เครื่องมือทางภูมิศาสตร์

เคร่ืองมือทางภูมิศาสตร์ และเวลาโลก





เคร่ืองมือวดั ระยะทางในแผนที่(map measurer) เป็นเครอ่ื งมือที่เหมาะสาหรบั วดั ระยะทางคดเคีย้ วไปมาและทาให้ค่าความคาดเคลอ่ื นนอ้ ย ลกั ษณะของ เคร่ืองมือประกอบดว้ ยลกู กล้ิงที่ปลายติดกับลอ้ ท่ีเป็นหน้าปัดแสดงระยะทาง บนหนนา้ ปดั มเี ขม็ เล็กๆคล้ายเขม็ นาฬิกา เข็มจะวิ่งไปตามระยะทางที่ลูกกลิ้ง หมนุ ไปมดี ้ามสาหรบั จับ เทอรโ์ มมเิ ตอร์ (thermometer) เป็นเคร่อื งมือวดั อณุ หภมู อิ ากาศทใี่ ชก้ ันอยู่ทวั่ ไป มดี ังน้ี เทอร์โมมิเตอรธ์ รรมดา (ordinary thermometer) ทใ่ี ช้กนั เสมอใน การตรวจวัดอุณหภูมิประจาวัน คอื เทอร์โมมเิ ตอร์ธรรมดา ชนดิ ปรอทบรรจุอยู่ใน หลอดแก้ว สามารถวดั อณุ หภูมไิ ดอ้ ยรู่ ะหว่าง -20 ถงึ 50 องศาเซลเซยี ส

เขม็ ทิศ ( Compass ) เขม็ ทศิ เป็นเครื่องมอื บอกทิศอย่างง่ายๆ โดยอาศัยแรงดงึ ดดู ระหว่างแมเ่ หล็กข้วั โลกกับเขม็ แมเ่ หลก็ ของเขม็ ทิศ และแสดงคา่ ของมุมบนหนา้ ปัด วิธีใชเ้ ข็มทิศ คอื วางทิศในแนวระนาบปรบั หมนุ หน้าปดั ใหเ้ ขม็ บอก ค่าบนหนา้ ปัดอยใู่ นตาแหนง่ ทห่ี นั ไปทางทศิ เหนือแม่เหล็กโลก ตอ่ จากนัน้ จงึ นาเขม็ ทิศหันเขา้ หาตาแหน่งทต่ี อ้ งการวัดมุม เช่น เสาธงโรงเรียน เข็มทศิ ก็จะบอกให้ ทราบวา่ เสาธงของโรงเรียนอย่ใู น ทิศใด และทามมุ กีอ่ งศากบั ทิศเหนอื แม่เหลก็ โลก เข็มทศิ บรุนตนั ได้รบั ความนิยมนา มาใช้ในการหามมุ ของทศิ มาก โดยมกี ารแทนสญั ลกั ษณ์ คือ N = ทิศเหนือ E = ทิศตะวันออก W = ทิศตะวนั ตก S = ทศิ ใต้



แผนที่ที่ใชอ้ ยใู่ นปจั จบุ นั มหี ลายรปู แบบ ซง่ึ ตอบสนองการใช้งานทีแ่ ตกต่างกันไป ไดแ้ ก่ แผนที่เฉพาะเรอ่ื ง แสดงขอ้ มูลเฉพาะตามวัตถปุ ระสงค์ เปน็ แผนที่ท่นี กั เรียนตอ้ งเรียนรู้ เชน่ แผนทีแ่ สดงลักษณะภมู ปิ ระเทศ แผนท่ีแสดงปรมิ าณน้าฝน แผนท่ีแสดงความหนาแนน่ ของประชากร แผนท่ีทอ่ งเทย่ี ว









ลกู โลก ลกั ษณะ เปน็ ทรงกลม คลา้ ยกับโลกและสามารถหมนุ ไดโ้ ดยรอบ สง่ิ ทปี่ รากฏอย่บู นลกู โลกจาลอง ทีต่ ้งั ของเมือง ประเทศ ทะเล มหาสมุ ทร เส้นแบ่งเมือง พกิ ดั ภูมิศาสตร์ เส้นวันสากล เสน้ ศนู ยส์ ตู ร ทาหน้าที่ เป็นเสน้ แบง่ โลกออกเป็นซีกโลกเหนอื และซกี โลกใต้ เส้นละตจิ ดู เส้นขนานไปกบั เส้นศนู ยส์ ูตรไปในทางเหนือและทางใต้ของเสน้ ศูนย์สูตร ไปในทางเหนือและทางใต้ของเสน้ ศูนย์สูตร เสน้ ลองจจิ ดู ทาหนา้ ที่ เปน็ เส้นแบง่ โลกตะวันออกและตะวนั ตก เส้นลองจจิ ดู มี 2 เสน้ สาคญั คือ 1.เส้นเมริเดยี นแรก 2.เส้นวนั สากล

เขตหนาว เขตหนาว

ภาพจากดาวเทียม เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยระบบกล้องหลาย ช่วงคล่ืน โดยบันทึกข้อมูลเชิงตัวเลขของค่าการสะท้อนช่วงคล่ืนแสง โดยข้อมูลท่ีบันทึกสามารถส่งกลับมายังสถานีรับบนโลกได้ทันทีจึง ทาให้ได้ข้อมูลที่ทันสมัยท่ีสุด ซ่ึงการใช้ข้อมูลภาพจากดาวเทียม จาเป็นตอ้ งมกี ารแปลความของส่งิ ที่ปรากฏบนภาพก่อน



เกิดจากการนากล้องหรือระบบบนั ทกึ ขอ้ มลู ข้นึ ไปติดต้ังอยูบ่ นอากาศยาน เชน่ เครอ่ื งบิน บอลลูน อากาศยานไร้คนขบั (โดรน)

เคร่อื งมือสาคัญทางภูมศิ าสตรอ์ น่ื ๆ แผนภมู ิ เวบ็ ไซต์ แผนภาพ

เทคโนโลยีและรปู แบบของขอ้ มลู ภูมิศาสตร์ ระบบกาหนดตาแหน่งบนพ้นื โลก (GPS : global positioning system) จพี เี อส (GPS) เปน็ เครอ่ื งมือรับสัญญาณ จากดาวเทียม เพื่อหาหรือกาหนดจุดตาแหน่ง บนพื้นโลก โดยข้อมูลที่แสดงบนหน้าจอ GPS ได้แก่ ค่าละติจูด ค่าลองจิจูด และค่าระดับ ความสูง ปัจจุบันนิยมใช้ในการหาเส้นทางเพ่ือ เดินทาง การสารวจรังวัด ใช้บอกตาแหน่ง ผู้ปว่ ย เป็นตน้ ปจั จบุ นั มีการใช้ GPS มากข้ึนในการหาเส้นทาง เพือ่ เดนิ ทางไปยังจดุ หมาย

พกิ ดั ทางภมู ศิ าสตร์ เปน็ ระบบบอกตาแหนง่ บนพื้นโลก อ้างองิ จากตาแหนง่ เป็น ละติจูดและลองจจิ ูดที่ตดั กนั เป็นหลกั ในการบอกตาแหน่ง บอกจุด โดยมคี า่ ของตาแหน่งตามละติจดู และลองจิจดู ทต่ี ดั กนั นนั้ เปน็ คา่ ตาแหน่งพกิ ดั ภมู ศิ าสตร์ ดังน้นั ตาแหนง่ ของจดุ บนพนื้ โลก (ทต่ี ง้ั ของเมือ่ งตา่ งๆ) กาหนดคา่ เป็น ละตจิ ดู และ ลองจิจดู พิกดั ทางภูมศิ าสตร์



ข้วั โลกเหนอื ละติจูด คือระยะทางทวี่ ดั เป็นมุมไปทางเหนือ และทางใตข้ องเส้นศนู ย์สตู ร N เส้นศนู ยส์ ตู ร S เสน้ แนวนอนท่ีขนานไปกบั เสน้ ศนู ยส์ ูตรและ ขว้ั โลกใต้ อยู่บนละตจิ ูด 15 องศาเรียกเสน้ ขนานท่ี 15 องศา ตงั้ อยู่บนละติจดู 30 องศาเรียกเสน้ ขนาน 30 องศา ดงั นนั้ เสน้ ขนานกับละติจดู จึงเป็นแนวเดยี วกนั 1 องศาแบง่ เป็น 60 ลิปดา 1 ลปิ ดาเป็น 60 พิลปิ ดา การเรียกช่ือละตจิ ดู อ้างอิงตาแหนง่ นอกจากกาหนดเรียกตวั เลข เปน็ องศาลิปดาพลิ ิปดาแล้ว**ตอ้ งบอกเหนอื หรือใต้ด้วยเสมอ** เส้นขนานละตจิ ดู เป็นเส้นท่มี คี วามสาคัญในการแบง่ เขตอากาศโลก

1.เสน้ ศนู ยส์ ตู ร (Equator) คือ เสน้ ที่แบ่งโลกออกเป็ น 2 ซีก คือ ซีกโลกเหนอื และซีกโลกใต้ ระนาบของเสน้ ศนู ยส์ ตู รตงั้ ฉากกบั แกนโลก มคี า่ ละติจดู เป็ น 0 องศา เป็ นเสน้ ทีล่ ากผา่ นบริเวณกึง่ กลางของโลก 2. เสน้ ทรอปิ กออ แคนเซอร์ (Tropic of Cancer) 3. เสน้ ทรอปิ กออ แคปรคิ อรน์ (Tropic of Capricorn) 4. เสน้ อารก์ ตกิ เซอรเ์ คิล(Tropic of Cancer) 5. เสน้ แอนตารก์ ติกเซอรเ์ คิล(Antarctic of Cancer)

ขั้วโลกเหนือ ลองจิจดู (longitude) คือ ระยะที่วดั เป็นมมุ ไปทางตะวันออกและตะวนั ตกของเมริเดียนแรก กาหนดเปน็ เสน้ สมมตุ ิท่ีลากจากขน้ั โลกเหนือไปขั้วโลกใต้ ผ่านหอดดู าว กรีนชี เมอื งกรนี ชิ เมอื งกรนี ชี ประเทศสหราชอาณาจกั ร เป็นลองจจิ ดู 0 องศา แบง่ โลกออกเป็น 2 ซีก ซกี โลกตะวันตกและซีกโลกตะวนั ออก ตะวันตก ตะวนั ออก เส้นเมรเิ ดียนทีส่ าคัญ มี 2 เส้น 1.เสน้ เมรเิ ดียนแรก คือเสน้ เมรเิ ดยี นท่ี 0 องศา ใชก้ าหนดเวลามาตรฐานสากล 2.เส้นวนั ทีส่ ากล เส้นเขตวนั มหี น้าท่แี บง่ เขตวนั ของโลก ขัน้ โลกใต้ เมริเดียนแรก เส้นเมรเิ ดียนเป็นเสน้ ที่มีความสาคญั ในการกาหนดเวลาบนโลก

วิธเี ขยี นพกิ ัด ภมู ิศาสตร์

เวลากบั ภูมศิ าสตร์

เวลากับภูมศิ าสตร์ กั

การแบง่ เขตเวลาของโลก ความสาคญั ของการแบ่งเวลา เนื่องจากโลกมีสัณฐานเปน็ ทรงกลม ทาให้แตล่ ะพน้ื ที่เกิดกลางวนั และกลางคืน ไมต่ รงกนั จึงจาเป็นต้องมีการกาหนด “เวลาปานกลางกรีนิช” (GMT) หรอื “เวลาสากล” เพอ่ื ใช้กาหนดเวลามาตรฐานของแต่ละประเทศ สง่ ผลให้สะดวกตอ่ การติดต่อสมั พันธ์กนั ระหว่างประเทศในทุกๆ ด้าน



การกาหนดเขตภาคเวลา แผนทแี่ สดงเขตภาคเวลาของโลก การกาหนดเขตภาคเวลาจะกาหนดตามระยะหา่ งของเส้นช่วงละ 15 องศา โดยกาหนด ตามเส้นเมรเิ ดยี น ทั้งด้านทิศตะวนั ออกและทศิ ตะวันตก ซึ่งท่ัวโลกมเี ขตภาคเวลาทัง้ หมด 24 เขต ภาคเวลาและกาหนดใหเ้ ส้นเมริเดียนแรก (๐ องศา) เปน็ เวลาปานกลางกรนี ชิ

เวลามาตรฐาน เวลามาตรฐานท้องถิน่ เวลามาตรฐานสากล ตารางเวลา GMT ทวั่ โลก ประเทศไทย กัมพชู า ลาว และเวยี ดนามใช้เวลาที่เสน้ เมริเดียน 105° ตะวนั ออกเปน็ เส้นเมริเดยี นกลางเขตภาคเวลาทาใหใ้ ช้ เวลาท่ีกาหนดข้ึนใช้ในเขตภาคเวลาต่างๆ เวลามาตรฐานเดยี วกัน ท่ัวโลก ซ่ึงประเทศท่ีมีขนาดใหญ่จะครอบคลุม พ้ืนที่หลายเขตภาคเวลา เช่น รัสเซีย ๑๑ เขต เวลาของแต่ละพื้นที่ที่แตกต่างกันออกไปตามเขตภาคเวลา สหรัฐอเมริกา ๕ เขต เปน็ ต้น ของแตล่ ะดนิ แดนหรอื ประเทศตา่ งๆ ซ่ึงมีเวลามาตรฐานของแต่ละ เขตหรือแต่ละทอ้ งถ่นิ