ก คำนำ วิชางานจักรยานยนต์ รหัสวิชา 20101-2102 จัดอยู่ในหมวดวิชาสมรรถนะ วิชาชีพ กลุ่มวิชาชีพเลือก ประเภทวิชาอุตสาหกรรม สาขาวิชาช่างยนต์ สาขางานยาน ยนต์ ตามหลกั สูตรประกาศนียบตั รวิชาชีพ พุทธศกั ราช 2562 สานกั งานคณะกรรมการ การอาชีวศึกษา(สอศ.) กระทรวงศึกษาธิการ ผูเ้ ขียนไดบ้ ริหารสาระการเรียนรู้แบ่งเป็ น 12 เล่ม ตรงตามจุดประสงค์รายวิชา สมรรถนะรายวิชา คาอธิบายรายวิชา ในแต่ละ บทเรียนมุ่งใหค้ วามสาคญั ส่วนที่เป็นความรู้ทฤษฎี หลกั การ กระบวนการ แบบฝึกปฏิบตั ิ และมีคาถามเพ่ือการทบทวน เพ่ือฝึ กทกั ษะประสบการณ์ เร่งพฒั นาบทบาทของผูเ้ รียน เป็นผจู้ ดั การแสวงหาความรู้ เป็นผสู้ อนตนเองได้ สร้างองคค์ วามรู้ใหม่ และบทบาทของ ผูส้ อนเปลี่ยนจากผูใ้ ห้ความรู้มาเป็ นผูจ้ ดั การช้ีแนะ จดั ส่ิงแวดลอ้ มเอ้ืออานวยต่อความ สนใจเรียนรู้ และเป็ นผูร้ ่วมเรียนรู้ จดั ห้องเรียนเป็ นสถานที่ทางานร่วมกนั จดั กลุ่มเรียนรู้ ให้รู้จกั ทางานร่วมกนั ฝึ กความใจกวา้ งมุ่งสร้างสรรค์คนรุ่นใหม่ สอนความสามารถที่ นาไปทางานได้ สอนความรักความเมตตา ความเชื่อมน่ั ความซ่ือสัตย์ เป้าหมายอาชีพอนั ยงั ประโยชน์ เป็นคนดีท้งั กายวาจาใจ มีคุณธรรมจรรยาบรรณทางธุรกิจและวิชาชีพ ส่งเสริมสนับสนุนยทุ ธศาสตร์การพฒั นาระบบคุณวุฒิวิชาชีพให้สอดคลอ้ งตาม มาตรฐานอาชีพ เพอ่ื สร้างภูมิคุม้ กนั เพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขนั ของประเทศ การ พฒั นามาตรฐานการปฏิบตั ิงานระดบั ชาติและการวิเคราะห์หนา้ ที่การงาน เพื่อใหเ้ กิดผล สาเร็จในภาคธุรกิจอุตสาหกรรมและทุกสาขาอาชีพ เป็ นการเตรียมความพร้อมของ ผเู้ รียนเขา้ สู่สนามการแขง่ ขนั ในประชาคมอาเซียน ขอขอบพระคุณท่านอาจารยผ์ ูส้ อนผูป้ ระสาทวิชาความรู้ เอกสารหนังสือท่ีใช้ ประกอบในการเรียบเรียงไว้ ณ โอกาสน้ี ประสาน แซ่หลี
ข สำรบัญ หน้ำ ก เร่ือง ข คานา 1 สารบญั 2 คาช้ีแจงสาหรับการใชเ้ อกสารประกอบการเรียน วิชางานจกั รยานยนต์ 3 คาช้ีแจงสาหรับครู 4 คาช้ีแจงสาหรับนกั เรียน 5 บทบาทของนกั เรียน 6 มาตรฐานการเรียนรู้/ตวั ช้ีวดั ช้นั ปี 6 สาระสาคญั 7 จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ 10 แบบทดสอบก่อนเรียน 11 กระดาษคาตอบแบบทดสอบก่อนเรียน 23 ใบความรู้เร่ือง ระบบส่งกาลงั (Power Transmission) 24 แบบฝึกหดั ท่ี 1 25 แบบฝึกหดั ท่ี 2 38 ใบงานที่ 1 54 ใบงานที่ 2 57 แบบทดสอบหลงั เรียน 58 กระดาษคาตอบแบบทดสอบหลงั เรียน ภาคผนวก
สำรบัญ (ต่อ) ค เร่ือง หน้ำ เฉลยแบบฝึกหดั ท่ี 1 59 เฉลยแบบฝึกหดั ที่ 2 60 เฉลยใบงานท่ี 1 61 เฉลยใบงานท่ี 2 64 เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน 67 เฉลยแบบทดสอบหลงั เรียน 68 บรรณานุกรม 69
1 คำชี้แจงสำหรับกำรใช้เอกสำรประกอบกำรเรียน วชิ ำงำนจักรยำนยนต์ เอกสารประกอบการเรียน วิชางานจกั รยานยนต์ ไดด้ าเนินการจดั ทาท้งั หมด 12 เล่ม ประกอบดว้ ย เล่มที่ 1 เคร่ืองมือที่ใชใ้ นงานจกั รยานยนต์ เล่มที่ 2 หลกั การทางานและการถอด – ประกอบเครื่องยนตช์ ่วงบน เล่มท่ี 3 ระบบส่งกาลงั เล่มท่ี 4 งานระบบจ่ายน้ามนั เช้ือเพลิงแบบคาร์บูเรเตอร์ เล่มท่ี 5 ระบบหล่อล่ืน เล่มท่ี 6 ระบบฉีดเช้ือเพลิงแบบอิเลก็ ทรอนิกส์ในรถจกั รยานยนต์ เลม่ ที่ 7 งานระบบระบายความร้อน เล่มท่ี 8 งานระบบไฟฟ้าในรถจกั รยานยนต์ เล่มท่ี 9 โครงรถ งานระบบบงั คบั เล้ียวและระบบรองรับน้าหนกั เล่มที่ 10 งานระบบเบรก ลอ้ และยาง เลม่ ที่ 11 การบารุงรักษารถจกั รยานยนตแ์ ละการประมาณราคาค่าบริการ เล่มท่ี 12 การแกไ้ ขขอ้ ขดั ขอ้ งรถจกั รยานยนต์ เอกสารประกอบการเรียน วิชางานจกั รยานยนต์ อยู่ในหมวดวิชาสมรรถนะวิชาชีพ กลุ่ม สมรรถนะวิชาชีพเลือก สาขางานจกั รยานยนต์ หลกั สูตรประกาศนียบตั รวชิ าชีพ ( ปวช.) จานวน 12 เล่ม เป็ นเอกสารประกอบการเรียนที่มีการจดั กิจกรรมการเรียนรู้ที่แปลกใหม่ ผูเ้ รียนสามารถลงมือ ปฏิบตั ิไดด้ ว้ ยตนเอง และไดร้ ับประสบการณ์จากการเรียนรู้โดยตรง ซ่ึงเอกสารประกอบการเรียนเล่มน้ี เป็ นเรื่องท่ีเกี่ยวขอ้ งกบั ระบบส่งกาลงั ทาให้ผูเ้ รียนเรียนรู้ดว้ ยความสนุกสนาน ไดร้ ับความรู้และ ความเพลิดเพลินโดยยึดหลกั การว่าผูเ้ รียนทุกคนมีความสามารถในการเรียนรู้และพฒั นาตนเองได้ รวมท้งั การยึดหลกั ผูเ้ รียนเป็ นศูนยก์ ลาง ตลอดจนสอดคลอ้ งกบั หลกั สูตรประกาศนียบตั รวิชาชีพ พุทธศกั ราช 2562 นักเรียนสามารถนาความรู้และทกั ษะในการเรียนรู้ ที่ไดจ้ ากการทากิจกรรมไป ประยกุ ตใ์ ชใ้ นชีวิตประจาวนั และการศึกษาหาความรู้ตอ่ ไปในอนาคต
2 คำชี้แจงสำหรับครู เอกสารประกอบการเรียน วิชางานจักรยานยนต์ เล่มที่ 3 ระบบส่งกาลัง เล่มน้ี ใช้ ประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนสาหรับหลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช. ) วิทยาลยั การอาชีพนาทวี โดยมีข้นั ตอนการจดั กิจกรรมการเรียนการสอน ดงั น้ี 1. ครูแจกเอกสารประกอบการเรียน วิชางานจกั รยานยนต์ เล่มที่ 3 ระบบส่งกาลงั ให้ นกั เรียน 2. ครูใหน้ กั เรียนศึกษาคาช้ีแจงการใชเ้ อกสารประกอบการเรียน และช้ีแจงเพ่ิมเติม ก่อนลง มือปฏิบตั ิ 3. ครูใหน้ กั เรียนทาแบบทดสอบก่อนเรียน เพอ่ื ดูวา่ นกั เรียนมีพ้นื ฐานความรู้ ความเขา้ ใจ เก่ียวกบั เร่ืองที่เรียนมากนอ้ ยเพียงใด 4. ครูใหน้ กั เรียนศึกษาเอกสารประกอบการเรียน วิชางานจกั รยานยนต์ เลม่ ท่ี 3 ระบบส่ง กาลงั และใบงานที่ 1 - 2 เพอ่ื ใหน้ กั เรียนไดท้ บทวนและเกิดความรู้ ความเขา้ ใจอยา่ งถูกตอ้ ง 5. ครูใหน้ กั เรียนทาแบบทดสอบหลงั เรียน เพ่ือดูวา่ นกั เรียนมีความรู้ ความเขา้ ใจหลงั เรียน มากนอ้ ยเพยี งใด 6. ครูสงั เกตพฤติกรรมคุณลกั ษณะท่ีพงึ ประสงค์ และบนั ทึกผล 7. ครูตรวจคะแนนและบนั ทึกผลลงในแบบเก็บคะแนนของเอกสารประกอบการเรียน วิชา งานจกั รยานยนต์ เลม่ ที่ 3 ระบบส่งกาลงั เล่มน้ี 8. ครูแจง้ คะแนนใหน้ กั เรียนทราบและชมเชยนกั เรียนพร้อมใหค้ าแนะนาเพม่ิ เติม
3 คำชี้แจงสำหรับนักเรียน เอกสารประกอบการเรียน วชิ างานจกั รยานยนต์ เลม่ ที่ 3 ระบบส่งกาลงั เล่มน้ี ใชป้ ระกอบ การจดั กิจกรรมการเรียนรู้สาหรับนกั เรียนประกาศนียบตั รวชิ าชีพ ( ปวช.) วิทยาลยั การอาชีพนาทวี โดยมีข้นั ตอนการจดั กิจกรรมการเรียนรู้ ดงั น้ี ศึกษำก่อนลงมือปฏบิ ัติกจิ กรรม 1. นกั เรียนศึกษาคาช้ีแจงการใชเ้ อกสารประกอบการเรียน วชิ างานจกั รยานยนต์ ใหเ้ ขา้ ใจ 2. ใหน้ กั เรียนรับเอกสารประกอบการเรียน วิชางานจกั รยานยนต์ เลม่ ท่ี 3 ระบบส่งกาลงั 3. นกั เรียนเร่ิมทาแบบทดสอบก่อนเรียน เพ่ือประเมินดูวา่ นกั เรียนมีพ้นื ฐานความรู้ ความ เขา้ ใจมากนอ้ ยเพียงใด 4. นกั เรียนศึกษาเน้ือหาทาความเขา้ ใจใหด้ ีต้งั แต่หนา้ แรกถึงหนา้ สุดทา้ ยตามลาดบั อยา่ ขา้ ม ข้นั ตอนและทากิจกรรมทา้ ยเล่ม 5. เมื่อพบคาช้ีแจงหรือคาถามในแตล่ ะเลม่ ของเอกสารประกอบการเรียน ควรอ่านและทา กิจกรรมอยา่ งรอบคอบ 6. ส่งผลงานการทากิจกรรมการเรียนรู้จากทา้ ยเลม่ เอกสารประกอบการเรียน วิชางาน จกั รยานยนต์ เลม่ ท่ี 3 ระบบส่งกาลงั เพอื่ ใหค้ รูตรวจและบนั ทึกผล 7. เม่ือทาแบบฝึกหดั และใบงานเสร็จแลว้ ควรจดั เกบ็ อปุ กรณ์ใหเ้ รียบร้อย 8. เมื่อนกั เรียนทกุ คนทากิจกรรมการเรียนรู้ครบแลว้ ให้นกั เรียนทาแบบทดสอบหลงั เรียน ดว้ ยความต้งั ใจและซ่ือสัตย์ 9. รับฟังการแจง้ คะแนน คาชมเชยและคาแนะนาเพิ่มเติมจากครู
4 บทบำทของนกั เรียน ครูต้องแจ้งให้นกั เรียนทรำบถงึ บทบำทของนักเรียน ดังต่อไปนี้ 1. นกั เรียนตอ้ งอา่ นคาสง่ั และปฏิบตั ิตามข้นั ตอนอยา่ งรอบคอบ 2. นกั เรียนควรพยายามทากิจกรรมต่าง ๆ ดว้ ยความกระตือรือร้น 3. นกั เรียนตอ้ งต้งั ใจปฏิบตั ิงานอยา่ งจริงจงั ไม่ชวนเพ่อื นพูดคุยออกนอกเรื่อง 4. หลงั จากปฏิบตั ิกิจกรรมแลว้ นกั เรียนจะตอ้ งจดั เกบ็ อปุ กรณ์ทกุ ชิ้นเขา้ ที่ใหเ้ รียบร้อย 5. เน่ืองจากมีเวลาจากดั นกั เรียนตอ้ งต้งั ใจทากิจกรรมใหเ้ สร็จอยา่ งรวดเร็ว 6. นกั เรียนตอ้ งใชส้ ื่อหรืออุปกรณ์อยา่ งระมดั ระวงั
5 มำตรฐำนกำรเรียนรู้/ตวั ชี้วดั ช้ันปี มำตรฐำน มีความรู้ ความเขา้ ใจระบบส่งกาลงั สามารถตรวจสอบและบริการขอ้ ขดั ขอ้ งตามคู่มือได้ อยา่ ถกู ตอ้ ง ดว้ ยความรอบคอบและระมดั ระวงั ตัวชีว้ ัด 1.นกั เรียนมีความรู้ความเขา้ ใจระบบส่งกาลงั สามารถตรวจสอบและบริการขอ้ ขดั ขอ้ งตาม คูม่ ือมีผลการประเมินไม่ต่ากวา่ ร้อยละ 60 2.นกั เรียนปฏิบตั ิกิจกรรมท่ีกาหนด มีผลการประเมินไม่ต่ากวา่ ร้อยละ 60 3.นกั เรียนมีคุณลกั ษณะอนั พึงประสงค์ มีผลการประเมินไมต่ ่ากวา่ ร้อยละ 60
6 สำระสำคญั ระบบส่งกาลงั เป็นระบบที่ทาหนา้ ที่ นาเอากาลงั ของเคร่ืองยนตไ์ ปใชเ้ พ่ือขบั เคล่ือนลอ้ โดยอาศยั ชิ้นส่วนท่ีสาคัญ 2 ส่วน คือ คลัตช์และกลไกส่งกาลังหรือชุดเกียร์ โดยคลัตช์ เป็ น ชิ้นส่วนท่ีติดต้งั อยรู่ ะหวา่ งเครื่องยนตก์ บั ชุดเกียร์ ทาหนา้ ที่ตดั และต่อกาลงั งานของเคร่ืองยนตก์ บั ชุด เกียร์ ในช่วงของการขบั ข่ี การหยุดรถ การออกรถ หรือการปรับเปลี่ยนเกียร์เพื่อลดหรือเพ่ิมความเร็ว ส่วนชุดเกียร์จะทาหนา้ ที่ในการเปลี่ยนอตั ราทด ใหม้ ีความเหมาะสมกบั สภาพถนนและสภาวะการ ใชง้ าน จุดประสงค์กำรเรียนรู้ ด้ำนควำมรู้ 1. บอกช่ือโครงสร้างของระบบส่งกาลงั 2. บอกชนิดของคลตั ชท์ ่ีใชใ้ นรถจกั รยานยนตไ์ ด้ 3. บอกคณุ สมบตั ิของการติดต้งั คลตั ชแ์ บบตา่ งๆได้ 4. จาแนกประเภทของคลตั ช์ได้ 5. บอกชื่อโครงสร้างของคลตั ชแ์ บบธรรมดาได้ 6. อธิบายหลกั การทางานของคลตั ชแ์ บบธรรมดาได้ ด้ำนทักษะ 1. ปฏิบตั ิงานถอดประกอบและตรวจสอบคลตั ช์แบบผสม 2. ปฏิบตั ิงานถอดประกอบและตรวจสอบระบบส่งกาลงั ดว้ ยสายพาน ด้ำนคุณธรรม 1. นกั เรียนมีกิจนิสัยท่ีดีในการทางาน มีความรับผิดชอบทางานดว้ ยความประณีต รอบคอบ ตรงต่อเวลา สะอาด คานึงถึงความปลอดภยั ในการปฏิบตั ิงานและ รักษาสิ่งแวดลอ้ ม 2. นกั เรียนมีความซ่ือสัตย์ ประหยดั มีน้าใจ รู้จกั ทางานเป็นทีม รักษาสมบตั ิ ส่วนรวม และมีจิตอาสา
7 แบบทดสอบก่อนเรียน เร่ือง ระบบส่งกำลงั คำส่ังใหน้ กั เรียนเลือกคำตอบท่ีถูกท่ีสุดเพียงคำตอบเดียว และทำเครื่องหมำยกำกบำท ()ลงใน กระดำษคำตอบ (10 คะแนน) 1. กำรติดต้งั คลตั ชแ์ บบใด ท่ีใหก้ ำลงั งำนออกมำมีควำมเรียบ ก. ติดต้งั บนเพลำขอ้ เหว่ยี ง ข. ติดต้งั บนเพลำส่งกำลงั ค. ติดต้งั บนเพลำตำม ง. ติดต้งั บนเพลำสเตอร์ 2. กำรติดต้งั คลตั ชแ์ บบใดท่ีช่วยยดื อำยกุ ำรใชง้ ำนของคลตั ช์ใหย้ ำวนำนข้ึน ก. ติดต้งั บนเพลำขอ้ เหว่ียง ข. ติดต้งั บนเพลำส่งกำลงั ค. ติดต้งั บนเพลำตำม ง. ติดต้งั บนเพลำขอ้ เหว่ยี งและเพลำส่งกำลงั 3. เม่ือแผ่นผำ้ คลตั ชแ์ ละแผน่ เหลก็ ถกู กดดว้ ยแรงดนั ของสปริงจะส่งผลอยำ่ งไร ก. คลตั ชต์ ดั กำลงั ข. คลตั ชต์ ่อกำลงั ค. คลตั ชต์ ดั และต่อกำลงั ง. คลตั ชล์ ่ืน
8 4. กำรทำงำนของคลตั ชแ์ บบธรรมดำ ขอ้ ใดกล่ำวไมถ่ กู ตอ้ ง ก. ตำแหน่งปกติต่อกำลงั ข. คลตั ชจ์ ะตดั กำลงั เมื่อแผน่ ผำ้ คลตั ชแ์ ละแผน่ เหลก็ แยกออกจำกกนั ค. ขำกดคลตั ชห์ รือกำ้ นดนั คลตั ชท์ ำหนำ้ ท่ีกดใหค้ ลตั ชต์ ดั กำลงั ง. ตำแหน่งปกติแผน่ ผำ้ คลตั ช์และแผน่ เหลก็ จะแยกออกจำกกนั 5. กำรทำงำนของคลตั ชแ์ รงเหว่ยี งหนีศนู ยช์ นิดกำ้ มปู ขอ้ ใดกลำ่ วไมถ่ ูกตอ้ ง ก. สปริงร้ังคลตั ชจ์ ะดึงใหผ้ ำ้ คลตั ชส์ มั ผสั กบั ผวิ ภำยในของเรือนคลตั ช์ ข. ตุม้ น้ำหนกั และผำ้ คลตั ชจ์ ะกำงออกเม่ือรอบเครื่องยนตส์ ูงกวำ่ 1,400 รอบ/นำที ค. คลตั ชจ์ ะตดั กำลงั เมื่อควำมเร็วรอบเครื่องยนตต์ ่ำกวำ่ 1,400 รอบ/นำที ง. ตุม้ น้ำหนกั และผำ้ คลตั ชจ์ ะหมนุ พร้อมกนั กบั เพลำขอ้ เหว่ยี ง 6. ขอ้ ใดคอื เกียร์ท่ีใชใ้ นรถจกั รยำนยนตโ์ ดยทว่ั ไป ก. เกียร์ธรรมดำแบบขบกนั ตลอดเวลำ กบั เกียร์เฟื องตรง ข. เกียร์ธรรมดำแบบซิงโครเมท กบั เกียร์อตั โนมตั ิ ค. เกียร์ธรรมดำแบบขบกนั ตลอดเวลำ กบั เกียร์อตั โนมตั ิ ง. เกียร์ซิงโครเมทกบั เกียร์ธรรมดำแบบขบกนั ตลอดเวลำ 7. เกียร์ธรรมดำมีลกั ษณะกำรจบั ยดึ เฟื อง 3 แบบ คือขอ้ ใด ก. เฟ่ื องอยกู่ บั ที่ เฟื่ องเลื่อน และเฟื องอิสระ ข. เฟื องอยกู่ บั ที่ เฟื องขบั และเฟื องตำม ค. เฟ่ื องเล่ือน เฟื องอิสระ และเฟื องขบั ง. เฟื องอิสระ เฟื องอยกู่ บั ท่ี และเฟื องตำม
9 8. เกียร์แบบธรรมดำจะส่งถำ่ ยกำลงั ไดเ้ ม่ือใด ก. เดือยลอ็ กของเฟื องเล่ือนเขำ้ ลอ็ กเฟื องอิสระ ข. เดือยลอ็ กของเฟื องเลื่อนเขำ้ ลอ็ กเฟื องอยกู่ บั ท่ี ค. เฟื องอยกู่ บั ที่ขบกบั เฟื องอิสระ ง. เฟื องอิสระขบกบั เฟื องเล่ือน 9. เกียร์อตั โนมตั ิขณะเคร่ืองยนตม์ ีควำมเร็วรอบต่ำ ขอ้ ใดกล่ำวถูกตอ้ ง ก. ขนำดเสน้ ผำ่ นศูนยก์ ลำงพลู เลยข์ บั โตกวำ่ พูลเลยต์ ำม ข. ขนำดเส้นผำ่ นศนู ยก์ ลำงพูลเลยต์ ำมโตกวำ่ พลู เลยข์ บั ค. คลตั ชแ์ รงเหวยี่ งของพูลเลยต์ ำมจะกำงออก ง. หนำ้ สมั ผสั เคล่ือนที่ของพูลเลยข์ บั จะเคลื่อนที่เขำ้ หำหนำ้ สมั ผสั อยกู่ บั ท่ี 10. กำรเปลี่ยนแปลงขนำดเส้นผำ่ นศนู ยก์ ลำงของพูลเลยต์ ำมเกิดข้นึ จำกขอ้ ใด ก. แรงกดของสปริงหนำ้ สัมผสั เคลื่อนท่ี ข. กำรตดั กำลงั ของคลตั ช์แรงเหว่ียง ค. กำรต่อกำลงั ของคลตั ชแ์ รงเหวีย่ ง ง. แรงกดของสำยพำนขบั เคลื่อน
10 กระดำษคำตอบแบบทดสอบก่อนเรียน เร่ือง ระบบส่งกำลงั ช่ือ - สกลุ ........................................................................ช้นั ................ เลขที่................. ข้อ ก ข ค ง 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. รวม เกณฑก์ ำรประเมิน ผำ่ น (5-10 คะแนน) ไมผ่ ำ่ น (0-4 คะแนน)
11 ใบควำมรู้ เรื่อง ระบบส่งกำลงั (Power Transmission) ระบบส่งกำลงั เป็นระบบที่ทำหนำ้ ท่ีนำกำลงั ของเครื่องยนตไ์ ปใชเ้ พอื่ ขบั เคล่ือนลอ้ โดย อำศยั ชิ้นส่วนที่สำคญั 2 ส่วน คือ คลตั ชแ์ ละกลไกเปลี่ยนควำมเร็วหรือชุดเกียร์ ดงั รูปที่ 3.1 รูปท่ี 3.1 แสดงโครงสร้ำงของระบบส่งกำลงั ที่มำ : สุรพงษ์ พงษศ์ รี.2562. คลตั ช์ (Clutch) คลตั ช์แบ่งออกเป็ น 3 ชนดิ ประกอบด้วย 1. คลตั ช์สำยพำนรูปตวั วี (V-belt cluth) คลตั ชแ์ บบน้ีประกอบไปดว้ ย 2 ส่วน คือ สำยพำนรูปตวั สีและพลู เลย์ ส่วนแรกจะเคล่ือนท่ีโดยแรงเหวี่ยงและจะทำใหส้ ำยพำนเคล่ือนท่ีตำม ไปดว้ ย คลตั ชแ์ บบน้ีกำลงั เป็นที่นิยมในปัจจุบนั ดงั รูปที่ 3.2 รูปที่ 3.2 แสดงลกั ษณะของคลตั ชส์ ำยพำนรูปตวั วี ที่มำ : สุรพงษ์ พงษศ์ รี.2562.
12 2 คลัตช์ชนิดแผ่น (Disk type clutch)คลตั ช์แบบน้ีเป็ นแบบแผ่นที่ใช้ควำมผิดโดยจะใช้ ท้งั สองหนำ้ ดำ้ นหน่ึงเป็นดำ้ นขบั อีกดำ้ นหน่ึงเป็นดำ้ นตำม จะใชก้ ำรควบคมุ ดว้ ยแรงดนั สปริง หรือ ดว้ ยแรงเหวีย่ งกไ็ ด้ ดงั รูปท่ี 3.3 รูปที่ 3.3 แสดงลกั ษณะของคลตั ชแ์ บบแผน่ ที่มำ : สุรพงษ์ พงษศ์ รี.2562. 3. คลตั ช์ชนดิ แรงเหวี่ยง (Centrifugal shoe clutch)แผน่ คลตั ชห์ รือกำ้ มปูคลตั ชจ์ ะถกู เหวย่ี งและกำงออกไปสมั ผสั กบั จำนคลตั ช์ ทำใหเ้ กิดกำรส่งกำลงั ข้นึ ดงั รูปที่ 3.4 รูปท่ี 3.4 แสดงลกั ษณะของคลตั ชแ์ บบแรงเหวย่ี ง ท่ีมำ : สุรพงษ์ พงษศ์ รี.2562. กำรจำแนกคลตั ช์ตำมประเภทของกำรทำงำน กำรจำแนกคลตั ชต์ ำมประเภทของกำรทำงำน สำมำรถแบ่งออกเป็น2 แบบ คือ 1. คลัตช์แบบธรรมดำ (Manual clutch) คลตั ช์แบบน้ีจะใชก้ บั รถจกั รยำนยนตท์ ี่ใช้คลตั ช์ หลำยแผน่ และชุดคลตั ช์ที่ติดต้งั อยบู่ นเพลำส่งกำลงั ทำงำนโดยผขู้ บั ข่ีเป็ นผคู้ วบคุม โดยกำรบีบมือ คลตั ชห์ รือกดคนั เขำ้ เกียร์ มีใชใ้ นรถจกั รยำนยนตท์ ว่ั ไป 2. คลัตช์แรงเหว่ียง (Centrifugal clutch) คลตั ช์แบบน้ีจะตดั หรือต่อข้ึนอยู่กบั แรงหมุน ของเพลำขอ้ เหวี่ยง เมื่อเคร่ืองยนต์หมุนดว้ ยควำมเร็วต่ำคลตั ช์จะไม่ทำงำนหรือไม่ต่อกำลงั แต่เม่ือ
13 ควำมเร็วรอบของเครื่องยนตเ์ พิ่มสูงข้ึนคลตั ช์ก็จะเริ่มต่อกำลงั เพ่ิมข้ึนตำมไปดว้ ย นิยมใชก้ บั คลตั ช์ หลำยแผน่ และคลตั ชก์ ำ้ มปแู บบเปี ยก สำมำรถติดต้งั บนเพลำขอ้ เหวย่ี งหรือเพลำส่งกำลงั ได้ ตำแหน่งกำรติดต้ังคลตั ช์ (Clutch position) ตำแหน่งกำรติดต้งั คลตั ชส์ ำมำรถแบง่ ออกเป็น 3แบบ คอื 1.ติดต้ังบนเพลำข้อเหว่ียง (Direction connection type) คลตั ช์แบบน้ีติดต้งั บนเพลำขอ้ เหว่ียง จะหมนุ ดว้ ยควำมเร็วรอบเท่ำกบั ควำมเร็วรอบของเครื่องยนต์ ซ่ึงจะใหก้ ำลงั งำนออกมำ ดงั รูปที่ 3.5 รูปท่ี 3.5 แสดงลกั ษณะกำรติดต้งั คลตั ช์ บนเพลำขอ้ เหวี่ยง ที่มำ : สุรพงษ์ พงษศ์ รี.2562. 2. ติดต้ังบนเพลำส่งกำลงั (Reduction type)คลตั ช์แบบน้ีจะติดต้งั บนเพลำส่งกำลงั จะให้ อำยกุ ำรใช้งำนของคลตั ช์ไดน้ ำนข้ึนและแรงบิดก็จะเพ่ิมข้ึน มีหนำ้ สัมผสั ควำมฝื ดที่ใหญ่รับและส่ง กำลงั ไดด้ ี ดงั รูปที่ 3.6 รูปที่ 3.6 แสดงลกั ษณะกำรติดต้งั คลตั ช์ บนเพลำส่งกำลงั ท่ีมำ : สุรพงษ์ พงษศ์ รี.2562. 3. ติดต้ังบนเพลำข้อเหว่ียงและเพลำส่งกำลัง คลตั ช์แบบน้ีจะติดต้งั บนเพลำขอ้ เหวี่ยงและ เพลำส่งโดยทำกำรติดต้งั คลตั ชแ์ รงเหว่ียงบนเพลำขอ้ เหวีย่ ง และคลตั ชธ์ รรมดำบนเพลำส่งกำลงั ทำ ใหส้ ่งกำลงั และหยดุ รถไดอ้ ยำ่ งนุ่มนวล ปัจจุบนั เป็นที่นิยมอยำ่ งแพร่หลำย ดงั รูปท่ี 3.7
14 รูปท่ี 3.7 แสดงลกั ษณะกำรติดต้งั คลตั ช์ บนเพลำขอ้ เหวีย่ งและเพลำส่งกำลงั ท่ีมำ : สุรพงษ์ พงษศ์ รี.2562. โครงสร้ำงและกำรทำงำนของคลตั ช์ (Constrauction and operation of the clutch) 1. คลตั ช์แบบธรรมดำ (Manual clutch) รูปที่ 3.8 แสดงลกั ษณะโครงสร้ำงของ คลตั ช์แบบธรรมดำ ท่ีมำ : สุรพงษ์ พงษศ์ รี.2562. กำรทำงำนคลตั ช์แบบน้ีจะมีแผ่นเหลก็ และแผ่นผำ้ คลตั ช์จดั เรียงสลบั กนั และจบั ยึดติดกนั อยู่ตลอดเวลำดว้ ยแรงดนั ของสปริงคลตั ช์ หรืออำจกล่ำวไดว้ ่ำเป็ นคลัตช์แบบปกติต่อกำลงั เพ่ือส่ง ถ่ำยกำลงั ต่อไปยงั เพลำขบั คลตั ช์จะถูกตดั กำลงั ไดโ้ ดยขำกดคลตั ช์หรือกำ้ นดนั เม่ือบีบคนั คลตั ชข์ อง คลตั ชแ์ บบธรรมดำ หรือกดคนั เกียร์ของคลตั ชแ์ บบผสม กำรต่อกำลงั จะต่อไดด้ ว้ ยแรงดนั ของสปริง คลตั ช์ ภำยหลงั กำรปล่อยคนั คลตั ชห์ รือปล่อยแรงกดคนั เกียร์ของคลตั ชแ์ บบผสม กลไกในกำรตดั กำลงั ของคลตั ช์แบบธรรมดำน้ันแบ่งออกเป็ น 2 แบบ คือ กำรดนั แผน่ กด คลตั ชจ์ ำกภำยนอกและกำรดนั แผน่ กดคลตั ชจ์ ำกภำยใน
15 1. แบบกดจำกภำยนอก (Outer push)คลตั ช์จะตดั กำลงั ไดก้ ็ต่อเม่ือผขู้ บั ขี่บีบคนั คลตั ช์ ชุด กำ้ นดนั จะดนั แผน่ กดคลตั ช์ ทำให้แผน่ เหล็กและแผน่ ผำ้ คลตั ชแ์ ยกเป็นอิสระจำกกนั กำลงั จำกเพลำ ขอ้ เหวี่ยงจึงไมส่ ำมำรถส่งไปยงั เพลำขบั ได้ ดงั รูปท่ี 3.9 รูปที่ 3.9 แสดงคลตั ชแ์ บบกดจำก ภำยนอก ท่ีมำ : สุรพงษ์ พงษศ์ รี.2562. 2. แบบกดจำกภำยใน (Inner push)คลตั ช์จะตดั กำลงั ไดก้ ็ต่อเม่ือผูข้ บั ขี่บีบคนั คลตั ช์หรือ กดคนั เกียร์ของคลตั ช์แบบผสม กำ้ นดนั ที่อยู่ภำยในแกนเพลำขบั จะดันแผ่นกดคลตั ช์ ทำให้แผ่น เหล็กและ แผ่นผำ้ คลตั ช์แยกเป็ นอิสระจำกกนั กำลงั จำกเพลำขอ้ เหว่ียงจึงไม่สำมำรถส่งผ่ำนไปยงั เพลำส่งกำลงั ได้ ดงั รูปท่ี 3.10 รูปที่ 3.10 แสดงคลตั ชแ์ บบกดจำกภำยใน ที่มำ : สุรพงษ์ พงษศ์ รี.2562. 2. คลตั ช์แรงเหวย่ี งหนศี ูนย์ (Centrifugal clutch)แบง่ ออกเป็น 2 ชนิด คือ 1. คลตั ชแ์ รงเหว่ยี งหนีศูนยช์ นิดแผน่ (Centrifugal Disk clutch) รูปที่ 3.11 แสดงคลตั ชแ์ บบแรงเหวีย่ ง หนีศนู ยช์ นิดแผน่ ที่มำ : สุรพงษ์ พงษศ์ รี.2562.
16 กำรทำงำน เม่ือเครื่องยนตห์ มนุ จะเกิดแรงเหว่ียงทำใหล้ ูกปื นเคลื่อนที่ออกไปดนั แผน่ คลตั ช์ และแผน่ เหล็กใหส้ ัมผสั เม่ือควำมเร็วรอบเคร่ืองยนตต์ ่ำลงกวำ่ 1,400 รอบ/นำที คลตั ช์จะไม่ทำงำน และจะทำงำนอีกคร้ังก็ต่อเมื่อควำมเร็วรอบเคร่ืองยนตม์ ำกกว่ำ 1,400รอบ/นำทีคลตั ช์แบบน้ีกำรส่ง กำลงั และกำรออกตวั จะนิ่มนวล เรียกว่ำ “Half-clutch” ขณะเคร่ืองยนตร์ อบสูงข้ึนกำรส่งกำลงั จะดี ข้นึ เป็นลำดบั ทำใหไ้ ม่มีกำรสูญเสียกำลงั งำน 2. คลตั ชแ์ รงเหว่ียงหนีศนู ยช์ นิดกำ้ มปู (Centrifugal shoe clutch) รูปที่ 3.12 แสดงโครงสร้ำงของคลตั ช์ แรงเหวีย่ งหนีศูนยช์ นิดกำ้ มปู ท่ีมำ : สุรพงษ์ พงษศ์ รี.2562. กำรทำงำน ขณะที่เคร่ืองยนต์ทำงำนเพลำขอ้ เหว่ียงหมุน ตุม้ น้ำหนักและผำ้ คลตั ช์ท่ีต่ออยู่ กบั เพลำขอ้ เหวี่ยงก็จะหมุนตำมไปดว้ ย เมื่อควำมเร็วรอบของเคร่ืองยนต์เพิ่มข้ึนสูงกว่ำ 1,400 รอบ/ นำทีโดยประมำณ แรงเหวี่ยงภำยในชุดคลตั ชจ์ ะทำใหช้ ุดผำ้ คลตั ช์กำงออกไปสัมผสั กบั ผนงั ภำยใน ของเรือนคลตั ช์ตวั นอก ทำให้เครื่องยนต์ส่งกำลงั ต่อไปได้ และเมื่อควำมเร็วรอบของเคร่ืองยนต์ ลดลงจนถึงควำมเร็วรอบต่ำกว่ำ 1,400 รอบ/นำที แรงเหว่ียงของตุม้ น้ำหนักและผำ้ คลตั ชก์ ็จะลดลง ตำมไปดว้ ย สปริงจะดึงผำ้ คลตั ช์ ไม่ใหส้ ัมผสั กบั ผนงั ภำยในของเรือนคลตั ชต์ วั นอกเป็นกำรตดั กำร ส่งกำลงั กลไกส่งกำลงั และเปลย่ี นควำมเร็ว (Transmission and shifting mechanism) กำรส่งกำลงั จะตอ้ งใชช้ ุดส่งกำลงั ที่อย่รู ะหวำ่ งคลตั ช์กบั ระบบขบั ลอ้ หลงั กำรเปลี่ยนอตั รำ ทดเกียร์ข้ึนอยู่กบั สภำพถนน สภำวะกำรใชง้ ำน ตวั อยำ่ งเช่น เมื่อออกรถ อตั รำเร่ง ทำงลำดชนั ผิว ถนนแรงลม ส่วนต่ำงๆ น้ีจะทำให้แรงบิดและควำมเร็วเปล่ียนแปลงไป เหตุผลที่ทำให้ตอ้ งมีกำร เปล่ียนอตั รำทดเกียร์ เพรำะเมื่อเรำออกรถหรือข้ึนเนิน ข้ึนทำงลำดชัน จำเป็ นตอ้ งใช้แรงบิดของ
17 เคร่ืองมำกกวำ่ ควำมเร็วรอบของเครื่องยนต์ หรือในกรณีท่ีรถว่ิงอยู่บนทำงรำบเรียบ ผขู้ บั ขี่ตอ้ งกำร ควำมเร็วรอบของเคร่ืองยนตม์ ำกกวำ่ แรงบิดเป็นตน้ เกียร์ที่ใชใ้ นรถจกั รยำนยนต์ โดยทวั่ ไปแบ่งออกเป็น2ชนิด คือ เกียร์ชนิดธรรมดำ (Manual gear)และเกียร์อตั โนมตั ิ (Automatic gear) เกยี ร์ชนดิ ธรรมดำ (Manual gear) เกียร์ธรรมดำที่ใช้ในรถจกั รยำนยนต์ทวั่ ไป จะใช้เกียร์แบบขบกันตลอดเวลำ (Constant- rmeshtype) เฟื องบนเพลำขบั จะรับกำลงั มำจำกคลตั ช์และหมุนไปพร้อมกบั เฟื องบนเพลำรอง ซ่ึงมี ลกั ษณะของกำรจบั ยดึ อยู่ 3 รูปแบบในตำแหน่งตำ่ งๆ ดงั น้ี 1. เฟื องอย่กู บั ท่ี (Fixed gear)หมำยถึง เฟื องหมนุ ไปพร้อมกบั เพลำ 2. เฟื องเลื่อน (Shift gear)หมำยถึง เฟื องที่สำมำรถเล่ือนไปมำบนเพลำและหมุนไป พร้อมๆ กบั เพลำ 3. เฟ่ื องอสิ ระ (Free gear)หมำยถึง เฟื องท่ีหมุนฟรีอยบู่ นเพลำ รูปที่ 3.13 แสดงลกั ษณะโครงสรำ้ งของเกียร์ แบบธรรมดำ ท่ีมำ : สุรพงษ์ พงษศ์ รี.2562.
18 1. กำรส่งถ่ำยกำลงั ตำแหน่งต่ำง ๆ รูปท่ี 3.14 แสดงตำแหน่งเกียร์วำ่ ง รูปท่ี 3.15 แสดงตำแหน่งเกียร์ 1 ท่ีมำ : สุรพงษ์ พงษศ์ รี.2562. ที่มำ : สุรพงษ์ พงษศ์ รี.2562. รูปท่ี 3.16 แสดงตำแหน่งเกียร์ 2 รูปที่ 3.17 แสดงตำแหน่งเกียร์ 3 ท่ีมำ : สุรพงษ์ พงษศ์ รี.2562. ที่มำ : สุรพงษ์ พงษศ์ รี.2562. กำรทำงำน เฟื องเลื่อนจะทำหนำ้ ท่ีเล่ือนไปทำงดำ้ นซำ้ ยหรือทำงดำ้ นขวำ เพ่ือประกบเขำ้ กบั เดือยล็อก (Dog clutch)ของเฟื องอิสระ ทำใหเ้ ฟื องอิสระถูกล็อกให้หมนุ ไปพร้อมกบั เพลำส่งกำลงั ขบั ผำ่ นไปยงั เฟื องตวั อยกู่ บั ท่ี และส่งถ่ำยกำลงั ออกมำยงั สเตอร์หนำ้ เกิดอตั รำทดลองเฟื องแต่ละคู่ 2. อัตรำทดของเฟื องเกียร์ (Gear ratio) อัตรำทดของเกียร์ หมำยถึง กำรเปรียบเทียบ จำนวนฟันของเฟื องตำมต่อจำนวนฟันของเฟื องขบั อตั รำทดของชุดเกียร์รถจกั รยำนยนตแ์ ต่ละรุ่น จะแตกต่ำงกัน ท้ังน้ีข้ึนอยู่กับสมรรถนะเครื่องยนต์ น้ำหนักรถ น้ำหนักบรรทุก อัตรำเร่งและ ควำมเร็วของรถ เป็นตน้ แตร่ ถทกุ รุ่นสำมำรถคำนวณหำอตั รำทดไดจ้ ำกสูตรสำเร็จดงั น้ี
19 อตั รำทด = จำนวนฟันของเฟื องตำม (เพลำตำม)÷ จำนวนฟันของเฟื องขบั (เพลำขบั ) หรืออตั รำทด= จำนวนรอบของเฟื องขบั (เพลำขบั )÷ จำนวนรอบของเฟื องตำม (เพลำตำม) ตวั อยำ่ งที่ 1 เฟื องขบั มี 40 ฟัน เฟื องตำมมี 20 ฟัน กำหนดให้เฟื องขบั หมุน 20 รอบ เฟื องตำม หมุนก่ี รอบ สูตร จำนวนฟันของเฟื องตำม = จำนวนรอบของเฟื องขบั จำนวนฟันของเฟื องขบั จำนวนฟันของเฟื องตำม แทนคำ่ 20 = 20 4 = จำนวนรอบของเฟื อง จำนวนรอ0บเฟื องตำม ข4บั 02×0 20 จำนวนรอบเฟื องตำม = 40 รอบ ตอบ ตวั อยำ่ งท่ี 2 จงหำอตั รำทด เม่ือเฟื องเกียร์ 4 บนเพลำขบั มี 22 ฟัน บนเพลำตำมมี 24 ฟัน สูตร อตั รำทด = จำนวนฟันเฟื องตำม จำนวนฟันเฟื องขบั แทนค่ำอตั รำทด = 24 22 ดงั น้นั อตั รำทดเฟื องเกียร์ 4 =1.090 : 1ตอบ
20 3. กลไกเปลี่ยนควำมเร็ว (Shifting mechanism)กลไกน้ีจะควบคุมกำรทำงำนโดยคัน เปลี่ยนเกียร์ กำหนดให้กระปุกเกียร์และก้ำมปูเปลี่ยนเกียร์เล่ือนเฟื องเกียร์ให้เคล่ือนที่ไปตำม ตำแหน่งท่ีตอ้ งกำร รูปท่ี 3.18 แสดงลกั ษณะโครงสร้ำงของกลไกเปล่ียนควำมเร็ว ท่ีมำ : สุรพงษ์ พงษศ์ รี.2562. กำรทำงำนเมื่อคนั เปล่ียนเกียร์เคล่ือนข้นึ -ลง กำ้ นเปล่ียนเกียร์ซ่ึงอยู่ติดกนั กบั แกนคนั เปลี่ยน เกียร์จะยึดเก่ียวสลกั ที่ปลำยกระปุกเกียร์และกำ้ มปูเปล่ียนเกียร์ ทำให้กระปุกเกียร์และกำ้ มปูเปล่ียน เกียร์เคล่ือนท่ีตำมไปดว้ ย ที่กระปุกเกียร์จะมีร่องสำหรับใส่กำ้ มปูทำหนำ้ ที่เลื่อนเฟื องให้ขบกนั เพื่อ เปลี่ยนเกียร์ เมื่อกระปุกเกียร์หมนุ ไป แกนสลกั กำ้ มปเู กียร์กจ็ ะเคลื่อนท่ีตำมไปดว้ ยดงั รูปที่ 3.18 เกยี ร์อตั โนมัติ (Automatic gear) ระบบน้ีใช้คลัตช์แบบV-belt pulley variable พูลเลยต์ วั ขบั และตวั ตำมจะขับเคลื่อนด้วย สำยพำนรูปตวั วี เม่ือควำมเร็วรอบของเครื่องยนตต์ ่ำ แรงเหวี่ยงท่ีพูลเลยจ์ ะน้อยพูลเลยจ์ ะไม่มีกำร เคล่ือนท่ี เม่ือควำมเร็วรอบของเคร่ืองยนตส์ ูงข้ึนแรงเหว่ียงจะทำให้พูลเลยเ์ ร่ิมเคลื่อนตวั ส่งผลให้ พูลเลยต์ วั เคลื่อนท่ีไปสัมผสั กบั พูลเลยต์ วั ท่ีอยกู่ บั ท่ี ทำให้คลตั ชต์ ่อกำรทำงำนเกิดกำรส่งกำลงั ในชุด พลู เลยต์ ำม ในกรณีน้ีพูลเลยต์ ำมจะเป็นตวั กดแรงบิด ดงั น้นั จะทำให้ รูปท่ี 3.19 รูปท่ี 3.19 แสดงลกั ษณะโครงสร้ำงของ เกียร์อตั โนมตั ิ ที่มำ : สุรพงษ์ พงษศ์ รี.2562.
21 1. ส่วนประกอบของเกยี ร์อตั โนมตั ิที่ใช้ระบบคลตั ช์แบบ V-belt pulley variable รูปที่ 3.20 แสดงส่วนประกอบของ เกียร์อตั โนมตั ิ ที่มำ : สุรพงษ์ พงษศ์ รี.2562. 1.พูลเลย์ขับ พูลเลยข์ บั ซ่ึงติดอยู่กบั เพลำขอ้ เหวี่ยง ประกอบดว้ ย หน้ำสัมผสั ที่อยู่กบั ท่ีของ พูลเลยข์ บั แกนหน้ำสัมผสั ของพูลเลยข์ บั หนำ้ สัมผสั ที่เคลื่อนที่ไดข้ องพูลเลยข์ บั ตุม้ น้ำหนัก และ แผน่ โคง้ ตมุ้ น้ำหนกั จะอยรู่ ะหวำ่ งหนำ้ สัมผสั ท่ีเคลื่อนท่ีไดข้ องพูลเลยข์ บั และแผน่ โคง้ ซ่ึงติดอยบู่ น เพลำขอ้ เหวี่ยง โดยท่ีตุม้ น้ำหนกั จะเคลื่อนตวั ออกดำ้ นนอกหรือเคลื่อนตวั เขำ้ ดำ้ นในตำมแรงเหวี่ยง หนีศูนยท์ ่ีเกิดจำกกำรหมนุ ของเพลำขอ้ เหว่ียง เม่ือตุม้ น้ำหนกั เคล่ือนที่ หนำ้ สัมผสั ที่เคล่ือนที่ไดข้ อง พูลเลยข์ ับจะเคลื่อนท่ีไปในแนวแกนของเพลำข้อเหวี่ยงด้วยเหตุน้ีทำให้เกิดกำรเปลี่ยนแปลง ระยะห่ำงระหวำ่ งหนำ้ สัมผสั ท่ีอยูก่ บั ท่ีของพลู เลยข์ บั และหนำ้ สัมผสั ที่เคลื่อนที่ไดข้ องพลู เลยข์ บั ผล ท่ีตำมมำคือเส้นผ่ำนศูนย์กลำงของพูลเลยข์ บั ที่เปลี่ยนแปลงไปตำมแนวกำรเคล่ือนท่ีของสำยพำน ขบั เคล่ือน ดงั รูปที่ 3.21-3.22 รูปที่ 3.21 แสดงกำรทำงำนเมื่อควำมเร็วต่ำ ท่ีมำ : สุรพงษ์ พงษศ์ รี.2562. รูปท่ี 3.21 แสดงกำรทำงำนเมือ่ ควำมเร็วสูง ท่ีมำ : สุรพงษ์ พงษศ์ รี.2562.
22 2. พูลเลย์ตำมพูลเลยต์ ำมซ่ึงติดอยกู่ บั เพลำขบั ประกอบดว้ ย หนำ้ สัมผสั ท่ีเคลื่อนท่ีไดข้ อง พลเลยต์ ำมหนำ้ สัมผสั ท่ีอยู่กบั ที่ของพูลเลยต์ ำม และสปริงหนำ้ สัมผสั ท่ีเคล่ือนท่ีไดข้ องพูลเลยต์ ำม จะเคล่ือนที่ไปในแนวแกนของเพลำขบั โดยแรงกดของสำยพำนขบั เคลื่อนท่ีไดร้ ับมำ ซ่ึงควำมยำว ของสำยพำนขบั เคลื่อนจะยงั คงท่ีอยู่ ด้วยเหตุน้ีทำให้เกิดกำรเปลี่ยนแปลงของระยะห่ำงระหว่ำง หนำ้ สัมผสั ที่เคลื่อนท่ีไดข้ องพูลเลยต์ ำมและหนำ้ สัมผสั ที่อยกู่ บั ท่ีของพลู เลยต์ ำม ผลท่ีตำมมำคือเส้น ผ่ำนศูนยก์ ลำงของพูลเลยเ์ ปล่ียนแปลงไปตำม แนวกำรเคลื่อนที่ของสำยพำนขบั เคล่ือน ดงั รูปท่ี 3.23-3.24 รูปท่ี 3.23 แสดงกำรทำงำนเม่ือควำมเร็วต่ำ รูปที่ 3.24 แสดงกำรทำงำนเมอื่ ควำมเร็วสูง ท่ีมำ : สุรพงษ์ พงษศ์ รี.2562. ที่มำ : สุรพงษ์ พงษศ์ รี.2562. 3. คลัตช์แรงเหวี่ยงหนีศูนย์อัตโนมัติ คลัตช์แรงเหวี่ยงหนีศูนย์อัตโนมัติซ่ึงติดอยู่กับ หนำ้ สัมผสั ที่เคล่ือนท่ีไดข้ องพูลเลยต์ ำม ประกอบดว้ ย ผำ้ คลตั ชแ์ รงเหว่ียง สปริงร้ังกลบั และเรือน คลตั ช์ตวั นอก เมื่อควำมเร็วของกำรหมุนของหน้ำสัมผสั ท่ีเคลื่อนที่ไดข้ องพูลเลยต์ ำมเพ่ิมข้ึน ผำ้ คลตั ชจ์ ะกำงออกตำมแรงเหวี่ยงหนีศูนยท์ ่ีเพ่ิมข้ึน จำกที่กล่ำวมำผำ้ คลตั ช์จะขบั เรือนคลตั ช์ตวั นอก ซ่ึงติดอยกู่ บั เพลำขบั และเพลำขบั จะส่งกำลงั ขบั ไปยงั ลอ้ หลงั โดยผำ่ นเฟื องทำ้ ยดงั รูปท่ี 3.25-3.26 รูปท่ี 3.25 แสดงลกั ษณะคลตั ชแ์ รงเหวย่ี งหนีศนู ย์ รูปท่ี 3.26 แสดงลกั ษณะคลตั ชแ์ รงเหวี่ยงหนี อตั โนมตั ิตำแน่งจำก ศูนยอ์ ตั โนมตั ิตำแหน่งต่อกำลงั ท่ีมำ : สุรพงษ์ พงษศ์ รี.2562. ที่มำ : สุรพงษ์ พงษศ์ รี.2562.
23 แบบฝึ กหัดที่ 1 คำสั่ง จงบอกชื่อชิ้นส่วนของคลตั ช์ ตำมหมำยเลขที่กำหนด 4 3 2 5 6 1 7 1. ชื่อ......................................................................... 2. ช่ือ......................................................................... 3. ช่ือ......................................................................... 4. ช่ือ......................................................................... 5. ช่ือ......................................................................... 6. ชื่อ......................................................................... 7. ช่ือ.........................................................................
24 แบบฝึ กหดั ท่ี 2 คำส่ัง จำกรูปจงอธิบำยเส้นทำงกำรส่งกำลงั ในตำแหน่งเกียร์ 3 ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................
25 ใบงำนที่ 1 ช่ืองำน งำนถอดประกอบชุดคลตั ช์ จดุ ประสงค์เชิงพฤติกรรม/บูรณำกำรเศรษฐกจิ พอเพยี ง 1. เลือกใชเ้ ครื่องมือถอด-ประกอบชุดคลตั ชไ์ ด้ 2. ถอดแยกชิ้นส่วนชุดคลตั ชไ์ ด้ 3. ประกอบชุดคลตั ชไ์ ด้ 4. ตรวจสอบชิ้นส่วนของชุดคลตั ชไ์ ด้ 5. ประเมินผลกำรตรวจสอบชิ้นส่วนของชุดคลตั ชไ์ ด้ 6. แสดงพฤติกรรมกำรปฏิบตั ิงำนเป็นกลุ่มที่ดีได้ คำสั่ง 1. ใหน้ กั เรียนแบ่งกลุ่มเป็น 5 กลุ่มๆละ 4 คน ปฏิบตั ิตำมใบงำนแบบมีส่วนร่วม 2. ปฏิบตั ิงำนดว้ ยควำมประณีต ถูกตอ้ งเหมำะสมและปลอดภยั 3. นกั เรียนแต่ละกลุ่มปฏิบตั ิงำนใหแ้ ลว้ เสร็จภำยในเวลำ 50 นำที 4. ปฏิบตั ิงำนเสร็จทกุ คร้ังตอ้ งทำควำมสะอำดและจดั อปุ กรณ์ใหเ้ ป็นระเบียบเรียบร้อย
26 เคร่ืองมือ 8. ไขควงปำกแบน 1. ชุดฝึกเคร่ืองยนตซ์ ูซูกิ 110 เกียร์ธรรมดำ 2. บลอ็ กตวั ทีเบอร์ 8 9. คมี ปำกจิ้งจก 3. ประแจกระบอกเบอร์ 8,10,19 10. เคร่ืองมือจบั คลตั ชเ์ ปล่ียนเกียร์ 4. ดำ้ มขนั ตวั ที 11. คีมถ่ำงแหวน 5. เครื่องมือจบั คลตั ช์ 12. คอ้ นพลำสติก 6. ฟิ ลเลอร์เกจ 13. กำหยอดน้ำมนั 7. เวอร์เนียร์คำลิปเปอร์ 0.05 มม. 14. ผำ้ สะอำด ข้อควรระวัง 1. ควรตรวจสอบสภำพเคร่ืองมือก่อนใชง้ ำน 2. ศึกษำเอกสำรประกอบกำรเรียนใหล้ ะเอียดก่อนกำรใชป้ ฏิบตั ิงำน ข้นั ตอนกำรปฏบิ ตั ิงำน 1. ถอดฝำครอบคลตั ช์โดยคลำยโบลในแนวทแยงมมุ ถอดบูชฝำครอบคลตั ชแ์ ละปะเก็นออก 2. ถอดบชู สปริง และแหวนรอง กลไกกดคลตั ช์
27 3. ลอ็ คผำ้ คลตั ชช์ ุดที่ 1 ดว้ ยเคร่ืองมือพเิ ศษและถอดนตั คลตั ชช์ ุดท่ี 1 ออก ถอดแหวนสปริง แหวนรอง และผำ้ คลตั ชช์ ุดที่ 1 ออก 4. ถอดตวั เรือนคลตั ชช์ ุดท่ี 1 โดยถอดแหวนรัดเฟื องขบั ไพรมำร่ี ถอดบูชและเฟื องขบั ไพรมำ ร่ีออก ถอดแยกคลตั ช์ชุดท่ี 1 5. ถอดคล๊ิปล๊อค ถอดแผน่ รองสปริงตวั บน สปริง แผน่ รองสปริงตวั ล่ำง
28 6. ถอดผำ้ คลตั ชแ์ รงเหว่ียงและสปริง ถอดยำงกนั กระชำก ถอดคลตั ช์เปลย่ี นเกยี ร์ 7. ถอดลกู ปื นกดคลตั ชแ์ ละสลกั ลูกปื นกดคลตั ชเ์ ปล่ียนเกียร์ 8. ล๊อคดุมคลตั ชเ์ ปล่ียนเกียร์ดว้ ยเครื่องมือพิเศษและถอดแผ่นกดสปริงคลตั ช์ ถอดสปริงกด คลตั ชอ์ อก
29 9. ล๊อคดุมคลตั ชด์ ว้ ยเครื่องมือพิเศษและถอดนทั ดุมคลตั ช์ ถอดแหวนสปริง แหวนรอง ชุด คลตั ชเ์ ปล่ียนเกียร์และเฟื องตำมไพรมำร่ีออก 10. ถอดบชู รองชุดคลตั ช์เปลี่ยนเกียร์และแหวนรองออก 11. ตรวจสอบคลตั ชช์ ุดท่ี 1 ไดแ้ ก่ ผำ้ คลตั ช์ จำนคลตั ช์ ชุดลูกปื นคลตั ช์ และบนั ทึกขอ้ มูลลง ตำรำง
30 12. ตรวจสอบคลตั ชเ์ ปลี่ยนเกียร์ ไดแ้ ก่ เฟื องไพรมำร่ี ผำ้ คลตั ชต์ วั ขบั คลตั ชต์ วั ตำม สปริง และบนั ทึกขอ้ มลู ลงตำรำง ประกอบชุดคลตั ช์เปลยี่ นเกยี ร์ 13. ประกอบบูชและเฟื องขบั ไพรมำร่ีตวั ตำม ประกอบแหวนรอง
31 14. ประกอบแผน่ คลตั ชต์ วั ขบั และแผน่ คลตั ชต์ วั ตำมเขำ้ กบั ดุมจำนคลตั ชโ์ ดยหยอด น้ำมนั หลอ่ ลื่นที่หนำ้ สัมผสั ทุกแผน่ 15. ประกอบแผน่ กดคลตั ชเ์ ขำ้ กบั ดุมจำนคลตั ช์ ใหม้ ำร์ค A บนแผน่ กดคลตั ช์ ตรงกบั มำร์ค B บนดุมจำนคลตั ช์ 16. ประกอบชุดคลตั ช์เปลี่ยนเกียร์ ประกอบแหวนรอง แหวนสปริง และนตั ดุมจำนคลตั ช์
32 17. ยดึ ชุดคลตั ชเ์ ปล่ียนเกียร์ดว้ ยเคร่ืองมือพเิ ศษและขนั นดั ุมจำนคลตั ชด์ ว้ ยแรงขนั 50 นิวตนั - เมตร 18. ประกอบสปริงคลตั ช์ แผน่ กดสปริง และโบลแผน่ กดสปริงยดึ ดุมจำนคลตั ช์ 19. จบั ลอ็ คดว้ ยเครื่องมือพเิ ศษและขนั โบลแผน่ กดสปริงดว้ ยแรงขนั 10 นิวตนั -เมตร
33 20. ประกอบลูกปื นกดคลตั ช์ และตวั กดแผน่ กดสปริงคลตั ช์ ประกอบคลตั ช์ชุดที่ 1 21. ประกอบลูกยำงกนั กระชำก เก่ียวสปริงเขำ้ กบั ผำ้ คลตั ชแ์ รงเหว่ยี ง 22. ประกอบผำ้ คลตั ชแ์ รงเหวี่ยงเขำ้ กบั เรือนผำ้ คลตั ช์
34 23. ประกอบแผน่ รองสปริงตวั ล่ำง สปริง แผน่ รองสปริงตวั บน 24. ประกอบคลิ๊ปลอ๊ คดูใหด้ ำ้ นเรียบหนั ออก 25. ประกอบบชู และเฟื องไพรมำร่ีตวั ขบั
35 26. ประกอบจำนคลตั ชช์ ุดท่ี 1 โดยกำงแหวนลอ็ คเฟื องไพรมำรี่ตวั ขบั ออก แลว้ ปล่อยกลบั ตำแหน่งเดิม 27. ประกอบผำ้ คลตั ชช์ ุดท่ี 1 แหวนรอง แหวนสปริง นทั ยดึ คลตั ชช์ ุดที่ 1 28. ใชเ้ ครื่องมือพิเศษลอ๊ คผำ้ คลตั ชแ์ ละขนั นทั ยดึ คลตั ชช์ ุดท่ี 1 ดว้ ยแรงขนั 50 นิวตนั เมตร
36 29. ประกอบแหวนรอง สปริง และบูช กลไกกดคลตั ช์ 30. ประกอบบชู ปะเกน็ และฝำครอบคลตั ช์ 31. ประกอบโบลฝำครอบและขนั โบลแบบกำกบำทดว้ ยแรงขนั 10 นิวตนั -เมตร 32. สมำชิกในกลมุ่ ช่วยกนั ทำควำมสะอำดเคร่ืองมือ-อปุ กรณ์-ชุดฝึก และจดั วำงใหเ้ ป็นระเบียบ
37 ตำรำงบันทกึ ผล ใบงำนท่ี 1 กำรถอดประกอบคลตั ช์ รำยกำรตรวจสอบ ค่ำที่วดั ได้ พกิ ดั กำรซ่อม ประเมนิ ผล ควำมหนำผำ้ คลตั ช์ คลตั ชช์ ุดที่ 1 สภำพดี ชำรุด สึกหรอจนไม่มีร่อง สภำพดี ชำรุด ตรวจสภำพผำ้ คลตั ช์ แตกร้ำว ไหม้ สึกหรอ สภำพดี จำนคลตั ชช์ ุดท่ี 1 มำก ชำรุด ø มำกกวำ่ 105.65 มม. สภำพดี ชำรุด ชุดลกู ปื นคลตั ช์ หมุนไดท้ ำงเดียวแต่สดุด หรือหมนุ ได้ 2 ทำง สภำพดี ตรวจสอบเฟื องตำม คลตั ชเ์ ปลี่ยนเกียร์ ชำรุด ไพรมำรี่ โยกเฟื องแลว้ เสียงดงั กิน สภำพดี แผน่ คลตั ชต์ วั ขบั (ผำ้ ไปหรือมีระยะฟรีมำก ชำรุด คลตั ช)์ หนำนอ้ ยกวำ่ 2.6 มม. สภำพดี แผน่ คลตั ชต์ วั ตำม ชำรุด โก่งมำกกวำ่ 0.1 มม. สภำพดี ชำรุด สปริงคลตั ช์ ควำมสูงนอ้ ยกวำ่ 32 มม. “น้ำขนึ้ ให้รีบตกั ”
38 ใบงำนที่ 2 ช่ืองำน งำนถอดประกอบระบบขบั เคล่ือนดว้ ยสำยพำน จดุ ประสงค์เชิงพฤตกิ รรม/บูรณำกำรเศรษฐกจิ พอเพยี ง 1. เลือกใชเ้ คร่ืองมือถอด-ประกอบระบบขบั เคลื่อนดว้ ยสำยพำนได้ 2. ถอดแยกชิ้นส่วนระบบขบั เคล่ือนดว้ ยสำยพำนได้ 3. ประกอบระบบขบั เคลื่อนดว้ ยสำยพำนได้ 4. ตรวจสอบชิ้นส่วนของระบบขบั เคล่ือนดว้ ยสำยพำนได้ 5. ประเมินผลกำรตรวจสอบชิ้นส่วนของระบบขบั เคล่ือนดว้ ยสำยพำนได้ 6. แสดงพฤติกรรมกำรปฏิบตั ิงำนเป็นกลุ่มที่ดีได้ คำสั่ง 1. ใหน้ กั เรียนแบง่ กลุ่มเป็น 5 กลุ่มๆละ 4 คน ปฏิบตั ิตำมใบงำนแบบมีส่วนร่วม 2. ปฏิบตั ิงำนดว้ ยควำมประณีต ถกู ตอ้ งเหมำะสมและปลอดภยั 3. นกั เรียนแต่ละกลุม่ ปฏิบตั ิงำนใหแ้ ลว้ เสร็จภำยในเวลำ 50 นำที 4. ปฏิบตั ิงำนเสร็จทกุ คร้ังตอ้ งทำควำมสะอำดและจดั อุปกรณ์ใหเ้ ป็นระเบียบเรียบร้อย
39 เคร่ืองมือ 8. เวอร์เนียร์ชนิด 0.05 มม. 1. ชุดฝึกเคร่ืองยนตซ์ ูซูกิ 125 เกียร์อตั โนมตั ิ 2. ตวั กดสปริงคลตั ช์ 9. ไขควงปำกแบน 3. ตวั จบั ลอ้ แม่เหลก็ และตวั จบั พูลเลย์ 10. ไขควงแฉก 4. ตวั จบั พูลเลย์ 11. คมี ปำกจ้ิงจก 5. ประแจกระบอกเบอร์ 8,17,32 12. ประแจวดั แรงบิด 6. บลอ็ กตวั ทีเบอร์ 8 13. คอ้ นพลำสติก 7. ดำ้ มขนั แน่น 14. ผำ้ สะอำด ข้อควรระวงั 1. ควรตรวจสอบสภำพเคร่ืองมือก่อนใชง้ ำน 2. ศึกษำเอกสำรประกอบกำรเรียนใหล้ ะเอียดก่อนกำรใชป้ ฏิบตั ิงำน ข้นั ตอนกำรปฏบิ ัตงิ ำน 1. ถอดฝำครอบชุดระบำยอำกำศสำยพำนดำ้ นบน ถอดฝำครอบชุดทำงระบำยอำกำศ สำยพำน
40 2. ถอดฝำครอบสำยพำนและบชู ออก โดยคลำยโบลฝำครอบสำยพำนตำมแนวทแยงมมุ ถอดชุดพลู เลย์ขับ 3. ถอดนตั ยดึ ชุดพูลเลยข์ บั โดยใชต้ วั จบั ลอ้ แม่เหลก็ จบั ยดึ พูลเลย์ 4. ถอดแหวนรอง เฟื องสตำร์ทและพูลเลยข์ บั ตวั นอก
41 5. ถอดแยกพูลเลยข์ บั ตวั ใน โดยถอดบชู ลูกยำงและแผน่ โคง้ ตมุ้ แรงเหวี่ยง ออกจำกกนั 6. สงั เกตทิศทำงของตมุ้ แรงเหว่ียงดำ้ นขำ้ งช่วงประกอบใส่กลบั ใหเ้ หมือนเดิม
42 ถอดชุดพลู เลย์หลงั และสำยพำน 7. ถอดนตั ยดึ ชุดพูลเลยต์ ำม โดยจบั ยดึ เส้ือคลตั ช์ดว้ ยตวั จบั พูลเลย์ 8. ถอดเส้ือคลตั ช์ ถอดชุดพูลเลยต์ ำม ถอดสำยพำนออก
43 9. จบั ยดึ พูลเลยต์ ำมดว้ ยตวั กดสปริงคลตั ช์ ถอดนตั ยดึ ชุดผำ้ คลตั ชอ์ อก คลำยแกนตวั กดสปริง คลตั ชอ์ อก 10. ถอดแยกพลู เลยต์ ำมและชุดคลตั ชอ์ อกจำกกนั
44 ถอดแยกพูลเลย์หลงั 11. ถอดปลอกซีลพูลเลยต์ ำมโดยใชไ้ ขควงปำกแบนงดั ถอดสลกั และลกู กลิง้ 12. ถอดซีลน้ำมนั ยำงโอริงออก
45 13. ถอดแยกพูลเลยต์ ำมตวั นอกและตวั ในออกจำกกนั ถอดแยกชุดคลตั ช์หลงั 14. ถอดคล๊ิปล๊อคและแผน่ ก้นั ถอดผำ้ คลตั ชอ์ อกจำกแผ่นขบั
46 15. ถอดสปริงผำ้ คลตั ช์ ถอดยำงกนั กระชำก 16. ตรวจสอบชิ้นส่วนตำ่ งๆและบนั ทึกลงในตำรำง
Search
