OP2_รายงานผลการดำเนินโครงการยกระดับ_โคกสูง (Full Text) (1) (3)

รายงานโครงการยกระดบั คุณภาพชวี ติ ชุมชนและท้องถ่นิ (โครงการระยะที่ 1) ตาบลโนนหมากมนุ่ อาเภอโคกสงู จงั หวดั สระแก้ว อาจารย์ ดร.เจนจิรา นามี และคณะ มหาวิทยาลยั ราชภฏั วไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชปู ถมั ภ์ สระแก้ว ประจาปงี บประมาณ 2563

รายงานโครงการยกระดบั คุณภาพชีวติ ชุมชนและท้องถิ่น (โครงการระยะที่ 1) ตาบลโนนหมากมนุ่ อาเภอโคกสูง จงั หวดั สระแก้ว อาจารย์ ดร.เจนจิรา นามี อาจารยป์ ณทั สุขสรอ้ ย อาจารย์ฉัตรเกษม ดาศรี อาจารยเ์ พญ็ ศรี ชิตบุตร มหาวิทยาลัยราชภฏั วไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชปู ถมั ภ์ สระแก้ว ประจาปีงบประมาณ 2563

ก กติ ติกรรมประกาศ รายงานโครงการยกระดับคุณภาพชีวิตชุมชนและท้องถิ่น สิ่งแวดล้อม และวัฒนธรรม ในกิจกรรม สร้างความร่วมมือกับหน่วยงานราชการท่ีเก่ียวข้อง ศึกษาชุมชนและจัดทาฐานข้อมูล ตาบล และจัดทาแผนปฏิบัติการเพิ่มรายได้ยกระดบั คุณภาพชีวิตของคนในชมุ ชน ตาบลโนนหมากมุ่น อาเภอโคกสงู จังหวดั สระแก้ว (โครงการระยะที่ 1) คณะผู้ดาเนินโครงการขอขอบพระคณุ ผู้วา่ ราชการ จังหวัดสระแก้ว พัฒนาชุมชนจังหวดั และหน่วยงานราชการระดับจังหวดั สระแก้ว นายอาเภอโคกสูง สานักงานพัฒนาชุมชน สานักงานเกษตรอาเภอ และหน่วยงานราชการระดับอาเภอโคกสูง คณะผู้บริหารมหาวิทยาลยั ผู้บรหิ าร คณาจารย์ องค์การบริหารส่วนตาบลโนนหมากมนุ่ กานนั ตาบล โนนหมากมนุ่ ผู้นาชุมชนท่ใี ห้คาแนะนา และสนับสนนุ การดาเนนิ โครงการ และขอขอบคณุ ประชาชน ตาบลโนนหมากมุ่นท่ีให้ความร่วมมือในการทากิจกรรม ทาให้โครงการสามารถจัดทาแผนปฏิบัติการ เพม่ิ รายไดย้ กระดับคุณภาพชีวิตของคนในชุมชน ตาบลโนนหมากมนุ่ อาเภอโคกสงู จังหวัดสระแก้ว (โครงการระยะที่ 1) ไดส้ าเร็จลุล่วงไปด้วยดี อาจารย์ ดร.เจนจิรา นามี และคณะ มหาวิทยาลยั ราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ สระแก้ว ปีพุทธศกั ราช 2563

ข สารบญั หน้า กิตติกรรมประกาศ ก สารบัญ ข สารบัญตาราง ค สารบัญภาพ ง ส่วนท่ี 1 บทนา 1 1.1 หลกั การและเหตผุ ล 1 1.2 วตั ถุประสงคข์ องการสารวจลงพื้นท่ีชุมชนในระดับตาบล และกลุ่มเปา้ หมาย 2 1.3 ขอบเขตการสารวจลงพนื้ ท่ชี มุ ชนในระดับตาบล และกล่มุ เปา้ หมาย 2 1.4 วธิ ีการดาเนนิ การสารวจความตอ้ งการของชุมชนในระดบั ตาบล และกลมุ่ เป้าหมาย 2 1.5 เครื่องมอื ที่ใชใ้ นการสารวจความตอ้ งการของชุมชนในระดับตาบล และกล่มุ เปา้ หมาย 3 ส่วนท่ี 2 ผลการศึกษาชุมชนเบ้ืองต้นในระดับตาบล 4 2.1 ประวตั ติ าบลและหมบู่ า้ น 4 2.2 ข้อมลู ด้านสภาพนิเวศวิทยา 6 2.3 ข้อมูลดา้ นสภาพพนื้ ฐานด้านเกษตรกรรม 8 2.4 ข้อมูลด้านประชากร 10 2.5 ข้อมูลด้านสาธารณูปโภคในระดับตาบล 11 2.6 ข้อมูลดา้ นสงั คม 12 2.7 ข้อมูลด้านการศึกษา 13 2.8 ข้อมูลดา้ นการสาธารณสขุ 14 2.9 ขอ้ มลู ด้านศาสนา วฒั นธรรม ความเช่ือ และการสนั ทนาการ 15 2.10 ขอ้ มูลดา้ นเศรษฐกิจ 17 2.11 ขอ้ มลู ด้านการเมืองการปกครองทอ้ งถน่ิ 20 สว่ นที่ 3 ผลการวเิ คราะห์ศักยภาพ ปญั หา/ความตอ้ งการ และประเด็นการพัฒนาเชิงพน้ื ท่ี 22 3.1 ผลการวเิ คราะห์ศักยภาพในการพฒั นาตาบล 22 3.2 แผนทแ่ี สดงศกั ยภาพด้านตา่ งๆ ของแตล่ ะหม่บู า้ นในตาบล 27 3.3 ปญั หาและความต้องการในพื้นทตี่ าบล 27 3.4 ประเด็นการพัฒนาเชงิ พื้นท่ีตาบล 32 ส่วนท่ี 4 รูปแบบการพัฒนาชมุ ชนนวัตกรรม 34

สารบัญตาราง ค ตารางท่ี หน้า 1 รายชอื่ หมูบ่ ้านและผูใ้ หญ่บ้านตาบลโนนหมากมุ่น อาเภอโคกสงู จงั หวัดสระแก้ว 5 2 ตารางแสดงข้อมูลการทานาข้าวในพ้นื ท่ตี าบลโนนหากมุ่น 8 3 ตารางแสดงข้อมูลดา้ นการปลูกออ้ ยในพน้ื ท่ตี าบลโนนหมากมนุ่ 9 4 ตารางแสดงขอ้ มลู การปลูกมนั สาปะหลงั ในพื้นที่ตาบลโนนหมากม่นุ 9 5 แสดงขอ้ มูลประชากรในตาบลโนนหมากมนุ่ 10 6 แสดงข้อมลศูนย์พัฒนาเดก็ เลก็ กอ่ นวยั เรียน 13 7 แสดงขอ้ มลู โรงเรยี นสังกดั สานักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พืน้ ฐาน (สพฐ) 14 8 แสดงพุทธศาสนสถานและทตี่ ั้งในตาบลโนนหมากม่นุ 15

ง สารบญั ภาพ ภาพที่ หน้า 1 สดั สว่ นของประชากรทัง้ หมดของตาบลโนนหมากมุ่น อาเภอโคกสูง จงั หวัดสระแก้ว 10 2 แผนภมู ิแสดงโครงสร้างคณะผบู้ ริหารตาบลโนนหมากมุ่น 21 3 ศักยภาพชุมชนตาบลโนนหมากมุ่น อาเภอโคกสงู จังหวดั สระแก้ว หมู่ท่ี 1-6 27 4 รูปแบบการพฒั นาชุมชนนวตั กรรมตาบลโนนหมากมนุ่ 34 5 รปู แบบกิจกรรมการพฒั นาชุมชนนวัตกรรมตาบลโนนหมากมุน่ 35

ส่วนที่ 1 บทนา 1.1 หลกั การและเหตผุ ล ตามที่ภาครัฐได้เชื่อมโยงเป้าหมายการพัฒนาที่ย่ังยืนของสหประชาชาติเข้ากับแ ผน ยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี ของประเทศไทย และยุทธศาสตร์เกษตรและสหกรณ์ 20 ปี ระหว่างปี 2560 ถึง ปี 2579 โดยน้อมนาหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงท่ีเน้นการพัฒนาแบบย่ังยืนโดยคานึงถึง สง่ิ แวดลอ้ มท่อี ยู่ และใชห้ ลักการทรงงานของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพล อดุลยเดชบรม นาถบพิตร มาเป็นแนวทางในการดาเนินนโยบาย เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตและยกระดับรายได้ของ ประชาชน แก้ไขปัญหาเชิงโครงสร้างการผลิตภาคเกษตรเสริมสร้างความมั่นคงทางอาหาร พัฒนา โภชนาการและความปลอดภยั ดา้ นอาหาร เพ่ือนาไปสู่ความม่ันคง มงั่ คัง่ และยัง่ ยืนของประชาชนและ ประเทศชาติ ซึ่งสมเด็จพระเจา้ อยู่หวั มหาวชิราลงกรณ บดนิ ทรเทพยวรางกรู รัชกาลท่ี 10 ทรงมีพระ ปณิธานแน่วแน่ท่ีจะสานต่อโครงการในพระราชดาริของพระราชบิดา เพื่อช่วยเหลือประชาชนให้มี คุณภาพชวี ิตท่ดี ีขึ้น มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ เป็นมหาวิทยาลัยที่พระราชา ประสงค์ให้เป็นมหาวิทยาลัยเพื่อการพัฒนาท้องถ่ิน ตามพระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยราชภัฎ พ.ศ.2547 มาตรา 7 ท่ีระบุให้มหาวิทยาลัยเป็นสถาบันอุดมศึกษา เพื่อการพัฒนาท้องถ่ินเสริมพลัง ปัญญาของแผ่นดิน ซึ่งสอดคล้องกับแผนยุทธศาสตร์เพื่อยกคุณภาพมาตรฐานมหาวิทยาลัยราชภัฎ สู่คุณภาพเป็นเลิศ โดยมุ่งเน้นการพัฒนาคุณภาพบัณฑิตสู่นักปฏิบัติอย่างมืออาชีพ การยกคุณภาพ มาตรฐานชีวิตของชุมชน ท้องถ่ิน และพ้ืนที่ให้มีความเข้มแข็งและยั่งยืน พร้อมท้ังสอดคล้องกับ ยุทธศาสตร์มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ ในประเด็นยุทธศาสตร์ท่ี 3 การพัฒนางานพันธกิจสัมพันธ์ และถ่ายทอด เผยแพร่โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดาริ โดยมี กลยุทธ์ในการสร้างเครือข่ายชุมชนนักปฏิบัติจากภายในและภายนอก เพ่ือร่วมกันศึกษาแก้ไขปัญหา ของชมุ ชนท้องถ่ินและเสริมพลังให้ชุมชนท้องถิ่นสามารถดารงอยู่ได้อยา่ งยั่งยืน ให้ความสาคญั ในการ พฒั นาชุมชน และทอ้ งถนิ่ ดังน้ัน มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ สระแก้ว จึงได้จัดทา โครงการยกระดับคุณภาพชีวิตชุมชนและท้องถิ่น ในพ้ืนที่ ตาบลโนนหมากมุ่น อาเภอโคกสูง จังหวัดสระแก้ว โดยมีเป้าหมายเพื่อให้คนในชุมชนสามารถบริหารจัดการชีวิตตนเองได้อย่างสมดุล และมีความเหมาะสม สามารถดารงชีวิตตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ร่วมกบั การส่งเสรมิ ภูมิปัญญาท้องถ่ิน เพิ่มคุณค่าและมูลค่า เสริมเศรษฐกิจฐานรากในชุมชนให้มีความ เข้มแข็ง มั่นคง นาไปสู่การพ่ึงพาตนเองและช่วยเหลือเกื้อกูลกันในชุมชนได้อย่างยั่งยืน ส่งผลให้ชุมชนหมู่บ้านมี คณุ ภาพชวี ติ และรายได้ทเี่ พิม่ ขึน้

2 1.2 วตั ถปุ ระสงคข์ องการสารวจลงพื้นทีช่ มุ ชนในระดับตาบล และกลุ่มเป้าหมาย 1) เพ่ือสร้างความร่วมมือกับเครือข่ายประชารัฐ และหน่วยงานเอกชนในพื้นท่ีท่ีมีส่วน เก่ยี วขอ้ งกับการพฒั นาคุณภาพชวี ติ ชมุ ชนตาบลโนนหมากมุ่น อาเภอโคกสงู จังหวดั สระแกว้ 2) เพื่อสารวจบริบทชุมชน ครัวเรือนเป้าหมาย และจัดทาฐานข้อมูลตาบลโนนหมากมุ่น อาเภอโคกสงู จังหวัดสระแกว้ 3) เพ่ือจัดทาแผนปฏิบัติการเพิ่มรายได้ยกระดับคุณภาพชีวิตของคนในชุมชน ตาบล โนนหมากมุน่ อาเภอโคกสูง จงั หวัดสระแก้ว 1.3 ขอบเขตการสารวจลงพ้นื ทีช่ ุมชนในระดับตาบล และกลุ่มเป้าหมาย กลุม่ เป้าหมาย ประชาชนในพื้นท่ีชุมชนหมูท่ ่ี 1-6 ตาบลโนนหมากมุ่น อาเภอโคกสูง จังหวัด สระแกว้ ผ้เู ขา้ รว่ มโครงการ ประชาชนตาบลโนนหมากม่นุ อาเภอโคกสูง จงั หวดั สระแก้ว ระยะเวลาดาเนนิ โครงการ เดอื นพฤศจกิ ายน 2562 ถึงเดือนมกราคม 2563 1.4 วิธีการดาเนนิ การสารวจความตอ้ งการของชมุ ชนในระดับตาบล และกลุ่มเป้าหมาย การดาเนินโครงการคณะผู้ดาเนินการมุ่งเน้นการสร้างกรอบปัญหาและความต้องการของ ชุมชนระดับตาบล เพ่ือกาหนดแผนปฏิบัติการแบบมีส่วนรว่ มของชุมชนในการวางแนวทางลดปัญหา ความยากจนของประชาชนและยกระดับขีดความสามารถของเศรษฐกิจรากฐาน การจัดการ สิ่งแวดล้อม และวัฒนธรรม ตาบลโนนหมากมุ่น อาเภอโคกสูง จังหวัดสระแก้ว วิธีการการดาเนิน แผนงานเน้นไปที่การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research) ซ่ึงเป็น การบูรณาการการวิจัยแบบมีส่วนร่วม (Participatory Research) และการวิจัยเชิงคุณภาพ (Quantitative Research) เพ่ือให้ได้มาซึ่งแผนพัฒนาชุมชนที่จะสามารถลดความเหลื่อมล้าในการ ยกระดับรายได้ของประชาชนนวัตกรรมและกระบวนการทางความคิดสร้างสรรค์ท่ีจะเพ่ิมมูลค่า ทรั พ ย าก ร ที่ ไม่ก่ อประโ ยชน์ในชุ มชนให้เกิ ดปร ะโย ชน์อัน ส่ งผ ลให้ประ ชาชนมีราย ได้ที่ เพ่ิมสูงข้ึน กระบวนการลดปัญหาความยากจนที่เหมาะกบั การเข้าถงึ ของประชาชนทกุ วัยได้อย่างท่วั ถงึ และยั่งยืน และเผยแพร่องคค์ วามรู้สู่ประชาชนกล่มุ อน่ื ๆ ได้โดยมีขัน้ ตอนดงั ตอ่ ไปน้ี 1. สร้างความร่วมมือกับหน่วยงานราชการท่ีเก่ียวข้อง ดาเนินการจัดทาปฏิทินการลง พน้ื ที่ศึกษาข้อมูลและยกระดับพัฒนาคุณภาพชีวิตชุมชนและทอ้ งถนิ่ เข้าพบและแสวงหาความร่วมมือ จากหน่วยงานภาครัฐและข้อปรึกษาหารือทิศทางการพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชน ตาบล โนนหมากมุ่น อาเภอโคกสูง จังหวัดสระแก้ว ได้แก่ นายอาเภอ ส่วนงานปกครองอาเภอ พัฒนาการ อาเภอ เกษตรอาเภอ ณ ท่ีวา่ การอาเภอโคกสงู จงั หวัดสระแก้ว กานัน และ องค์การบริหารส่วนตาบล โนนหมากมุ่น เพ่ือขอปรึกษาหารือ เก่ียวกับทิศทางการดาเนินโครงการ และขอฐานข้อมูลตาบล เบอ้ื งตน้

3 2. ศึกษาชุมชนและจัดทาฐานข้อมูลตาบล ดาเนินการประมวลผลรวบรวมข้อมูลจาก เอกสารฐานข้อมูลที่เกี่ยวข้องของตาบลโนนหมากมุ่น อาเภอโคกสงู จังหวัดสระแกว้ โดยใช้ขอ้ มูลจาก บัตรสวัสดิการแห่งรัฐและเกณฑ์ความจาเป็นขั้นพื้นฐาน (จปฐ.) ท่ีตกเกณฑ์ของพัฒนาการจังหวัด จัดประชุมผู้นาชุมชนท้ังตาบลโนนหมากมุ่น ได้แก่ ผู้ใหญ่บ้านและผู้นาชุมชนตัวแทนหมู่ละ 3 คน เพอื่ วางกรอบในการพัฒนารว่ มกนั รวมทั้งคดั เลอื กเป้าหมายในการพัฒนาศกึ ษาพนื้ ที่ เยีย่ มชมรวบรวม ขอ้ มูลภาคสนามจากพน้ื ท่ีของตาบลรว่ มกับเครือขา่ ยประชารัฐ 2 คร้ัง ในการเก็บข้อมูล OP3 รวมท้ัง ศึกษาบริบทชุมชนในภาพรวม ศึกษา ประเมินศักยภาพ ปัญหา ทุนของชุมชน จัดทารายงานผล การศึกษาชุมชน และครัวเรือนเป้าหมาย จัดทาฐานข้อมูลตาบล (OP2 และ OP3) และประชุมเชิง ปฏบิ ตั กิ ารแบบมีส่วนร่วมเพื่อ (PAR) กาหนดแผนการพฒั นาชุมชนร่วมกบั คนในชุมชน และครวั เรือน เปา้ หมายในตาบลโนนหมากมุน่ อาเภอโคกสูง จังหวดั สระแก้ว 3. จดั ทาแผนปฏบิ ัตกิ ารเพิ่มรายได้ยกระดบั คุณภาพชีวิตของคนในชุมชน ซึ่งขัน้ ตอนน้จี ะ ดาเนินการในระยะท่ี 2 ของการดาเนนิ งานโครงการ 1.5 เคร่ืองมือทใ่ี ช้การสารวจความต้องการของชมุ ชนในระดับตาบล และกล่มุ เปา้ หมาย การดาเนินโครงการ เก็บข้อมูลพื้นฐานชุมชนจากหน่วยงานราชการระดับจังหวัด อาเภอ และตาบล ซ่ึงเป็นข้อมูลทุติยภูมิ นาข้อมูลที่ได้วางแผนลงพ้ืนที่เพ่ือเก็บข้อมูลปฐมภูมิ โดยใช้แบบ สมั ภาษณ์เจาะลกึ แบบมีโครงสร้าง (OP3-2) แบบสอบถาม (OP3-1) การสนทนากลมุ่ การสังเกต แบบ สารวจข้อมูล และแผนผังชุมชน เปน็ ต้น

4 สว่ นท่ี 2 ผลการศกึ ษาชุมชนเบ้อื งตน้ ในระดับตาบล 2.1 ขอ้ มูลทัว่ ไปของชมุ ชนในระดับตาบล 2.1.1 ประวัติตาบลและหมบู่ า้ น เดิมตาบลโนนหมากมุ่นเป็นหมู่บ้านในเขตการปกครองของอาเภอโคกสูง สภาพภูมิ ประเทศส่วนใหญ่อยู่ในสภาพที่เป็นท่ีราบและลาดเทไปทางทิศตะวันออกสู่ประเทศสาธารณรัฐ ประชาธิปไตยกัมพูชา ซ่ึงตาบลโคกสูง ขึ้นการปกครองกับอาเภอตาพระยา จังหวัดปราจีนบุรี สภาพ พ้ืนท่ีแต่เดิมมีสภาพเป็นป่าโปร่ง ปี พ.ศ. 2507 ซ่ึงตาบลโนนหมากมุ่นเป็นตาบลที่แยกการปกครอง มาจากตาบลโคกสูงเมื่อเดอื นมิถนุ ายน 2533 มหี มบู่ ้านในเขตปกครองจานวน 6 หมูบ่ ้าน ทต่ี ัง้ หม่บู ้าน ติดต่อแนวชายแดนไทย-กัมพูชา ประชากรนับถือศาสนาพุทธและใช้ภาษาอีสานเป็นภาษาพูด ถกู ประกาศเปน็ เขตป่าสงวนแห่งชาตปิ ่าเขาฉกรรจ์ฝ่งั เหนือ และปา่ สงวนแห่งชาตปิ ่าโคกสูง ประชากร แต่เดิมเป็นคนที่มีวัฒนธรรมไทย-เขมร กระจายอยู่ตามชุมชนต่าง ๆ จานวนไม่มากนัก ต่อมา มีประชาชนจากภาคอีสานอพยพเข้ามาต้ังถิ่นฐาน ตาบลโคกสูง ถูกแยกออกจากอาเภออรัญประเทศ ไปรวมเป็นกง่ิ อาเภอตาพระยาและอาเภอตาพระยาตามลาดับ เมื่อพื้นที่มีความเจริญเติบโต มีจานวน ประชากรเพมิ่ มากขนึ้ ทาใหป้ ระชาชนไม่ได้รบั ความสะดวกในการติดตอ่ ราชการ จงั หวดั สระแกว้ จึงขอ แยกตาบลโนนหมากมุ่นชายแดนท่ีมีพรมแดนติดกับประเทศกัมพูชา (ติดกับอาเภอสวายเจ๊ก และ อาเภอโอโจโรว จังหวัดบันเตียเมียนเจย) เม่ือเกิดเหตุสงครามภายในกัมพูชาในช่วงปี 2518-2526 พ้ืนท่ีตาบลโนนหมากมุ่น ได้รับผลกระทบจากภาวะสงคราม ราษฎรตามหมู่บ้านชายแดนประสบภัย สงครามสญู เสียชีวติ และทรัพยส์ ินเหตุการณ์เมือ่ ทหารเวยี ดนามบุกล้าแดนและเกิดการต่อสู้ทบี่ ้านโนน หมากมุ่น ตาบลโนนหมากมุ่น จนกลายเป็นเหตุการณ์ตานานวีรกรรมความสาคัญของพ้ืนที่ คือ “ยุทธการโนนหมากมุ่น” และสงครามดังกล่าวได้ทาให้เกิดปัญหาเส้นเขตแดนข้ึนจนถึงปัจจุบัน เนือ่ งจากราษฎรชาวกัมพูชาอพยพเข้ามาอยู่ในประเทศไทยบริเวณบ้านหนองจาน ตาบลโนนหมากมุ่น อาเภอโคกสูง และหลังจากสงครามสงบราษฎรชาวกัมพูชาก็ยังไม่ได้อพยพกลับออกไป ทาให้ใน ปัจจุบันเกดิ ปญั หา การปกั ปนั เขตแดนบริเวณหลกั เขตแดนท่ี 46-48 ตาบลโนนหมากมุ่น อาเภอโคกสูง จังหวัดสระแกว้ แตป่ ัญหาดงั กลา่ วก็มิได้ทาให้ความสัมพันธ์ฉนั ท์ญาติมติ รพี่น้องระหว่างประชาชนของ ทั้งสองประเทศเปล่ียนแปลงไป ยังเหมือนเดิม มีการค้าขายแลกเปลี่ยนสินค้า ประเภทเคร่ืองอุปโภค บริโภค ข้าว พืชไร่ เกิดตลาดการค้าชายแดนท่ีบ้านโนนหมากมุ่น ตาบลโนนหมากมุ่น จวบจนถึง ปจั จุบนั เนอ่ื งจากอาเภอโคกสงู ยังไม่มกี ารเปิดจดุ ผ่อนปรนการค้าชายแดน การประกอบอาชีพค้าขาย ตามแนวชายแดนจึงมีลักษณะลักลอบค้าขาย ขาดความม่ันคง ทิศทางและโอกาสในการพัฒนา ทางอาเภอโคกสูงและจังหวัดสระแก้วจึงพยายามดาเนินการผลักดันเพื่อใ ห้มีการเปิดจุดผ่อน ปร น ดังกล่าวเกิดขึ้น เพ่ือเป็นการขับเคล่ือนการพัฒนาเศรษฐกิจในพื้นที่ของอาเภอโคกสูงต่อไป ซึ่งจัดเป็น

5 ยุทธศาสตร์ในการพัฒนาอาเภอเชิงบูรณาการท่สี าคญั สภาพพ้นื ทคี่ อ่ นขา้ งแห้งแล้ง ลาน้าทส่ี าคัญ มอี ยู่ 3 สาย คือ คลองยาง ห้วยหินตั้ง และคลองนางงาม มีอาณาเขตพื้นท่ีอยู่ติดกันในระดับท้องถิ่นที่ ใกลเ้ คยี ง จังหวัดใกลเ้ คยี ง และประเทศใกล้เคียง ดังน้ี ทิศเหนือ ติดต่อกบั ตาบลโคกสูง อาเภอโคกสงู จงั หวดั สระแกว้ ทิศตะวนั ออก ตดิ ตอ่ กับสาธารณรัฐประชาธิปไตยกมั พูชา ทศิ ใต้ ติดตอ่ ตาบลป่าไร่ และตาบลหนองสงั ข์ อาเภออรญั ประเทศ จังหวดั สระแก้ว ทศิ ตะวันตก ตดิ ต่อกบั บา้ นหนองมว่ ง อาเภอโคกสูง จงั หวดั สระแกว้ โดยตาบลโนนหมากมุ่นมีเนื้อที่ท้ังหมด 36.60 ตารางกิโลเมตร โดยมีพื้นที่แยกเป็นราย หมบู่ า้ น ดังน้ี ตารางที่ 1 รายชอื่ หมู่บ้านและผ้ใู หญบ่ า้ นตาบลโนนหมากมนุ่ อาเภอโคกสงู จังหวดั สระแกว้ หมูท่ ่ี ชอื่ หมู่บ้าน ผ้ใู หญ่บา้ น 1 บา้ นโนนหมากม่นุ นายวทิ ูลย์ ศรีสุทร 2 บ้านโนนสูง นายบวั ลา กาพิมาย 3 บ้านหนองจาน นายสมพงษ์ กนั สาอางค์ 4 บ้านกดุ ผอื นายสมศกั ด์ิ คาสุขสวสั ดิ์ 5 บา้ นอ่างศิลา นายศกั ดิ์ชาญ เสมาทอง 6 บ้านศิลารตั น์พัฒนา นายสุริ จนั ทร์นอก 2.1.2 เหตุผลในการเลือกตาบล และกลุ่มเปา้ หมาย การเรมิ่ ต้น ลกั ษณะการตั้งถิน่ ฐานและ การขยายตวั ของตาบลและหมูบ่ ้าน ตาบลโนนหมากมุ่น เป็นตาบลที่มีที่ตั้งติดกับประเทศกัมพชู า (ติดกับอาเภอสวายเจ๊ก และ อาเภอโอโจโรว จังหวัดบันเตียเมียนเจย) ซึ่งมีการค้าขายแลกเปล่ียนสินค้า ประเภทเคร่ืองอุปโภค บริโภค ขา้ ว พืชไร่ เกิดตลาดการค้าชายแดนทบ่ี ้านโนนหมากมุ่น ตาบลโนนหมากมนุ่ ทาให้เศรษฐกิจ ทางการคา้ ร่งุ เรืองและสง่ ผลให้ชาวบ้านมอี าชพี ค้าขายท่ีมัน่ คงและมรี ายได้หมุนเวียนภายในตาบลโนน หมากมุ่นอย่างมั่งคั่ง และในตาบลโนนหมากมุ่นยังไม่มีการเปิดจุดผ่อนปรนการค้าชายแดน การ ประกอบอาชีพค้าขายตามแนวชายแดนจึงมีลักษณะลักลอบค้าขาย ขาดความม่ันคง ทิศทางและ โอกาสในการพฒั นา ทางอาเภอโคกสูงและจังหวัดสระแก้วจึงพยายามดาเนินการผลักดันเพื่อให้มีการ เปิดจดุ ผอ่ นปรนดงั กล่าวเกิดขนึ้ เพ่อื เป็นการขับเคล่ือนการพฒั นาเศรษฐกิจในพ้นื ท่ีของอาเภอโคกสูง ตอ่ ไป 2.1.3 การสืบเนื่องและการเปลี่ยนแปลงเหตุการณ์สาคัญท่ีเกิดขึ้นท้ัง 4 มิติ ได้แก่ มิติด้าน เศรษฐกิจ มติ ดิ า้ นสขุ ภาพ มิตดิ ้านสง่ิ แวดลอ้ ม และมติ ิดา้ นสงั คม

6 ตาบลโนนหมากมนุ่ มีตลาดการค้าขายแลกเปล่ยี นสนิ ค้า ประเภทเคร่ืองอุปโภคบริโภค ขา้ ว พืชไร่ เกิดตลาดการค้าชายแดนที่บ้านโนนหมากมุ่น ตาบลโนนหมากมุ่น ทาให้เศรษฐกิจทางการค้า รุ่งเรืองและส่งผลให้ชาวบ้านมีอาชีพค้าขายท่ีมนั่ คงและมีรายได้หมุนเวียนภายในตาบลโนนหมากมนุ่ อย่างมั่งค่ัง และในตาบลโนนหมากมุ่นยังไม่มีการเปิดจุดผ่อนปรนการค้าชายแดน เนื่องจากการ ขยายตวั ของเศรษฐกจิ ค่อนข้างดี มกี ารขยายตัวอย่างตอ่ เนือ่ ง ในตลาดการคา้ ชายแดน ในปจั จบุ ันทาง อาเภอโคกสงู ไดม้ กี ารพลกั ดันให้เกิดจุดผ่อนปรนการค้าชายแดน ส่งผลใหต้ าบลโนนหมากมุ่นมีการซ้ือ ขายแลกเปล่ียนสินค้า จากประเทศกัมพูชา ต่อสัปดาห์มีคนมาซื้อขายแลกเปลี่ยนต่ากวา่ 10,000 คน ทาใหช้ าวบ้านในตาบลมีรายได้เพม่ิ ขึน้ ลกั ษณะทตี่ งั้ ถิ่นฐานส่วนใหญ่เป็นเขตตดิ ตอ่ กับประเทศกัมพูชา การขยายตวั ของตาบลยังไม่คอ่ ยมากนกั จานวนหมบู่ า้ นมี 6 หมู่ ประชากรทง้ั หมดในตาบล ประมาณ 2 พนั กวา่ คน 2.2 ขอ้ มลู ดา้ นสภาพนิเวศวิทยา 2.2.1 สภาพทางภมู ิประเทศ และภูมอิ ากาศ เดิมตาบลโนนหมากมุ่นเป็นหมู่บ้านในเขตการปกครองของอาเภอโคกสูงและเพื่อให้การ ปกครองเป็นเปน็ โดยทว่ั ถงึ ประชากรในพน้ื ที่ จึงได้ประกาศตาบลโนนหมากม่นุ มีพน้ื ท่ที งั้ หมด 36.60 ตารางกิโลเมตร พนื้ ที่ส่วนใหญเ่ ปน็ พืน้ ท่ีราบลาดเอยี งไปทางทิศตะวนั ออกสปู่ ระเทศกมั พชู า สภาพดิน ในพ้ืนทคี่ อ่ นข้างแห้ง ดินไม่อมุ้ น้า ลานา้ ที่สาคญั มีทั้งหมด 3 สาย คือ คลองยาง ห้วยหินต้งั และคลอง นางาม โดยพ้นื ทตี่ าบลโนนหมากมุ่นมอี าณาเขตตดิ ต่อกับพ้นื ท่ีอนื่ ๆ ดงั น้ี ทศิ เหนือ ตดิ กับ ตาบลโคกสงู อาเภอโคกสงู จงั หวดั สระแกว้ โดยมีแนวเขตเรม่ิ ตน้ จากหลัก ไม้แก่นซ่ึงปักอยู่ทางทิศใต้ของทางเกวียน ซ่ึงเป็นจุดแบ่งเขตบ้านอ่านศิลากับบ้านโคกไมง้ าม บริเวณ พกิ ดั TA 430280 ไปทางทิศตะวนั ออกตามแนวด้านทิศใต้ของทางเกวียน ซง่ึ เปน็ จุดแบง่ เขตบา้ นโคก สูงกับบ้านโนนหมากมุ่น บริเวณพิกัด TA 501264 ไปทางทิศตะวันออกเฉียงเหนอ ตามแนวหลักไม้ แกน่ ซึ่งปกั ไวเ้ ปน็ ระยะถึงหลกั ไมแ้ ก่นปักอย่ฝู ง่ั ตะวนั ตกของถนนทางหลวงแผน่ ดนิ สายสแี่ ยกโคกสูงถึง บ้านหนองจานทางทิศตะวันออกเฉียงเหนอื ตามแนวหลักแบ่งเขตบ้านโนนสูงกับบ้านโคกสูง ซึ่งเป็น ระยะถงึ คลองยุทธศาสตร์ บรเิ วณพกิ ดั TA 530277 ไปทางทศิ ตะวันออกตามแนวทางเดินเท้าถึงหลัก ไม้แก่นตามแนวพรมแดนไทย – กัมพูชา บริเวณพิกัด TA 555278 รวมระยะทาด้านทิศเหนือ ประมาณ 14 กิโลเมตร ทศิ ตะวันออก ตดิ กบั ประเทศกัมพชู า ทิศใต้ ติดกับ ตาบลป่าไร่ อาเภออรัญประเทศ จังหวัดสระแก้ว โดยมีแนวเขตเริ่มต้นจาก บริเวณพิกัด TA 467195 ไปทางทิศตะวนั ตกเฉยี งเหนอื ตามแนวเส้นแบ่งเขต อาเภออรญั ประเทศกับ อาเภอโคกสูง สิน้ สุดทลี่ าห้วยนางามตามแนวเส้นแบ่งเขต พกิ ัด TA 402258 รวมระยะทางดา้ นทิศใต้ 10 กโิ ลเมตร

7 ทศิ ตะวนั ตก : ตดิ ตอ่ บา้ นหนองม่วง อาเภออรญั ประเทศ จังหวดั สระแก้ว เรม่ิ ตน้ จากลาหว้ ย นางามตามแนวเส้นแบ่งเขตอาเภออรัญประเทศกับอาเภอโคกสูง พิกัด TA 402258 ไปทางทิศ ตะวนั ออกเฉียงเหนอื ตามแนวเดนิ เทา้ ข้ามถนนสายบ้านหนองแอก – บ้านหนองจาน ถงึ หลักไม้แกน่ ที่ ปักอยู่ทางทิศใต้ของทางเกวียน ซ่ึงเป็นจุดแบ่งเขตบ้านอ่างศิลากับบ้านโคกไม้งาม พิกัด TA 430280 รวมระยะทางด้านทิศตะวนั ตกประมาณ 4 กิโลเมตร 2.2.2 สภาพทางนเิ วศวทิ ยาจาเพาะ สภาพพื้นที่ท่ัวไปขององค์การบรหิ ารส่วนตาบลโนนหมากมุ่น มีสภาพท่ัวไปของพื้นที่เปน็ ท่ี ราบและลาดเทไปทางทิศตะวันออกสู่ประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตยกัมพูชา สภาพพ้ืนท่ีค่อนข้าง แหง้ แล้ง ลานา้ ท่ีสาคัญ มีอยู่ 3 สาย คอื คลองยาง, หว้ ยหินต้ัง, คลองนางงาม 2.2.3 สภาพการเปลีย่ นแปลงทมี่ ผี ลกระทบต่อชมุ ชน สภาพอากาศทั่วไปของเขตพืน้ ท่ีตาบลโนนหมากมนุ่ สามารถแบ่งฤดูกาลออกได้เป็น 3 ฤดู ดังน้ี ฤดรู ้อน เรม่ิ ประมาณกลางเดอื นกุมภาพันธถ์ งึ กลางเดอื นพฤษภาคม ฤดีนล้ี มฝ่ายใต้และ ลมตะวันออกเฉียงใต้พัดปกคลุม อุณหภูมิเร่ิมสูงข้ึนทาให้มีอากาศร้อนอบอ้าวทั่วไป โดยเฉพาะเดือน เมษายนเป็นเดือนทม่ี อี ากาศร้อนจัดทส่ี ุดในรอบปี ฤดูฝน เร่ิมตั้งแต่กลางเดือนพฤษภาคม ถึงกลางเดือนตุลาคม ซึ่งเป็นระยะท่ีมรสุม ตะวันตกเฉียงใต้พัดเข้าสู่ประเทศไทย อากาศจะเร่ิมชุ่มช้ืนข้ึนและมีฝนตกชุกตั้งแต่เดือนพฤษภาคม เปน็ ต้นไป โดยมฝี นตกหนาแนน่ ในช่วงเดือนสงิ หาคมและกนั ยายน ฤดูหนาว เริ่มต้นต้ังแต่เดือนตุลาคมถึงกลางเดือนกุมภาพันธ์ ซึ่งเป็นมรสุ ม ตะวันออกเฉียงเหนือพัดเข้าปกคลุม โดยบริเวณความกดอากาศสูงจากประเทศจีนที่มีคุณสมบัติเย็น และแห้งจะแผ่ลงมาปกคลุมประเทศไทย แต่อากาศไม่หนาวเย็นมากนัก เน่ืองจากอยู่ในละติจูดท่ี คอ่ นข้างหา่ งไกลจากศูนยก์ ลางของบริเวณความกดอากาศสงู และมีเทอื กเขาทางตอนเหนือของจังหวัด ขวางก้นั มวลอากาศเยน็ ท่แี ผ่ลงมาจงึ ไม่หนาวเยน็ มาก 2.2.4 ลักษณะของดิน สภาพดินในเขตตาบลโนนหมากมุ่น มีลักษณะเป็นที่ราบลุ่ม ดิน เหนียวปนทราย 2.2.5 ลักษณะของแหล่งน้า มีแหล่งน้าท่ีใช้สาหรับอุปโภคบริโภค จานวน 6 แห่ง โดยแหล่งน้าท้ัง 6 แห่งเคยเป็นแหล่งน้าท่ีเกิดขึ้นตามธรรมชาติและองค์การบริหารส่วนตาบลโนน หมากมุ่นไดด้ าเนนิ การขุดลอกแหล่งน้าและก่อสร้างฝายก้ันน้าเพ่ือเพียงพอกับการอุปโภคและบริโภค ของประชาชน ดงั น้ี แหลง่ นำ้ ธรรมชำติ ลาห้วย/ลาน้า 3 สาย บึง, หนอง 3 แห่ง

8 แหลง่ นำ้ ทส่ี ร้ำงขนึ 2 แหง่ บอ่ นา้ ต้ืน 26 แห่ง ฝาย 4 แหง่ สระนา้ 15 แห่ง บอ่ โยก 3 แหง่ ระบบประปา 6 แหง่ ทานบดินก้ันน้า 2.2.6 ลักษณะของไม้/ป่าไม้ ในเขตองค์การบริหารส่วนตาบลโนนหมากมุ่น มีป่าชุมชน 1 แหง่ คอื ป่าโคกหนองรงั 2.3 ขอ้ มลู ด้านสภาพพ้ืนฐานด้านเกษตรกรรม ในเขตพื้นท่ีองค์การบริหารส่วนตาบลโนนหมากมุ่น ประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพ เกษตรกรรม โดยมีกิจกรรมการเกษตรที่สาคัญ ได้แก่ ทานาเพ่ือการบริโภคเอง รองลงมา คือ ทาไร่ อ้อย และการทาไร่มันสาปะหลัง สามารถแยกพ้ืนที่การทาการเกษตรในด้านต่าง ๆ ได้ดังตาราง ตอ่ ไปน้ี ตารางท่ี 2 ตารางแสดงข้อมลู การทานาขา้ วในพน้ื ที่ตาบลโนนหากมุ่น ในเขตชลประทาน นอกเขตชลประทาน หมู่บ้าน จานวน ตน้ ทุนเฉลย่ี จานวนพน้ื ที่ ต้นทนุ เฉล่ีย พื้นที่ (ไร่) (กก./ไร)่ (ไร่) (กก./ไร่) บ้านโนนหมากมุ่น - - 2,203 1,200 บ้านโนนสูง - - 2,042 1,200 บ้านหนองจาน - - 1,463 2,002 บา้ นกุดผือ - - 1,986 2,210 บ้านอ่างศลิ า - - 898 1,100 บ้านศลิ ารัตน์พฒั นา - - 966 2,000 รวม - - 9,558 9,712

ตารางที่ 3 ตารางแสดงข้อมลู ดา้ นการปลกู ออ้ ยในพืน้ ทตี่ าบลโนนหมากมนุ่ 9 หมู่บ้าน จานวนพื้นท่ี (ไร)่ ตน้ ทุนเฉลยี่ ราคาขายเฉลีย่ (กก./ไร่) (กก./ไร่) 4,000 บ้านโนนหมากมนุ่ 1,370 4,700 - - บา้ นโนนสงู -- - 4,500 บา้ นหนองจาน -- 4,500 13,000 บ้านกุดผอื 70 11,482 บา้ นอา่ งศลิ า 2,020 3,000 บ้านศิลารตั น์พัฒนา 1,532 5,000 รวม 4,992 24,182 ตารางท่ี 4 ตารางแสดงขอ้ มูลการปลกู มนั สาปะหลงั ในพ้นื ที่ตาบลโนนหมากมนุ่ หมูบ่ ้าน จานวนพ้นื ที่ (ไร)่ ตน้ ทนุ เฉลี่ย ราคาขายเฉลย่ี (กก./ไร)่ (กก./ไร่) บ้านโนนหมากมุ่น 136 2,000 6,000 บ้านโนนสงู 55 3,000 4,000 บ้านหนองจาน - - บ้านกุดผือ 121 - - บ้านอา่ งศิลา 50 1,820 3,000 บา้ นศิลารัตนพ์ ัฒนา 1,532 3,500 4,500 รวม 1,894 5,000 17,500 15,320 ทัง้ นี้ ประชาชนในตาบลโนนหมากมุ่นจะใชว้ ธิ กี ารจัดสรรพ้นื ท่ีในการทาการเกษตรทัง้ ทานา ข้าว ปลูกอ้อย และปลูกมันสาปะหลัง โดยไม่มีการหมุนเวียนปลูกพืน้ อ่ืน ๆ ในพ้ืนที จะใช้วิธีการปลูก พชื เดมิ ซ้า ๆ ในพืน้ ทเ่ี ดมิ ทาให้คณุ ภาพของดนิ เส่อื ม ทัง้ นีใ้ นพื้นที่ท่ปี ลูกอ้อย พอถงึ ฤดเู กบ็ เก่ยี วกจ็ ะใช้ วิธีการเผาใบอ้อยก่อนตัดลาต้นส่งขายให้กับโรงงาน และในพ้ืนท่ีนาข้าวจะทานาปีละคร้ัง โดยเริ่มไถ ดินและหว่านเมล็ดพันธ์ุข้าวในช่วงเดือนพฤษภาคม ซึ่งในการทานาจะอาศัยน้าฝนเป็นหลัก ทาให้ ในชว่ งปีทป่ี ระสบสภาพปญั หาแลง้ ฝนไม่ตกตามฤดูกาล จะทาให้ขา้ วได้ผลผลิตนอ้ ยตามปรมิ าณน้าฝน ในแต่ละปี และปัญหาที่ทุกชุมชนประสบ คือ ราคาสินค้าทางการเกษตรตกต่า ส่งผลให้ ข้าว อ้อย มันสาปะหลงั ราคาไมด่ ีและผลกาไรไม่คุม้ ทนุ บ้างในบางปี

10 2.4 ขอ้ มลู ดา้ นประชากร 2.4.1 จานวนครัวเรือน จานวนประชากร เพศ อายุ ตารางท่ี 5 แสดงขอ้ มลู ประชากรในตาบลโนนหมากมุน่ หม่ทู ่ี ชอ่ื หมบู่ ้าน จานวนครัวเรือน หญิง (คน) ชาย (คน) รวมประชากร 1 บา้ นโนนหมากมุ่น 289 438 423 ทั้งหมด (คน) 867 2 บ้านโนนสงู 158 222 206 428 3 บ้านหนองจาน 107 164 144 208 4 บ้านกดุ ผือ 138 251 234 485 5 บา้ นอา่ งศิลา 199 316 320 636 6 บ้านศลิ ารตั นพ์ ฒั นา 170 280 305 585 รวมทั้งสนิ้ 1,061 1,671 1,632 3,209 ข้อมูลจากสานกั ทะเบยี นอาเภอโคกสงู ณ เดือน มถิ นุ ายน พ.ศ.2562 (แผนพัฒนาตาบลโนนหมากมนุ่ , 2562) สดั สว่ นของประชากรท้ังหมด สามารถแบ่งออกเป็นช่วงอายุ ได้ดังนี้ ร้อยละ18.04 ร้อยละ4.59 ร้อยละ11.19 เด็กแรกเกิด-5ปี เดก็ อายุ 6-15 ปี ร้อยละ66.19 วยั แรงงาน 15-59 ปี ผู้สงู อายุ อายุ 60 ปีข้นึ ไป ภาพที่ 1 สัดส่วนของประชากรท้งั หมดของตาบลโนนหมากมุน่ อาเภอโคกสงู จงั หวดั สระแก้ว (อ้างอิงจากข้อมลู ความจาเปน็ พนื้ ฐานตาบลโนนหมากมนุ่ ปี พ.ศ.2562)

11 2.5 ขอ้ มูลด้านสาธารณูปโภคในระดับตาบล 2.5.1 การคมนาคม การติดตอ่ ส่อื สารภายในและภายนอกตาบล การคมนาคมทางรถยนต์ การคมนาคมติดต่อระหว่างอาเภอและจังหวัด รวมท้ังการ คมนาคมภายในตาบลและหมู่บ้านตามทางหลวงชนบท หมายเลข 3381 (ส่ีแยกโคกสูง–โนนหมากมุ่น –หนองแอก) สาหรบั เส้นทางเชอ่ื มตอ่ ระหวา่ งตาบลและหม่บู า้ น เปน็ สภาพถนนลาดยาง 1 สาย 2.5.2 การมีไฟฟ้าใช้ในตาบลและการเปลย่ี นแปลงทมี่ ตี อ่ ชมุ ชนในตาบล การขยายเขตไฟฟ้าในปัจจุบันมีไฟฟ้าใช้ทุกครัวเรือน มีหน่วยบริการผู้ใช้ไฟฟ้า สังกัดการ ไฟฟ้าส่วนภูมิภาคอาเภออรัญประเทศ จานวน 1 แห่ง ปัญหาในการใช้ไฟฟ้าคือไฟฟ้าส่องสว่างทาง หรือท่สี าธารณะยงั ไมส่ ามารถดาเนินการครอบคลมุ พืน้ ทไี่ ด้ทั้งหมด เน่อื งจากพ้ืนทท่ี ม่ี ีความตอ้ งการให้ ติดตั้งไฟฟ้าส่องสว่างน้ันยังไม่เป็นที่สาธารณะ องค์การบริหารส่วนตาบลจึงไม่สามารถดาเนินการได้ เช่นเดียวกับถนน การแก้ปัญหาคือ ประสานความรว่ มมือกันในหลายฝ่าย เพื่อที่จะทาความเข้าใจกับ ประชาชนในพื้นท่ี และวิธีการที่จะดาเนินการแก้ไขอย่างไร ท้ังนี้ องค์การบริหารส่วนตาบลก็ได้ต้ัง งบประมาณในส่วนนี้ไว้แล้ว และได้แจ้งประชาสัมพันธ์ให้ประชาชนได้รบั ทราบถึงเหตุผลเพ่ือที่จะได้ ชว่ ยกนั แก้ไขปัญหาให้กับประชาชน 2.5.3 การมปี ระปาในตาบลและการเปลีย่ นแปลงท่มี ีต่อชุมชนในตาบล การประปาของตาบลโนนหมากมนุ่ ทง้ั 6 หมบู่ ้านในตาบลโนนหมากมนุ่ ใช้ระบบประปาของ หมู่บ้าน ซึ่งในปี พ.ศ. 2561 ท่ีผ่านมามีบางหมู่บ้านประสบปัญหาภัยแล้ง ทางองค์การบริหารส่วน ตาบลโนนหมากมุ่นได้แก้ไขปญั หาโดยการใช้เครอ่ื งสูบนา้ จากสระหลวงไปเติมในสระที่ใช้น้าทาระบบ ประปาในชมุ ชนทาให้สามารถแกไ้ ขปญั หาให้ประชาชนในพ้นื ทที่ ่ีประสบปัญหาได้ และองค์การบรหิ าร ส่วนตาบลได้นาโครงการเกี่ยวกับการพัฒนาแหล่งนา้ บรรจุไวใ้ นแผนพฒั นาท้องถ่ินเพื่อท่ีจะพจิ ารณา ดาเนินการในปีต่อไป เมื่อมีงบประมาณและความจาเป็นก็สามารถดาเนินโครงการได้ต่อเนื่อง เพื่อ ตอบสนองตอ่ ความตอ้ งการของประชาชน 2.5.4 การเข้าถงึ อินเทอรเ์ น็ตและการใช้ประโยชนจ์ ากอินเทอรเ์ น็ต จากแหล่งอินเทอร์เน็ต ได้แก่ โทรศัพพ์เคลื่อนท่ี โทรศัพพ์บ้าน และระบบอินเทอร์เน็ต เครอื ขา่ ยปะชารัฐ เปน็ ตน้ 2.5.5 ไปรษณยี ์หรือการสื่อสารหรอื การขนสง่ และวัสดุ ครภุ ณั ฑ์ องค์การบริหารส่วนตาบลโนนหมากมุ่น ไม่มีไปรษณีย์ แต่มีบริการไปรษณียจ์ ากไปรษณีย์ ประจาอาเภอ มีจานวน 1 แห่ง เปิดให้บริการ ตั้งแต่เวลา 08.00-16.00 น. ในวันจันทร์–เสาร์ (วนั เสารค์ รง่ึ วัน) หยุดวนั อาทิตย์ อ่นื ๆ มหี อกระจายขา่ วประจาหมบู่ ้านมีครบทั้ง 6 หมู่บา้ น และมีบรกิ ารให้ใช้อินเตอร์เน็ต ฟรี ทีส่ านักงานองคก์ ารบริหารสว่ นตาบลโนนหมากมุ่น

12 2.6 ข้อมูลด้านสังคม 2.6.1 ลักษณะของครอบครัว ครอบครัวเดย่ี ว ครอบครัวขยาย ลกั ษณะของครอบครวั ของชมุ ชนตาบลโนนหมากมุ่นเปน็ ลักษณะทัง้ ครอบครัวเด่ียว และอยู่ รวมเปน็ ครอบครวั ใหญ่ในบา้ นหลังเดยี ว ซง่ึ ในครอบครวั ใหญอ่ าจจะมีทง้ั แบบอยู่กบั ครอบครัวฝ่ายชาย หรือ อยู่กบั ครอบครวั ฝา่ ยหญิง 2.6.2 การตดั สนิ ใจและการจัดการในครอบครัวการเลอื กคคู่ รองและการแต่งงาน ในส่วนของการตัดสินใจและการจัดการในเหตุการณ์ใด ๆ น้ัน สมาชิกในครอบครัวจะ มีส่วนร่วมในการตัดสินใจ โดยจะยึดหลักประชาธิปไตย ทั้งน้ีในบางสถานการณ์ผู้นาครอบครัวแตล่ ะ ครอบครัวจะมีอานาจในการผตู้ ดั สนิ ใจขึน้ อยู่กบั สถานการณ์ การเลอื กคู่ครองและการแตง่ งานจากการสารวจยงั ไม่พบปญั หาในครอบครัว อย่างไรก็ตาม สมาชิกในชุมชนท่ีหย่าร้าง ต้องเล้ียงบุตรด้วยตนเอง สามารถทางานและส่งเสียเลี้ยงดูบุตรหลาน รวมถึงคนในครอบครัวได้ การตัดสินใจเลือกคูค่ รองเปน็ แบบอิสระ แต่ยงั คงไว้ซ่งึ ประเพณีอนั ดีงามของ ไทย และคานงึ ถึงความแตกต่างตา่ งทางเช้ือชาติและศาสนาอกี ดว้ ย 2.6.3 ความสมั พันธ์ระหว่างสมาชิกครอบครัวซง่ึ ไปทางานท่ีอืน่ ในกรณีท่ีครอบครัวที่ต้องมีสมาชิกในครอบครัวไปประจาอยู่ท่ีทางานท่ีต่างจังหวัด ในทุกวันหยุดสุดสัปดาห์ หรือวันหยุดนักขัตฤกษ์ต่าง ๆ สมาชิกก็จะกลับมาบ้านทุกคร้ังท่ีมีวันหยุด จงึ ทาใหค้ วามสัมพันธร์ ะหวา่ งสมาชิกครอบครัวไม่มีปัญหาใด ๆ เกดิ ขนึ้ 2.6.4 การรวมกล่มุ ทางสงั คมในเชงิ พฒั นาความเขม้ แข็งของชุมชน ในแต่ละหมู่บ้านมีการรวมกลุ่ม เพื่อประกอบอาชีพและสร้างรายได้เสริมในชุมชน โดย สามารถแยกตามรายหมู่บ้านได้ ดงั นี้ หมทู่ ี่ 1 บ้านโนนหมากมุ่น มีการรวมกล่มุ จักรสานเครือ่ งใช้จากไม้ไผ่ หมู่ที่ 2 บ้านโนนสูง มีการรวมกลุ่มอาชีพต่าง ๆ เช่น กลุ่มทากล่องกระดาษทิชชูจากเชือก ร่ม กลุ่มทาไม้กวาดจ๋ิวปัดฝุ่น กลุ่มทาหมวกท่ีระลึก กลุ่มถักหมวกจากเชือกร่ม กลุ่มทาไม้กวาด ทางมะพร้าว กลุ่มทาน้าพริกเผา กลุ่มสานตะกร้าจากเส้นใยสังเคราะห์ กลุ่มถักกระเป๋าจากเชือกร่ม กลุ่มทาไม้กวาดดอกหญา้ กล่มุ สานกระเป๋าจากเสน้ ใยพลาสตกิ หมทู่ ่ี 3 รวมกลุ่มอาชพี กล่มุ ทาหมอนฟกั ทอง หมทู่ ่ี 4 รวมกล่มุ อาชีพถกั กระเปา๋ จากเชือกรม่ หมู่ท่ี 5 รวมกลมุ่ อาชพี กลมุ่ สมั มาชีพไม้กวาด และกลุ่มทอเสือ่ จากตน้ กก หมทู่ ี่ 6 กลมุ่ โคบาลบรู พา นอกจากน้ียังมีที่ทาการของชุมชน และมีลานกิจกรรมที่ใช้ในการทากิจกรรมการประชุม การประชาคม เชน่ งานปใี หม่ งานวันเดก็ งานสงกรานต์กจิ กรรมวนั พอ่ กิจกรรมวนั แม่และกิจกรรมที่ สาคญั ๆ

13 2.6.5 ปราชญช์ ุมชน และภูมปิ ญั ญาพ้นื บา้ นทสี่ าคัญ ปรำชญช์ ุมชน หมู่ท่ี 1 บ้านโนนหมาก ปราชญ์ด้านหมอทาขวัญนาค คือ นายภูมี หลวงลาด หมู่ท่ี 2 บ้านโนนสูง มีปราชญ์ชุมชน 2 คน คือ นายอรุณ หาญชนะ เป็นปราชญ์ ชมุ ชนด้านสมุนไพร และนางทองปนุ อนั ตะพิษ ปราชญช์ มุ ชนด้านการนวดจับเส้น หมู่ที่ 4 ปราชญ์ชุมชนด้านสมุนไพร คอื นายแสวง ดีดสี หมู่ท่ี 5 ปราชญ์ชุมชน 3 คน คือ นายทองสา ศรีวงศ์ ปราชญ์ด้านศาสนา นางน่วม ศริ เิ วช ด้านการทาพานบายศรีสู่ขวญั และนายเสถียร ชาติมนตรี ปราชญด์ า้ นสมุนไพร หมู่ที่ 6 ปราชญ์ชุมชน 2 คน คือ นายพรหม สัมนวลตราด ปราชญ์ด้านถักไม้กวาด และพชื สมนุ ไพร และนายสมบรูณ์ เหยี มเงนิ ปราชญด์ ้านสมนุ ไพร นอกจากนี้ยังมีที่ทาการของชุมชน และมีลานกิจกรรมท่ีใช้ในการทากิจกรรมการประชุม การประชาคม เช่น งานปีใหม่ งานวนั เดก็ งานสงกรานตก์ จิ กรรมวนั พอ่ กิจกรรมวันแม่และกิจกรรมท่ี สาคัญๆ 2.7 ข้อมลู ดา้ นการศกึ ษา 2.7.1 โรงเรียน องคก์ ารบรหิ ารสว่ นตาบลโนนหมากมนุ่ มโี รงเรียนสงั กัด สานกั งานคณะกรรมการการศกึ ษา ข้ันพื้นฐาน (สพฐ.) จานวน 3 โรงเรียน และศูนย์พัฒนาเด็กเล็กประจาตาบลโนนหมากมุ่น จานวน 2 แหง่ ตามขอ้ มลู ดังน้ี ตารางที่ 6 แสดงข้อมลศนู ย์พฒั นาเด็กเล็กก่อนวัยเรียน ท่ี ชอ่ื ศูนยพ์ ฒั นาเด็กเล็ก ท่ีตัง้ พ.ศ. 2562 จานวนนกั เรียน หมู่ท่ี ชาย หญิง รวม 21 16 37 1 ศูนยพ์ ัฒนาเดก็ เลก็ บ้านโนนหมากมุ่น 1 14 11 25 35 27 62 2 ศูนยพ์ ัฒนาเดก็ เล็กบ้านอ่างศิลา 5 รวม

14 ตารางท่ี 7 แสดงข้อมูลโรงเรียนสงั กัดสานกั งานคณะกรรมการการศึกษาข้นั พน้ื ฐาน (สพฐ) จานวนนักเรียน ชอื่ สถานศกึ ษา อนบุ าล ประถมศกึ ษา รวม อนุบาล 1 อนุบาล 2 อนบุ าล 3 ป.1 ป.2 ป.3 ป.4 ป.5 ป.6 โรงเรียนบา้ นโนนหมาก 10 17 0 25 21 23 22 24 17 159 มนุ่ โรงเรียนบา้ นหนองจาน 0 10 11 7 7 12 12 12 6 77 โรงเรยี นสมาคมไลออนส์ (บ้านอา่ งศลิ า) 0 22 19 20 17 14 12 16 12 132 รวมท้ังส้ิน 10 49 30 52 45 49 46 52 35 368 2.7.2 ระดับการศกึ ษาของคนในตาบล ประชาชนสว่ นใหญ่ในตาบลไดร้ บั การศกึ ษาภาคบังคับเป็นสว่ นใหญ่ คือ ระดบั มัธยมศกึ ษาปี ท่ี3 รองลงมา คือ จบการศึกษาระดับมัธยมศึกษาปีที่ 6 ปฐมศึกษาปีท่ี 6 และระดับปริญญาตรี ในเกณฑ์อายเุ ทา่ ไป (25 ปขี ้นึ ไปท่ใี ช้สารวจขอ้ มูล) ถ้ากล่มุ อายุมากกว่า 60 ปี สว่ นใหญจ่ บปฐมศึกษา ปที ่ี 6 รองลงมาคือ ปฐมศึกษาปที ี่ 4 2.7.3 สถาบนั สังคมบทบาทต่อชมุ ชนในดา้ นการศกึ ษา ตาบลโนนหมากมุ่นอยู่ในพื้นท่ีค่อนข้างการศึกษายังอยู่ในระดับประถมศึกษา ดังนั้นคนใน พนื้ ท่สี ่วนใหญ่ท่ตี ้องการศึกษาตอ่ ในระดบั มธั ยมศกึ ษาตอ้ งออกไปศึกษายังตวั อาเภอโคกสูง 2.8 ขอ้ มูลด้านการสาธารณสขุ 2.8.1 บรกิ ารสาธารณสุขในตาบล การบริการด้านสาธารณสุขขององค์การบริหารส่วนตาบลโนนหมากมุ่น มีศูนย์บริการ สาธารณสุข จานวน 2 แห่ง คือ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตาบลโนนหมากมุ่น ต้ังอยู่หมู่ที่ 1 บ้าน โนนหมากมุ่น และโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตาบลอ่างศิลา ตั้งอยู่หมู่ท่ี 5 บ้านอ่างศิลา ซึ่งมุ่งเน้น การส่งเสริมสขุ ภาพอนามัย การใหภ้ มู คิ ุ้มกนั โรค การปอ้ งกันโรค การระงับโรคติดตอ่ และการวางแผน ครอบครวั โดยในทกุ หมู่บา้ นจะมสี มาชิกอาสาสมคั รหมบู่ ้าน (อสม.) ในการตรวจสขุ ภาพเบื้องต้นให้กับ คนในชุมชน เช่น การเจาะเลือดเพ่อื วดั ระดับน้าตาลในเลือดเปน็ ประจาทุกปี และป้องกันควบคุมโรค ระบาดต่าง ๆ เช่น การกาจัดลูกน้ายุงลายในหมู่บ้าน และการอบรมให้ความร้เู ร่ืองการป้องกันปัญหา การทอ้ งกอ่ นวยั อันควรในวัยร่นุ 2.8.2 บทบาทของ อสม. ทุก ๆ หม่บู ้านในตาบลโนนหมากมุน่ มี อสม. ในการใหบ้ ริการประชาชนชุมชน การทางาน ของ อสม. มีวิธกี ารแบ่งจานวนครัวเรอื นรบั ผิดชอบ เพ่ือให้สามารถวเิ คราะห์และเข้าถึงด้านสุขภาพได้

15 ง่ายข้ึน โดยเน้นการดูแลผู้สูงอายุ สุขภาวะชุมชน การเฝ้าระวังโรคบาด ผู้ป่วยติดเตียง และโรคเอดส์ เปน็ ตน้ การทางานของ อสม. ผู้นาชุมชนให้ความสาคญั และโดยส่วนใหญ่ผู้นาชุมชนเป็น อสม. 2.8.3 โรคทชี่ าวบา้ นเป็นกันมาก ประชาชนส่วนใหญ่ในชุมชนท่ีอยู่บ้านเป็นกลุ่มผู้สูงอายุ ดังน้ันโรคท่ีพบ คือ โรคความดัน โลหิตสูง และในรอบปี 2562 พบโรคไข้เลือดออก การระบาดของโรค ไม่มีความรุนแรง ซึ่งจัดอยู่ใน กลุ่มการเฝา้ ระวงั 2.9 ข้อมูลด้านศาสนา วัฒนธรรม ความเชือ่ และการสันทนาการ 2.9.1 ช่ือวัดในตาบล ความเปน็ มาจานวนพระภกิ ษุ สามเณรเสนาสนะ การปกครองคณะสงฆ์ การนับถือศาสนา ประชาชนในตาบลโนนหมากมุ่น ประมาณร้อยละ 99.99 ของประชากร ท้ังหมดในเขตตาบลโนนหมากม่นุ นบั ถอื ศาสนาพุทธ โดยมศี าสนสถาน 4 แห่ง ดงั นี้ ตารางท่ี 8 แสดงพุทธศาสนสถานและทีต่ งั้ ในตาบลโนนหมากมนุ่ ท่ี ช่ือศาสนสถาน สถานทีต่ งั้ หมทู่ ่ี 1 1 วดั อรัญญกิ าราม (วดั บา้ นโนนหมากม่นุ ) บ้าน 3 2 วัดหนองจาน โนนหมากมุ่น 5 3 วัดอา่ งศิลา หนองจาน 6 4 สานักสงฆ์บ้านศิลารัตน์พัฒนา อา่ งศิลา บา้ นศลิ ารตั นพ์ ฒั นา วัดอรัญญิการาม(วัดบ้ำนโนนหมำกมุ่น) ตั้งอยู่บ้านโนนหมากหมุ่น หมู่ 1 ตาบลโนน หมากหมุ่น อาเภอโคกสูง จังหวัดสระแก้ว เป็นวัดท่ีมีตานานเร่ืองเล่าถึงความศักดิ์สิทธ์ิ มีอภินิหาร เกิดข้ึนในยุคช่วงสงครามเขมรแดง กับบารมีอันกล้าแกร่งขององค์หลวงพ่อผัน สุวัณโณ (อดีตเจ้า อาวาสรูปที่ 4) ในชว่ งปี พ.ศ. 2484–2516 วัดอรัญญิการาม ก่อตั้งวัดเม่ือปี พ.ศ.2472 มีพระอาจารย์โป่ง เป็นเจ้าอาวาสรูปแรก ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา เมื่อ พ.ศ.2480 ภายในวัดมีโบราณวัตถุ ประกอบด้วย แผ่นหินศิลา แลงทรงส่ีเหล่ียม 2 อัน เสาแท่นหินรูปทรงสี่เหลี่ยม 1 อัน เสาแท่นหินรูปทรงยาว 2 อัน ฉากหิน โบราณใหญ่ 1 อัน แผ่นหินศิลาแลงรูปสามเหล่ียม 1 อัน และเทพพนมรูปทรงน่ังคุกเข่า 1 อัน นอกจากน้ียังมีอุโบสถท่ีขึ้นกรมศิลปากร ซ่ึงสร้างใน ปี พ.ศ. 2475 เป็นอาคารคร่ึงตึกครึ่งไม้ กว้าง 8 เมตร ยาว 15 เมตร แต่ยังคงมีความสมบูรณ์เพราะได้รับการดูแลจากสานักงานโบราณคดีและ พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาต่ิ 4 ภายในวัดยังร่มร่ืน ปัจจุบันมีพระปลัดไพรวัลย์ กตปุญโญ เป็นเจ้าอาวาส รูปที่ 13 วัดอรัญญิการามยังเป็นศูนยพ์ ระพุทธศาสนาวันอาทิตย์ และเป็นศูนยป์ ฏิบัติธรรมของชุมชน ตลอดมา

16 2.9.2 บทบาทของวัดในด้านการเผยแผ่ศาสนาพธิ ีกรรม ความเชอื่ และการพฒั นาชุมชนใน ระดบั ตาบล 1) วดั อรัญญิการาม (วดั บา้ นโนนหมากมนุ่ ) - จดั กิจกรรมสวดมนตข์ า้ มปี เพื่อสร้างศริ ิมงคลให้กับชุมชน - เปิดสอนพระปริยตั ิธรรมทกุ ปี 2) วดั หนองจาน - จดั กิจกรรมสวดมนต์ขา้ มปี เพ่ือสรา้ งศริ ิมงคลใหก้ ับชมุ ชน 3) วดั อ่างศลิ า - จดั กิจกรรมสวดมนต์ขา้ มปี เพอ่ื สร้างศิริมงคลให้กบั ชุมชน 4) สานักสงฆบ์ ้านศิลารตั นพ์ ัฒนา - ให้บุคคลทว่ั ไปเข้าไปปฏิบตั ิธรรม 2.9.3 ขนบธรรมเนียม ประเพณกี ฬี า และสนั ทนาการพนื้ บ้าน อาทเิ ชน่ การละเลน่ พ้ืนฐาน และดนตรพี ้ืนบา้ น - ประเพณีวันข้นึ ปีใหม่ ประมาณเดือน มกราคม - ประเพณีวันสงกรานต์ ประมาณเดอื น เมษายน - ประเพณลี อยกระทง ประมาณเดือน พฤศจกิ ายน - ประเพณแี หเ่ ทียนวันเข้าพรรษา ประมาณเดือน กรกฎาคม 2.9.4 อิทธิพลศาสนา วัฒนธรรม และความเชื่อต่อชีวิตความเป็นอยู่ของชาวบ้านต่อชุมชน ในระดบั ตาบล ประเพณีกอ่ พระทรายข้าวเปลอื กเปน็ การทาบุญอย่างหน่งึ ของชาวไทย ทนี่ าเอาผลผลิตจาก อาชพี การทานานาข้าวเปลือกมากอ่ เปน็ เจดยี เ์ พือ่ ใหส้ ายบญุ ของชาวพทุ ธมารว่ มทาบญุ หาทุนเข้าวดั ณ วัดหนองจาน ตาบลโนนหมากมุ่น อาเภอโคกสูง จังหวัดสระแก้ว พระครูวาปีสังฆกิจ เจ้าอาวาสวัด หนองจานและเจา้ คณะอาเภอโคกสูง กล่าววา่ เน่อื งจากสภาพทอ้ งถ่ินของหม่บู ้านหนองจาน เป็นพ้ืนที่ ราบลุ่มน้าท่วมถึงจึงทาให้ไม่มีทรายอยู่ในบริเวณพื้นท่ีทานาใกล้เคียงช่วยกันก่อพระเจดีย์ทราย ข้าวเปลือกของชาวตาบลโนนหมากมุ่น จึงเปลี่ยนจากการขนทรายมาเป็นการนาขา้ วเปลือกชาวบา้ น นามาบริจาคให้ทางวัดหนองจาน ซ่ึงได้ประกาศให้ทราบล่วงหน้าก่อน ว่าจะมีการการก่อพระเจดีย์ ข้าวเปลือกในงาน เม่ือถึงวันกาหนดประชาชนก็จะไปทาบุญและก่อพระเจดีย์ข้าวเปลือกร่วมกันเปน็ ประเพณีสืบทอดกันมานานจากนั้นก็มีการตกแต่งความสวยงามของพระเจดีย์ข่าวเปลือกว่าของใคร ตกแต่งได้สวยงามกวา่ กนั การก่อพระทรายขา้ วเปลือก เปน็ การทาบญุ ศาสนาของชาวบา้ นดว้ ยการนา ผลิตผลทางการเกษตรท่ีสาคัญ มาร่วมกันบริจาคเพื่อให้ทางวัดได้นาไปใช้ให้เกิดประโยชน์ด้านการ พัฒนา อกี ทั้งสร้างนิสัยด้านการบริจาค ความสามคั คแี ก่ผคู้ นในชมุ ชน

17 2.10 ข้อมูลดา้ นเศรษฐกิจ 2.10.1 การประกอบอาชีพหลัก อาชีพรองของชาวบ้าน ข้อมูลด้านเศรษฐกิจชุมชน รายได้และการประกอบอาชีพของคนในตาบลโนนหมากมุ่น สามารถแยกขอ้ มูลตามรายหมู่บ้านทงั้ 6 หมู่ ดังน้ี หมู่ 1 บ้านโนนหมากมนุ่ รำยได้ รายได้เฉลยี่ ตอ่ คนตอ่ ปี 72,049.83 บาท/ปี รายไดร้ วมเฉลี่ยตอ่ ครัวเรอื นต่อปี 202,139.81 บาท/ปี รำยจำ่ ยของครวั เรือน รายจา่ ยของครัวเรอื นเฉลีย่ 70,946.02 บาท/ปี รายจ่ายบุคคลเฉลยี่ 25,287.69 บาท/ปี กำรประกอบอำชพี และรบั จำ้ ง กาลังศกึ ษา 19.80 % ไม่มอี าชพี 7.76 % เกษตรกรรม 22.11 % พนักงาน/ราชการ/รฐั วสิ าหกจิ 3.30 % พนักงาน/เอกชน 0.99 % รบั จ้างทว่ั ไป 33.50 % ค้าขาย 4.13 % ธุรกจิ ส่วนตวั 0.83 % อืน่ ๆ 7.92 % หมู่ 2 บ้านโนนสงู รำยได้ รายไดเ้ ฉลยี่ ต่อคนตอ่ ปี 55,879.25 บาท/ปี รายได้รวมเฉล่ียตอ่ ครัวเรือนต่อปี 183,461.95 บาท/ปี รำยจ่ำยของครัวเรือน รายจา่ ยของครัวเรอื นเฉลี่ย 126,082.30 บาท/ปี รายจา่ ยบุคคลเฉลยี่ 38,402.43 บาท/ปี กำรประกอบอำชีพและรบั จ้ำง กาลงั ศึกษา 15.09 % ไม่มอี าชพี 6.74 % เกษตรกรรม 33.15 % พนักงาน/ราชการ/รฐั วสิ าหกิจ 5.93 %

18 พนักงาน/เอกชน 0.00 % รับจา้ งทว่ั ไป 35.04 % คา้ ขาย 2.43 % ธุรกจิ ส่วนตัว 0.00 % อน่ื ๆ 1.62 % หมู่ 3 บ้านหนองจาน รำยได้ รายไดเ้ ฉล่ยี ต่อคนต่อปี 88,882.81 บาท/ปี รายได้รวมเฉลย่ี ต่อครวั เรอื นต่อปี 181,547.87 บาท/ปี รำยจำ่ ยของครัวเรอื น รายจา่ ยของครวั เรอื นเฉล่ยี 112,097.87 บาท/ปี รายจา่ ยบคุ คลเฉลย่ี 54,881.25 บาท/ปี กำรประกอบอำชีพและรับจ้ำง กาลังศึกษา 18.75 % ไมม่ อี าชพี 5.73 % เกษตรกรรม 20.31 % พนกั งาน/ราชการ/รฐั วิสาหกิจ 2.60 % พนักงาน/เอกชน 0.00 % รับจา้ งทว่ั ไป 45.31 % ค้าขาย 4.69 % ธุรกิจส่วนตวั 0.00 % อน่ื ๆ 2.60 % หมู่ 4 บา้ นกดุ ผอื รำยได้ รายได้เฉลยี่ ตอ่ คนต่อปี 61,704.43 บาท/ปี รายไดร้ วมเฉลยี่ ต่อครัวเรือนตอ่ ปี 223,678.57 บาท/ปี รำยจำ่ ยของครวั เรือน รายจา่ ยของครัวเรือนเฉล่ีย 42,924.11 บาท/ปี รายจ่ายบุคคลเฉล่ยี 11,841.13 บาท/ปี กำรประกอบอำชพี และรบั จ้ำง กาลงั ศึกษา 22.17 % ไมม่ ีอาชพี 6.65 % เกษตรกรรม 26.85 %

19 พนกั งาน/ราชการ/รัฐวิสาหกิจ 1.23 % พนักงาน/เอกชน 0.00 % รบั จา้ งทวั่ ไป 41.13 % ค้าขาย 0.00 % ธุรกิจส่วนตวั 0.00 % อื่นๆ 1.97 % หมู่ 5 บ้านอา่ งศิลา รำยได้ รายไดเ้ ฉลย่ี ตอ่ คนตอ่ ปี 138,729.64 บาท/ปี รายได้รวมเฉล่ียต่อครัวเรอื นต่อปี 442,613.61 บาท/ปี รำยจ่ำยของครวั เรอื น รายจ่ายของครวั เรือนเฉล่ีย 292,917.69 บาท/ปี รายจ่ายบคุ คลเฉลี่ย 91,810.02 บาท/ปี กำรประกอบอำชพี และรบั จ้ำง กาลงั ศกึ ษา 20.90 % ไมม่ อี าชีพ 10.02 % เกษตรกรรม 31.13 % พนกั งาน/ราชการ/รัฐวสิ าหกจิ 2.13 % พนกั งาน/เอกชน 0.00 % รับจ้างทว่ั ไป 26.44 % คา้ ขาย 3.84 % ธุรกจิ ส่วนตวั 0.43 % อื่นๆ 5.12 % หมู่ 6 บ้านศิลารตั น์พัฒนา รำยได้ รายไดเ้ ฉล่ียตอ่ คนต่อปี 84,763.64 บาท/ปี รายได้รวมเฉลี่ยต่อครัวเรอื นตอ่ ปี 316,067.80 บาท/ปี รำยจ่ำยของครัวเรือน รายจ่ายของครวั เรือนเฉลี่ย 164,703.39 บาท/ปี รายจ่ายบคุ คลเฉล่ีย 44,170.45 บาท/ปี กำรประกอบอำชพี และรับจ้ำง กาลังศึกษา 24.32 % ไม่มอี าชีพ 2.73 %

20 เกษตรกรรม 28.18 % พนกั งาน/ราชการ/รฐั วิสาหกจิ 2.50 % พนักงาน/เอกชน 0.00 % รบั จา้ งทว่ั ไป 38.41 % ค้าขาย 2.27 % ธรุ กจิ ส่วนตวั 0.00 % อน่ื ๆ 1.59 % โดยรวมในระดับตาบลมีรายได้เฉล่ียต่อคนต่อปี 84,086.59 บาท/ปี รายได้รวมเฉลี่ยต่อ ครัวเรอื นต่อปี 261,088.88 บาท/ปี และในดา้ นการประกอบอาชพี คิดเปน็ สัดส่วนร้อยละของจานวน ประชากรในตาบลไดด้ งั นี้ เกษตรกรรม ร้อยละ 27.18 ของจานวนประชากรในตาบลโนนหมากมุ่น พนกั งำน/รำชกำร/รฐั วสิ ำหกจิ รอ้ ยละ 2.94 ของจานวนประชากรในตาบลโนนหมากม่นุ พนกั งำน/เอกชน ร้อยละ 0.16 ของจานวนประชากรในตาบลโนนหมากมุ่น รบั จ้ำงทั่วไป ร้อยละ 35.43 ของจานวนประชากรในตาบลโนนหมากมุ่น คำ้ ขำย รอ้ ยละ 2.86 ของจานวนประชากรในตาบลโนนหมากมนุ่ ธรุ กิจส่วนตวั รอ้ ยละ 0.28 ของจานวนประชากรในตาบลโนนหมากมนุ่ อื่นๆ ร้อยละ 3.94 ของจานวนประชากรในตาบลโนนหมากมุน่ ท้งั น้ี มีผทู้ ่ีไม่มีอาชพี รอ้ ยละ 6.80 ของจานวนประชากรในตาบลโนนหมากม่นุ 2.10.2 ตลาดสาหรับผลผลติ ระบบการแลกเปล่ยี นสิ่งของภายในและภายนอกตาบล ภายในตาบล ประชาชนส่วนใหญ่จะนาผลผลิตทางการเกษตรและผลิตัณฑ์ชมุ ชนไปจาหน่ายท่ีตลาดนัด การค้าชายแดนตั้งอยู่ท่ีบ้านโนนสูง หมู่ที่ 2 ตาบลโนนหมากมุ่น อาเภอโคกสูงท่ีเป็นสถานท่ีในการ พบปะ แลกเปล่ียนสินค้าทุกชนิดของชาวไทยและกมั พชู า 2.10.3 ปัญหาทางดา้ นการทามาหากนิ ขาดเงนิ ทุน แหล่งน้า ทท่ี ากิน ภยั ธรรมชาติ การบกุ รุกทด่ี ินสาธารณะ ป่าสงวนแห่งชาติ ปัจจุบันตาบลโนนหมากมุ่นประสบกับภาวะภัยแล้งเป็นอย่างมาก เบ้ืองต้นการแก้ไข เกษตรกรส่วนใหญ่ออกไปรับจ้างทางานต่างพ้ืนที่ในช่วงหน้าแล้งและบางส่วนหาอาชีพเสริมทา เช่น รบั จ้างทาไม้กวาดดอกหญา้ เพาะเหด็ และจกั สาน 2.11 ขอ้ มลู ดา้ นการเมอื งและการปกครองท้องถ่นิ 2.11.1 โครงสร้างการปกครองของตาบลและหมู่บ้าน (ชื่อฝ่ายปกครอง ผู้นากลุ่มหรือคุ้ม บ้าน)

21 องค์การบริหารส่วนตาบลโนนหมากมุ่นแบ่งโครงสร้างการบริหารงานออกเป็น 1 สานัก 3 กอง รวมท้งั หมด 4 สว่ นราชการ พนักงานส่วนทอ้ งถิ่นจานวน 13 คน พนักงานจา้ ง จานวน 14 คน รวมทง้ั สิ้น 27 คน มคี ณะผบู้ ริหารองคก์ ารบรหิ ารสว่ นตาบลโนนหมากมนุ่ ดังตอ่ ไปนี้ 1. นายวันชัย ไพเราะ นายกองค์การบริหารส่วนตาบลโนนหมากมุ่น 2. นายปราจนี แหลมกลา้ รองนายกองคก์ ารบริหารสว่ นตาบลโนนหมากมุ่น 3. นางสมุ าลี โปแกว้ รองนายกองคก์ ารบรหิ ารสว่ นตาบลโนนหมากมนุ่ 4. นางแก้วใจ บรรพต เลขานกุ ารนายกองค์การบรหิ ารส่วนตาบลโนนหมากมนุ่ สมาชิกสภาองคก์ ารบรหิ ารส่วนตาบลโนนหมากมุ่น 1. นายโอภาส เพียรใหม่ ประธานสภา อบต.โนนหมากมนุ่ 2. นายนิคม โสดา รองประธานสภา อบต.โนนหมากม่นุ 3. นางอานวย กันนิยม สมาชิกสภา อบต.โนนหมากมุ่น หมทู่ ่ี 1 4. นายเดอื่ เงางาม สมาชกิ สภา อบต.โนนหมากม่นุ หม่ทู ่ี 2 5. นางไพรวรรณ์ ถายะเดช สมาชิกสภา อบต.โนนหมากมุ่น หมทู่ ี่ 2 6. นางศศภิ า จนี ดวง สมาชิกสภา อบต.โนนหมากมุน่ หมทู่ ี่ 3 7. นายกมิ ตอ๋ ย สระทองหน สมาชิกสภา อบต.โนนหมากมุ่น หมทู่ ่ี 4 8. นางสาวปนิตา พพิ ่วนนอก สมาชิกสภา อบต.โนนหมากมุ่น หมู่ที่ 6 แบ่งเขตการปกครองออกเป็น 6 หมบู่ า้ น ประกอบดว้ ย 1. บา้ นโนนหมากมุ่น ผใู้ หญ่บ้าน นายวิทูลย์ ศรสี ุทร 2. บ้านโนนสงู ผู้ใหญ่บ้าน นายบัวลา กาพิมาย 3. บา้ นหนองจาน ผใู้ หญบ่ า้ น นายสมพงษ์ กนั สาอาง 4. บ้านกุดผอื ผ้ใู หญ่บา้ น นายสมศักดิ์ คาสุขสวัสด์ิ 5. บ้านอา่ งศลิ า ผู้ใหญ่บา้ น นายศักดช์ิ าญ เสมาทอง 6. บา้ นศิลารัตน์พฒั นา นายสรุ ิ จนั ทรน์ อก กานนั ประจาตาบลโนนหมากมุ่น โครงสร้างคณะผบู้ ริหาร นายกองคก์ ารบรหิ ารส่วน ตาบล รองนายกองค์การบริหารสว่ น รองนายกองค์การบริหารส่วน ตาบล ตาบล เลขานุการนายกองค์การบรหิ ารสว่ น ภาพท่ี 2 แผนภูมิแสดงโครงสร้างคณะผู้บริหารตาบลโนนหมากมุ่น

22 สว่ นที่ 3 ผลการวิเคราะห์ศกั ยภาพ ปัญหา ความต้องการ และประเด็นการพัฒนาเชิงพน้ื ที่ การวิเคราะห์ชมุ ชนดาเนินการโดยอาศยั ขอ้ มูลทุตยิ ภมู ิท่ีรวบรวมจากฐานขอ้ มูลแผนพัฒนา ยุทธศาสตร์จังหวัดสระแก้ว แผนพัฒนาอาเภอโคกสูง แผนพัฒนาท้องถิ่นองค์การบริหารส่วนตาบล โนนหมากมุ่น สานักงานพัฒนาชุมชนอาเภอโคกสูง สานักงานเกษตรอาเภอโคกสูง สานักงานประมง สานักงานปศสุ ัตวอ์ าเภอโคกสูง การสบื คน้ ขอ้ มูลจากสือ่ ออนไลน์ต่าง ๆ และการดาเนนิ การเก็บข้อมูล ปฐมภมู ิจากการจัดเวทีประชมุ ผู้นาชุมชน การสัมภาษณบ์ คุ คลและกลุ่มอาชพี ที่เก่ยี วข้องในพนื้ ที่ตาบล โนนหมากมุ่น อาเภอโคกสูง และนาข้อมูลท่ีได้มารวบรวมประมวลผล สังเคราะห์ผล แบ่งเป็นแต่ละ ดา้ น ดังนี้ 3.1 ศกั ยภาพในการพัฒนาตาบลโนนหมากมุน่ อาเภอโคกสงู จังหวดั สระแกว้ หมู่ที่ 1 บา้ นโนนหมากมุ่น 1. ดา้ นทรัพยากรมนุษย์ ปราชญ์ชุมชนด้านหมอทาขวัญนาค ที่สามารถนาไปสู่การพัฒนาด้าน การรวบรวม ความรูด้ ้านศลิ ปวัฒนธรรม 2. ดา้ นภาคเี ครือขา่ ยในพน้ื ท่ี - 3. ทนุ ทางสงั คมและทุนทางวัฒนธรรม วัดอรัญญิการาม ที่สามารถนาไปสู่การพัฒนาด้านการท่องเที่ยว ศาสนา และ ศลิ ปวัฒนธรรม 4. ทุนทางเศรษฐกจิ และการคา้ ขาย - 5. ทนุ ทางทรพั ยากรธรรมชาติ - 6. ดา้ นจดั การสง่ิ แวดลอ้ ม - 7. ด้านองคค์ วามรู้ - 8. ด้านวตั ถุดิบ วัตถุดิบซึง่ เปน็ เศษเหลือทางการเกษตร ไดแ้ ก่ ฟางข้าว ยอดอ้อย และใบมนั สาปะหลัง ทีส่ ามารถนาไปสู่การพฒั นาด้านการใช้เศษเหลือทางการเกษตรเพอ่ื ใช้ประโยชนใ์ นด้านต่าง ๆ

23 9. ด้านผลติ ภณั ฑช์ ุมชน กลุ่มจักรสานเคร่ืองใชจ้ ากไมไ้ ผ่ สามารถนาไปสู่การพฒั นาด้านการยกระดับผลิตภัณฑ์ ให้เปน็ ทต่ี ้องการของตลาด หมูท่ ่ี 2 บ้านโนนสูง 1. ดา้ นทรพั ยากรมนุษย์ ปราชญ์สมุนไพร ท่ีสามารถนาไปสู่การพัฒนาด้าน การรวบรวมความรู้ด้านสมุนไพร เพอื่ จัดทาฐานขอ้ มลู 2. ดา้ นภาคีเครอื ขา่ ยในพื้นที่ เครอื ข่ายดา้ นการเกษตร การเพาะเห็ดนางฟา้ เครอื ข่ายจากวิสาหกิจชุมชุนบา้ นคลอง ทัพจนั ทร์ ท่ีสามารถนาไปสู่การพฒั นาดา้ นการเกษตร 3. ทุนทางสังคมและทุนทางวัฒนธรรม วดั โคกสูง ทีส่ ามารถนาไปสู่การพัฒนาด้านการท่องเท่ียว ศาสนา และศิลปวฒั นธรรม 4. ทนุ ทางเศรษฐกจิ และการค้าขาย ตลาดการค้าชายแดน สามารถนาไปสู่การพัฒนาด้านการจัดการ การนาสินค้าออก จาหนา่ ย 5. ทุนทางทรัพยากรธรรมชาติ - 6. ด้านจดั การสง่ิ แวดล้อม - 7. ดา้ นองคค์ วามรู้ องค์ความรู้ด้านสมุนไพร โดยปราชญ์ชุมชน ท่ีสามารถนาไปสู่การพัฒนาด้าน การ รวบรวมความร้ดู ้านสมุนไพร เพอื่ จัดทาฐานขอ้ มลู 8. ด้านวัตถุดบิ วัตถดุ ิบซงึ่ เป็นเศษเหลือทางการเกษตร ไดแ้ ก่ ฟางขา้ ว ยอดอ้อย และใบมนั สาปะหลัง ท่สี ามารถนาไปสู่การพัฒนาด้านการใชเ้ ศษเหลอื ทางการเกษตรเพอื่ ใช้ประโยชน์ในดา้ นต่าง ๆ 9. ด้านผลติ ภณั ฑช์ มุ ชน ผลติ ผลจากเห็ด ได้แก่ เหด็ และก้อนเห็ด สามารถนาไปสู่การพฒั นาด้านการยกระดับ ผลิตภณั ฑใ์ ห้เปน็ ท่ีต้องการของตลาด วิสาหกจิ ชมุ ชนกลมุ่ จักสานไม้กวาด หมทู่ ี่ 3 บา้ นหนองจาน 1. ดา้ นทรพั ยากรมนุษยม์ ี -

24 2. ดา้ นภาคเี ครือข่ายในพน้ื ที่ - 3. ทนุ ทางสงั คมและทุนทางวฒั นธรรม วัดหนองจาน ท่ีสามารถนาไปสู่การพัฒนาด้านการท่องเที่ยว ศาสนา และ ศิลปวฒั นธรรม 4. ทนุ ทางเศรษฐกจิ และการค้าขาย - 5. ทุนทางทรัพยากรธรรมชาติ ป่าชุมชน สามารถนาไปสู่การพัฒนาด้าน การท่องเท่ียว การจัดการการอยู่ร่วมกัน ระหว่างคนและป่า 6. ดา้ นจัดการสง่ิ แวดล้อม - 7. ด้านองค์ความรู้ - 8. ด้านวตั ถุดิบ วัตถดุ บิ ซงึ่ เป็นเศษเหลือทางการเกษตร ไดแ้ ก่ ฟางข้าว ยอดอ้อย และใบมนั สาปะหลัง ทสี่ ามารถนาไปสู่การพัฒนาด้านการใชเ้ ศษเหลอื ทางการเกษตรเพอ่ื ใช้ประโยชน์ในด้านต่าง ๆ 9. ด้านผลติ ภณั ฑ์ชมุ ชน การทาหมอนฟักทอง สามารถนาไปสู่การพัฒนาด้านการยกระดับผลิตภัณฑ์ให้เป็นท่ี ต้องการของตลาด หม่ทู ี่ 4 บ้านกุดผือ 1. ดา้ นทรพั ยากรมนุษย์ ปราชญ์สมุนไพร ท่ีสามารถนาไปสู่การพัฒนาด้าน การรวบรวมความรู้ด้านสมุนไพร เพ่อื จัดทาฐานขอ้ มูล 2. ดา้ นภาคีเครือข่ายในพืน้ ท่ี - 3. ทนุ ทางสังคมและทนุ ทางวัฒนธรรม - 4. ทุนทางเศรษฐกิจและการค้าขาย -

25 5. ทนุ ทางทรพั ยากรธรรมชาติ ป่าชุมชน สามารถนาไปสู่การพัฒนาด้าน การท่องเที่ยว การจัดการการอยู่ร่วมกัน ระหว่างคนและปา่ 6. ดา้ นจัดการส่ิงแวดลอ้ ม 7. ดา้ นองค์ความรู้ องค์ความรู้ด้านสมุนไพร โดยปราชญ์ชุมชน ที่สามารถนาไปสู่การพัฒนาด้าน การ รวบรวมความรดู้ า้ นสมุนไพร เพือ่ จดั ทาฐานขอ้ มูล 8. ด้านวตั ถดุ บิ วตั ถดุ บิ ซง่ึ เปน็ เศษเหลือทางการเกษตร ได้แก่ ฟางขา้ ว ยอดออ้ ย และใบมันสาปะหลัง ทสี่ ามารถนาไปสู่การพฒั นาดา้ นการใช้เศษเหลือทางการเกษตรเพื่อใช้ประโยชน์ในด้านตา่ ง ๆ 9. ด้านผลิตภณั ฑ์ชุมชน กระเป๋าจากเชือกร่ม สามารถนาไปสู่การพัฒนาด้านการยกระดับผลิตภัณฑ์ให้เป็นท่ี ต้องการของตลาด หมูท่ ่ี 5 บา้ นอา่ งศลิ า 1. ดา้ นทรพั ยากรมนษุ ย์ ปราชญ์สมุนไพร ที่สามารถนาไปสู่การพัฒนาด้าน การรวบรวมความรู้ด้านสมุนไพร เพ่อื จัดทาฐานข้อมลู 2. ดา้ นภาคีเครอื ขา่ ยในพน้ื ท่ี เครือข่ายด้านการเกษตร กลุ่มโคบาลบูรพา ท่ีสามารถนาไปสู่การพัฒนาด้าน การเกษตร 3. ทุนทางสงั คมและทนุ ทางวัฒนธรรม วัดอ่างศิลาเสนาราชอุทิศ ที่สามารถนาไปสู่การพฒั นาด้านการท่องเทย่ี ว ศาสนา และ ศิลปวัฒนธรรม 4. ทนุ ทางเศรษฐกจิ และการคา้ ขาย - 5. ทนุ ทางทรัพยากรธรรมชาติ อา่ งเก็บนา้ สามารถนาไปสู่การพัฒนาดา้ นการทอ่ งเที่ยว ระบบการจดั การนา้ ป่าชุมชน สามารถนาไปสู่การพัฒนาด้าน การท่องเท่ียว การจัดการการอยู่ร่วมกัน ระหวา่ งคนและป่า 6. ดา้ นจัดการสิ่งแวดลอ้ ม -

26 7. ด้านองคค์ วามรู้ องค์ความรู้ด้านสมุนไพร โดยปราชญ์ชุมชน ท่ีสามารถนาไปสู่การพัฒนาด้าน การ รวบรวมความรดู้ ้านสมนุ ไพร เพ่ือจดั ทาฐานข้อมูล 8. ด้านวตั ถุดิบ วัตถดุ ิบซงึ่ เปน็ เศษเหลอื ทางการเกษตร ได้แก่ ฟางขา้ ว ยอดอ้อย และใบมันสาปะหลัง ทสี่ ามารถนาไปสู่การพัฒนาด้านการใชเ้ ศษเหลือทางการเกษตรเพ่อื ใชป้ ระโยชน์ในด้านตา่ ง ๆ 9. ดา้ นผลติ ภัณฑ์ชมุ ชน เสื่อทอจากต้นกก สามารถนาไปสู่การพัฒนาด้านการยกระดับผลิตภัณฑ์ให้เป็นที่ ต้องการของตลาด หมู่ที่ 6 บ้านอ่างศลิ ารัตน์พฒั นา 1. ดา้ นทรพั ยากรมนษุ ย์ ปราชญ์สมุนไพร ท่ีสามารถนาไปสู่การพัฒนาด้าน การรวบรวมความรู้ด้านสมุนไพร เพื่อจัดทาฐานข้อมูล 2. ด้านภาคเี ครือขา่ ยในพน้ื ท่ี เครือข่ายด้านการเกษตร กลุ่มโคบาลบูรพา ที่สามารถนาไปสู่การพัฒนาด้าน การเกษตร 3. ทุนทางสังคมและทุนทางวฒั นธรรม - 4. ทุนทางเศรษฐกจิ และการค้าขาย - 5. ทุนทางทรพั ยากรธรรมชาติ - 6. ดา้ นจดั การส่งิ แวดล้อม - 7. ด้านองคค์ วามรู้ องค์ความรู้ด้านสมุนไพร โดยปราชญ์ชุมชน ท่ีสามารถนาไปสู่การพัฒนาด้าน การ รวบรวมความร้ดู ้านสมนุ ไพร เพ่อื จัดทาฐานข้อมูล 8. ดา้ นวัตถุดิบ วัตถุดิบซึ่งเป็นเศษเหลอื ทางการเกษตร ได้แก่ ฟางข้าว ยอดออ้ ย และใบมันสาปะหลัง ทสี่ ามารถนาไปสู่การพัฒนาดา้ นการใชเ้ ศษเหลอื ทางการเกษตรเพื่อใชป้ ระโยชนใ์ นด้านตา่ ง ๆ 9. ดา้ นผลิตภณั ฑช์ ุมชน -

27 3.2 แผนท่แี สดงศกั ยภาพดา้ นตา่ งๆ ของแต่ละหมู่บา้ นในตาบล จากการวิเคราะห์จากศักยภาพชุมชนตาบลคลองห้าท้ัง 6 หมู่บ้าน สามารถสรุปศักยภาพ ชุมชนดงั ภาพที่ 3 ภาพท่ี 3 ศกั ยภาพชมุ ชนตาบลโนนหมากม่นุ อาเภอโคกสูง จงั หวัดสระแก้ว หม่ทู ี่ 1-6 3.3 ปญั หาและความตอ้ งการในพื้นท่ีตาบลโนนหมากมนุ่ อาเภอโคกสงู จงั หวดั สระแกว้ หม่ทู ี่ 1 บ้านโนนหมากมุ่น 1. ดา้ นทรพั ยากรมนุษย์มปี ัญหา ปัญหาด้านการขาดแคลนแรงงานดา้ นการเกษตร 2. ด้านภาคีเครือข่ายในพืน้ ทม่ี ปี ัญหา ปัญหาด้านการมีส่วนร่วมของประชาชนกับภาครัฐและท้องถิ่นยังน้อย ต้องมี การ ส่งเสรมิ สนบั สนุนเพ่ือใหม้ กี ารดาเนินกจิ กรรม 3. ดา้ นทุนทางสังคมและทนุ ทางวัฒนธรรมมปี ญั หา - 4. ด้านทุนทางเศรษฐกจิ และการคา้ ขายมีปัญหา ปัญหาด้านสินคา้ ชมุ ชนไม่มีความหลากหลาย ต้องได้รบั การส่งเสริมและพัฒนา 5. ดา้ นทุนทางทรพั ยากรธรรมชาติมปี ัญหา - 6. ดา้ นจดั การสิ่งแวดล้อมมีปัญหา ปัญหาด้านการเผาในช่วงเก็บเก่ียวผลผลิต ต้องให้ความรู้ถึงผลกระทบของ การเผา และหาแนวทางการจัดการรว่ มกนั

28 7. ด้านองค์ความรู้ - 8. ด้านวตั ถดุ ิบ วัตถดุ ิบซง่ึ เป็นเศษเหลอื ทางการเกษตร ได้แก่ ฟางข้าว ยอดออ้ ย และใบมันสาปะหลัง แตย่ ังไม่สามารถใชป้ ระโยชน์ได้อย่างเต็มท่ี ตอ้ งมกี ารให้ความรแู้ ละสง่ เสริมใหม้ ีการนาไปใช้ ประโยชน์ 9. ดา้ นผลิตภัณฑช์ มุ ชน กลุ่มจกั รสานเครือ่ งใชจ้ ากไมไ้ ผ่ ท่ีมแี บบให้เลอื กนอ้ ย ตอ้ งพฒั นา/ยกระดบั สนิ ค้า หมู่ที่ 2 บา้ นโนนสูง 1. ดา้ นทรัพยากรมนุษย์มีปัญหา ปญั หาดา้ นการขาดแคลนแรงงานด้านการเกษตร 2. ด้านภาคเี ครือขา่ ยในพ้ืนที่มปี ัญหา - 3. ดา้ นทุนทางสังคมและทนุ ทางวฒั นธรรมมปี ญั หา กลุ่มเพาะเห็ด แต่ยังไม่มีการรวมท่ีเป็นรูปธรรม ต้องมีการส่งเสริมให้มีการพัฒนาไปสู่ กล่มุ วสิ าหกจิ ชุมชน 4. ดา้ นทุนทางเศรษฐกจิ และการคา้ ขายมีปญั หา ปัญหาดา้ นสนิ ค้าชุมชนไมม่ คี วามหลากหลาย ตอ้ งได้รบั การสง่ เสรมิ และพัฒนา 5. ด้านทนุ ทางทรัพยากรธรรมชาติมปี ญั หา - 6. ด้านจัดการส่งิ แวดลอ้ มมปี ัญหา ปัญหาด้านการเผาในช่วงเก็บเกี่ยวผลผลิต ต้องให้ความรู้ถึงผลกระทบของ การเผา และหาแนวทางการจัดการรว่ มกัน 7. ดา้ นองคค์ วามรู้ - 8. ด้านวตั ถุดบิ วัตถดุ บิ ซึ่งเป็นเศษเหลอื ทางการเกษตร ไดแ้ ก่ ฟางขา้ ว ยอดออ้ ย และใบมันสาปะหลัง แต่ยังไม่สามารถใช้ประโยชน์ได้อย่างเต็มที่ ตอ้ งมีการให้ความรแู้ ละส่งเสริมใหม้ ีการนาไปใช้ ประโยชน์ 9. ดา้ นผลติ ภัณฑ์ชุมชน ผลิตผลจากเห็ด ได้แก่ เห็ด และก้อนเห็ด ต้องซ้ือวัตถุดิบการเพาะเห็ดจากภายนอก ชุมชน ต้องสนับสนุนใหม้ ีการนาวัตถดุ ิบที่มีในชุมชนมาใช้ในการเพาะเหด็

29 หม่ทู ่ี 3 บ้านหนองจาน 1. ด้านทรพั ยากรมนุษยม์ ปี ัญหา ปัญหาด้านการขาดแคลนแรงงานด้านการเกษตร 2. ดา้ นภาคีเครอื ขา่ ยในพื้นท่มี ีปญั หา ปัญหาด้านการมีส่วนร่วมของประชาชนกับภาครัฐและท้องถ่ินยังน้อย ต้องมี การ ส่งเสรมิ สนบั สนุนเพื่อให้มีการดาเนินกิจกรรม 3. ดา้ นทนุ ทางสงั คมและทุนทางวัฒนธรรมมีปัญหา - 4. ด้านทนุ ทางเศรษฐกิจและการค้าขายมีปัญหา ปญั หาดา้ นสินคา้ ชมุ ชนไม่มีความหลากหลาย ต้องไดร้ บั การส่งเสริมและพฒั นา 5. ดา้ นทนุ ทางทรัพยากรธรรมชาติมีปญั หา ป่าชุมชน มปี ญั หาด้านการจัดการทรพั ยากรธรรมชาติ ต้องมีการจดั การการอยู่ร่วมกัน ระหว่างคนและป่า 6. ดา้ นจดั การสง่ิ แวดล้อมมปี ญั หา ปัญหาด้านการเผาในช่วงเก็บเกี่ยวผลผลิต ต้องให้ความรู้ถึงผลกระทบของ การเผา และหาแนวทางการจัดการร่วมกัน 7. ด้านองค์ความรู้ - 8. ด้านวัตถดุ บิ วตั ถดุ บิ ซึ่งเปน็ เศษเหลอื ทางการเกษตร ได้แก่ ฟางข้าว ยอดอ้อย และใบมันสาปะหลัง แตย่ งั ไม่สามารถใช้ประโยชน์ได้อยา่ งเตม็ ท่ี ตอ้ งมีการให้ความรแู้ ละสง่ เสรมิ ใหม้ ีการนาไปใช้ ประโยชน์ 9. ดา้ นผลิตภณั ฑ์ชุมชน การทาหมอนฟกั ทอง ทม่ี แี บบให้เลือกน้อย ตอ้ งพฒั นาหรือยกระดับสนิ ค้าให้มรี ูปแบบ ทหี่ ลากหลายและทันสมัยมากข้นึ ปละใหเ้ ป็นทีต่ ้องการของตลาด หม่ทู ่ี 4 บา้ นกดุ ผือ 1. ดา้ นทรัพยากรมนษุ ยม์ ีปญั หา ปญั หาด้านการขาดแคลนแรงงานด้านการเกษตร 2. ดา้ นภาคเี ครอื ขา่ ยในพ้นื ท่มี ปี ญั หา ปัญหาด้านการมีส่วนร่วมของประชาชนกับภาครัฐและท้องถิ่นยังน้อย ต้องมี การ สง่ เสรมิ สนบั สนนุ เพอื่ ใหม้ ีการดาเนนิ กิจกรรม 3. ดา้ นทนุ ทางสังคมและทนุ ทางวัฒนธรรมมีปญั หา -

30 4. ดา้ นทุนทางเศรษฐกจิ และการค้าขายมปี ญั หา ปัญหาด้านสินค้าชุมชนไมม่ คี วามหลากหลาย ต้องได้รับการส่งเสรมิ และพฒั นา 5. ดา้ นทนุ ทางทรพั ยากรธรรมชาตมิ ปี ัญหา ปา่ ชมุ ชน มปี ญั หาดา้ นการจดั การทรัพยากรธรรมชาติ ตอ้ งมีการจัดการการอยู่ร่วมกัน ระหวา่ งคนและปา่ 6. ดา้ นจดั การสิ่งแวดลอ้ มมีปญั หา ปัญหาด้านการเผาในช่วงเก็บเกี่ยวผลผลิต ต้องให้ความรู้ถึงผลกระทบของ การเผา และหาแนวทางการจดั การรว่ มกนั 7. ดา้ นองคค์ วามรู้ - 8. ดา้ นวตั ถุดิบ วตั ถุดบิ ซงึ่ เปน็ เศษเหลอื ทางการเกษตร ไดแ้ ก่ ฟางขา้ ว ยอดอ้อย และใบมนั สาปะหลัง แต่ยงั ไม่สามารถใชป้ ระโยชนไ์ ด้อยา่ งเตม็ ท่ี ต้องมกี ารใหค้ วามรแู้ ละส่งเสริมใหม้ ีการนาไปใช้ ประโยชน์ 9. ดา้ นผลิตภัณฑช์ ุมชน กระเป๋าจากเชือกร่ม ท่ีมีแบบให้เลือกน้อย ต้องพัฒนา/ยกระดับสินค้าให้มีรูปแบบที่ หลากหลายและทนั สมยั มากขน้ึ ปละให้เปน็ ท่ตี อ้ งการของตลาด หมทู่ ี่ 5 บ้านอา่ งศิลา 1. ดา้ นทรัพยากรมนษุ ย์มปี ัญหา ปัญหาดา้ นการขาดแคลนแรงงานด้านการเกษตร 2. ดา้ นภาคีเครือขา่ ยในพ้ืนทมี่ ีปัญหา ปัญหาด้านการมีส่วนร่วมของประชาชนกับภาครัฐและท้องถ่ินยังน้อย ต้องมี การ ส่งเสริมสนบั สนุนเพอื่ ใหม้ กี ารดาเนนิ กจิ กรรม 3. ดา้ นทนุ ทางสังคมและทนุ ทางวัฒนธรรมมีปัญหา - 4. ด้านทนุ ทางเศรษฐกิจและการค้าขายมีปัญหา ปญั หาดา้ นสนิ คา้ ชมุ ชนไมม่ ีความหลากหลาย ต้องไดร้ ับการส่งเสรมิ และพัฒนา 5. ด้านทุนทางทรัพยากรธรรมชาติมีปัญหา ป่าชุมชน มีปญั หาด้านการจดั การทรัพยากรธรรมชาติ ต้องมกี ารจดั การการอยู่ร่วมกัน ระหว่างคนและปา่ อ่างเกบ็ นา้ แต่ไม่สามารถใช้ประโยชนไ์ ดอ้ ยา่ งทว่ั ถงึ ต้องมีการพฒั นาระบบการบริหาร จัดการน้า

31 6. ดา้ นจัดการสิ่งแวดลอ้ มมีปัญหา ปัญหาด้านการเผาในช่วงเก็บเก่ียวผลผลิต ต้องให้ความรู้ถึงผลกระทบของ การเผา และหาแนวทางการจดั การรว่ มกัน 7. ด้านองคค์ วามรู้ - 8. ด้านวตั ถดุ ิบ วตั ถุดบิ ซง่ึ เปน็ เศษเหลือทางการเกษตร ไดแ้ ก่ ฟางข้าว ยอดอ้อย และใบมันสาปะหลัง แต่ยังไมส่ ามารถใชป้ ระโยชนไ์ ด้อย่างเต็มท่ี ตอ้ งมีการให้ความรแู้ ละสง่ เสริมใหม้ กี ารนาไปใช้ ประโยชน์ 9. ด้านผลติ ภัณฑ์ชมุ ชน เสื่อทอจากต้นกก ที่มีแบบให้เลือกน้อย ต้องพัฒนา/ยกระดับสินค้าให้มีรูปแบบท่ี หลากหลายและทันสมัยมากขึ้น ปละใหเ้ ปน็ ที่ตอ้ งการของตลาด หมูท่ ี่ 6 บ้านอ่างศลิ ารัตนพ์ ฒั นา 1. ดา้ นทรพั ยากรมนุษยม์ ีปัญหา ปัญหาด้านการขาดแคลนแรงงานดา้ นการเกษตร 2. ด้านภาคเี ครอื ข่ายในพ้ืนทมี่ ปี ัญหา ปัญหาด้านการมีส่วนร่วมของประชาชนกับภาครัฐและท้องถ่ินยังน้อย ต้องมี การ สง่ เสริมสนับสนนุ เพ่อื ให้มกี ารดาเนนิ กิจกรรม 3. ด้านทนุ ทางสังคมและทุนทางวฒั นธรรมมปี ัญหา - 4. ด้านทุนทางเศรษฐกจิ และการค้าขายมปี ัญหา ปัญหาด้านสนิ ค้าชมุ ชนไม่มีความหลากหลาย ต้องได้รบั การสง่ เสริมและพัฒนา 5. ด้านทุนทางทรัพยากรธรรมชาตมิ ีปญั หา - 6. ดา้ นจดั การสิ่งแวดล้อมมีปญั หา ปัญหาด้านการเผาในช่วงเก็บเกี่ยวผลผลิต ต้องให้ความรู้ถึงผลกระทบของ การเผา และหาแนวทางการจัดการร่วมกัน 7. ด้านองค์ความรู้ - 8. ดา้ นวัตถดุ ิบ วตั ถดุ บิ ซ่ึงเปน็ เศษเหลอื ทางการเกษตร ได้แก่ ฟางขา้ ว ยอดอ้อย และใบมันสาปะหลัง แต่ยังไมส่ ามารถใช้ประโยชนไ์ ด้อยา่ งเตม็ ท่ี ตอ้ งมกี ารให้ความรแู้ ละส่งเสริมให้มกี ารนาไปใช้ ประโยชน์

32 9. ดา้ นผลิตภัณฑช์ ุมชน - 3.4 ประเดน็ การพฒั นาเชิงพน้ื ที่ตาบลโนนหมากมุ่น อาเภอโคกสงู จังหวดั สระแกว้ การกาหนดประเด็นการพัฒนา วิเคราะห์จากศักยภาพชุมชน ปัญหาและความต้องการของ ชุมชนตาบลโนนหมากม่นุ ทงั้ 6 หมูบ่ ้าน สามารถสรปุ ประเดน็ การพฒั นาได้ 7 ประเดน็ ดงั นี้ 1. การจัดการน้า หมู่ที่ 1-6 จานวน กลุ่มเป้าหมายเพ่ือการเกษตร ได้แก่ การทานาข้าว การทาพืชผัก และ เพอ่ื การอปุ โภคท้งั ตาบลโนนหมากมุน่ และพืน้ ทใี่ กล้เคยี ง 2. การส่งเสรมิ เกษตรอนิ ทรีย์ บ้านกุดผือ หมู่ท่ี 4 จานวนกลุ่มเป้าหมาย 20 คน บ้านหนองจาน หมู่ที่ 3 จานวน กลุ่มเป้าหมาย 20 คน ที่ต้องการส่งเสรมิ เกษตรอินทรีย์ด้านพชื ผัก ปัจจุบันท้ัง 2 หมู่บ้านผลิตผักเพื่อ จาหน่ายอยู่แล้ว ซ่ึงท้ัง 2 หมบู่ า้ น ตอ้ งการผลติ ในระบบปลอดภัยบ้างส่วนตอ้ งการสง่ เสริมให้ผลิตแบบ ปลอดภยั ทัง้ หมดตามความต้องการชมุ ชน และพฒั นาเป็นระบบอินทรีย์ 3. การพฒั นาสนิ ค้าชุมชน การพัฒนาสินค้าชุมชนเสื่อทอจากต้นกก บ้านอ่างศิลา หมู่ที่ 5 จานวนกลุ่มเป้าหมาย 20 คน ที่ต้องการส่งเสริมตลาดชุมชน บรรจุภัณฑ์ และตราผลิตภัณฑ์ ซึ่งเป็นการพัฒนาในรูปแบบของ การต่อยอดผลิตภัณฑ์ของชมุ ชนให้มีความหลากหลาย และดงึ ดดู ผูบ้ ริโภคมากข้นึ สามารถดาเนินการ ไดโ้ ดยการจัดอบรมใหค้ วามร้เู พม่ิ เติมในเรื่องของลายทท่ี นั สมยั ให้ตรงตามความตอ้ งการของชุมชนและ ผู้ใช้งาน และท้ายท่ีสุดส่งเสริมเร่ืองช่องทางการตลาดให้ชุมชนมีพ้ืนท่ีวางขายสินค้าได้อย่างต่อเนื่อง และย่ังยืน ท้ังนี้ผลสาเร็จของแผนงานน้ีจะนามาซึ่งองค์ความรู้ท่ีเป็นประโยชน์กับชุมชนให้สามารถ นาไปต่อยอดผลิตภณั ฑ์ชมุ ชนได้ 4. การสรา้ งกลุม่ อาชพี การสรา้ งกลุม่ อาชพี เลย้ี งโคเน้ือ บา้ นศิลารัตน์พัฒนา หม่ทู ่ี 6 จานวนกลุ่มเปา้ หมาย 20 คน และบ้านโนนหมากมุน่ หมู่ที่ 1 จานวนกล่มุ เปา้ หมาย 20 คน 5. การส่งเสริมวสิ าหกิจชุมชน การพฒั นาชุมชนนวัตกรรมวสิ าหกจิ ชุมชนเขม้ แขง็ ในบ้านโนนสูง หมทู่ ่ี 2 ซึง่ มีกลมุ่ เพาะเห็ด เป็นทนุ เดิมอยแู่ ลว้ และตอ้ งการสง่ เสริมกลมุ่ เพอ่ื ยกระดับเปน็ วิสาหกิจชมุ ชน และเป็นศูนยก์ ารเรียนรู้ ของตาบลโนนหมากมุ่น เพ่ือให้เกิดการพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากของชุมชน โดยการส่งเสริมแนวทาง การตลาด เพอ่ื ใหเ้ กดิ การขยายฐานการตลาดส่ปู ระเทศเพอ่ื นบ้าน เพิ่มช่องทางในการจาหนา่ ยผลผลิต ทางการเกษตร สนิ ค้าเกษตรแปรรูป จากผลติ ภัณฑ์ชุมชน เพอื่ เปน็ ชอ่ งทางการระบายสนิ ค้า และเป็น กลไกในการแก้ไขปัญหาสินค้าเกษตรของตาบลโนนหมากมุ่น และเกิดการบูรณาการการพัฒนา ท้องถ่ินร่วมกบั หน่วยงานภาครฐั ในพ้นื ท่ี

33 6. การจดั การท่องเทีย่ วโดยชุมชน บ้านโนนสูง หมู่ท่ี 2 จานวนกลุ่มเป้าหมาย มีโฮมสเตของหมู่บ้านตวรที่จะส่งเสริมให้มีการ ท่องเทยี่ วในชุมชนเพ่อื เปน็ การเพิ่มรายได้ใหก้ ับชมุ ชน หมทู่ ี่ 3, 4 และ 5 มีพนื้ ที่เปน็ ป่าชมุ ชน หกมีการจดั การท่ดี ีจะเป็นแหลง่ ท่องเทีย่ วของชุมชน แหล่งใหม่ได้ 7. การจดั การส่ิงแวดลอ้ มชมุ ชน ด้านปา่ ชมุ ชน บา้ นบ้านหนองจาน หมทู่ ่ี 3 จานวนกลุ่มเปา้ หมาย ทุกครัวเรือนคนในหม่บู า้ น บา้ นบา้ นกุดผือ หมู่ที่ 4 จานวนกลุ่มเป้าหมาย ทุกครวั เรือนคนในหมบู่ ้านบา้ นอ่าศิลา หมู่ท่ี 5 จานวน กลมุ่ เป้าหมาย ทุกครวั เรือนคนในหมูบ่ า้ น

34 ส่วนที่ 4 รปู แบบการพัฒนาชุมชนนวัตกรรม จากข้อมูลสรุปประเด็นการพัฒนาทั้ง 7 ประเด็น บางประเด็นสามารถดาเนินการได้แบบ เรง่ ดว่ นบางประเด็นมหาวิทยาลยั ไม่สามารถดาเนนิ การได้ สามารถนาเสนอตอ่ ให้หนว่ ยงานภาครัฐใน ภาคเี ครอื ข่ายพจิ ารณาดาเนินตามกรอบหนว่ ยงานเทา่ น้ัน ในสว่ นทมี่ หาวิทยาลัยดาเนินตอ่ ได้ จดั ทาใน รปู แบบการพฒั นาชุมชนนวตั กรรมที่มที ้ังหมด 8 ประเด็น ดงั นี้ 1. สร้างผูน้ าการเปลย่ี นแปลง 2. พัฒนาจติ อาสา เพม่ิ การมสี ว่ นร่วมพัฒนา 3. ครวั เรือนพอเพยี ง 4. สืบสานวฒั นธรรมชมุ ชน 5. สขุ ภาพดี สวัสดิการท่ัวถงึ 6. เกษตรปลอดภยั 7. วิสาหกจิ ชุมชนเขม้ แข็ง 8. สงิ่ แวดล้อมดี ชุมชนสวยงาม การพัฒนาชุมชนตาบลโนนหมากมุ่นสามารถดาเนินการตามรูปแบบการพัฒนาชุมชน นวัตกรรมโดยมุ่งเน้นการใช้วิสาหกิจชุมชนเข้มแข็งนาการพัฒนาและขยายผลพัฒนาต่อในประเด็น อื่น ๆ ดงั ภาพที่ 4 และ ภาพท่ี 5 ดงั นี้ ภาพที่ 4 รูปแบบการพัฒนาชุมชนนวัตกรรมตาบลโนนหมากม่นุ

35 ภาพที่5 รูปแบบกจิ กรรมการพฒั นาชุมชนนวตั กรรมตาบลโนนหมากม่นุ จากภาพที่ 4 รูปแบบการพัฒนาชุมชนนวัตกรรม วิสาหกิจชุมชนเข้มแข็งสรุปได้ว่าการ ดาเนินงานโครงการยกระดับคุณภาพชีวิตชุมชนและท้องถ่ิน มหาวิทยาลัยสามารถดาเนินการได้ ทง้ั หมด 6 ประเดน็ ตามรายละเอยี ดในภาพ เพือ่ มุ่งเนน้ การสร้างผู้นาในการพัฒนาท่ีเรียกว่า “นวัตกร ชุมชน” สร้างการเปลี่ยนแปลงผ่านกิจกรรมสร้างการเรียนรู้จิตอาสาเพ่ือถ่ายทอดประสบการณ์จาก ผู้สร้างการเปล่ียนแปลงชุมชนจากรนุ่ สู่ร่นุ เพอื่ ส่งเสรมิ คนรุ่นใหม่มีส่วนร่วมพัฒนาชุมชน ส่งเสริมครัว เรอื พอเพียง และการพฒั นาชุมชนนวัตกรรมวิสาหกจิ ชมุ ชนเข้มแขง็ ในตาบลโนนหมากมนุ่ ใน 3 มติ ิ ดัง ภาพที่ 5 ซ่งึ ประกอบไปด้วย 1. มิตกิ ารพฒั นาเศรษฐกิจ ได้แก่ สง่ เสรมิ ให้ครัวเรอื นท่ีเข้ารว่ มกลมุ่ มีรายไดเ้ พ่ิมข้นึ ส่งเสริม แนวทางการตลาด เพื่อให้เกิดการขยายฐานการตลาดสู่ประเทศเพื่อนบ้าน เช่น การจัดตั้งวิสาหกิจ ชุมชนเพาะเหด็ และศูนยก์ ารเรยี นรู้การเพาะเห็ด 2. มิติการพฒั นาสังคม ไดแ้ ก่ เกิดกระบวนการมีสว่ นรว่ มในการพฒั นาชุมชน ชมุ ชนเกิดการ รวมกลุม่ เพ่ือจดั ตัง้ “กลุ่มวสิ าหกิจชมุ ชน” และเกิดการบรู ณาการการพัฒนาท้องถน่ิ ร่วมกับหนว่ ยงาน ภาครัฐ 3. มิติการพัฒนาสิ่งแวดล้อม ได้แก่ การนาวัสดุในท้องถ่ินมาใช้ประโยชน์ เพ่ือเพ่ิมมูลค่า ให้กับฟางข้าว และเกดิ การหมุนเวยี นเศษวสั ดธุ รรมชาตใิ ห้เกดิ ประโยชน์สูงสุด (zero waste)