รายงานผลการดำเนินโครงการยกระดับ หนองตะเคียนบอน [ผ่านการตรวจ สสร.]

รายงานโครงการยกระดบั คุณภาพชวี ติ ชมุ ชนและท้องถนิ่ (โครงการระยะที่ 1) ตาบลหนองตะเคยี นบอน อาเภอวัฒนานคร จงั หวดั สระแกว้ อาจารย์ธธิธา เวยี งปฏิ และคณะ มหาวิทยาลยั ราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชปู ถมั ภ์ ประจาปีงบประมาณ 2563

รายงานโครงการยกระดบั คณุ ภาพชวี ติ ชุมชนและทอ้ งถิน่ (โครงการระยะท่ี 1) ตาบลหนองตะเคียนบอน อาเภอวัฒนานคร จังหวัดสระแก้ว อาจารย์ธธธิ า เวยี งปฏิ อาจารย์นชั ชา ยันติ อาจารย์จันทรรตั น์ จาริกสกลุ ชยั อาจารย์รฐั พล ศิลปรศั มี อาจารย์เทอดเกยี รติ แก้วพวง คณะสาธารณสขุ ศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ ประจาปงี บประมาณ 2563

กติ ติกรรมประกาศ รายงานโครงการยกระดับคุณภาพชีวิตชุมชนและท้องถ่ิน ส่ิงแวดล้อม และวัฒนธรรม ในกิจกรรม สร้างความร่วมมือกับหน่วยงานราชการท่ีเกี่ยวข้อง ศึกษาชุมชนและจดั ทาฐ านขอ้ มูล ตาบล และจัดทาแผนปฏิบตั ิการเพ่มิ รายได้ยกระดับคุณภาพชีวิตของคนในชมุ ชน ตาบลหนองตะเคียน บอน อาเภอวัฒนานคร จังหวัดสระแก้ว (โครงการระยะท่ี 1) คณะผู้ดาเนินโครงการขอกราบ ขอบพระคุณผู้วา่ ราชการจังหวัด พฒั นาชุมชนจังหวดั และหน่วยงานราชการระดับจังหวัดสระแก้ว นายอาเภอวฒั นานคร สานักงานพฒั นาชุมชน สานักงานเกษตรอาเภอ และหน่วยงานราชการระดับ อาเภอวัฒนานคร คณะผูบ้ รหิ ารมหาวิทยาลยั ผู้บรหิ าร คณาจารย์และเจ้าหนา้ ท่ีสานกั ส่งเสรมิ การ เรยี นรูแ้ ละบริการวชิ าการ องคก์ ารบรหิ ารส่วนตาบลหนองตะเคียนบอน กานันตาบลหนองตะเคียน บอน ผนู้ าชุมชนที่ใหค้ าแนะนา และสนับสนุนการดาเนนิ โครงการ และขอขอบคณุ ประชาชนตาบล หนองตะเคียนบอนที่ให้ความรว่ มมอื ในการดาเนินกิจกรรมของโครงการและสามารถจัดทาแผนการ เพม่ิ รายได้ยกระดับคณุ ภาพชีวติ ของคนในชมุ ชนหนองตะเคยี นบอน จังหวัดสระแกว้ (โครงการระยะท่ี 1) ไดส้ าเรจ็ ลลุ ่วงไปดว้ ยดี อาจารย์ธธิธา เวียงปฏิและคณะ คณะสาธารณสขุ ศาสตร์ ปีพุทธศักราช 2563

ข สารบัญ หน้า กิตติกรรมประกาศ ก สารบัญ ข สารบญั ตาราง ค สารบัญภาพ ง ส่วนท่ี 1 บทนา 1 สว่ นที่ 2 ผลการศึกษาชุมชนเบอ้ื งต้นในระดับตาบล 4 ส่วนที่ 3 ผลการวเิ คราะห์ศกั ยภาพ ปัญหา/ความต้องการ และประเดน็ การพัฒนาเชงิ พน้ื ที่ 17 3.1 ผลการวิเคราะห์ศกั ยภาพในการพัฒนาตาบล 17 3.2 แผนทแ่ี สดงศกั ยภาพด้านต่างๆ ของแต่ละหมูบ่ า้ นในตาบล 20 3.3 ปญั หาและความตอ้ งการในพ้นื ที่ตาบล 25 3.4 ประเดน็ การพฒั นาเชงิ พ้นื ท่ีตาบล 26 สว่ นที่ 4 รูปแบบการพัฒนาชมุ ชนนวัตกรรม 28

ค สารบัญตาราง หนา้ 8 ตารางที่ 9 1 รายงานสถติ ิจานวนประชากรของตาบลหนองตะเคียนบอนจาแนกรายหมู่บา้ น 2 จานวนประชากรแยกรายอายุตาบลหนองตะเคียนบอน 16 3 ฝ่ายปกครองขององค์การบริหารส่วนตาบลหนองตะเคียนบอน

ง สารบัญภาพ หน้า 6 ภาพที่ 20 1 แผนท่ีหมบู่ า้ นในตาบลหนองตะเคียนบอน อาเภอวัฒนานคร จงั หวัดสระแกว้ 2 ศกั ยภาพชมุ ชน : บา้ นวงั รี หมทู่ ่ี 1 20 3 ศักยภาพชุมชน : บา้ นโนนผาสุก หมทู่ ่ี 2 21 4 ศกั ยภาพชุมชน : บ้านหนองตะเคียนบอน หมู่ท่ี 3 21 5 ศักยภาพชุมชน : บ้านช่อกา หมู่ท่ี 4 22 6 ศักยภาพชุมชน : บ้านกองแกว้ นพคณุ หมทู่ ่ี 5 22 7 ศกั ยภาพชุมชน : บา้ นไหมไทยพัฒนา หมทู่ ่ี 6 23 8 ศกั ยภาพชุมชน : บา้ นคลองทรายใต้ หม่ทู ่ี 7 23 9 ศักยภาพชมุ ชน : บา้ นคลองทราย หมู่ที่ 8 24 10 ศกั ยภาพชุมชน : บา้ นโนนผาสุกใต้ หมูท่ ี่ 9 24 11 ศกั ยภาพชมุ ชน : บ้านวงั รีใต้ หมู่ที่ 10 12 ภาพรวมทุนทางสงั คมและศักยภาพพ้นื ท่ีตาบลหนองตะเคยี นบอน 25 13 รปู แบบการพฒั นาชุมชนนวตั กรรมตาบลหนองตะเคยี นบอน 28 14 รูปแบบกจิ กรรมการพฒั นาชุมชนนวตั กรรมตาบลหนองตะเคยี นบอน 29

1 ส่วนท่ี 1 บทนา 1.1 หลกั การและเหตุผล ตามทภี่ าครัฐได้เชื่อมโยงเป้าหมายการพัฒนาท่ยี ่ังยนื ของสหประชาชาตเิ ข้ากับแผนยุทธศาสตร์ ชาติ 20 ปี ของประเทศไทย และยทุ ธศาสตร์เกษตรและสหกรณ์ 20 ปี ระหวา่ งปี 2560 ถึง ปี 2579 โดยน้อมนาเอาหลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงท่ีเนน้ การพฒั นาแบบย่งั ยืนโดยคานึงถึงสิ่งแวดลอ้ ม ทอี่ ยู่ และใช้หลักการทรงงานของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพล อดุลยเดชบรมนาถบพิตร มาเป็นแนวทางในการดาเนินนโยบาย เพ่ือพัฒนาคุณภาพชีวิต และยกระดับรายได้ของประชาชน แกไ้ ขปญั หาเชิงโครงสร้างการผลติ ภาคเกษตรเสริมสร้างความมั่นคงทางอาหาร พัฒนาโภชนาการและ ความปลอดภยั ด้านอาหาร เพื่อนาไปสคู่ วามมนั่ คง มั่งคงั่ และย่งั ยืน ของประชาชนและประเทศชาติ ซ่ึงสมเดจ็ พระเจา้ อยู่หวั มหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร รชั กาลที่ 10 ทรงมีพระปณิธานแน่ว แนท่ ี่จะสานต่อโครงการในพระราชดาริของพระราชบดิ า เพอ่ื ช่วยเหลือประชาชนให้มคี ุณภาพชวี ติ ที่ดี ขึน้ มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชปู ถมั ภ์ เป็นมหาวิทยาลัยทพี่ ระราชาประสงค์ ให้เปน็ มหาวิทยาลัยเพื่อการพัฒนาท้องถิ่น ตามพระราชบญั ญัตมิ หาวิทยาลัยราชภัฏ พ.ศ.2547 มาตรา 7 ท่รี ะบุให้มหาวทิ ยาลยั เปน็ สถาบนั อดุ มศึกษา เพื่อการพัฒนาทอ้ งถ่นิ เสรมิ พลงั ปัญญาของ แผน่ ดิน ซึ่งสอดคล้องกับแผนยุทธศาสตร์เพื่อยกคุณภาพมาตรฐานมหาวิทยาลยั ราชภัฏสคู่ ุณภาพเป็น เลศิ โดยมุง่ เน้นการพัฒนาคณุ ภาพบัณฑิตสู่นักปฏิบัติอย่างมืออาชพี การยกคณุ ภาพมาตรฐานชีวิต ของชุมชน ท้องถิ่น และพื้นท่ีให้มีความเข้มแข็งและยั่งยืน พร้อมท้ังสอดคล้องกับยุทธศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั วไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชปู ถัมภ์ ในประเดน็ ยทุ ธศาสตร์ท่ี 3 การพัฒนางาน พนั ธกจิ สัมพนั ธ์ และถ่ายทอด เผยแพร่โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดาริ โดยมีกลยุทธ์ในการ สร้างเครือข่ายชุมชนนักปฏบิ ัติจากภายในและภายนอก เพอ่ื ร่วมกันศึกษาแก้ไขปัญหาของชุมชน ท้องถ่ินและเสริมพลังให้ชมุ ชนท้องถิ่นสามารถดารงอยูไ่ ด้อย่างยง่ั ยืน ให้ความสาคัญในการพฒั นา ชุมชน และท้องถิน่ ดงั นั้นคณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชปู ถมั ภ์ จึงได้ จัดทาโครงการยกระดับคุณภาพชีวิตชุมชนและท้องถนิ่ ในพืน้ ที่ ตาบลหนองตะเคียนบอน อาเภอ วฒั นานคร จงั หวัดสระแก้ว โดยมเี ป้าหมายเพื่อให้คนในชุมชนสามารถบรหิ ารจัดการชีวิตตนเองได้ อย่างสมดุลและมีความเหมาะสม สามารถดารงชวี ิตตามหลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง ร่วมกับ การส่งเสริมภูมิปัญญาท้องถิ่น เพิ่มคุณค่าและมูลค่า เสริมเศรษฐกิจฐานรากในชุมชนให้มีความ

2 เข้มแข็ง มั่นคง นาไปสู่การพึ่งพาตนเองและชว่ ยเหลือเกอื้ กูลกันในชุมชนได้อย่างยัง่ ยืน ส่งผลใหช้ มุ ชน หมู่บ้านมีคณุ ภาพชวี ิตและรายไดท้ ่ีเพิ่มขน้ึ 1.2 วตั ถปุ ระสงค์ของการสารวจลงพน้ื ทชี่ ุมชนในระดับตาบล และกลุ่มเปา้ หมาย 1) เพ่ือสร้างความร่วมมือกับเครือข่ายประชารัฐ ได้แก่ องค์การบริหารส่วนตาบลหนอง ตะเคยี นบอน กานนั ผู้นาชมุ ชน และหนว่ ยงานเอกชนในพนื้ ท่ีท่ีมีส่วนเก่ยี วขอ้ งกบั การพฒั นาคุณภาพ ชีวิตชุมชนตาบลหนองตะเคียนบอน อาเภอวฒั นานคร จงั หวดั สระแก้ว 2) เพอ่ื สารวจบรบิ ทชุมชน ครัวเรือนเป้าหมาย และจัดทาฐานข้อมูลตาบลหนองตะเคยี นบอน อาเภอวฒั นานคร จงั หวัดสระแก้ว 3) เพ่ือจัดทาแผนปฏิบัติการเพ่ิมรายได้ยกระดับคณุ ภาพชีวิตของคนในชุมชนตาบลหนอง ตะเคยี นบอน อาเภอวฒั นานคร จงั หวัดสระแกว้ 1.3 ขอบเขตการสารวจลงพ้นื ทีช่ ุมชนในระดับตาบล และกล่มุ เปา้ หมาย กล่มุ เป้าหมายประชาชนในพ้ืนทีช่ ุมชนหมู่ที่ 1-10 ตาบลหนองตะเคียนบอน อาเภอวฒั นานคร จงั หวดั สระแก้ว ผู้เขา้ ร่วมโครงการประชาชนตาบลหนองตะเคียนบอน จานวน ไม่นอ้ ยกว่า 50 ครัวเรือน ระยะเวลาดาเนินโครงการเดอื นพฤศจกิ ายน 2562 ถึงเดือนมกราคม 2563 1.4 วิธีการดาเนินการสารวจความตอ้ งการของชมุ ชนในระดบั ตาบล และกลมุ่ เปา้ หมาย การดาเนินโครงการคณะผดู้ าเนนิ การมุ่งเนน้ การสร้างกรอบปัญหาและความตอ้ งการของชมุ ชน ระดับตาบล เพ่ือกาหนดแผนปฏิบตั ิการแบบมีสว่ นร่วมของชุมชนในการวางแนวทางลดปัญหาความ ยากจนของประชาชนและยกระดับขดี ความสามารถของเศรษฐกิจรากฐาน การจัดการส่ิงแวดล้อม และวฒั นธรรม ตาบลหนองตะเคียนบอน อาเภอวัฒนานคร จังหวัดสระแก้ว วธิ ีการการดาเนิน แผนงานเน้นไปท่ีการวิจัยเชิงปฏิบตั ิการแบบมสี ่วนรว่ ม (Participatory Action Research) ซ่ึงเป็น การ บูรณากา รการวิจัยแบบมีส่วนร่วม ( Participatory Research) และการ วิจัยเชิงคุณภา พ (Quantitative Research) เพอื่ ให้ไดม้ าซ่ึงแผนพัฒนาชุมชนที่จะสามารถลดความเหลื่อมล้าในการ ยก ร ะดั บ รา ย ไ ด้ข อ งป ร ะชา ช นน วั ตกร ร มแ ล ะกร ะบว น ก าร ท าง คว ามคิ ดส ร้ า งส ร รค์ ท่ี จ ะเพิ่ มมู ล ค่ า ทรัพยากรที่ไม่ก่อประโยชน์ในชุมชนให้เกิดประโยชน์อันส่งผลให้ประชาชนมีรายได้ที่เพ่ิมสูงข้ึน กระบวนการลดปัญหาความยากจนทเ่ี หมาะกับการเข้าถึงของประชาชนทุกวัยได้อย่างทว่ั ถึงและยัง่ ยืน และเผยแพร่องค์ความรสู้ ู่ประชาชนกลมุ่ อ่นื ๆ ไดโ้ ดยมขี ัน้ ตอนดังตอ่ ไปน้ี 1. สร้างความร่วมมอื กบั หนว่ ยงานราชการท่ีเกย่ี วข้อง ดาเนนิ การจดั ทาปฏทิ นิ การลงพื้นท่ี ศึกษาข้อมลู และยกระดับพัฒนาคุณภาพชีวิตชุมชนและท้องถ่ินเข้าพบและแสวงหาความรว่ มมอื จาก

3 หน่วยงานภาครัฐและข้อปรึกษาหารือทิศทางการพัฒนาคุณภาพชีวติ ของประชาชนตาบลหนอง ตะเคียนบอน ได้แก่ องค์การบริหารส่วนตาบลหนองตะเคียนบอน เพือ่ ขอปรกึ ษาหารือ เก่ียวกับ ทิศทางการดาเนนิ โครงการ และขอฐานข้อมูลตาบลเบ้อื งต้น 2. ศึกษาชุมชนและจัดทาฐานข้อมูลตาบล ดาเนินการประมวลผลรวบรวมข้อมูลจาก เอกสารฐานข้อมูลทีเ่ กยี่ วขอ้ งของตาบลหนองตะเคียนบอน โดยใชข้ ้อมลู จากบัตรสวัสดกิ ารแห่งรฐั และ เกณฑค์ วามจาเปน็ ขั้นพนื้ ฐาน (จปฐ.) ที่ตกเกณฑ์ของพัฒนาการจงั หวดั จัดประชมุ ผู้นาชุมชนท้ังตาบล หนองตะเคียนบอน ได้แก่ ผู้ใหญ่บ้านและผู้นาชมุ ชน เพื่อวางกรอบในการ พัฒนาร่วมกันรวมทั้ง คัดเลือกเป้าหมายในการพัฒนาศึกษาพื้นที่ เยี่ยมชมรวบรวมข้อมูลภาคสนามจากพืน้ ที่ของตาบล รว่ มกบั ผู้ใหญ่บา้ นและผู้นาชุมชน 3 คร้งั ในการเกบ็ ข้อมลู OP3 รวมทั้งศึกษาบริบทชมุ ชนในภาพรวม ศึกษา ประเมนิ ศักยภาพ ปญั หา ทุนของชุมชนจัดเวทีประชุมเสวนาคืนข้อมูลใหก้ ับชุมชนจัดทา รายงานผลการศึกษาชุมชน และครัวเรือนเปา้ หมาย จดั ทาฐานข้อมลู ตาบล (OP2 และ OP3) และ ประชมุ เชิงปฏบิ ัตกิ ารแบบมสี ่วนรว่ ม (PAR) เพ่ือกาหนดแผนการพัฒนาชมุ ชนรว่ มกบั คนในชุมชน และ ครวั เรือนเปา้ หมายในตาบลหนองตะเคียนบอน 3. จัดทาแผนปฏิบัติการเพิ่มรายได้ยกระดับคุณภาพชวี ิตของคนในชมุ ชน 1.5 เครอ่ื งมือทีใ่ ชก้ ารสารวจความต้องการของชมุ ชนในระดับตาบล และกล่มุ เป้าหมาย การดาเนนิ โครงการ เก็บข้อมูลพืน้ ฐานชมุ ชนจากหน่วยงานราชการระดบั จังหวดั อาเภอ และ ตาบล ซงึ่ เปน็ ข้อมูลทุตยิ ภมู ิ นาขอ้ มูลท่ีไดว้ างแผนลงพน้ื ที่เพ่อื เก็บขอ้ มลู ปฐมภมู ิ โดยใชแ้ บบสัมภาษณ์ เจาะลกึ แบบมโี ครงสรา้ ง (OP3-2) แบบสอบถาม (OP3-1) การสนทนากลมุ่ การสงั เกต แบบสารวจ ขอ้ มลู เปน็ ตน้

4 ส่วนที่ 2 ผลการศกึ ษาชมุ ชนเบ้ืองต้นในระดับตาบล 2.1 ขอ้ มูลทั่วไปของชุมชนในระดับตาบล 2.1.1 ประวตั ิตาบลและหมบู่ ้าน ตาบลหนองตะเคยี นบอนจัดต้งั ขึ้นในวนั ท่ี 21 ตุลาคม พ.ศ. 2531 โดยแยกออกจาก ตาบลโนนหมากเคง็ จากประกาศกระทรวงมหาดไทย เร่ือง ต้งั และเปลยี่ นแปลงเขตตาบลในทอ้ งท่ี อาเภอวฒั นานครและกิ่งอาเภอคลองหาด จงั หวดั ปราจนี บุรี ลงวันที่ 29 กนั ยายน 2531 ในราชกจิ จา นุเบกษา ฉบับพเิ ศษ เล่ม 105 ตอนที่ 171 โดยมีการตงั้ เขตการปกครองรวม 8 หมู่บา้ น ได้แก่ หมู่ท่ี 1 โอนจากหมู่ 6 (บา้ นวังร)ี ตาบลโนนหมากเคง็ หมู่ท่ี 2 โอนจากหมู่ 11 (บา้ นโนนผาสกุ ) ตาบลโนนหมากเคง็ หมู่ที่ 3 โอนจากหมู่ 9 (บ้านหนองตะเคียนบอน) ตาบลโนนหมากเค็ง หมู่ที่ 4 โอนจากหมู่ 7 (บ้านช่องกา่ ) ตาบลโนนหมากเคง็ หมู่ท่ี 5 โอนจากหมู่ 13 (บ้านกองแกว้ นพคุณ) ตาบลโนนหมากเค็ง หมู่ท่ี 6 โอนจากหมู่ 16 (บา้ นใหมไ่ ทยพัฒนา) ตาบลโนนหมากเค็ง หมู่ท่ี 7 โอนจากหมู่ 18 (บ้านคลองทรายใต้) ตาบลโนนหมากเคง็ หมู่ท่ี 8 โอนจากหมู่ 12 (บ้านคลองทราย) ตาบลโนนหมากเคง็ และให้มีอาณาเขตดงั น้ี ทิศเหนอื ติดต่อกับตาบลท่าแยก อาเภอสระแก้ว จังหวดั ปราจีนบุรี โดยมีแนวเขต เรมิ่ ตน้ จากกึ่งกลาง คลองท่ากระบาก บริเวณ พิกดั SA 987422 ไปทางทิศตะวนั ออก ตามสันเนิน ระยะทาง 4 กิโลเมตร ถึงสันเนิน บริเวณ พิกัด TA 032422 ไปทางทิศตะวนั ออกเฉียงเหนือ ตามสัน เนิน ระยะทาง 4.5 กโิ ลเมตร ถึงอ่างเก็บนา้ กะบาก บริเวณ พิกัด TA 055461 ไปทศิ ทางเหนือ ตาม สนั เนนิ ระยะทาง 4 กิโลเมตร สนิ้ สดุ ทยี่ อดเขาอดี ่าง บรเิ วณ พกิ ดั TA 074492 ทศิ ตะวันออก ตดิ ต่อกับตาบลหนองหมากฝา้ ย และตาบลหนองน้าใส อาเภอวัฒนานคร จังหวัดปราจีนบุรี โดยมีแนวเขตเร่ิมต้นจากยอดเขาอีด่าง บริเวณ พิกัด TA 074492 ไปทางทิศ ตะวันออกเฉียงใต้ ตามลาคลองกล่า ระยะทาง 2 กิโลเมตร ถึงอ่างเกบ็ นา้ ชอ่ งก่า บริเวณ พกิ ัด TA 089473 ไปทางทศิ ใต้ ตามคลองกลา่ ระยะทาง 7.5 กิโลเมตร ถงึ หว้ ยไผ่ บรเิ วณ พิกัด TA 083403 ไปทางทศิ ตะวันออกเฉยี งใต้ ตามคลองประดู่ ระยะทาง 6 กโิ ลเมตร ถงึ คลองพระปรง บริเวณ พกิ ัด TA 091349 ไปทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ ตามคลองประดู่ ระยะทาง 1 กิโลเมตร ส้ินสุดทกี่ ่ึงกลาง ถนนสาย วังรี-เนินสะอาด บริเวณ พิกดั TA 097343 ทศิ ใต้ ติดตอ่ กับตาบลโนนหมากเค็ง อาเภอวัฒนานคร จังหวัดปราจีนบุรี (ปจั จบุ ัน เป็นจงั หวัดสระแก้ว) โดยมีแนวเขตเร่มิ ตน้ จาก ถนนสาย วารี-เนินสะอาด บริเวณ พิกัด TA 097343 ไปทางทิศตะวันตกตามทางรถคูหล่า ระยะทาง 7 กิโลเมตร ถึงคลองพระปรง บริเวณพิกัด TA 028328 ไปทางทิศตะวนั ตก ตามคลองพระปรง ระยะทาง 1.8 กโิ ลเมตร ส้นิ สุดท่แี ยกคลองพระปรง บรเิ วณ พิกดั TA 013330

5 ทศิ ตะวนั ตก ตดิ ตอ่ กับตาบลโนนหมากเคง็ อาเภอวัฒนานคร จังหวัดปราจีนบุรี และ ตาบลท่าแยก อาเภอสระแก้ว จังหวัดปราจนี บุรี (ปจั จุบนั เปน็ จังหวดั สระแก้ว) โดยมีแนวเขตเริม่ ต้น จากคลองพระปรง บรเิ วณ พิกดั TA 013330 ไปทางทิศเหนือตามคลองนา้ ใส ระยะทาง 3.6 กิโลเมตร ถึงถนนสาย กองแก้วนพคณุ -โป่งกะพอ้ บริเวณ พิกัด TA 010367 ไปทางทศิ ตะวันตกเฉียงเหนือ ระยะทาง 4 กิโลเมตร ถึงคลองบุหรี่ บรเิ วณ พิกดั SA 973393 ไปทางทิศตะวนั ออกเฉยี งเหนอื ตาม สันเนิน ระยะทาง 3.5 กโิ ลเมตร สิน้ สุดบรเิ วณก่งึ กลางคลองทา่ กะบาก บรเิ วณ พิกัด SA 987422 ปัจจุบนั ตาบลหนองตะเคยี นบอนประกอบดว้ ย 10 หมูบ่ ้าน ได้แก่ หมทู่ ่ี 1 บา้ นวงั รี หมทู่ ี่ 6 บ้านใหมไ่ ทยพัฒนา หมู่ที่ 2 บ้านโนนผาสกุ หมทู่ ่ี 7 บ้านคลองทรายใต้ หมู่ท่ี 3 บา้ นหนองตะเคยี นบอน หม่ทู ่ี 8 บ้านคลองทราย หมทู่ ี่ 4 บา้ นช่องก่า หมู่ที่ 9 บา้ นโนนผาสกุ ใต้ หมทู่ ่ี 5 บา้ นกองแก้วนพคุณ หมทู่ ่ี 10 บา้ นวังรใี ต้ 2.1.2 เหตุผลในการเลือกตาบล และกลุ่มเป้าหมาย การเริม่ ต้น ลกั ษณะการตั้งถนิ่ ฐาน และการขยายตวั ของตาบลและหมบู่ า้ น ตาบลหนองตะเคียนบอนเป็นพื้นที่ที่มีความพร้อมในการพัฒนา สืบเน่ืองจา ก ประชาชนสว่ นใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม มีผลผลิตทางการเกษตรหลากหลาย เชน่ ข้าว มัน สาปะหลงั ออ้ ยกระท้อน มีปราชญ์สมนุ ไพร หมอดิน มศี ูนยเ์ รียนรูท้ างด้านเกษตร ธนาคารโคกระบือ มีสถานท่ีท่องเทีย่ วเช่น อ่างเกบ็ น้าทา่ กระบาก ท่าตาหลาม และมีผู้นาท่ไี ด้รับความเช่ือถอื โดยคนใน ชุมชนให้การสนบั สนนุ และเข้ารว่ มกิจกรรมการพฒั นาตาบล 2.1.3 การสบื เนื่องและการเปล่ียนแปลงเหตกุ ารณส์ าคัญท่ีเกดิ ขึ้นทัง้ 4 มติ ิ ไดแ้ ก่ มิติ ด้านเศรษฐกจิ มิตดิ ้านสุขภาพ มติ ิดา้ นสงิ่ แวดล้อม และมิติดา้ นสังคม ตาบลหนองตะเคียนบอนมปี ัญหาเรื่องที่ดนิ ทาการเกษตร สง่ ผลให้มีการบุกรุกพื้นท่ี ปา่ มากขนึ้ ประกอบกับอุณหภูมิของโลกท่ีร้อนขนึ้ ส่งผลให้ทุกพื้นที่ประสบกับปัญหาภัยแลง้ ซ่ึงใน ตาบลหนองตะเคียนบอนมีปญั หาขาดแคลนน้าเพื่อใช้ในการเกษตรเนื่องจากมีปริมาณนา้ ฝนนอ้ ย ทา ให้ผลผลิตจากการเกษตรน้อยลง เกษตรกรบางส่วนเปลี่ยนแปลงรูปแบบของการเกษตรในพืน้ ทจ่ี าก การทานา เพาะปลูกพืชไร่มาเป็นการปลูกต้นยูคาลิปตัส เนื่องจากดูแลง่ายและใหผ้ ลตอบแทนท่ีดี สง่ ผลทาให้ดนิ มีความอุดมสมบูรณ์น้อยลง ปัญหาการใชส้ ารเคมีทางเกษตรส่งผลทาให้เกิดสารพิษ ตกคา้ งในสง่ิ แวดล้อม เชน่ ในดิน ในแหล่งน้าธรรมชาติ ผู้นาชุมชนได้มีการส่งเสริมการทาเกษตร อนิ ทรยี ์เพื่อลดปรมิ าณการใชส้ ารเคมีทางการเกษตร สง่ ผลทาให้เกิดความร่วมมือในการผลักดันให้ พืน้ ที่ตาบลหนองตะเคยี นบอนเป็นพ้ืนท่ีทีม่ ีการทาเกษตรอินทรีย์ และเกดิ เปน็ ผลิตภณั ฑ์จดั จาหน่าย เพอ่ื สร้างรายไดเ้ สริม เช่น ขา้ วอนิ ทรยี ์ ผกั อินทรยี ์ และกระทอ้ นอินทรยี ์ เป็นตน้

6 ภาพท่ี 1 แผนท่หี ม่บู ้านในตาบลหนองตะเคียนบอน อาเภอวฒั นานคร จงั หวัดสระแกว้ 2.2 ขอ้ มลู ด้านสภาพนเิ วศวทิ ยา 2.2.1 สภาพทางภูมิประเทศ และภมู ิอากาศ สภาพภูมิประเทศของตาบลหนองตะเคยี นบอนโดยท่ัวไปเป็นที่ราบสูงและท่ีราบเชิง เขาทางตอนเหนือของตาบลอยตู่ ิดกับแนวเทอื กเขาบรรทัดซ่ึงเปน็ ต้นกาเนดิ ของแม่น้าบางปะกง มีลา นา้ จากคลองพระปรงไหลผ่านและเปน็ แหล่งต้นน้าลาธาร มีระดับความสงู จากนา้ ทะเล 74 เมตร สภาพพ้ืนทร่ี าบเชงิ เขาโดยสว่ นใหญ่มสี ภาพเปน็ ป่าโปร่ง ถกู บุกรกุ แล้วถางป่าเพื่อทาการเกษตร ทาให้ เกดิ สภาพปา่ เส่ือมโทรม พนื้ ท่สี ว่ นใหญเ่ ปน็ ดินลูกรังปนทราย และดนิ เหนยี วปนทราย สภาพภมู ิอากาศโดยทว่ั ไปของตาบลหนองตะเคยี นบอน มสี ภาพอากาศแห้งแลง้ ใน ฤดรู ้อน สภาพอากาศมี 3 ฤดู คือ ฤดรู อ้ น ฤดูฝน ฤดหู นาว

7 - ฤดรู อ้ น เรม่ิ ตั้งแต่ เดือนมีนาคม ถงึ เดอื นเมษายน - ฤดฝู น เริ่มตั้งแต่ เดือนพฤษภาคม ถงึ เดือนตลุ าคม - ฤดหู นาว เรม่ิ ตั้งแต่ เดอื นพฤศจิกายน ถงึ เดือนกุมภาพันธ์ ตาบลหนองตะเคยี นบอนมีแหล่งน้าและปา่ สาธารณะ ได้แก่ คลองน้า อา่ งเกบ็ น้า ฝายน้าล้น บ่อน้าบาดาล สระน้า และมพี ื้นท่ีป่าสาธารณะชมุ ชน อยูท่ ่ีหมู่ที่ 1 บ้านวังรี หมทู่ ่ี 6 บา้ น ใหมไ่ ทยพฒั นาและหม่ทู ี่ 8 บา้ นคลองทราย 2.2.2 สภาพทางนเิ วศวทิ ยาจาเพาะ พน้ื ทต่ี าบลหนองตะเคียนบอนมีลกั ษณะแห้งแล้ง คณุ ภาพทรัพยากรธรรมชาติใน พื้นท่ีส่วนใหญ่จะยังไมค่ ่อยอุดมสมบูรณ์ เช่น คลองธรรมชาติ ไม่สามารถกักเก็บน้าได้ตลอดทั้งปี ปริมาณน้าฝนในแต่ละปีมจี านวนนอ้ ย และสภาพดินส่วนใหญ่จะเปน็ พ้ืนท่ีดินลูกรังไม่สามารถทา การเกษตรไดห้ รือทาได้แต่ไม่ได้ผลดี ประกอบกับพ้ืนที่จังหวัดสระแก้ว มีศักยภาพในการกกั เก็บ้น้า ประมาณ 1,154.305 ล้านลูกบาศก์เมตร แตใ่ นปัจจุบันมี แหลง่ เกบ็ กักนา้ ได้เพียง 376.705 ล้าน ลกู บาศก์เมตร หรือคิดเป็นรอ้ ยละ 15 ของปรมิ าณนา้ ท่าเฉล่ยี และมีพ้นื ทชี่ ลประทานเพยี ง 244,838 ไร่ ซ่งึ คิดเปน็ รอ้ ยละ 10.4 ของพ้นื ท่ที าการเกษตร 2.2.3 สภาพการเปล่ียนแปลงท่ีมผี ลกระทบตอ่ ชมุ ชน ตาบลหนองตะเคยี นบอนมกี ารเปล่ียนแปลงทางด้านภมู ิศาสตรจ์ ากปัญหาการบุกรุก พ้นื ทีป่ ่าไม้ การตัดไมท้ าลายป่าเพ่ือครอบครองหรอื ขยายพื้นทกี่ ารเพาะปลูกของเกษตรกร อีกทั้ง ปญั หาแหลง่ นา้ ที่มีไม่เพยี งพอตอ่ การเพาะปลูก ปัญหาฝนท้ิงช่วงทาให้มีความแห้งแล้ง ไม่สามารถ เพาะปลูกพืชผลทางเกษตรได้ อกี ท้ังการปลูกต้นยูคาลิปตัสเพิ่มตามความต้องการของภาคธุรกิจ เอกชนสง่ ผลใหม้ เี กษตรกรหนั มาปลูกตน้ ยูคาลิปตสั มากขึ้นและสง่ ผลทาใหด้ ินมีความแห้งแล้ง การทา การเกษตรโดยใช้สารเคมีกอ่ ให้เกิดน้าเสยี และส่งผลกระทบตอ่ คุณภาพน้าโดยเฉพาะน้าผิวดิน ซงึ่ มี ความสาคญั ตอ่ การอปุ โภคบรโิ ภคของประชาชน 2.3 ขอ้ มลู ด้านสภาพพ้ืนฐานด้านเกษตรกรรม 2.3.1 การเกษตร ประชาชนในตาบลหนองตะเคยี นบอน สว่ นใหญจ่ ะปลูกมันสาปะหลัง อ้อย ข้าวโพด และยคู าลิปตสั 2.3.2 การประมง ตาบลหนองตะเคยี นบอนไมม่ กี ารประมง เป็นการจับปลาตามธรรมชาตใิ นบริโภคใน ครวั เรือนตามฤดกู าลเท่านน้ั 2.3.3 การปศุสัตว์

8 ในพนื้ ทต่ี าบลหนองตะเคยี นบอน มปี ระชาชนประกอบอาชพี เลี้ยงสัตวอ์ ยูท่ ุกหมบู่ า้ น มีทง้ั เลี้ยงเพอื่ เปน็ อาหารในครวั เรือน และเลยี้ งเพื่อจาหน่าย เชน่ ไก่ เปด็ หมู วัว 2.3.4 ปญั หาด้านการเกษตร สภาพดินส่วนใหญจ่ ะเปน็ พนื้ ที่ดนิ ลูกรังไม่สามารถทาการเกษตรได้หรือทาได้แตไ่ ม่ได้ ผลดี มีฝนนอ้ ยกว่าปกติ ทาใหเ้ กิดความแหง้ แลง้ มีสภาวะขาดแคลนน้าในการเกษตร 2.4ข้อมลู ดา้ นประชากร 2.4.1 จานวนครวั เรือน จานวนประชากร เพศ อายุ รายงานสถิติจานวนประชากรและความหนาแน่นประชากร จากขอ้ มูลของสานัก ทะเบยี นราษฎร์ของตาบลหนองตะเคียนบอน ตารางที่ 1 รายงานสถิตจิ านวนประชากรของตาบลหนองตะเคยี นบอน จาแนกรายหม่บู ้าน จานวนประชากร หมทู่ ี่ หมบู่ ้าน พ.ศ. 2560 พ.ศ. 2561 พ.ศ. 2562 ชาย หญงิ หลังคาเรือน ชาย หญิง หลงั คาเรอื น ชาย หญิง หลังคาเรือน (หลังคา) (หลงั คา) (หลงั คา) 1 วังรี 300 315 199 302 320 199 300 320 200 2 โนนผาสุก 228 230 147 225 227 148 224 223 148 3 หนองตะเคียนบอน 317 335 242 309 335 245 310 333 248 4 ชอ่ งก่า 222 206 155 219 205 155 218 204 155 5 กองแก้วนพคณุ 146 123 84 141 124 85 145 124 85 6 บา้ นใหม่ไทยพฒั นา 609 575 312 604 576 312 604 581 313 7 คลองทรายใต้ 368 357 207 362 356 207 365 358 207 8 คลองทราย 699 737 460 691 740 468 693 735 469 9 โนนผาสุกใต้ 248 253 151 251 253 153 251 253 153 10 วังรใี ต้ 197 193 106 197 192 107 196 189 107 รวม 3,334 3,324 2,063 3,301 3,328 2,079 3,306 3,320 2,085 ที่มา : ปี 2560 - 2561 ขอ้ มลู จากระบบสถติ ิทางการทะเบียน สานักบรหิ ารการทะเบียน กรมการปกครอง ท่ีมา : ปี 2562 ขอ้ มลู จากสานักทะเบยี นอาเภอวฒั นานคร เดือน มนี าคม 2562 2.4.2 การเปลย่ี นแปลงประชากร และชว่ งอายุ จานวนประชากรแยกรายอายุ ตาบลหนองตะเคียนบอน อาเภอวัฒนานคร จังหวัด สระแกว้ ขอ้ มลู เดอื น มนี าคม 2562 2.4.3 ประเภทกลุ่มชาตพิ นั ธุ์ที่มีการเปล่ียนแปลงดา้ นวัฒนธรรมของชาติพันธน์ุ น้ั ๆ ประชาชนในพ้ืนท่ีตาบลหนองตะเคยี นบอน มกี ารย้ายถ่ินฐานมาจากหลายภมู ิภาค ทั้ง ภาคตะวันออกภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ฯลฯ มีภมู ิปัญญาท้องถิ่น ภาษาถน่ิ ท่หี ลากหลาย เช่น ภาษาถ่ิน อสี าน ภาษาโคราช ภาษาระยอง และภาษาไทย

9 ตารางที่ 2 จานวนประชากรแยกรายอายุตาบลหนองตะเคียนบอน กลมุ่ อายุ พ.ศ. 2562 ลาดบั ชาย หญิง รวม 343 1 0 - 04 182 161 453 2 5 - 09 235 218 413 3 10 - 14 219 194 382 4 15 - 19 192 190 448 5 20 - 24 213 235 428 6 25 - 29 219 209 513 534 7 30 - 34 277 236 520 8 35 - 39 285 249 591 9 40 - 44 262 258 541 10 45 - 49 272 319 429 11 50 - 54 261 280 333 12 55 - 59 209 220 260 13 60 - 64 170 163 158 111 14 65 - 69 117 143 153 15 70 - 74 70 88 6,610 16 75 - 79 50 61 17 80 ขึน้ ไป 60 93 รวมทง้ั สิน้ 3,293 3,317 ทมี่ า : สานักทะเบียนอาเภอวฒั นานคร เดือนมีนาคม 2562 2.5 ขอ้ มลู ด้านสาธารณปู โภคในระดับตาบล 2.5.1 การคมนาคม การติดตอ่ สอื่ สารภายในและภายนอกตาบล การเดนิ ทางสัญจรและการขนส่งผลผลิตทางการเกษตรของประชา ชน มีถนนหลัก มาตรฐานเชอื่ มระหว่างตาบลหนองตะเคียนบอน ไปยังอาเภอ ตาบลใกล้เคียง และระหว่างหมู่บา้ น ภายในตาบล ดังน้ี ทางหลวงชนบท (ถนนลาดยาง) จากสี่แยกบุกะสัง สายทางเชือ่ มต่อมาจากถนนทาง หลวงแผ่นดินหมายเลข 3395 สายวัฒนานคร - โคคลาน ผ่านตาบลหนองตะเคยี นบอน จานวน 1 สาย ระยะทางประมาณ 37 กโิ ลเมตร ถนนเช่ือมระหว่างหมบู่ ้านภายในตาบล ในความรับผิดชอบขององค์การบริหารสว่ น ตาบลหนองตะเคยี นบอน จานวนโดยประมาณ 115 สายทาง ประกอบดว้ ย 1) ถนนลาดยาง จานวนประมาณ 10 สายทาง 2) ถนนลกู รงั จานวนประมาณ 71 สายทาง 3) ถนนคอนกรีตเสรมิ เหลก็ จานวนประมาณ 14 สายทาง 4) ถนนคอนกรีตเสรมิ เหล็กและลูกลัง จานวนประมาณ 20 สายทาง 2.5.2 การมไี ฟฟ้าใช้ในตาบลและการเปล่ียนแปลงทีม่ ีต่อชุมชนในตาบล การขยายเขตไฟฟ้า ปจั จุบนั มไี ฟฟา้ ครบทั้ง 10 หมู่บ้าน แต่ยังไมค่ รบทุกครัวเรอื น ปัญหาคือไฟฟ้าสอ่ งสว่างทาง หรือท่ีสาธารณะยังไม่สามารถดาเนินการครอบคลมุ พ้ืนที่ได้ทั้งหมด

10 เนื่องจากพ้นื ที่ท่มี คี วามตอ้ งการให้ตดิ ตัง้ ไฟฟา้ สอ่ งสวา่ งนัน้ ยังไม่เป็นท่สี าธารณะ องคก์ ารบรหิ ารสว่ น ตาบลจึงไม่สามารถดาเนินการได้เช่นเดยี วกับถนน การแกป้ ัญหาคอื ประสานความรว่ มมือ กันใน หลายๆ ฝา่ ย เพื่อท่จี ะทาความเขา้ ใจกับประชาชนในพนื้ ท่ี และวธิ ีการท่ีจะดาเนินการแก้ไขอยา่ งไร ทงั้ นี้ องค์การบริหารส่วนตาบลก็ได้ต้ังงบประมาณในส่วนนี้ไว้แล้ว และได้แจ้งประชาสัมพนั ธ์ให้ ประชาชนไดร้ ับทราบถึงเหตผุ ลเพื่อที่จะได้ช่วยกันแก้ไขปัญหาใหก้ ับประชาชน 2.5.3 การมีประปาในตาบลและการเปลย่ี นแปลงทม่ี ีตอ่ ชุมชนในตาบล มรี ะบบประปาหมบู่ ้านทกุ หมบู่ ้าน จานวน 10 หมู่บ้าน ประกอบด้วย หมู่ท่ี 1 - 10 และมรี ะบบประปาบาดาล หมู่ที่ 2, 3, 4, 5, 7, 9 ทีม่ ปี ระปาใช้ 2.5.4 การเข้าถงึ อนิ เทอร์เน็ตและการใช้ประโยชนจ์ ากอนิ เทอร์เน็ต มีบริการใหใ้ ช้อินเตอร์เน็ตฟรี (Wifi) ที่สานกั งานองค์การบริหารส่วนตาบลหนอง ตะเคยี นบอน 2.5.5 ไปรษณยี ์หรอื การส่ือสารหรือการขนสง่ และวัสดุ ครภุ ัณฑ์ พ้นี ที่ตาบลหนองตะเคียนบอน ไม่มีไปรษณีย์ แต่มบี รกิ ารไปรษณีย์จากไปรษณีย์ ประจาอาเภอ ซึง่ มจี านวน 1 แหง่ ใหบ้ ริการ เวลา 08.00-16.00 น. ในวนั จนั ทร์ – เสาร์ (วันเสาร์ ครงึ่ วนั ) หยุดวนั อาทติ ย์ และมรี ถโดยสารประจาทางจากบ้านคลองทราย – อาเภอวัฒนานคร โดย รับจา้ งของชาวบา้ น จานวน 1 แห่ง ใหบ้ รกิ ารทกุ วันจันทร์-วนั ศุกร์ 1) ไปรษณีย์ จานวน 1 แหง่ 2) ไปรษณยี ์เอกชนทไ่ี ดร้ ับอนญุ าต จานวน - แห่ง 3) สถานวี ทิ ยุ จานวน - แหง่ 4) ผใู้ ห้บริการระบบ Internet จานวน 1 แหง่ 5) ผใู้ หบ้ ริการรถขนสง่ โดยสายประจาทาง จานวน 1 แห่ง 2.6 ขอ้ มูลด้านสังคม 2.6.1 ลกั ษณะของครอบครัว ครอบครวั เดยี่ ว ครอบครัวขยาย ลกั ษณะของครอบครัวของชมุ ชนตาบลหนองตะเคียนบอนเป็นลกั ษณะทั้งครอบครัว เดยี่ ว และครอบครัวขยายอยรู่ วมเปน็ ครอบครัวใหญใ่ นบา้ นหลงั เดียว 2.6.2 การตดั สนิ ใจและการจัดการในครอบครัวการเลอื กคคู่ รองและการแต่งงาน ในส่วนของการตดั สินใจและการจัดการในเหตุการณ์ใดๆ น้ัน สมาชิกในครอบครัวจะ มีสว่ นร่วมในการตัดสนิ ใจ โดยจะยึดหลักประชาธิปไตย ท้ังน้ใี นบางสถานการณ์ผู้นาครอบครัวแตล่ ะ ครอบครวั จะมีอานาจในการผูต้ ดั สนิ ใจขนึ้ อยกู่ ับสถานการณ์ กา ร เลื อกคู่ คร องแ ล ะกา ร แ ต่ งงา น จ า กกา ร ส า ร วจ ยั งไม่ พบ ปั ญ ห า ใน คร อบ ครั ว อยา่ งไรก็ตามสมาชกิ ในชุมชนทห่ี ยา่ รา้ ง ต้องเล้ยี งบุตรด้วยตนเอง สามารถทางานและสง่ เสยี เล้ียงดู บุตรหลาน รวมถึงคนในครอบครวั ได้ การตดั สินใจเลือกคคู่ รองเป็นแบบอสิ ระ แต่ยังคงไว้ซงึ่ ประเพณี อันดงี ามของไทย และคานึงถึงความแตกตา่ งตา่ งทางเชอ้ื ชาติและศาสนาอีกดว้ ย 2.6.3 ความสัมพันธร์ ะหวา่ งสมาชิกครอบครัวซ่ึงไปทางานท่ีอ่นื

11 ในกรณีทส่ี มาชกิ ในครอบครัวไปประจาอยูท่ ่ีทางานทต่ี ่างพื้นที่ ในทุกวันหยุดสุด สัปดาห์ หรอื วันหยดุ นกั ขตั ฤกษต์ ่าง ๆ สมาชิกก็กลบั มาเย่ียมครอบครัวเสมอจึงทาให้ความสัมพนั ธ์ เป็นไปอยา่ งราบรืน่ อกี ทัง้ มกี ารใชโ้ ทรศพั ทใ์ นการพูดคยุ และสื่อสารทางออนไลน์ 2.6.4 การรวมกลุ่มทางสงั คมในเชิงพัฒนาความเข้มแข็งของชมุ ชน ชุมชนตาบลหนองตะเคียนบอนมีการรวมกลุ่มของคนในชุมชนเพื่อแสดงถึงความ เข้มแข็งของชมุ ชน ได้แก่ กลุม่ อาชพี ท่ีจัดตงั้ ขึน้ เพอ่ื พัฒนาและผลิตภณั ฑ์สินค้าของชมุ ชน 1) กลุม่ วสิ าหกิจชมุ ชนบ้านวงั รี ขา้ วกล้องอนิ ทรยี ์ 2) กลมุ่ ทอเสือ่ 3) กลุ่มเพาะเหด็ นางฟา้ 4) กลุ่มทอผา้ ไหม 5) กลมุ่ โคบาลบูรพา 6) กลุ่ม Yong Smart Farm 7) กลุ่มผู้เลย้ี งไก่ไข่ 8) กลุ่มปลูกผักปลอดสารพิษ 9) กลมุ่ ทอผ้าโทเร ผา้ ไหม ผ้าขาวม้า 10) กลุ่มสานตะกร้า 11) กลุ่มข้าวกระยาสารท กลุม่ ทางสังคมและวฒั นธรรม 1) กลมุ่ สตรหี มบู่ ้าน 2) กลุ่มรอยยิม้ ของพอ่ รอยย้มิ บา้ นดิน 3) กลมุ่ ธนาคารโคกระบอื 2.6.5 ปราชญ์ชมุ ชน และภมู ปิ ัญญาพน้ื บา้ นที่สาคญั ปราชญช์ มุ ชน - ปราชญ์สมุนไพร - หมอลา หมอแคน หมอสู่ขวญั ภูมปิ ญั ญาพน้ื บ้านทีส่ าคัญ การทอผา้ ไหม ผ้าโทเร ผา้ ไหม ผา้ ขาวมา้ การทอสือ่ 2.7 ขอ้ มูลด้านการศึกษา 2.7.1 โรงเรียน โรงเรยี นระดับกอ่ นประถมศึกษา 1) ศูนย์พฒั นาเด็กเลก็ โนนผาสุก ตัง้ อยหู่ มทู่ ี่ 9 บา้ นโนนผาสกุ ใต้ 2) ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบา้ นคลองทราย ตัง้ อยหู่ มูที่ 8 บา้ นคลองทรายโรงเรยี น โรงเรียนระดับประถมศึกษา ไดแ้ ก่ 1) โรงเรียนบ้านวังรี ต้ังอยู่หมู่ที่ 1 บ้านวังรี

12 2) โรงเรยี นบา้ นโนนผาสุก ตงั้ อยู่หมทู่ ี่ 2 บ้านโนนผาสกุ 3) โรงเรียนบ้านหนองตะเคียนบอน ตงั้ อยหู่ ม่ทู ่ี 3 บา้ นหนองตะเคียนบอน 4) โรงเรียนบ้านใหม่ไทยพฒั นา ต้งั อยูห่ ม่ทู ี่ 6 บา้ นใหม่ไทยพฒั นา 5) โรงเรยี นร่มเกลา้ ต้งั อยู่หม่ทู ่ี 8 บ้านคลองทราย ระดับมธั ยมศึกษา จานวน 1 โรงเรียน ได้แก่ 1) โรงเรียนมัธยมรม่ เกล้าวฒั นานครสระแกว้ รัชมังคลาภเิ ษก ตงั้ อยู่หมูท่ ี่ 8 บ้าน คลองทราย การศึกษาในระดับอนุปรญิ ญา ปรญิ ญาตรี หรอื สูงกวา่ ปริญญาตรี ในจังหวัดสระแก้ว มีสถานศกึ ษาสงั กดั สานักงานคณะกรรมการอดุ มศกึ ษาจานวน 5 แห่ง ไดแ้ ก่ 1) มหาวิทยาลยั บูรพา วทิ ยาเขตสระแก้ว 2) มหาวิทยาลัยราชภฏั วไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชปู ถมั ภ์ ศนู ยส์ ระแก้ว 3) มหาวิทยาลยั ปทุมธานศี ูนยส์ ระแก้ว 4) วทิ ยาลัยชมุ ชนสระแกว้ 5) วทิ ยาลยั โพธิวชิ ชาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครนิ ทรวโิ รฒ 2.7.2 ระดบั การศึกษาของคนในตาบล ประชาชนส่วนใหญ่ในตาบลหนองตะเคียนบอน ได้รับการศกึ ษาภาคบังคับเป็นสว่ น ใหญ่ คือ ระดับมัธยมศึกษาปีท่ี 3 ขึ้นไป ร องลงมา คือ จบกา รศึกษาระดับมัธยมศึกษาปีท่ี 6 ประถมศึกษาปที ่ี 6 และระดับปรญิ ญาตรี สาหรบั กลมุ่ อายุมากกว่า 60 ปี สว่ นใหญ่จบประถมศกึ ษาปี ที่ 6 ชั้นประถมศึกษาปที ่ี 4 2.7.3 สถาบันสงั คมบทบาทต่อชมุ ชนในด้านการศกึ ษา สถาบันทางสังคมหน่วยท่ีเลก็ ทีส่ ุดคือครอบครัว ประชาชนในตาบลหนองตะเคียน บอนตระหนกั ถึงความสาคญั ของการศึกษาและสนับสนุนใหส้ มาชกิ ในครอบครวั ลูกหลานเขา้ เรียนใน โรงเรียนทีม่ ีอยู่ในตาบล มีการสนับสนุนกิจกรรมของโรงเรียน การใชส้ ถานท่ีทางศาสนาเป็นแหล่ง เรียนรู้ บม่ เพาะคุณลกั ษณะทางจิตใจท่ีดีงาม อีกท้งั คนในตาบลสนบั สนุนให้แตล่ ะหมู่บา้ นจัดต้ังศูนย์ การเรียนรูภ้ ูมปิ ญั ญาทอ้ งถ่นิ เพือ่ อนุรกั ษ์และสืบทอดวฒั นธรรมทด่ี ีงามต่อไป 2.8 ขอ้ มลู ด้านการสาธารณสขุ 2.8.1 บริการสาธารณสุขในตาบลหนองตะเคยี นบอน ในตาบลหนองตะเคียนบอนมีโรงพยาบาลสง่ เสริมสุขภาพ 2 แห่ง ได้แก่ 1) โรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพตาบลหนองตะเคียนบอน ต้งั อยู่หมู่ท่ี 3 บ้านหนอง หนองตะเคียนบอน 2) โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตาบลคลองทราย ตงั้ อย่หู มู่ที่ 8 บ้านคลองทราย

13 2.8.2 บทบาทของ อสม. อาสาสมัครสาธารณสขุ ประจาหมบู่ ้าน เป็นผู้นาทางด้านการส่งเสริมสุขภาพ การ สารวจขอ้ มูล การสง่ เสรมิ ความรูเ้ ก่ยี วกบั ดา้ นสุขภาพ โดยการกระจายข้อมูลข่าวสาร การดแู ลติดตาม ผ้ปู ว่ ยเร้อื รัง ผูป้ ว่ ยติดเตยี ง การเยีย่ มบ้าน การเฝ้าระวังภาวะหรอื ภยั ทางสขุ ภาพทีเ่ กิดขน้ึ ในชมุ ชนเพื่อ การควบคุมและป้องกันอยา่ งมีประสิทธิภาพโดยทางานรว่ มกันกับเจา้ หน้าท่หี รือบคุ ลากรทางสุขภาพ ของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตาบลทง้ั 2 แห่ง 2.8.3 โรคทช่ี าวบา้ นเปน็ กนั มาก ประชาชนส่วนใหญเ่ จ็บป่วยด้วยโรคไม่ตดิ ตอ่ เร้ือรัง ไดแ้ ก่ โรคความดันโลหติ สูง ภาวะไขมันในเลือดสูง โรคเบาหวาน และเจ็บป่วยด้วยโรคติดต่อบางชนิด เช่น โรคติดเช้ือในระบบ ทางเดินหายใจสว่ นตน้ โรคไขห้ วดั โรคไข้เลอื ดออก โรคพยาธิใบไมต้ บั เปน็ ต้น 2.9 ขอ้ มูลดา้ นศาสนา วฒั นธรรม ความเชื่อ และการสันทนาการ ประชาชนในพน้ื ทีต่ าบลหนองตะเคียนบอน ส่วนใหญ่นบั ถอื ศาสนาพุทธ โดยในตาบล หนองตะเคียนบอน 1) วัด มีจานวน 9 แห่ง ไดแ้ ก่ ตง้ั อยหู่ มู่ที่ 2 บ้านโนนผาสุก วัดโนนผาสุก วัดหนองตะเคียนบอน ตั้งอยหู่ มทู่ ่ี 3 บ้านหนองตะเคียนบอน วดั คลองทราย ตง้ั อยู่หมู่ที่ 8 บ้านคลองทราย วดั บ้านช่องก่า ตงั้ อยหู่ ม่ทู ่ี 4 บ้านชอ่ งกา่ วัดบ้านกองแก้วนพคุณ ตง้ั อยู่หมทู่ ี่ 5 บ้านกองแกว้ นพคุณ วดั บ้านใหม่ไทยพฒั นา ตั้งอยู่หมทู่ ่ี 6 บา้ นใหมไ่ ทยพฒั นา วัดบา้ นโนนน้าแซบ ตั้งอยหู่ มู่ที่ 7 บา้ นคลองทรายใต้ วัดบ้านคลองทรายใต้ ต้งั อยู่หม่ทู ี่ 7 บ้านคลองทรายใต้ วัดบา้ นโนนผาสกุ ใต้ ต้งั อยหู่ มทู่ ่ี 9 บ้านโนนผาสกุ ใต้ 2. สานักสงฆ์ จานวน 1 แห่ง ได้แก่ สานักสงฆบ์ ้านวงั รี ต้ังอยหู่ มู่ที่ 1 บ้านวังรี 2.9.2 บทบาทของวัดในดา้ นการเผยแผ่ศาสนาพิธกี รรม ความเช่ือ และการพฒั นาชุมชน ในระดบั ตาบล วัดจึงเป็นศนู ย์รวมจิตศรัทธาของประชาชนในพ้ืนทีโ่ ดยมีบทบาทในการประกอบ พธิ กี รรมทางศาสนา เปน็ สถานศึกษาใหโ้ ดยการจดั อบรมทางศาสนา การบรรพชาหมู่ การปฏิบัติธรรม และเลา่ เรียนวชิ าต่างๆ และเป็นสถานสงเคราะห์โดยการเป็นสถานท่รี ับบรจิ าคอาหารและส่ิงของ เครือ่ งใช้ให้แกผ่ ้ยู ากไร้ การอนเุ คราะห์ให้ใชส้ ถานในการจัดกจิ กรรมการสง่ เสริมความรู้ การออกกาลัง กาย การตรวจสุขภาพ เปน็ ตน้

14 2.9.3 ขนบธรรมเนียม ประเพณีกีฬา และสันทนาการพ้ืนบ้าน อาทิเช่น การละเล่น พ้นื ฐาน และดนตรพี ื้นบ้าน 1) ประเพณีวนั ขนึ้ ปีใหม่ ประมาณเดือน มกราคม 2) ประเพณวี ันสงกรานต์ ประมาณเดือน เมษายน 3) ประเพณีลอยกระทง ประมาณเดือน พฤศจกิ ายน 4) ประเพณวี นั เขา้ พรรษา ออกพรรษา ประมาณเดือน กรกฎาคม ตุลาคม 2.9.4 อทิ ธพิ ลศาสนา วัฒนธรรม และความเช่ือต่อชีวิตความเปน็ อยู่ของชาวบ้านต่อ ชุมชนในระดับตาบล ประชาชนในตาบลหนองตะเคียนบอนนับถือคาสอนของศาสนาท่ีมุง่ เน้นสอนให้ทุก คนปฏิบตั ิดี ไมเ่ บยี ดเบียนผอู้ ยู่ มีความเชอื่ เร่ืองการเกิด การตาย การชดใช้กรรมท่ีก่อไว้ ไม่ว่าจะเป็น กรรมดีกรอื กรรมช่วั คาสอนต่างๆ เหล่านี้นามาใช้เปน็ แนวทางในการดาเนินชวี ติ เพือ่ ให้เกดิ ความสงบ สขุ ในสงั คม 2.10 ขอ้ มูลดา้ นเศรษฐกิจ 2.10.1 การประกอบอาชีพหลัก อาชีพรองของชาวบ้าน ประชาชนส่วนใหญ่ประกอบอาชพี เกษตรกรรม ได้แก่ ประชาชนในตาบลหนอง ตะเคียนบอน ส่วนใหญ่ปลูกข้าว มนั สาปะหลัง อ้อย ขา้ วโพด และยูคาลิปตัส เศรษฐกจิ ด้านการ ประมง มโี รงงานอตุ สาหกรรมซึ่งเป็นแหล่งจา้ งงานของชมุ ชน 2.10.2 ตลาดสาหรบั ผลผลติ ระบบการแลกเปลย่ี นสิง่ ของภายในและภายนอกตาบล ภายในตาบล ประชาชนส่วนใหญจ่ ะตั้งร้านค้าจาหน่ายเปน็ ของตนเอง อีกทั้งยังมีมีตลาดประชารัฐ เป็นแหลง่ ซือ้ ขายอาหารและสนิ ค้าในตาบล สามารถนาผลิตภณั ฑจ์ ากหมู่บ้านไปวางจาหนา่ ยได้ 2.10.3 ปญั หาทางดา้ นการทามาหากนิ ขาดเงนิ ทนุ แหล่งน้า ท่ีทากนิ ภัยธรรมชาติ การ บุกรุกท่ีดนิ สาธารณะ ป่าสงวนแหง่ ชาติ ตาบลหนองตะเคยี นบอนมปี ัญหาการบกุ รุกพื้นที่ป่าไม้ การตัดไม้ทาลายปา่ เพ่ือขยาย พื้นท่ีการเพาะปลูกของเกษตรกร ปญั หาแหล่งนา้ ที่มไี มเ่ พยี งพอตอ่ การเพาะปลูก ปัญหาฝนทง้ิ ช่วงทา ใหม้ คี วามแห้งแล้งไมส่ ามารถเพาะปลูกพชื ผลทางเกษตรได้ 2.10.4 สภาวะทางเศรษฐกิจในตาบล และกลุ่มเป้าหมาย รวมท้ังความคิดเป็นของ ชาวบ้านตอ่ สภาพเศรษฐกิจภายในและภายนอกตาบล ข้อเสนอแนะของชาวบ้านต่อการแกไ้ ขปญั หา เศรษฐกิจ ประชาชนในตาบลหนองตะเคียนบอนส่วนมากประกอบอาชีพเกษตรกร มีผลผลิต ทางการเกษตร ได้แก่ ข้าว มันสาปะหลัง อ้อย มีต้นทุนในการเพาะปลูกที่สูงเน่ืองมาจากการใช้ สารเคมีเพ่อื เร่งการเจริญเติบโตและกาจัดศัตรูพืช เมอื่ เก็บเกี่ยวผลผลิตไปขายทาให้มกี าไรน้อย ผ้นู า ชุมชนจึงมีข้อเสนอแนะใหใ้ นพน้ื ทีห่ ันมาทาเกษตรอนิ ทรียม์ ากข้ึน เพอ่ื ลดการใชส้ ารเคมที างการเกษตร

15 และพยายามหาช่องทางการออกส่งพืชผลทางการเกษตรรวมถงึ การแปรรูปผลิตภัณฑเ์ พื่อให้ได้มลู ค่าท่ี มากขึน้ 2.10.5 บทบาทของกลมุ่ เศรษฐกิจในชุมชน มีการรวมกล่มุ ของประชาชนในตาบลหนองตะเคียนบอนเพอื่ จดั ตั้งเป็นกลมุ่ อาชีพ ต่าง ๆ ตามความสนใจ ได้แก่ กลุ่มวิสาหกิจชุมชนบา้ นวังรี ขา้ วกล้องอินทรีย์ กลุม่ ทอเสื่อ กลุ่มเพาะ เหด็ นางฟ้า กลมุ่ ทอผ้าไหม เปน็ ต้น ผลิตภัณฑ์ทไี่ ด้จากชมุ ชนนาไปขายยังร้านค้า OTOP ของอาเภอ วฒั นานคร การประชาสมั พันธ์สินคา้ ผ่านสื่อออนไลน์ และการนามาจัดจาหนา่ ยในงานแสดงสินค้าท่ี จัดตามสถานทตี่ ่างๆ 2.11 ขอ้ มูลด้านการเมอื งและการปกครองท้องถิน่ ตาบลหนองตะเคยี นบอนยกฐานะเปน็ องคก์ ารบรหิ ารส่วนตาบลขนาดเลก็ ในปี พ.ศ. 2540 โดยมีอานาจหน้าทีต่ ามบทบัญญัตใิ นส่วนที่ 3 อานาจหน้าท่ีขององค์การบริหารส่วนตาบล มาตรา 66 มาตรา 67 และมาตรา 68 แหง่ พระราชบญั ญัตสิ ภาตาบลและองคก์ ารบริหารสว่ นตาบล พ.ศ. 2537 แก้ไขเพมิ่ เติมถงึ ฉบับที่ 7 พ.ศ. 2562 และพระราชบญั ญัติกาหนดแผนและขั้นตอนการ กระจายอานาจให้แกอ่ งค์กรปกครองสว่ นท้องถ่ิน พ.ศ. 2542 2.11.1 โครงสร้างการปกครองของตาบลและหมู่บ้าน (ฝ่ายปกครองผู้นากลุ่มหรือคุ้ม บ้าน)ฝ่ายปกครองประกอบด้วยกานันและผู้ใหญ่บา้ นจาก 10 หมู่บ้าน ในตาบลหนองตะเคียนบอน (ตารางที่ 3) โครงสร้างการบรหิ ารงานขององค์การบริหารส่วนตาบลหนองตะเคียนบอน มดี งั นี้ 1) นายสมชาย คลอ่ งวิเชยี ร นายกองคก์ ารบริหารส่วนตาบล 2) นายพรศักด์ิ คาบญุ มี รองนายกองค์การบรหิ ารสว่ นตาบล 3) นางอุไร เลก็ รังส์ รองนายกองค์การบริหารส่วนตาบล 4) นายประกอบ เวชการ เลขานกุ ารนายกองคก์ ารบริหารส่วนตาบล 2.11.2 องค์กรหรือกลุ่มทางการ และไมท่ างการ ตาบลหนองตะเคียนบอนมีกลุม่ ภาคีเครือขา่ ยในการดาเนินงานทางด้านการเกษตร อนิ ทรีย์ ได้แก่ กลุ่ม Young Smart Farmer (หมู่ที่ 1) กลุ่มธนาคารโคกระบอื (หมู่ที่ 6) และกลุ่ม รอยย้มิ บ้านดนิ (หมู่ท่ี 8) ที่ส่งเสรมิ การปลูกพืชอนิ ทรยี ์ สมุนไพรและการพฒั นาการทอ่ งเทยี่ วเชิงนวัต วถิ รี ่วมกัน 2.11.3 ระดบั การมสี ่วนร่วมของสมาชิกชมุ ชนในดา้ นการคิดและการตดั สินใจในเร่ือง ตา่ งๆของตาบลและหม่บู ้าน ประชาชนในตาบลหนองตะเคียนบอนมีสว่ นร่วมในการนาเสนอความคดิ การรว่ ม แสดงความคิดเห็นและตัดสินใจในเรอ่ื งการพัฒนาชุมชนในดา้ นตา่ ง ๆ ผา่ นการดาเนินงานของผู้นา ชุมชนที่มแี นวคิดในการส่งเสริมและสนับสนุนให้เกิดการทางานร่วมกันเนื่องจากความต้องการให้ ตาบลหนองตะเคียนบอนเป็นบา้ นของทุกคน

16 ตารางที่ 3 ฝ่ายปกครองขององค์การบรหิ ารส่วนตาบลหนองตะเคยี นบอน หมู่ที่ หมู่บ้าน ชือ่ -สกลุ ตาแหนง่ กานัน 1 บา้ นวงั รี นายสรุ ชยั คลอ่ งวเิ ชยี ร ผ้ใู หญ่บ้าน ผู้ใหญ่บ้าน 2 บา้ นโนนผาสกุ นายครองทรัพย์ เกาะกากลาง ผู้ใหญบ่ ้าน ผู้ใหญ่บ้าน 3 บา้ นหนองตะเคียนบอน นางสมสมยั บัวพา ผใู้ หญ่บ้าน ผใู้ หญ่บ้าน 4 บา้ นช่องกา่ นายวิจิตร สารการ ผู้ใหญ่บ้าน ผใู้ หญบ่ า้ น 5 บ้านกองแก้วนพคุณ นายสวุ ทิ ย์ อนิ ทเนตร ผใู้ หญ่บ้าน 6 บ้านใหม่ไทยพฒั นา นายอนุชา ทุมสุม 7 บา้ นคลองทรายใต้ นายประมวล อยู่สบาย 8 บ้านคลองทราย นายสาคร ประเวรภยั 9 บ้านโนนผาสุกใต้ นายชลธร ทองบ่อ 10 บ้านวงั รใี ต้ นายอภิชาติ ผลใหญ่

17 ส่วนที่ 3 ผลการวิเคราะห์ศกั ยภาพ ปัญหา ความต้องการ และประเด็นการพฒั นาเชิงพื้นที่ การวิเคราะห์ชมุ ชนดาเนินการโดยอาศัยข้อมูลทุติยภูมิท่ีรวบรวมจากแผนพัฒนาท้องถิ่น (พ.ศ. 2561 – 2564) องคก์ ารบริหารสว่ นตาบลหนองตะเคียนบอน อาเภอวฒั นานคร จังหวดั สระแก้ว แผนพัฒนาจังหวัดสระแก้ว (พ.ศ. 2561 – 2564) และการสืบค้นจากสื่อออนไลน์ต่างๆ และ ดาเนินการเก็บข้อมลู ปฐมภูมิจากการจัดเวทีประชุมผนู้ าชมุ ชน การสมั ภาษณ์รายคนและกลุ่มในพน้ื ท่ี ตาบลหนองตะเคียนบอน และผู้มีสว่ นไดเ้ สยี นาข้อมูลทไ่ี ด้ประมวลผล สังเคราะห์ผล แบ่งเป็นด้าน ดังนี้ 3.1 ศกั ยภาพในการพัฒนาตาบลหนองตะเคียนบอน อาเภอวฒั นานคร จงั หวัดสระแกว้ 1) ดา้ นทรพั ยากรมนุษย์ ตาบลหนองตะเคยี นบอนมนี ายกองค์การบริหารส่วนตาบลคอื นายสมชาย คลอ่ งวเิ ชยี ร เป็น ผู้นาท่มี ีทศั นคติทด่ี แี ละมคี วามต้องการพฒั นาตาบลให้มีความเจรญิ มากข้ึน สามารถเป็นทป่ี รึกษาและ ให้การสนับสนุนเรื่องสถานที่ในการดาเนินงาน รวมไปถึงการตดิ ต่อประสานงานไปยังกานันและ ผใู้ หญ่บ้านในตาบลหนองตะเคยี นบอน นอกจากนย้ี งั มีผนู้ าชุมชนท่ีมศี ักยภาพในการพฒั นาพื้นทีข่ อง ตนเอง ดงั น้ี หมู่ที่ 1 บ้านวังรี : นายรัฐนันท์ สวา่ งสาลีรัฐ เป็นผู้นาของกลุ่ม Young Smart Farmer เกษตรกรรนุ่ ใหมข่ องหมู่ 1 พฒั นาการทาเกษตรอินทรยี ์ ได้แก่ การปลกู ข้าวอนิ ทรีย์ และกระท้อน กา ร พัฒนาพนื้ ท่ีหมู่ 1 ให้เปน็ การท่องเท่ียวเชงิ เกษตรโดยการจดั ต้ังศูนย์เรียนรเู้ กษตรอินทรยี ไ์ ร่ดีตอ่ ใจ มี ศกั ยภาพทางการตลาดในการสง่ ออกสนิ ค้าภายในและภายนอกประเทศ หมู่ท่ี 6 บา้ นใหมไ่ ทยพัฒนา : นายอนุชา ทมุ สุข ผใู้ หญ่บ้านหมู่ที่ 6 และนายประยรู สาราญดี ผ้ชู ่วยผู้ใหญบ่ ้านหมู่ท่ี 6 เป็นปราชญ์ทางด้านสมนุ ไพรและการทาเกษตรอินทรีย์ พัฒนา ศูนย์การ เรียนรโู้ ครงการอนั เน่ืองมาจากพระราชดาริ (กลุ่มธนาคารโคกระบือ) อนุรักษก์ ารเล้ียงโคและกระบือ เพ่ือใช้ในการเกษตร อีกท้ังยังเป็นผู้ที่ชาวบ้านในพื้นท่ีใหค้ วามเคารพนับถือ เป็นผู้นาที่มวี ิสัยทัศ กวา้ งไกล หมู่ที่ 8 บ้านคลองทราย : นายเดชา ฤทธ์ิแดง ผนู้ ากล่มุ รอยยมิ้ ของพ่อ รอยย้ิมบ้านดนิ เป็น ปราชญ์ในเรื่องของดนิ โดยมีความรแู้ ละความเชี่ยวชาญด้านการปรงุ ดนิ เพือ่ การเกษตร การทาบา้ นดิน การปัน้ ต๊กุ ตาดิน และสมนุ ไพร 2) ด้านภาคีเครอื ข่ายในพ้นื ที่

18 กลมุ่ Young Smart Farmer (หมู่ท่ี 1) กลุ่มธนาคารโคกระบือ (หมู่ที่ 6) และ กลุ่มรอยย้ิม บา้ นดิน (หมู่ท่ี 8) กลมุ่ ภาคีเครือขา่ ยในพื้นทท่ี ี่มีการดาเนนิ งานพัฒนาพื้นท่ีในดา้ นของการทาเกษตร อนิ ทรีย์ การปลูกสมุนไพรและการพฒั นาการทอ่ งเทย่ี วเชิงนวัตวิถรี ่วมกัน อีกท้ังยังสามารถเชญิ หมู่ท่ี 10 บา้ นวงั รใี ต้ มาเขา้ รว่ มการดาเนนิ กจิ กรรมได้ 3) ทุนทางสังคมและทนุ ทางวัฒนธรรม หมู่ที่ 1 บ้านวังรี และ หมู่ที่ 6 บ้านใหม่ไทยพัฒนา : มีหมอทาขวัญ และหมอสมุนไพร สามารถนาความร้แู ละความเช่ียวชาญมาต่อยอดในการสร้างผลติ ภัณฑ์สมุนไพรได้ หมู่ท่ี 6 บา้ นใหมไ่ ทยพฒั นา : มีศนู ย์การเรยี นรโู้ ครงการอันเน่อื งมาจากพระราชดาริ (ธนาคาร โคกระบือ) เพื่อให้ผู้ท่ีสนใจเข้ามาศึกษาเกี่ยวกับการอนุรักษ์โคกระบือและการใช้ประโยชน์จาก สมนุ ไพร อีกท้ังยงั มผี ลิตภัณฑข์ า้ วกล้องอนิ ทรียจ์ ดั จาหน่าย หมู่ที่ 8 บ้านคลองทราย : มีแหล่งเรยี นรู้สวนสมุนไพร โรงสพี ระราชทาน กลมุ่ รอยยม้ิ ของพ่อ รอยยิ้มบา้ นดนิ 4) ทนุ ทางเศรษฐกิจและการคา้ ขาย ตาบลหนองตะเคียนบอนมกี ารเพาะปลูกและเลย้ี งสัตวเ์ พ่อื เปน็ อาหารในครัวเรือนรวมถึง การคา้ ขายเชน่ หมู่ที่ 1 บา้ นวังรี : มีการเพาะเหด็ ฟางปลอดสารพิษ ผลิตภัณฑ์เกษตรอินทรีย์ เช่น ข้าว อนิ ทรีย์และกระทอ้ น หมู่ท่ี 2 บา้ นโนนผาสุก : มีกลมุ่ เล้ยี งไข่ไก่ เลี้ยงปลา และการจับปลาตามธรรมชาติตาม ฤดกู าลเพ่อื บริโภคในครัวเรอื น หมู่ท่ี 4 บา้ นช่องก่า : มีโรงงานอตุ สาหกรรมซ่ึงเปน็ แหล่งจา้ งงานและเป็นพนื้ ที่ปลูกต้นยคู า ลิปตัสของเอกชน หมู่ท่ี 5 บ้านกองแก้วนพคุณ : กลุม่ ผูเ้ ล้ียงไก่ไข่ หมู่ที่ 8 บ้านคลองทราย : มีตลาดประชารฐั เปน็ แหล่งซอื้ ขายอาหารและสินค้าในตาบล สามารถนาผลิตภัณฑ์จากหมู่บา้ นไปวางจาหนา่ ยได้ หมู่ที่ 10 บ้านวังรีใต้ : กลมุ่ ข้าวกระยาสารท หมู่ท่ี 1 หมู่ท่ี 6 หมู่ท่ี 8 หมู่ท่ี 9 : มกี ลมุ่ ทอผ้าไหม ผ้าขาวม้า ผา้ เทโร เป็นแหลง่ ทอผ้าไหมมัด มือส่งพระราชวงั นอกจากน้นั หมู่ที่ 1 หมู่ท่ี 6 หมู่ท่ี 8 และหมู่ที่ 10 สามารถรวมตวั กันจดั การท่องเทย่ี วเชงิ นวัต วิถีร่วมกัน โดยหมู่ท่ี 1 เป็นพื้นที่สาธิตการทาเกษตรอินทรีย์ หมู่ท่ี 6 การอนุรกั ษ์โคกระบอื และ

19 สมนุ ไพร หมู่ 8 เรื่องการอนรุ ักษ์ดนิ และหมู่ท่ี 10 ใช้บริเวณท่าตาหลามในการเป็นพื้นทจี่ ัดสันทนา การทางน้าให้แก่ผู้ทม่ี าท่องเที่ยว 5) ทุนทางทรัพยากรธรรมชาติ หมู่ที่ 8 บา้ นคลองทราย มีอ่างเก็บน้าท่ากระบาก ท่เี ปน็ สถานทีก่ กั เกบ็ น้าเพ่อื ใช้ในการเกษตร ของตาบลเป็นสถานทท่ี อ่ งเท่ยี วและพักผอ่ นของคนในพนื้ ที่ หมู่ท่ี 10 บ้านวังรใี ต้ มีฝายชะลอน้าในลาห้วยพระปรง บริเวณท่าตาหลาม สามารถพัฒนา เป็นสถานที่พักผอ่ นและทากจิ กรรมสนั ทนาการทางนา้ ได้ 6) ด้านองค์ความรู้ หมู่ที่ 1 หมู่ที่ 6 หมู่ท่ี 8 หมู่ท่ี 9 : องคค์ วามร้เู ก่ียวกับการทอผ้าไหม หมู่ท่ี 1 บ้านวังรี : มีปราชญแ์ ละองคค์ วามรู้เกีย่ วกับการทาเกษตรอนิ ทรีย์ การทาผลติ ภณั ฑ์ จากขา้ วอนิ ทรีย์ หมู่ท่ี 6 บ้านใหม่ไทยพฒั นา : มีปราชญแ์ ละองค์ความรู้เกย่ี วกับการอนุรกั ษ์โคกระบือและ สมุนไพร หมู่ที่ 8 บา้ นคลองทราย : ปราชญแ์ ละองคค์ วามรู้เกย่ี วกับดิน เช่น การสร้างบา้ นดิน การปรุง ดนิ เพ่ือใชใ้ นการเกษตร 7) ดา้ นวัตถดุ ิบ ในตาบลหนองตะเคยี นบอนมีการปลูกต้นยูคาลปิ ตัสเป็นจานวนมากเพือ่ ส่งโรงงานกระดาษ จงึ มใี บยูคาลปิ ตัสเป็นจานวนมาก หมู่ท่ี 1 บ้านวังรี : มีการปลูกกระทอ้ น ซ่ึงไดผ้ ลผลิตเปน็ ลูกกระท้อนตามฤดกู าลและใบ กระท้อนท่มี สี ีแดงอาจสามารถนาไปสกัดสารสาคัญเพ่อื นามาทาเป็นสยี ้อมผ้า นอกจากนห้ี มู่ 1 ยังมี วัตถุดบิ เป็นขา้ วอินทรียท์ ี่นามาเปน็ แครกเกอรจ์ าหน่ายที่ศนู ยเ์ รยี นรู้เกษตรอนิ ทรียไ์ ร่ดีต่อใจ หมู่ท่ี 6 บา้ นใหม่ไทยพัฒนา : มขี ้าวอินทรยี ์และสมุนไพร โดยเฉพาะไพลท่ีนามาสกัดเป็น น้ามันไพล มสี รรพคณุ ช่วยในการลดอาการปวดเม่ือยบริเวณกลา้ มเน้ือ และยังสามารถทาเป็นสบู่ไพล ซ่ึงมสี รรพคณุ ลดการอกั เสบจากอาการแพท้ ผ่ี วิ หนังได้ 8) ดา้ นผลิตภัณฑช์ ุมชน ตาบลหนองตะเคียนบอนมีการส่งเสรมิ การจดั จาหน่ายผลิตภัณฑ์จากหมู่บ้านต่าง ๆ โดย สามารถนาไปจดั จาหน่ายท่ีร้าน OTOP ของอาเภอวัฒนานคร ซง่ึ ตั้งอยู่ในป๊ัมน้ามัน ปตท. อาเภอ วฒั นานคร

20 หมู่ที่ 1 หมู่ท่ี 6 หมู่ที่ 8 หมู่ที่ 9 : มีผลิตภัณฑผ์ ้าไหมมัดมือ ผา้ ขาวม้า ผา้ เทโร ไม้กวาด เห็ด ฟางปลอดสารพษิ หมู่ท่ี 1 บ้านวงั รี : มผี ลิตภัณฑ์ขา้ วอนิ ทรยี ์ แครกเกอรข์ า้ วอนิ ทรยี ์ กระท้อนแชอ่ ิม่ หมู่ท่ี 6 บา้ นใหม่ไทยพัฒนา : มีผลติ ภณั ฑข์ า้ วอินทรีย์ 3.2 แผนที่แสดงศักยภาพดา้ นตา่ งๆ ของแต่ละหมู่บา้ นในตาบล จากการวเิ คราะหจ์ ากศกั ยภาพชุมชนตาบลหนองตะเคียนบอนทัง้ 10 หมู่บ้าน สามารถสรุป ศักยภาพชมุ ชนดังต่อไปนี้ ภาพที่ 2 ศักยภาพชุมชน : บ้านวังรี หมูท่ ่ี 1 ภาพที่ 3 ศักยภาพชมุ ชน : บา้ นโนนผาสุก หมู่ที่ 2

21 ภาพที่ 4 ศกั ยภาพชุมชน : บา้ นหนองตะเคยี นบอน หมู่ท่ี 3 ภาพที่ 5 ศกั ยภาพชมุ ชน : บา้ นช่อกา หมทู่ ่ี 4

22 ภาพท่ี 6 ศักยภาพชุมชน : บ้านกองแก้วนพคุณ หมทู่ ี่ 5 ภาพท่ี 7 ศกั ยภาพชมุ ชน : บ้านไหมไทยพัฒนา หมูท่ ่ี 6

23 ภาพท่ี 8 ศักยภาพชมุ ชน : บา้ นคลองทรายใต้ หมู่ที่ 7 ภาพที่ 9 ศักยภาพชมุ ชน : บ้านคลองทราย หมทู่ ่ี 8

24 ภาพท่ี 10 ศกั ยภาพชมุ ชน : บ้านโนนผาสุกใต้ หมู่ที่ 9 ภาพท่ี 11 ศกั ยภาพชุมชน : บา้ นวงั รใี ต้ หมู่ที่ 10

25 ภาพที่ 12 ภาพรวมทุนทางสังคมและศกั ยภาพพ้นื ท่ีตาบลหนองตะเคียนบอน 3.3 ปัญหาและความต้องการในพนื้ ทีต่ าบลหนองตะเคยี นบอน อาเภอวฒั นานคร จังหวัดสระแกว้ 1) ดา้ นทรัพยากรมนษุ ย์ หมู่ที่ 8 เป็นพ้ืนที่ท่ีมีศักยภาพในการพัฒนาใหเ้ ป็นแหล่งเรียนรู้เชิงท่องเที่ยว เนื่ องจากมี สถานที่ทส่ี าคัญ เชน่ มีแหลง่ เรียนรู้สวนสมนุ ไพร โรงสีพระราชทาน กลุ่มรอยยิ้มของพอ่ รอยยิ้มบา้ น ดิน และอ่างเกบ็ นา้ ท่ากระบาก ซึ่งเป็นสถานที่ท่องเที่ยวและพกั ผ่อนท่มี ชี ่ือเสยี งของตาบล แตไ่ ม่ไดร้ ับ การสนบั สนนุ จากผู้นาในหมู่ที่ 8 เพอื่ พฒั นาให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวท่ีสาคัญของหม่บู ้านและตาบล หนองตะเคียนบอน 2) ด้านทนุ ทางเศรษฐกิจและการคา้ ขาย หมู่ท่ี 1 หมู่ท่ี 6 หมู่ท่ี 8 และหมู่ที่ 10 ที่รวมตัวกันเป็นเครือข่ายจดั การท่องเที่ยงเชิงนวัตวิถี แตย่ ังไม่ประสบความสาเรจ็ เท่าที่ควรเนอื่ งจากพ้ืนที่ตาบลที่หา่ งไกลจากเสน้ ทางขนส่งสาธารณะ ความ แห้งแลง้ ทาให้ไม่สามารถจัดการท่องเที่ยวเชิงเกษตรไดใ้ นทุกฤดูกาล ในพน้ื ท่ยี ังไม่มผี ลิตภัณฑ์และ ตลาดจาหน่ายสนิ ค้าอุปโภคและบรโิ ภคขึ้นช่อื ทสี่ ามารถดึงดดู ความสนใจของของนกั ท่องเท่ียวได้ 3) ดา้ นทุนทรัพยากรธรรมชาติ

26 หมู่ท่ี 10 มีฝายชะลอน้าในลาห้วยพระปรง บริเวณท่าตาหลาม สามารถพัฒนาเป็นสถานที่ พักผอ่ นและจดั กิจกรรมสันทนาการทางน้าได้ แต่ตาแหนง่ ของฝายชะลอน้าอย่ใู นสถานท่ที ี่หา่ งไกลจาก ถนนใหญ่ ไม่มีรถสาธารณะเขา้ ถงึ อีกทัง้ เป็นแหล่งมวั่ สุมของวัยรุ่น ซ่ึงหากจะพัฒนาใหเ้ ปน็ สถานที่ ทอ่ งเทย่ี วของตาบลต้องมีการบูรณาการความรว่ มมอื หนว่ ยงานต่าง ๆ ในการปรับปรงุ พ้นื ท่ี 4) ด้านการจัดการสิง่ แวดล้อม หมู่ท่ี 1 -10 มปี ัญหาเร่ืองสารเคมีทางการเกษตรตกค้างในแหล่งดิบและน้าประปา หมู่ที่ 1 -10 มีปัญหาเรือ่ งการจดั การขยะในครวั เรอื น ในพ้นื ทีม่ กี ารแยกขยะเพื่อนาไปกาจัด อยา่ งถูกวธิ ีในเบอ้ื งต้น แต่ขยะทไี่ มส่ ามารถกาจัดได้จะมีการกาจัดโดยการเผา หมู่ท่ี 1 -10 มีปัญหาเร่ืองไฟในถนนสาธารณะท่ีมีแสงสว่างไมเ่ พียงพอทาให้เกิดความไม่ ปลอดภัยในการเดินทางและเกดิ อบุ ตั เิ หตใุ นตอนกลางคืน 5) ดา้ นผลติ ภัณฑช์ มุ ชน หมู่ที่ 1 บา้ นวังรีมผี ลิตภัณฑ์แครกเกอร์ขา้ วอินทรีย์ท่ีสามารถเกบ็ ไวร้ ับประทานไดเ้ พียง 45 วนั และกระทอ้ นแชอ่ ่ิมทมี่ บี รรจุภณั ฑท์ ีย่ งั ไม่ดงึ ดูดความสนใจจากผู้บรโิ ภคไดเ้ ทา่ ที่ควร 3.4 ประเดน็ การพฒั นาเชิงพื้นที่ตาบลหนองตะเคยี นบอน อาเภอวัฒนานคร จังหวัด สระแก้ว การกาหนดประเด็นการพัฒนา วิเคราะห์จากศักยภาพชมุ ชน ปญั หาและความต้องการของ ชุมชนตาบลหนองตะเคยี นบอน สามารถสรปุ ประเดน็ การพัฒนาได้ 6 ประเดน็ ดังนี้ 1) การพฒั นาผลติ ภัณฑน์ ้ายายอ้ มผา้ จากใบกระทอ้ น หมู่ท่ี 1 บา้ นวงั รี การพัฒนาผลิตภัณฑ์น้ายาย้อมผ้ามีจานวนกลมุ่ เปา้ หมาย 10 คน โดยการนาใบกระท้อน ทม่ี อี ยู่จานวนมากในหมู่บ้านมาสกัดสารสาคญั เพอ่ื ใชใ้ นการผลิตน้ายาย้อมผ้า จัดจาหน่ายสร้างรายได้ เสริมให้แก่คนในชมุ ชน 2) การพัฒนาผลิตภณั ฑ์สบ่ไู พล หมู่ท่ี 6 บ้านใหม่ไทยพฒั นา การพัฒนาผลิตภัณฑ์สบู่ไพลมีจานวนกลุ่มเป้าหมาย 30 คน โดยเป็นการต่อยอด ผลิตภณั ฑ์ไพลท่มี ีอยู่ในชุมชนคอื น้ามันไพล โดยการนาไพลมาสกัดเป็นสบู่ซ่ึงมีสรรพคุณช่วยลดการ อักเสบของผิวหนงั จดั จาหนา่ ยเพื่อหารายได้เสรมิ ใหแ้ กค่ นในชุมชน 3) การตรวจคุณภาพน้าในแหล่งนา้ ดิบและนา้ ประปา ในตาบลหนองตะเคยี นบอนมกี ารทานาและเพาะปลูกพชื ในพน้ื ที่หมู่ที่ 1 -10 การตรวจ คณุ ภาพนา้ ในแหลง่ น้าดบิ และนา้ ประปาทาให้ทราถึงสารเคมีจากการเกษตรทีต่ กค้างในแหลง่ นา้ ทคี่ น ในตาบลนามาใช้เป็นน้าอุปโภคและน้าประปาทีอ่ าจเปน็ สาเหตุของอาการคันตามผวั หนงั และนาผลท่ี ไดไ้ ปเปน็ แนวทางในการส่งเสรมิ ความปลอดภัยในการใชส้ ารเคมีทางการเกษตรในชุมชนต่อไป

27 4) การปรบั ปรุงภูมิทัศน์ศูนย์การเรยี นรู้โครงการอนั เน่ืองมาจากพระราชดาริ (กลุม่ ธนาคารโค กระบอื ) เปน็ สถานที่เรียนรู้เกีย่ วกบั การอนรุ กั ษโ์ คกระบือ ปรับปรงุ พ้นื ท่ีการปลูกสมนุ ไพรและการ ใชส้ มนุ ไพรในการบาบัดรักษาโรคเพ่ือใหเ้ กิดการพัฒนาดา้ นสมนุ ไพรอยา่ งครบวงจร และการปรบั ปรุง ภมู ิทศั น์บริเวณทา่ ตาหลาม เปน็ สถานท่ีพักผ่อนของคนในตาบลหนองตะเคียนบอน แต่เปน็ บริเวณท่ีมี ต้นไม้ขึ้นรกทึบ ต้ังอย่ไู กลจากถนนใหญ่ และเปน็ ทีม่ ่ัวสุมของวัยรุ่น ดงั น้ันการปรับปรุงภูมิทัศน์ให้มี ความสวยงาม สะดวกสบาย และปลอดภัย จะช่วยทาให้ทัง้ ศูนย์การเรียนรูโ้ ครงการอันเนอ่ื งมาจาก พระราชดาริ เปน็ สถานที่เรียนรู้ทางภูมิปัญญาที่น่าสนใจเข้าเยย่ี มชมและบริเวณท่าตาหลามเป็น สถานท่ที มี่ ีความปลอดภัยสาหรับบคุ คลภายในและภายนอกตาบลมากข้ึน 5) การสง่ เสริมการท่องเที่ยวเชงิ นวตั วถิ ีไรด่ ตี อ่ ใจ กลุ่ม Young Smart Farmer เกษตรกรรุ่นใหมข่ องหมู่ 1 บ้านวังรี ไดจ้ ัดตั้งศนู ย์การ เรียนรู้เกษตรอินทรยี ์ไรด่ ีตอ่ ใจเพือ่ เปิดให้บุคคลท่ีสนใจเข้ามาเรียนรวู้ ิธกี ารทาเกษตรอินทรยี ์ และ ผลักดันให้เป็นการท่องเที่ยวเชิงนวัตวิถีโดยได้รบั ความร่วมมือจากเครือข่ายได้แก่ กลุ่มธนาคาร โคกระบอื และกลุ่มรอยย้มิ บา้ นดิน แต่ยงั ไม่ได้รับความนิยมมากพอ ซ่ึงสามารถส่งเสริมการทอ่ งเท่ียว เชิงนวัตวถิ ีนไี้ ด้โดยการประชาสัมพันธส์ ถานท่ีท่องเท่ยี วท่ีสาคัญในพ้ืนทต่ี าบลหนองตะเคยี นบอน ผา่ น การจดั กิจกรรมการวิ่งมาราธอน การปัน่ จกั รยานเพ่อื สุขภาพ การใชโ้ ซเซียลมีเดียเพอื่ ให้เข้าถึงผู้ที่ สนใจได้โดยตรง การพฒั นาสินค้าชุมชนจากหมบู่ า้ นตา่ งๆ นามาจัดจาหน่ายใหน้ ักท่องเทย่ี ว อกี ท้ังการ ส่งเสริมให้แตล่ ะหมู่บ้านคดิ ค้นเมนูอาหารท่ใี ช้วัตถุดบิ ในชมุ ชน เพอื่ เปน็ เมนูอาหารขึ้นชื่อและดงึ ดดู ให้ นักทอ่ งเท่ียวสนใจเข้ามาตาบลมากข้ึน

28 ส่วนที่ 4 รปู แบบการพฒั นาชมุ ชนนวัตกรรม จากข้อมูลสรปุ ประเด็นการพฒั นาทั้ง 5 ประเด็นน้ัน สามารถเป็นขอ้ มูลที่สาคัญในการส่งต่อ ให้ทางหน่วยงานภาครัฐพจิ ารณาการดาเนินการพัฒนา ปรับปรุงแก้ไขเพื่อสง่ เสรมิ และพฒั นาตาบล หนองตะเคียนบอนต่อไปนี้ สว่ นประเดน็ ที่ทางมหาวทิ ยาลัยสามารถดาเนนิ การพัฒนาได้ มดี งั นี้ 1. สร้างผู้นาการเปลี่ยนแปลง 2. พัฒนาจิตอาสา เพิม่ การมีส่วนร่วมพัฒนา 3. ครัวเรือนพอเพียง 4. สบื สานวฒั นธรรมชมุ ชน 5. สขุ ภาพดี สวสั ดิการทวั่ ถงึ 6. เกษตรปลอดภยั 7. วสิ าหกจิ ชุมชนเข้มแข็ง 8. สง่ิ แวดล้อมดี ชมุ ชนสวยงาม การพฒั นาชมุ ชนตาบลหนองตะเคียนบอนสามารถดาเนินการตามรูปแบบการพัฒนาชุมชน นวัตกรรมโดยมุ่งเน้นการพัฒนาเกษตรปลอดภัยและขยายผลพฒั นาต่อในประเด็นอื่นๆ ดังภาพที่ 13 และ ภาพท่ี 14 ดังนี้ ภาพท่ี 13 รูปแบบการพฒั นาชุมชนนวตั กรรมตาบลหนองตะเคียนบอน

29 ภาพท่ี 14 รปู แบบกิจกรรมการพัฒนา “ชมุ ชนนวัตกรรมเกษตรปลอดภยั ” ตาบลหนองตะเคียนบอน จากภาพท่ี 13 สรปุ ได้ว่าการดาเนินงานโครงการยกระดับคุณภาพชวี ิตชุมชนและท้องถ่ิน สิง่ แวดล้อม และวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยสามารถดาเนินการได้ทั้งหมด 7 ประเดน็ ตามรายละเอียด เพอ่ื มุ่งเน้นการสรา้ งผู้นาในการพัฒนาทเี่ รยี กว่า “นวตั กรชมุ ชน” สร้างการเปลย่ี นแปลงผา่ นกิจกรรม สร้างการเรียนรู้จิตอาสาเพ่ือถ่ายทอดประสบการณจ์ ากผสู้ ร้างการเปล่ียนแปลงชุมชนจากรุ่นสู่รุ่น เพื่อสง่ เสรมิ คนรุ่นใหมม่ ีสว่ นร่วมพฒั นาชุมชน ส่งเสรมิ การพัฒนา “ชมุ ชนนวัตกรรมเกษตรปลอดภัย” ตาบลหนองตะเคยี นบอนใน 3 มติ ิ ดงั นี้ (ภาพท่ี 14) 1. มิตกิ ารพฒั นาเศรษฐกิจ ได้แก่ กิจกรรมการแปรรูปผลิตภัณฑ์จากสมนุ ไพร (ไพล) และ การแปรรูปผลิตภณั ฑ์ทางการเกษตร (ต้นกระท้อน) กิจกรรมการพัฒนาบรรจุภัณฑ์และตราสัญลกั ษณ์ สินคา้ เพือ่ พัฒนาบรรจภุ ัณฑใ์ ห้ลูกคา้ เกิดความสนใจ 2. มิตกิ ารพัฒนาสังคม ได้แก่ การสร้างเกษตรกรรุ่นใหม่ พัฒนาองค์ความรู้ อนุรักษ์ภูมิ ปัญญาเกษตรอินทรยี ์และสมุนไพรไทยพืน้ บา้ น ให้เปน็ ผู้สืบทอดภมู ิปัญญาของท้องถ่ินต่อไป การจัด กิจกรรมพัฒนาทักษะการทาบัญชีครัวเรือน ทาใหค้ นในชุมชนทราบรายรับรับรายจ่ายท้ังระดับ ครัวเรือนและระดบั กลุ่มอาชีพ สามารถนามาประยุกต์ใช้ในชวี ิตประจาวันได้และส่งเสริมการเป็น ครัวเรอื นต้นแบบในการใช้ชีวติ อย่างพอเพยี งของชุมชน 3. มติ ิการพฒั นาส่ิงแวดล้อม ได้แก่ กจิ กรรมพัฒนาภูมิทัศน์ ศนู ย์อนุรักษ์โคกระบือ เพ่ือ สง่ เสริมเปน็ สถานท่ีเรยี นรู้ทางภูมิปัญญา เป็นแหลง่ ความรู้เรื่องสมนุ ไพรและการอนุรักษโ์ คกระบอื ของ ตาบลทมี่ ีองค์ความรู้และมีความน่าสนใจในการเยีย่ มชม รวมถึงการพัฒนาให้เป็นสถานที่ท่ีมีความ

30 พร้อมในการจัดกิจกรรมให้บุคคลในชุมชนและบคุ คลภายนอกทสี่ นใจ การจัดกิจกรรมตรวจวัด คณุ ภาพแหล่งน้าดิบและน้าประปา จะทาให้ทราบถึงสารเคมที างการเกษตรที่ตกคา้ งและสามารถ นามาใช้เปน็ ข้อมูลเพอ่ื ส่งเสรมิ การใช้สารเคมที างการเกษตรอยา่ งปลอดภยั ต่อสิ่งแวดล้อมมากยงิ่ ขนึ้