External Venticulostomy

การใสส่ ายระบายใน โพรงสมองสภู่ ายนอก: External Ventriculostomy Drainage

นา้ หลอ่ เลยี้ งสมองและไขสนั หลงั CerebroSpinal Fluid : CSF  CSF เป็นของเหลวที่มสี ่วนประกอบคล้ายกับ plasma ของเลอื ด  พบใน subarachnoid space, ventricular system (space between arachnoid & Pia mater)  สรางจาก ◦ 70% จาก choroid plexus (active transport & ultrafiltration) ◦ 30% จาก ependymal cells (epithelial cell ท่ีบุ ventricle ของ สมอง และ central canal ของ spinal cord)  ปรมิ าตรทั้งหมดในระบบ : 125-150 ml.  ปรมิ าณการผลิตตอ่ วัน : 400-500 ml (~0.36 ml/min)



CFS Circulation

หนา้ ทขี่ องน้าไขสันหลงั  ลดแรงกระแทกจากภายนอกทมี่ าสูส่ มอง  ท้าใหน้ ้าหนักของสมองลดลงเหลือเพียง 50 กรมั จากน้าหนักจรงิ 1,500 กรัม  ลดแรงกดดันทีจ่ ะกดบริเวณฐานสมอง  ชว่ ยในการแลกเปลย่ี นสารระหวา่ งเลือดกับเนอื้ สมอง  ชว่ ยในการขนสง่ ฮอรโ์ มนต่างๆ ภายในสมอง

การตรวจน้าไขสนั หลัง Examination of CSF การเจาะหลงั Lumbar puncture (LP) ข้อหา้ ม  บรเิ วณหลังมกี ารบาดเจ็บ หรอื ติดเชื้อ  ผู้ป่วยมเี สีย่ งต่อภาวะ brain herniation ไดแ้ ก่ ◦ ฝีในสมองขนาดใหญ่ ◦ เนอื้ งอกสมอง ◦ เลอื ดออกในสมองใต้ชน้ั ดรู า ◦ เลือดออกในเนื้อสมอง  เกลด็ เลอื ดต้า่ มาก  มภี าวะหายใจล้าบาก

อาการขา้ งเคยี งหลังการเจาะหลงั  ปวดศรี ษะ จากน้าไขสนั หลงั ร่ัว  มีการเพม่ิ ขน้ึ ของภาวะสมองเคลือ่ น  ภาวะความดันสมองสงู ขึ้น  อัมพาต  ตดิ เชื้อในสมอง  อุบัติเหตุจากการเจาะหลงั

Hydrocephalus ภาวะน้าไขสนั หลังคั่งในสมอง

สาเหตุการเกดิ ภาวะ hydrocephalus สาเหตุของ Hydrocephalus ยังไม่เป็นท่ีแน่ชัด แต่มักมี สาเหตุจากอาการเจ็บป่วยหรือการบาดเจ็บท่ีกระทบต่อสมอง ท้าให้ เกิดการอุดตนั ในสมองจนน้าสมองไม่สามารถระบายไปส่วนต่าง ๆ ได้ สมองผลิตน้าหล่อเลี้ยงออกมามากเกินไป หรือหลอดเลือดสมองอาจ ไมส่ ามารถดูดซับน้าสมองไดต้ ามปกตจิ นเกิดภาวะ Hydrocephalus

ปจั จยั ต่าง ๆ ท่อี าจเปน็ สาเหตขุ อง Hydrocephalus แต่ละชนดิ มีดังน้ี  การบาดเจบ็ ทศี่ ีรษะ  เส้นเลอื ดในสมองแตกหรือตบี ตัน  ภาวะเลือดออกในสมอง เช่น เลือดออกใต้เยื่อหุ้มสมองชัน้ กลาง  เกิดล่ิมเลอื ดอุดตนั ในสมอง  โรคเยอ่ื หมุ้ สมองอักเสบ  มีเนือ้ งอกในสมอง  ทางผา่ นของน้าในสมองแคบตง้ั แตก่ ้าเนดิ ทา้ ใหก้ ีดขวางการไหลเวยี นของ น้าหลอ่ เลีย้ งสมองและไขสันหลัง  การเจบ็ ปว่ ยอ่นื ๆ ท่ีกระทบตอ่ ระบบไหลเวยี นโลหติ เช่น โรคหัวใจ โรคเบาหวาน

อาการและอาการแสดง Hydrocephalus ในเด็กหรือผู้ใหญ่มักท้าให้ผู้ป่วยปวดศีรษะ และมอี าการปวดทรี่ ุนแรงขึ้นหลังต่ืนนอน เนื่องจากน้าในสมองระบายได้ ไมด่ ใี นทา่ นอน และอาจมีการคัง่ นา้ เพิ่มมากขึ้นขณะนอนหลับ แม้การลุก ขึ้นนั่งครู่หนึง่ หลังตนื่ นอนอาจชว่ ยใหอ้ าการปวดดขี ้นึ แต่ตอ่ มาผู้ป่วยอาจ ปวดศรี ษะอยา่ งตอ่ เนือ่ งได้

นอกจากนี้ อาจมีอาการอน่ื ๆ เกิดขึ้นรว่ มกับปวดศรี ษะดว้ ย ดงั น้ี  ปวดคอ  คลน่ื ไส้ พะอืดพะอม โดยมอี าการรนุ แรงขึ้นในตอนเช้า  มองเหน็ เลือนราง หรอื เหน็ ภาพซ้อน  สับสนมนึ งง  มปี ญั หาด้านการจา้ การควบคุมสมาธิ และทักษะการคดิ  มีปัญหาในการเดิน และการทรงตวั  กล้ันปัสสาวะไมอ่ ยู่ บางรายอาจกล้นั อจุ จาระไม่ได้ด้วย  ตน่ื ยาก ง่วงซึม อาจร้ายแรงถงึ ขน้ั โคมา่ หรอื หมดสติขน้ั รุนแรงและไม่ ตอบสนองตอ่ การกระตนุ้ ใด ๆ ได้

การวนิ จิ ฉัยภาวะโพรงสมองคง่ั นา้  ในกรณีเด็ก แพทย์จะตรวจหาภาวะตาโหล การตอบสนองช้า หรืออาการกระหมอ่ มโป่ งพอง และวดั เส้นรอบศรี ษะวา่ มีขนาด ใหญ่กวา่ เกณฑ์อายขุ องเด็กหรือไม่  ในผ้ปู ่ วยวยั ผ้ใู หญ่ แพทย์จะสอบถามอาการท่ีเกิดขนึ ้ และอาจ ตรวจร่างกายทางระบบประสาท เชน่ ตรวจสมรรถภาพการ ทางานของกล้ามเนือ้ การทางานของประสาทสมั ผสั การ เคล่อื นไหว และสภาวะทางจิต

 การวินิจฉยั Hydrocephalus ในเดก็ และผใู้ หญ่ แพทยม์ กั ตรวจวินิจฉัย ดว้ ย ◦ CT Scan ◦ MRI Scan  การวนิ ิจฉยั Hydrocephalus ในผ้สู ูงอายุ ภาวะโพรงสมองค่ังนา้ ทเ่ี กิด ในผูส้ ูงอายุอาจวินจิ ฉยั ไดย้ าก เนอื่ งจากมอี าการเปลีย่ นแปลงทีละน้อย และมอี าการคล้ายกบั โรคอ่นื ๆ เชน่ โรคอัลไซเมอร์ (Alzheimer's Disease) ซ่งึ เปน็ โรคสมองเสอื่ มชนิดหน่งึ อยา่ งไรก็ตาม แพทยจ์ ะ ประเมนิ อาการของผู้ปว่ ยโดยวเิ คราะหจ์ ากหลายปัจจัย เชน่ ผลการ สแกนสมอง ลักษณะทา่ ทางในการเดิน การควบคุมระบบขบั ถ่าย ปสั สาวะ และความสามารถทางปัญญา

CT ปกติ

ภาวะแทรกซ้อนของภาวะโพรงสมองคงั่ น้า  ความบกพร่องทางสตปิ ัญญา  ความบกพร่องทางร่างกาย  ความบกพร่องทางพฒั นาการด้านตา่ ง ๆ

การปอ้ งกนั ภาวะโพรงสมองคั่งน้า  ปอ้ งกนั โรคตดิ เช้ือ  ปอ้ งกนั การเกิดอุบัติเหตทุ ี่ศีรษะ  รกั ษาควบคุมอาการของโรคในกลุ่มเส่ียง  สังเกตอาการท่ีเปน็ สญั ญาณของ Hydrocephalus

การรกั ษา  การผา่ ตัดใส่สายระบายนา้ หล่อเล้ยี ง  การผ่าตดั โดยใช้กล้องสอ่ งในโพรง สมองและไขสนั หลงั สมอง



ข้อบ่งช้สี า้ หรับการใส่สาย EVD เพื่อชว่ ยลดระดบั ความดนั ในกะโหลกศรี ษะจากภาวะทางสมอง ไดแ้ ก่ ผปู้ ่วยทม่ี ภี าวะ 1. ภาวะนา้ คั่งในโพรงสมอง (Hydrocephalus) 2. ภาวะเลือดออกในสมอง (Hemorrhage) 3. เน้อื งอกในสมอง (Tumor) 4. เยอ่ื หมุ้ สมองอกั เสบ (Meningitis) 5. การบาดเจ็บทีศ่ ีรษะรนุ แรง (Traumatic brain injury)

ขอ้ หา้ มสา้ หรับการใส่สาย EVD ได้แก่ 1. ผ้ปู ่ วยทีไ่ ด้รบั ยาต้านการแขง็ ตัวของเลือด หรือมปี ญั หาเก่ยี วกับการ แข็งตวั ของเลอื ด 2. ผู้ปว่ ยทีม่ ีการติดเชอ้ื บริเวณ scalp 3. ผูป้ ่วยทีเ่ ป็นฝใี นสมอง