สร้างสุข_ประจำเดือนกรกฎาคม_2563

จดหมายข่าวชุมชนคนรักสขุ ภาพ ฉบบั ปที ี่ 16 ฉบับท่ี 225 กรกฎาคม 2563 เข้าพรรษา ชวน ชว่ ย เชียร์ เลกิ เหลา้ แจก เรยี นรูเ้ ขา้ ใจ สุขศกึ ษา ยคุ โควิด-19 คนสรา้ งสขุ เพอื่ ชมุ ชนปลอดน้ำ� เมา ฟรี! สำ� นกั งานกองทนุ สนบั สนุนการสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ (สสส.)

จดหมายข่าวชุมชนคนรกั สุขภาพ ปีท่ี 16 ฉบับท่ี 225 กรกฎาคม 2563 จากใจผจู้ ัดการ 3 4 สขุ ประจาํ ฉบับ 10 งดเหลา้ ! พร้อมสทู้ ุกวกิ ฤต 16 สุขสร้างได ้ 18 สขุ ศกึ ษายุคใหม่ เ​ ด็กไทยไกลโควดิ -19 20 21 สาร ับญ คนสร้างสุข 22 23 ​สุขท่สี ร้างความเปลย่ี นแปลง สขุ ทีเ่ หน็ ชุมชนคนเลิกเหลา้ สขุ รอบบา้ น วัคซนี โควดิ -19 ตอ้ งรออกี นานแค่ไหน? สุขไร้ควนั สุขเลิกเหลา้ คนดังสขุ ภาพด ี ​“มิว-กลฟั ” เปดิ ​เคล็ดลบั ดูแลกายใจ สขุ ลบั สมอง

จากใจผจู้ ัดการ สวสั ดคี รบั เพ่อื นรว่ มสรา้ งสุขทกุ คน มักจะมคี าํ ที่พดู กันมากวา่ ในวกิ ฤตมีโอกาสเสมอ ดร.สปุ รีดา อดลุ ยานนท์ โควิด-19 สร้างมหาวิกฤตให้กับคนทั้งโลกต้องเผชิญความยากลําบากแบบท่ี และในชว่ งเดอื นกรกฎาคม ยงั เปน คิดไม่ถึง และไม่ทันได้ต้ังตัว ชีวิตปกติสุข ต้องประสบข้อจํากัดมากมายเพื่อจํากัด เดอื นแรกทเี่ ดก็ นกั เรยี นกลบั มาเปดิ เทอม การแพรร่ ะบาดเช้ือไวรัสตัวใหม่ที่มนุษยยงั ไมม่ ีภมู คิ ุม้ กนั อกี ครง้ั หลงั จากตอ้ งเลอื่ นการเปดิ เทอมมา ระยะหนงึ่ โดย สสส. ไดร้ ว่ มกบั กระทรวง ในหลากหลายกระบวนการทเี่ ราจะฝา วกิ ฤตน้ี มโี อกาสของการสรา้ ง “ชวี ติ วถิ ใี หม” ศึกษาธิการ จัดทําคู่มือ “การจัดการ ทไี่ มเ่ พยี งการปอ งกนั ตนไมใ่ หต้ ดิ เชอ้ื แตย่ งั นา่ เปน จดุ เรม่ิ ตน้ ของปกตสิ ขุ ใหมท่ ย่ี นื ยาว โรงเรยี นรบั มอื โควดิ -19” เพอ่ื ใหแ้ นวทาง ตอ่ ไปแม้การคุกคามจากไวรสั ตวั น้จี ะลดหรอื หายไปแล้ว การจดั การเรยี นการสอนทป่ี ลอดภยั มาก ที่สดุ การสอนสุขศกึ ษาจากนี้ไป จะต้อง ประสบการณหน่ึงท่ีเกิดข้ึนระหว่างการต่อสู้กับโควิด-19 คือ การท่ีประเทศ ทาํ ใหเ้ ดก็ ๆ เขา้ ใจ และรจู้ กั ปอ งกนั ตนเอง ตา่ ง ๆ ใชม้ าตรการจาํ กดั การดมื่ เครอื่ งดมื่ แอลกอฮอล เชน่ เดยี วกบั ประเทศไทยทเี่ กดิ ซง่ึ มาตรการกนิ รอ้ น ชอ้ นสว่ นตวั ลา้ งมอื การห้ามจําหน่ายในช่วงสถานการณคับขันตอนต้นเดือนเมษายน โดยการประกาศ สวมหน้ากากอนามัย เปนพ้ืนฐานท่ีจะ จากระดับจังหวัด เริ่มจากไม่ก่ีจังหวัด ขยายกระแสออกไปจนครบทั้ง 77 จังหวัด ช่วยลดความเส่ียงในการติดโรคอื่น ๆ ในเวลาไม่นาน ไดด้ ว้ ยไม่ใช่เฉพาะโควิด-19 นัยของสิ่งที่เกิด บ่งบอกว่า สังคมไทยซึมซาบผลกระทบทางลบของการด่ืม ในความห่วงใยเดก็ ๆ ของเรา แตก่ ็ เคร่ืองด่ืมแอลกอฮอลในมติ ิตา่ ง ๆ ทง้ั ในเชิงสงั คม และเชิงสุขภาพอยไู่ ม่นอ้ ย มีความคาดหวังทางบวกว่า คนรุ่นเยาว ที่ผา่ นวกิ ฤตครัง้ น้ี คงได้ซึมซบั วิถปี ฏบิ ัติ ช่วงเวลาท่ีมี การงดขายเครื่องด่ืมแอลกอฮอล มีความกังวลถึงกลุ่มคนท่ีมี ของการดูแลสุขภาพเข้าสู่บรรทัดฐาน พฤติกรรมด่ืมอย่างหนัก จนเข้าขั้นติดสุรา ว่าจะเปนกลุ่มท่ีได้รับอันตรายจากการ ของชวี ติ ไดม้ ากและงา่ ยกวา่ คนในรนุ่ กอ่ น หยดุ ดมื่ กะทนั หนั ซงึ่ สสส. และเครอื ขา่ ยงดเหลา้ ทท่ี าํ งานใกลช้ ดิ กบั ชมุ ชน ไดเ้ กาะตดิ หน้าพวกเขา สถานการณปญหาดังกล่าวและเข้าไปช่วยดูแลให้คําแนะนํา เพ่ือให้คนกลุ่มน้ีผ่าน วิกฤตไปได้ สว่ นคนท่ไี มไ่ ดด้ ่ืมหนกั มาก แต่ดม่ื บ่อย กก็ ลายเปน จุดเรม่ิ ตน้ ใหส้ ามารถ มารว่ มกนั ใชก้ ระบวนการสรา้ งเสรมิ ลดปริมาณการดื่มลง บางคนก็ตระหนักได้ถึงความสําคัญของการงดด่ืม แทนที่จะ สุขภาพในขบวนการสร้างชีวิตวิถีใหม่ เอาเงินไปกักตุนไว้กเ็ ลอื กทจ่ี ะเลกิ ดมื่ แทน ด้วยกนั อยา่ งต่อเนอ่ื งนะครับ ขณะเดยี วกนั สสส. ยงั ไดร้ ว่ มกบั ศนู ยศ กึ ษาปญ หาการเสพตดิ (ศศก.) ศนู ยว จิ ยั เพอ่ื การพฒั นาสงั คมและธรุ กจิ (SAB) ไดส้ าํ รวจในชว่ งการระบาดของโควดิ -19 พบวา่ มผี ใู้ ชส้ ารเสพตดิ รวมถงึ เครอื่ งดมื่ แอลกอฮอลแ ละบหุ รลี่ ดลงอยา่ งมาก โดยกลมุ่ ตวั อยา่ ง ดม่ื แอลกอฮอลลดลง ร้อยละ 56.4 สบู บหุ ร่ลี ดลง รอ้ ยละ 28.1 สาเหตหุ ลักท่ที ําให้ ใชส้ ารเสพตดิ ลดลงมาจากมาตรการเวน้ ระยะหา่ งทางสงั คม ทาํ ใหล้ ดปจ จยั เสยี่ งทไ่ี มด่ ี ตอ่ สขุ ภาพ ขณะเดยี วกนั ประชาชนตนื่ ตวั ดา้ นการรกั ษาสขุ ภาพ อะไรทเ่ี ปน ปจ จยั เสยี่ ง ก็พยายามลดลง อันเปนส่วนหนึ่งของสํานึกใหม่ท่ีจะใช้ชีวิตอย่างไม่ประมาท เพื่อรับ ความผนั ผวนของโลกในยคุ น้ี คนไทยมสี ขุ ภาวะ สสส. มหี นา้ ทส่ี ง่ เสรมิ สนบั สนนุ ใหป้ ระชาชนมพี ฤตกิ รรมสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพและลด ละ เลกิ พฤตกิ รรม ที่เส่ียงต่อการทาํ ลายสุขภาพซ่ึงนําไปสกู่ ารมีสขุ ภาพกายแข็งแรง สุขภาพจิตสมบรู ณ์และมคี ณุ ภาพ อย่างยงั่ ยืน ชวี ิตทีด่ ี ซงึ่ ถอื เป็นพฒั นาการดา้ นสขุ ภาพอกี ด้านหนึ่ง ซ่งึ สาํ คัญไม่ยิง่ หยอ่ นกวา่ การรกั ษาพยาบาล











บทเรียนคนเลิกเหล้า ท่ีหมบู่ า้ นหนองกอก หมู่ 9 ตําบลทุ่งหลวง อาํ เภอปากท่อ จังหวัดราชบุรี เปน็ หมบู่ า้ นขนาดกลาง ประชากรราวกวา่ 600 คน การระบาดของไวรสั ทาํ ใหช้ มุ ชนตน่ื ตวั เม่อื จังหวดั มีมาตรการหา้ มจําหน่าย เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในเดือนเมษายนที่ผ่านมา ในฐานะเป็นชุมชนสู้เหล้า จึงจัดทัพทําแผนท่ีชุมชน คนเสย่ี งเหลา้ ดูวา่ ใครบา้ งที่นา่ เปน็ หว่ ง จดั ระดบั ความเสยี่ งของประชากรในพื้นทีเ่ พ่ือใหก้ ารชว่ ยเหลอื นายยอดธง ม่วงงาม หรือ เอ๋ เป็นคนมีฝีมือเร่ืองลายมือ เขียนกระดานดํางานศพให้ชุมชน แต่ เอ๋ ด่ืมเหล้าต้ังแต่อายุ 12 ปี มีอาชีพรับซ้ือของเก่าขาย สถานะของครอบครัวท่ีแยกทางกับภรรยา ต้องเก็บของเก่า เอารายได้ดูแลลูก มโี รคประจาํ ตัวคอื เบาหวาน ในขณะท่ีรัฐประกาศห้ามขายสุรา 24 ช่ัวโมงนั้น เอ๋ ไม่มีเงินซ้ือเหล้าท่ีจะมาตุนไว้ เมื่อไม่มีเหล้าก็ต้องอดด่ืม จึงเกิดภาวะขาดเหล้า มีอาการใจสั่น หน้ามืด วันหนึ่งเอ๋ได้ปั่นจักรยานไปหาผู้ใหญ่บ้านหมู่ 9 เพ่ือบอกอาการ เกิดอาการหนา้ มือปน่ั จักรยานล้ม ค้วิ แตก ไปตอ่ ไม่ไหว ผู้นําชุมชน ได้เข้า ช่วยเหลือ ทันท่วงที ทั้งเรื่องโรคประจําตัว ได้จัด ทีมผู้นําหมู่บ้าน คอยรับส่ง ดูแล พาไป โรงพยาบาล จากการเขา้ ไปชว่ ยเหลอื ไปเยยี่ ม ใหก้ าํ ลงั ใจ ของผนู้ าํ หมบู่ า้ น อสม. รพ.สต. คนหวั ใจเพชร นนั้ ทาํ ให้ เอ๋ เขา้ ใจและหยดุ ดมื่ เพอื่ สขุ ภาพตนเองและเพอ่ื ลกู และไดท้ าํ สญั ญาใจกบั ผนู้ าํ วา่ จะแกไ้ ขตนเองใหด้ ขี น้ึ ดว้ ยโรคประจาํ ตวั และกําลงั ใจจากครอบครวั จงึ ตัดสินใจหยุดด่ืมจากวนั นน้ั จนถงึ ทกุ วันน้ี บทเรียนชว่ ยพ่อเลิกเหล้า โครงการ โพธิสัตว์น้อย ท่ีเน้นให้เด็ก ๆ มีส่วนร่วมเป็นกําลังใจให้พ่อแม่เลิกเหล้า โดยมีการแนะนําเขียนจดหมาย ให้กําลังใจคุณพ่อคุณแมท่ ่ีลดละเลิก ด.ช.วรวิช นุชอิ่ม หรือน้องไบร์ท ซึ่งขณะน้ันอยู่ ช้ัน ป.1 โรงเรียนคลองใหม่ ได้เขียนจดหมายถึงพ่อ ใจความวา่ “ถึงพ่อ พ่อครบั ผมอยากใหพ้ ่อเลิกเหลา้ และเบียรเ์ พือ่ ผมไดไ้ หมครบั ผมกลวั วา่ ตบั พ่อมันจะพงั ครบั ผมอยากให้พอ่ อยู่กับผมไปนาน ๆ ผมรกั พ่อมากครับ” หลังจากได้รบั จดหมายสั้น ๆ แตเ่ ต็มไปดว้ ยความห่วงใยและความรักจากลูกชาย นายบุญมา นชุ อิม คุณพอ่ ของนอ้ งไบรท์ ผเู้ ลกิ เหลา้ จากความรกั ลกู เปดิ อกวา่ “เมอื่ กอ่ นเปน็ คนดมื่ เหลา้ มาตลอด 20 ปี ทกุ วนั และไมเ่ คยคดิ จะหยดุ เมอื่ ไดอ้ า่ นจดหมายสอ่ื รกั ทลี่ กู มอบใหแ้ ละความรกั ทมี่ ตี อ่ ลกู จงึ ตดั สนิ ใจเขา้ รว่ มโครงการ ซงึ่ หลงั จากท่ี เลกิ เหลา้ แลว้ มสี ขุ ภาพทดี่ ขี น้ึ รา่ งกายแขง็ แรง มเี งนิ เกบ็ มเี วลาใหก้ บั ครอบครวั มากยง่ิ ขนึ้ พรอ้ มทง้ั เปน็ ตน้ แบบ ที่ดีให้ลูกชายด้วยและต้ังใจว่าจะหยุดด่ืมไปเรื่อย ๆ โดยการเลิกเหล้า สามารถเริ่มต้นได้ต้ังแต่วันนี้ เพียงเร่ิม จากการต้งั เป้าหมายและมคี วามตัง้ ใจ เช่ือว่าทกุ คนสามารถเลกิ เหลา้ ได”้ เราทกุ คนสามารถเลิกเหล้าได้ เร่มิ จากตวั เอง... • มีเปาหมายที่ชดั เจน (ทาํ เพือ่ อะไร เพ่ือใคร) • มีความตงั้ ใจแนว แน สรา้ งพลังใจ... • ช่ังน้ําหนักขอดี ขอ เสยี ของเหลา • ทบทวนเหตุผลตางๆ กอ นลด ละ เลิก ( ตลอดไป ) • นึกถึงความปรารถนาดขี องคนรอบขาง • เปรยี บเทยี บชีวิตระหวา งท่ดี ืม่ และไมด ืม่ เหลา • สัญญากบั ตัวเอง สญั ญากบั คนทีร่ ักวาจะเลกิ ด่ืม • นึกถึงความรับผดิ ชอบของครอบครวั ลงมือทาํ ไมย่ อมแพ้ ไม่ถอดใจ... • แพก ไ็ มเ ปนไร แพก ็เร่มิ ตนใหมไดอกี คร้งั • บอกตวั เองเสมอวา ทกุ คนเร่มิ ตนใหมได นติ ยสำรสรา้ งสุข 9















ขั้นตอนการทํางาน กลุ่มคนไม่ดื่มจะรับบทบาทเป็น อาสาสมัครชวนคนลด ละ เลิกกลุ่มคนท่ีด่ืม เม่ือชักชวนให้ เขา้ รว่ มโครงการได้แลว้ กจ็ ะเริ่มทชี่ ่วงเข้าพรรษา ระหว่างนั้น กจ็ ะคอยตดิ ตามผลอยา่ งใกลช้ ดิ โดยมคี นทสี่ ามารถเลกิ เหลา้ ได้แล้ว เข้ามาช่วยเสริมเป็นจิตอาสา ให้คําแนะนํา บอกเล่า ประสบการณ์ เพ่ือให้เป็นแบบอย่าง และกําลังใจในการเลิก เหลา้ ใหไ้ ด้ ด้วยเป้าหมายการทํางานคือต้องการลดจํานวน นักดื่มอย่างย่ังยืนและเห็นผลเป็นรูปธรรม กลุ่มคนทํางาน จึงลงมาขับเคลื่อนเรื่อง “ชุมชนคนสู้เหล้า” ลงพื้นท่ีสร้าง ความเข้มแข็งเพ่ือจะแก้ไขปัญหาเชิงลึกยิ่งขึ้น เร่ิมขยับท่ี จ.กาญจนบุรี สมุทรสาคร ราชบุรี และประจวบคีรีขันธ์ แล้วเสริมกระบวนการ ซ่ึงได้รับงบประมาณจากสํานักงาน กองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) เข้ามาร่วม ขับเคลอื่ นชมุ ชน ใหเ้ กิดตน้ แบบและขยายผลได้ การเข้ามาทํางานกับชุมชนคนสู้เหล้าก็เพ่ืออยากให้ ชมุ ชนสามารถพงึ่ พาตนเองได้ โดยเราทาํ งาน ใน 3 ขน้ั ตอนนน้ั ขั้นแรกคือ ชวนคนดมื่ มาเข้าร่วมโครงการงดเหลา้ เข้าพรรษา สองชวนนกั วชิ าการและประชาคมจงั หวดั มาขยบั พน้ื ทแ่ี หลง่ เรียนรู้ และสามคือขยับขยายการพึ่งพาตนเอง หนุนเสริม พัฒนาศักยภาพคนในชุมชนมาต่อยอด เช่น สร้างอาชีพ สนับสนุนกลุ่มชาติพันธุ์ ฝึกทักษะมัคคุเทศก์ให้กับเยาวชน เป็นตน้ “เรามองถงึ การจดั สภาพแวดลอ้ มในชมุ ชนทจี่ ะปอ้ งกนั นกั ดมื่ หนา้ ใหมค่ อื เดก็ และเยาวชนจากเครอ่ื งดม่ื แอลกอฮอล์ ด้วย เพราะเราเห็นเร่ืองสุขภาพเป็นเรื่องสําคัญของชุมชน เรากต็ อ้ งปลกู ฝงั ใหค้ นชมรมหวั ใจเพชรสามารถเขยี นโครงการ เพ่ือทาํ กิจกรรมในชมุ ชนต่อไปได้ เพราะถ้าวนั หนึ่งเราไม่มงี บ สนับสนุนจาก สสส. หรอื จากเครือขา่ ยกต็ ้องอยูไ่ ด้” เม่ือถามว่า อะไรคือสิ่งท่ีทําให้เธอมีความสุขเม่ือเข้ามาทํางานด้านนี้ อุบลวรรณ บอกเพียงว่า “เรามีลูก และชื่นใจทุกคร้ังที่ลูกชวนให้พ่อแม่เร่ิมต้นลด ละ เลิกเหล้าช่วง เข้าพรรษา และหลายครอบครัวทําได้จริง บางคนเก็บเงินสร้างบ้านได้จากการงดเหล้า เขาและครอบครัวภาคภูมิใจ มีชีวิตท่ีดีข้ึน เราได้รับคําขอบคุณ แค่น้ีก็ช่ืนใจแล้ว เพราะเขาเลิกได้ก็ดีต่อสุขภาพของคนที่เลิก ครอบครัว การเงินของเขาก็ดีขึ้น มีเงิน ใช้จา่ ยในครอบครัว” หลายครง้ั ทเ่ี ปา้ หมายของการมคี วามสขุ นนั้ ไมใ่ ชเ่ พอื่ ตวั เราเองเทา่ นน้ั แตเ่ ปน็ สง่ิ ที่ เราทาํ สรา้ งใหเ้ กดิ ประโยชน์กับใครไดบ้ า้ งต่างหาก เราจงึ มีความสุขไดอ้ ยา่ งแท้จรงิ ตดิ ตาม เฟซบกุ๊ แฟนเพจ : คนสรา้ งสขุ