ยี่หร่า

องค์ควำมรู้ เรือ่ งกำรปลูกผกั สมุนไพร ในโครงการ ผักสวนครู ต้นยีห่ ร่า (Ocimum gratissimum L.) โดย สำนกั งำนส่งเสรมิ กำรศึกษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอธั ยำศยั จงั หวดั พงั งำ

กำรปลูกย่หี ร่ำ กำรปลูกทเ่ี หมำะสม ตน้ ยห่ี ร่ำ เปน็ ไมพ้ ุ่มเต้ยี มคี วามสูงประมาณ 50-80 เซนตเิ มตร ลา้ ต้นมีสีน้าตาลแก่ แตกกิ่งก้านสาขาขนาดเลก็ ก่ิงกา้ นไมใ่ หญ่ ในช่วงปแี รกและปีท่สี องจึงออกดอกออกผล ขยายพนั ธด์ุ ้วยวธิ ีการเพาะเมลด็ และการปกั ชา้ ก่งิ เจริญเตบิ โต ไดด้ ใี นดนิ รว่ นซยุ และมคี วามชนื้ ปานกลางในสภาพกลางแจ้ง

กำรเตรียมดิน • ในสภาพไร่ ไถดะลึก 30-35 เซนติเมตร ตากดินไว้ 7 วัน แลว้ ไถ พรวนดนิ ดว้ ยผาล 7 อีกครง้ั หน่ึง • ในสภาพนา ไถดะลกึ 20-25 เซนติเมตร ตากดินไว้ 7 วนั แลว้ ไถพรวนดนิ ดว้ ยผาล 7 อกี คร้ัง ยกร่องปลกู อาจเปน็ รอ่ งสา้ หรบั ปลูกแถวเดียว หรอื แถวคู่ โดยยกร่องกวา้ ง 1.5 เมตร

กำรรดนำ ในสภาพนา หรอื ในสภาพไร่ การปลูกในช่วงฤดแู ลง้ โดยการให้ นา้ ชลประทาน ให้น้าอยา่ งสม่า้ เสมอในปริมาณ 30-35 มลิ ลเิ มตรต่อครง้ั ทุก ๆ 10-14 วัน และหยดุ ให้นา้ เม่ือส้นิ สดุ ระยะสร้างเมลด็ หรือประมาณ 20-25 วันหลงั ดอกบานแลว้ รวม 6-7 ครงั้ ตลอดฤดูปลูก • ในกรณที ใี่ ห้น้าตามร่องระหว่างแถวปลกู ควรให้นา้ สงู ระดบั 2 ใน 3 ของระดับความลึกของรอ่ ง หลังใหน้ ้าแล้ว ไมค่ วรปลอ่ ยให้ น้าท่วมแปลงปลกู เกิน 24 ช่วั โมง

กำรใส่ปุ๋ย • ดินรว่ นทราย หรอื ดินรว่ นปนทราย มอี นิ ทรยี วัตถตุ ้่ากวา่ 1.0 เปอรเ์ ซ็นต์ ใหป้ ุ๋ยสตู ร 15-15-15 หรอื 16-16-8 อตั รา 50 กโิ ลกรัมต่อ ไร่ แบง่ ใส่ 2 ครง้ั คร้งั แรกใสพ่ ร้อมปลูก (รองก้นรอ่ ง หรือกน้ หลมุ ) 25 กิโลกรมั และอีกครง่ึ หนง่ึ ใหค้ ร้งั ท่ี 2 ร่วมกบั ปยุ๋ สตู ร 21-0-0 อตั รา 50 กโิ ลกรัมตอ่ ไร่ หรอื 46-0-0 อัตรา 20 กิโลกรมั ต่อไร่ โดยโรยข้างแถว แลว้ กลบ เมื่อทานตะวนั อายุ 20-25 วันหลงั งอก หรือสตู ร 16-8-8 อัตรา 60-70 กิโลกรมั ต่อไร่ โดยแบ่งครง่ึ ครึ่งแรกใสร่ องก้นรอ่ งพรอ้ ม ปลูก และครั้งท่ี 2 โรยข้างแถวแลว้ พรวนกลบ เมอ่ื ทานตะวนั อายุ 20- 25 วันหลังงอก • ดนิ ร่วนสีน้าตาล ใหป้ ยุ๋ สูตร 20 - 20 - 0 อัตรา 25 กิโลกรัมต่อไร่ หรอื 16-20-0 อตั รา 30 กโิ ลกรมั ตอ่ ไร่ พร้อมปลูก และท่อี ายุ 20-25 วันหลงั งอก ให้ปยุ๋ สตู ร 21-0-0 อตั รา 25 กิโลกรมั ตอ่ ไร่ หรอื 46-0-0 อตั รา 20 กโิ ลกรมั ต่อไร่ โดยโรยขา้ งแถวแลว้ กลบ • ดนิ เหนียวสีด้า ให้ปุ๋ยสูตร 21-0-0 อตั รา 50 กิโลกรมั ต่อไร่ โดยใส่ พรอ้ มปลกู รองกน้ หลุม 25 กโิ ลกรมั และอกี ครึง่ หนงึ่ ใหค้ รัง้ ท่ี 2 โดย โรยขา้ งแถวแล้วกลบ เมอื่ ทานตะวนั อายุ 20-25 วันหลังปลูก • ดินเหนียวสแี ดง ใหป้ ุ๋ยสตู ร 20-20-0 อตั รา 50 กิโลกรัมตอ่ ไร่ แบ่งใส่ 2 ครัง้ ครงั้ แรกใสพ่ รอ้ มปลูก (รองกน้ ร่อง หรอื กน้ หลุม) 25 กโิ ลกรมั และให้ครง้ั ท่สี องอีก 25 กโิ ลกรมั เมือ่ ทานตะวนั อายุ 20-25 วนั หลัง งอก

กำรเก็บเกยี่ ว หลงั ปลกู ประมาณ 30 - 35 วนั ก็สามารถเกบ็ เก่ยี วได้ โดยใช้มือหรอื กรรไกร ตัดกิง่ ท่ีมยี อดอ่อนไปบรโิ ภคถ้า ต้นยห่ี ร่าออกดอกควรหมั่นตัดแต่งออกทิง้ เพอื่ ใหย้ ีห่ รา่ มี ทรงพุม่ ที่แขง็ แรงและมอี ายยุ ืนยาว

อ้ำงอิง แหลง่ อา้ งอิง : www.learners.in.th, ส้านักงานกองทนุ สนบั สนนุ การ สรา้ งเสรมิ สุขภาพ (สสส.), ชอ่ื พรรณไมแ้ หง่ ประเทศไทย (เต็ม สมิติ นันทน)์ , สถาบันวจิ ัยและพฒั นา มหาวิทยาลัยราชภฏั ลา้ ปาง, หนังสอื คณุ ค่าทางโภชนาการของอาหารไทย (กองโภชนาการ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข), หนังสอื ผกั พืน้ บา้ นภาคกลาง (สถาบนั การแพทย์แผนไทย กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสขุ ), พจนานุกรมสมุนไพรไทย (วทิ ย์ เท่ยี งบรู ณธรรม) ภาพประกอบ : งานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรยี นบา้ นเขาหนิ ซอ้ น (พัฒนาการภาคตะวนั ออก) จงั หวดั ฉะเชงิ เทรา, www.bloggang.com (ซองขาวเบอร์ 9), เว็บไซต์ pantip.com (ลา้ ตะคอง), www.bansuanporpeang.com ภำพประกอบจำกอนิ เทอรเ์ นต็