หน่วยที่4เวสสันดรชาดก

ชาดก คอื อะไร? ชาดก คือ เร่ืองราวของพระโพธิสัตว์ที่บาเพ็ญบารมี เพื่อจะไปเสวยชาติพระพุทธเจ้าที่พระพุทธเจ้าตรัสไว้ ในสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย มีท้ังหมด ๕๔๗ เร่ือง ๑ ใน๕๔๗ คือ เร่ืองเวสสันดรชาดก เป็นหน่ึงในสิบชาติสุดท้ายก่อน ทพี่ ระองค์จะมาประสูติเป็นพระพุทธเจ้า และเป็นชาตทิ ่บี าเพ็ญบารมีอันยิ่งใหญค่ รบ ๑o ประการ สุตตันตปิฎก หรือเรียกสั้นๆว่า พระสูตร หมายถึง พระคัมภีร์ท่ีบันทึก และรวบรวมคาสั่งสอน พระพทุ ธเจ้าในส่วนที่เป็นข้อปฏิบัติท่เี รยี กวา่ ธรรมะ นอกจากกล่าวถงึ ธรรมทวั่ ๆไปแล้วยังกล่าวถึงประวัติและเร่ืองเล่าต่างๆ ในพระพุทธศาสนา เปน็ ธรรมทแี่ สดงใช้สมมตุ โิ วหาร คอื สัตว์ บคุ คล กษัตรยิ ์ เทวดา มาแสดง เป็นต้น

ประวัตคิ วามเปน็ มาและความสาคัญ ➢ มหาชาติ คอื ชาตทิ ี่ย่งิ ใหญ่ ➢ นิยมนาเร่ืองมาเทศน์ เรียกว่า เทศมหาชาติ ➢ เรยี กอีกช่อื หนงึ่ ว่า มหาเวสสันดรชาดก ➢ ภาคเหนอื เรยี กวา่ ต้ังธรรมหลวง ➢ มหี ลกั ฐานปรากฏ คือจารึกวัดศรชี ุม สมยั อยธุ ยา ➢ ภาคอีสาน เรยี กว่า งานบญุ พระเวส ➢ พระโพธสิ ัตว์ เปน็ พระเวสสันดร (ชาติสุดทา้ ย) ➢ ภาคใตแ้ ละภาคกลาง เรียกวา่ ฟังเทศนม์ หาชาติ ➢ บาเพ็ญทศบารมี

ท่ีมาของเรื่อง ➢ พระพุทธเจา้ โปรดพทุ ธบดิ าและพระประยูรญาติ ➢ พระประยูรญาติไม่แสดงความเคารพ ➢ พระพทุ ธเจ้าแสดงยมกปฏิหารยิ ์ ➢ เกิดฝนโบกขรพรรษ ➢ พระพทุ ธเจ้าแสดงธรรมเร่ืองมหาชาติหรอื มหาเวสสันดรชาดกแกภ่ กิ ษุ

เน้อื เร่อื ง แบ่งเป็น 13 กณั ฑ์ 7.กัณฑ์มหาพน 8.กัณฑก์ มุ าร 1.กณั ฑ์ทศพร 9.กัณฑ์มทั รี 2.กัณฑห์ ิมพานต์ 10.กณั ฑ์สักกบรรพ 3.กัณฑ์ทานกัณฑ์ 11.กณั ฑ์มหาราช 4.กัณฑว์ นปเวศน์ 12.กัณฑฉ์ กษัตริย์ 5.กณั ฑช์ ูชก 13.กณั ฑน์ ครกณั ฑ์ 6.กณั ฑจ์ ุลพน

เวสสันดรชาดก พระโพธิสัตว์ ถือกำเนิดเป็นพระเวสสันดร พระรำชโอรสของ พระเจ้ำสญั ชยั กษตั ริย์ผู้ครองนครเชตดุ ร แคว้นสีพี เพื่อบำเพ็ญทำนบำรมี พระองค์ได้พระรำชทำนช้ำงปัจจัยนำคแก่พรำหมณ์ทั้ง แปดแห่งเมืองกลิงครัฐ เพือ่ ช่วยให้ฝนตกต้องตำมฤดูกำลบรรเทำควำมอดอยำก ของชำวเมือง ซึ่งเป็นเหตุให้พระองค์ต้องถูกเนรเทศออกจำกเมือง ตำมแรงผลักดนั ของประชำชน พระนำงมัทรี กลับพระรำชโอรสและพระธิดำ คือชำลีและกัณหำ ได้ตำมเสด็จไปด้วยไปอยู่ในอำศรมในป่ำตลอดเวลำที่ทรงบำเพ็ญพรตอยู่ในป่ำ พระเวสสันดรทรงคิดเสมอ ที่จะหำทำงช่วยพระชำยำพระโอรสธิดำกลับไปยัง บ้ำนเมืองตำมเดิม เพรำะไม่อยำกให้ทั้ง ๓ พระองค์ประสบควำมลำบำก เหมือนกับพระองค์

เวสสนั ดรชาดก (ต่อ) พรำหมณ์เฒ่ำนำมว่ำชูชก ได้บุกป่ำมำขอ กัณหำ ชำลี โดยพรำหมณ์ผู้นี้เป็น ชำวเมืองกลิงครัฐ เนื่องจำกให้เพื่อนพรำหมณ์คนหนึ่งยืมเงิน คร้ันไปทวง กป็ รำกฏว่ำพรำหมณเ์ พือ่ นกันนั้นไดใ้ ช้เงนิ จำนวนน้ันหมดแล้ว พรำหมณ์เพื่อน จึงยกนำงอมิตดำ บุตรสำวของตนบุตรสำวของตนให้ชูชก ชูชกก็ดีใจไม่คิด ทีจ่ ะทวงหนี้อกี ต่อไป เมื่อนำงอมิตำดำไปอยู่กับสำมี นำงก็ปรนนิบัติสำมีอย่ำงดีไม่ขำด ตกบกพร่อง จนเล่ำลือเป็นที่อิจฉำแกเพื่อนบ้ำนที่มักไม่สนใจทำกิจบ้ำนงำน เรือน เป็นเหตุให้เหล่ำพวกสำมี ดุด่ำทุบตีพี่ภรรยำของตน ไม่รู้จักเอำอย่ำง นำงอมิตดำ เมื่อนำงอมิตดำไปตักน้ำ พวกหญิงทั้งหลำยจึงรุมด่ำ เยำะเย้ย เสียดสใี ห้อับอำย นำงจึงบังคับให้ชูชกสำมีแก่ไปขอสองกุมำร คือ กัณหำ ชำลี มำเป็นข้ำรับใช้ ตนจะได้ไม่ถูกพวกหญิงชำวบ้ำนเยำะเย้ยถำกถำงอีกต่อไป ด้วยเหตุดังกล่ำวนี้ ชูชกจึงเดินทำงมุ่งหน้ำไปยังเขำวงกต อันเป็นสถำนที่ บำเพญ็ พรตของพระเวสสนั ดร และกล่ำวอ้ำงกับพรำนเจตบุตร ผู้เฝ้ำทำงและ อัจจุตฤำษี ว่ำตนถือสำรมำทูลเชิญพระเวสสันดรกลับเมืองท้ังสองหลงเชื่อจึง ช้ีบอกทำงไปสู่อำศรมพระเวสสันดร

เวสสนั ดรชาดก (ต่อ) เมื่อพระเวสสันดรทอดพระเนตรเห็นพรำหมณ์ชูชก ก็ทรงมองว่ำ เป็นคนงก จึงว่ำงแผนด้วยควำมชำญฉลำดเพื่อส่งพระโอรสธิดำกลับเมือง เมื่อชูชกเอ่ยปำกขอสองกุมำรพระโพธิสัตว์ จึงประทำนให้ตำมที่ขอโดย ตั้งค่ำสินไถ่ ไว้สูงมำกคือ ชำลี มีค่ำเป็นทองพันแท่ง กัณหำ มีค่ำเป็นทองร้อย แทง่ รวมช้ำงม้ำทำสหญิงชำยอย่ำงละร้อย ชชู กพอรู้วำ่ กุมำรทั้งสองมีรำคำสูง เช่นนั้น ก็เปล่ียนใจไม่พำไปหำภรรยำ นึกถึงพระเจ้ำกรุงเชตุดร แคว้นสีพี จึงจูงสองกุมำรมุ่งหน้ำไปยังเมืองเชตุดร เพื่อเก็บค่ำไถ่สองกุมำร พระเจ้ำปู่ คือพระเจ้ำแคว้นสีพีทรงไถ่สองกุมำรน้ันไว้ เป็นอันว่ำสองกูมำรได้กลับมำยัง เมืองมำตุภมู ิตำมเดมิ แต่ดว้ ยเพรำะควำมตะกละตะกลำม ชูชกได้รับกำรเล้ียง ดูอยำ่ งดีจำกพระเจำ้ สญั ชัยรับประทำนอำหำรไม่รู้จักประมำณ จนธำตุกำเริบ ตำยในที่สุด ทั้งหมดนี้เป็นกำรวำงแผนด้วยปัญญำ เพื่อผลักดันให้ลูกท้ังสอง กลับยังพระนคร เปน็ ควำมกรุณำอนั ยิ่งใหญ่ที่ไม่เหน็ แกต่ วั ของพระเวสสันดร

เวสสนั ดรชาดก (ตอ่ ) หลังจำกประทำนสองกุมำรให้ชูชกได้ไม่นำน ก็มีพรำหมณ์แต่งตัวสะอำด สะอ้ำน ท่ำทำงภูมิฐำน ปรำกฏตัวขึ้นมำทันที เอ่ยปำกขอนำงมัทรี พระโพธิสัตว์ทรงนึก อยู่ในใจ ว่ำพรำหมณ์คนนี้คงไม่ใช่คนธรรมดำ อยู่ๆก็ปรำกฏตัวมำขอนำงมัทรี จงึ เอ่ยปำกขอประทำนใหต้ ำมที่ขอ ทนั ใดนั้นพรำหมณ์แปลงกส็ ำแดงภำวะแท้จริงของตน ให้ปรำกฏกลำ่ วว่ำ “เรำคือท้ำวสกั กเทวรำช มำที่นี่เพื่อช่วยให้พระโพธิสตั ว์มำบำเพ็ญทำนถึงข้ัน ปรมัตถบำรมี เพื่อจะได้ตรัสรู้เป็นพระสัมมำสัมพุทธเจ้ำในอนำคตขออนุโมทนำด้วย’’ แล้วก็หำยวับไปกบั ตำ จำกนั้นไม่นำน พระเจ้ำแคว้นสีพีก็ได้ส่งกองทัพมำอัญเชิญพระเวสสันดร เสด็จกลับพระนคร รับสืบทอดสมบัติจำกพระรำชบิดำ ปกครองประเทศให้สงบสุข ร่มเยน็ พี่ตลอดพระชนมชีพ ปรมัตถบารมี : เป็นบำรมีที่พระโพธิสัตว์จะต้องบำเพ็ญอย่ำงยวดยิ่งและ ยิ่งยวด ชนิดที่เรียกว่ำยิ่งกว่ำบำรมีระดับใดๆท้ังส้นิ