ถอดบทเรียน บ้านหนองแวง New

“รายได้ด”ี สร้างจากสขุ บ้านหนองแวง 41

ทนี่ ้อย...นกึ ถึงพอ่ หลวง นายสมพงษ์ หล่มสัก ปราชญ์ชาวบ้านด้านเศรษฐกิจพอเพียง ไดก้ ล่าวความรูส้ กึ ไว้วา่ “ชีวิตคนบา้ นนอก มีความสุขทั้งกายทัง้ ใจ ไม่วนุ่ วาย อยู่บ้านก็ออกก�ำลังท�ำสวนไป เล้ียงไก่ เล้ียงเป็ด ไม่เครียดสุขภาพจิตดี แตบ่ า้ นผมปลูกอะไรไดไ้ มเ่ ยอะ มสี มุนไพรบ้าง ผักบา้ ง ผลไม้บา้ ง ผสม ๆ กัน บางคนเขามีแต่ที่ไม่ปลูกอะไรสักอย่าง ของผมมีที่น้อย นึกถึงพ่อหลวงได้ ก็ท�ำเศรษฐกิจไปพอเพียงไป รายได้ได้บ้าง ใช้หนี้เขาบ้าง เก็บไว้ ทานบ้าง ไว้ใช้บ้าง แจกเพื่อนบ้านเขาบ้าง มีความสุขดี เคยอยู่กรุงเทพฯ ไม่อยาก กลบั ละ อยากอยู่แตบ่ า้ นนอกอย่างเดียว” 42 “หมบู่ า้ นตวั อยา่ ง 4 ดี วถิ พี อเพียง”

จากที่คุณลุงสมพงษ์ เล่าให้ฟังน้ัน สะท้อนให้เห็นว่า สิ่งท่ีในหลวง รัชกาลที่ 9 ทรงพระราชทานหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไว้นั้น สามารถสร้างความสุขท้ังสุขภาพกาย และจิตใจของราษฎรชาวไทยได้เป็น อยา่ งดีทัง้ ต่อตวั เราเอง รวมไปถงึ คนรอบข้างอกี ด้วย ทงั้ ยงั สามารถเช่อื มโยง ไปถึงการด�ำรงชีวิตอยู่บนพื้นฐานของความพอเพียงและการพึ่งพาตนเองได้ อย่างมีความสุข บ้านหนองแวง 43

44 “หม่บู ้านตวั อย่าง 4 ดี วถิ ีพอเพยี ง”

บ้านหนองแวง เป็นหมู่บ้านที่มีการประกอบอาชีพหลัก คือ การท�ำเกษตรกรรม ปศุสัตว์ และรับจ้างทั่วไป รวมไปถึงการด�ำเนินชีวิต ตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพยี ง นอกจากน้ี คนในหมู่บา้ นยงั ได้มกี ารสรา้ ง รายได้จากภูมิปัญญาของตนเอง ซ่ึงถือว่าเป็นกิจกรรมที่ท�ำให้เกิดอาชีพ รองหรืออาชีพเสริม เม่ือเว้นว่างจากการประกอบอาชีพหลัก เกิดเป็น รายได้หมุนเวียนภายในครัวเรือน ทั้งนี้ยังพบว่าเด็ก เยาวชนในหมู่บ้าน ได้มีการเก็บออม สร้างเงินก้อนไว้ส�ำหรับการศึกษาในอนาคตอีกด้วย จึงท�ำให้เห็นว่าหมู่บ้านน้ี ได้มีการน�ำธรรมนูญในหมวดรายได้ดีมาปฏิบัติ จนเกิดผลสัมฤทธเิ์ ปน็ หมูบ่ า้ นแหง่ ความพอเพยี ง บา้ นหนองแวง 45

ไก่ ชน เงิน ล้าน วัว สร้าง ชพี นายทองสา ถาวรสาลี กำ� นันตำ� บลหนองแวง และผใู้ หญบ่ า้ น หมู่ท่ี 1 บา้ นหนองแวง ปราชญช์ าวบา้ นด้านปศุสตั ว์ (การเลยี้ งไกช่ น และววั ) 46 “หมู่บา้ นตัวอยา่ ง 4 ดี วถิ พี อเพยี ง”

นายทองสา ถาวรสาลี กำ� นนั ตำ� บลหนองแวง และผ้ใู หญ่บา้ น หม่ทู ่ี 1 บ้านหนองแวง ได้เล่าให้ฟังว่า “การได้มาเลี้ยงไก่ชน เกิดจากความชอบ หลงใหล ตั้งแต่วัยเด็กจนกลายเป็นประสบการณ์บ่มเพาะมาจนมาถึง ปจั จุบัน ตอนผมอายุ 8 ปี ประมาณ ป.4 ผมอยากได้ไก่ชนมากจ�ำได้แมน่ ว่า ตัวละ 150 บาท สมัยน้ันมันก็แพงอยู่นะ ไม่กล้าขอเงินกับตา เลยออมเงิน ท่ีได้ไปโรงเรียนบางทีต้องยอมอด และไปรับจ้างรวมถ่านได้เงินจนครบ นบั แตน่ ั้นทำ� ใหผ้ มมไี ก่ชนตวั แรก ผมได้ศกึ ษาเรือ่ ย ๆ มา ฝึกสังเกตพฤติกรรม ฝึกทดลองการเพาะพันธุ์เอง ฝึกดูลักษณะของไก่ชน จนเชี่ยวชาญ ถือเป็น งานวิจัยของผมเลย ท�ำให้ผมสามารถสร้าง เงินหม่ืน เงินแสน ไปจนถึง เงินล้านไดไ้ ม่ยาก” บา้ นหนองแวง 47

“แต่ส�ำหรับผมการเล้ียงไก่ชนไว้ส�ำหรับสร้างอาชีพ เป็นต้นแบบ ให้กับคนรุ่นใหม่ ไม่ได้เน้นการพนัน แต่เน้นสร้างรายได้ที่สุจริต สร้างอาชีพให้เกษตรกร และผู้ที่สนใจ ท้ังน้ีหากบุคคลใดสนใจสามารถ มาเรียนรู้กับผมได้ ยินดีจะถ่ายทอดวิชาให้เพื่อไปสร้างรายได้ให้กับตนเอง แต่ต้องอยู่บนพ้ืนฐานของความไม่ประมาท ส่วนประสบการณ์การเลี้ยงวัว ผมไดม้ าตง้ั แตเ่ ด็ก ๆ สมยั อย่กู ับตายาย ตอ้ งพาววั ไปกินหญ้าก่อนไปโรงเรยี น ทุกวัน ท�ำให้ได้เรียนรู้มาจากตอนน้ัน ในยุคปัจจุบันเม่ือรัฐบาลมีโครงการ โคบาลบูรพา พยายามส่งเสริมให้เกษตรกรหันมาสร้างอาชีพนี้ เพราะ รายไดด้ ี อีกทงั้ พน้ื ทอ่ี �ำเภอโคกสงู ประสบปญั หาภัยแลง้ ทุกปีอาชีพน้ีจงึ เปน็ อกี ช่องทางหนึง่ ของการสร้างรายได”้ 48 “หมบู่ ้านตวั อย่าง 4 ดี วิถพี อเพยี ง”

ผา้ ทอจากจติ วิญญาณ นางทองจันทร์ ฤทธิรงค์ ปราชญ์ชาวบ้านด้านการทอผ้า หมู่ท่ี 1 บา้ นหนองแวง ได้กลา่ วความรู้สกึ ไว้อย่างน่าสนใจวา่ “เมอื่ สมัยวยั เดก็ อาศยั อยู่กับพ่อแม่ เดิมแม่ทอผ้าอยู่แล้วได้รับการถ่ายทอดมาต้ังแต่สมัยโบราณ จึงอยากให้รักษาไว้แม่เลยพาสอนท�ำผ้าถุงใส่เอง แล้วก็สอนท�ำผ้าขาวม้า คนท่ีท�ำได้เนี่ยจะสามารถอ่านออกเลยว่าลายน้ีจะต้องมัดกี่เส้น ก่ีเกล็ด ลายนี้ไปถึงไหน ถ้ามีตัวอย่างมาให้ดูก็จะนับของเขานับว่ามีก่ีจุด แต่ละจุด มีกี่จุด แต่ละจุดไปถึงไหน แล้วก็มานับเส้นอีกนะ ก่ีเส้นถึงจะได้ลายแบบน้ี จากทพี่ ่อแมถ่ า่ ยทอดให้มาภาคภมู ใิ จมาก คอื 1) ท�ำแล้วมคี วามสขุ 2) ดแู ลว้ ว่าคนอ่ืนเขาไม่มีเหมือนกับที่เรามี ท�ำให้ตนอยากมีของสวย ๆ ไว้ใช้ และ รู้สึกว่าเป็นมรดกที่ล้�ำค่าส�ำหรับเรามาก มีคุณค่าท่ีเราท�ำเราใช้เวลาใช้เงิน ใชป้ ระโยชน์หลาย ๆ อย่างมารวมทำ� ตรงน้ี เพราะมีคา่ มากจงึ รักษาไว้” บา้ นหนองแวง 49

ทาง มรดก ภูมิ ปัญญา 50 “หมบู่ ้านตัวอยา่ ง 4 ดี วถิ พี อเพียง”

“จากการทอผ้าสามารถส่งลูกเรียนปริญญาได้ ทุกวันน้ีลูกก็เรียนจบ กันหมดแลว้ ยงั ให้แม่ทอผา้ ให้ ลูกก็ชอบเหมือนกับตน ชอบน่งุ ผ้าทแ่ี มท่ ำ� ให้ เวลาไปงานไปวัด ภูมิใจท่ีลูกชอบ เพื่อน ๆ ก็ชมว่าสวย ลายผ้าส่วนใหญ่ ไม่ค่อยซ�้ำกันเวลาทอจะจินตนาการไป ท�ำแล้วสนุก เพลินดี บางทีเปิด โทรทัศน์ท้ิงไว้ก็ไม่ได้ดู บางทีก็ท�ำ ลืมดูเวลาจนเท่ียงคืน ตีหน่ึง ตีสองก็มี กว่าจะได้ผ้าที่ทอส�ำเร็จแล้ว สักผืนไม่ง่าย ระหว่างการทอผ้าเราต้องใส่ “จิตวิญญาณของเรา” ลงไปด้วย ไม่ใช่เพียงแค่ให้ออกมาส�ำเร็จอย่างเดียว อยากให้ผู้ทส่ี วมใสไ่ ด้เหน็ ถึงคุณคา่ และสวมใสแ่ ล้วเกิดความสวยงาม” บ้านหนองแวง 51

กระเป๋าหน่ึง กระเป๋าสอง นายสมชาย พุทธสอน และนางสาวเรงิ ศิลป์ ประดจุ พรม สองสามี ภรรยาท่ตี ่อสู้ชีวิตดว้ ยความขยนั อดทน มมุ านะ และ มจี ติ อาสาตอ่ สว่ นรวม เป็นครอบครวั พอเพยี งที่มกี ารสรา้ งระบบ “กระเปา๋ หนงึ่ กระเปา๋ สอง” คือ การประกอบอาชีพหลัก (เกษตรกรรม) และอาชีพรอง (หัตถกรรม) ควบคู่ กันไป โดยได้ปฏิบัติตามธรรมนูญในหมวดของรายได้ดี เพื่อเป็นการชดเชย เติมเต็มในส่วนที่รายได้เดือนน้ันขาดหาย สามารถน�ำรายได้มาหมุนเวียน หลอ่ เลีย้ งครอบครวั ไดอ้ ยา่ งราบร่นื 52 “หมบู่ ้านตวั อย่าง 4 ดี วิถพี อเพียง”

อีกท้งั ยังได้มกี ารจัดท�ำบัญชีครัวเรือน รายรบั รายจา่ ย อยา่ งสมำ่� เสมอ เพื่อให้สามารถวางแผนทางการเงินในอนาคตได้อย่างรอบคอบ ด�ำรงชีวิต ด้วยความไม่ประมาท และได้แสดงทัศนะไว้อีกว่า ทุกวันน้ีการเปล่ียนแปลง ของสังคม เศรษฐกิจ เทคโนโลยีการส่ือสาร จะเจริญก้าวหน้าไปอย่างไร ก็ตาม หากเราใช้ชีวิตด้วยความไม่ประมาท รู้จักด�ำรงชีวิตเดินตามรอยพ่อ นำ� เศรษฐกจิ พอเพียง มาปรบั ใชใ้ นชวี ิตประจ�ำวนั เรากส็ ามารถอยไู่ ด้อยา่ งมี ความสุข มีเวลาให้กับครอบครวั มีเวลาใหก้ บั สังคม บ้านหนองแวง 53

เฮ็ด จาก ฝมี ือ 54 “หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วถิ พี อเพียง”

...ออม ...เพ่ืออนาคต เด็กและเยาวชน คือ อนาคตของชาติ การท่ีจะมีอนาคตท่ีสดใส ต้องได้รับโอกาสจากครอบครัว จากโรงเรียน จากสังคม ท�ำให้พวกเขา เหล่านั้นสามารถเป็นพลังส�ำคัญในการพัฒนาสังคมและประเทศชาติได้ จากการลงพ้ืนท่ีพบว่า ได้มีการปลูกฝังระบบคุณธรรมจริยธรรม สร้างวินัยในการออมให้แก่นักเรียน และสร้างระบบการมีส่วนร่วมของ ครูและผู้ปกครองให้เข้ามามีบทบาทส�ำคัญในระบบนี้ด้วย น�ำโดยแนวคิด ของนายนริณ พรมทิพย์ ผู้อ�ำนวยการโรงเรียนชุมชนบ้านหนองแวง ท่านเป็นศิษย์เก่าโรงเรียนชุมชนบ้านหนองแวงอีกด้วย ซึ่งถือได้ว่า เป็นผู้ท่ีมีวิสัยทัศน์กว้างไกล เล็งเห็นถึงความส�ำคัญของการศึกษาของเด็ก และเยาวชนในอนาคต บ้านหนองแวง 55

ท่าน ผอ.นริณ ได้เล่าถึงความเป็นมาของแนวคิดให้ฟังว่า “จากปัญหาของโรงเรียนแห่งนี้เกี่ยวกับการศึกษาต่อของนักเรียนระดับ ช้ันประถมศึกษาปีท่ี 6 ซึ่งบางคนไม่มีโอกาสได้เรียนระดับชั้นมัธยมศึกษา สาเหตุเนื่องมาจากผู้ปกครองขาดแคลนทุนทรัพย์ เงินท่ีมอบให้ในวันท่ี พวกเขาส�ำเร็จการศึกษา ไม่ใช่เป็นเงินที่โรงเรียนแจก เป็นเงินที่ผมนั้นคิด ขึ้นมาให้นักเรียนเขาได้ออม วันละ 1 บาท ให้เป็นทุน โดยผู้ปกครองต้อง ไม่เอาเงินลูกไปใช้จ่ายส่วนตัว ต้องเอาเงินเหล่านี้ไว้ส�ำหรับเป็นค่าใช้จ่าย ของลูกในการศึกษาต่อ การที่มีแนวคิดน้ีข้ึนมาเพื่อให้นักเรียนได้มีคุณธรรม พร้อมท้ังครู และครอบครัวด้วย เป็นการสร้างนิสัยแห่งการออม ถ้าเป็น บุคคลท่ัวไป จะสามารถเป็นแนวทางในการด�ำเนินชีวิต ให้รู้จักออม และ ในปั้นปลายชีวติ กม็ เี งนิ ส่วนหนึง่ ไปด�ำเนนิ ชีวิต ในตอนท่อี ายแุ ก่ชราลง” 56 “หมบู่ ้านตัวอยา่ ง 4 ดี วถิ ีพอเพียง”

นับเป็นเร่ืองราวท่ีดีมาก ๆ ส�ำหรับการปลูกฝังจิตส�ำนึก ด้านวินัย คุณธรรมจริยธรรม และการประหยัดอดออมแก่นักเรียน เป็นระบบ คุณธรรมแห่งการออมภายในสถานศึกษา ถือเป็นต้นแบบของต�ำบลหรือ ของอ�ำเภอก็ว่าได้ สามารถสร้างระบบให้นักเรียนมีความคิดรู้จักประหยัด รจู้ ักสะสมเงิน รู้จักการใชช้ ีวิตอยา่ งไม่ประมาทและมคี วามพอเพียง ในวันที่ นักเรียนได้ส�ำเร็จการศึกษา ท�ำให้นักเรียนแต่ละคนมีเงินเก็บสะสมในบัญชี หลักหม่ืนบาท – หลักแสนบาท เมื่อนักเรียนส�ำเร็จการศึกษาระดับประถม ศึกษาชั้นปีท่ี 6 ไปแล้ว จะเป็นการสร้างความภาคภูมิใจแก่นักเรียน และ มีเงินก้อนสว่ นหนงึ่ เพือ่ น�ำไปศกึ ษาตอ่ หรอื เปน็ ทนุ ให้กบั พอ่ แม่ ในการสรา้ ง รายได้เพิ่มขึ้นด้านต่าง ๆ เสริมสร้างให้นักเรียนได้ปฏิบัติตามหลักปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพยี ง ทง้ั นี้ยังสามารถเป็นตน้ แบบโรงเรียนแห่งการออมแก่ ผู้บรหิ ารสถานศึกษาอนื่ ๆ สามารถน�ำไปปรับใช้ใหเ้ หมาะสมกับสถานศึกษา ของตนได้อีกดว้ ย บ้านหนองแวง 57

เด็กชายอัษฎาวุฒิ กรดี ได้เล่าการออมเงินตนเองไว้ว่า “ปัจจุบันนี้ มีเงินออมประมาณ 50,000 บาทแล้ว เร่ิมออมมาต้ังแต่เรียนท่ีน่ี ได้เงินมา โรงเรียนก็แบ่งมาออมไว้ ถ้าจบ ป.6 ไปก็จะน�ำเงินที่ออมมานี้ให้กับคุณตา คณุ ยายไปซ้ือลูกชิ้นเพ่ือน�ำไปขายและสว่ นที่เหลือก็จะนำ� ไปเปน็ ทนุ เรยี นต่อ มธั ยมทอ่ี �ำเภออรญั ประเทศ และไปซอื้ อปุ กรณก์ ารเรียนดว้ ย รสู้ ึกภาคภูมใิ จ มากครบั ท่มี ีเงนิ ไดเ้ รียนต่อจากการออมของตนเอง” 58 “หม่บู ้านตัวอย่าง 4 ดี วถิ พี อเพียง”

เด็กหญิงรัตนาวดี กันแก้ว ได้เล่าความรู้สึกการออมเงินตนเอง ไว้ว่า “ปกติออมวันละ 20 บาท บางคร้ังถ้าคุณแม่ให้เยอะ ก็จะแบ่งฝาก ไว้ออมแล้ว แต่วันที่ได้เงินมาโรงเรียน ส่วนวันไหนท่ีไปท�ำงานรับจ้าง ก็จะน�ำมาฝากด้วย เพราะว่าจะได้เยอะทันเพื่อน ตอนน้ีมีเงินประมาณ 45,000 บาท รู้สึกดีใจมาก ที่เราสามารถมีเงินก้อนวันที่เราเรียนจบ เอาเงนิ ไปเรียนตอ่ มธั ยม” บา้ นหนองแวง 59

60 “หม่บู ้านตวั อย่าง 4 ดี วถิ ีพอเพยี ง”

สังคมสร้าง “สิง่ แวดลอ้ มด”ี บ้านหนองแวง 61

ปอดของโลกแห่งหนองแวง ส่ิงแวดล้อม นับได้ว่าเป็นปัจจัยหน่ึงที่มีความส�ำคัญต่อการด�ำรงชีวิต ของมนุษย์ เพราะมนุษย์ต้องอาศัยอากาศหายใจ อาศัยน้�ำในการอุปโภค บริโภค อาศัยผืนป่าในการด�ำรงชีพและปรับสมดุลให้กับระบบนิเวศ เพราะธรรมชาติมีท้ังพลังในการสร้างและท�ำลาย ในปัจจุบันทรัพยากร ธรรมชาติเริ่มลดลงอย่างรวดเร็ว ด้วยการเจริญเติบโตของประชากร เมอื ง อุตสาหกรรม จงึ เกิดเปน็ มลพิษตา่ ง ๆ ชน้ั บรรยากาศถูกทำ� ลาย ความ สมดุลของโลกเปลี่ยนไป ท�ำให้ส่งผลกระทบต่อระบบทรัพยากรธรรมชาติ และส่ิงแวดล้อม หากไร้ซึ่งทรัพยากรธรรมชาติที่ดีแล้ว มนุษย์ก็ได้รับผล จากการทำ� ลายล้างจากธรรมชาติ 62 “หมูบ่ า้ นตวั อยา่ ง 4 ดี วถิ พี อเพียง”

ต�ำบลหนองแวง ถือเป็นต�ำบลต้นแบบของการอนุรักษ์ทรัพยากร ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ผืนป่าเบญจพรรณท่ีอยู่ติดกับเขาอีด่าง มีความส�ำคัญอย่างมากเป็นแหล่งอาศัยของสัตว์ป่า และมอบแหล่งอาหาร ให้กับมนุษย์ รวมไปถึงการเป็นต้นก�ำเนิดน�้ำ กลายเป็นสายธารหล่อเลี้ยง คนในต�ำบลหนองแวง จากการได้ลงพ้ืนที่ส�ำรวจบริบทชุมชน พบว่า ผืนป่าแห่งน้ี มีการบริหารจัดการ จ�ำนวน 5 หมู่บ้าน ได้แก่ หมู่ที่ 1 บ้านหนองแวง, หมทู่ ี่ 2 บ้านหนองเมก็ , หมู่ท่ี 7 บา้ นหนองขาม, หมู่ที่ 8 บา้ นหนองผกั บงุ้ และหมทู่ ่ี 10 บา้ นโพธ์ทิ อง ซึ่งในปี พ.ศ. 2552 ปา่ ชุมชนแห่งน้ีได้รบั รางวลั ป่าชุมชนตัวอย่างในระดับจังหวัดสระแก้วด้วย ท้ังนี้ป่าแห่งน้ีได้รับการ อนุรักษ์ ปกป้อง ฟื้นฟูจาก พระมะนัส ตปสีโล ซึ่งได้ธุดงค์มาอยู่ป่าผืนน้ี กว่า 30 ปี แล้ว จึงได้มีแนวคิดจัดต้ังเป็นศูนย์ปฏิบัติธรรมดงย่านางขึ้น เพื่อเป็นการคมุ้ ครองผืนป่านไี้ วใ้ หค้ งอย่ไู ปชั่วลูกชัว่ หลาน บา้ นหนองแวง 63

ทั้งนี้ พระมะนัส ตปสีโล ได้เล่าถึงว่าท�ำไมต้องปกป้องผืนป่าแห่งนี้ ไวว้ ่า“สมยั ก่อนทม่ี าอยแู่ รกๆคนในหมบู่ า้ นมาตัดไมเ้ อาไปทำ� ฝืนท�ำบ้านกนั มาเก็บของป่าบ้าง คิดว่าหากไม่อนุรักษ์ไว้ ป่าผืนนี้คงถูกท�ำลายจนหมด เป็นแน่ จึงได้มีแนวคิดบวชป่า และจัดปริวาสกรรม เพื่อให้คนในหมู่บ้าน ไดเ้ หน็ ถงึ ความสำ� คญั วา่ ปา่ ไดใ้ หค้ ณุ ประโยชนต์ อ่ มวลมนษุ ยอ์ ยา่ งประเมนิ คา่ ไม่ได้” 64 “หมบู่ ้านตวั อยา่ ง 4 ดี วถิ พี อเพยี ง”

พระมะนัส ตปสีโล ได้กล่าวต่อว่า “ป่าผืนน้ีเป็นส่วนหนึ่งของ เขาอีด่าง เป็นป่าที่มีความอุดมสมบูรณ์คิดว่าป่าผืนน้ีน่าจะเป็น “ปอด ของโลก” และเป็นทรัพยากรให้กับเด็กรุ่นหลัง ๆ ได้ใช้ประโยชน์ต่อไป ได้แก่ ประโยชน์ในทางการแพทย์ ทางเมล็ดพันธุ์ ทางอาหาร และทางการ เรียนรู้ส่งิ ตา่ ง ๆ ตรงน้ี เรยี กรวม ๆ วา่ สงิ่ แวดล้อม ท้ังนี้ก็อยากให้ทุกคนและประเทศของเราได้เข้าใจค�ำว่า ป่าเบญจพรรณ หรือ ป่าภาคตะวันออก ยังมีประโยชน์มาก มีประโยชน์ ต่อป่าฝน ป่าฝนบางที่มีแต่ฝน มีแต่ความชื้น มีแต่ภัย แต่ที่น่ีป่ากึ่งแล้ง เป็นป่าท่ีเราสามารถศึกษาต้นไม้ใช้น้�ำน้อย พืชพรรณธัญญาหาร นับเป็น ประโยชน์ตอ่ ไปวันขา้ งหนา้ ” บา้ นหนองแวง 65

..ศพไรพ้ ิษ !! บ้านหนองแวง เป็นหมู่บ้านอีกหนึ่งแห่งท่ีได้มีการจัดการ สิ่งแวดล้อม มลภาวะทางอากาศ เกิดจากแนวคิดของพระครวู าปธี รรมาจาร (สม ธมฺมจาโร) เจ้าอาวาสวัดหนองแวงองค์ปัจจุบัน ท่านเจ้าอาวาส ได้เมตตาอนุเคราะห์เล่าให้ฟังว่า “ตอนนั้นมีเมรุอยู่แล้วแต่เป็นแบบใช้ถ่าน ท่ัวไป ไม่ได้ช�ำรุดอะไร แต่พอดีมีผู้ใจบุญมีจิตศรัทธาอยากสร้างเมรุ จึงได้บอกไปว่าหากจะสร้างต้องสร้างแบบไม่ก่อให้เกิดมลพิษ โยมไป หาแบบมาแล้วกัน เวลาผ่านไปหาแบบไม่ได้ พอดีโยมจากจังหวัดตราด มาท�ำบุญที่วัดได้ยินข่าว จึงบอกว่าส�ำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ มีแบบส�ำเร็จรูป สามารถท�ำเรื่องไปขอได้เลย อาตมภาพได้ท�ำเรื่องตรง เข้าไปไม่ได้ผ่านปกครองคณะสงฆ์ อ�ำเภอ จังหวัด ปรากฏว่าได้รับการอนุมัติ จึงได้แจ้งไปยังฝ่ายปกครอง คณะกรรมการวัด คณะกรรมการหมู่บ้าน คนในหมู่บ้าน และผู้มีจิตศรัทธา ให้ทราบโดยท่ัวกัน ทุกคนเห็นพ้องตรงกัน ในการก่อสร้าง เพื่อให้เป็นมิตรต่อส่ิงแวดล้อม และต้องวางแผนไป ในวันข้างหน้าด้วยว่า ไม้ที่จะมาทำ� ถ่าน ท�ำฝืน ก็จะหมดไป เป็นการอนุรักษ์ ทรพั ยากรธรรมชาติอกี ทางหน่ึงดว้ ย” 66 “หมบู่ ้านตัวอยา่ ง 4 ดี วถิ ีพอเพยี ง”

อีกทั้งท่านเจ้าอาวาส ได้กล่าวเพ่ิมเติมว่า เวลาใครไปใครมาก็ดู ไม่เหมือนเมรุ เวลาทำ� บญุ มีกิจกรรมกท็ ำ� ในศาลาเมรนุ ้ี เดี๋ยวนี้คนในหมบู่ ้าน ไม่รู้สึกน่ากลัวอะไรคุ้นชินไปแล้ว อีกอย่างศาลาหลังน้ีเกิดจากน�้ำพักน�้ำแรง ของคนในหมู่บ้านมาช่วยกันจนส�ำเรจ็ สวยงามอยา่ งทเ่ี ห็น บา้ นหนองแวง 67

เตาเผาศพปลอดมลพษิ วดั หนองแวง 68 “หมบู่ า้ นตัวอยา่ ง 4 ดี วถิ ีพอเพียง”

ขยะลงดิน บ้านหนองแวง 69

“ผมเป็นคนชอบความสะอาด เห็นคนในหมบู่ า้ น ใสใ่ จสง่ิ แวดล้อม หมู่บา้ นสะอาดกส็ ขุ ใจ มองไปทางไหนก็สบายตาดี” นายจ�ำรัส โมนะ ประธานสภาองคก์ ารบรหิ ารสว่ นต�ำบลหนองแวง ท่านประธานสภาฯ ได้กล่าวว่า “ทุก ๆ เดือนจะมีการจัดกิจกรรม ท�ำความสะอาดภายในหมู่บ้าน คนในหมู่บ้านจะมีการคัดแยกประเภทขยะ โดยขยะเปียกท้ิงลงในถังเปียกจ�ำพวกเศษอาหาร เศษผัก หรือท่ีสามารถ ย่อยสลายได้ จะทิ้งลงในภาชนะถังด�ำแต่ละบ้านที่ อบต. จัดสรรให้ไปฝัง ลงดิน เพราะขยะเปียกก็จะย่อยสลายเป็นปุ๋ยโดยธรรมชาติจะมีไส้เดือน คอยท�ำหน้าท่ีจัดการ ส่วนขยะที่ไม่สามารถย่อยสลายได้ อบต. จะมีถัง ขยะประเภทไว้ให้ตามซอย ตามหน้าบ้าน และที่ศาลาประชาคมหมู่บ้าน แลว้ ทาง อบต. กจ็ ะด�ำเนินการจัดเก็บไปทิ้ง” 70 “หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วถิ ีพอเพยี ง”

ถังขยะเปยี ก ภายใน วดั หนองแวง ทั้งนี้ บ้านหนองแวง ได้มีการจัดการส่ิงแวดล้อม โดยการก�ำจัดขยะ ในหมู่บ้าน ได้รับความร่วมมือจากทุกภาคส่วนเป็นอย่างดี โดยใช้หลัก “บวร” บ้าน วัด โรงเรียน เข้ามาขับเคล่ือนมีส่วนร่วมด้วยไม่ใช่เพียงแค่ คนในหมู่บ้าน แต่พระสงฆ์ และนักเรียน ต้องด�ำเนินการด้วยเช่นกัน อีกทัง้ ไดม้ ีเจา้ หนา้ ท่ี รพ.สต.หนองแวง และ อสม. จะประชาสมั พันธ์รณรงค์ ให้คนในหมู่บ้านช่วยกันดูแลรักษาความสะอาด สร้างบรรยากาศชุมชน น่าอยู่ ทำ� ให้เกดิ สุขภาวะทด่ี ีทง้ั ทางกายและจิตใจอย่างตอ่ เนอื่ ง ถงั ขยะเปียก ภายใน ศูนย์เดก็ เล็ก บ้านหนองแวง 71

บา้ นสะอาดน่ามอง บ้านหนองแวง ได้มีการด�ำเนินกิจกรรมเพื่อให้สอดคล้องกับ ธรรมนูญในหมวดส่ิงแวดล้อมดี โดยให้ทุกคนภายในหมู่บ้านช่วยกันดูแล รักษาความสะอาดท้ังบริเวณหน้าบ้าน และโดยรอบบริเวณบ้าน เพื่อให้ สภาพแวดล้อมของหมู่บ้านน่าอยู่อาศัย น่าเข้ามาท่องเท่ียว ผู้ใดผ่านไป ผ่านมาก็จะสามารถเป็นท่ีเชยชม อีกทั้งยังท�ำให้คนในหมู่บ้านใส่ใจ ส่ิงแวดล้อมมากข้ึน เกิดจิตส�ำนึกในการทิ้งขยะท่ีถูกต้อง และสามารถ ลดการก่อมลภาวะทางกล่นิ ภายในหมบู่ า้ นไดด้ ้วย 72 “หม่บู ้านตวั อย่าง 4 ดี วิถีพอเพยี ง”

ทั้งน้ี รพ.สต.หนองแวง มีการจัดโครงการบ้านสะอาด ต�ำบลหนองแวง ภายใต้กองทุนหลักประกันสุขภาพต�ำบล ส�ำหรับ บ้านหนองแวง มีจ�ำนวน 2 ครัวเรือน ที่ได้รับการยกย่องให้เป็น บา้ นต้นแบบการจัดการส่งิ แวดลอ้ มดี บา้ นหนองแวง 73

การท�ำให้บ้านเรือนดูสะอาด เป็นระเบียบสวยงาม เป็นกิจกรรม ของการรักษาสุขอนามัยอย่างหน่ึง และเป็นการลดการแพร่กระจาย ของเช้ือโรค เมื่อคนในหมู่บ้านมีระเบียบ ตกแต่งบ้านเรือนให้สวยงาม น่ามอง ภายในครัวเรือนของตนแล้ว ย่อมส่งผลต่อส่วนรวมภายนอก นั่นคือ หมู่บ้าน เพราะถนน รางน�้ำ ท่อระบายน้�ำ เป็นสมบัติส่วนรวม ที่ทุกคนมีหน้าท่ีรับผิดชอบร่วมกันดูแลรักษาความสะอาดไม่ให้มีขยะ เกิดขึ้น ซ่ึงหากขาดการดูแลจะน�ำไปสู่การส่งกล่ินเหม็นรบกวน ท่ออุดตัน น้�ำเน่าเสีย สภาพแวดล้อมเป็นพิษ และเกิดโรคระบาด จากการที่มี โครงการจิตอาสาบ�ำเพ็ญประโยชน์ ท�ำความสะอาดภายในหมู่บ้าน ทุกเดือน ท�ำให้สภาพแวดล้อมสวยงามน่าอยู่น่าอาศัย ผู้คนในหมู่บ้าน ก็เกิดความรับผิดชอบต่อสังคมมากขึ้น มีการจัดการส่ิงแวดล้อมท้ัง ภายในบ้านและนอกบ้าน เกิดเปน็ สงั คมสุขภาวะท่ดี ี 74 “หมบู่ า้ นตวั อยา่ ง 4 ดี วถิ ีพอเพยี ง”

ท้ังนี้ อบต.หนองแวง ได้มี การรณรงค์ ประชาสัมพันธ์ให้คน ในหมู่บ้านทุกหมู่บ้าน มีการจัดการ ขยะในบ้านและนอกบ้าน เพื่อ เป็นการรักษาสิ่งแวดล้อมให้สังคม น่าอยู่ เป็นมิตรต่อคนในหมู่บ้าน และผู้ท่ผี ่านไปมาอกี ดว้ ย บา้ นหนองแวง 75

ส่งิ แวดลอ้ มดี หมู่บา้ นน่าอยู่ 76 “หมู่บา้ นตวั อย่าง 4 ดี วิถพี อเพียง”

การขับเคลือ่ นจงั หวดั ใสสะอาด อ�ำเภอใสสะอาด ตำ� บลใสสะอาด ของอำ� เภอโคกสูง บ้านหนองแวง 77

ครแู ดรส์ รา้ งภมู คิ ้มุ กัน ครูแดร์ ถือได้ว่ามีส่วนส�ำคัญอย่างยิ่งในการขับเคล่ือนนโยบาย การแก้ไขปัญหายาเสพติดในชุมชน ท้องถ่ิน โดยเข้ามามีบทบาทกับ สถานศึกษาเป็นหลัก เพราะเด็กและเยาวชนเป็นกลุ่มที่อาจถูกชักชวน ได้ง่าย ท้ังนี้ได้ให้ผู้ปกครอง ชุมชน เข้ามามีส่วนร่วมในแต่ละกิจกรรมด้วย เพ่ือสร้างภูมิคุ้มกันท่ีดีให้กับเด็กและเยาวชน สามารถเข้าใจถึงภัยและโทษ ของยาเสพติด 78 “หมู่บ้านตัวอย่าง 4 ดี วิถีพอเพียง”

ดาบตำ� รวจสขุ มุ สารศรี ผบ.หมู่ (ป.) และครตู �ำรวจแดร์ สภ.โคกสูง ท่ีได้เข้ามาท�ำงานในพ้ืนที่บ้านหนองแวงอยู่เป็นประจ�ำ ได้กล่าวไว้ว่า “สิ่งแวดล้อมดี ก็คือการสร้างภูมิคุ้มกัน ให้กับเด็กและเยาวชนในชุมชน ถ้าเด็กและเยาวชนได้เข้าใจถึงโทษของยาเสพติดแล้วไม่ซ้ือไม่ลอง การลักเล็กขโมยน้อยในชุมชนก็ไม่มี เพราะทุกคนก็ทราบดีว่าเป็นความผิด เมื่อสภาพแวดล้อมของสังคมไม่มีสิ่งที่ไม่ดีน�ำไปสู่สิ่งแวดล้อมที่ดี ชุมชน ปลอดภัย ครอบครัวอบอุ่น ในฐานะครูแดร์ ท�ำหน้าที่สุดความสามารถ ในการท�ำให้เด็กได้รับความรู้ต่าง ๆ เด็กมีภูมิต้านทานท่ีจะสามารถรอดพ้น จากภัยได้ และเสริมสร้างให้พวกเขาทราบถึงผลกระทบที่จะเกิดข้ึน ในอนาคต เพราะเดก็ เหล่าน้คี ือ กลุ่มเส่ียง ทต่ี ้องให้การเอาใจใส่ดูแล” บ้านหนองแวง 79

ไปหาเลาะ เบิ่งเมอื ง ทม่ี า : http://www.qrcode.finearts.go.th/index.php/th/historic-site/hs-sra-kiao/sdokkokthom 80 “หม่บู า้ นตวั อย่าง 4 ดี วิถีพอเพยี ง”

จากการเข้าไปสัมผัสวิถีชีวิตและเที่ยวชมบ้านหนองแวง หมู่บ้าน แห่งประวัติศาสตร์ แวะชมและเลือกซ้ือผลิตภัณฑ์ของคนในชุมชนเสร็จ แล้ว เม่ือมาที่อ�ำเภอโคกสูงส่ิงท่ีพลาดไม่ได้ คือ การท่องเท่ียวในอุทยาน ประวัติศาสตร์สด๊กก๊อกธม ส�ำหรับเดือนมีนาคมของทุกปีซึ่งถือได้ว่า เป็นเดือนท่ีมีความพิเศษ มีการแสดงแสง สี เสียงย้อนประวัติศาสตร์ และชมปรากฎการณ์พระอาทิตย์ขึ้นตรงประตูของปราสาท ภายในอุทยาน ประกอบไปด้วย โบราณสถานสมัยขอมที่ใหญ่ที่สุดในภาคตะวันออกและ งดงามอลงั การนัน่ คอื “ปราสาทสด๊กกอ๊ กธม”แหล่งโบราณคดที ่ีทรงคณุ ค่า เป็นศาสนสถานที่สร้างขึ้นตามลักษณะศิลปะขอมแบบคลังผสมกับบาปวน ในช่วงปลายพุทธศตวรรษที่ 16 อีกทั้งได้ส�ำรวจพบหลักศิลาจารึกท่ีส�ำคัญ สองหลัก ต้ังช่ือว่า “จารึกสด๊กก๊อกธม” ซ่ึงมีความส�ำคัญต่อการศึกษา ประวัติศาสตร์ราชวงศ์ขอมเป็นอย่างมาก นอกจากน้ันภายในยังประกอบ ไปด้วยอาคารจ�ำหน่ายสินค้าผลิตภัณฑ์ OTOP และอาคารจัดแสดง นิทรรศการภาพและห้องชมวดี ิทศั น์อีกดว้ ย บ้านหนองแวง 81

การเดินทางเม่ือออกจากหมู่บ้านผ่านซุ้มประตูวัดหนองแวง ให้เล้ียวขวา เดินทางต่อไปบนนถนนทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 348 (ถนนธนะวิถี) ประมาณ 2 กิโลเมตร เจอสี่แยกโคกไม้งาม ให้เล้ียวซ้าย เข้าสู่ถนนทางหลวงชนบท สก.3086 เดินทางตรง ต่อไปอีก 16 กิโลเมตร ระหว่างทางจะผ่านหมู่บ้านโคกไม้งาม บ้านดอนน้อยดงยาง บ้านโคกสูง บ้านละลมติม บ้านดอนไร่ฝ้าย เจอจุดผ่านด่านตรวจให้เตรียมชะลอรถ เพ่ือเลี้ยวซ้าย เข้าสู่ถนนทางหลวงชนบท สก. 3085 ระหว่างทางจะผ่าน หมู่บ้านดอนหลุม บ้านหนองเสม็ด เดินทางตรงต่อไปเจอสามแยก ให้เลี้ยวขวาเข้าสู่ถนนเทศบาลต�ำบลโคกสูง ผ่านด่านตรวจ ตชด. จากนั้น ก็จะถงึ จดุ หมายปลายทาง 82 “หมบู่ า้ นตัวอยา่ ง 4 ดี วิถีพอเพยี ง”

สระแกว้ เมอื งแหง่ ความสุขดว้ ยวถิ ีพอเพยี ง จังหวัดสระแก้ว เมอื งชายแดนแห่งความสุขและมั่นคง ถ่ินเกษตรปลอดภยั แหลง่ ท่องเท่ยี วเชงิ นเิ วศและอารยธรรมโบราณ เขตเศรษฐกิจพเิ ศษสระแกว้ ม่งั คง่ั ยัง่ ยืน บ้านหนองแวง 83

บทสง่ ท้าย ตลอดระยะเวลาท่ีได้ลงพ้ืนท่ีในการถอดบทเรียนร่วมพบปะพูดคุย กับคนในหมู่บ้าน ได้ฟังเรื่องเล่าต่าง ๆ ในอดีตอย่างเพลิดเพลิน และ เขา้ ร่วมกิจกรรมตา่ ง ๆ กบั ทางหมบู่ ้าน วัด โรงเรียน ท�ำให้พบว่า หนองแวง คือ “หมู่บ้านแห่งความสุขด้วยวิถีพอเพียง” ท่ีมีอยู่จริง อยากให้ทุกท่าน น�ำเร่ืองราวดี ๆ ของหมู่บ้านไปบอกต่อ และหากมีโอกาสสักครั้งในชีวิต ก็อยากจะเชิญชวนให้มาสัมผัสถึงวิถีชีวิตพอเพียง ได้เห็นแววตาของ ความภาคภูมิใจในภมู ปิ ัญญา แล้วคณุ จะรวู้ า่ คำ� วา่ “หมบู่ า้ นแห่งความสขุ ” เป็นเช่นไร 84 “หมู่บ้านตัวอยา่ ง 4 ดี วถิ ีพอเพียง”

บา้ นหนองแวง 85

86 “หม่บู ้านตวั อย่าง 4 ดี วถิ ีพอเพยี ง”

บา้ นหนองแวง 87

88 “หม่บู ้านตวั อย่าง 4 ดี วถิ ีพอเพยี ง”

“สระแกว้ เมอื งแห่งความสขุ ภายใต้ 4 ดี วถิ พี อเพียง (Sa Kaeo Happiness Model)” บา้ นหนองแวง 89

90 “หม่บู ้านตวั อย่าง 4 ดี วถิ ีพอเพยี ง”