ວິຊາບັນຊີຊັ້ນກາງ1

328 1.1.1 กรณีไม่มีเงินสดในการแลกเปล่ียน กิจการต้องบันทึกบัญชีจานวนเงิน ของสนิ ทรพั ยท์ ไี่ ด้มาเท่ากบั จานวนมูลคา่ ยตุ ิธรรมของสนิ ทรัพยท์ ี่นาไปแลก 1.1.2 กรณีท่ีกิจการได้รับเงินสดจากการแลกเปล่ียนหาก กิจการต้องนาเงินสด ท่ีไดร้ บั มาหักออกจากมลู ค่ายตุ ธิ รรมของสินทรพั ยท์ ่ีนาไปแลก 1.1.3 กรณที ี่กิจการตอ้ งจ่ายเงนิ สดจากการแลกเปล่ียนกิจการต้องนาเงินสดมา บวกเขา้ กบั มูลคา่ ยตุ ธิ รรมของสินทรพั ยท์ ีน่ าไปแลก 1.2 กิจการสามารถวัดมูลค่ายุติธรรมของสินทรัพย์ท่ีนาไปแลกเปลี่ยนได้ และมูลค่า ยุติธรรมของสินทรัพย์ที่ได้มามีหลักฐานสนับสนุนที่ชัดเจนกว่า กิจการต้องบันทึกบัญชีจานวนเงิน ของสินทรัพย์ท่ีได้มาเท่ากับจานวนมูลค่ายุติธรรมของสินทรัพย์ท่ีได้มา อาจเกิดกาไรหรือขาดทุน จากการแลกเปลย่ี น แลว้ แต่กรณี พจิ ารณาได้ 3 แบบ ดงั น้ี 1.2.1 กรณีไม่มีเงินสดในการแลกเปล่ียน กิจการต้องบันทึกบัญชีจานวนเงิน ของสนิ ทรพั ย์ทไี่ ดม้ าเท่ากบั จานวนมลู ค่ายตุ ิธรรมของสนิ ทรพั ย์ที่ได้มา 1.2.2 กรณีท่ีกิจการได้รับเงินสดจากการแลกเปล่ียนหาก กิจการต้องนาเงินสด ทไี่ ด้รับมาหกั ออกจากมลู คา่ ยุติธรรมของสนิ ทรัพยท์ ไ่ี ด้มา 1.2.3 กรณที ก่ี จิ การตอ้ งจา่ ยเงินสดจากการแลกเปลี่ยนกิจการต้องนาเงินสดมา บวกเข้ากบั มลู ค่ายุตธิ รรมของสนิ ทรพั ยท์ ไ่ี ดม้ า 2. การแลกเปลี่ยนไม่สามารถวัดมูลคา่ ยุตธิ รรมได้ หรือขาดเน้ือหาเชงิ พาณิชย์ ในการแลกเปล่ียนเมื่อไม่สามารถหามูลค่ายุติธรรมได้ ถือว่าการแลกเปล่ียนขาด เนือ้ หาเชงิ พาณชิ ย์ พิจารณา ดังนี้ 2.1 กระแสเงินสดที่ได้รับจากสินทรัพย์ไม่แตกต่างจากลักษณะของสินทรัพย์ท่ี นาไปแลกเปลย่ี น หรอื 2.2 การแลกเปลีย่ นไม่เกดิ ผลกระทบจากการเปล่ียนแปลงในมูลค่าในส่วนของ การดาเนินงาน ตามกรณีที่ 2 น้ีกิจการต้องบันทึกบัญชีจานวนเงินของสินทรัพย์ท่ีได้มาเท่ากับมูลค่า ตามบัญชีของสินทรัพยท์ น่ี าไปแลกเปลี่ยน

329 ตัวอย่างที่ 6-3 วันที่ 1 กุมภาพันธ์ 2557 ร้านอุดรเฟอร์นิเจอร์นาสินทรัพย์ท่ีมีไว้เพื่อขายตามปกติ มาแลกเปลี่ยนกับสินค้าของร้านบ้านห้วยสโตร์ โดยท่ีสามารถวัดมูลค่ายุติธรรมของสินทรัพย์ท่ี นาไปแลกเปลยี่ นไดอ้ ยา่ งนา่ เชื่อถือ จัดได้ว่าเป็นการแลกเปล่ียนท่ีมีเน้ือหาเชิงพาณิชย์ ข้อมูล ของท้งั สองกจิ การ มีดงั นี้ ขอ้ มลู การแลกเปลยี่ นสินทรัพย์ ราคาทนุ (บาท) มลู คา่ ยตุ ธิ รรม (บาท) ชอ่ื ร้านค้า 50,000 60,000 รา้ นอุดรเฟอร์นิเจอร์ (เครอ่ื งตกแต่ง) 54,000 62,000 ร้ า น บ้ า น ห้ ว ย ส โ ต ร์ ( เ ค รื่ อ ง ใ ช้ สานักงาน) กรณไี ม่มีเงนิ สดเกยี่ วขอ้ งกับการแลกเปลยี่ น ช่อื รา้ นค้า สนิ ทรัพยท์ ่ีไดม้ า มูลคา่ ของ กาไรหรอื ขาดทนุ สนิ ทรัพยท์ ไี่ ดม้ า จากการแลกเปลีย่ น(บาท) (บาท) รา้ นอุดรเฟอร์นเิ จอร์ เครือ่ งใช้สานกั งาน 60,000 60,000- 50,000=10,000 ร้านบา้ นห้วยสโตร์ เครอ่ื งตกแต่ง 62,000 62,000-54,000 = 8,000 สมุดรายวันทัว่ ไป ร้านอุดรเฟอร์นเิ จอร์ หน้า 5 เครดิต พ.ศ.2557 รายการ เลขที่ เดบิต 50,000 บญั ชี 10,000 ก.พ. 1 เครอื่ งใชส้ านกั งาน 60,000 สนิ ค้าคงเหลือ กาไรจากการแลกเปล่ยี นสนิ ทรพั ย์ นาสินคา้ ไปแลกเคร่ืองใชส้ านักงาน

330 สมุดรายวันทว่ั ไป รา้ นบา้ นห้วยสโตร์ หน้า 5 พ.ศ.2557 รายการ เลขที่ เดบิต เครดิต บัญชี ก.พ. 1 เครื่องตกแต่ง 62,000 สนิ ค้าคงเหลอื กาไรจากการแลกเปลยี่ นสินทรัพย์ 54,000 8,000 นาสนิ คา้ ไปแลกเครือ่ งตกแตง่ กรณีมีเงินสดเกี่ยวข้อง คือ ร้านอุดรเฟอร์นิเจอร์ จ่ายเงินสดจานวน 2,000 บาท ให้ร้านบา้ นหว้ ยสโตร์ ชอ่ื ร้านคา้ สนิ ทรพั ย์ มลู คา่ ของ เงนิ สดจานวน มลู คา่ ของ กาไรหรือ ท่ไี ดม้ า สินทรัพยท์ ี่ 2,000 บาท สนิ ทรัพยท์ ี่ (ขาดทนุ ) ไดม้ า(บาท) ไดม้ า(บาท) จากการ รา้ นอดุ ร เครือ่ งใช้ 60,000+ 2,000 แลกเปล่ยี น(บาท) เฟอรน์ ิเจอร์ สานักงาน 60,000 = 62,000 62,000 60,000 - 50,000 ร้านบา้ น เครื่อง (ก่อนจา่ ยเงินสด) 62,000 - 2,000 (หลงั จา่ ยเงนิ สด) =10,000 หว้ ยสโตร์ ตกแตง่ 62,000 = 60,000 60,000 (ก่อนรบั เงินสด) (หลังรบั เงนิ สด) 62,000 - 54,000 = 8,000 สมดุ รายวันท่วั ไป ร้านอดุ รเฟอร์นเิ จอร์ พ.ศ.2557 รายการ เลขท่ี เดบิต เครดิต บญั ชี 50,000 2,000 ก.พ. 1 เครื่องใชส้ านกั งาน(60,000 + 2,000) 62,000 10,000 สินค้าคงเหลือ เงนิ สด กาไรจากการแลกเปลี่ยนสนิ ทรัพย์ นาสนิ คา้ ไปแลกเคร่อื งใชส้ านกั งาน

331 สมดุ รายวันทัว่ ไป ร้านบา้ นหว้ ยสโตร์ หน้า 5 เครดิต พ.ศ.2557 รายการ เลขที่ เดบิต 54,000 บญั ชี 60,000 8,000 2,000 ก.พ. 1 เครอ่ื งตกแตง่ (62,000 - 2,000) เงนิ สด สินค้าคงเหลอื กาไรจากการแลกเปลี่ยนสินทรพั ย์ นาสินคา้ ไปแลกเคร่ืองตกแต่ง ตัวอย่างท่ี 6-4 วันที่ 1 ก.พ. 2557 ร้านอุดรเฟอร์นิเจอร์ นาเครื่องตกแต่งที่มีราคาทุน 160,000 บาท เคร่ืองตกแต่งถูกใชง้ านมาแลว้ ทาให้มีบญั ชคี า่ เส่อื มราคาสะสม 120,000 บาท ไปแลกเปล่ียน กับเครื่องใช้สานักงานของร้านบ้านห้วยสโตร์ การแลกเปล่ียนมีเนื้อหาเชิงพาณิชย์และ สามารถวัดมลู ค่ายุตธิ รรมของสินทรพั ย์ทน่ี าไปแลกไดอ้ ย่างนา่ เชอ่ื ถือ วเิ คราะหโ์ จทย์ ราคาทนุ ของสนิ ทรัพย์ที่นาไปแลก ( เครอ่ื งตกแต่ง) 160,000 บาท หกั ค่าเสอ่ื มราคาสะสม-เคร่อื งตกแตง่ 120,000 บาท มูลคา่ ตามบัญชี ณ วนั ทเี่ กดิ การแลกเปล่ยี น 40,000 บาท กรณีที่ 1 ไม่มเี งินสดเกยี่ วข้องในการแลกเปล่ยี น มูลค่ายตุ ธิ รรมของเคร่อื งตกแตง่ = 44,000 บาท มูลคา่ ยุตธิ รรมเครื่องใชส้ านกั งาน= 44,000 บาท สมุดรายวนั ท่ัวไป รา้ นอุดรเฟอร์นิเจอร์ หน้า 5 พ.ศ.2557 รายการ เลขท่ี เดบิต เครดิต บัญชี ก.พ. 1 เครอ่ื งใช้สานกั งาน 44,000 คา่ เส่ือมราคาสะสม-เครือ่ งตกแตง่ 120,000 เครอื่ งตกแตง่ 160,000 กาไรจากการแลกเปล่ียนสนิ ทรัพย์ 4,000 นาเครอ่ื งตกแต่งไปแลกเคร่อื งใช้สานักงาน

332 กรณที ่ี 2 ไม่มีเงินสดเกีย่ วขอ้ งในการแลกเปล่ียน มูลค่ายุติธรรมของเคร่ืองตกแต่ง=38,000 บาท มูลค่ายุติธรรมของเคร่ืองใช้สานักงาน=38,000 บาท สมุดรายวนั ท่วั ไป รา้ นอุดรเฟอรน์ เิ จอร์ พ.ศ.2557 รายการ เลขท่ี เดบิต เครดิต บัญชี ก.พ. 1 เครอื่ งใช้สานกั งาน 38,000 ค่าเสือ่ มราคาสะสม-เคร่อื งตกแตง่ 120,000 ขาดทุนจากการแลกเปลย่ี นสินทรพั ย์ 2,000 เครอื่ งตกแต่ง 160,000 นาเคร่ืองตกแต่งไปแลกเครอ่ื งใชส้ านกั งาน กรณีที่ 3 มีเงินสดเกี่ยวข้องในการแลกเปลี่ยน คือ ร้านอุดรเฟอร์นิเจอร์ จ่ายเงินสดเพ่ิม 2,000 บาท มูลค่ายุติธรรมของเคร่ืองตกแต่ง = 44,000 บาท มูลค่ายุติธรรมของเครื่องใช้สานักงาน= 46,000 บาท สมดุ รายวันท่ัวไป รา้ นอดุ รเฟอร์นิเจอร์ พ.ศ.2557 รายการ เลขที่ เดบิต เครดิต บญั ชี 160,000 2,000 ก.พ. 1 เคร่อื งใชส้ านกั งาน (44,000 + 2,000) 46,000 4,000 ค่าเสือ่ มราคาสะสม-เครื่องตกแตง่ 120,000 เครอื่ งตกแตง่ เงินสด กาไรจากการแลกเปลีย่ นสนิ ทรพั ย์ นาเครื่องตกแต่งไปแลกเครื่องใช้สานักงาน โดยกิจการจา่ ยเงนิ สดเพม่ิ ด้วย

333 กรณีที่ 4 มีเงินสดเก่ียวข้องในการแลกเปล่ียน ร้านบ้านห้วยสโตร์ จ่ายเงินสดให้กิจการ 2,000 บาท มลู คา่ ยุติธรรมเคร่ืองตกแตง่ = 44,000 บาท มูลคา่ ยุตธิ รรมเครือ่ งใช้สานกั งาน= 42,000 บาท สมดุ รายวนั ท่ัวไป ร้านอดุ รเฟอรน์ เิ จอร์ พ.ศ.2557 รายการ เลขที่ เดบิต เครดิต บัญชี ก.พ. 1 เคร่อื งใชส้ านักงาน (22,000 - 1,000) 42,000 ค่าเสือ่ มราคาสะสม-เครอื่ งตกแตง่ 120,000 เงินสด 2,000 เคร่อื งตกแต่ง 160,000 กาไรจากการแลกเปลยี่ นสนิ ทรัพย์ 4,000 แลกเปลย่ี นสินทรพั ย์ ได้รับเงินสด ตัวอยา่ งที่ 6-5 วันท่ี 1 ก.พ. 2557 ร้านยูดีเฟอร์นิเจอร์ มีเครื่องจักรราคาทุน 400,000 บาท มีบัญชี ค่าเส่ือมราคาสะสม 240,000 บาท กิจการนาไปแลกเปล่ียนกับเครื่องจักรใหม่ของบริษัท คนอุดร จากัด การแลกเปล่ียนขาดเนื้อหาเชิงพาณิชย์เน่ืองจากกระแสเงินสดท่ีได้รับจากสินทรัพย์ไม่ แตกตา่ งจากลักษณะของกระแสเงนิ สดของสินทรพั ย์ทีน่ าไปแลกเปล่ยี น วเิ คราะหโ์ จทย์ ราคาทนุ ของสินทรัพยท์ ีน่ าไปแลก ( เครื่องจกั ร) 400,000 บาท หกั คา่ เสื่อมราคาสะสม-เครอ่ื งจักรจนถงึ 1 ก.พ. 2557 240,000 บาท มลู คา่ ตามบญั ชี ณ วันทเี่ กดิ การแลกเปล่ยี น 1 ก.พ. 2557 160,000 บาท เม่อื การแลกเปลย่ี นขาดเนื้อหาเชิงพาณิชย์ การพิจารณาจะเปน็ ดังน้ี มลู คา่ ของสนิ ทรัพย์ทไี่ ดม้ า = มลู คา่ ตามบญั ชีของสนิ ทรัพย์ที่นาไปแลกเปล่ียน = 160,000 บาท สมดุ รายวนั ท่ัวไป รา้ นยูดเี ฟอร์นเิ จอร์ หน้า 5 พ.ศ.2557 รายการ เลขที่ เดบิต เครดิต บญั ชี ก.พ. 1 เครื่องจักร (ใหม)่ 160,000 คา่ เสื่อมราคาสะสม-เครื่องจกั ร(เก่า) 240,000 เครื่องจกั ร(เก่า) 400,000 นาเคร่อื งจกั รเก่าไปแลกเครอ่ื งจักรใหม่

334 3. การสร้างสนิ ทรพั ย์ใชเ้ อง การสร้างสินทรัพย์ข้ึนมาใช้เอง หมายความว่า กิจการได้ดาเนินการในการก่อสร้าง สนิ ทรพั ย์น้ันเอง ไดแ้ ก่ อาคารคลงั สนิ ค้า โรงเรือนขนาดใหญ่ อาคารสานักงาน เป็นต้น ดังนั้นราคา ทุนของสินทรัพย์จงึ เกิดจาก รายจ่ายท้ังสิ้นที่เกิดขึ้นจากการก่อสร้างคานวณไปจนกระท่ังสินทรัพย์ สร้างเสร็จสามารถนามาใช้งานได้ตามท่ีกิจการต้องการรายจ่ายท้ังส้ินท่ีเกิดขึ้นจากการก่อสร้าง เร่ิมตั้งแต่ การขออนุญาตก่อนการก่อสร้าง ค่าเขียนแบบ ค่าสถาปนิก ค่าประกันอุบัติเหตุระหว่าง การก่อสร้าง ค่าวัสดุในการก่อสร้างท้ังหมด ค่าแรงงาน ค่าใช้จ่ายต่างๆที่เก่ียวข้องกับการก่อสร้าง รวมด้วยดอกเบ้ียจ่ายและค่าใช้จ่ายท่ีเก่ียวข้องกับการได้มาซ่ึงสินทรัพย์ (อธิบายในบทที่ 7 เร่ือง ตน้ ทุนการก้ยู มื ) ตัวอย่างที่ 6-6 บริษัท หาดทรายแก้ว จากัด ก้เู งินจากธนาคารจานวน 2,000,000 บาท อัตรา ดอกเบย้ี 6% ตอ่ ปี เพ่อื นามาก่อสร้างอาคารคลงั สนิ คา้ ก่อสร้างอาคารเม่อื วนั ที่ 1 มนี าคม 2557 กจิ การนาเงินทีก่ มู้ าจา่ ยค่าธรรมเนียมขออนุญาตก่อนปลูกสร้าง 300,000 บาท ซื้อวสั ดุในการ กอ่ สร้าง 600,000 บาท จ่ายค่าแรงงานคนงาน 500,000 บาท จ่ายค่าใช้จ่ายอ่ืนๆในการก่อสรา้ ง 300,000 บาท จา่ ยค่าควบคมุ งานก่อสรา้ ง 100,000 บาท อาคารก่อสร้างเสรจ็ และใช้งานได้ใน วนั ที่ 31 ธันวาคม 2557 คานวณราคาทนุ ของอาคารคลังสินคา้ 300,000 บาท คา่ ธรรมเนยี มขออนญุ าตก่อนปลูกสร้าง 600,000 บาท วสั ดใุ นการก่อสรา้ ง 500,000 บาท คา่ แรงงานคนงาน 300,000 บาท คา่ ใชจ้ า่ ยอ่ืนๆในการกอ่ สรา้ ง 100,000 บาท ค่าควบคุมงานก่อสรา้ ง 100,000 บาท ดอกเบย้ี จา่ ย (2,000,000 x 6 % x 10/12) 1,900,000 บาท รวมราคาทุนของอาคารคลังสนิ ค้า

335 4. การไดส้ นิ ทรัพยม์ าจากการรบั บรจิ าค เมื่อกิจการได้รับสินทรัพย์มาจากการบริจาค ไม่ว่าจะได้มาจากผู้ใด หน่วยงานใด หลักการคือให้บันทึกบัญชีมูลค่าของสินทรัพย์ท่ีได้มาด้วยมูลค่ายุติธรรมของสินทรัพย์ในขณะนั้น ถือเป็นรายไดข้ องกจิ การ การบนั ทกึ บัญชีดา้ นเครดิต ใช้ชื่อบญั ชีว่า “รายไดจ้ ากการรับบรจิ าค” (กอบแกว้ รัตนอุบล, 2555: 9-10) ตัวอย่างที่ 6-7 วันท่ี 13 มกราคม 2557 บริษัท อุดรน่าอยู่ จากัด เป็นบริษัทเก่าแก่ของคนในพื้นที่ จังหวัดอุดรธานี บริษัทมีความจาเป็นต้องการเปิดสาขาใหม่ในบริเวณรอบนอกตัวอาเภอเมืองของ จังหวัด ซึ่งอยู่ห่างจากท่ีต้ังของบริษัท 15 กิโลเมตร จึงมีผู้ถือหุ้นท่านหนึ่งของบริษัทได้บริจาค รถยนต์กระบะ เพื่อนามาใช้ในการเดินทางประกอบการดาเนินงาน มูลค่ายุติธรรมของรถยนต์ เทา่ กับ 200,000 บาท และผูถ้ อื หนุ้ ท่านนั้นได้ออกค่าโอนรถยนต์ให้ด้วยจานวน 2,000 บาท บันทึก บญั ชี ดังน้ี สมดุ รายวันทั่วไป บรษิ ทั อดุ รนา่ อยู่ จากดั หนา้ 5 พ.ศ.2557 รายการ เลขที่ เดบิต เครดิต บัญชี ม.ค. 13 ยานพาหนะ 200,000 รายไดจ้ ากการรับบรจิ าค 200,000 รบั บรจิ าครถยนต์ การรบั รู้และการวัดมลู คา่ ของรายการที่ดนิ อาคารและอุปกรณ์ ตามที่มาตรฐานการบัญชีกาหนด กิจการจะบันทึกบัญชีรายการใดเป็นสินทรัพย์จะต้อง เป็นไปตามเงือ่ นไข 2 ขอ้ คือ กจิ การตอ้ งมนั่ ใจว่าจะได้รับประโยชน์ในอนาคตจากสินทรัพย์น้ันและ สนิ ทรัพย์ต้องมมี ูลคา่ ทส่ี ามารถวดั ได้อยา่ งน่าเชื่อถือ จากหวั ขอ้ การจดั หาสินทรพั ย์ เม่ือกิจการได้สินทรัพย์มาไม่ว่าจะด้วยวิธีการใด กิจการต้อง พิจารณารายจ่ายที่เก่ียวข้องแล้วนามาบันทึกบัญชีเป็นสินทรัพย์พร้อมท้ังจานวนเงิน รายจ่ายใดท่ี ไม่เก่ียวข้องหากนามารวมคานวณจะทาให้ราคาทุนของสินทรัพย์ไม่ถูกต้อง เมื่อนามาใช้งานจริง จะส่งผลกระทบต่องบแสดงฐานะการเงิน และงบกาไรขาดทุน ซ่ึงจะกล่าวต่อไปในเร่ืองของค่า เส่อื มราคา จดั เป็นค่าใช้จา่ ยของกจิ การซึ่งคานวณจากการใช้งานสินทรพั ย์จรงิ

336 ค่าเสอ่ื มราคา (Depreciation) มาตรฐานการบัญชี ฉบับที่ 16 (ปรับปรุง 2557) เรื่อง ที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ ได้ให้ ความหมายของคาต่างๆ ดังนี้ มูลค่าตามบญั ชี หมายถึง มลู ค่าของสนิ ทรัพยท์ รี่ ับรหู้ ลังจากหกั ค่าเสอื่ มราคาสะสม และ ผลขาดทนุ จากการดอ้ ยค่าสะสมของสนิ ทรพั ย์ ราคาทุน หมายถึง จานวนเงนิ สดหรือรายการเทียบเทา่ เงนิ สดที่กิจการจ่ายไป หรือมูลคา่ ยุติธรรมของส่ิงตอบแทนอื่นที่กิจการมอบให้เพื่อให้ได้มาซ่ึงสินทรัพย์ ณ เวลาที่ได้สินทรัพย์น้ันมา หรือ ณ เวลาที่ก่อสร้างสินทรัพย์นั้น หรือหาก เป็นไปได้ให้รวมถึงจานวนที่แบ่งมาเป็นราคาทุนของสินทรัพย์ที่รับรู้เม่ือ เริ่มแรกตามท่ีกาหนดไว้ในมาตรฐานการรายงานทางการเงินฉบับอื่น เช่น มาตรฐานการรายงานทางการเงินฉบับที่ 2 เรื่อง การจ่ายโดยใช้หุ้น เป็นเกณฑ์ ค่าเสื่อมราคา หมายถึง การปนั สว่ นจานวนทคี่ ิดคา่ เสือ่ มราคาของสนิ ทรัพย์อยา่ งมีระบบ ตลอดอายกุ ารใหป้ ระโยชน์ของสนิ ทรัพยน์ ั้น มูลคา่ คงเหลือ หมายถึง จานวนเงินทกี่ จิ การคาดวา่ จะได้รบั ในปัจจุบันจากการจาหน่าย สนิ ทรัพย์หลงั จากหักต้นทุนท่ีคาดว่าจะเกิดข้ึนจากการจาหน่ายสินทรัพย์ นั้นหากสินทรัพย์นั้นมีอายุและสภาพที่คาดว่าจะเป็น ณ วันสิ้นสุดอายุ การให้ประโยชน์ อายุการให้ประโยชน์ หมายถงึ กรณีใดกรณหี นง่ึ ต่อไปน้ี 1) ระยะเวลาทก่ี จิ การคาดวา่ จะมีสนิ ทรัพย์ไวใ้ ช้ 2) จานวนผลผลิตหรือจานวนหน่วยในลักษณะที่คล้ายคลึงกันซ่ึงกิจการ คาดว่าจะไดร้ บั จากสินทรพั ยน์ ้ัน ตามความหมายข้างต้นทาให้ การคานวณค่าเสื่อมราคาน้ัน ต้องใช้ข้อมูลจาก (บุญเสริม วิ มุกตะนันท์ และคณะ, 2556: 244) 1. ราคาทนุ ของสนิ ทรัพย์ไม่หมนุ เวียน ราคาทุนของสินทรัพย์ประกอบด้วย ราคาที่ซื้อ มาและค่าใช้จ่ายอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับการได้สินทรัพย์น้ันมาเพ่ือให้สินทรัพย์สามารถนามาใช้ได้ ตามท่กี ิจการตอ้ งการ 2. อายุการใช้งานโดยประมาณของสินทรัพย์ คือ ระยะเวลาที่คาดว่าจะได้รับ ประโยชน์จากการใชง้ านสนิ ทรพั ยน์ ้ัน

337 3. มลู ค่าคงเหลอื ของสินทรพั ย์ คือ จานวนเงนิ ท่ีคาดวา่ จะได้รับหลังจากท่ีนาสินทรัพย์ ท่ีไมใ่ ช้แลว้ ไปขาย ค่าเสื่อมราคา (depreciation Account) หมายถึง ค่าใช้จ่ายท่ีเกิดจากการท่ีกิจการนา สินทรัพย์ที่มีอายุการให้ประโยชน์มากกว่า 12 เดือน มาใช้ในการดาเนินงานและสินทรัพย์ที่ถูกใช้ งานแล้วมูลค่าตามบัญชีจะลดลง ทาให้กิจการต้องคานวณออกมาเป็นจานวนเงินว่าประโยชน์ที่ กิจการไดร้ ับจากการใช้งานสินทรพั ย์มมี ลู คา่ เท่าใด ค่าเส่ือมราคาสะสม (Accumulated depreciation Account) เป็นบัญชีปรับมูลค่า สินทรัพย์น้ันๆ (Valuation account) เพื่อให้สินทรัพย์นั้นๆแสดงมูลค่าที่ใกล้เคียงสภาพที่แท้จริง เม่ือถึงวันส้ินงวดจะมียอดคงเหลือยกไปในงวดถัดไปและจะมียอดเพิ่มข้ึนเน่ืองจากการใช้งาน สินทรัพย์ไปจนกระท่ังครบอายุการให้ประโยชน์ของสินทรัพย์ การให้เลขที่บัญชีของค่าเสื่อมราคา เชน่ บัญชียานพาหนะ เลขท่ีบัญชี 105 บญั ชคี ่าเส่ือมราคาสะสม-ยานพาหนะ เลขท่บี ัญชี 105.1 อายุการใหป้ ระโยชน์ของสินทรพั ย์ ท่ีดนิ อาคารและอปุ กรณ์ กิจการมไี ว้เพอื่ ก่อให้เกิดประโยชน์แก่กิจการ อาจระบุเป็นปี เป็น ชว่ั โมงหรอื เป็นกาลังการผลิตก็ได้ แบง่ ประเภทตามอายกุ ารใหป้ ระโยชนท์ ่ีกจิ การไดร้ ับ ดงั น้ี 1. อายุการให้ประโยชน์จากัด คือ อาคารและอุปกรณ์สานักงาน กิจการท่ีมีอาคารและ อุปกรณ์ไว้ใช้ในการดาเนินงาน ซ่ึงการใช้งานสินทรัพย์ประเภทน้ีจะทาให้สินทรัพย์มีการ เส่ือมสภาพ ดงั นนั้ อาคารและอุปกรณจ์ ึงเป็นสินทรัพยท์ ี่ต้องนามาคานวณคา่ เส่ือมราคา 2. อายุการให้ประโยชน์ไม่จากัด คือ ท่ีดิน กิจการมีท่ีดินไว้ใช้ในการดาเนินงาน เช่น มี ท่ดี นิ ใหเ้ ช่า ซง่ึ ไม่ได้ทาให้ทดี่ นิ เสอ่ื มสภาพแต่อยา่ งใด ดังนั้น ที่ดินจึงเป็นสินทรัพย์ที่ไม่ต้องคานวณ คา่ เสือ่ มราคา เมื่อคานวณค่าเส่ือมราคาได้จะต้องนาผลลัพธ์นี้ไปบันทึกบัญชีในวันส้ินงวด ตามจานวน ระยะเวลาท่ใี ชง้ านสินทรัพย์นน้ั จริง ดงั น้ี สมุดรายวนั ทวั่ ไป หนา้ ....30 พ.ศ. รายการ เลขท่ี เดบิต เครดิต 25xx บญั ชี บาท - บาท - วันส้ินงวด ค่าเส่ือมราคา-ระบุชือ่ สนิ ทรพั ย์ 5xx xx คา่ เสือ่ มราคาสะสม-ระบชุ ่ือสินทรพั ย์ 1xx xx บันทึกคา่ เสื่อมราคาสนิ ทรัพย์ตามระยะเวลา ทใี่ ชง้ านจริงต้งั แตว่ ันตน้ งวดถึงวนั สนิ้ งวด

338 มาตรฐานการบัญชี ฉบบั ที่ 16 (ปรับปรงุ 2557) เรื่อง ที่ดนิ อาคารและอปุ กรณ์ กาหนดว่า 48 กจิ การต้องรับรู้ค่าเสอื่ มราคาที่เกิดข้ึนในแต่ละงวดในกาไรขาดทุน ยกเว้นกรณที ี่ ต้องนาคา่ เสือ่ มราคาดังกลา่ วไปรวมเปน็ มลู ค่าตามบัญชขี องสินทรพั ยร์ ายการอ่ืน 50 กิจการตอ้ งปันสว่ นจานวนทคี่ ดิ คา่ เสื่อมราคาของสนิ ทรัพยอ์ ย่างมรี ะบบตลอด อายกุ ารใหป้ ระโยชนข์ องสินทรัพย์ ตามท่ีมาตรฐานการบัญชีกาหนด ค่าเสื่อมราคาเป็นบัญชีค่าใช้จ่าย แสดงในงบกาไร ขาดทุน ค่าเส่ือมราคาสะสมเป็น บัญชีปรับมูลค่าสินทรัพย์เพื่อให้สินทรัพย์แสดงมูลค่าท่ีแท้จริง หลังจากถกู ใชง้ านแลว้ แสดงในงบแสดงฐานะการเงนิ ในการคานวณค่าเส่ือมราคาจะต้องมีวิธีการ คานวณอยา่ งเป็นระบบ เพ่ือความน่าเชือ่ ถือ ถูกต้อง ตลอดอายกุ ารให้ประโยชน์ของสนิ ทรพั ย์ ระยะเวลาในการคานวณค่าเสอื่ มราคา การนับระยะเวลาในการใช้สินทรัพย์เพ่ือนาไปคานวณค่าเสื่อมราคา กิจการต้องใช้ ระยะเวลาจริงในการใช้งาน นับต้ังแต่เริ่มใช้งานจนถึงวันที่คานวณค่าเสื่อมราคาคือวันส้ินงวด แต่ ในทางปฏิบัติแล้วเปน็ การยากทสี่ ินทรัพยจ์ ะพร้อมใช้งานได้ในวันที่ 1 มกราคม ถึงวันที่ 31 มีนาคม เป็นจานวน 3 เดือน เน่ืองจากอาจเป็นวันท่ี 13 มกราคม ถึงวันท่ี 31 มีนาคม เป็นต้น ดังน้ันจะมี วธิ กี ารนับอย่างไรบ้าง เพื่อให้สะดวก สามารถปฏิบัติได้ดังน้ี คือ คานวณจากระยะเวลาที่ใช้งาน จริงในงวดนน้ั เพยี งแต่ต้องกาหนดระยะเวลาให้ชดั เจนเพอ่ื ความสะดวก ได้แก่ 1. จานวนเปน็ ปี เช่น วนั ที่ 1 มกราคม 2557 ถึงวนั ท่ี 31 ธนั วาคม 2557 = 1 ปี 2. จานวนเปน็ วนั คอื นับทกุ วันทไี่ ดใ้ ชง้ านสินทรัพย์ 3. จานวนเศษของเดอื น หมายความว่า 3.1 หากซ้ือสินทรัพย์ก่อนวันที่ 15 ของเดือน ให้คานวณค่าเสื่อมราคาเป็นเวลา 1 เดอื น 3.2 หากซื้อสินทรัพย์หลังวันท่ี 15 ของเดือน ให้คานวณค่าเส่ือมราคาเป็นเวลา คร่ึง เดือน เช่น กิจการซื้อเครื่องปรับอากาศมาใช้ในวันที่ 13 มกราคม 2558 กิจการปิดบัญชีวันที่ 31 มนี าคม สามารถนบั จานวนการใช้งานได้ 3 เดอื น เป็นต้น 4. จานวนเป็นเดือน 4.1 หากซ้ือสินทรัพย์ก่อนวันท่ี 15 ของเดือน ให้คานวณค่าเสื่อมราคาเป็นเวลา 1 เดือน

339 4.2 หากซื้อสินทรัพย์หลังวันท่ี 15 ของเดือน ไม่ให้คานวณค่าเส่ือมราคาเช่น กิจการ ซื้อเคร่อื งปรบั อากาศมาใช้ในวันที่ 13 มกราคม 2558 กิจการปิดบัญชีวันท่ี 31 มีนาคม สามารถนับ จานวนการใช้งานได้ 3 เดอื น เปน็ ตน้ วธิ กี ารคานวณค่าเส่อื มราคา การคานวณจะเร่ิมต้ังแต่สินทรัพย์สามารถนามาใช้งานได้ ตามความประสงค์จนกระทั่งกิจการได้บันทึกบัญชีตัดรายการสินทรัพย์น้ันออกจากบัญชีไป เช่น สนิ ทรพั ย์สญู หาย ชารุดเสยี หาย หรอื ขาย เปน็ ต้น หากไม่เป็นไปตามนี้กิจการต้องคานวณค่าเส่ือม ราคาตามปกติ มผี คู้ ิดคน้ วิธีการไวห้ ลายวิธี แตล่ ะวธิ มี ีท้งั ข้อดีและข้อเสยี โดยจะกลา่ วถึงวธิ ีทีน่ ิยมใช้ ไดแ้ ก่ (บุญเสริม วมิ กุ ตะนนั ท์และคณะ 2556: 244) 1. วิธเี ส้นตรง 2. วธิ ีคิดตามจานวนท่ีใช้งานจริง 3. วิธียอดลดลง 4. วิธีคดิ รวมกนั เป็นกล่มุ การคานวณคา่ เสือ่ มราคา 1. วธิ ีเส้นตรง (Straight Line) มาตรฐานการบัญชี ฉบับท่ี 16 (ปรับปรุง 2557) เร่ือง ที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ กาหนดว่า วิธีการคิดค่าเส่ือมราคามีหลายวิธี เช่น วิธีเส้นตรง ...วิธีเส้นตรงมีผลทาให้ค่าเส่ือมราคามีจานวน คงทต่ี ลอดอายกุ ารให้ประโยชน์ของสนิ ทรัพย์หากมลู ค่าคงเหลือของสนิ ทรพั ยน์ ั้นไมเ่ ปลี่ยนแปลง อานาจ รัตนสุวรรณ และ อรรถพล ตริตานนท์. (2556: 62) การคานวณค่าเสื่อมราคามี หลายวิธี แต่ท่ีจะนามากล่าวในเบื้องต้นน้ี คือ วิธีการคานวณค่าเส่ือมราคาโดยวิธีเส้นตรง ซ่ึง คานวณได้ ดงั นี้ คา่ เส่อื มราคาต่อปี = (ราคาทุน – มลู ค่าซาก) / อายกุ ารใช้งาน ตามความหมายข้างต้น วิธีเส้นตรงมีความหมายว่า กิจการได้รับประโยชน์จากสินทรัพย์ เท่ากันทุกรอบระยะเวลาซึ่งอาจเป็นไปได้ยาก แต่สามารถกระจายประโยชน์ที่ได้รับได้อย่างลงตัว จึงนิยมใช้วิธีเส้นตรงกันอย่างกว้างขวาง และตามท่ีพระราชกฤษฎีกา ออกตามความในประมวล รัษฎากร ว่าด้วยหักค่าสึกหรอ และค่าเส่ือมราคาของทรัพย์สิน (ฉบับที่ 145) พ.ศ. 2527 มาตรา 4 กาหนดวา่

340 การหักค่าสึกหรอและค่าเส่ือมราคาของทรัพย์สินให้คานวณหักตามระยะเวลาท่ีได้ ทรัพยส์ ินนัน้ มาในแตล่ ะรอบระยะเวลาบัญชใี นกรณที ่ีรอบระยะเวลาใดไม่เต็มสิบสองเดือนให้เฉลี่ย ตามส่วนสาหรับรอบระยะเวลาบัญชนี ัน้ ทง้ั น้ี ไมเ่ กนิ อตั ราร้อยละของมูลค่าต้นทุนตามประเภทของ ทรพั ย์สิน ดงั ต่อไปน้ี (1) อาคารถาวร ร้อยละ 5(2) ทรัพยส์ ินอย่างอื่น ซึ่งโดยสภาพของทรัพย์สินน้ัน สกึ หรอหรอื เส่อื มราคาได้นอกจากท่ีดนิ และสนิ ค้า รอ้ ยละ 20 ตามทีพ่ ระราชกฤษฎีกา กาหนดมีความหมายเป็นวธิ เี ส้นตรงเชน่ กัน วิธกี ารคานวณค่าเส่ือมราคาน้ัน กิจการสามารถนามาใช้ให้เหมาะกับการใช้งานสินทรัพย์ และสภาพของสนิ ทรพั ย์ คอื วธิ ีเสน้ ตรง ซึง่ มสี ูตรในการคานวณ ดงั นี้ 1. คา่ เสอ่ื มราคาต่อปี = (ราคาทุน – มลู ค่าคงเหลอื ) / อายกุ ารใหป้ ระโยชน์ 2. ค่าเส่อื มราคาตอ่ ปี = (ราคาทนุ – มลู คา่ คงเหลอื ) x อตั ราคา่ เสอื่ มราคา ตัวอย่างท่ี 6-8 บริษัท Bag Spa จากัด ซ้ืออุปกรณ์ในการทาความสะอาดกระเป๋ามูลค่า 40,000 บาท ในวันท่ี 1 ม.ค. 2557 อายุการให้ประโยชน์โดยประมาณ 5 ปี หลังจากนั้นจะมีมูลค่าคงเหลือ 2,000 บาท ปดิ บญั ชที ุกวนั ท่ี 31 ธ.ค. อธิบาย กิจการใช้งานสินทรัพย์ท่ีมีอายุการใช้งานเกิน 1 ปี คือ อุปกรณ์ กิจการต้อง คานวณ ค่าเสอื่ มราคา จากสตู ร คา่ เสอ่ื มราคาตอ่ ปี= ราคาทุน – มลู ค่าคงเหลอื อายกุ ารใหป้ ระโยชน์ แทนคา่ = 40,000 –2,000 = 7,600 บาท 5 สมดุ รายวนั ทว่ั ไป หน้า....30 พ.ศ. รายการ เลขท่ี เดบิต เครดิต 2557 บัญชี บาท - บาท - ธ.ค. 31 คา่ เสอื่ มราคา-อุปกรณ์ 511 7,600 7,600 ค่าเสือ่ มราคาสะสม-อปุ กรณ์ 105.1 บนั ทกึ คา่ เสือ่ มราคาอุปกรณ์ท่ีใช้งานมาแล้ว เป็นเวลา 1 ปี (1 ม.ค.- 31 ธ.ค.)

341 การผา่ นรายการจากสมดุ รายวันทั่วไปมาบันทึกในสมดุ บัญชีแยกประเภทท่วั ไป บญั ชี ค่าเสอื่ มราคาสะสม-อปุ กรณ์ เลขท่ีบญั ชี 105.1 พ.ศ. รายการ หนา้ เดบติ พ.ศ. รายการ หน้า เครดิต 2557 บัญชี บาท - 2557 บัญชี บาท - ธ.ค.31 ค่าเส่อื มราคา-อปุ กรณ์ รว.30 7,600 - 7,600 บญั ชี คา่ เสื่อมราคา-อปุ กรณ์ เลขท่ีบญั ชี 511 พ.ศ. รายการ หนา้ เดบติ พ.ศ. รายการ หน้า เครดิต 2557 บัญชี บาท - 2557 บัญชี บาท - ธ.ค.31 ค่าเสื่อมราคาสะสม- รว.30 7,600 - อุปกรณ์ 7,600 ตัวอย่างที่ 6-9 บริษัท Bag Spa จากัด ซ้ืออุปกรณ์ในการทาความสะอาดกระเป๋ามูลค่า 40,000 บาท ในวันท่ี 1 ม.ค. 2557 อัตราค่าเสื่อมราคา 20% ต่อปี หลังจากนั้นจะมีมูลค่าคงเหลือ 2,000 บาท ปดิ บัญชีทุกวันที่ 31 ธ.ค. อธิบาย กิจการใช้งานสินทรัพย์ท่ีมีอายุการใช้งานเกิน 1 ปี คือ อุปกรณ์ กิจการต้อง คานวณ จากสูตร ค่าเส่อื มราคาต่อปี = (ราคาทนุ – มูลคา่ คงเหลอื ) * อตั ราคา่ เสอื่ มราคา แทนค่า = (40,000 –2,000) x 20 / 100 = 7,600 บาท สมุดรายวันท่วั ไป บริษทั Bag Spa จากัด หน้า....30 เครดิต พ.ศ. รายการ เลขที่ เดบิต บาท - 2557 บญั ชี บาท - 7,600 ธ.ค. 31 คา่ เสอ่ื มราคา-อปุ กรณ์ 511 7,600 ค่าเสื่อมราคาสะสม-อปุ กรณ์ 105.1 บั น ทึ ก ค่ า เ ส่ื อ ม ร า ค า อุ ป ก ร ณ์ ท่ี ใ ช้ ง า น มาแล้วเป็นเวลา 1 ปี (1 ม.ค.- 31 ธ.ค.)

342 การผ่านรายการจากสมดุ รายวนั ทว่ั ไปมาบนั ทึกในสมดุ บัญชแี ยกประเภทท่ัวไป บญั ชี คา่ เสื่อมราคาสะสม-อปุ กรณ์ เลขที่บญั ชี 105.1 พ.ศ. รายการ หนา้ เดบิต พ.ศ. รายการ หน้า เครดิต 2557 บญั ชี บาท - 2557 บญั ชี บาท - ธ.ค. 31 ค่ า เ ส่ื อ ม ร า ค า - รว.30 7,600 - เครือ่ งจกั ร 7,600 บัญชี คา่ เส่ือมราคา-อุปกรณ์ เลขท่ีบัญชี 511 พ.ศ. รายการ หน้า เดบิต พ.ศ. รายการ หน้า เครดิต 2557 บญั ชี บาท - 2557 บัญชี บาท - ธ.ค. 31 ค่ า เ สื่ อ ม ร า ค า รว.30 7,600 - สะสม-เครอ่ื งจกั ร 7,600 จากตัวอยา่ งที่ 6-8 และ 6-9 จะเหน็ ว่าเม่อื กิจการคานวณค่าเส่ือมราคาจากสูตรได้แล้วนั้น กิจการต้องนาจานวนเงิน 7,600 บาท ไปบันทึกบัญชีในวันสิ้นงวด วันที่ 31 ธันวาคม 2557 เพื่อ บนั ทกึ ค่าเส่ือมราคาที่เกิดจากการใช้งานจริง บรษิ ทั Bag Spa จากดั งบกาไรขาดทนุ สาหรบั ระยะเวลา 1 ปี สน้ิ สุดวนั ที่ 31 ธนั วาคม 2557 หนว่ ย : บาท รายได้ xxx ค่าใช้จา่ ย คา่ เส่ือมราคา-อปุ กรณ์ 7,600

343 บริษทั Bag Spa จากดั หน่วย : บาท งบแสดงฐานะการเงนิ วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 2557 สนิ ทรัพย์ สินทรพั ย์หมนุ เวียน สนิ ทรพั ย์ไม่หมุนเวยี น อุปกรณ์ 40,000 หกั คา่ เสื่อมราคาสะสม-อุปกรณ์ 7,600 อุปกรณ์-สทุ ธิ 32,400 อธิบาย อุปกรณ์จัดเป็นสินทรัพย์ไม่หมุนเวียนของกิจการ เนื่องจากมีอายุการให้ประโยชน์ มากกวา่ 1 ปี กิจการต้องคานวณหาค่าเส่ือมราคาของอุปกรณ์ โดยใช้วิธีเส้นตรง = 7,600 บาทต่อ ปี ดังนั้น ความหมายของรายงานในงบกาไรขาดทุน คือ ค่าเส่ือมราคาเป็นบัญชีค่าใช้จ่าย ส่วนใน งบแสดงฐานะการเงิน คือ อุปกรณ์ ถูกแสดงในราคาทุน หัก ด้วยค่าเสื่อมราคาสะสม หมายความ วา่ กจิ การได้รบั ประโยชน์จากการใช้งานอุปกรณ์มาแล้ว 1 ปี = 7,600 บาท ส่งผลให้บัญชีอุปกรณ์ สทุ ธหิ รือ สภาพทีแ่ ทจ้ รงิ ของอุปกรณห์ ลังจากถูกใชง้ านมาแลว้ 1 ปี มีมลู ค่าเท่ากับ 32,400 บาท บัญชีค่าเสื่อมราคาเป็นบัญชคี า่ ใชจ้ า่ ย = 7,600 บาท ท่ีแสดงในงบกาไรขาดทุน และบัญชี ค่าเส่ือมราคาสะสม) = 7,600 บาท เป็นบัญชีสินทรัพย์ แต่เป็นสินทรัพย์ที่ถูกบันทึกบัญชีด้าน เครดิต แสดงในงบแสดงฐานะการเงิน เพื่อให้สินทรัพย์ท่ีคิดค่าเส่ือมราคานั้นแสดงมูลค่าที่แท้จริง จากการถูกใชง้ านแลว้ แสดงในงบการเงินปแี รกดงั นี้ แสดงในงบการเงนิ ปีท่ีสองดงั น้ี สมดุ รายวันทวั่ ไป หนา้ ....30 เครดิต พ.ศ. รายการ เลขที่ เดบิต บาท - บาท - 2558 บัญชี 7,600 7,600 ธ.ค. 31 ค่าเสอ่ื มราคา-อุปกรณ์ 511 คา่ เส่ือมราคาสะสม-อุปกรณ์ 105.1 บันทึกค่าเส่ือมราคาอุปกรณ์ท่ีใช้งาน มาแล้วเปน็ เวลา 1 ปี (1 ม.ค.- 31 ธ.ค.)

344 อธิบาย ค่าเส่ือมราคาเป็นบัญชีค่าใช้จ่ายในปีท่ี 2 ในงบกาไรขาดทุนจะถูกแสดง = 7,600 บาท ส่วนในงบแสดงฐานะการเงิน คือ อุปกรณ์ ถูกแสดงในราคาทุน หัก ด้วยค่าเสื่อมราคาสะสม แปลว่า กิจการได้รับประโยชน์จากการใช้งานอุปกรณ์มาแล้ว 2 ปี = 15,200 บาท ส่งผลให้บัญชี อปุ กรณส์ ทุ ธิหรือ สภาพที่แทจ้ ริงของอุปกรณ์หลังจากถูกใช้งานมาแล้ว 1 ปี มีมูลค่าเท่ากับ 24,800 บาท บัญชีค่าเสื่อมราคาจะเป็นค่าใช้จ่ายของกิจการไปทุกปี ปีละ 7,600 บาทไปจนครบ 5 ปี ส่วนบัญชีค่าเส่ือมราคาสะสมจะถูกสะสมทาให้มูลค่าเพิ่มข้ึนทุกปี ปีละ 7,600 บาท จนครบ 5 ปี จะสะสมจนมีมูลค่าเท่ากับ 38,000 บาท ทาให้อุปกรณ์เหลือมูลค่าเท่ากับ 2,000 บาท ซึ่งจะมี เทา่ กบั มลู ค่าคงเหลอื ของอุปกรณ์น่นั เอง การผ่านรายการจากสมดุ รายวันทวั่ ไปมาบันทึกในสมุดบญั ชีแยกประเภททั่วไป บัญชี คา่ เสื่อมราคาสะสม-อปุ กรณ์ เลขที่บญั ชี 105.1 พ.ศ. รายการ หน้า เดบติ พ.ศ. รายการ หนา้ เครดติ 2558 บญั ชี บาท - 2558 บัญชี บาท - ม.ค. 1 ยอดยกมา  7,600 - ธ.ค. 31 ค่าเสอื่ มราคา-เครอ่ื งจักร รว.30 7,600 - 15,200 บัญชี คา่ เสื่อมราคา-อุปกรณ์ เลขที่บัญชี 511 พ.ศ. รายการ หน้า เดบิต พ.ศ. รายการ หนา้ เครดิต 2558 บัญชี บาท - 2558 บญั ชี บาท - ธ.ค.31 ค่าเสื่อมราคาสะสม- รว.30 7,600 - เครอ่ื งจักร 7,600

345 บรษิ ทั Bag Spa จากดั งบกาไรขาดทุน สาหรบั ระยะเวลา 1 ปี ส้นิ สดุ วันที่ 31 ธนั วาคม 2558 หน่วย : บาท รายได้ xxx คา่ ใชจ้ า่ ย คา่ เสอื่ มราคา-อปุ กรณ์ 7,600 บริษทั Bag Spa จากัด งบแสดงฐานะการเงิน วนั ที่ 31 ธันวาคม 2558 สินทรพั ย์ สินทรัพยห์ มนุ เวยี น 40,000 หนว่ ย : บาท สนิ ทรัพย์ไม่หมนุ เวียน 15,200 24,800 อปุ กรณ์ หกั คา่ เสอ่ื มราคาสะสม-อุปกรณ์ อุปกรณ์-สุทธิ 2. วธิ คี ดิ ตามจานวนที่ใช้งานจริง (Activity-method) วิธีนี้ คอื การคานวณค่าเสื่อม ราคาตามการใช้งานท่ีเกิดขึ้นจริง ส่งผลให้ในแต่ละงวดจะมีบัญชีค่าเส่ือมราคาไม่เท่ากัน นาไปใช้ ได้กับกิจการท่ีใช้งานเครื่องจักรเป็นชั่วโมงการผลิต หรือกิจการที่ใช้เคร่ืองจักรผลิตเป็นจานวน หน่วย เช่น การผลิตสินค้าสาเร็จรูปต้องใช้เคร่ืองจักรในการผลิต กิจการใช้งานเครื่องจักรในการ ผลิต 100 ชั่วโมง จะใช้ 100 ช่ัวโมง เพื่อมาคานวณค่าเสื่อมราคา หรือ กิจการใช้งานเคร่ืองจักรใน การผลิต 100 หน่วย จะใช้ 100 หนว่ ย เพือ่ มาคานวณค่าเสอ่ื มราคา เปน็ ตน้

346 ตัวอย่างท่ี 6-10 บริษัท หาดราไวย์ จากัด ซื้อเครื่องจักรราคาทุน 600,000 บาท มูลค่าคงเหลือ 100,000 บาท เครอ่ื งจักรผลติ สินคา้ ไดท้ ัง้ หมด 100,000 หน่วย ในปนี ี้ใชผ้ ลิตได้ 8,000 หน่วย คานวณค่าเสือ่ มราคาต่อหน่วยการผลิตทั้งหมด = ราคาทุนของสินทรพั ย์ – มลู ค่าคงเหลือ อายุการใหป้ ระโยชนท์ ้งั หมด แทนคา่ = 600,000 – 100,000 = 5 บาทตอ่ หนว่ ยการผลิต 100,000 คานวณค่าเส่ือมราคาที่ใชจ้ ริง = 8,000 หนว่ ย x 5 บาท = 40,000 บาท 3. วธิ ียอดลดลง เป็นวธิ ีคดิ ค่าเสื่อมราคาโดยคดิ ในปีแรกสงู ปีตอ่ ๆ มาจะนอ้ ย วธิ ีนี้มี แนวคดิ ว่า สินทรัพยเ์ ม่ือไดม้ าใหมจ่ ะมีประสิทธิภาพสงู การใช้งานจะสงู ไปดว้ ยเมื่อเวลาผ่านไปการ ใช้งานจะนอ้ ยลงตามลาดบั คา่ เส่อื มราคากจ็ ะน้อย เป็นทมี่ าของช่อื “ยอดลดลง” วิธีนี้แบ่งได้เป็น 2 ประเภท คือ 3.1 วิธีผลรวมจานวนปี (Sum-of-the-Year’s-Digits Method) วิธีน้ีมีแนวคิดว่า สินทรพั ยจ์ ะให้ประโยชน์ในปแี รกสูง ประโยชน์จะน้อยลงในปีถัดมา เน่ืองจากในปีแรกกิจการจะใช้ ประโยชน์จากสินทรัพย์อย่างเต็มที่ ในปีต่อมาการใช้งานน้อยลง ประโยชน์จะลดลง การคานวณ จะต้องคานวณผลรวมจานวนปขี องอายุการให้ประโยชน์ โดยใช้สตู ร ผลรวมจานวนปี = รวมอายุการให้ประโยชน์ทั้งหมด (เรม่ิ จาก 1 ไปจนครบอายกุ ารใหป้ ระโยชน์) ค่าเสื่อมราคาต่อปี = ราคาทุนของสินทรพั ย์ – มลู คา่ คงเหลือ x อายกุ ารใหป้ ระโยชนท์ เี่ หลือ ผลรวมจานวนปี ตัวอย่างที่ 6-11 บริษัท หาดจอมมณี จากัด ซ้ือเคร่ืองจักรราคาทุน 700,000 บาท มูลค่าคงเหลือ 50,000 บาท เคร่อื งจกั รผลิตสินค้าไดท้ ง้ั หมด 4 ปี ผลรวมของอายกุ ารใหป้ ระโยชน์ = 4+ 3 + 2 + 1 = 10 คา่ เส่ือมราคาต่อปี = ราคาทนุ ของสนิ ทรพั ย์ – มลู ค่าคงเหลือ x อายกุ ารให้ประโยชนท์ เ่ี หลือ ผลรวมจานวนปี คา่ เส่อื มราคาปีแรก = 700,000 – 50,000 x 4 = 260,000 บาท 10

347 คานวณเป็นตาราง ดังนี้ 2 3 4 5 6 1 อายุการ อตั ราค่า ค่าเสื่อม คา่ เส่ือม มลู คา่ เสอ่ื ม ราคา ราคา ตามบัญชี ปี ราคาทนุ ของ ให้ ราคา (บาท) สะสม (บาท) สนิ ทรัพย์ – ประโยชน์ (บาท) (บาท) มูลคา่ คงเหลือ 260,000 260,000 440,000 (บาท) (บาท) 4/10 195,000 245,000 4 130,000 455,000 115,000 1 700,000-50,000 3/10 65,000 50,000 3 585,000 2 700,000-50,000 2/10 2 650,000 3 700,000-50,000 1/10 1 4 700,000-50,000 อธิบายประกอบการคานวณ การคานวณในตาราง นาผลลัพธจ์ ากชอ่ งท่ี 1 คณู ช่องที่ 3 จะได้ค่าเส่ือมราคาช่องท่ี 4 การ คานวณค่าเส่ือมราคาสะสม ค่าเสื่อมราคาสะสมจะเพ่ิมขึ้นทุกปี เท่ากับค่าเสื่อมราคาท่ีเกิดขึ้นจริง ในแตล่ ะปี 3.2 วิธียอดลดลงเป็นสองเท่า (Double-Declining Balance) วิธีน้ีมีแนวคิดว่า สินทรัพย์จะให้ประโยชน์ในปีแรกๆเป็นสองเท่า และในปีต่อๆไปจะให้ประโยขน์น้อยลง โดยคิด สองเท่าจากวิธีเส้นตรง แต่จะไม่นามูลค่าคงเหลือมาคานวณ เน่ืองจากมูลค่าตามบัญชีในปี สดุ ทา้ ยจะมีมูลค่าใกล้เคยี งมลู คา่ คงเหลือ (บุญเสรมิ วมิ กุ ตะนันท์ และคณะ, 2556: 248) ตัวอย่างที่ 6-12 บริษัท หาดราไวย์ จากัด ซ้ือเครื่องจักรราคาทุน 700,000 บาท มูลค่าคงเหลือ 50,000 บาท เครอื่ งจักรผลิตสนิ ค้าได้ทงั้ หมด 4 ปี (อัตราค่าเส่ือมราคาวธิ ีเสน้ ตรง = 25 % ) อัตราคา่ เสอื่ มราคาเปน็ สองเท่าของวิธีเสน้ ตรง = 25 x 2 = 50 % คา่ เสื่อมราคาตอ่ ปี = มลู คา่ ตามบัญชี x อัตราคา่ เสอ่ื มราคาเป็นสองเทา่ ของวิธีเส้นตรง คานวณเปน็ ตาราง ดงั น้ี

348 1 2 345 ปี มูลค่าตามบญั ชี อัตราค่า ค่าเสื่อม คา่ เสอื่ ม มลู ค่าตาม ยกมาต้นปี เสื่อมราคา ราคา ราคาสะสม บญั ชี (บาท) (บาท) (บาท) (บาท) (บาท) 1 700,000 50 % 350,000 350,000 350,000 2 350,000 50 % 175,000 525,000 175,000 3 175,000 50 % 87,500 612,500 87,500 4 87,500 50 % 43,750 656,250 43,750 อธบิ ายประกอบการคานวณ - การคานวณในตาราง นาช่องที่ 1 คณู ชอ่ งที่ 2 จะได้ค่าเส่อื มราคาชอ่ งที่ 3 - การคานวณค่าเสื่อมราคาสะสม ค่าเส่ือมราคาสะสมจะเพ่ิมขึ้นทุกปี เท่ากับค่าเส่ือม ราคาท่ีเกิดขึน้ จรงิ ในแตล่ ะปี - ชอ่ งที่ 5 มลู คา่ ตามบัญชี = ราคาทนุ – คา่ เส่ือมราคาสะสม 4.วธิ คี ิดคา่ เสื่อมราคาเปน็ กลุ่ม วธิ นี ้เี หมาะสมสาหรับสินทรัพยซ์ ่ึงมจี านวนมากอยู่กันเปน็ กลุ่ม วิธีการคิดค่าเสื่อมราคาเป็นกลุ่ม มีดังน้ี (นิพันธ์ เห็นโชคชัยชนะและศิลปพร ศรีจ่ันเพชร 2554: 8-36) 4.1 วธิ ีการคิดค่าเสื่อมราคาเปน็ กล่มุ สาหรับสินทรพั ย์ทมี่ ีลักษณะเหมือนกัน (Group Rate Method) สินทรัพย์ท่ีมีลักษณะการใช้งานเหมือนกันอาจมีอายุการให้ประโยชน์ไม่ เท่ากัน หรืออาจจัดหามาไม่พร้อมกัน วิธีน้ีกิจการจะคานวณอัตราค่าเสื่อมราคาของสินทรัพย์ทุก รายการที่มีลักษณะเหมือนกันเรียกว่า “ค่าเส่ือมราคาโดยเฉลี่ย”แล้วนามาคูณกับผลรวมของราคา ทุนของสินทรัพย์ทั้งกลุ่ม และเม่ือหมดประโยชน์กิจการจะตัดออกจากบัญชีโดยไม่บันทึกรายการ กาไรหรอื ขาดทุนจากการจาหน่าย มีสตู ร ดังน้ี คา่ เสอ่ื มราคาต่อปี = อัตราคา่ เสอ่ื มราคาโดยเฉล่ยี x ผลรวมราคาทุนของสนิ ทรัพย์ทั้งกลุม่ กิจการคานวณอัตราคา่ เสือ่ มราคาโดยเฉล่ีย = 25% ค่าเส่อื มราคาต่อปี = 982,500 x 25% = 245,625 บาท

349 ตวั อยา่ งที่ 6-13 บริษทั รวยจริง จากัด ซ้อื อุปกรณ์ เอ บี ซี มีลกั ษณะการใช้งานเหมือนกัน แต่ อายุการใชง้ านไมเ่ ทา่ กัน ดังน้ี อุปกรณ์ อายกุ ารใช้งาน ราคาทุน มลู คา่ คงเหลือ ราคาทุนหลังหักมลู คา่ (บาท) (บาท) คงเหลือ(บาท) เอ 2 ปี 375,000 22,500 352,500 บี 3 ปี 450,000 30,000 420,000 ซี 4 ปี 225,000 15,000 210,000 982,500 4.2 วิธีการคิดคา่ เสื่อมราคาเปน็ กลมุ่ สาหรบั สนิ ทรัพย์ทม่ี ลี ักษณะแตกตา่ งกัน (Composite Rate Method) สินทรัพย์ที่มีลักษณะการใช้งานแตกต่างกันอาจมีอายุการให้ ประโยชน์ไม่เท่ากัน หรืออาจจัดหามาไม่พร้อมกัน แต่เพ่ือความสะดวกในการคานวณค่าเสื่อม ราคาเช่น ส่อื การสอนในห้องเรียนห้องหน่ึง เป็นต้น วิธีนี้ กิจการจะคานวณอัตราค่าเส่ือมราคาโดย เฉลี่ยคณู กับผลรวมของราคาทนุ ของสนิ ทรัพยท์ ง้ั กลุ่ม ดังน้ี อัตราคา่ เสื่อมราคาโดยเฉลี่ย = ผลรวมของค่าเสื่อมราคาของสินทรัพยแ์ ตล่ ะช้ิน ผลรวมของราคาทนุ ของสินทรัพย์ทงั้ กลุ่ม คา่ เสือ่ มราคาต่อปี = อัตราค่าเส่อื มราคาโดยเฉล่ีย x ผลรวมราคาทนุ ของสินทรัพยท์ ง้ั กลมุ่ ตัวอยา่ งท่ี 6-14 บรษิ ทั รวยมาก จากัด ซื้ออุปกรณใ์ นวันตน้ งวด ได้แก่ เอ บี และ ซี ที่มลี กั ษณะ แตกต่างกนั ดังน้ี อุปกรณ์ อายุการ ราคาทนุ มลู คา่ ราคาทนุ หลังหัก คา่ เส่อื มราคา ใชง้ าน (บาท) คงเหลอื มูลค่าคงเหลือ ใชว้ ิธีเสน้ ตรง) (บาท) (บาท) (บาท) เอ 2 ปี 375,000 22,500 352,500 176,250 บี 3 ปี 450,000 30,000 420,000 139,999 ซี 4 ปี 225,000 15,000 210,000 52,500 1,050,000 67,500 982,500 368,749

350 อตั ราค่าเสื่อมราคาโดยเฉลี่ย = 368,749 = 35% 1,050,000 อายุการใชง้ านโดยเฉล่ีย = 982,500 = 2.66 ปี 368,749 คา่ เสอื่ มราคาต่อปี = 1,050,000 x 35% = 245,000 บาท หมายความว่า กิจการบันทึกบัญชีคิดค่าเส่ือมราคาปีละ 367,500 บาท เปน็ เวลา 2.66 ปี การระบุรายจ่ายที่เกิดขึ้นภายหลงั จากการใช้งานสินทรัพย์แลว้ เมื่อกิจการได้สินทรัพย์มาไว้ใช้ในการดาเนินงาน ไม่ว่าจะได้มาจากการซื้อ สร้างข้ึนเอง การแลกเปลีย่ นหรือได้รับจากการบริจาค เมื่อกิจการได้นาสินทรัพย์มาใช้และได้ประโยชน์จากการ ใช้สินทรัพยน์ ั้นแล้ว กิจการอาจมีรายจ่ายที่เกิดขึ้นกับสินทรัพย์นั้น เช่น การซ่อมแซมตามปกติ การ ต่อเติมเพ่อื ใหส้ นิ ทรพั ย์สามารถใช้งานไดย้ าวนานขนึ้ หรอื สามารถใชง้ านไดต้ ามปกติ เป็นต้น ดังนั้น เม่ือมีรายจ่ายเกิดขึ้นกับกิจการ กิจการต้องทาการพิจารณารายจ่ายนั้นว่าทาให้สินทรัพย์สามารถ ใช้งานได้ตามปกติเหมือนเดิม หรือว่าสินทรัพย์สามารถใช้งานได้ดีข้ึนกว่าเดิม หมายความว่า กิจการต้องสามารถระบุรายจ่ายที่เกิดขึ้นหลังจากการนาสินทรัพย์มาใช้งานแล้ว ว่าเป็นรายจ่าย ประเภทใด รายจา่ ยท่ีเกิดขน้ึ ภายหลังจากท่ีใช้งานทด่ี นิ อาคารและอุปกรณ์ ตามที่มาตรฐานการบัญชีกาหนด กิจการต้องสามารถระบุรายจ่ายที่เกิดขึ้นหลังจากการ นาสนิ ทรพั ย์มาใชง้ านแลว้ ดังน้ี 1. รายจ่ายฝ่ายทุน (Capital Expenditure) หมายถึง รายจ่ายท่ีให้ประโยชน์ต่อกิจการ ต่อไปในอนาคต รายจ่ายประเภทน้ีถือเป็น “สินทรัพย์” ของกิจการ เช่น กิจการจ่ายเงินเพ่ือต่อเติม หลังคาอาคารสานกั งาน เพื่อกันแดดและกันฝน 8,000 บาท ดังนั้น จานวนเงิน 8,000 บาท กิจการ ต้องบนั ทึกบญั ชเี ดบิต อาคาร จานวนเงนิ 8,000 บาท เป็นต้น ซ่ึงรายการน้ีจะส่งผลให้ราคาทุนของ รถบรรทุกเพ่มิ ข้นึ เพราะการตอ่ เตมิ น้ีทาให้อาคารสานักงานมีประโยชน์ใช้สอยเพ่ิมขึ้น รายจ่ายฝ่าย ทุนได้แก่ การเพิ่มเติม การปรับปรุงและทาให้ดีขึ้น การทดแทนของเดิมและการซ่อมแซมคร้ังใหญ่ ดงั นี้ ดังน้ี (บุญเสริม วมิ กุ ตะนนั ท์ และคณะ, 2556: 234) 1.1 การเพิ่มเติม (Addition) หมายถึง การทาให้สินทรัพย์ที่มีอยู่เดิมเพิ่มข้ึน ขนาด ใหญ่ขึ้น ทาให้ประโยชน์ใช้ในการใช้งานเพ่ิมข้ึน รายจ่ายในการเพ่ิมเติมนี้จะต้องพิจารณาเป็น

351 สินทรัพย์ เช่น การต่อเตมิ อาคารเพอื่ เป็นห้องเก็บสินค้าคงเหลือ การทากันสาดเพื่อป้องกันฝน เป็น ต้น 1.2 การปรับปรุงและทาให้ดีข้ึน (Improvements and Betterments) หมายถึง การทาให้สินทรัพย์ท่ีมีอยู่ มีประโยชน์ใช้สอยเพิ่มมากขึ้น ทาให้คุณภาพดีข้ึนกว่าเดิม ส่งผลให้ รายจ่ายในการปรับปรุงและทาให้ดีขึ้นนี้กิจการต้องบันทึกบัญชีเป็นสินทรัพย์ของกิจการ เช่น การ ปรบั ปรุงระบบป้องกันไฟไหม้ของอาคารให้มีประสิทธิภาพดีข้ึนกว่าเดิม เช่น การเปลี่ยนท่อประปา จากทอ่ ใหญ่เป็นท่อเลก็ 1.3 การทดแทนของเดิม (Replacements) หมายถึง เม่ือสินทรัพย์ชารุด กิจการมี ความจาเปน็ ต้องนาสนิ ทรัพย์ใหมม่ าเปลี่ยนแทนของเดิม ดงั นี้ 1.3.1 การนาสินทรัพยช์ นิ้ ใหมท่ ดแทนสินทรัพยช์ ้นิ เก่า 1.3.2 การนามาทดแทนเฉพาะส่วนบางส่วนของสินทรัพย์ ซึ่งในการทดแทน เฉพาะบางส่วนของสินทรัพย์จะยังทาให้สินทรัพย์คงอยู่ในสภาพเดิม แต่มีประโยชน์ใช้สอยเพ่ิม มากขึ้น เชน่ การเปลี่ยนชิน้ สว่ นสาคญั บางช้ินของรถบรรทุกการเปลยี่ นอะไหล่ในเคร่ืองถ่ายเอกสาร การเปลยี่ นหลงั คาใหม่แทนหลังคาเกา่ เปน็ ต้น 1.4 การซ่อมแซม (Repairs) หมายถึง การดูแลรักษาสินทรัพย์เพื่อให้สามารถใช้ งานไดต้ ามปกติ และเมอ่ื เกดิ รายจา่ ยทเี่ กิดขน้ึ พจิ ารณาได้ ดงั น้ี 1.4.1 การดูแลรักษาสนิ ทรัพย์เป็นประจา โดยรายจ่ายท่ีจ่ายไปเป็นเพียงวัสดุใน การซ่อมแซมเพียงเล็กน้อย รายจ่ายนี้จะถือเป็น ค่าใช้จ่ายของกิจการ เช่น การล้าง เคร่อื งปรบั อากาศเปน็ ประจา การเปลี่ยนนา้ มนั เครือ่ งรถบรรทกุ เป็นต้น 1.4.2 การซ่อมแซมสินทรัพย์ครั้งใหญ่เพื่อให้สินทรัพย์น้ันอยู่ในสภาพท่ีใช้งาน ได้ดีมากขึ้นเมื่อเทียบกับก่อนการซ่อมแซมครั้งใหญ่ ทาให้การใช้งานของสินทรัพย์ยืดระยะเวลา ออกไปไดอ้ ีก กิจการตอ้ งบนั ทึกบัญชีรายจา่ ยทเ่ี กิดจากการซอ่ มแซมน้ีเป็นสินทรัพย์ 2. รายจ่ายฝา่ ยรายได้ ( Revenue Expenditure ) หมายถงึ รายจา่ ยทีใ่ ห้ประโยชนต์ อ่ กิจการ ณ ขณะนั้นหรือในงวดเวลาน้ัน รายจ่ายประเภทนี้จะถือเป็น “ค่าใช้จ่าย”เช่น กิจการ จ่ายเงินเพื่อเติมน้ามันรถบรรทุก 3,000 บาท ดังน้ัน กิจการต้องบันทึกบัญชีเดบิต ค่าเชื้อเพลิง จานวนเงิน 3,000 บาท การเติมน้ามันทาให้รถบรรทุกสามารถใช้งานได้ตามปกติถือเป็นค่าใช้จ่าย ของกจิ การ เปน็ ต้น ซ่ึงรายการนีไ้ ม่เกี่ยวขอ้ งกบั ราคาทนุ ของรถบรรทุกแต่อยา่ งใด

352 ตัวอย่างที่ 6-15 วันที่ 1 ก.พ. 2557 ห้างหุ้นส่วนจากัด ยูดีเฟอร์นิเจอร์ มีรถยนต์ไว้ใช้ส่งสินค้า จานวน 5 คัน กิจการได้เปล่ียนน้ามันเครื่องรถยนต์ โดยท่ัวไปควรเปล่ียนน้ามันเคร่ืองทุกๆ 10,000 กิโลเมตร กิจการเลือกใช้น้ามันเคร่ืองสังเคราะห์ ซ่ึงจะช่วยทาให้มีการปกป้องเครื่องยนต์ได้ดี เนื่องจากเป็นรถยนต์ที่ใช้ในเขตอาเภอเมือง มีการจราจรหนาแน่น ดังนั้น การเปลี่ยนน้ามันเครื่อง จัดเป็นค่าวัสดุส้ินเปลือง ทาให้รถยนต์สามารถใช้งานได้ตามปกติ กิจการจ่ายเงินในการ เปล่ยี นนา้ มันเครื่องทั้งสน้ิ 7,500 บาท สมดุ รายวันทว่ั ไป หา้ งหุ้นสว่ นจากัด ยูดีเฟอรน์ เิ จอร์ หน้า 5 พ.ศ.2557 รายการ เลขที่ เดบิต เครดิต บญั ชี ก.พ. 1 ค่าวัสดสุ ้นิ เปลือง 7,500 - เงนิ สด 7,500 - บันทึกการเปลี่ยนน้ามันเคร่ืองของรถ สง่ ของจานวน 5 คนั (1,500 x 5 คนั ) มาตรฐานการบญั ชี ฉบบั ท่ี 16 (ปรบั ปรงุ 2557) เร่อื ง ทด่ี นิ อาคารและอปุ กรณ์ กาหนดวา่ ต้นทุนทเ่ี กดิ ขน้ึ ในภายหลัง 12 ภายใต้เกณฑก์ ารรบั รูร้ ายการตามย่อหน้าท่ี 7 กิจการตอ้ งไมร่ บั รตู้ น้ ทุนทเ่ี กิดขึ้น ในการซ่อมบารุงท่ีดิน อาคารและอุปกรณ์ท่ีเกิดขึ้นเป็นประจาเป็นส่วนหนึ่งของ มูลค่าตามบัญชีของรายการท่ีดิน อาคารและอุปกรณ์นั้น แต่กิจการต้องรับรู้ ต้นทุนดังกล่าวในกาไรหรือขาดทุนเม่ือเกิดข้ึน ต้นทุนในการซ่อมบารุงที่เกิดข้ึน เป็นประจามีองค์ประกอบหลักเป็นต้นทุนค่าแรงงาน ค่าวัสดุสิ้นเปลือง และอาจ รวมถึงช้ินส่วนอะไหล่ชิ้นเล็ก รายจ่ายดังกล่าวมักมีวัตถุประสงค์เพ่ือเป็น “ค่า ซ่อมแซมและบารุงรกั ษา”รายการท่ดี นิ อาคารและอปุ กรณ์ 13 กิจการอาจจาเปน็ ต้องเปลี่ยนแทนสว่ นประกอบของรายการที่ดนิ อาคารและ อุปกรณ์บางรายการตามระยะเวลาที่กาหนด ตัวอย่างเช่น กิจการจาเป็นต้องก่อ อิฐบุรอบในเตาเผาใหม่หลังจากใช้งานไประยะหน่ึงหรืออาจจาเป็นต้องเปลี่ยน แทนเครื่องตกแต่งภายในเคร่ืองบิน เช่น เก้าอ้ีและห้องครัวหลายคร้ังตลอดอายุ ของลาตัวเครื่องบิน กิจการอาจได้รับรายการท่ีดิน อาคารและอุปกรณ์บาง รายการมาเพื่อลดความถ่ีของการเปลี่ยนแทนที่จะเกิดขึ้น เช่น การเปลี่ยนแทน

353 ผนังภายในอาคาร หรือ การเปล่ียนไปใช้ผนังชนิดที่ไม่ต้องมีการเปล่ียนแทน เกิดข้ึนอีก ภายใต้หลักการรับรู้รายการในย่อหน้าที่ 7 กิจการต้องงรับรู้ต้นทุนใน การเปลี่ยนแทนส่วนประกอบดังกล่าวเป็นส่วนหน่ึงของมูลค่าตามบัญชีของ รายการที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ท่ีเก่ียวข้องเมื่อต้นทุนนั้นเกิดข้ึนและเป็นไปตาม เกณฑ์การรับรู้รายการ กิจการต้องตัดมูลค่าตามบัญชีของช้ินส่วนท่ีถูกเปล่ียน แทนตามหลกั การของการตัดรายการที่กาหนดไวใ้ นมาตรฐานการบญั ชฉี บับนี้ จากยอ่ หนา้ ท่ี 12 ของมาตรฐานการบญั ชขี า้ งต้น หมายความว่า เม่ือมีรายจ่ายเกิดขึ้นจาก การซ่อมบารุงท่ีดิน อาคารและอุปกรณ์ที่เกิดขึ้นเป็นประจาซ่ึงมีวัตถุประสงค์เพ่ือเป็นการซ่อมแซม และบารุงรักษาให้ท่ีดิน อาคารและอุปกรณ์สามารถนามาใช้งานได้ตามปกติ ไม่ได้เป็นการเพ่ิม ประโยชน์หรือเพ่ิมประสิทธิภาพให้แก่ที่ดิน อาคารและอุปกรณ์แต่อย่างใด เพราะรายจ่ายเหล่าน้ี เกิดจากต้นทุนค่าแรงงานในการก่อสร้าง วัสดุในการก่อสร้าง และอาจรวมถึงส่วนประกอบของ สินทรัพย์ที่เปล่ียนแล้วสินทรัพย์ยังสามารถใช้งานได้ตามปกติ ให้กิจการบันทึกบัญชีรายจ่ายที่ เกิดขน้ึ นเี้ ป็นค่าใช้จา่ ยตามปกตขิ องกิจการ จากย่อหน้าที่ 13 ของมาตรฐานการบัญชีข้างต้น หมายความว่า เม่ือกิจการมีความ จาเป็นต้องเปล่ียนส่วนประกอบของที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ออกไปและนาช้ินส่วนใหม่มาแทนท่ี ของเดิม กิจการต้องบันทึกปิดบัญชีรายการที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ที่ต้องการจะเปลี่ยนออกและ บันทึกบัญชีรายการทดี่ นิ อาคารและอุปกรณ์ทจี่ ะนามาเปล่ียนแทนของเดิมเข้ามาใหม่และรายการ ส่วนประกอบใหม่น้ีกิจการต้องบันทึกบัญชีเป็นสินทรัพย์ตามชนิดของท่ีสินทรัพย์น้ันๆ เน่ืองจาก การเปล่ียนในลักษณะน้ีส่งผลให้สินทรัพย์มีอายุการใช้งานยาวนานขึ้นหรือมีประสิทธิภาพในการ ใชง้ านมากขน้ึ กว่าเดิม ขั้ น ต อ น ก า ร ค า น ว ณ แ ล ะ ก า ร บั น ทึ ก บั ญ ชี ก า ร เ ป ลี่ ย น ส่ ว น ป ร ะ ก อ บ ใ ห ม่ ม า แ ท น ส่วนประกอบใหม่ มดี ังน้ี 1. คานวณมูลค่าตามบัญชีของสินทรัพย์ และส่วนประกอบของสินทรัพย์ ณ วันที่ แลกเปลี่ยน 2. คานวณบัญชีขาดทุนจากการแลกเปล่ียนสินทรัพย์ สาเหตุจากส่วนประกอบของ สินทรัพย์ท่ถี กู เปลยี่ น ยังไม่หมดอายกุ ารให้ประโยชน์ 3. ปดิ บัญชสี ว่ นประกอบของสนิ ทรัพย์ท่ถี ูกเปล่ยี น และค่าเสื่อมราคาสะสมของสินทรัพย์ ทีถ่ ูกเปลยี่ นสว่ นประกอบ

354 4. บันทึกส่วนประกอบใหม่ของสินทรัพย์ใหม่เป็นสินทรัพย์ของกิจการโดยบันทึกตาม ชนิดของสนิ ทรัพยน์ ั้น ตัวอย่างที่ 6-16 วันท่ี 1 ม.ค. 2557 บริษัท อุดรเฟอร์นิเจอร์ จากัด ได้เปล่ียนอะไหล่ของเครื่องใช้ สานักงาน หลังจากใช้งานมาแล้ว 5 ปี เครื่องใช้สานักงานมีราคาทุน 160,000 บาท อายุการให้ ประโยชน์โดยประมาณ 8 ปี ราคาทนุ ของอะไหล่ที่เปลี่ยนเท่ากับ 48,000 บาท ค่าเสื่อมราคาสะสม จนถึงวันท่ีเปลี่ยนเท่ากับ 30,000 บาท อะไหล่ชิ้นใหม่ท่ีนามาเปลี่ยนแทนราคาทุน 60,000 บาท กิจการคาดว่าอายุการให้ประโยชน์นับจากวันที่เปล่ียนอะไหล่ประมาณ 5 ปี โดยบัญชีเครื่องใช้ สานกั งานและอะไหล่ถูกบันทึกไวใ้ นบัญชีเดียวกนั การคานวณหาราคาทนุ ของเครอ่ื งใช้สานกั งานภายหลังเปลย่ี นอะไหลใ่ หม่แลว้ ราคาทุนของเคร่อื งใชส้ านักงาน กอ่ นเปลี่ยนอะไหล่ 160,000 บาท หกั ราคาทนุ ของอะไหล่เกา่ ที่ถกู ถอดออก 48,000 บาท ราคาทุนของเครื่องใช้สานักงานหลงั จากถอดอะไหล่เก่าออก 112,000 บาท บวก ราคาทุนของอะไหล่ใหม่ทใ่ี ส่แทนอะไหล่เก่า 60,000 บาท ราคาทุนของเคร่อื งใช้สานกั งาน หลังเปลย่ี นอะไหล่ 172,000 บาท การคานวณคา่ เส่อื มราคากอ่ นเปลยี่ นอะไหลแ่ ละภายหลงั จากเปลยี่ นอะไหล่ใหม่ 1. ค่าเส่ือมราคาต่อปีของเคร่ืองใช้สานักงาน ก่อนเปล่ียนอะไหล่ = 160,000 บาท /8 ปี= 20,000 บาท 2. ค่าเส่อื มราคาสะสมของเครื่องใช้สานักงาน เป็นเวลา 5 ปี = 20,000 บาท x 5 ปี = 100,000 บาท 3. ค่าเสื่อมราคาต่อปขี องอะไหล่เก่าทอี่ ยู่ในเคร่ืองใชส้ านักงาน = 48,000 บาท / 8 ปี = 6,000 บาท 4. ค่าเส่ือมราคาสะสมของอะไหล่เก่าที่อยู่ในเครื่องใช้สานักงาน เป็นเวลา 5 ปี = 6,000 บาท x 5 ปี = 30,000 บาท 5. ค่าเสื่อมราคาสะสมของเครื่องใช้สานักงานหลังเปล่ียนอะไหล่ = 100,000 -30,000 = 70,000 บาท (เหตผุ ลทีต่ ้องนาค่าเสื่อมราคาสะสมของอะไหล่เก่าจานวน = 30,000 บาท มาหักออกจากค่าเส่ือม ราคาสะสมทั้งหมดคอื 100,000 บาทนน้ั เพราะว่า เครื่องใช้สานักงานถูกใช้งานมาแล้ว มูลค่าตาม

355 บัญชีจะมีเหลือแค่ 70,000 บาท การถอดอะไหล่เก่าออกทาให้ต้องหักค่าเส่ือมราคาสะสมของ อะไหล่ทถ่ี กู ใช้งานมาแลว้ หกั ออกไปด้วยเช่นกัน) 6. ค่าเสื่อมราคาตอ่ ปขี องเคร่ืองใชส้ านกั งาน หลงั เปลย่ี นอะไหล่ = 172,000 – 70,000 บาท = 102,000 = 20,400 บาท 5 ปี 5 ปี (การคานวณหาค่าเส่ือมราคาภายหลังเปลี่ยนอะไหลแ่ ลว้ จะตอ้ งนาราคาทนุ ของเคร่ืองใช้สานักงาน ณ ขณะนี้คือ 172,000 บาท หักด้วยค่าเสื่อมราคาสะสมเพราะว่ากิจการได้ใช้งานเครื่องใช้ สานักงานนี้มาแล้ว 5 ปี จึงจะเหลือเป็นมูลค่าของสินทรัพย์ล่าสุดจากนั้นหาร 5 ปี เพราะว่า หลังจากเปลี่ยนอะไหล่แล้ว เครื่องใช้สานักงานสามารถใช้งานต่อไปได้อีก 5 ปี ดังนั้นจากน้ีต่อไป จนครบ 5 ปี กจิ การจะมคี า่ เส่ือมราคาปีละ 20,400 บาท) การบนั ทึกบญั ชี มีดังนี้ สมุดรายวนั ทว่ั ไป รา้ นอุดรเฟอรน์ เิ จอร์ พ.ศ. เลขที่ เดบิต เครดิต 48,000 2557 บญั ชี 60,000 20,400 ม.ค. 1 ค่าเส่ือมราคาสะสม-เคร่ืองใชส้ านักงาน 30,000 ขาดทนุ จากการจาหนา่ ยสินทรพั ย์ 18,000 เครอ่ื งใช้สานักงาน บันทึกการจาหน่าย(ถอด)อะไหล่เก่าของ เครอ่ื งใช้สานกั งานออก เคร่ืองใช้สานักงาน 60,000 เงินสด บนั ทึกการใสอ่ ะไหลใ่ หม่ ธ.ค. 31 ค่าเสอ่ื มราคา-เครอื่ งใชส้ านักงาน 20,400 ค่าเส่ือมราคาสะสม-เครือ่ งใชส้ านักงาน บนั ทกึ ค่าเส่ือมราคาประจาปี

356 การผา่ นรายการจากสมดุ รายวนั ทั่วไปไปยังสมุดบัญชีแยกประเภท บัญชี เครือ่ งใช้สานักงาน เลขที่ 106 วันท่ี รายการ หนา้ เดบิต วันท่ี รายการ หนา้ เครดิต 2557 บัญชี บาท - 2557 บญั ชี บาท - ม.ค. 1 ยอดยกมา  160,000 - ม.ค.1 คา่ เส่อื มราคาสะสม รว.1 30,000 - เงินสด รว.1 60,000 - ข า ด ทุ น จ า ก ก า ร รว.1 18,000 - จาหน่ายสินทรพั ย์ 172,000 บัญชี ค่าเสื่อมราคาสะสม -เครื่องใชส้ านักงาน เลขที่ 106.1 วนั ที่ รายการ หนา้ เดบิต วันที่ รายการ หนา้ เครดิต 2557 บญั ชี บาท - 2557 บญั ชี บาท - ม.ค. 1 เครอื่ งใช้ รว.1 30,000 - ม.ค.1 ยอดยกมา  100,000 - สานักงาน 70,000 การวดั มูลค่าของท่ีดนิ อาคารและอุปกรณ์ภายหลังการใช้งานสนิ ทรพั ย์แล้ว เม่ือกิจการได้จัดหาท่ีดิน อาคารและอุปกรณ์มาใช้งานตามวัตถุประสงค์ของกิจการแล้ว มลู ค่าของทีด่ ิน อาคารและอุปกรณ์อาจมีการเปล่ียนแปลง การเปล่ียนแปลงน้ีอาจทาให้มูลค่าของ ท่ีดิน อาคารและอุปกรณ์เพ่ิมข้ึนหรือลดลง และยังส่งผลต่องบการเงินของกิจการในเรื่องของการ แสดงมูลค่าท่ีเป็นปัจจุบันหรือไม่ หากกิจการทาการเปลี่ยนแปลงมูลค่า งบการเงินจะแสดงมูลค่า ของที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ท่ีเป็นปัจจุบัน แต่ถ้าหากกิจการไม่ทาการเปล่ียนแปลงมูลค่า งบ การเงนิ จะแสดงมลู คา่ ของท่ีดนิ อาคารและอุปกรณ์ทไ่ี ม่เป็นปัจจบุ นั มาตรฐานการบัญชีฉบับท่ี 16 (ฉบับปรับปรุง 2557) เร่ือง ท่ีดิน อาคารและอุปกรณ์ กาหนดว่า การวัดมลู ค่าภายหลังการรบั รูร้ ายการแล้ว 29 กิจการสามารถเลอื กใชน้ โยบายบัญชีโดยใช้วิธีราคาทุนที่กาหนดไวใ้ นย่อหน้าที่

357 30 หรือวิธีการตีราคาใหม่ตามท่ีกาหนดไว้ในย่อหน้าที่ 31 ทั้งน้ีกิจการต้องใช้ นโยบายบัญชีเดียวกันสาหรับที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ ทุกรายการที่จัดอยู่ใน ประเภทเดยี วกนั วธิ รี าคาทุน 30 ภายหลังจากการรบั รู้รายการทด่ี ิน อาคารและอปุ กรณ์เป็นสนิ ทรพั ย์ กิจการต้อง แสดงรายการที่ดิน อาคารและอุปกรณ์นั้นด้วยราคาทุน หักค่าเสื่อมราคาสะสม และผลขาดทุนจากการด้อยค่าสะสมของสินทรพั ย์ วธิ ีการตรี าคาใหม่ 31 ภายหลงั จากการรับรรู้ ายการท่ดี นิ อาคารและอปุ กรณ์เป็นสินทรพั ย์ หากท่ดี นิ อาคารและอุปกรณ์นั้นสามารถวัดมูลค่ายุติธรรมได้อย่างน่าเชื่อถือ กิจการต้อง แสดงรายการดงั กลา่ วด้วยราคาทีต่ ีใหม่ ซึง่ คอื มลู ค่ายุติธรรม ณ วันที่มีการตีราคา ใหม่ หกั ด้วยคา่ เสื่อมราคาสะสมและผลขาดทุนจากการด้อยค่าสะสมท่ีเกิดขึ้นใน ภายหลัง กิจการต้องตีราคาใหม่อย่างสม่าเสมอ เพ่ือให้แน่ใจว่ามูลค่าตามบัญชี จะไม่แตกต่างจากมูลค่ายุติธรรม ณ วันสิ้นรอบระยะเวลาการรายงานอย่างมี สาระสาคญั ตามที่มาตรฐานการบัญชีกาหนด เมื่อกิจการนาที่ดิน อาคารและอุปกรณ์มาใช้ในการ ดาเนินงานแล้วในเวลาต่อมาเกิดการเปลี่ยนแปลงมูลค่าของที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ จากราคา ทุนเดมิ ไปเป็นมลู ค่ายุตธิ รรม ณ ขณะนัน้ กิจการสามารถเลือกวธิ ปี ฏบิ ัตไิ ด้ 2 วิธี คือ 1. การไม่เปลี่ยนแปลง มูลค่าของที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ หากกิจการเลือกปฏิบัติ ตามวิธีน้ีกิจการต้องแสดงรายการที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ด้วยราคาทุนหักด้วยค่าเส่ือมราคา สะสมและผลขาดทนุ จากการด้อยค่าสะสม 2. การตีราคาใหม่ใหท้ ีด่ นิ อาคารและอุปกรณ์ ถ้าหากกิจการสามารถวัดมูลค่ายุติธรรม ของที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ได้อย่างน่าเชื่อถือ หากกิจการเลือกปฏิบัติตามวิธีนี้กิจการต้องแสดง รายการท่ีดิน อาคารและอุปกรณ์ด้วยราคาที่ตีใหม่หักด้วยค่าเสื่อมราคาสะสมและผลขาดทุนจาก การด้อยค่าสะสม กิจการต้องตีราคาที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ทุกรายการท่ีถูกจัดประเภทไว้เป็น รายการเดียวกัน เช่น เครื่องตกแต่งและติดตั้ง สินทรัพย์ท้ังหมดท่ีถูกจัดอยู่ในหมวดน้ีจะต้องนามา ตีราคาใหมท่ ุกรายการ เพ่ือป้องกันการเลือกปฏิบตั ิ เน่ืองจากสินทรัพย์มีประโยชน์ใกล้เคียงกัน การ ตีราคาใหม่จะต้องมีความสม่าเสมอในการตีราคา ดังนี้

358 2.1 หากมูลค่ายตุ ธิ รรมไม่แตกต่างจากมูลค่าตามบัญชีของท่ีดิน อาคารและอุปกรณ์ มาก กิจการสามารถตีราคาได้ตามปกติ ตามที่มาตรฐานการบัญชีกาหนดคือ 3-5 ปี หมายความ ว่า ให้ตรี าคา 3 ปี ติดกนั แล้วหยุด หรือ ตรี าคา 5 ปีแล้วหยดุ ได้ เปน็ ตน้ 2.2 หากมูลค่ายุติธรรมแตกต่างจากมูลค่าตามบัญชีของท่ีดิน อาคารและอุปกรณ์ มาก กจิ การต้องตีราคาใหม่ทุกปี วธิ ีการตรี าคา การตรี าคาใหมข่ องทดี่ ิน อาคารและอุปกรณ์ มาตรฐานการบัญชีใหเ้ ลอื กปฏิบัตหิ นงึ่ วิธี ดงั นี้ 1. วิธีคานวณหาอัตราการเปลี่ยนแปลงของท่ีดิน อาคารและอุปกรณ์ เพื่อจะได้นาไป บันทึกบัญชีการเปลี่ยนแปลงของทั้งราคาทุนของสินทรัพย์ ค่าเสื่อมราคาสะสมของสินทรัพย์ ผลลัพธ์คือราคาทุนของสินทรัพย์เกิดการเปลี่ยนแปลง ค่าเส่ือมราคาสะสมเกิดการเปลี่ยนแปลง ส่งผลให้มูลค่าตามบัญชีเป็นราคาท่ีตีใหม่คือมูลค่ายุติธรรม (คานวณหาอัตราการเปลี่ยนแปลง เป็น %) 2. วิธีปิดบัญชีค่าเสื่อมราคาสะสมทั้งหมด ส่งผลให้บัญชีสินทรัพย์ลดลง จากน้ันจึงตี ราคาสินทรัพย์ใหม่ให้เป็นมูลค่ายุติธรรม วิธีนี้ใช้กับสินทรัพย์ที่เป็นอาคาร (ปิดบัญชีค่าเส่ือมราคา สะสมทงั้ หมดก่อนตรี าคาใหม่) การบนั ทกึ บัญชีการตีราคาสินทรัพยใ์ หม่ 1. การตีราคาเพิ่มข้ึน เป็นการบันทึกบัญชีสินทรัพย์เพิ่มข้ึนด้านเดบิต และเครดิตบัญชี “สว่ นเกินทนุ จากการตรี าคาสินทรพั ย์” 2. การตรี าคาลดลง บนั ทกึ บญั ชสี นิ ทรพั ย์ลดลงด้านเครดิต และเดบิตบัญชี “ขาดทุนจาก การตีราคาสินทรัพย์” และจะบันทึกบัญชีเฉพาะจานวนท่ีลดลงเท่าน้ัน บัญชี “ขาดทุนจากการตี ราคาสนิ ทรัพย์” จะแสดงเปน็ ค่าใช้จา่ ยในงบกาไรขาดทุนเบ็ดเสร็จ บัญชี “ส่วนเกินทุนจากการตีราคาสินทรัพย์” จะแสดงในงบแสดงฐานะการเงิน ในหัวข้อ ส่วนของเจ้าของ หากบัญชีนี้เกิดข้ึนกับรายการที่ดิน ที่ดินไม่มีวันหมดอายุจนกว่ากิจการจะ จาหน่ายที่ดินออกไปจึงจะปิดบัญชีส่วนเกินทุนจากการตีราคาสินทรัพย์นี้ตามไปด้วย แต่ถ้าหาก บัญชีน้ีเกิดข้ึนกับอาคารและอุปกรณ์ต้องตัดบัญชีน้ีให้หมดตามอายุการให้ประโยชน์ท่ีเหลือของ รายการอาคารและ อุปกรณ์น้ัน โดยโอนปิดเข้าบัญชีกาไรสะสม ซึ่งบัญชีกาไรสะสมแสดงในส่วน ของเจ้าของ และมูลค่าของบัญชี “ส่วนเกินทุนจากการตีราคาสินทรัพย์” ที่ทยอยโอนปิดไปบัญชี กาไรสะสมในแต่ละงวดจะมีจานวนเท่ากับผลต่างของค่าเส่ือมราคาก่อนตีราคากับค่าเส่ือมราคา หลงั ตรี าคาใหม่

359 การตีราคาสินทรพั ย์เพิม่ ขึน้ ในครั้งแรก การตีราคาสนิ ทรัพยเ์ พมิ่ ขนึ้ ในคร้งั แรก กรณที ี่ 1. ตรี าคาครั้งแรก เดบิต สินทรพั ย์ 10 เครดติ ส่วนเกินทนุ จากการตรี าคาสินทรัพย์ 10 ตรี าคาคร้ังท่ีสอง เดบติ สินทรพั ย์ 7 เครดิต ส่วนเกินทุนจากการตีราคาสินทรพั ย์ 7 การตีราคาสนิ ทรัพย์เพ่มิ ขนึ้ ในครัง้ แรก กรณีท่ี 2. ตีราคาครั้งแรก เดบิต สนิ ทรพั ย์ 10 เครดิต ส่วนเกนิ ทุนจากการตีราคาสนิ ทรัพย์ 10 ตรี าคาคร้งั ท่สี อง เดบิต สว่ นเกินทนุ จากการตรี าคาสนิ ทรพั ย์ 8 เครดิต สนิ ทรัพย์ 8 ในครั้งที่สองของการตีราคาน้ัน ตีราคาลดลงน้อยกว่าท่ีเคยตีราคาเพิ่มขึ้น ต้องนาบัญชีส่วนเกินทุนจากการตี ราคาสินทรัพยม์ าชดเชยผลขาดทุนในงวดน้ีก่อน ซ่ึงบัญชีส่วนเกินทุนจากการตีราคาสินทรัพย์จะมียอดคงเหลือ ยกไปงวดหนา้ 2 บาท กรณที ่ี 3. ตีราคาครั้งแรก เดบิต สินทรพั ย์ 10 เครดิต ส่วนเกินทนุ จากการตรี าคาสนิ ทรพั ย์ 10 ตีราคาครั้งที่สอง เดบติ สว่ นเกินทนุ จากการตีราคาสินทรพั ย์ 10 เครดติ สนิ ทรัพย์ 10 ในครง้ั ท่สี องของการตรี าคานนั้ ตรี าคาลดลงเท่ากบั ทเี่ คยตรี าคาเพิ่มข้นึ ตอ้ งนาบัญชีสว่ นเกินทนุ จากการตีราคา สินทรัพยม์ าชดเชยผลขาดทุนงวดนกี้ อ่ น ซงึ่ บญั ชสี ว่ นเกนิ ทนุ จากการตีราคาสินทรพั ยจ์ ะถูกนามาชดเชยจนหมด กรณที ี่ 4. ตรี าคาครัง้ แรก เดบติ สินทรัพย์ 10 เครดิต สว่ นเกินทนุ จากการตีราคาสินทรัพย์ 10 ตรี าคาครั้งทส่ี อง เดบติ ส่วนเกนิ ทนุ จากการตรี าคาสนิ ทรพั ย์ 10 เดบติ ขาดทุนจากการตรี าคาสินทรพั ย์ 5 เครดติ สินทรพั ย์ 15 ในครั้งท่ีสองของการตีราคานั้น ตีราคาลดลงมากกว่าที่เคยตีราคาเพิ่มขึ้น ต้องนาบัญชีส่วนเกินทุนจากการตี ราคาสนิ ทรัพยม์ าชดเชยผลขาดทุนในงวดน้กี อ่ น ซงึ่ บัญชสี ว่ นเกินทนุ จากการตรี าคาสินทรัพย์จะถูกนามาชดเชย จนหมดและท่เี หลอื จะถูกบันทกึ บัญชีเป็นขาดทุนจากการตรี าคาสินทรพั ย์ ภาพที่ 6.1 การตีราคาสนิ ทรัพย์เพม่ิ ข้ึนในคร้ังแรก

360 การตรี าคาสินทรพั ย์ลดลงในครั้งแรก การตีราคาสนิ ทรัพยล์ ดลงในครง้ั แรก กรณีท่ี 1. ตีราคาคร้งั แรก เดบติ ขาดทุนจากการตีราคาสินทรัพย์ 10 เครดติ สนิ ทรัพย์ 10 ตรี าคาคร้งั ท่สี อง เดบติ ขาดทนุ จากการตีราคาสินทรัพย์ 7 เครดิต สนิ ทรพั ย์ 7 กรณีที่ 2. ตีราคาครัง้ แรก เดบิต ขาดทุนจากการตีราคาสินทรัพย์ 8 เครดติ สินทรัพย์ 8 ตรี าคาครง้ั ที่สอง เดบติ สนิ ทรพั ย์ 8 เครดิต กาไรจากการตีราคาสินทรัพย์ 8 ในครงั้ ที่สองของการตีราคานัน้ ตีราคาเพิม่ ขนึ้ เทา่ กบั ท่ีเคยตีราคาลดลงในงวดท่แี ลว้ กรณที ี่ 3. ตีราคาครั้งแรก เดบิต ขาดทนุ จากการตีราคาสนิ ทรัพย์ 8 เครดติ สนิ ทรพั ย์ 8 ตรี าคาคร้ังท่สี อง เดบิต สินทรพั ย์ 10 เครดติ กาไรจากการตรี าคาสนิ ทรัพย์ 8 เครดติ ส่วนเกนิ ทุนจากการตรี าคาสินทรัพย์ 2 ในครั้งทีส่ องของการตีราคานนั้ ตรี าคาเพมิ่ ขน้ึ มากกวา่ ท่ีเคยตีราคาลดลงในงวดที่แลว้ สว่ นท่ีเพม่ิ ในงวด นใี้ หถ้ ือเป็นกาไรเทา่ กับท่ีเคยขาดทนุ ในงวดทีแ่ ลว้ ก่อน ที่เกินมาใหบ้ ันทึกบัญชีเป็นส่วนเกินทุนจากการตี ราคาสนิ ทรัพย์ กรณที ี่ 4. ตรี าคาครั้งแรก เดบติ ขาดทุนจากการตรี าคาสนิ ทรัพย์ 8 เครดิต สินทรัพย์ 8 ตรี าคาครง้ั ทส่ี อง เดบติ สนิ ทรพั ย์ 7 เครดติ กาไรจากการตีราคาสนิ ทรัพย์ 7 ในครั้งท่ีสองของการตีราคาน้ัน ตรี าคาเพม่ิ ข้ึนนอ้ ยกวา่ ทีเ่ คยตีราคาลดลงในงวดท่แี ล้ว สว่ นที่เพิ่มในงวด นใ้ี หถ้ ือเปน็ กาไรเทา่ กับที่เคยขาดทุนในงวดที่แล้วก่อน ภาพท่ี 6.2 การตีราคาสนิ ทรัพยล์ ดลงในครัง้ แรก

361 การตรี าคาใหมร่ ายการทดี่ ิน ตามทม่ี าตรฐานการบญั ชกี าหนด ถา้ มกี ารตรี าคาเพิ่มข้ึนในปีแรก กิจการจะต้องรับรู้ในงบ แสดงฐานะการเงินด้วยจานวนเงินเท่ากับมูลค่าตามบัญชีส่วนที่เพ่ิมขึ้น หากมีการตีราคาลดลง กจิ การตอ้ งบนั ทึกบญั ชีขาดทนุ จากการตีราคาลดลงแสดงเปน็ ค่าใชจ้ า่ ยในงบกาไรขาดทุนเบ็ดเสร็จ การบนั ทกึ รายการตีราคาใหม่ในงวดต่อๆ ไป กิจการจะต้องปฏิบัติตามเงื่อนไขตามภาพท่ี 6.1 และ ภาพท่ี 6.2 ตัวอยา่ งท่ี 6-17 แสดงใหเ้ ห็นหลกั การบญั ชีของการตีราคาใหม่ 3 ปี และแสดงใหเ้ ห็นทัง้ การตรี า ราเพ่มิ ขน้ึ กบั การตีราคาลดลงในปแี รก สว่ นปที ี่ 2 กิจการตีราคาเพ่ิมขึน้ และปที ่ี 3 กิจการตีราคา ลดลง สมมติว่ากจิ การซื้อท่ดี ินไวแ้ ล้ว 10,000 บาท 1 การตรี าคาจาก 10,000 การตีราคาจาก 10,000 เพม่ิ ขน้ึ 1,000 เป็น 11,000 ลดลง 100 เหลอื 9,900 เดบติ ทด่ี นิ 1,000 เดบิต ขาดทุนจากการตีราคาสินทรพั ย์ 100 เครดติ ส่วนเกินทนุ จาก เครดิต ทดี่ นิ 100 การตรี าคาสนิ ทรัพย์ 1,000 2 การตรี าคาจาก 11,000 การตรี าคาจาก 9,900 เพิม่ ขนึ้ 200 เป็น 11,200 เพิม่ ขน้ึ 300 เปน็ 10,200 เดบิต ทีด่ ิน 200 เดบติ ท่ดี นิ 300 เครดิต สว่ นเกนิ ทนุ จาก เครดติ กาไรจากการตรี าคาสินทรัพย์ 100 การตรี าคาสินทรัพย์ 200 เครดติ ส่วนเกินทุนจากการตรี าคาสินทรพั ย์ 200 3 การตีราคาจาก 11,200 ถ้าการตีราคาจาก 10,200 ลดลง 1,200 เหลอื 10,000 ลดลง 200 เหลือ 10,000 เดบติ ส่วนเกินทนุ จากการตีราคาสนิ ทรัพย์1,200 เดบติ ส่วนเกนิ ทุนจากการตรี าคาสินทรพั ย์ 200 เครดิต ทดี่ ิน 1,200 เครดิต ที่ดิน 200 3.1 ถ้าการตรี าคาจาก 11,200 ถ้าการตรี าคาจาก 10,200 ลดลง 1,300 เหลอื 9,900 ลดลง 300 เหลือ 9,900 เดบิตสว่ นเกินทนุ จากการตรี าคาสินทรพั ย์ 1,200 เดบิต ส่วนเกินทนุ จากการตีราคาสินทรพั ย์ 200 เดบิตขาดทนุ จากการตรี าคาสนิ ทรพั ย์ 100 เดบิต ขาดทุนจากการตรี าคาสินทรัพย์ 100 เครดิต ทีด่ ิน 1,300 เครดิต ที่ดนิ 300 ดดั แปลงจาก : บุญเสรมิ วิมุกตะนนั ท์ และคณะ (2556: 258)

362 ตัวอย่างท่ี 6-18 ที่ดินราคาทุน 500,000 บาท ซื้อมาในวันท่ี 1 มกราคม 2551 กิจการเลือกวิธี ปฏิบัติคือใช้วิธีการตีราคาใหม่โดยเริ่มตีราคาที่ดินใหม่ในปี 2551 ที่ดินมีมูลค่ายุติธรรมในปีต่างๆ ดงั นี้ พ.ศ. มลู คา่ ยตุ ธิ รรม (บาท) ผลตา่ งระหวา่ งมลู ค่ายตุ ิธรรมกบั มลู คา่ ตามบญั ชี (บาท) 2551 450,000 ลดลง 50,000 2552 650,000 เพิ่มขึน้ 200,000 2553 550,000 ลดลง 100,000 2554 475,000 ลดลง 75,000 การบนั ทกึ รายการในสมุดรายวนั ท่ัวไป มดี งั น้ี เลขท่ี เดบติ หนา้ .... สมุดรายวันทว่ั ไป บัญชี เครดิต พ.ศ. รายการ 2551 ม.ค. 1 ท่ดี นิ 500,000 ธ.ค. 31 เงินสด 500,000 ซอื้ ที่ดิน 50,000 ขาดทนุ จากการตรี าคาสินทรัพย์ 50,000 ที่ดนิ ตีราคาที่ดินลดลงทาให้มลู ค่าตามบัญชี = 450,000 2552 ธ.ค. 31 ทด่ี นิ 200,000 กาไรจากการตรี าคาสนิ ทรัพย์ ส่วนเกินทนุ จากการตรี าคาสนิ ทรัพย์ 50,000 150,000 ตรี าคาท่ีดินเพม่ิ ขนึ้ ทาใหม้ ลู คา่ ตามบัญชี=650,000 2553 ธ.ค. 31 สว่ นเกินทุนจากการตีราคาสินทรัพย์ 100,000 ที่ดิน 100,000 ตรี าคาทีด่ ินลดลงทาใหม้ ูลค่าตามบญั ชี = 550,000 2554 ธ.ค. 31 ส่วนเกนิ ทุนจากการตรี าคาสนิ ทรัพย์ 50,000 ขาดทนุ จากการตรี าคาสนิ ทรัพย์ 25,000 ทด่ี นิ 75,000 ตีราคาท่ีดนิ ลดลงทาให้มูลค่าตามบัญชี = 475,000

363 การตรี าคาที่ดิน ไมม่ บี ญั ชีคา่ เสอื่ มราคาสะสม สามารถนามูลค่าตามบัญชีมาเปรียบเทียบ กับมูลคา่ ยตุ ธิ รรม แล้วนาผลตา่ งทีเ่ กิดขน้ึ ไปบันทกึ บัญชีได้เลย การตรี าคาใหมร่ ายการอาคารและอปุ กรณ์ อาคารและอุปกรณ์เป็นสินทรัพย์ที่มีอายุการให้ประโยชน์จากัด กิจการต้องคานวณค่า เสือ่ มราคา การตีราคาอาคารและอุปกรณ์มักจะทาเม่ือกิจการได้ใช้งานอาคารและอุปกรณ์มาแล้ว ระยะเวลาหนึ่ง กิจการต้องบันทึกค่าเส่ือมราคาท่ีเกิดจากการใช้งานอาคารและอุปกรณ์ตามปกติ กอ่ น จากนนั้ จึงทาการตรี าคาอาคารและอุปกรณ์ โดยการเปรียบเทียบระหว่าง มูลค่าตามบัญชีกับ มลู ค่ายตุ ธิ รรมของทดี่ นิ อาคารและอุปกรณ์ ซ่ึงมวี ธิ กี ารคานวณ 2 วธิ ี ดงั กลา่ วไว้ตอนต้นแลว้ ตัวอย่างที่ 6-19 กิจการซื้อเคร่ืองจักรในวันที่ 1 มกราคม 2555 ราคาทุน 150,000 บาท อายุการ ให้ประโยชน์ 5 ปี ไม่มีมูลค่าคงเหลือ กิจการคิดค่าเส่ือมราคาวิธีเส้นตรง ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2557 กิจการเลอื กตีราคาสินทรัพยใ์ หม่ วันท่ี 31 ธันวาคม 2557 เครื่องจักรมีมูลค่ายุติธรรมเท่ากับ 75,000 บาท ค่าเสอ่ื มราคาเคร่ืองจกั รต่อปี = 150,000 / 5 ปี = 30,000 บาท วันที่ 31 ธนั วาคม 2557 ค่าเส่อื มราคาสะสม = 30,000 x 3 ปี = 90,000 บาท คานวณมลู คา่ ตามบัญชีของเครอ่ื งจักร ราคาทุนของเครื่องจกั ร 150,000 หกั ค่าเสอื่ มราคาสะสม 3 ปี 90,000 มูลค่าตามบัญชี 31 ธันวาคม 2557 60,000 คานวณการเปล่ยี นแปลงระหวา่ งมูลค่าตามบญั ชกี ับมลู ค่ายตุ ธิ รรม มูลค่ายุติธรรม 31 ธนั วาคม 2557 75,000 หกั มลู ค่าตามบญั ชี 31 ธันวาคม 2557 60,000 การตรี าคาเครื่องจักรท่ีเพม่ิ ขึ้น 15,000

364 วิธีท่ี 1 วิธีคานวณหาอัตราการเปล่ียนแปลงของท่ีดิน อาคารและอุปกรณ์ เพ่ือจะได้นาไปบันทึก บัญชีการเปล่ียนแปลงของท้ังราคาทุนของสินทรัพย์ ค่าเสื่อมราคาสะสมของสินทรัพย์ ผลลัพธ์คือ ราคาทุนของสินทรัพย์เกิดการเปล่ียนแปลง ค่าเส่ือมราคาสะสมเกิดการเปล่ียนแปลง ส่งผลให้ มูลค่าตามบัญชเี ปน็ ราคาทีต่ ใี หมค่ ือมูลค่ายุตธิ รรม (คานวณหาอตั ราการเปลย่ี นแปลงเปน็ %) คานวณหาอัตราการเปลี่ยนแปลงของเครือ่ งจกั ร อัตราการเปล่ียนแปลงของสนิ ทรพั ย์ = มูลค่าการเปลี่ยนแปลง x 100 มลู ค่าตามบญั ชี ณ วันทม่ี ีการตรี าคาใหม่ = 15,000 x 100 = 25 % 60,000 คานวณการเปลยี่ นแปลงราคาทุนของสินทรัพย์ คา่ เสื่อมราคาสะสมของสนิ ทรพั ย์ กอ่ นตรี าคาใหม่ การตีราคาเพม่ิ ข้นึ หลงั การตรี าคาใหม่ ราคาทนุ ของเครือ่ งจกั ร 150,000 37,500 (150,000 x 25%) 150,000+37,500 =187,500 หัก คา่ เส่อื มราคาสะสม 3 ปี 90,000 22,500 (90,000 x 25%) 90,000+22,500 = 112,500 มูลค่าตามบัญชี 31 ธันวาคม 2557 60,000 15,000 (60,000 x 25%) 60,000+15,000 = 75,000 การคานวณมลู คา่ ตามบัญชีของเครอื่ งจกั รภายหลงั การตีราคาใหม่ ดังนี้ มลู คา่ ของเครอ่ื งจักรทต่ี รี าคาใหม่ = 187,500 บาท หกั คา่ เสื่อมราคาสะสม – เครือ่ งจกั ร = 112,500 บาท มูลค่าตามบญั ชภี ายหลงั การตีราคาใหม่ = 75,000 บาท การบนั ทกึ บญั ชี มีดงั น้ี สมุดรายวันทว่ั ไป หนา้ 30 พ.ศ. 2557 รายการ เลขที่ เดบิต เครดิต บญั ชี ธ.ค. 31 เครอ่ื งจักร 37,500 ค่าเสื่อมราคาสะสม-เคร่อื งจักร สว่ นเกินทุนจากการตรี าคาสนิ ทรัพย์ 22,500 บนั ทึกการตีราคาเครือ่ งจักรเพ่ิมขึน้ 25 % 15,000

365 วิธีท่ี 2 วิธีปิดบัญชีค่าเส่ือมราคาสะสมทั้งหมด ส่งผลให้บัญชีสินทรัพย์ลดลง จากน้ันจึงตีราคา สินทรัพยใ์ หม่ใหเ้ ปน็ มูลค่ายุติธรรม วิธีน้ีใช้กับสินทรัพย์ท่ีเป็นอาคาร (ปิดบัญชีค่าเส่ือมราคาสะสม ทงั้ หมดกอ่ นตีราคาใหม่) คานวณมูลคา่ ตามบัญชขี องเครือ่ งจักร ราคาทุนของเคร่อื งจักร 150,000 หกั ค่าเส่อื มราคาสะสม 3 ปี 90,000 มลู คา่ ตามบัญชี 31 ธันวาคม 2557 60,000 ปดิ บญั ชคี า่ เสื่อมราคาสะสมท้ังหมด ส่งผลใหบ้ ัญชีสนิ ทรพั ย์ลดลง ดงั นี้ 1. ราคาทุนของเครือ่ งจักร 150,000 หกั ค่าเสื่อมราคาสะสม 3 ปี 90,000 ปิดบญั ชคี ่าเสื่อมราคาสะสม มลู ค่าตามบัญชี 31 ธันวาคม 2557 60,000 2. การปิดบญั ชีค่าเส่ือมราคาสะสมสง่ ผลให้ มูลค่าตามบญั ชี 31 ธันวาคม 2557= 60,000 3. มลู ค่าตามบัญชี 31 ธนั วาคม 2557 กอ่ นตีราคา 60,000 บวก การตรี าคาเครอื่ งจกั รที่เพ่ิมขนึ้ 15,000 มลู คา่ ตามบญั ชี 31 ธนั วาคม 2557 หลงั ตีราคา 75,000 กิจการตอ้ งปรบั มูลค่าตามบัญชีให้เพิ่มข้ึนเท่ากับ 15,000 บาท ทาให้มูลค่าของเครื่องจักร ภายหลงั การตรี าคาใหมม่ ีจานวนเงินเท่ากับมูลคา่ ยุตธิ รรม 75,000 บาท สมดุ รายวันท่วั ไป หนา้ 30 เครดิต พ.ศ.2557 รายการ เลขท่ี เดบิต 90,000 บัญชี 15,000 ธ.ค. 31 ค่าเสอ่ื มราคาสะสม-เครื่องจกั ร 90,000 เครื่องจักร โอนปิดบัญชีค่าเส่ือมราคาสะสม-เครื่องจักร ไปบญั ชเี คร่อื งจกั ร เคร่ืองจักร 15,000 สว่ นเกินทุนจากการตรี าคาสนิ ทรัพย์ บนั ทึกการตีราคาเคร่อื งจกั รเพ่มิ ขน้ึ

366 วธิ ีปฏบิ ัติ หลงั การตรี าคาสินทรัพยใ์ หม่ หลังจากตรี าคาสินทรัพย์ใหม่ ต้องปฏบิ ัตโิ ดยไมส่ ลบั ขั้นตอน ดงั น้ี 1. การคานวณค่าเส่ือมราคาของสินทรัพย์ท่ีตีราคาใหม่ หลังจากกิจการตีราคาสินทรัพย์ ใหม่ในวันสิ้นงวด สินทรัพย์จะถูกนามาใช้งานตามปกติ กิจการต้องคานวณค่าเส่ือมราคาจากมูล ค่าที่ตีใหม่ 2. ตดั จาหน่ายสว่ นเกินทนุ จากการตีราคาสนิ ทรพั ย์ไปบัญชกี าไรสะสม แสดงได้ ดงั นี้ 1. การคานวณค่าเสอ่ื มราคาของสนิ ทรัพยท์ ่ีตีราคาใหม่ ใชว้ ิธีท่ี 1 ในการตีราคาสนิ ทรพั ย์ (คานวณหาอัตราการเปลีย่ นแปลงเปน็ %) คา่ เสอ่ื มราคาต่อปี = (ราคาทุนของสนิ ทรัพยห์ ลังตรี าคาใหม่- ค่าเสอ่ื มราคาสะสม)– มูลคา่ คงเหลือ อายุการใหป้ ระโยชนท์ ีเ่ หลอื ใชว้ ธิ ีที่ 2 ในการตีราคาสนิ ทรพั ย์ (ปดิ บัญชคี า่ เสือ่ มราคาสะสมทัง้ หมดก่อนตรี าคาใหม)่ ค่าเสอ่ื มราคาต่อปี = ราคาทุนของสินทรัพยห์ ลังตรี าคาใหม่– มลู คา่ คงเหลอื อายกุ ารใหป้ ระโยชนท์ เี่ หลอื 2. ตัดจาหน่ายส่วนเกนิ ทุนจากการตีราคาสนิ ทรัพย์ มีวิธปี ฏิบัติ ดงั น้ี 2.1 สินทรัพย์ท่ีเป็นท่ีดิน บัญชีส่วนเกินทุนจากการตีราคาสินทรัพย์ ไม่ต้องตัดบัญชี เนื่องจากที่ดนิ ไม่หมดอายจุ นกวา่ จะบริจาคหรือขายที่ดนิ จึงปิดบัญชีพร้อมกนั ไป 2.2 สินทรัพย์ท่ีเป็นอาคารและอุปกรณ์ บัญชีส่วนเกินทุนจากการตีราคาสินทรัพย์ โดยตัดบัญชเี ข้าบัญชีกาไรสะสมคานวณไดโ้ ดย 2.2.1 ทยอยตัดบัญชีใหห้ มดเท่ากับอายขุ องอาคารและอุปกรณ์ 2.2.2 ตดั บัญชตี ามอายุของอาคารและอุปกรณ์ หรือ ตัดบัญชีด้วยจานวนท่ีเป็น ผลตา่ งระหวา่ งค่าเส่ือมราคาต่อปกี ่อนตรี าคากับค่าเสอ่ื มราคาต่อปีหลังตีราคาใหม่

367 ตัวอย่างที่ 6-20 จากตัวอย่างท่ี 6-17 หลังจากตีราคาสินทรัพย์ใหม่แล้วในวันส้ินงวด สินทรัพย์จะ ถูกนามาใช้งานตามปกติ กิจการต้องคานวณค่าเสือ่ มราคาจากมูลค่าที่ตีใหม่ การคานวณคา่ เสอื่ มราคาของสินทรพั ยท์ ต่ี ีราคาใหม่ วธิ ที ่ี 1 ในการตีราคาเครอื่ งจกั ร (คานวณหาอตั ราการเปลีย่ นแปลงเปน็ %) ค่าเสือ่ มราคาตอ่ ปี = (ราคาทุนของสนิ ทรัพยห์ ลงั ตรี าคาใหม่- คา่ เส่อื มราคาสะสม)– มูลคา่ คงเหลือ อายุการใหป้ ระโยชนท์ ่เี หลือ คา่ เสอ่ื มราคาตอ่ ปี = (187,500 – 112,500 ) – 0 = 37,500 บาท 2 ปี กิจการบันทึกรายการท่ีตีใหม่โดยใช้วิธีท่ี 2 ในการตีราคาเคร่ืองจักร (ปิดบัญชีค่าเส่ือมราคา สะสมท้งั หมดกอ่ นตรี าคาใหม่) ค่าเสอื่ มราคาตอ่ ปี = (75,000 – 0) / 2 ปี= 37,500 บาท การตัดจาหนา่ ย สว่ นเกินทุนจากการตีราคาสินทรพั ย์ 1. บัญชีส่วนเกินทุนจากการตีราคาสินทรัพย์ท่ีเกิดข้ึนทั้งหมดคือ 15,000 บาท อายุการให้ ประโยชนท์ เ่ี หลอื คอื 2 ปี = 15,000 / 2 ปี = 7,500 บาท 2. คา่ เสื่อมราคาเครอ่ื งจักรตอ่ ปีก่อนตีราคา = 150,000 / 5 ปี = 30,000 บาท ค่าเสื่อมราคาเคร่ืองจักรต่อปีหลังตีราคา = 37,500 บาท ผลตา่ ง = 7,500 บาท การบนั ทกึ รายการปรบั ปรุงบญั ชี ณ วันที่ 31 ธนั วาคม 2558 มดี งั น้ี สมุดรายวนั ทว่ั ไป พ.ศ.2558 รายการ เลขที่ เดบิต เครดิต 37,500 37,500 บัญชี 7,500 7,500 ธ.ค. 31 คา่ เสื่อมราคา-เคร่อื งจักร ค่า เ ส่ื อม ร า คา ส ะ สม -เ ค รื่อ ง จั ก ร บันทึกคา่ เส่อื มราคาเครอื่ งจักรหลังตีราคาใหม่ ส่วนเกนิ ทนุ จากการตีราคาสินทรพั ย์ กาไรสะสม ตัดจาหนา่ ยสว่ นเกินทุนฯเขา้ กาไรสะสม

368 ตัวอย่างท่ี 6-21 บริษัท หาดกะตะ จากัด ซื้ออุปกรณ์มาเพ่ือมาใช้ในการดาเนินงาน เมื่อวันท่ี 1 มกราคม 2556 ราคาทนุ 300,000 บาท ไม่มีมูลค่าคงเหลือ อายุการให้ประโยชน์โดยประมาณ 5 ปี คานวณค่าเส่ือมราคาด้วยวิธีเส้นตรง บริษัท เลือกปฏิบัติโดยใช้วิธีตีราคาสินทรัพย์ใหม่ ซ่ึงผู้ ประเมินราคาอิสระ ประเมินราคาอุปกรณ์ใหม่ทุกปี เริ่มวันที่ 31 ธันวาคม 2557 มูลค่ายุติธรรม มี ดังนี้ 31 ธันวาคม 2557 มูลคา่ ยุติธรรม 225,000 บาท 31 ธันวาคม 2558 มูลค่ายุติธรรม 105,000 บาท 31 ธันวาคม 2559 มลู คา่ ยุติธรรม 60,000 บาท ใหท้ า 1. บันทกึ บญั ชีรายการท่ีเกี่ยวข้องในสมดุ รายวันทั่วไป 2. กจิ การใชว้ ิธที ่ี 2 ในการตีราคาสนิ ทรัพย์ใหม่ การคานวณค่าเสอ่ื มราคาต่อปี = (300,000 – 0) / 5 ปี = 60,000 บาท สมดุ รายวนั ท่ัวไป หน้า … เดบิต เครดิต พ.ศ. รายการ เลขท่ี 2556 บัญชี ม.ค. 1 อุปกรณ์ 300,000 เงินสด 300,000 บันทึกการซ้ืออุปกรณ์ ธ.ค. 31 ค่าเส่ือมราคา – อุปกรณ์ 60,000 ค่าเสอ่ื มราคาสะสม – อปุ กรณ์ 60,000 บนั ทกึ คา่ เสื่อมราคาประจาปี 2557 ธ.ค. 31 ค่าเสือ่ มราคา – อุปกรณ์ 60,000 ค่าเส่อื มราคาสะสม – อุปกรณ์ 60,000 บันทกึ ค่าเสื่อมราคาประจาปี

369 สมุดรายวันทว่ั ไป หน้า … เครดิต พ.ศ. รายการ เลขท่ี เดบิต 2557 ธ.ค. 31 บญั ชี ราคาทนุ กอ่ นตรี าคาครงั้ ที่ 1 300,000 หัก ค่าเส่ือมราคาสะสม 2 ปี 120,000 (1 ม.ค. 2556 – 31 ธ.ค. 2557) มูลค่าตามบัญชี 31ธ.ค. 57 180,000 มลู ค่ายตุ ธิ รรม 31ธ.ค. 57 :FV 225,000 มลู ค่าตามบัญชี 31ธ.ค. 57:BV 180,000 การเปลยี่ นแปลงทเี่ พม่ิ ข้ึน 45,000 ค่าเส่อื มราคาสะสม – อปุ กรณ์ 120,000 45,000 อปุ กรณ์ 225,000 / 3 ปี = 75,000 บาท 120,000 45,000 ปดิ บญั ชีคา่ เสื่อมราคาสะสมอุปกรณ์ 2 ปี อุปกรณ์ ส่วนเกนิ ทนุ จากการตรี าคาสินทรัพย์ บนั ทึกการตรี าคาอปุ กรณเ์ พมิ่ ข้นึ (หลงั จากตรี าคาแล้ว เหลอื เวลาอกี 3 ปี ) คานวณค่าเสือ่ มราคาตอ่ ปหี ลงั ตรี าคา = 2558 ธ.ค. 31 ค่าเสือ่ มราคา – อุปกรณ์ 75,000 คา่ เสื่อมราคาสะสม–อุปกรณ์ 75,000 บันทึกค่าเส่ือมราคาประจาปี

370 สมดุ รายวันทว่ั ไป หน้า ..... พ.ศ. รายการ เลขที่ เดบิต เครดิต 2558 บญั ชี ธ.ค. 31 ส่วนเกินทุนจากการตรี าคาสนิ ทรพั ย์ 15,000 กาไรสะสม 15,000 ตดั สว่ นเกนิ ทนุ ฯ( 45,000 /3 ป=ี 15,000 บาท) ราคาทนุ กอ่ นตีราคาครง้ั ท่ี 2 225,000 หัก ค่าเส่อื มราคาสะสม1 ปี 75,000 (1 ม.ค. 2558 – 31 ธ.ค. 2558) มลู ค่าตามบัญชี 31ธ.ค. 58 150,000 มูลคา่ ยตุ ธิ รรม 31ธ.ค. 58 : FV 105,000 มลู ค่าตามบัญชี 31ธ.ค. 58: BV 150,000 การเปลยี่ นแปลงทล่ี ดลง 45,000 ค่าเสือ่ มราคาสะสม – อุปกรณ์ 75,000 อุปกรณ์ 75,000 ปดิ บัญชคี า่ เส่ือมราคาสะสมอุปกรณ์ 1 ปี ส่วนเกนิ ทุนจากการตีราคาสนิ ทรพั ย์ 30,000 (เกดิ ขึน้ 45,000- ตัดจาหนา่ ย 15,000 ) ขาดทนุ จากการตีราคาสนิ ทรัพย์ 15,000 อปุ กรณ์ 45,000 ตีราคาอปุ กรณ์ลดลงใชส้ ่วนเกินทุนฯมา ชดเชย ปีนข้ี าดทนุ 45,000 บาท ให้นาสว่ นเกนิ ทนุ ฯทม่ี ี 30,000 บาทมาชดเชย ทาให้ผลขาดทุน นอ้ ยลงเหลอื เพยี ง 15,000 บาท สง่ ผลให้ สว่ นเกนิ ทนุ ฯ หมดพอดี หลังจากตีราคาแล้ว เหลือเวลาอกี 2 ป)ี คา่ เสือ่ มราคาต่อปี หลงั ตีราคา 105,000 / 2 ปี= ปลี ะ 52,500บาท

371 สมุดรายวนั ท่วั ไป หน้า ..... พ.ศ. รายการ เลขที่ เดบิต เครดิต 2559 บญั ชี ธ.ค. 31 ค่าเสอ่ื มราคา – อุปกรณ์ 52,500 ค่าเส่ือมราคาสะสม – อปุ กรณ์ 52,500 บนั ทึกคา่ เสอื่ มราคาประจาปี ราคาทุนก่อนตรี าคาครงั้ ที่ 3 105,000 หกั คา่ เสอื่ มราคาสะสม1 ปี 52,500 (1 ม.ค. 2559 – 31 ธ.ค. 2559) มูลคา่ ตามบัญชี 31ธ.ค. 59 52,500 มลู คา่ ยตุ ิธรรม 31ธ.ค. 59 : FV 60,000 มลู ค่าตามบญั ชี 31ธ.ค. 59: BV 52,500 การเปลีย่ นแปลงทเี่ พ่ิมขนึ้ 7,500 ค่าเส่ือมราคาสะสม – อปุ กรณ์ 52,500 อปุ กรณ์ 52,500 ปิดบัญชีคา่ เสือ่ มราคาสะสม 1 ปี อปุ กรณ์ 7,500 กาไรจากการตีราคาสนิ ทรพั ย์ 7,500 ตีราคาอุปกรณ์เพม่ิ ข้ึน เนอื่ งจากปี 2558 (เกดิ ผลขาดทุนปนี จ้ี งึ ตอ้ งนาผลขาดทนุ มาชดเชยกาไรจงึ ไม่เกดิ สว่ นเกนิ ทนุ ฯ และหลังจากตีราคาแล้ว เหลอื เวลาอีก 1 ปี )

372 สมุดรายวนั ทั่วไป หนา้ ..... เดบิต เครดิต พ.ศ. รายการ เลขที่ 2560 บัญชี ธ.ค. 31 คา่ เสื่อมราคา – อุปกรณ์ 60,000 คา่ เสื่อมราคาสะสม – อุปกรณ์ 60,000 บนั ทกึ ค่าเสื่อมราคา (60,000 / 1 ปี = ปีละ 60,000 บาท) 2561 ม.ค. 1 คา่ เสอ่ื มราคาสะสม – อุปกรณ์ 60,000 อุปกรณ์ 60,000 ตดั บัญชอี ุปกรณ์เนื่องจากหมดอายุ การทบทวนอายกุ ารใหป้ ระโยชน์และมูลคา่ คงเหลอื มาตรฐานการบัญชี ฉบบั ที่ 16 (ปรับปรงุ 2557) เร่อื ง ทด่ี ิน อาคารและอปุ กรณ์ กาหนดว่า 51 กจิ การต้องทบทวนมูลคา่ คงเหลือและอายุการใหป้ ระโยชนข์ องสินทรัพย์อยา่ ง น้อยท่ีสุดทุกส้ินรอบปีบัญชี และหากคาดว่ามูลค่าคงเหลือและอายุการให้ ประโยชน์ของสินทรัพย์แตกต่างไปจากที่ได้ประมาณไว้ กิจการต้องถือว่าการ เปลี่ยนแปลงท่ีเกิดข้ึนน้ันเป็นการเปลี่ยนแปลงประมาณการทางบัญชี ซึ่งต้อง ปฏิบตั ิตามมาตรฐานการบัญชีฉบับท่ี 8 (ปรับปรุง 2557) เร่ือง นโยบายการบัญชี การเปล่ียนแปลงประมาณการทางบัญชแี ละขอ้ ผิดพลาด (เม่อื มีการประกาศใช้) ตามที่มาตรฐานการบัญชีกาหนด เมื่อกิจการได้ใช้งานสินทรัพย์แล้ว มีการคานวณค่า เส่อื มราคาแล้ว กจิ การต้องทบทวนอายกุ ารใหป้ ระโยชนแ์ ละมลู คา่ คงเหลือของสินทรัพย์ อย่างน้อย ทส่ี ุดปีละครั้ง โดยการทบทวนว่าสินทรัพย์ยงั สามารถให้ประโยชน์เทา่ กับอายุการให้ประโยช์ท่ีเหลือ หรือไม่ เพ่ือความถูกต้องของการนามาใช้งานและสภาพท่ีแท้จริงของสินทรัพย์ สาเหตุท่ีต้อง ทบทวน เนอื่ งจาก การเปล่ียนแปลงทางเทคโนโลยี หรอื ความซบเซาของเศรษฐกจิ เปน็ ต้น

373 ตวั อยา่ งที่ 6-22 บริษัท หาดไตรตรงั จากัด ซื้อเคร่ืองจักรในราคา 765,000 บาท ในวนั ท่ี 1 มกราคม 2555 อายุการให้ประโยชน์โดยประมาณ 5 ปี มูลคา่ คงเหลือ 15,000 บาท เมือ่ ถึงวนั ที่ 1 มกราคม 2557 กจิ การประเมินคณุ สมบัติของเคร่ืองจกั รวา่ ยังคงใช้งานเครอ่ื งจกั รต่อไปไดอ้ ีก 4 ปี สง่ ผลให้มลู ค่าคงเหลือลดลงเหลือ 7,500 บาท เน่ืองจากกิจการมเี ครื่องจักรจานวนหลายเครื่อง เปลี่ยนกนั ใช้งานทาให้เคร่ืองจกั รมปี ระสิทธภิ าพทด่ี ี ให้ทา คานวณคา่ เสื่อมราคาประจาปี ภายหลังการทบทวนอายุการให้ประโยชนแ์ ละมูลค่าคงเหลือ ของเครื่องจกั ร การคานวณคา่ เส่อื มราคาต่อปีกอ่ นการทบทวน คา่ เสอื่ มราคาต่อปี = (765,000 – 15,000) / 5 ปี = 150,000 บาท ราคาทุน 1 ม.ค. 2557 765,000 หกั คา่ เสื่อมราคาสะสม 2 ปี (1 ม.ค. 2555 – 1 ม.ค. 2557) 300,000 มลู ค่าตามบัญชี วนั ที่ 1 ม.ค. 2557 465,000 ค่าเสื่อมราคาภายหลังการทบทวนต้ังแต่วันที่ 1 ม.ค. 2557 = มลู ค่าตามบญั ชีหลังการทบทวน – มลู คา่ คงเหลอื ใหม่ อายกุ ารให้ประโยชนค์ งเหลอื = (465,000 – 7,500) / 4 ปี = 114,375 บาท การตดั รายการท่ีดิน อาคารและอุปกรณ์ออกจากบญั ชี มาตรฐานการบญั ชี ฉบบั ท่ี 16 (ปรบั ปรุง 2557) เรื่อง ทด่ี ิน อาคารและอุปกรณ์ กาหนดว่า 67 กิจการตอ้ งตัดรายการมลู ค่าตามบัญชีของรายการที่ดนิ อาคารและอปุ กรณอ์ อก จากบญั ชีเมื่อเขา้ เง่ือนไขขอ้ ใดข้อหน่งึ ต่อไปน้ี 67.1 กจิ การจาหนา่ ยสนิ ทรัพย์ หรอื 67.2 กิจการคาดว่าจะไม่ได้รับประโยชน์เชิงเศรษฐกิจในอนาคตจากการใช้ สินทรพั ย์หรอื จากการจาหน่ายสินทรัพย์ ตามที่มาตรฐานการบัญชีกาหนด กิจการต้องตัดหรือเครดิตรายการที่ดิน อาคารและ อุปกรณ์ออกจากบญั ชเี มอ่ื เปน็ ไปตามขอ้ ใดข้อหน่งึ ดังน้ี 1. กิจการจาหนา่ ยสินทรพั ย์ หมายความว่า การตดั บัญชีสนิ ทรัพย์นั้นออกไปจากบัญชี คาวา่ “จาหนา่ ย” หมายถึง การขายสนิ ทรพั ย์ สนิ ทรัพย์สูญหาย การบริจาค การเลิกนาสินทรัพย์นั้น มาใชง้ าน และการนาสินทรัพยไ์ ปแลกเปลย่ี น

374 2. เมือ่ กจิ การสามารถคาดการณ์ได้ว่าจะไม่ได้รับประโยชน์เชิงในอนาคตจากการงานใช้ สินทรพั ย์ วิธปี ฏบิ ตั ิเม่อื กิจการตัดจาหน่ายสนิ ทรพั ย์ ไม่ว่ากิจการจะตัดรายการที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ด้วยสาเหตุใดก็ตาม กิจการต้องปิดบัญชี ค่าเสอ่ื มราคาสะสม 1. คานวณค่าเส่ือมราคา ต้ังแต่วันท่ีคานวณคร้ังล่าสุดจนถึงวันท่ีจาหน่ายสินทรัพย์ออก จากบัญชี จะทาให้ได้ค่าเส่ือมราคาสะสมล่าสุด จากนั้นให้คานวณค่าเสื่อมราคาสะสมท่ีเกิดข้ึน ท้ังหมดกอ่ นปิดบัญชี 2. บันทึกตัดรายการสินทรัพย์ออกจากบัญชีในราคาทุนของสินทรัพย์พร้อมท้ังปิดบัญชี ค่าเส่ือมราคาสะสมท้งั หมดทีค่ านวณได้จากข้อ 1. การตัดจาหน่ายสินทรัพยเ์ น่ืองจากเลิกใช้งาน หากกิจการมีความจาเป็นตอ้ งการเลิกใช้งานสินทรัพย์ กิจการต้องตัดรายการสินทรัพย์นั้น ออกจากบัญชี อาจเกิดจาก การชารดุ ของสินทรัพย์ หมายความว่า กิจการต้องเลิกใช้งานสินทรัพย์ ทั้งๆ ที่สินทรัพย์ยังไม่หมดอายุการให้ประโยชน์ ส่งผลให้เกิดความเสียหายแก่กิจการคือ “ผล ขาดทุนจากการจาหน่ายสินทรัพย์” หรือ การท่ีสินทรัพย์สูญหายจากการถูกโจรกรรม ส่งผลให้เกิด ความเสยี หายแกก่ ิจการคือ “ผลขาดทนุ จากการถกู โจรกรรม” (บุญเสรมิ วิมกุ ตะนันท์ และคณะ, 2556: 278) ตัวอย่างที่ 6-23 วันท่ี 1 มกราคม 2553 บริษัท ห้าแยกวุ่นวาย จากัด ซื้ออุปกรณ์สานักงาน 90,000 บาท มูลค่าคงเหลอื 15,000 บาท อายุการให้ประโยชน์โดยประมาณ 5 ปี ปิดบัญชีวันท่ี 31 ธันวาคมกิจการคิดค่าเสื่อมราคาวิธีเส้นตรง วันท่ี 1 สิงหาคม 2556 อุปกรณ์สานักงาน ชารุด เสียหายจนใช้การไม่ได้ กิจการประเมินแล้วและตัดสินใจจาหน่ายออกจากบญั ชี ค่าเส่อื มราคาตอ่ ปี = ( 90,000 – 15,000 ) / 5 ปี = 15,000 บาท คานวณค่าเสื่อมราคาของปี 2557 ตั้งแต่วันท่ี 1 ม.ค. 2553 ถึงวันที่ 1 ส.ค. 2556 ดังนั้น ระยะเวลา 7 เดอื น = 15,000 x (7 / 12 ) = 8,750 บาท ระยะเวลาในการใช้งานอุปกรณ์สานักงาน คือ 3 ปี 7 เดือน ต้งั แตว่ ันท่ี 1 ม.ค. 2553 ถึง วันท่ี 1 ส.ค. 2556 ทาให้ค่าเสือ่ มราคาสะสมจนถงึ วันทชี่ ารดุ เสียหาย 3 ปี 7 เดอื น = (15,000 x 3 ป)ี + (15,000 x (7 / 12 ) ) = 53,750 บาท

375 มูลค่าตามบญั ชขี องอุปกรณส์ านกั งาน วันที่ 1 ส.ค.2557 = 90,000 – 53,750 = 36,250 บาท ดังนั้น ผลขาดทนุ จากการจาหนา่ ยอปุ กรณ์สานกั งาน = 36,250 บาท สมดุ รายวนั ทั่วไป หน้า..... พ.ศ.2553 รายการ เลขที่ เดบิต เครดิต บญั ชี ม.ค. 1 อปุ กรณส์ านักงาน 90,000 เงินสด 90,000 ซื้ออปุ กรณส์ านกั งานเปน็ เงินสด ธ.ค. 31 ค่าเสื่อมราคา-อุปกรณส์ านักงาน 15,000 ค่าเส่ือมราคาสะสม-อุปกรณส์ านักงาน 15,000 บนั ทึกค่าเส่อื มราคาอุปกรณ์ประจาปี 2554 ธ.ค. 31 ค่าเสอ่ื มราคา-อุปกรณ์สานักงาน 15,000 คา่ เสอ่ื มราคาสะสม-อุปกรณส์ านักงาน 15,000 บนั ทกึ ค่าเส่อื มราคาอุปกรณ์ประจาปี 15,000 15,000 2555 ธ.ค. 31 คา่ เสื่อมราคา-อปุ กรณ์สานักงาน ค่าเส่ือมราคาสะสม-อปุ กรณ์สานักงาน บันทึกคา่ เสอ่ื มราคาอปุ กรณ์ประจาปี 2556 ส.ค. 1 คา่ เสอ่ื มราคา-อุปกรณส์ านักงาน 8,750 8,750 คา่ เส่ือมราคาสะสม-อุปกรณส์ านักงาน บันทกึ ค่าเส่ือมราคาอปุ กรณ์ 7 เดอื น 68,750 ค่าเส่อื มราคาสะสม-อปุ กรณ์สานกั งาน 21,250 ขาดทุนจากการขายสนิ ทรัพย์ 90,000 อุปกรณส์ านักงาน จาหนา่ ยอุปกรณ์สานักงานเน่ืองจากชารดุ

376 การขายสนิ ทรพั ย์ เม่ือกิจการมีความจาเป็นท่ีจะต้องขายสินทรัพย์ที่มีไว้ใช้ในการดาเนินงาน กิจการต้อง ปฏิบัติ ดังนี้ กิจการต้องคานวณค่าเสื่อมราคาสะสมต้ังแต่วันที่เริ่มใช้งานสินทรัพย์จนถึงวันที่ขาย สนิ ทรพั ย์ เพอ่ื กจิ การจะไดท้ ราบกาไรหรอื ขาดทนุ ทีเ่ กิดข้ึนจากการจาหนา่ ยสินทรพั ย์ มาตรฐานการบัญชี ฉบับที่ 16 (ปรับปรุง 2557) กาหนดวา่ 71 ผลกาไรหรอื ขาดทุนทเี่ กิดจากการตดั รายการท่ีดิน อาคารและอุปกรณ์ คอื ผลต่าง ระหวา่ งสิ่งตอบแทนสทุ ธิที่ได้รบั จากการจาหนา่ ยสินทรัพยก์ ับมูลค่าตามบัญชีของ สินทรพั ยน์ ้นั ตามทม่ี าตรฐานการบัญชีกาหนด เมื่อกิจการตัดจาหน่ายรายการสินทรัพย์นั้นออกไป โดย การขายสินทรัพย์ จะต้องเกิดผลต่างระหว่างราคาขายสินทรัพย์หรือมูลค่ายุติธรรมกับมูลค่าตาม บัญชีของสินทรัพย์ อาจส่งผลให้เกิดกาไรจากการจาหน่ายสินทรัพย์หรือขาดทุนจากการจาหน่าย สินทรพั ย์ ตัวอย่างที่ 6-24 วันท่ี 1 มกราคม 2553 กิจการซื้ออุปกรณ์สานักงาน 180,000 บาท มูลค่า คงเหลือ 30,000 บาท อายกุ ารให้ประโยชน์ประมาณ 5 ปี คานวณค่าเสื่อมราคาวิธีเส้นตรง กิจการ ปิดบัญชีวันท่ี 31 ธันวาคมของทุกปี ในวันท่ี 1 เมษายน 2557 กิจการขายอุปกรณ์สานักงาน มูลค่ายตุ ธิ รรมของอุปกรณ์สานกั งานเทา่ กับ 51,000 บาท กจิ การขายสนิ ทรัพย์ หลังจากใช้อปุ กรณส์ านกั งานมาแล้ว 4 ปี 3 เดือน กิจการต้องคานวณคา่ เส่อื มราคาของปี 2557 ระยะเวลา 3 เดือน ( 1 ม.ค.- 1 เม.ย.) คา่ เสื่อมราคาตอ่ ปี = (180,000 – 30,000 )/ 5 ปี = 30,000 บาท ค่าเสอ่ื มราคา 3 เดอื น = 30,000 x 3 = 7,500 บาท 12 คา่ เส่อื มราคาสะสมทใี่ ช้อุปกรณ์สานักงานมาแลว้ 4 ปี 3 เดือน = (30,000 x 4 ปี) + 7,500 = 127,500 บาท มูลค่าตามบญั ชี ณ วนั ท่ขี ายอุปกรณส์ านักงาน = 180,000 – 127,500 = 52,500 บาท ขาดทุนจากการจาหน่ายสนิ ทรัพย์ = 52,500 - 51,000 = 1,500 บาท

377 สมดุ รายวันทั่วไป หนา้ .... พ.ศ.2557 รายการ เลขท่ี เดบิต เครดิต บัญชี เม.ย. 1 คา่ เส่ือมราคา-อุปกรณส์ านักงาน 7,500 ค่าเสอื่ มราคาสะสม-อปุ กรณส์ านกั งาน 7,500 บันทึกคา่ เส่ือมราคาอุปกรณ์ 3 เดอื น เงินสด 51,000 ค่าเส่อื มราคาสะสม-อปุ กรณ์สานักงาน 127,500 ขาดทุนจากการจาหนา่ ยสินทรัพย์ 1,500 อปุ กรณส์ านกั งาน 180,000 การจาหน่ายอุปกรณ์สานกั งานเกิดผลขาดทุน การแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงินและการเปิดเผยข้อมูลในหมายเหตุ ประกอบงบการเงิน ท่ีดิน อาคารและอุปกรณ์เป็นสินทรัพย์ไม่หมุนเวียน สามารถนาเสนอในงบแสดงฐานะ การเงินได้ดังนี้ บรษิ ัท อุดรธานีซิตี้ จากัด งบแสดงฐานะการเงนิ วนั ที่ 31 ธันวาคม 25x1 หนว่ ย : บาท สนิ ทรัพย์ สนิ ทรัพยห์ มนุ เวียน สนิ ทรพั ย์ไมห่ มุนเวยี น อปุ กรณ์สานกั งาน 100,000 หกั ค่าเสอ่ื มราคาสะสม-อปุ กรณส์ านกั งาน 20,000 มูลค่าตามบญั ชี หรอื อปุ กรณส์ านักงาน-สทุ ธิ 80,000 ทด่ี นิ xx