ชุดการสอนนาฏศิลป์ ชุดที่ 6

ชดุ การสอนนาฏศลิ ปพ ื้นฐาน ชดุ ที่ ๖ เรอ่ื งความรูพ้ืนฐานเกยี่ วกับละคร โดย นางฉัลยาญาราภรณ ทวแี สง ตําแหนง ครู วทิ ยฐานะชาํ นาญการพิเศษ โรงเรียนรัตนบรุ ี สาํ นักงานเขตพ้นื ท่ีการศึกษามัธยมศึกษา เขต ๓๓ สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพน้ื ฐาน กระทรวงศึกษาธิการ

คําช้ีแจงสําหรับนกั เรียนในการใชช ุดการสอน ชุดการสอนท่ี 6 เรือ่ ง ความรพู น้ื ฐานเก่ียวกบั ละคร 1. นกั เรียนอานคาํ ชแ้ี จงสาํ หรบั นกั เรยี นใหเ ขา ใจกอนลงมือศึกษาชุดการสอน 2. ทาํ แบบทดสอบกอ นเรียน ประจาํ ชุดการสอน (ทาํ ลงในชุดแบบบันทกึ กิจกรรม ที่ครแู จกให) 3. ศึกษาใบความรูท่ี 6.1 เร่อื ง องคป ระกอบของละครดวยความต้ังใจ 4. ใหน กั เรยี นทําแบบฝกหัดจากใบงานท่ี 6.1 (ทาํ ลงในชุดแบบบนั ทกึ กิจกรรม ท่ีครแู จกให) โดยการแลกเปลี่ยน เรยี นรกู ับสมาชิกในกลุม 5. ตรวจเฉลยใบงานที่ 6.1 โดย 5.1 สง แบบบนั ทกึ กจิ กรรม(ใบงานท่ี 6.1) หลังจากทาํ ใบงาน เสร็จ ที่ครูผูสอน 5.2 รับเฉลยใบงาน จากครู ตรวจสอบความถูกตอ งใหคะแนนตามเกณฑ ถามขี อผิดใหแกไ ขใหเ รยี บรอ ย 6.ศกึ ษาใบความรูท ี่ 6.2 เรอ่ื งการเขียนเคาโครงเร่ืองบทละคร 7. ใหน กั เรียนทําแบบฝก หัดจากใบงานท่ี 6.2 (ทาํ ลงในชุดแบบบันทึกกิจกรรม ทคี่ รูแจกให) โดยการแลกเปล่ียน เรยี นรกู ับสมาชิกในกลมุ โดย 7.1 สง แบบบนั ทึกใบงานที่ 6.2 (ใบงานที่ 6.2 ) หลงั จากทาํ ใบงาน เสร็จ ท่ีครูผูสอน 7.2 รบั เฉลยใบงานพรอมแบบตรวจผลงาน จากครู ตรวจสอบความถูกตอง และแกไขใหเ รยี บรอย 8. ทาํ แบบทดสอบหลงั เรียน ประจําชุดการสอน (ทําลงในชุดแบบบันทึกกิจกรรม ที่ครูแจกให) 9. ตรวจเฉลยแบบทดสอบกอ นเรียน และ หลังเรียน โดย 9.1 สง แบบบันทกึ กิจกรรม(แบบทดสอบ)หลงั จากทําแบบทดสอบหลงั เรียน เสร็จ ท่ีครูผูสอน 9.2 รับเฉลยแบบทดสอบกอ นเรียน และ แบบทดสอบหลังเรยี น จากครู ตรวจสอบความถกู ตอง ใหค ะแนน ขอ ละ 1 คะแนน (กรณีที่ไดค ะแนนไมถึง 60 % ใหซอมเสริมโดย เขียนโจทยก ับตัวเลือก ทถ่ี กู เฉพาะขอท่ีผิด ลงสมุดจดงานสงคร)ู ในช่วั โมงถัดไป 10. แจงคะแนนของ แบบทดสอบหลงั เรียน ใบงานที่ 6.1 และ ใบงานที่ 6.2 ของตนเอง ใหเ ลขากลุม บันทึกลงในแบบบนั ทึกผลการประเมนิ ดานความรู สรปุ คะแนนตามเกณฑ พรอมแลว เรม่ิ ทํา กิจกรรม เลยนะ !

สาระสาํ คัญ ละครท่ีดีและมีคุณภาพตองมีองคประกอบที่ครบสมบูรณ และผเู ขยี นตอง อาศัยทักษะตางๆ เพื่อใหบทละครท่ีเขยี นออกมาสมจริง และนาสนใจ จุดประสงคการเรยี นรู 1) อธบิ ายประเภทของละครไทยได 2) อธิบายองคประกอบของละครได 3) อธบิ ายหลักการเขยี นเคา โครงเรื่องบทละครและเขียนบทละครสน้ั ได

แบบบนั ทกึ กจิ กรรมประจาํ ชดุ การสอนท่ี 6 แบบทดสอบกอนเรยี น ชดุ การสอนที่ 6 เรื่อง ความรูพ้นื ฐานเก่ยี วกบั ละคร ----------------------------------------------------------- กระดาษคําตอบ แบบทดสอบกอนเรยี น ขอ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 สรุปคะแนนสอบกอนเรยี น 10 “ ความพยายามอยทู ี่ไหน ความสําเรจ็ อยูที่นน่ั ”

แบบทดสอบกอนเรยี น ชุดการสอนที่ 6 เรือ่ ง ความรูพื้นฐานเกี่ยวกับละคร คําสงั่ ใหเ ลือกคาํ ตอบที่ถูกทีส่ ุดเพียงคาํ ตอบเดียวแลวทาํ เคร่ืองหมายกากบาท(X) ลงในกระดาษคาํ ตอบ ( อยูในแบบบนั ทึกกจิ กรรมประจําชดุ การสอน ) 1.ละครเปนการแสดงศิลปะทสี่ ะทอนใหเห็นถงึ สงิ่ ใด ก.คานิยม ประเพณี ศลิ ปวฒั นธรรม ข.ยคุ สมัย ความรงุ เรือง การปกครอง ค.คานิยม ความรุงเรือง การเมอื ง ง.ความรุง เรือง ประเพณี วฒั นธรรม 2.ละครไทยแบงออกเปนกป่ี ระเภท อะไรบา ง ก.2 ประเภท คือ ละครราํ ละครรอง ข.2 ประเภท คือ ละครรอง ละครเตน ค.3 ประเภท คือ ละครรํา ละครรอ ง ละครพูด ง.3 ประเภท คอื ละครรอง ละครเพลง ละครใบ 3.ละครทด่ี ีตองประกอบดวยองคประกอบใดบา ง ก.ตัวละคร ความสนกุ เสียงดนตรี ข.เนื้อเร่อื ง ตัวละคร บรรยากาศ บทสรปุ ค.เนื้อเร่อื ง ฉาก ดนตรี ง.ตัวละคร ดนตรี เน้ือเรอ่ื ง บทสรปุ 4.ความสาํ เร็จของการแสดงละครข้ึนอยกู บั ขอใดมากที่สุด ก.จุดจบของเรื่องท่ีสมหวัง ข.นกั แสดงมืออาชีพ ค.ฉากทส่ี วยงาม ง.เคา โครงเรือ่ งท่ีดี 5.เคา โครงเรือ่ งทีด่ ี ตองมีลักษณะอยา งไร ข.เนือ้ เรอ่ื งส้ัน ก. ลําดับเร่ืองราวดี เขาใจงา ย ง.เนนบทพูดผูแ สดงมากๆ ค. มหี ลายสถานการณและซบั ซอ น

6. ละครท่มี ีเนือ้ เร่อื งเก่ยี วกับบาปบุญ นา จะมีบทสรปุ ในขอ ใด ก. รักชาติยง่ิ ชพี ข.ทาํ ดีไดดี ทาํ ชว่ั ไดช่ัว ค. น้าํ นมแมม ีคณุ คายิ่งนัก ง.ความรกั ชวยฟน ฝาอปุ สรรค 7. ขอ ใดไมเก่ยี วขอ งกับคณุ สมบัติของผเู ขียนบทละคร ก. ความกลา หาญ ข.ความรูรอบตัว ค. ความชางสังเกต ง.ความคดิ สรา งสรรค 8. องคประกอบใดเกี่ยวของกบั ขอ คิดในบทละคร ก. ตัวละคร ข.เนอ้ื เร่อื ง ค. บรรยากาศ ง.บทสรุป 9. ขอ ใดไมใชข ัน้ ตอนในการเขียนเคา โครงเร่อื งบทละคร ก. กาํ หนดเวลาขนั้ ตอนในการทาํ บทละคร ข. กาํ หนดองคป ระกอบวา ใคร ทาํ อะไร กบั ใคร ท่ีไหน ค. กําหนดขอมูลวางเปนแผนผงั ง. กาํ หนดรายละเอียดในการดําเนนิ เรือ่ ง 10. ขอใดไมจัดอยใู นประเภทของละครรํา ข.ละครชาตรี ก. โขน ง.ละครใน ค. ละครสังคตี

ใบความรูที่ 6.1 เรอื่ ง องคป ระกอบของละคร ประกอบการสอน ชดุ การสอนท่ี 6 เรื่อง ความรพู ื้นฐานเกี่ยวกบั ละคร ความหมายของคําวา “ละคร” ละคร คือ การแสดงที่ดาํ เนนิ เปนเรอ่ื งราว ละคร คือ การแสดงเลียนแบบชีวิต โดยมีการรองราํ ทาํ เพลง ละคร คือ การแสดงที่ผูกเปนเร่อื งราว มีเน้อื ความและเหตกุ ารณเ กี่ยวโยงเปน ตอน ๆ ตามลําดับ รปู แบบของละครไทย ละครไทยสามารถแบงออกไดเ ปน 3 ประเภทใหญๆ คอื ละครรํา ละครรอง และละครพูด ซ่ึงมีรายละเอียด ดังนี้ ละครราํ ละครราํ เปนละครประเภททใ่ี ชศ ิลปะในการรา ยรําดาํ เนินเรื่อง มกี ารขับรอ งและเจรจา เปนกลอนบท ละคร ซ่งึ ละครราํ เปนแบบฉบับด้งั เดิมของไทยน้ัน ตอมาไดพ ัฒนาเปนตนกําเนิดของละครราํ ในสมัยอยุธยาละครรําสามารถแบง ออกไดเ ปน 2 ลักษณะ คือ 1) ละครรําแบบด้งั เดิม (แบบโบราณ) ประกอบไปดว ยละครอกี หลายชนิด ดังตอไปน้ี 1.1) ละครชาตรี กอนเรม่ิ แสดงตองทําพธิ ีไหวครู ปพ าทยโหมโรง โดยใชกลองตกุ ตีใหสญั ญาณวาบรเิ วณนี้จะมีการแสดงละคร ตัวะครมี 3 ตัว คือ ตวั พระ ตวั นาง และตัวตลก ผูแสดงเปน ชาย การแสดงดําเนิน เรอ่ื งรวบรัดมผี บู อกบท ผรู ําจะตอ งตาม มีลูกครู บั วรรคทา ยซํ้าๆ กัน 3 คร้ังเมือ่ รอ งจบ จะมบี ทเจรจาตอในการเเสดงละครชาตรีเพ่ือบชู าครูจะ เร่มิ การเเสดงดวยการราํ ซัดไหวครู ผเู เสดงรอ งเองเลนเอง เเละจะรอ งเรือ่ ง พระสุธน นางมโนหร า ซ่ึงปจจุบันยังคงมีการเเสดงเปนประจาํ อยู ณ บริเวณวัดหรอื ศาลท่ีผคู นเคารพศรัทธา เเละมักจะเปนการเเสดงเพอื่ เเก บน ตามท่ีผซู ่งึ เคยบนบานศาลกลาวตอ สิ่งศกั ด์ิสิทธ์ิบนเอาไว เปน ผูติดตอ หรือวาจางใหมาเเสดง

1.2) ละครนอก หมายถงึ ละครท่ีคนธรรมดาสามญั ชนเลนกนั นอกพระราชฐาน ผูเ เสดงเปน ชายลวน การดําเนินเรือ่ งรวดเร็ว มีบทตลกเเทรกไวตลอดเวลาโดยไมย ึดขนบธรรมเนียมประเพณี การเเตงกาย เเตง ตามเเบบทเี่ รียกวา \"เเตงองคทรงเคร่ือง\" เรอ่ื งท่ีนยิ มเเสดง เชน เร่ือง สงั ขทอง พระอภัยมณี คาวี ไชยเชษฐ มณพี ชิ ัย สวุ รรณหงส เเกวหนามา สังศิลปไชย เปนตน 1.3) ละครใน นับวาเปนตนเเบบของศิลปการรา ยรําของไทยในราชสาํ นกั ทา ประณีต งดงามมี ลักษณะเฉพาะ เชน ชมปา ชมราชรถ ชมมา ชมชา ง ผเู เสดงคัดเลอื กจากผทู ่ีมรี ูปรา งหนา ตางดงาม ทวงทสี งา มฝี ม ือในเชิงรํา นิยมเเสดงเพยี งสามเรอื่ ง คือ รามเกียรต์ิ อุณรทุ อเิ หนา ดนตรเี เละเพลงขับรองประเภททา รํา จะมที วงทํานองตามลักษณะของการเเสดง เชน เพลงรา ย เพลงชา ป เเละเพลงโอป เปนตน ผูเ เสดงไมตองรอง เอง เพราะมีตนเสียงรองเเทน ไมว าจะเปนบทดาํ เนินเรื่องหรอื เจรจา 1.4) โขน การแสดงโขน เปนการแสดงทารํา เตน มีดนตรปี ระกอบการแสดง มีบทพากยเ จรจา ตัว ละครประกอบดวยยักษ ลิง มนุษย และเทวดา ผแู สดงสวมหวั โขนไมร องและเจรจาเอง แตปจจบุ นั ผแู สดง เปนมนุษยและเทวดาจะไมสวมหัวโขนการแตงกาย แตง แบบยืนเครอ่ื งเหมอื นละครในตามลักษณะตัวละคร ไดแก พระนาง ยักษ ลงิ ตัวประกอบ ศรษี โขน ไดแ ก ศรี ษะเทพเจา ศีรษะมนษุ ย ศีรษะยักษ ศรี ษะลงิ และศีรษะสตั วตา งๆ 2) ละครท่ีปรับปรุงข้ึนใหม 2.1) ละครดึกดําบรรพ เปนละครท่ปี รบั ปรุงขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 5 โดยสมเด็จเจา ฟากรมพระยานริศ รานุวัดติวงศ ไดแ บบอยางมาจากละครของชาวตะวนั ตก แตยึดแนวละครในเปนหลักใชช ื่อวา \"ละครดกึ ดํา บรรพ\" ตามช่อื โรงละครของพระยาเทเวศวงศวิวฒั น (ม.ร.ว. หลาน กญุ ชร ณ อยธุ ยา) 2.2) ละครพนั ทาง เปนละครทปี่ รบั ปรุงใหมใ นสมัยรชั กาลที่ 5 เนื่องเร่ืองนํามาจากพงศาวดารของ ชาติตา งๆ จดั แสดงตามแบบแผนละครนอก ดําเนนิ เรือ่ งรวดเร็ว มบี ทตลกแทรก ไมเครง คัดขนบธรรมเนียม ประเพณมี ากนกั การแตง กายแตงตามลกั ษณะเช้อื ชาติ ดนตรแี ละการขับรอ งเปนเพลงท่ีมีสาํ เนียงตาม เจา ของ (หรือสําเนียงบอกภาษา)พระเจาบรมวงศเ ธอ กรมพระนราธิปประพนั ธพงษทรงเปน ผูเ ผยแพรล ะคร พันทางตามแบบแผนที่เจา พระยามหินทรศักด์ิดํารงไดทรงประดษิ ฐไ ว

2.3) ละครเสภา ในสมยั รัชกาลที่ 5 ไดนําเอาผรู ํามาประกอบบทรอ งและบทขบั เสภากลายเปนเสภา ราํ และเสภาตลก มเี คร่ืองประกอบจงั หวะพเิ ศษ กรบั เสภา ดนตรปี ระกอบใชวงปพ าทยเ ชนเดียวกับละคร นอก การขบั เสภามีสําเนียงบอกภาษาอยูดวย เชน เสภาลาว เรอื่ งทแ่ี สดงคือ ขุนชา งขุนเเผน ไกรทอง เปนตน 2.4) ละครหลวงวิจิตรวาทการ เปนละครที่นําเน้ือเร่อื งมาจากประวตั ศิ าสตรตัวใดตัวหนึ่งมาสราง โดยมีจุดมุงหมายเพือ่ ปลกุ ใจใหประชาชนรักชาตมิ คี วามสามคั คดี ําเนินเรอ่ื งดวยวธิ รี ํา พดู ดนตรปี ระกอบมีทั้ง ดนตรีไทยสากล การแตง กาย แตงยืนเคร่ืองแบบละครและเเตง แบบสากล ผแู สดงเปนชายจริงหญงิ แท ฉาก สุดทา ยผแู สดงทกุ คนตองปรากฏตัวบนเวที

ละครรอง ละครรอง เปนละครทเ่ี กิดขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 5 พระ บรมราชวงศเธอ กรมพระนราธปิ ประพันธพ งษท รงดัดแปลงมา จากการแสดงของชาวตะวันตกมีการเปล่ียนแปลงมาจากการแสดง ของชาวตะวันตกมีการเปล่ยี นฉากตามทอ งเรื่อง ใชทา ราํ และดนตรี ประกอบดัดแปลงเปนกิริยาทาทางอยางสามัญชนแตไมรํา ใชเพลงรองที่แตง ข้ึนมา ตัวแสดงรองเองบา งและมี บทเจรจาสลับ ผแู สดงเปนผหู ญงิ ท้ังหมด ตัวตลกเปนชาย การแตงกายแตงแบบสามัญชน ยึดหลกั แนวสมจริง เร่อื งนิยมแสดง ไดแ ก ตกุ ตายอดรกั ขวดแกวเจียระไน และสาวเครือฟา เปน ตน ละครรองแบงออกได 2 ชนิด ดงั น้ี 1)ละครรองลวนๆ เปนละครทดี่ ําเนินเร่ืองดวยการรอ งไมมบี ทพดู แทรก ตัวละครใชท า ทีแบบตัว ละคร แตง แบบละครพันทางตามเช้ือชาติ เรื่องทน่ี ิยมแสดง เชน เรอ่ื งสาวติ รี 2) ละครสลับพูด มีกําเนิดขึน้ ในสมัยรัชกาลท่ี5 การดาํ เนินเร่ืองยดึ ถือการรอ งเปนสวนใหญ มพี ดู สลบั บาง ประชาชนรจู ักกันในนามวา \"ละครกรมพระนราธิป\" หรอื \"ละครปรีดาลัย\" เพราะกรมพระนราธิปฯ เปน ผใู หกําเนิด และมีการแสดงเปนประจาํ ทโ่ี รงละครปรีดาลยั 3) ละครสังคีต เปนละครท่ีมีวธิ ีดําเนนิ เรอ่ื งดวยการพดู และการรอง ซง่ึ มีความสาํ คัญเทาเทียมกันจะ ตัดสวนใดสวนหนึง่ ออกไมได เน้ือเรอื่ งสนุกสนาน มกี ารขบั รอ งที่ไพเราะ เปนการแสดงหมูท งี่ ดงาม เครอ่ื งกาย แตงตามบทบาทและฐานะของละคร มฉี ากงดงามประกอบเรอ่ื ง ละครพดู ละครพดู ผูใหกําเนิดคือ พระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลา เจาอยหู วั ทรงนําวิธีการแสดงละครพูดจาก ตะวันตกมาแสดงบนเวที มีจากเปลี่ยนตามเน้ือเร่อื ง การแสดงใชการพูดและแสดงทา ทางอยา งสามญั ชนเร่ือง ท่แี สดงมักเก่ียวกับสามญั ชนคนธรรมดาทั่วไป มีดนตรแี สดงเฉพาะตอนปดฉาก 1) ละครสลับลํา การแสดงถือบทพูดเปนสําคญั มบี ทแทรก ซึง่ เปนเพยี งสวนประกอบไมเกี่ยวกบั การ ดําเนินเรื่อง ถาตัดออกก็เปนละครพดู ไมเสียเรื่อง เชน เรือ่ งปลอ ยแก( ของนายบวั ทองสิบ) พระบาทสมเด็จ พระมงกุฎเกลาเจา อยูหัวทรงพระราชนพิ นธบ ทรองโดยใชพระนามแฝงวา \" ศรอี ยธุ ยา \" 2)ละครพดู คําฉนั ท มเี พียงเร่ืองเดียวคือ เรอื่ งมทั นะพาธาหรือตํานานดอกกุหลาบ เปนละครพูดท่ี เรยี กชื่อตามลักษณะของบทละครท่ีเปนบทรอ ยกรองในลกั ษณะคําฉันทส วนการแสดง การแตงกายจะเหมือน ละครพูด

3) ละครวิทยุ มีขึ้นในสหรัฐอเมรกิ าเปน ประเทศแรก เกดิ ขน้ึ กอนละครโทรทศั นแ ละภาพยนตร แตเ กิดภายหลงั ละครทวี ี ละครวทิ ยคุ ือ ละครทกุ ประเภท มที ้งั ละครชวี ิต ละครชวนหัวตลกรวมอยู ดวยกันการแสดงใชแตเสียง ส่ิงสาํ คญั ท่สี ุดจะตอ งให ผฟู ง เกิดจินตนาการ มองเห็นภาพเสยี งทีใ่ ชในละคร วิทยคุ ือเสียงพูด เสียงเพลงท่ีนํามาประกอบเรื่อง และ เสียงประกอบทีเ่ ปนองคป ระกอบฉาก เชน เสียงคล่ืน นกรอง ฝนตก เสียงทีท่ าํ ใหเ กิดการเคล่ือนไหว เชน เสียงวิ่ง รถวิ่ง เดิน เปนตน หรอื เสียงทบ่ี อกเหตุการณ ตาง ๆ เชน การตอสู ไฟไหม ลมพายุ เปนตน การเลือกผูแสดงจะตองเลือกทม่ี ีเสียงแตกตา ง กันมากๆ ตัวละครมปี ระมาณ 5-15 ตัว สมัยกอนยังไม มีการอัดเทป ผูแสดงตองยืนอานบทในหอ งสงที่สถานี วทิ ยกุ ระจายเสียงแบบสดๆแตป จจุบันใชการบันทึกเทป ในหองอัดเสยี งแทนสาํ หรบั ละครนิยมละครวิทยุคอ ยๆ ลดลงไปเร่ือย คณะทไี่ ดรบั ความนิยมฟงมาก ไดแ ก คณะแกวฟา คณะเกศทิพย คณะนลี ิกานนท เปนตน ทกุ วันน้ลี ะครวิทยุยงั มกี ารแสดงออกอากาศอยูท างบาน สถานีวิทยุคลื่น AM 4)ละครโทรทัศน หรอื ละครทีวเี ร่มิ แพรภาพออกอากาศแหงแรกท่ีสถานบี บี ีซี ประเทศองั กฤษ สาํ หรับประเทศไทย สถานโี ทรทศั นแหง แรกท่ีบางขุนพรหมเรียกวา \"สถานี 4 บางขุนพรหม การละครจะ คลา ยกบั ละครทีวี แตม ผี ชู มทุกทิศทางเปนจาํ นวนมากผแู สดงตองระวังตัวทกุ อิริยาบถ เพราะไมท ราบวา เมือ่ ใดกลอ งจะจับภาพ เชน ภาพท่เี ปน ตัวประกอบ ทหาร ประชาชน การเรียกละครโทรทัศนเรียกตามวธิ กี าร แพรภาพแตอ ันท่ีจรงิ ละครโทรทศั น คือ การแสดงละครโทรทัศนตา งๆ เชนละครลํา ละครรอ ง ละครพดู เปน ตน ซงึ่ ตัวละครประเภทนั้นมาแพรภาพทางโทรทศั นก็ถูกเรียกวา \"ละครโทรทัศน\" ไปโดยปริยาย แตเ ดิมละคร โทรทศั นจะแสดงสดภายในหองสง แตป จ จบุ ันมีการบันทึกเทปกอ นออกอากาศ จึงสามารถแกไ ขขอบกพรองในการแสดงได สําหรบั ละครทไ่ี ดรบั ความนิยมจากผูชมมากท่ีสุดจะเปนละคร โทรทศั นห รอื ละครทีวีในสมัยใหมทเี่ ปน ส่อื ใหความบันเทิงประจําครอบครัว ของสงั คมไทยโดยในแตละวันจะมีละครโทรทศั นเรื่องตา งๆแพรภ าพทาง สถานโี ทรทัศน เกือบทุกชอง ชองละหลายเรอ่ื ง ไดแก ชอง3 ชอ ง5 ชอ ง7 ชอง9 และชอง ITV ซง่ึ นอกจากจะมีละครไทยแลวยังนําเอาละครตา งประเทศ จากฮอ งกง เกาหลี ญป่ี ุน จีน และ ตะวันตกมาแพรภาพใหชมอีกดว ย

ละครโทรทัศนห รือละครทีวเี ปนสงิ่ ที่มีอิทธพิ ลอยา งย่ิงตอ สังคมไทยเพราะเปนส่ือท่ีสามารถรบั ชมได งา ยและแพรถงึ คนทุกระดับช้ัน ดงั เราจะสงั เกตไดวาในแตละวนั คนจะพูดถึงเรอื่ งราวของละครโทรทศั นท่ี กําลังแพรภ าพอยูจนเสมือนเปนบทสนทนาในชีวิตประจําวันท่ีจะขาดเสียมไิ ด การนาํ เสนอขอมูลโทรทศั น นอกจากแพรภ าพผา นทางสถานโี ทรทัศนแลวยังมีการบันทึกเปน วิดิทัศนและทาํ เปน แผน CD รวมทั้งมกี าร นาํ เอาบทละครแตละเรื่องมาตพี มิ พเ ปนตอนๆในหนงั สือพมิ พรายวนั และยังจัดทําเปนนติ ยสารเฉพาะกิจวา ดวยละครเรื่องนั้นๆโดยตรง ออกวางจาํ หนา ยดวยอันเปนสง่ิ ท่ีชวยสะทอนใหเ หน็ ถึงอิทธพิ ลของละครโทรทศั น ท่มี บี ทบาทและอิทธิพลตอชีวิตผูคนในสังคมไดเ ปนอยา งดี ดงั นั้นการเลอื กละครโทรทศั นทีจ่ ะชมก็นบั เปนส่ิงจําเปนเพราะละครโทรทศั นบางเรอ่ื งก็มีคณุ ภาพให แงคิดใหคติสอนใจแกผชู มแตบางเร่อื งอาจจะเนนเร่อื งเพศ หรอื มคี วามรุนแรงตัวละครบางตัวเปนแบบอยางที่ ไมดีแตผูชมบางสวนโดยเฉพาะเด็กและเยาวชนที่ยงั มีวุฒภิ าวะไมม ากพอยังแยกแยะผิดถูกชั่วดีไดไมสมบูรณ กอ็ าจทําตามเพราะคิดวา ทําแบบนั้นแลวก็ไมเห็นเปนอะไรหรือบางคนไมไดติดตามดูต้งั แตตนจนจบดเู ฉพาะ บางตอนจงึ ไมร ูวา สุดทา ยตัวละครที่เปนตัวรา ยผลลงเอยเปนอยา งไร การชมละครเราจะตองระลึกอยเู สมอวา บทบาทของผูแ สดงทเี่ ปนตัวละครนั้นมใิ ชชีวิตจรงิ ตัวละครบางตัวอาจแสดงเกินความเปนจรงิ ไปบา งก็เพอื่ ดงึ ดูดผูชมใหส นใจในชีวติ จรงิ เราไมค วรกระทาํ เชนน้นั เชน การโตเ ถยี งผใู หญ การแสดงกิรยิ าดูหมิ่นเหยียด หยามผูอื่น การแกใ ขปญหาโดยใชความรุนแรง เปนตน ซง่ึ ถารจู ักใชวิจารณญาณในการเลือกรบั ชมละคร มี ความรเู ทาทันสื่อตางๆแลวเรากจ็ ะชมละครไดอยางสนุกและไดสาระประโยชนจากแงค ิดรวมแนวการดาํ เนิน ชีวิตและอ่ืนๆจากละครโทรทศั นดวย ความมุงหมายของการแสดงละคร 1. เพอ่ื ใหค วามบนั เทิงใจแกผูชม 2. เพอื่ สง เสริมใหผแู สดงไดมโี อกาสแสดงออกซึ่งความสามารถสวนบุคคลในดา นการแสดง 3. เพอื่ ฝก การแสดงออกทางดานการใชภาษา ถอยคาํ 4. เพอ่ื ชว ยสงเสรมิ บคุ ลกิ ภาพของผูแสดง ใหมีทวงที ทาทาง และการทรงตัวดีข้ึน 5. เพอื่ สรางลกั ษณะนิสัยอนั พึงปรารถนา ไดแก การตรงตอเวลา ความรับผิดชอบความสามัคคีกันใน ระหวา งผูแสดง และผทู ี่มีสวนเกี่ยวของ 7. เปนประโยชนใ นดา นความคิดสรา งสรรค 8. เปน ประโยชนในดานการสงเสริมใหม คี วามรรู อบตัว เชน เร่ืองดนตรี วรรณคดี ฯลฯ องคป ระกอบของละคร ละครมีองคป ระกอบ 4 ประการ คอื 1. ตอ งมเี ร่ือง (Story) 2. ตอ งมีสรุป (Subject) เชน ความตอ งการใหเกิดความกตญั ู เปนตน 3. นสิ ัยตัวละคร (Characterization) 4. บรรยากาศ (Atmosphere)

องคป ระกอบของการแสดงละคร 1. องคป ระกอบของการแสดงละคร องคประกอบของการแสดงละครประกอบไปดว ยส่ิงตาง ๆ ที่สาํ คญั ดังนี้ การสมมติเปนกระบวนการสําคญั ท่ผี แู สดงตองสามารถสรา งอารมณท่ีสะทอนถงึ ความเปนตัวตนของตัว ละครไดอยางสมจรงิ โดยผแู สดงตองสมมติวา ถา ตนเปน ตัวละครทีเ่ ขาสวมบทบาทอยู เขาจะทําอยางไรตอ สถานการณท่กี ําลังเผชิญอยู 1.2 สถานการณจาํ ลอง สถานการณจําลองประกอบไปดวยเหตกุ ารณตาง ๆ ทบ่ี ังเกิดแกชีวิตของตัวละคร ผแู สดงตองมีความ เขา ใจชัดเจนวาในสถานการณตามทองเรื่องที่เขาตองแสดง ตัวละครที่เขาสวมบทบาทอยูจะทาํ อะไร และ เพราะเหตุใดตองกระทําเชนน้ัน เพ่อื บทบาทการแสดงที่ส่ือออกมาจะไดเ หมอื นจริง 1.3 จนิ ตนาการ จนิ ตนาการเปนเร่ืองสาํ คัญมากในการแสดงละคร ผูแ สดงตองใชจินตนาการแปลงบทละครท่ีเปนตัวอักษรให เปน การแสดง ถาผูแสดงมีจินตนาการดี ถูกตอง จะชว ยให เขาตบี ทไดลกึ ซ้งึ สามารถแสดงความรูสกึ นึกคิดของตัว ละครออกมาใหปรากฏและสรางความประทับใจใหแ กค นดู ได 1.4 การสรางสมาธิ ผแู สดงละครทุกคนตองฝก สมาธทิ ้ังในการดูและ การฟง ซงึ่ จะเปนแรงกระตุนท่ีสาํ คัญในการสรางอารมณของตัวละคร และจะตองทําตัวสบาย ๆ ไมเ กร็งและ ไมป ระหมา ต่ืนเตน และแสดงออกมาแขง็ 1.5 ความจรงิ และความเชื่อ ความจริงและความเช่ือเปนส่ิงจําเปนท่ีผูแสดงละครจะตองมีความสามารถทาํ ใหค นดเู ช่อื วา สง่ิ ท่ี ปรากฏอยูบนเวทีนั้นเปนจรงิ ซง่ึ นบั วาเปน ศิลปะอยา งหน่งึ ของการแสดงละคร 1.6 การสื่อสารสัมพนั ธ เปน หลักสาํ คญั ท่ีผูแ สดงอาจนํามาใชเ พอื่ ใหมีปฏิกริ ิยา และการปรบั ตวั ใหเ ขากับผแู สดง และ สถานการณแวดลอมในละคร อันจะนาํ ไปสูการส่ือสารสัมพนั ธท ี่สมบรู ณ เชน การฟงใหไดยิน หมายความวา จะตอ งฟงใหร ูวาสง่ิ ทีเ่ ขาพดู น้ันหมายความวา อะไร ไมใ ชฟง แตเพียงวาเขาพูดอะไร เปนการใชโ สตประสาททุก สวนรบั รูและมีปฏิกริ ิยาโตตอบแกค แู สดงอยา งทันทวงที ตลอดจนนํ้าเสียงตอ งเหมาะสม ชัดเจนพูดใหส ่ือ ความหมายไดถกู 1.7 การปรบั เปลี่ยน การปรบั เปล่ียนเปนเรอื่ งธรรมดาในการแสดงละคร เพราะขึ้นอยกู ับวิจารณญาณของการตัดสินใจ ท่ี จะเปล่ียนแนวทค่ี นดูคาดเดาไมถ ึง ท้ังน้ีการปรบั เปล่ียนอาจจะเกิดจากคาํ แนะนําของผูกํากบั การแสดงก็ได

1.8 ความเร็วและจังหวะ เปนเร่ืองที่ผแู สดงตอ งปฏบิ ตั ิ การแสดงท่ี ผิดจงั หวะจะทาํ ใหความสมจรงิ บนเวทสี ญู เสียไป ความเรว็ และจงั หวะจะสัมพันธก ับสถานการณท่ี เกิดข้ึน และสัมพันธก ับบุคลกิ ภาพของตวั ละครวา เขาหรอื เธอควรจะเขาไปเก่ียวขอ งกบั สถานการณ น้ัน ๆ ชาหรือเร็วเพยี งใด 1.9 การรําลึกอารมณ การราํ ลึกอารมณเ ปนวธิ หี นง่ึ ที่จะชว ยสรา งอารมณใหผแู สดง ถา ผูแสดงไมสามารถสรา งอารมณได ตามบทบาทผูกาํ กับอาจชวยแนะนําผแู สดงใหนึกยอนไปถงึ สถานการณจริงท่เี คยเกิดข้ึนกับตน แลวพยายาม เคน อารมณถ ายทอดความรูสึกออกมา อาทิ ตัวละครมคี วามเศรา โศกเสียใจอยางหนักจนรองไหออกมา ถาผู แสดงกระทาํ ไมไ ด กแ็ นะนาํ ใหผ ูแ สดงนึกยอนไปวาในชีวิตจริงของตนมีเรอ่ื งอะไรทีท่ ําใหตนเองเศราโศกเสียใจ เชน เคยเสียใจเพราะการสูญเสียผูเปนท่รี ัก บิดามารดา ญาตพิ ี่นอ ง พยายามสรางอารมณเศรา โศก เสียใจ ให เกิดข้ึนภายในอันเปนธรรมชาติ ผแู สดงก็จะสามารถสรา งอารมณไดตามบทบาท สามารถรองไดห ล่ังนํ้าตา ออกมาได 2. ขน้ั ตอนของการแสดงละคร 2.1 พจิ ารณาบทละคร บทละครท่จี ะมาแสดงจะตองมีแนวคิดทีเ่ ปน คตสิ อนใจแกผูแ สดงและผชู ม สําหรบั การฝกหัด ทกั ษะในการแสดงเบอ้ื งตน ควรเปน บทละครส้นั ๆ ใช เวลาในการแสดงประมาณ 20 - 30 นาที 2.2 คัดเลอื กผูแสดง การคัดเลือกผูแสดงควรใหเ หมาะสมกบั บคุ ลิกลักษณะของตัวละครในเรือ่ ง ในข้ันแรกครูอาจ ชวยเหลือผูเ รียนในการคัดเลือกผูแสดง แตเ มื่อฝก ฝนการแสดงจนเกิดความชํานาญ จนแนใจในบทบาทของ ตัวละครแลว ผเู รียนกค็ วรคัดเลือกกันเองได 2.3 การจัดฉาก การจัดฉาก เวที แสง สี เสียง และดนตรปี ระกอบการแสดงจะมีชวี ิตชีวาข้ึนแมวาจะเปนการฝก การ แสดงของผเู รียน แตควรฝกบุคลากรที่อยูเบ้อื งหลังเวที ในการจัดฉาก เวที เครื่องประกอบฉากและดนตรี เพื่อใหบรรยากาศสอดคลองกับเนื้อเรื่อง 2.4 การฝกซอม การฝกซอมเปนสง่ิ สาํ คัญ และจาํ เปนที่สุดในการแสดงละคร เพ่อื ใหการแสดงละครเปนไปตาม ธรรมชาติ ผูแสดงตองทองบทใหคลองซอมอานบท ซอ มการเคล่ือนไหว การกาํ หนดตาํ แหนงของตวั ละครบน เวที ทงั้ นผ้ี ูกํากบั เวทีควรจัดอุปกรณสาํ หรบั ประกอบการแสดงจริงมาใชใ นการฝกซอมดวย

2.5 การประเมนิ ผล การประเมนิ ผลการแสดง ผูแสดงและผรู ว มงาน ทง้ั หมดตองชว ยกนั ประเมิน โดยครูอาจารยผสู อนควรเขา รว มประเมินดว ย การประเมินตอ งมีเกณฑอยางชัดเจน เขา ใจงาย ไมซ บั ซอน เพ่อื เปนการฝก ใหผูแสดงและ ผรู ว มงานมคี วามพรอมท่ีจะรับฟง คําวิจารณของผอู ่ืน เพอ่ื จะจัดนํามาปรับปรุงแกไขในการจัดการแสดงในครง้ั ตอ ๆ ไป ท้งั นเี้ พ่อื จะไดนําผลของการประเมินมาปรับปรงุ แกไ ขการแสดงใน ครงั้ ตอ ไป 3. บทละครสรา งสรรค ในช้ันนี้ผเู รียนจะไดฝก ทักษะแสดงละครสรา งสรรคจริง ๆ สกั 1 เร่อื ง โดยเปนละครส้ัน ๆ ไมซ บั ซอน อยา งไรกต็ าม อปุ สรรคประการหน่งึ ที่มกั จะเกิดแกนกั แสดงละครมอื ใหม คอื ขาดทักษะความชํานาญในการ เขยี นบทละคร ในท่ีนี้จึงขอนําเสนอบทละครงา ย ๆ มาเปนตัวอยาง 1 เรอ่ื ง ซ่งึ ผูเรยี นอาจนาํ ไปใชใ นการแสดง จริงประยุกตดัดแปลงบาง หรือก็สามารถเขียนบทละคร ขึ้นมาใหมดวยตนเองไดก็จะเปนการดีย่ิง ละครสรางสรรค (Creative Drama) ปจ จุบันในวงการการศึกษาไดเห็นความสาํ คญั ของการใชว ิธีสอนดวยการแสดงละครมาบรู ณาการกบั สาขาวิชาตางๆ เพราะการแสดงละครนั้นจะมีข้นั ตอนการจัดทําละครที่สามารถพฒั นาผเู รยี นไดหลายดาน ไม เพยี งแตความรเู ฉพาะสาขาวิชาทีศ่ กึ ษามาเพ่ือทาํ บทละครเทาน้นั ยงั พัฒนาทกั ษะการทางานรว มกัน การ บริหารความขัดแยง อาจจดั ไดวาสามารถพฒั นาผเู รียนทงั้ ทางดา นสติปญ ญา อารมณแ ละสังคมไปพรอ มกันได และอีกสวนที่สําคญั คือ การใหผ เู รียนไดฝกการคิด วิเคราะห สงั เคราะห องคค วามรูในรูปแบบของการ สรา งสรรคไ ดอ ยา งดีอกี ดวย ละครสรา งสรรค (Creative Drama) เปน ละครทใ่ี ชในการศึกษา (Drama in Education) ซ่งึ เนนท่ี กระบวนการเรียนรูผานการสมมติบทบาท หรอื การแสดงละคร ภายใตบ รรยากาศทปี่ ลอดภัยและเนน อสิ รภาพในการคิดและการแสดงออกของผเู รียน เพือ่ ใหผเู รียนสามารถแสดงออกซง่ึ จินตนาการและความคิด สรา งสรรคโ ดยใชทักษะในดา นการแสดงออกดว ยรางกายและภาษา ทกั ษะดานการคิดวเิ คราะห ตีความหมาย ตลอดจนทกั ษะของการทํางานรวมกับผูอื่น ซึง่ รวมถึงทักษะการจัดการกบั ปญ หา ท้งั หมดนี้เปนการทํางาน เพื่อที่จะไดเ รียนรูในประเด็นตา งๆอันเกี่ยวขอ งกบั ประสบการณชีวิตของมนษุ ย เพอื่ ท่ีจะใหผ เู รียนเกิดความ เขาใจอยางลกึ ซง้ึ ในประเด็นการเรียนรนู ้ันๆ ทง้ั น้ี \"ละครสรา งสรรค\" มคี วามแตกตางจาก \"ละครเวที\" โดยท่ัวไปตรงท่ีวา \"ละครสรา งสรรค\" (Creative Drama) หรือ \"ละครท่ีใชในการศึกษา\" (Drama-in-Education) นั้นมิไดม ุงเนนในการแสดงเพื่อ \"ผชู ม\" ท่เี ปนทางการ แตมุงเนนท่ีจะใช \"กระบวนการ\" ในการ \"พัฒนา\" ผเู รียนในทุกๆดา น ไมว า จะเปนดา น พทุ ธพิ สิ ัย (Cognitive Domain) จติ พิสัย (Affective Domain) และทักษะพสิ ัย (Psychomotor Domain) เพื่อใหผูเรียนไดเรียนรใู นส่งิ ตา งๆ ตลอดจนเรียนรเู กี่ยวกบั ตัวเองและผูอ่ืนอยางมีความสุข ดังนั้น วิธกี าร ประเมินผลผูเ รียน จงึ ประเมินจากการสงั เกต \"พัฒนาการ\" ทง้ั 3 ดา นของผเู รียน โดยทีผ่ ูประเมินจําเปนตอง

สังเกตพฤตกิ รรมการเรยี นรู และการรว มกิจกรรมของผเู รียน ตลอดจนทาํ การทดสอบทกั ษะในดานตา งๆ ควบคูไปกับการเรียนการสอน ในการน้ี \"คร\"ู หรือ \"ผูนํากิจกรรม\" จะตอ งมีความรู ความสามารถในการทํา หนา ท่ีของ \"ผูอาํ นวยความสะดวก\" (Facilitator) ในการจัดกระบวนการเรียนรูเพ่ือใหผเู รียนเปน \"ศูนยกลาง\" ในการเรียนรอู ยางแทจ รงิ ความเปน มาของ \"ละครสรา งสรรค\" (Rosenberg, 1982 : 18-37) การใชละครการศึกษา (Educational Drama) หรอื ละครที่ใชในการศึกษา (Drama-in- Education) หรือ ละครสรา งสรรค (Creative Drama) เพอื่ การพฒั นาเดก็ และเยาวชนน้ัน มปี ระวัติความ เปน มาท่ีตอ เนอ่ื ง อยูใ นหลายประเทศ เชน สหรัฐอเมริกา อังกฤษ แคนาดา ออสเตรเลีย และ ญปี่ ุน แต ประเทศที่มีการบุกเบิกและ นําเอาละครมาใชในการศึกษาในระบบอยา งเอาจริงเอาจังน้ันคือ ประเทศ สหรฐั อเมริกา อังกฤษ และแคนาดา ทศวรรษท่ี 1920 (ชวงป พ.ศ. 2463 - 2473) นบั วา เปนยคุ แรกท่นี กั การศึกษาในสหรฐั อเมรกิ า เชน จอหน ดิวอ้ี (John Dewey) ฟรานซิส ปารก เกอร (Francis Parker) วลิ เล่ียม เคกิ รก แพททรกิ (Wlliam Kirkpatrick) และ ฮิวจ เมริ นส (Hugh Merns) ไดร เิ ร่ิมแนวคิดเก่ียวกับ การศึกษาท่ีวา \"การศกึ ษาที่สมบรู ณน้ันตอ งพฒั นาผูเ รียนในทุกดาน ไมว าจะเปนดานสติปญญา อารมณ สงั คม หรือจิตใจ\" นักการศึกษาเหลานเ้ี ล็งเห็นคุณคาของศิลปะ โดยเฉพาะอยางย่ิง คุณคา ของละคร (drama) ในการสรา งการเรียนรูผา นประสบการณ (experiential learning) ท่ไี มเหมือนการเรียนรใู นลกั ษณะอ่ืนๆ ใน ยคุ นี้ มีนกั การศึกษาท่ีสาคญั คือ วินนเี ฟรด็ วอรด (Winifred Ward) ซง่ึ ไดเ ร่ิมใหค วามสนใจกบั \"กระบวนการ\" ของละครทีใ่ ชภายในหองเรียน เพ่อื จุดประสงคในการเรียนรูของนักเรียน และเปนคนแรกที่ใช คําวา Creative Dramatics (ซึ่งคาํ ๆ นี้มีการเปล่ียนเปน Creative Drama ในยคุ หลัง ) ทศวรรษท่ี 1930 (พ.ศ. 2473 - 2483) เปน ยคุ มืดทางเศรษฐกิจในสหรัฐอเมริกา แตกเ็ ปนยคุ ที่ชาว อเมรกิ ันเริ่มตง้ั คําถามเก่ียวกับเร่ืองของวัฒนธรรม และการศึกษา เปน ยุคทพ่ี ัฒนาการของละครสรา งสรรค เปน ไปดวยความรวดเร็วและราบร่นื วินนเี ฟรด็ วอรด ไดทาํ การทดลองกิจกรรมดา นละครในหอ งเรียนหลายๆ แบบ และมีการบันทึกการทดลองเหลา น้ีอยางเปน ระบบ ในทสี่ ุด ตาํ รา \"Creative Dramatics\" กถ็ ือกาํ เนิด ข้นึ ในป 1930 และตามมาดวยหนงั สือ \"Playmaking with Children\" ในป 1947 หนงั สือท้ังสองเลม ยังคง ใหค วามรพู ้ืนฐาน ในเชงิ ทฤษฎีอันเปนประโยชนตอการใชละครสรา งสรรคในหองเรียนจวบจนทุกวันนี้ แนวทางของวอรดมลี ักษณะ เฉพาะตัวดังน้ีคือ 1. มกี ารฝกทักษะใหก บั ผูเรียนอยา งเปนลาํ ดับข้ันตอนจากงายไปยาก โดยเรม่ิ ตนจากการแสดงออก ดวยทาทางการ เคลอ่ื นไหวและการใชทาใบ และฝกทกั ษะท่ียากข้ึนคือดา นการแสดงเปนตัวละครโดยใชภาษา พดู จนสามารถแสดง ละครแบบพดู ดนสดไดในท่สี ุด 2. ใชวรรณกรรมในการเปนวัตถุดิบสําหรับการทาํ กิจกรรมละครสรางสรรค 3. มกี ารวเิ คราะหตัวละครเพื่อทาํ ใหผเู รียนเขาใจในสภาวะทีต่ ัวละครตองเผชญิ 4. ครหู รอื ผูนํากิจกรรมทําหนาทีข่ องผชู ี้แนะ 5. การแสดงละครเปนส่ิงที่จาํ เปนและสาํ คญั อยางยิ่ง

คาํ วา \"ละครสรา งสรรค\" (Creative Drama) อาจจะแลดูคลายศัพททางการศกึ ษาท่ีคอ นขา งใหม ทง้ั ๆทใ่ี นประเทศไทยนั้นมกี ารใชค าํ วา \"ละครสรา งสรรค\" ในหลักสูตรดา นการละครในระดบั อุดมศกึ ษาบาง แหงมาอยางนอ ย 28 ปแ ลว โดยเรม่ิ ตนตงั้ แต พ.ศ. 2517 ทภี่ าควิชาศิลปการละคร จฬุ าลงกรณม หาวทิ ยาลัย โดยมี อาจารย อรชมุ า ยุทธวงศ เปนผบู ุกเบกิ วางหลักสูตรทางดา นนี้ และทภ่ี าควิชาการละคร มหาวทิ ยาลัยธรรมศาสตร กม็ กี ารเปดสอนสาระ \"ละครสรา งสรรค\" ในรายวิชา ละครเพอ่ื การศกึ ษา (Theatre-In-Education) โดยมีอาจารย วันดี ลิมปวัฒนา เปนผูวางรากฐานไวต้ังแตป พ.ศ.2529 จวบจน ปจ จบุ ัน และสาขาศิลปะการแสดง มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวโิ รฒ ประสานมิตร ก็ไดเ ปดสอนรายวิชา \"ละคร สรางสรรค\" มาตง้ั แตป พ.ศ. 2541 นอกเหนือจากการเปดเปน วชิ าเรยี นในสถาบันอดุ มศึกษาดังทีก่ ลาวมาแลว ยงั มีกลุมองคกรเอกชน (NGO) เชนสถาบันศิลปวฒั นธรรม เพื่อการพัฒนา(มายา) (กอ ตัง้ เมอ่ื พ.ศ.2524) กลุม ละครการศกึ ษา \"กะจดิ ริด\" (กอ ตัง้ เม่ือ พ.ศ. 2539) ทีใ่ ช \"ละครสรางสรรค\" ในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนเพอ่ื เด็กและเยาวชน ตลอดจนมีการจัด ฝกอบรมเชงิ ปฏบิ ัติการใหก ับครแู ละผนู ําเยาวชนอยา งกวา งขวาง ปจจุบันนี้ สถาบันสอนศิลปะการแสดงโดย เอกชนกเ็ ริ่มมกี ารเปดสอนวิชาน้ใี หกบั เด็กและเยาวชนเชนกัน เชน สถาบัน \"บางกอกการละคร\" และ สถาบัน \"Thinking Factory\" เปนตน องคประกอบของละครสรางสรรค 1. โครงเรอ่ื ง หรือเน้อื เร่อื ง (plot) จะตองมีการ วางโครงเรื่อง หรอื เลือกเน้ือเร่ืองท่ีจะใชในการแสดง เปน เน้ือเร่ืองท่ีสนกุ สนานหรือเศราสอดแทรกขอคิดตางๆ 2. ตวั ละคร (character) ตวั ละครในการแสดง ละครจะตองมีการกาํ หนดบคุ ลกิ ลักษณะของตัวละครให สอดคลองกับเนื้อหาของเรื่อง และตัวละครอ่ืนๆตอง สามารถถายทอดอารมณค วามรูสึกของตัวละครน้ันได สมจริง 3. สถานการณ (situation) คือ เหตกุ ารณ เรอ่ื งราวท่ีเกิดขึ้นทาํ ใหตวั ละครตองพบเจอ ซง่ึ เหตุการณ จะตอ งสัมพนั ธก ัน มคี ณุ คา ในเน้ือเรอ่ื งเปนสถานการณท ่ี จะชวยฝก ใหผแู สดง มีจินตนาการสรางสรรคใ นการแสดงได 4. ความขัดแยง (conflict) คอื การสรา งปญหาความขัดแยงใหก บั ตัวละคร แบงเปนความขัดแยง ภายในจิตใจของตวั ละครเอง และความขัดแยง ภายนอกของตัวละครกับส่ิงรอบขาง 5. สถานที่ (place) คอื สถานท่ีที่จะใชจัดการแสดง ควรเปนท่โี ลง พอสมควร และบรรจุผูชมได สะดวกสบายในการจัดการแสดงละครสรา งสรรคผ ูท เ่ี กี่ยวของในการแสดงทุกฝา ย จะตองมแี นวคิดในทศิ ทาง เดียวกัน มีความรว มมือสามัคคีกัน เพอ่ื ใหละครที่แสดงประสบผลสาํ เร็จ และในการแสดงละครสรา งสรรค บางครั้งองคประกอบการแสดงอาจไมจาํ เปนตองละเอียดหรือมมี าก เชน ฉากหรืออุปกรณการแสดง อาจถูก ลดความจําเปนลงมา คือ สามารถใชไดแ ตไมจาํ เปนตองมมี ากเกนิ ไป

การแสดงละครสรางสรรค การนาํ เสนอผลงานใหออกมานา สนใจและประสบผลสาํ เรจ็ นั้น จะตองใหค วามสาํ คัญตอการฝกฝน ใหเกิดความชํานาญ มีความมุงม่ันตง้ั ใจและไตรตรอง โดยใชส ติ สมาธิ ปญญา เพ่อื ใหแนวทางในการ ดําเนินงานไมเ กิดความผิดพลาด ตองมีความเพียรพยายาม พัฒนาตนเองใหร ูจกั รบั ผิดชอบ เสียสละและมี ความพรอ มท่ีจะสรางสรรคง านละคร เม่ือเกิดความต้งั ใจ ความขยันหมั่นเพียร อดทนตอการปฏบิ ตั ิงานแลว ผู แสดงละครตองมีความรูสึกศรัทธาตอการสรา งสรรคผลงาน ซ่อื สัตยตอการปฏิบัตงิ านและซ่อื สัตยตอ ตนเอง การตั้งม่ันและมุงมั่นเปนการฝกหัดใหผสู รา งสรรคบ ทละครและผูแสดงมีสมาธิจดจออยูกบั การทาํ งาน ซ่ึงการทํางานอยางมีสมาธินั้นเปน การกาํ หนดและควบคุมจิตใจทงั้ หมดใหม งุ อยกู ับสงิ่ ท่ีกระทาํ อยอู ยางตง้ั ม่ัน เพือ่ บรรลเุ ปาหมายสูงสุดท่ีไดตัง้ ใจไว การฝกใหผูสรางสรรคผลงานทางการแสดงมีสมาธิน้ัน จาํ เปน ตองมกี ารพัฒนาตนเองเพือ่ ใหเกิดสมาธิ และจินตนาการอารมณ ความรสู กึ ใหเ ปนไปตามบทละคร ซง่ึ ตอ งใชการทาํ สมาธิใหต้งั ม่ันกับส่ิงท่ไี มเ คยรับรู สัมผัสและไมเ คยมีในประสบการณช ีวิตของตนเองมากอน เพอ่ื ใหเ กิดจินตนาการท่ีสอดคลอ งไปกบั บทละคร สรา งสรรคขึ้นอยางตั้งใจและมปี ระสทิ ธภิ าพ จากนั้นก็สามารถถา ยทอดผลงานท่ีนาสนใจ หรอื ทเี่ รียกวา สม บทบาท

ใบงานท่ี 6.1 เรอ่ื ง องคป ระกอบของละคร ตอนท่ี 1 คาํ ช้ีแจง ใหนักเรียนดูละครส้ัน 1 เร่ือง แลวบนั ทึกขอมูล ชื่อเร่ือง 1. เนื้อเรื่องโดยยอ 2. ตัวละครที่สําคัญในเรอ่ื ง 3. บรรยากาศของละคร 4. บทสรุปของละครเปนละครประเภทใด เพราะเหตุ

ตอนท่ี 2 คาํ ชแ้ี จง ใหนกั เรยี นเขียนแผนผังความคดิ แสดงองคป ระกอบของการแสดงละคร ------------------------------- ------------------- ------------------------------- องคป ระกอบ ------------------------------- --------------------------- ของการแสดง ------------------------- ละคร ------ ------------------------------- ------------------------------- -------------------------------

ใบความรูที่ 6.2 เรอ่ื ง การเขยี นเคา โครงเรอื่ งบทละคร ประกอบการสอน ชุดการสอนท่ี 6 เรือ่ ง ความรูพน้ื ฐานเกย่ี วกับละคร เรอ่ื ง หรือบทละคร เรอ่ื ง ทาํ ใหผ ูนิยมนําเร่อื งราวจากการอาน มาถายทอดใหตัวละครมีชีวติ โดยผานกระบวนการอานจาก เรอ่ื ง มาเขียนหรอื มาถอดคําพดู หรอื มาลําดบั เหตุการณใหมาเปนบทละคร เรือ่ ง หรือบทละคร “เรือ่ ง” ในละคร หมายถงึ การลําดบั เหตุการณท่ีเกดิ ขน้ึ อยาง มีจุดมุง หมายปลายทาง ทาํ ใหผูชมสามารถเขา ใจได วาใคร ทาํ อะไร ดวยจุดประสงคเ ชนไร และไดรับผลอยา งไร เมือ่ ผูชม ชมการ แสดงละครจบแลวสามารถบอกไดว า มีอะไรเกิดข้ึน ใคร ทําอะไร ที่ไหน ดวยจุดประสงคเชนไร มีอุปสรรคขัดขวางหรอื ไม และลงเอยเปนเชนไร จากทมี่ ีการเกิดเรื่องราวหลายรอ ยเร่อื ง ทําใหผ ูนิยมนาํ เรื่องราวจากการอาน มาถายทอดใหตัวละครมี ชีวิต โดยผา นกระบวนการอานจากเร่ือง มาเขียนหรือมาถอดคําพดู หรือมาลําดับเหตกุ ารณใ หม าเปนบทละคร บทละคร บทละคร คือ บทประพนั ธท่เี ขียนขึ้นเพ่อื เปนพาหะในการนําเสนอเร่ืองราว ความคิดของผูประพนั ธตอผูชมใน รปู แบบของการแสดง บทละครมไิ ดเขียนข้นึ สาํ หรับแสดงใหค นดู บทละครมิใชละคร แตเปน เพียง องคประกอบที่สาํ คญั ท่ีสุดอันหนง่ึ ของละคร องคป ระกอบของบทละคร อริสโตเติล (Aristotle) ปราชญย่ิงใหญชาวกรกี ไดก ลา วถึงองคป ระกอบของการละครไวในหนังสือ เรอ่ื ง โพเอทตกิ ส (Poetics) ไดจาํ แนก และลาํ ดบั ความสําคัญของละครออกเปน 6 สว น คอื 1. โครงเร่ือง (plot) 2. ตัวละคร และการวางลักษณะนิสยั ตัวละคร (character and characterization) 3. ความคิด หรอื แกนเร่ือง (thought) 4. การใชภ าษา (diction) 5. เพลง (song) 6. ภาพ (spectacle)

1. โครงเร่ือง (plot) หมายถงึ การลาํ ดับเหตุการณทีเ่ กิดข้ึนในละครอยางมีจุดหมายปลายทาง และ มีเหตุผล การวางโครงเรื่อง คอื การวางแผนหรือการกาํ หนดเสนทางของการ กระทาํ ของตัวละคร ทําใหเ ขาใจเก่ียวกบั เหตุการณนั้นๆโครงเรอ่ื งที่ดี จะตอ งมคี วามสมบูรณในตัวของมันเอง มีความยาวพอเหมาะ ประกอบดวย ตอนตน กลาง จบ เหตกุ ารณท กุ ตอนมีความสมั พันธกัน อยา งสมเหตุสมผล ตามกฎแหง กรรม โครงเรอื่ งทบ่ี กพรองตามทฤษฎีของอริสโตเตลิ (Aristotle) คือ โครงเรอื่ งประเภทท่ีผเู ขียนนาํ เอาเหตุการณตา งๆ มาตอกันเปน ตอน โดย แตละตอนไมไดมีความเก่ียวพันกันเลย ถา แมจะตัดตอนใดตอนหน่งึ ก็ไมก ระทบกบั โครงสรา งของเรื่องเลย แมแ ตนอย 2. ตวั ละคร และการวางลักษณะนิสัยตัวละคร (character and characterization) ตัวละคร คอื ผกู ระทาํ ผูท ี่ไดรับผลจากการกระทําในบทละครมคี วามสําคัญเปนอันดับรองจากโครง เรอ่ื งการวางลักษณะนิสัยตัวละคร คือ การที่ผูเ ขียนกาํ หนดใหต วั ละครมีลกั ษณะนิสัยอยา งไร ตามความ เหมาะสมของเร่ืองราวที่เสนอ สว นพฒั นาการของนิสัยตัวละครนั้น หมายถงึ การท่ีนิสัยใจคอหรอื เจตคติ เกี่ยวกับส่งิ ตา งๆ ในชวี ติ ของตัวละคร มพี ฒั นาการหรือเปล่ียนแปลงไป เนอื่ งจากประสบเหตุการณ หรือ เหตุการณม ากระทบวถิ ีชีวิตตน ตัวละครทพ่ี บเห็นอยูสามารถแบงเปน 2 ประเภทใหญ คือ ตัวละครท่มี ลี กั ษณะเปนแบบตายตัว (typed character) เปนตวั ละครท่มี องเหน็ ดา นเดียว “พระเอก” “นางเอก” “ผรู า ย” “ตัวโกง” “ตัวอิจฉา” ตัวละครเหลานี้ไมว า จะอยูในเรื่องใด ก็ มักจะมลี กั ษณะคลายๆ กัน และมกั มีพฤตกิ รรมเปนไปตามความ คาดหมาย ทําใหผ ูชมสามารถติดตามเร่อื งราวไดโดยงา ย ตัวละครที่เห็นไดรอบดา น (well – rounded character) ตัวละครประเภทนีม้ ลี ักษณะคลายคนจรงิ ๆ ตองมีการศึกษาอยา งละเอียดจึงเขาใจตัวละครประเภทนี้ ซ่งึ เปน ตัวละครที่มพี ัฒนาการของดา นนิสัยใจคอ หรอื มกี ารเปล่ียนแปลงเจตคตเิ กี่ยวกบั สง่ิ ตา งๆ ในชีวิต เนอ่ื งจาก ผลกระทบของเหตุการณตางๆ ทเี่ กิดขึ้นในตัวละคร ตัวละครประเภทนม้ี ักพบในโศกนาฏกรรมท่ียงิ่ ใหญ หรือ ในบทละครสมัยใหมท ี่มีลักษณะเปนวรรณกรรมชั้นสูง ความสัมพนั ธของตวั ละครกับโครงเร่อื ง หรอื “การกระทาํ ” ในละคร เหตุการณต างๆ ในละครจะเกิดขึ้นไมไดถาไมมีตัวละคร หรือเกตุการณตา งๆ ที่เกิดขึ้นไมมี ความหมาย ถา มไิ ดไ ปมีผลกระทบกระเทือนตอผหู นึง่ ผใู ดในละคร ฉะนั้นมีเรอื่ งใดก็ตองมตี ัวละคร มีตัวละคร ก็ตอ งมเี รอื่ ง ฉะนั้นตัวละครจะดึงดูดความสนใจของผูชมได กต็ องอาศัยการกระทาํ เร่ืองท่นี าสนใจ และชวน ใหต ิดตาม ดงั นั้นจงึ ทาํ ใหเร่ืองกบั ตวั ละครน้ันมีความสมั พันธกนั แนนแฟนมาก

ขอบกพรอ งของผูเ ขียนบทละครที่ไมช าํ นาญ คือ ไมคาํ นึงถึง ความสัมพันธข องตัวละครกบั เรือ่ ง ดว ยมกี ารกระทาํ ของตัวละครไป ไมคาํ นึงถงึ ผลการกระทาํ โดยที่ตัวละครไมม ีสวนรบั ผิดชอบในการ กระทาํ ของตนเลย ดงั นั้น สิ่งที่ผเู ขียนบทละครตอ งคาํ นึงถึง คือ ลกั ษณะนิสัย ของตัวละครกับการกระทํา จะตองมีความสัมพนั ธก ันอยา งแนนแฟน 3. ความคิด หรอื แกนเร่ือง(thought) ความคิดจัดอยใู นความสําคัญอันดับท่ี 3 ของละคร ซึ่งหมายถึง ขอเสนอที่ผเู ขียนพิสูจนว า เปน เร่ืองจรงิ จากเรอ่ื งราว และเหตกุ ารณท ีเ่ กิดข้ึนในละคร ความคิดท่ีอยู เบือ้ งหลังเร่อื งราวในละครก็คือ จดุ มุงหมายหรอื ความหมาย (premise) หรือในปจจุบันนิยมใชคาํ วา “แกน” (theme) 4. การใชภาษา (diction) การใชภาษา หมายถงึ ศิลปการถา ยทอดเร่ืองราว และความคิดของผูประพันธอ อกมาจากคําพดู ของตวั ละครหรอื บทเจรจา ซ่ึงอาจเปนรอยแกว หรอื รอยกรอง ศิลปการใชภ าษาอาจเปนกุญแจดอกสาํ คัญท่ีจะนาํ ไปสกู ารเขียนบทละคร ท่ดี ี ซ่ึงผเู รยี นตองศกึ ษา และวเิ คราะหว าบทละครเรื่องน้ันๆ เปนละครประเภทใด รวมทั้งลักษณะ และ เหตุการณตางๆ ท่เี กิดข้ึน ตองมคี วามสมั พันธกบั การใชภ าษา และภาษาท่ใี ชตอ งไมงา ยหรอื ยากจนเกินไป อีกท้ังยงั สามารถใชแ สดงออกถงึ ลักษณะนิสัยของผพู ูด อันจะนาํ ไปสเู หตกุ ารณตางๆ ท่ีจะเกิดขึ้นตอไป 5. เพลง (song) เพลง หมายถึง ศิลปการถา ยทอดเร่ืองราว และความคิดของผูประพันธออกมา บทเพลงท่ี เปนตัวละครจะตองขับรอ ง รวมไปถงึ เสียงตางๆ ทเี่ กิดข้ึนบนเวที และความเงียบดวย (ในแงล ะคร) ในการใชเ พลงจะตองคํานึงถึงความสัมพนั ธก ับองคประกอบหลายอยาง และพยายามกําหนดเพลงใหเปนสวน หน่งึ ของบทละครเชนเดียวกบั บทเจรจา 6. ภาพ (spectacle) ภาพ คือ บทบาทของตวั ละคร ทส่ี ามารถนาํ มาแสดงใหเห็นไดดวยใบหนา ทาทาง และ จงั หวะอาการเคล่ือนไหวท่แี นบเนียน และเพ่มิ พูนรสชาติใหแกละครเรื่องน้นั ๆ

ใบงานที่ 6.2 เรอื่ ง การเขียนเคา โครงเรอื่ งบทละคร คาํ ชี้แจง ใหนักเรียนเขยี นบทละครสั้น 1 เรอื่ ง จากนทิ านหรือการต ูนท่ีชื่นชอบ โดยเขียนเปน แผนผงั ความคิดตามทีก่ ําหนด ตัวละครในเรอื่ งประกอบดวย ฉากในเรอื่ งประกอบดวย จุดเร่มิ ตนของเรอ่ื ง บทละครเร่ือง สถานการณสาํ คัญในเร่ือง ขอ คดิ ที่ไดจากเร่ืองประกอบดวย จุดจบของเร่ือง

แบบบนั ทกึ กิจกรรมประจาํ ชดุ การสอนท่ี 6 แบบทดสอบหลังเรยี น ชุดการสอนที่ 6 เรือ่ ง ความรูพ้นื ฐานเก่ยี วกับละคร ----------------------------------------------------------- กระดาษคําตอบ แบบทดสอบหลงั เรียน ขอ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 สรุปคะแนนสอบหลังเรียน 10 “ ความพยายามอยูท่ีไหน ความสําเร็จอยูท่ีนั่น ”

แบบทดสอบหลังเรียน ชุดการสอนที่ 6 เรอ่ื ง ความรูพน้ื ฐานเกี่ยวกบั ละคร คําส่ัง ใหเ ลือกคาํ ตอบทถี่ กู ทีส่ ุดเพยี งคาํ ตอบเดยี วแลว ทําเครื่องหมายกากบาท(X) ลงในกระดาษคําตอบ ( อยูใ นแบบบนั ทกึ กจิ กรรมประจําชุดการสอน ) 1.ละครเปนการแสดงศิลปะท่ีสะทอ นใหเห็นถึงสง่ิ ใด ก.คา นิยม ประเพณี ศลิ ปวัฒนธรรม ข.ยคุ สมัย ความรงุ เรือง การปกครอง ค.คา นิยม ความรงุ เรือง การเมอื ง ง.ความรงุ เรือง ประเพณี วัฒนธรรม 2.ละครไทยแบงออกเปนกี่ประเภท อะไรบาง ก.2 ประเภท คือ ละครราํ ละครรอง ข.2 ประเภท คือ ละครรอง ละครเตน ค.3 ประเภท คือ ละครราํ ละครรอง ละครพูด ง.3 ประเภท คอื ละครรอ ง ละครเพลง ละครใบ 3.ละครทด่ี ีตองประกอบดวยองคประกอบใดบา ง ก.ตัวละคร ความสนุก เสียงดนตรี ข.เน้ือเรอ่ื ง ตัวละคร บรรยากาศ บทสรปุ ค.เนื้อเร่ือง ฉาก ดนตรี ง.ตัวละคร ดนตรี เนื้อเรื่อง บทสรุป 4.ความสาํ เร็จของการแสดงละครขึ้นอยูกับขอใดมากที่สุด ก.จุดจบของเร่ืองที่สมหวงั ข.นักแสดงมืออาชีพ ค.ฉากทสี่ วยงาม ง.เคา โครงเร่ืองที่ดี 5. เคา โครงเรือ่ งท่ีดี ตองมีลกั ษณะอยา งไร ข.เนื้อเร่อื งส้ัน ก. ลําดับเร่ืองราวดี เขา ใจงาย ง.เนน บทพูดผแู สดงมากๆ ค. มีหลายสถานการณแ ละซบั ซอ น

6. ละครท่ีมีเนือ้ เร่ืองเก่ียวกับบาปบุญ นาจะมีบทสรปุ ในขอ ใด ก. รักชาติยง่ิ ชีพ ข.ทาํ ดไี ดด ี ทาํ ชวั่ ไดช่ัว ค. นา้ํ นมแมมคี ุณคายง่ิ นัก ง.ความรกั ชว ยฟน ฝาอปุ สรรค 7. ขอใดไมเ กย่ี วของกับคณุ สมบัติของผเู ขียนบทละคร ก. ความกลา หาญ ข.ความรรู อบตวั ค. ความชางสงั เกต ง.ความคดิ สรา งสรรค 8.องคประกอบใดเก่ียวขอ งกับขอ คดิ ในบทละคร ข.เนื้อเรอ่ื ง ก. ตัวละคร ง.บทสรปุ ค. บรรยากาศ 9. ขอใดไมใชข้นั ตอนในการเขยี นเคา โครงเรอื่ งบทละคร ก. กําหนดเวลาขัน้ ตอนในการทาํ บทละคร ข. กาํ หนดองคประกอบวา ใคร ทําอะไร กับใคร ทีไ่ หน ค. กาํ หนดขอมูลวางเปน แผนผงั ง. กาํ หนดรายละเอียดในการดําเนนิ เรื่อง 10. ขอใดไมจดั อยใู นประเภทของละครราํ ข.ละครชาตรี ก. โขน ง.ละครใน ค. ละครสงั คตี

บรรณานกุ รม กระทรวงศกึ ษาธกิ าร. ตัวชว้ี ัดและสาระการเรียนรูแกนกลาง กลุมสาระการเรียนรูศิลปะ.พมิ พค รั้ง ท่ี 1. กรงุ เทพฯ : โรงพิมพชมุ นุมสหกรณก ารเกษตรแหง ประเทศไทยจาํ กัด, 2551. เครือจิต ศรบี ุญนาค. เอกสารประกอบการสอน นาฏศลิ ปและการเลน พ้นื เมือง. ภาควิชานาฏศิลป คณะมนษุ ยศาสตรแ ละสังคมศาสตร สถาบันราชภฏั สุรนิ ทร. ทวศี ักด์ิ จรงิ กิจ และคณะ. หนงั สือเรียนรายวิชาพน้ื ฐาน ศิลปะ กลุมสาระการเรียนรูศิลปะ.กรุงเทพฯ : สํานกั พมิ พวัฒนาพานิช(วพ) จํากัด.โรงพมิ พวฒั นาพานชิ จํากัด. ................ คมู อื การสอนหนงั สือเรียนรายวิชาพน้ื ฐาน ศลิ ปะ กลุมสาระการเรยี นรศู ิลปะ. กรงุ เทพฯ : สาํ นักพมิ พว ฒั นาพานิช(วพ) จาํ กัด.โรงพิมพว ัฒนาพานิชจํากัด. ประทปี นักป และ ศศธิ ร นักป. คูมือครปู ระกอบการสอนหนงั สอื เรยี นรายวิชาพ้ืนฐาน ดนตรี-นาฏศิลป ป.5 กลุมสาระการเรียนรู ศิลปะ. พิมพค รั้งท่ี 2. กรุงเทพฯ : อกั ษรเจริญทศั น. ............... หนงั สือเรยี นรายวิชาพ้นื ฐาน ดนตรี-นาฏศิลป กลุมสาระการเรียนรูศิลปะ. พิมพครัง้ ที่ 2. กรงุ เทพฯ : อกั ษรเจริญทัศน. พนั ธท พิ ย ทองอรา ม. สุนทรียะทางนาฏศิลปะไทย. ภาควชิ านาฏศิลป คณะมนษุ ยศาสตรและสงั คมศาสตร วทิ ยาลยั ครูสุรินทร. สมั พันธ เพชรสม และคณะ. หนงั สือเรียนสาระการเรยี นรูพนื้ ฐานกลุมสาระการเรียนรูศ ิลปะ ตามหลักสูตรการศึกษาขนั้ พื้นฐาน พุทธศักราช 2544. พมิ พคร้ังที่ 13. กรงุ เทพฯ : อักษรเจริญ ทศั น. สุรพล วริ ฬุ หรกั ษ. นาฏยศิลปป รทิ รรศน. ภาควิชานาฏศิลป คณะศลิ ปกรรมศาสตร จุฬาลงกรณ มหาวทิ ยาลัย. พมิ พค ร้งั ท่ี 1. กรงุ เทพฯ :โรงพมิ พ หสน. เอกรินทร สีม่ หาศาล และคณะ. แมบทมาตรฐาน หลักสูตรแกนกลาง ดนตรี-นาฏศิลป กรุงเทพมหานคร : บรษิ ัทไทยรมเกลา จํากัด, 2551.