประมาณ 48-52 เซนตเิ มตร โตะหรือเคานเตอร ควรสูงกวาที่พักแขน ของเกาอ้ีรถเข็นเล็กนอย หรือประมาณ 76-85 เซนตเิ มตร ช้ันวางของ สวิทซไฟ โทรศัพท ควรมี ความสูงพอเหมาะที่ผูใช เกาอ้ี รถเข็น เออื้ มถงึ หรอื ประมาณ 38-120 เซนตเิ มตร ที่มา “บานวิถีอิสระ” ศูนยส ริ ินธรเพือ่ การฟน ฟสู มรรถภาพทางการแพทยแหง ชาติ ¤ÙÁ‹ Í× âäËÅÍ´àÅÍ× ´ÊÁͧ 45 (ÍÁÑ ¾Òμ ÍÑÁ¾Ä¡É) ÊÓËÃºÑ »ÃЪҪ¹

¡ÒôѴá»Å§ËŒÍ§¹Óé ËÍŒ §ÊÇŒ Á 1. ประตูหอ งนำ้ ควรกวางประมาณ 1 เมตร (รถเขน็ เขา–ออกได) และไมมธี รณปี ระตู 2. โถสวม สูงประมาณ 16–19 น้ิว ขึ้นกับความสูงของผูปวย ถาเต้ีย เกนิ ไปจะทำใหลุกลำบาก 3. ถาเปนโถสวมชนิดน่ังยอง ควรดัดแปลงโดยใชเกาอี้พลาสติกมีพนักพิง เจาะรูตรงกลางใหมีขนาดกวางพอประมาณ หรือใชเกาอ้ีนั่งถาย สำเรจ็ รูป เพ่อื วางครอบโถสว ม 4. ควรมรี าวรอบ ๆ โดยราวควรสงู จากพืน้ ประมาณ 85 เซนติเมตร 5. ควรมแี สงสวา งท่เี พยี งพอ 6. พน้ื หอ งน้ำควรแหง อยูเสมอ หรือ มีแผนรองกันล่ืน 46 ¤‹ÙÁÍ× âäËÅÍ´àÅÍ× ´ÊÁͧ 46 (ÍÁÑ ¾Òμ ÍÁÑ ¾Ä¡É) ÊÓËÃѺ»ÃЪҪ¹

ÍÒËÒÃÊÓËÃºÑ ¼ÙŒ»†ÇÂâäËÅÍ´àÅÍ× ´ÊÁͧ ผูปวยโรคหลอดเลือดสมอง มักมีปจจัยเสี่ยง เชน ความดันโลหิตสูง ภาวะไขมันในเลือดสูง เบาหวาน รวมดวยเสมอ การจัดเตรียมอาหารสำหรับ ผปู ว ยโรคหลอดเลือดสมอง จึงควรคำนงึ ถงึ ปจจยั เสย่ี งท่ีเกดิ รว มดว ยดังกลาว ¤Ù‹ÁÍ× âäËÅÍ´àÅ×Í´ÊÁͧ 47 (ÍÑÁ¾Òμ ÍÁÑ ¾Ä¡É) ÊÓËÃºÑ »ÃЪҪ¹

ÍÒËÒúӺ´Ñ âä¤ÇÒÁ´Ñ¹âÅËμÔ Ê§Ù 1. หลีกเล่ยี งอาหารรสเค็ม โดยการหลกี เลี่ยงหรืองดอาหารท่ีมโี ซเดียมมาก เชน เครอื่ งปรุงรส ชนดิ ตา ง ๆ (เกลอื น้ำปลา ซอสหอยนางรม นำ้ บดู ู) เปนตน หลีกเล่ียงอาหารดองเค็ม เชน ไขเค็ม กะป กุงแหง ปลารา ผักดองเค็ม ผลไมเค็ม หลีกเลี่ยงอาหารดองเปร้ียว เชน หนอไมดอง ผักกาดเขียวดอง เปรี้ยว ผักดองสามรส กระเทียมดอง หัวหอมดอง แหนม ไสกรอกอีสาน เปนตน หลีกเลี่ยงอาหารที่มีรสหวานและเค็มจัด เชน ปลาหวาน กงุ หวาน หมูหยอง หมแู ผน กุนเชียง ผลไมแ ชอ่ิม เปนตน หลีกเลี่ยงอาหารบรรจุกระปองชนิดตาง ๆ เชน ผลไมกระปอง ปลากระปอ ง ซุปกระปอ ง เปน ตน หลกี เล่ยี งอาหารกง่ึ สำเรจ็ รูป เชน บะหม่ีพรอมปรงุ สำเรจ็ รูป โจก ซปุ ชนดิ ตา ง ๆ ทงั้ ชนิดกอนและชนิดซอง เปน ตน 2. กินผักสด และผลไมสดใหมาก งดผกั และผลไมด อง 3. ลดความมนั ของอาหาร 4. เลอื กใชไขมันใหเ หมาะสม 5. ลดความหวานของอาหาร 48 ¤‹ÙÁ×Í âäËÅÍ´àÅÍ× ´ÊÁͧ 48 (ÍÑÁ¾Òμ ÍÑÁ¾Ä¡É) ÊÓËÃºÑ »ÃЪҪ¹

¢ŒÍá¹Ð¹Ó ÊÓËÃѺ¼»ŒÙ dž ·èÁÕ Õä¢Áѹâ¤àÅÊàμÍÃÍÅã¹àÅ×Í´ÊÙ§ 1. หลีกเล่ียงอาหารที่มีไขมันโคเลสเตอรอลสูง เชน สมองสัตว ไขแดง เคร่ืองในสัตว อาหารทะเลบางชนิด เชน ปลาหมกึ กุง หอยนางรม (ดังรายละเอยี ดในตารางถัดไป) 2. หลีกเลี่ยงอาหารท่ีปรุงจากน้ำมันท่ีมีกรดไขมันอ่ิมตัวสูง เชน กะทิ น้ำมันมะพราว น้ำมนั หมู เนย ครีม 3. เลือกวิธีการปรุงอาหารที่ไมใช หรือใชน้ำมันนอย เชน ตม ยำ ยาง อบ น่ึง ตุน แทนการทอด เจียว ผัด พิจารณาเลือกใชน้ำมันพืช เชน น้ำมันรำขาว น้ำมันมะกอก น้ำมนั ถ่ัวเหลอื ง นำ้ มนั ขาวโพด น้ำมนั จากเมล็ดทานตะวนั ที่มีสดั สวนไขมนั ที่เหมาะสม 4. รับประทานโคเลสเตอรอลไมเกินวันละ 300 มก. โดยเฉล่ียควรรับประทานไขมัน ทง้ั หมดไมเ กินรอ ยละ 30 ของพลงั งานท่ีไดรับ 5. รับประทานโปรตีนรอยละ 15–20 ของพลังงานที่ไดรับ โดยเลือกรับประทาน เน้ือสัตวท่ไี มติดมันและหนัง ไดแ ก เน้ือปลา เน้ืออกไก เตา หู นมไขมนั ต่ำ 6. รับประทานคารโบไฮเดรตรอยละ 55–60 ของพลังงานที่ไดรับ ควรเลือก คารโบไฮเดรตเชิงซอน เชน ขาวกลองแทนขาวขัดสีหรือขาวขาว กินขนมปงโฮลวีทแทน ขนมปง ขาว 7. รับประทานผักและผลไมท ่ไี มหวานเพม่ิ เพื่อชวยใหรา งกายดดู ซึมไขมนั ลดลง 8. ควบคุมนำ้ หนักตัวใหอยใู นเกณฑปกติ โดยพจิ ารณาจาก เสนรอบเอว ในผชู าย นอยกวาหรอื เทากบั 90 เซนติเมตร ในผหู ญิง นอ ยกวา หรอื เทา กับ 80 เซนตเิ มตร ¤Á‹Ù ×Í âäËÅÍ´àÅÍ× ´ÊÁͧ 49 (ÍÑÁ¾Òμ ÍÁÑ ¾Ä¡É) ÊÓËÃºÑ »ÃЪҪ¹

ÍÒËÒ÷¤Õè ÇÃËÅ¡Õ àÅÕÂè § ÊÓËÃѺ¼ÙŒ»Ç† ·èÕÁâÕ ¤àÅÊàμÍÃÍÅ (ä¢Áѹ) ã¹àÅÍ× ´ÊÙ§ ควรหลกี เล่ยี งอาหารที่มโี คเลสเตอรอลสงู ดงั ตารางแสดงปรมิ าณโคเลสเตอรอลในอาหารตา งๆ 100 กรมั ª¹´Ô ÍÒËÒà â¤àÅÊàμÍÃÍÅ (ÁÅÔ Å¡Ô ÃÑÁ/100 ¡ÃÑÁ) สมองสัตว 3,160 ไขไก (เฉพาะไขแ ดง) 2,000 ปลาหมึกใหญ 1,170 ไขเ ปด (เฉพาะไขแ ดง) 1,120 685-750 ตบั ไก 400 ตบั วัว 400 ตบั หมู 400 หัวใจหมู 384 ปลาหมกึ เลก็ 350 ไตหมู 250 เนยเหลว 250-300 กงุ ใหญ 230-470 หอยนางรม 215 เบคอน 186 ปลาทนู า 150 กุนเชยี ง 126 กระเพาะหมู 126 ปลาจาระเม็ด 126 หมู (เน้อื ปนมนั ) 101-164 ปู 50 ¤‹ÁÙ Í× âäËÅÍ´àÅ×Í´ÊÁͧ 50 (ÍÁÑ ¾Òμ ÍÁÑ ¾Ä¡É) ÊÓËÃѺ»ÃЪҪ¹

¢ÍŒ á¹Ð¹ÓÊÓËÃºÑ ¼ŒÙ»Ç†  ·èÁÕ Õä¢ÁѹäμáÅÕà«Íäôã¹àÅÍ× ´Ê§Ù 1. จำกัดปริมาณพลังงานท่ีรับประทานรวมกับการออกกำลังกายอยาง สม่ำเสมอ การลดน้ำหนักตัวสัปดาหละ 0.25-0.5 กิโลกรัม ถือวาอยูในเกณฑ ปลอดภัย 2. ลดปริมาณการบริโภคคารโบไฮเดรต โดยเฉพาะอยางยิ่งตองลด ปรมิ าณน้ำตาลทร่ี ับประทาน 3. หยุดด่มื สุราโดยเดด็ ขาด 4. ผูที่มีระดับไขมัน HDL–C ในเลือดต่ำ ซ่ึงมักพบรวมกับระดับ ไตรกลีเซอไรดในเลือดสูง นอกจากการควบคุมอาหารท่ีกลาวมาขางตนแลว ควรออกกำลังกายสม่ำเสมอสัปดาหละ 3-4 คร้ัง คร้ังละ 20-30 นาที ควรเลือกออกกำลังกายชนิด Dynamic หรือแอโรบิก ไดแก เดินเร็วๆ วงิ่ เหยาะๆ วายน้ำ ถีบจกั รยาน หรือเตนแอโรบิก หมายเหตุ : หากมปี ญหาโรคหัวใจ อาจตองปรึกษาแพทยก อน 5. ปฏิบัติตามหลักการตางๆ เหมือนท่ีกลาวมาแลวในหัวขอสำหรับผูที่ มีโคเลสเตอรอลสูง ผปู ว ยทม่ี ไี ขมนั ในเลอื ดสงู ไมว า จะเปน โคเลสเตอรอลหรอื ไตรกลเี ซอไรด ถือเปนขอเส่ียงตอการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจและสมองตีบ จึงควรควบคุม ดแู ลปจจยั เส่ียงอนื่ ๆ ควบคูไปดว ย โดยหา มสบู บุหร่ี หยดุ ดม่ื สรุ า เบยี ร หากมี โรคประจำตัวอ่ืนๆ เชน ความดันโลหิตสูง เบาหวาน ใหดูแลรักษาโรคนั้นๆ โดยปฏบิ ัตติ ัวตามคำแนะนำทไี่ ดร บั และรับประทานยาตามแพทยสงั่ ¤Á‹Ù ×Í âäËÅÍ´àÅ×Í´ÊÁͧ 51 (ÍÁÑ ¾Òμ ÍÁÑ ¾Ä¡É) ÊÓËÃѺ»ÃЪҪ¹

á¹Ç·Ò§¡ÒÃàÅ×Í¡ÃѺ»ÃзҹÍÒËÒà 㹼ٻŒ †ÇÂàºÒËÇÒ¹ อาหารผูป วยเบาหวานแบงออกเปน 3 ประเภท คือ »ÃÐàÀ··èÕ 1 ÍÒËÒ÷è¤Õ ÇÃËÅÕ¡àÅÂÕè §ËÃÍ× äÁ‹¤ÇÃÃºÑ »Ãзҹ ขนมหวานและอาหารทม่ี ีน้ำตาล เชน ทองหยบิ ทองหยอด ฝอยทอง เคก เปน ตน เคร่ืองดมื่ เชน นำ้ อดั ลม นำ้ แดง น้ำเขยี ว นมปรุงแตงรส สว นใหญจ ะมีรสหวาน และนำ้ ตาลผสมอยูในปริมาณมาก ประเภทท่ี 2 อาหารที่รบั ประทานไดไ มจ ำกดั จำนวน ผักใบเขียวทกุ ชนดิ เครือ่ งเทศตางๆ เคร่ืองปรุง ไดแ ก มะนาว น้ำซุปใส (ไมมนี ้ำมัน) ชา กาแฟ ท่ีไมใ สน ้ำตาล (ไมควรดม่ื เกิน 2 ถวยตอ วัน) ประเภทท่ี 3 อาหารที่ควรกำหนดปรมิ าณในการบรโิ ภค หรอื จำกดั จำนวน แปงหรือคารโบไฮเดรต มีอยูในอาหารประเภท แปง ขาว ผลไม น้ำตาล นม ถารับประทานมากเกินไปจะทำใหระดับ น้ำตาลในเลือดสูงอยางรวดเร็วและอวนไดงาย ควรรับประทาน ตามความเหมาะสมตามความตองการของรางกาย (เลือกขาว ซอมมือหรือขาวที่สีไมมากนัก เชน ขาวกลอง เพราะจะมี ไวตามนิ และเสน ใยมาก และควรหลกี เลยี่ งการรบั ประทานนำ้ ตาล 52 ¤ÁÙ‹ Í× âäËÅÍ´àÅ×Í´ÊÁͧ 52 (ÍÑÁ¾Òμ ÍÁÑ ¾Ä¡É) ÊÓËÃºÑ »ÃЪҪ¹

เนอ้ื สตั วห รอื โปรตนี ถา รบั ประทานมากเกนิ ไปจะทำใหไ ดร บั ไขมนั และโคเลสเตอรอลสงู ควรเลือกรับประทานเนื้อท่ีไมติดมันและ หนัง เน้ือสัตวท่ีมีไขมันนอย เชน เน้ือปลา เน้ือไก ไขขาว หรือ โปรตนี จากพชื เชน เตา หู งดหรอื ลดอาหารทมี่ โี คเลสเตอรอลสงู เชน ไขแดง ไขนกกระทา ปลาหมกึ หอยนางรม ไขมัน ควรบริโภคไขมันที่มาจากพืช เชน น้ำมันรำขาว น้ำถ่ัวเหลือง น้ำมันมะกอก น้ำมันขาวโพด หลีกเลี่ยงไขมัน จากสัตวหรอื ไขมันอิม่ ตวั เชน นำ้ มันปาลม กะทิ เปน ตน ผลไม เนื่องจากสวนใหญมีรสหวาน การรับประทานผลไม ทุกชนิดจึงตองกำหนดปริมาณใหเหมาะสมคือ 1 สวนตอม้ือ หลังอาหาร เชน สมเขยี วหวาน 1 ผล มะละกอสกุ 8 ชนิ้ คำ นม ควรดื่มนมจืดและเปนชนิดพรองมันเนยหรือขาดมันเนย ปริมาณทเ่ี หมาะสมวันละ 1–2 แกว โดยเฉลย่ี ผปู ว ยเบาหวานควรรบั ประทานอาหาร โดยมีสดั สว นดังนี้ หมวดนม วนั ละ 1-2 แกว หมวดเน้อื สัตว วนั ละ 6-12 ชอ นกนิ ขาว หมวดขาวหรอื แปง วนั ละ 8-12 ทพั พี หมวดผกั วันละ 4-6 ทพั พี หมวดผลไม วนั ละ 3-5 สว น ¤‹ÙÁ×Í âäËÅÍ´àÅÍ× ´ÊÁͧ 53 (ÍÑÁ¾Òμ ÍÑÁ¾Ä¡É) ÊÓËÃѺ»ÃЪҪ¹

วนั วันจันทร μÑÇÍ‹ҧÃÒ¡ÒÃÍÒËÒÃã¹ 1 Ê»Ñ ´Òˏ เชา ขา วตม ผกั ถั่วงอกหมบู ด ไกร วนแครอท กลวยน้ำวา นมพรอ งมนั เนย กลางวนั ขา วหมอู บแตงกวา แกงจืดกะหลำ่ ปลี สม เขยี วหวาน เย็น ขาวสวย แกงเลียงกงุ ผกั รวม ผัดเปรีย้ วหวาน แอปเปล วันอังคาร ขนมปง โฮลวที อกไกน่ึง ยำทนู า กลวยหอม นมพรองมันเนย เชา ขา วกระเพราหมสู ับถั่วฝกยาว แกงจืดหัวไชเทา ฝรั่ง กลางวัน ขาวซอ มมอื แกงปาไกผ กั รวม เจย๋ี นปลาจาระเม็ด สาลี่ เย็น ขาวสวย ตม เลอื ดหมตู ำลงึ ปลานิลน่ึงจ้มิ แจว แกว มงั กร วนั พุธ ราดหนา เสนหม่คี ะนา หมู แกงจดื ฟก เขียว สับปะรด ขาวสวย ตมจืดมะระสอดไส ผดั เผ็ดหนอ ไมไก สมโอ เชา กลางวัน ขา วตม ปลากะพง ขนมจบี ฝรง่ั นมพรองมันเนย เย็น ผดั มกั กะโรนไี ก สลัดผกั เงาะ ขาวสวย แกงสม ผักกาดขาวกุง หมูบดปน กอนน่งึ กลว ยไข วนั พฤหสั บดี โจก หมูบดปนกอ น ชมพู นำ้ เตาห(ู หวานนอย) เชา กว ยเตีย๋ วลกู ชนิ้ ปลา ซาลาเปาหมูสับ แตงโม กลางวัน ขา วซอมมอื แกงเหลืองมะละกอปลาชอน ไขตุน แคนตาลปู เยน็ ขาวตม จบั ฉา ย ปลาอินทรีทอด นมขาดมนั เนย วันศุกร กว ยเต๋ยี วหลอดทรงเคร่ือง แกงจืดลกู เงาะ กลว ยไข ขา วซอ มมอื ตม ยำปลาชอนเหด็ ฟาง ผกั กวางตุงลูกช้ินกุง แอปเปล เชา กลางวนั ขาวตม กงุ สมเขียวหวาน นมพรอ งมันเนย เยน็ บะหม่ีหมูแดงแหง เก๊ียวน้ำ สับปะรด วันวันเสาร ขาวซอ มมอื ปลากะพงนึ่งมะนาว แกงจดื ผักกาดขาว แตงโม เชา กลางวนั เย็น วนั อาทิตย เชา กลางวนั เย็น 54 ¤Ù‹Á×Í âäËÅÍ´àÅ×Í´ÊÁͧ 54 (ÍÁÑ ¾Òμ ÍÑÁ¾Ä¡É) ÊÓËÃѺ»ÃЪҪ¹

ÊμÙ ÃÍÒËÒ÷èãÕ ËŒ·Ò§ÊÒÂãËŒÍÒËÒà ÊÙμøÃÃÁ´Ò ÊÇ‹ ¹¼ÊÁ ÊμÙ Ã 1 ÊμÙ Ã 2 ÊμÙ Ã 3 300 á¤ÅÍÃÕè 350 á¤ÅÍÃèÕ 400 á¤ÅÍÃèÕ /««Õ Õ/Á×éÍ /««Õ Õ/Á×éÍ /«Õ«Õ/Á×éÍ 1. น้ำตาลทราย 25 กรมั 35 กรมั 40 กรมั หรอื กลโู คส (5 ชอนชา) (7 ชอ นชา) (8 ชอนชา) 2. อกไก (บดสุก) 45 กรัม 60 กรมั 45 กรมั (3 ชอนโตะ) (4 ชอนโตะ ) (3 ชอ นโตะ ) 3. ฟกทอง (นึ่งสุก) 50 กรมั 50 กรัม 50 กรมั ห่นั ขนาด 1 น้ิว 1 น้ิว (4 ชิ้น) (4 ช้ิน) (4 ชน้ิ ) 4. ขาวตมเปอย ¼ ถวยตวง ¼ ถว ยตวง ¼ ถวยตวง (ใชเ ฉพาะเนือ้ ขาว) (3 ชอ นโตะ ) (3 ชอ นโตะ) (3 ชอ นโตะ ) 5. ไขไ กตมสกุ 1 ฟอง 1 ฟอง 1 ฟอง (ใชเ ฉพาะไขข าว) 6. นำ้ มันพืช 1.5 ชอนชา 1.5 ชอนชา 2 ชอ นชา 7. เกลือปน ¼ ชอนชา ¼ ชอ นชา ¼ ชอนชา (ไอโอดนี ) 8. นำ้ ตม สุก 100 ซซี ี 130 ซีซี 150 ซีซี หรอื นำ้ ตม ผักกรอง หมายเหตุ โรคไต, โรคหวั ใจ, โรคความดนั โลหติ สงู จำกัดเกลอื ปน ¤ÁÙ‹ Í× âäËÅÍ´àÅÍ× ´ÊÁͧ 55 (ÍÑÁ¾Òμ ÍÑÁ¾Ä¡É) ÊÓËÃºÑ »ÃЪҪ¹

ÍÒËÒ÷ҧÊÒÂãËŒÍÒËÒà ÊÓËÃºÑ ¼ÙŒ»Ç† ÂâäËÅÍ´àÅÍ× ´ÊÁͧ อาหารที่ใหทางสายใหอาหาร คือ อาหารท่ีจัดใหผูปวยที่มีปญหา ไมสามารถกิน เค้ียว หรือ กลืนทางปากไดมีลักษณะเปนของเหลวท่ีไมมีกาก สามารถผานทางสายยางเขาสูรางกายไดโดยไมติดขัด ซึ่งประกอบดวยอาหาร หลัก 5 หมู ถูกตอ งตามหลักโภชนาการ และมีคณุ คาของสารอาหาร เพยี งพอกบั ความตองการของผูปวยแตละรายโดยเฉพาะ คารโบไฮเดรต โปรตีน และไขมัน ฯลฯ ÊÙμÃÍÒËÒû›¹˜ ¼ÊÁ (Blenderized Formula) สูตรน้ีใชวัตถุดิบจากอาหาร 5 หมู โดยเลือกเอาอาหารแตละหมูมาทำใหสุก แลวปนผสมเขาดวยกัน กรองเอากากออก ซ่ึงมีทั้ง เนื้อสัตว ผัก น้ำตาล และไขมัน มีสัดสว นของสารอาหาร : โปรตนี 20% ไขมัน 30% คารโ บไฮเดรต 50% ÍØ»¡Ã³áÅÐÀÒª¹Ð·ãèÕ ªãŒ ¹¡ÒÃàμÃÂÕ Á 1. ตาชง่ั 2. เคร่ืองปนอาหาร 3. ถว ยตวง, ชอ นตวง 4. ขวดแกวสำหรับใสอ าหาร 5. กระชอนกรองอาหาร 6. กรวยกรองอาหาร 7. หมอและทัพพี 56 ¤‹ÁÙ ×Í âäËÅÍ´àÅÍ× ´ÊÁͧ 56 (ÍÑÁ¾Òμ ÍÁÑ ¾Ä¡É) ÊÓËÃºÑ »ÃЪҪ¹

¡Òôá٠żٻŒ †ÇÂãÊÊ‹ ÒÂãËÍŒ ÒËÒ÷ҧÊÒÂÂÒ§ การใหอาหารทางสายยางใหอาหาร เปนวิธีใหอาหารเม่ือผูปวยรับ ประทานอาหารทางปากไมได แตระบบทางเดินอาหารทำหนาที่ยอยและดูดซึม อาหารไดดี การใหอาหารทางสายยางในระยะแรก ญาติหรือผูดูแลจะรูสึกวาเปนสิ่ง ยุงยากเสียเวลามาก ไมม่ันใจ กลัววาจะเกิดอันตรายแกผูปวย แตเมื่อปฏิบัติ เปนประจำจะมีความชำนาญ และลดความวิตกกังวล ผูปวยจะไดรับอาหารท่ี ครบถวนทั้งปริมาณและคุณคา สงผลใหผูปวยมีรางกายแข็งแรง สามารถฟนฟู สขุ ภาพไดร วดเร็วข้นึ ซึง่ ผดู แู ลจะตองมีความรแู ละทักษะในการปฏบิ ัติดังนี้ ชนดิ ของอาหารทีใ่ หท างสายยาง ข้ันตอนการใหอ าหารทางสายยาง ระยะเวลาทเี่ หมาะสมในการใหอ าหาร ขอ ควรระวังเพือ่ ไมใหเกิดภาวะแทรกซอน ª¹Ô´¢Í§ÍÒËÒ÷ãÕè Ë·Œ Ò§ÊÒÂÂÒ§ ÁÕ 3 ª¹Ô´ ¤Í× 1. น้ำนม หรอื นมผง 2. อาหารทางการแพทย (อาหารสำเร็จรปู ) ¤ÙÁ‹ ×Í âäËÅÍ´àÅÍ× ´ÊÁͧ 57 (ÍÑÁ¾Òμ ÍÁÑ ¾Ä¡É) ÊÓËÃѺ»ÃЪҪ¹

ʋǹ¼ÊÁ ÊÙμÃàºÒËÇÒ¹ ÊμÙ Ã 3 400 á¤ÅÍÃÕè 1. ขนมปง ขาว ÊÙμà 1 ÊμÙ Ã 2 300 á¤ÅÍÃèÕ 350 á¤ÅÍÃÕè /«Õ«Õ/ÁÍ×é 2. อกไก (บดสกุ ) /«Õ«/Õ Á×éÍ /««Õ Õ/Á×éÍ 3. ฟก ทอง (นึ่งสกุ ) หน่ั ขนาด 1 น้ิว 1 น้วิ 2 แผน 2 ¼ แผน 2 ½ แผน ฃ 4. ไขไ กตมสุก 30 กรมั 30 กรัม 30 กรมั (ใชเฉพาะไขขาว) (2 ชอนโตะ) (2 ชอนโตะ) (2 ชอ นโตะ ) 5. น้ำมนั พืช 6. เกลอื ปน 65 กรัม 80 กรมั 80 กรมั (5 ชนิ้ ) (6 ชน้ิ ) (6 ช้นิ ) (ไอโอดีน) 1 ฟอง 1 ฟอง 2 ฟอง 7. น้ำตม สุก หรอื น้ำตม ผกั กรอง 1.5 ชอ นชา 2 ชอนชา 2.5 ชอนชา ¼ ชอนชา ¼ ชอนชา ¼ ชอ นชา 150 ซซี ี 180 ซซี ี 200 ซซี ี หมายเหตุ โรคไต, โรคหัวใจ, โรคความดันโลหิตสงู จำกัดเกลอื ปน 58 ¤‹ÁÙ ×Í âäËÅÍ´àÅ×Í´ÊÁͧ 58 (ÍÁÑ ¾Òμ ÍÑÁ¾Ä¡É) ÊÓËÃºÑ »ÃЪҪ¹

ÇÔ¸Õ·Ó 1. นำสวนผสม 1-7 ใสเครอื่ งปน เตมิ นำ้ สุกหรือนำ้ ตมผักพอทวมอาหาร 2. ปน ใหล ะเอยี ดเทออก ผสมน้ำอีกเล็กนอย คนใหเ ขา กัน แลวกรองเอากากออก 3. กรอกใสข วดทสี่ ะอาดแลว เตมิ นำ้ สกุ หรอื นำ้ ตม ผกั ใหไ ดป รมิ าณ 300 หรอื 350 หรือ 400 ซซี ี 4. ปด ฝาใหส นิทแลวเกบ็ ในตูเยน็ หรือกระตกิ นำ้ แข็ง 5. กอนท่ีจะใหอาหารกับผูปวยแตละมื้อจะตองนำอาหารออกจากตูเย็นทีละขวดเขยาขวดเพ่ือ ใหอาหารผสมเขากันดี แลวอุนโดยการแชขวดลงในภาชนะท่ีมีน้ำรอนใหน้ำรอนสูงกวา อาหารในขวด 1 น้ิว อนุ ประมาณ 5-10 นาที ยกลงสักครู จึงใหผูป ว ยได ¢ŒÍ¤Çû¯ºÔ ÑμÔ㹡ÒÃàμÃÕÂÁÍÒËÒ÷ҧÊÒÂãËŒÍÒËÒà 1. ความสะอาด เปนส่ิงสำคัญที่สุดในการเตรียมอาหารประเภทน้ี ภาชนะเคร่ืองใชทุกชนิด ตองตมหรือลวกดวยน้ำรอนกอนและหลังใชทุกครั้ง เพ่ือปองกันมิใหอาหาร มีเช้อื โรค ซง่ึ อาจจะทำใหผูปวยเกิดอาการทอ งรว งหรือทองเดนิ ได 2. การชัง่ ตวงอาหาร ตองมีการช่ังตวงอาหารและสวนผสมใหถูกตองตามสัดสวนท่ีกำหนดให เพอ่ื ใหผปู วยไดค ุณคา ทางโภชนาการอยางครบถวน 3. การเกบ็ รักษา อาหารทเ่ี ตรยี มใหผูปว ยจะตองเตรยี มไวภายใน 24 ชว่ั โมงเทานน้ั (หามเกนิ 1 วนั ) 4. การใหอาหาร ญาติผูปวยควรฝกและเรียนรู การใหอาหารผูปวยจากพยาบาลเพื่อนำกลับ ไปปฏบิ ตั ทิ ี่บา นไดอ ยา งถกู ตอ ง ¢ÍŒ á¹Ð¹Ó㹡ÒÃãËÍŒ ÒËÒ÷ҧÊÒÂÂÒ§ 1. ปริมาณอาหารแตละมอื้ ประมาณ 300-400 ซซี ี (ไมเ กนิ 500 ซีซี) 2. แตละมอ้ื ใหห า งกนั 3-4 ชวั่ โมง 3. ควรอนุ อาหารใหมอี ุณหภูมพิ อเหมาะกอนใหอาหารผูป ว ยทุกครงั้ หมายเหตุ 1. เนอ้ื สตั วท ค่ี วรใช เชน เนอื้ อกไก เนื้อหมู เนือ้ ปลา เลอื กใชเ พยี ง 1 อยา ง 2. ผกั ทค่ี วรใช เชน ใบผกั กวางตงุ ใบผกั ตำลงึ ใบผกั โขม ฟก ทอง หรอื แครอท ฯลฯ ¤Á‹Ù ×Í âäËÅÍ´àÅ×Í´ÊÁͧ 59 (ÍÁÑ ¾Òμ ÍÑÁ¾Ä¡É) ÊÓËÃѺ»ÃЪҪ¹

¢Ñé¹μ͹¡ÒÃãËŒÍÒËÒ÷ҧÊÒÂÂÒ§ 1. ลา งมือ ฟอกสบูกอ นทกุ ครง้ั ใหสะอาด 2. เตรยี มอปุ กรณใหอ าหาร กระบอกใหอ าหาร สำลีชบุ น้ำตม สุก อาหารเหลวที่อุนแลว (จะเปนอาหารผสมท่ีอุนแลว อาหารสำเร็จรูป หรือ นม ใสขวดหรือ บรรจุ ในถุง) ตอ งใชใหห มดภายใน 1 วนั ยา (ถาม)ี อุปกรณสำหรับบดยา นำ้ ดืม่ 1 แกว 3. จัดทานอน บอกผูปวยใหทราบทุกครั้ง ผูปวยสามารถนั่งเองไดใหนั่ง บนเกาอ้ี/เตียง ไมสามารถนั่งเองไดใหผูปวยนั่งศีรษะสูง โดยไขหัวเตียง ขึ้นหรอื ใชหมอนรองใหอยูใ นทากึ่งนง่ั 4. ทำความสะอาดบริเวณหัวตอ สายยางโดยใชสำลีชบุ นำ้ ตม สุกเชด็ 5. ตรวจสอบตำแหนงสาย และอาหารทค่ี างในกระเพาะ 60 ¤‹ÙÁÍ× âäËÅÍ´àÅ×Í´ÊÁͧ 60 (ÍÑÁ¾Òμ ÍÁÑ ¾Ä¡É) ÊÓËÃºÑ »ÃЪҪ¹

กอนใหอาหารทุกครั้ง ตองสังเกตวา สายอยูในตำแหนงเดิมหรือไม (โดยสังเกตจากเครื่องหมายขีดท่ีสายใหอาหาร) หากอยูในตำแหนงเดิมใหทดลอง ใชกระบอกดูดอาหาร ดูดของเหลวในกระเพาะออกมา หากปริมาตรของเหลว ไมเกิน 50 ซีซี ใหอาหารเหลวได หากสังเกตเห็นวาสายอาหารเล่ือนจากตำแหนงเดิมไมเกิน 2 น้ิว ใหดันสายอาหารกลับเขาตำแหนงเดิม และลองดูดดวยกระบอกดูดอาหาร หากของเหลวในกระเพาะไมเ กิน 50 ซีซี ใหอ าหารเหลวได หากสายอาหารเล่ือนจากเดิมมากกวา 2 น้ิว ใหนำผูปวยปรึกษาแพทย ที่คลนิ กิ หรอื โรงพยาบาลใกลบ า น เพอ่ื พิจารณาใสส ายใหม ทุกคร้ังที่ดูดของเหลวในกระเพาะอาหารแลวพบวา มีของเหลวมาก เกิน 50 ซีซี ใหดันของเหลวกลับคืนอยางชาๆ และเลื่อนเวลาใหอาหารออกไป ครงึ่ ถึงหนึง่ ช่วั โมงแลวมาทดสอบดูใหม ถา มีนอยกวา 50 ซซี ี ใหอาหารได ถาผูปวยมีเสมหะในลำคอหรือปอด ใหดูดเสมหะใหหมดกอนทุกคร้ัง ท่จี ะใหอาหาร เพอื่ ปองกันการไอและสำลกั อาหาร ¤Á‹Ù ×Í âäËÅÍ´àÅÍ× ´ÊÁͧ 61 (ÍÁÑ ¾Òμ ÍÑÁ¾Ä¡É) ÊÓËÃѺ»ÃЪҪ¹

6. ใหอาหาร ยา และนำ้ โดยปกติอาหารที่ปรุงและปนจากอาหารหลัก 5 หมู ใหคุณคาทาง โภชนาการและพลังงานท่ีเพียงพอแกผูปวย แตมีผูปวยบางกลุม เชน ผูปวยท่ีมี โรคประจำตัวบางชนิดหรือผูปวยท่ีไมสามารถดูดซึมอาหารเหลวสูตรปกติได อาจตอ งพจิ ารณาใชสูตรอาหารเหลวทางการแพทยพิเศษ หลงั ใหอ าหารทกุ มอื้ ใหก รอกนำ้ ตามประมาณ 100 ซซี ี หากมยี าทต่ี อ งให ใหนำเม็ดยามาบดใหละเอียดผสมน้ำสะอาดประมาณ 15 ซีซี กรอกทางสายยาง หลงั จากใหยาใหกรอกนำ้ สะอาดตามประมาณ 50 ซีซี กรณี ใหอาหารทีบ่ รรจุ ในถงุ พลาสตกิ ควรมอี ปุ กรณป รับการไหล ของอาหาร เพ่อื ปลอยใหอาหารผานสายยาง ลงสกู ระเพาะอาหารตามเวลาทีก่ ำหนด เมอ่ื อาหารหมด ใหใชกระบอกกรอกยา และน้ำตาม 62 ¤ÙÁ‹ ×Í âäËÅÍ´àÅÍ× ´ÊÁͧ 62 (ÍÁÑ ¾Òμ ÍÑÁ¾Ä¡É) ÊÓËÃºÑ »ÃЪҪ¹

7. ปด จกุ และใหผ ปู ว ยนอนพกั ศรี ษะสูง หลังใหอ าหารไปแลวคร่ึงชวั่ โมง ถึง 1 ชวั่ โมง ÃÐÂÐàÇÅÒ·àèÕ ËÁÒÐÊÁ㹡ÒÃãËÍŒ ÒËÒà ✪ เวลา 06.00 น. ✪ เวลา 10.00 น. ✪ เวลา 14.00 น. ✪ เวลา 18.00 น. ✪ เวลา 22.00 น. ✪ สามารถใหน ำ้ ในระหวา งมอ้ื ได ¢ŒÍ¤ÇÃÃÐÇѧà¾èÍ× äÁ‹ãËŒà¡Ô´ÀÒÇÐá·Ã¡ªÍŒ ¹ 1. การทดสอบตำแหนงสายอาหารดังวิธีท่กี ลาวไปแลว เพื่อปองกนั การสำลกั ลงปอด 2. ความสะอาด ปอ งกนั ไมใหผ ูปว ยทอ งเดนิ 3. สวนผสมของอาหารท่เี หมาะสมกบั ผปู วย เพือ่ ปองกนั ภาวะ ทองผกู และขาดสารอาหาร 4. ความหนืดของอาหาร 5. ในขณะใหอาหาร ถาผูป วยมอี าการไอหรือสำลกั ใหห ยดุ ทนั ที ถา หยดุ ไอ ใหลองใหอาหารใหมอีกคร้ัง ถายังมีอาการไอ ใหสงสัยวาสายอาหาร อาจเล่ือนหลุดจากตำแหนงเดิม ใหพิจารณาปรึกษาบุคคลากรทาง การแพทยใ กลบานทส่ี ะดวกเพ่อื ตรวจสอบอีกคร้งั ¤‹ÙÁÍ× âäËÅÍ´àÅ×Í´ÊÁͧ 63 (ÍÑÁ¾Òμ ÍÑÁ¾Ä¡É) ÊÓËÃºÑ »ÃЪҪ¹

á¹Ç·Ò§¡Òôá٠ż»ŒÙ †Ç âäËÅÍ´àÅÍ× ´ÊÁͧ·èÕºÒŒ ¹ ÇμÑ ¶»Ø ÃÐʧ¤ 1. เพ่ือใหผ ูปวยสามารถปฏบิ ตั ิภารกจิ ประจำวนั โดยพึ่งพาญาติและผูดูแล นอยทส่ี ุด 2. เพือ่ ใหเ กิดความภาคภมู ิใจทีผ่ ูป ว ย สามารถดูแลตนเองและดำเนนิ ชีวติ ไดอยางมคี วามสุข á¹Ç·Ò§»¯ÔºÑμÔ 1. กระตุนใหผูป วยทำกจิ วัตรประจำวันไดเ อง เชน การแปรงฟน การใส เสอ้ื ผา หวผี ม การรบั ประทานอาหารดว ยตวั เอง การลกุ นง่ั การขบั ถา ย โดยอาจตองใหญาติชวยตามแตกรณี สวนใหญญาติมีความวิตกกังวล ในการท่ีจะใหผูปวยทำกิจวัตรประจำวันไดเองและมักจะทำกิจวัตร ประจำใหผูปวยเองทั้งหมด ซึ่งเปนการขัดขวางการพัฒนาศักยภาพ ของผูปวยและลดโอกาสท่ีจะทำใหผูปวยฟนไดเร็วข้ึน ญาติควรให กำลงั ใจ และสงเสริมในผูป ว ยเกิดความม่นั ใจในตวั เอง 64 ¤ÁÙ‹ ×Í âäËÅÍ´àÅÍ× ´ÊÁͧ 64 (ÍÑÁ¾Òμ ÍÁÑ ¾Ä¡É) ÊÓËÃºÑ »ÃЪҪ¹

2. ควรมสี ่ิงเรา กระตุนสมอง และการรับรขู องผปู ว ย เชน โทรทศั น วิทยุ ปฎทิ นิ การพูดคุยกบั ลูกหลาน ญาติ หรอื ผูท่ีคุนเคยอยางสม่ำเสมอ 3. จดั อาหารใหเ หมาะสมกบั โรคประจำตัว ของผปู วย แตล ะราย เชน เบาหวาน ไขมันในเลอื ดสงู ความดันโลหติ สงู 4. ปญหาเรื่องการกลืนลำบาก การสำลัก ในผูปวยโรคน้ี ควรใหอาหาร ออน เชน โจก ขาวตม ถาอาหารมีลักษณะเปนเสน ช้ินยาวใหญ ควรตัดหรือห่ันใหเปนช้ินเล็กๆ หลังรับประทานอาหารทุกคร้ัง ควรดูแลรักษาความสะอาดของชองปาก ลางเศษอาหารท่ีติดขาง กระพงุ แกม ออกใหหมด ¤‹ÁÙ Í× âäËÅÍ´àÅÍ× ´ÊÁͧ 65 (ÍÁÑ ¾Òμ ÍÑÁ¾Ä¡É) ÊÓËÃѺ»ÃЪҪ¹

5. ปญ หาการบวมของแขน-ขา มือและเทา ซ่งึ พบบอยในขา งท่ีเปน อัมพาต สามารถแกไ ขเบอ้ื งตน ไดด ว ย การใชวสั ดอุ อนนุม เชน ผา หม หมอนขาง หนุนรองขางทบี่ วมใหส งู กระตุนใหเ ปลย่ี นอิริยาบทบอ ยๆ ลดอาหารรสเค็ม โดยการงดเตมิ เกลือ นำ้ ปลาและของหมักดองลงในอาหาร 6. ปญหาการปองกันการเกิดแผลกดทับ ในกรณีผูปวยเคล่ือนไหวดวยตัวเอง ไมได สามารถปองกันได โดยพลิก ตะแคงผปู ว ยบอ ยๆ หรอื ทุก 2 ชว่ั โมง เพ่ิมความระมัดระวังบริเวณผิวหนัง ที่เปนรอยแดงบริเวณปุมกระดูกตางๆ เชน สะโพก กนกบ สนเทาไมใหเกิด การกดทบั 7. ปญ หาการนอนหลบั ของผปู วย สวนใหญว งจรการนอนหลบั ทีเ่ ปลี่ยนไปจาก คนปกติ เชน มกั นอนกลางวนั แตห ลบั ยาก เวลากลางคนื หรือนอนหลับเปนชวงๆ ญาติ ควรจัดสิ่งแวดลอ มใหส งบเงยี บในตอนกลางคนื และควรจดั กิจกรรมในเวลากลางวัน เชน เชา ฝกเดินออกกำลังกายหรอื ออกกำลังกาย ดวยวธิ ีอนื่ ๆ อา นหนังสือ ติดตามขา วสาร ดโู ทรทศั น ฟง วิทยุ พดู คยุ สันทนาการตา งๆ 66 ¤Á‹Ù ×Í âäËÅÍ´àÅ×Í´ÊÁͧ 66 (ÍÁÑ ¾Òμ ÍÁÑ ¾Ä¡É) ÊÓËÃºÑ »ÃЪҪ¹

8. ปญหาการขับถาย มักพบเรื่องทองผูก สามารถแกไขไดดวยการรับประทานอาหาร ที่มีกากใย ควรดม่ื น้ำ วนั ละ 6–8 แกว หรือ ตามแผนการรักษาของแพทย กระตุนใหมี การเคลื่อนไหวรางกาย กรณีผูปวยคาสาย สวนปสสาวะไว ควรดูแลสายสวนลงระบบ ปด ที่ปลอดเชือ้ โดยทำความสะอาด ดวยน้ำ ตมสุกและน้ำสบู อยางนอยวันละ 2 คร้ัง และทุกครั้งท่ีปนเปอน อุจจาระ และตรึง สายสวนปสสาวะไมใหดึงร้ัง ถุงปสสาวะ ควรอยูระดับต่ำกวากระเพาะปสสาวะ เปลี่ยนสายสวนทุก 14 วัน จะชวยปองกัน การติดเชอื้ ทางเดนิ ปสสาวะ 9. ปญหาเรื่องการส่ือสาร ผูปวยอาจมี ปญหา เชน พูดไมชัด ฟงคำพูด ไมคอยเขาใจ พูดไมได ทำใหผูปวยเกิดความทุกขทรมานใจและอาจ เกดิ ภาวะซึมเศรา ทอ แทห รอื หงุดหงดิ ญาตติ องมคี วามอดทนใจเยน็ ที่จะชวยเหลอื และทำความเขาใจ ผปู วยอาจใชว ธิ กี ารส่ือสารอื่นๆ ทดแทน เชน การเขยี น การอา น (ถา สามารถทำได) หรือการสอื่ สาร ดว ยการช้ีรูปสญั ลักษณ ซง่ึ สอ่ื ความ ตอ งการ หรอื ความหมายแทนคำพดู 10. ผูปว ยอาจมีความตองการทางเพศสมั พันธ เปลยี่ นแปลงไป ซ่ึงผดู ูแลโดยเฉพาะสามี หรอื ภรรยาควรทำความเขาใจและ ปลอบโยนใหก ำลงั ใจผูปวย ¤‹ÙÁ×Í âäËÅÍ´àÅ×Í´ÊÁͧ 67 (ÍÁÑ ¾Òμ ÍÑÁ¾Ä¡É) ÊÓËÃºÑ »ÃЪҪ¹

¡ÒÃཇÒÃÐÇѧáÅСÒû¯ºÔ μÑ ÔμÇÑ ¢Í§¼ŒÙ»†Ç ËÅ§Ñ ãËŒÂÒÅÐÅÒÂÅèÔÁàÅÍ× ´ ÂÒμŒÒ¹à¡Åç´àÅÍ× ´ áÅÐÂÒμŒÒ¹¡ÒÃá¢ç§μÇÑ ¢Í§àÅÍ× ´ ควรเฝาระวังและสังเกตอาการเลือดออก จากอวัยวะตางๆซ่ึงเปนอาการแทรกซอนของยา ละลายลิม่ เลอื ด เชน มีจำ้ เลือดเพม่ิ มากขนึ้ ท่รี อย แทงน้ำเกลือ หรือรอยเจาะเลือด พรอมสังเกต สีของปสสาวะ สีของอุจจาระ หรือ ลักษณะ อาเจียนทอ่ี อกมา ผูปวย/ผูดูแลควรเฝาระวังอาการขางเคียงท่ีจะเกิดข้ึน จากการรบั ประทานยาตานเกลด็ เลอื ด ดังนี้.. แอสไพรนิ (Aspirin) จะมอี าการปวดทอ ง คลนื่ ไสอ าเจยี น จากการระคายเคืองกระเพาะอาหาร โคลพโิ ดเกรล (Clopidogrel) จะมอี าการผน่ื ปวดหนา อก ปวดศีรษะ ตาพรา อดึ อัดทอง ผูป ว ยโรคตบั หรือมปี ญ หา ตกเลอื ด ตอ งใชด วยความระมัดระวงั ทิโคลพิดีน (Ticlopidine) มักมีอาการทองเดิน คลื่นไส จำนวนเกล็ดเลือดลดลง ทำใหเ กิดแผลฟกช้ำ ไดไพริดาโมล (Dipyridamole) จะมอี าการปวดศรี ษะ ซลิ อสตาซอล (Cilostazol) มักมอี าการปวดศรีษะ ใจสัน่ หวั ใจเตน เรว็ 68 ¤ÙÁ‹ ×Í âäËÅÍ´àÅ×Í´ÊÁͧ 68 (ÍÑÁ¾Òμ ÍÑÁ¾Ä¡É) ÊÓËÃºÑ »ÃЪҪ¹

การปฏบิ ตั ติ วั เมอ่ื ไดร บั ยาตา นการแขง็ ตวั ของเลอื ด หรอื วอรฟ ารนิ (Warfarin) 1. ควรรบั ประทานยาอยา งตอ เนอื่ ง และมาพบแพทยตามนัดเพื่อเจาะเลือด เพือ่ ดูฤทธิ์ของยา 2. กรณีที่ตองไดรับการผาตัดหรือ ถอนฟนตองแจงแพทยทันทีและพบ แพทยท่สี ัง่ ใชย าเพอื่ พจิ ารณา 3. ถาเกิดอุบัติเหตุหรือมีเลือดออกมากผิดปกติใหหยุดยาทันทีและมา พบแพทย 4. กรณีท่ีมีอาการบวมท่ีแขนขาโดยไมทราบสาเหตุหรือมีเลือดออกเอง ควรแจง แพทยท ันที 5. งดการด่ืมเหลา สูบบุหรี่เพราะ อาจมีผลทำใหระดับยาเปลี่ยนแปลงได 6. ยานี้ขับผานน้ำนมได ดังน้ันสตรีท่ีใหนม บุตรและไดรับยาวอรฟาริน หากต้ังครรภควรแจง แพทยทันทีเพ่ือปรับเปลี่ยนยา 7. หากลืมรับประทานยามานาน กวา 12 ช่วั โมง ใหข ามยาม้ือนน้ั ไปเลย และรบั ประทานยามอื้ ตอ ไปในขนาดเดมิ 8. การเก็บรักษายา ควรเก็บยา ใหพนแสงและความช้ืน เก็บยาใหพน มือเด็ก และเก็บยาในภาชนะท่ีไดรับ จากโรงพยาบาล ¤‹ÙÁÍ× âäËÅÍ´àÅÍ× ´ÊÁͧ 69 (ÍÁÑ ¾Òμ ÍÁÑ ¾Ä¡É) ÊÓËÃѺ»ÃЪҪ¹

º¹Ñ ·¡Ö

º¹Ñ ·¡Ö

º¹Ñ ·¡Ö

º¹Ñ ·¡Ö

º¹Ñ ·¡Ö

º¹Ñ ·¡Ö

º¹Ñ ·¡Ö