12.ตัวแทน-นายหน้า

กฎหมายลกั ษณะตัวแทน กฎหมายว่าดว้ ยลกั ษณะตวั แทน นายหน้าและสัญญา กฎหมายวา่ ดว้ ยลักษณะนายหนา้ สัญญาประนีประนอมยอมความ ประนีประนอมยอมความ

ตวั แทน ความหมายและลักษณะของตัวแทน การเกดิ ของตัวแทน แบบของการตั้งตวั แทน หน้าทแี่ ละความรบั ผดิ ชอบของตัวแทน ต่อตัวการ ความระงับสนิ้ ไปแหง่ สญั ญาตวั แทน

ความหมายและลกั ษณะของสัญญาตัวแทน สัญญาตัวแทน คือ สญั ญาซ่งึ บคุ คลคนหนึง่ เรียกวา่ “ตวั แทน” มีอานาจในการทาแทนบคุ คล คนหนง่ึ เรยี กวา่ “ตวั การ” และตกลงทาการดังนั้น ลกั ษณะทส่ี าคญั ของสัญญาตวั แทน 1. มคี ูส่ ญั ญาสองฝา่ ย คอื ตวั การ และตัวแทน 2. วัตถปุ ระสงคข์ องสญั ญาตอ้ งชอบด้วยกฎหมาย ตวั แทน คือ บคุ คลที่ตกลงจะทาการแทนตวั การ ภายใตก้ ารควบคมุ ส่ังการของตัวการ ตวั การ คอื บคุ คลทต่ี กลงใหค้ นอื่นกระทากจิ การในนามของตนเอง

การเกิดของตวั แทน อาจเกิดข้นึ ไดห้ ลายทาง ได้แก่ 1. ตัวแทนโดยชดั แจ้ง ตวั แทนเกดิ จากการตกลงกันท้งั สองฝ่าย ตัวอย่างท่ี 1 แดงต้องการซอื้ รถยนต์จึงแต่งตงั้ ขาวเป็นตัวแทนในการซ้ือรถยนต์แทนตน ขาว ตกลงทางานให้ ดังนัน้ สัญญาตัวแทนจึงเกิดขนึ้ โดยมีแดงเป็นตวั การ ขาวเปน็ ตวั แทน 2. ตวั แทนโดยปรยิ าย ตวั แทนเกิดจากพฤติการณ์ การกระทา หรอื การแสดงออกทีค่ สู่ ญั ญา ปฏบิ ตั ติ อ่ กนั ประกอบกับลักษณะของงาน ทาใหเ้ ขา้ ใจหรืออนุมานไดว้ า่ มีเจตนาตอ้ งการ ผูกพนั ในฐานะตวั การและตวั แทน

ตัวอยา่ งที่ 2 ขาวนารถยนตข์ องแดงไปทดลองขับกอ่ นตกลงซือ้ แลว้ ไดน้ ารถยนต์ไปฝากไวก้ ับ เหลอื ง ปรากฏว่ารถหาย ดังน้ันขาวเป็นตวั แทนของแดงโดยปริยายตามสญั ญาฝากรถยนต์ โดยมีแดงเป็นคู่สญั ญากับเหลอื ง ถงึ แมแ้ ดงจะไม่ได้แตง่ ตง้ั ขาวเปน็ ตัวแทนฝากรถยนต์ก็ตาม 3. ตวั แทนโดยการเชิด เป็นตวั แทนทก่ี ฎหมายกาหนด คอื การทีบ่ ุคคลคนหนึ่ง ยอมใหบ้ คุ คล อีกคนหนง่ึ แสดงตอ่ บคุ คลภายนอกผูส้ ุจริตใหห้ ลงเช่อื วา่ เป็นตัวแทนของตน บุคคลท่ยี อมให้บคุ คลอีกคนแสดงออกจะตอ้ งรบั ผดิ ตอ่ บุคคลภายนอกผสู้ ุจรติ นนั้ เสมือนบุคคลอีกคนเป็นตวั แทนของตน ตัวอยา่ งที่ 3 เดมิ ขาวเคยเป็นกรรมการบรษิ ทั ก. ต่อมาพ้นจากตาแหนง่ แตข่ าวยงั คงลงชอื่ ใน สัญญาซือ้ ขาย โดยบริษัท ก. ก็ยอมรับเอาผลของนิติกรรมทข่ี าวลงชื่อตลอดมามิได้ทกั ทว้ ง เทา่ กบั บรษิ ัท ก.รบั รูใ้ หข้ าวเชดิ ตัวเองใหแ้ ดงหลงเชอ่ื วา่ เปน็ ตวั แทนของบริษัท ก. ดงั น้ัน บริษัท ก. ต้องผูกพันตามสญั ญาซอื้ ขายน้ัน

แบบของการตง้ั ตัวแทน สัญญาตวั แทนตามปกตไิ มม่ แี บบ กฎหมายได้วางหลักเอาไว้ว่า 1. ถา้ กจิ การใดกฎหมายบังคบั วา่ ต้องทาเปน็ หนังสอื การตั้งตวั แทนเพ่อื กจิ การน้นั ก็ตอ้ งทา เปน็ หนงั สอื (ลงลายมือชอ่ื คสู่ ญั ญาทั้งสองฝ่ายท้ังตวั การและตัวแทน) เช่น ใบมอบอานาจ หรือใบแตง่ ต้งั ตวั แทน ตวั อย่างท่ี 4 ดาแตง่ ตงั้ แดงเปน็ ตัวแทนขายบ้านของดา การซือ้ ขายบ้านกฎหมายกาหนดให้ ต้องทาเป็นหนงั สือและจดทะเบยี นตอ่ พนักงานเจ้าหนา้ ท่ี ดงั นัน้ ดาต้องทาเปน็ หนังสือแต่งตั้ง แดงเป็นตวั แทน

2. ถา้ กจิ การใดกฎหมายบังคับว่าต้องมหี ลักฐานเปน็ หนงั สือ การตงั้ ตัวแทนก็ต้องมหี ลกั ฐาน เป็นหนงั สอื ด้วย (ลงลายมือชอื่ ผรู้ ับผิดคอื ตัวการ) ตัวอยา่ งที่ 5 การเชา่ อสังหารมิ ทรพั ย์ไมเ่ กิน 3 ปี ต้องมีหลักฐานเปน็ หนงั สอื ดาไมไ่ ดท้ า หลักฐานเป็นหนังสอื ตั้งแดงเป็นตัวแทน ดังน้ันแดงจงึ ไม่ใชต่ ัวแทนของดา ตวั อย่างที่ 6 ดาแต่งตั้งแดง ไปทาสญั ญากยู้ มื เงนิ แทนตน ดาตอ้ งแตง่ ตง้ั แดงโดยมีหลกั ฐาน เปน็ หนังสอื เพราะสญั ญากยู้ มื เงนิ เกินกว่า 2,000 บาท ต้องมีหลกั ฐานเป็นหนังสือ ดังนั้นดา ตอ้ งทาเป็นหนงั สอื ในการแตง่ ต้ังแดงเปน็ ตัวแทนในการกูย้ ืมเงินรายน้ี **การมหี ลกั ฐานเป็นหนงั สือไมใ่ ช่แบบของนติ ิกรรม แต่มุ่งให้มีผลในการมหี ลกั ฐาน เพอ่ื ที่จะนาคดขี ึ้นฟ้องรอ้ งตอ่ ศาล**

ประเภทของตวั แทน ตัวแทนมี 3 ประเภท คอื 1. ตัวแทนได้รบั มอบอานาจเฉพาะการ ทาการแทนตวั การเท่าทตี่ วั การมอบหมายเฉพาะ เรื่องใดเรือ่ งหนึ่งเท่านน้ั ตวั อย่างท่ี 7 ดามอบหมายใหแ้ ดงไปซอ้ื ทดี่ นิ 1 แปลง 1 ไร่ แดงมีอานาจเพียงซือ้ ทีด่ ิน 1 แปลง 1 ไรม่ าให้ดาเท่านั้น จะซอื้ มากกว่านไ้ี ม่ได้ 2. ตวั แทนได้รบั มอบอานาจทัว่ ไป ทาการแทนตวั การได้ทกุ อยา่ ง ยกเว้น เร่อื งตอ่ ไปน้ี ขายหรอื จานองอสงั หารมิ ทรพั ย์ ให้เชา่ อสงั หาริมทรัพยก์ ว่าสามปขี น้ึ ไป

ให้ ประนปี ระนอมยอมความ ยนื่ ฟอ้ งต่อศาล มอบขอ้ พิพาทใหอ้ นุญาโตตุลาการพจิ ารณา 3. ตวั แทนช่วง คอื ตัวแทนของตัวแทน ปกตติ ัวแทนต้องทาการดว้ ยตัวเอง เว้นแตจ่ ะมอี านาจ ใช้ตวั แทนชว่ งทาการได้ ตวั อย่างที่ 8 ดาต้งั แดงเป็นตัวแทนขายทดี่ นิ ของดา แดงจะต้องทาการขายทดี่ ินของดาดว้ ย ตวั เอง เว้นแต่ดาจะใหอ้ านาจแดงต้ังตัวแทนช่วงได้

หนา้ ท่ีและความรับผิดของตัวแทนต่อตวั การ หนา้ ทข่ี องตวั แทนที่มตี อ่ ตวั การ 1. หน้าทรี่ ะหว่างสญั ญา ทาตามที่ได้รับมอบหมายจนกว่าจะสาเร็จ ต้องทาตามคาสง่ั หรือตามธรรมเนียมท่ีเคยปฏิบัติ ต้องทาด้วยตวั เอง ต้องแจ้งใหต้ ัวการทราบถึงความเปน็ ไปของการกระทาที่ตวั การมอบหมาย ตอ้ งส่งเงินหรือทรพั ยส์ ินทร่ี ับไวแ้ ทน ให้กบั ตัวการ

ห้ามทาการที่เปน็ ปฏิปกั ษก์ บั ผลประโยชน์ของตวั การ 2. หน้าท่หี ลงั สญั ญาส้นิ สดุ ตอ้ งแถลงบัญชี ปกปักษร์ กั ษาประโยชนข์ องตวั การตามทไ่ี ด้รับมอบหมายจนกวา่ ทายาทหรือผ้แู ทนของ ตัวการจะเข้ารับช่วง หากตวั การตายหรอื ไรค้ วามสามารถหรอื ลม้ ละลาย ความรบั ผดิ ของตัวแทนตอ่ ตวั การ 1. กระทาการโดยประมาทเลินเลอ่ กระทาโดยปราศจากอานาจหรอื นอกเหนืออานาจ หรือไม่ กระทาการ แล้วทาให้ตวั การเสียหาย ตวั แทนตอ้ งรับผดิ 2. ทาสญั ญากบั บุคคลภายนอกโดยเหน็ แก่อามิสสนิ จา้ งหรือผลประโยชนอ์ ยา่ งอนื่ กจิ การท่ที า นนั้ ไม่ผกู พันตวั การ ตวั แทนต้องรบั ผิดฐานไม่ทาการเปน็ ตัวแทน

สิทธิของตวั แทนตอ่ ตวั การ 1. มสี ทิ ธิไดร้ บั บาเหน็จ กรณตี กลงวา่ มีบาเหนจ็ 2. มีสิทธิเรยี กเงินทดรองจา่ ยจากตวั การ 3. มีสทิ ธเิ รียกเงนิ คืนกรณีออกเงนิ หรอื ค่าใช้จา่ ยไปเพอ่ื การที่ไดร้ บั มอบหมาย 4. มสี ทิ ธิเรยี กคา่ สินไหมทดแทน กรณีไดร้ บั ความเสยี หายจากการทาตามท่ไี ด้รบั มอบหมาย 5. ยดึ หนว่ งทรพั ย์สนิ ของตวั การ จนกว่าจะไดร้ ับเงนิ ท่ีตัวการคา้ งชาระ จากการทีต่ วั แทนได้ ทาการใหต้ วั แทนค้าตา่ ง ตัวแทนคา้ ต่าง คอื บุคคลในทางค้าขายของเขายอ่ มทาการซ้ือหรือขายทรพั ย์สิน หรือรับ จัดทากิจการค้าขายอยา่ งอืน่ ในนามของตนเองต่างตัวการ

ความระงับสนิ้ ไปแหง่ สญั ญาตัวแทน 1. ตวั การถอนตัวแทนหรอื ตัวแทนบอกเลกิ เปน็ ตวั แทน 2. เมื่อค่สู ญั ญาฝา่ ยใดฝ่ายหน่งึ ตาย ตกเปน็ ผู้ไรค้ วามสามารถ หรอื ลม้ ละลาย 3. เมื่อครบกาหนดสญั ญาหรือทากิจการเสร็จ 4. เมือ่ ค่สู ัญญาฝ่ายใดฝ่ายหน่งึ บอกเลกิ สญั ญา 5. เมอื่ วัตถุประสงค์หมดไปหรือเปน็ ไปตามเงื่อนไขแหง่ สญั ญาแลว้

กฎหมายว่าด้วยลักษณะ ความหมายและลักษณะทส่ี าคญั ของ นายหน้า นายหน้า หน้าท่ี ความรับผิดและสิทธิของนายหน้า ความระงบั สิน้ ไปแห่งสัญญานายหน้า

ความหมายและลกั ษณะที่สาคัญของสญั ญานายหน้า สญั ญานายหน้า คอื สัญญาซ่ึงบคุ คลผ้ใู ดตกลงจะให้ค่าบาเหนจ็ แก่นายหน้าเพอ่ื ชชี้ อ่ งใหไ้ ด้เขา้ ทา สัญญาก็ดี หรือจัดการใหไ้ ด้ทาสญั ญากด็ ี เมื่อสญั ญาไดท้ าสาเร็จ บคุ คลน้ันตอ้ งใชค้ า่ บาเหน็จให้แก่ นายหนา้ สญั ญานายหนา้ ไม่มแี บบ เพยี งตกลงกันด้วยวาจาก็มผี ลบงั คบั ตามกฎหมาย ลกั ษณะทสี่ าคัญของสัญญานายหนา้ 1. มีคนกลางคอยชี้ช่องในการทาสัญญาหรือจัดการอย่างใดอยา่ งหน่ึงใหไ้ ด้ทาสญั ญา 2. บุคคลทง้ั สองทีท่ าสญั ญากนั เป็นผลจากคนกลางชี้ชอ่ งหรือจัดการ 3. เมอื่ มกี ารทาสญั ญาแล้ว บุคคลซง่ึ จะให้คา่ บาเหนจ็ หากเขา้ ทาสญั ญาต้องจา่ ยบาเหน็จให้แกค่ นกลาง

ตวั อยา่ งที่ 9 แดงตอ้ งการขายท่ดี นิ 10 ไร่ โดยใหข้ าวไปหาผูซ้ อื้ หากขาวหาผซู้ ้อื ได้จะให้ ค่าตอบแทนรอ้ ยละ 5 ของราคาทีด่ ินทข่ี าย ขาวไดเ้ สนอขายทดี่ ินของแดงแก่ดา ดาตาลงซื้อ และได้ทาสัญญาซอ้ื ขายที่ดนิ กับแดง จากตัวอย่างดงั กลา่ วมลี กั ษณะเปน็ สญั ญานายหนา้ ดงั นี้ 1. มีขาวเป็นนายหน้าคอยจดั การใหม้ ีการทาสญั ญา 2. แดงกบั ดาไดท้ าสญั ญาซ้ือขายทด่ี ินเป็นผลจากการท่ขี าวชี้ช่อง 3. เมือ่ แดงกบั ดาทาสัญญากันแลว้ แดงมีหน้าทต่ี อ้ งจ่ายค่าบาเหนจ็ ใหข้ าว

หนา้ ท่ี ความรับผดิ และสิทธิของนายหน้า 1. นายหนา้ ทีห่ นา้ ทต่ี อ้ งปฏิบตั ติ ามสัญญานายหน้า คือ ช้ีชอ่ งให้บุคคลภายนอกเขา้ ทา สญั ญากบั บคุ คลทตี่ นไดร้ บั มอบหมายมา 2. นายหนา้ มหี น้าทต่ี ้องกระทาการโดยสุจริต ตอ้ งปฏบิ ัตหิ น้าท่ีด้วยความบริสุทธใ์ิ จ ไม่หวงั ผลประโยชนต์ อบแทนท่ีมิควรได้ 3. นายหน้าตอ้ งรบั ผดิ กรณีไม่ไดบ้ อกชื่อของอกี ฝ่ายหน่งึ ให้อกี ฝา่ ยหนึ่งได้รบั รู้ ตัวอยา่ งที่ 10 แดงเป็นนายหนา้ ขายรถยนต์ของดาให้กับฟ้า ฟ้าตกลงทาสญั ญาซ้อื รถยนต์ ของดา โดยแดงไมไ่ ดแ้ จง้ ให้ดาทราบว่าคู่สญั ญาชื่ออะไร ดงั น้ันเมือ่ ดาไมส่ ่งมอบรถยนตใ์ หฟ้ ้า ดังน้ีแดงต้องรับผดิ ต่อฟา้

สทิ ธขิ องนายหน้า 1. มีสิทธิได้รับค่าบาเหน็จ แม้ไม่ได้ตกลงกนั ก็ตาม 2. มีสิทธิได้รบั ชดใชค้ า่ ใช้จ่ายที่ตนตอ้ งเสยี ไปเพ่ือใหไ้ ดก้ ารน้ันมา หากมีการตกลงกันวา่ คา่ ใช้จ่ายทีต่ ้องเสียไปเพราะกจิ การท่นี ายหนา้ ไดร้ บั มอบหมายแลว้ นายหนา้ มีสทิ ธไิ ด้รับชดใช้ คนื แม้วา่ ภายหน้าสัญญาจะไมส่ าเรจ็ กต็ าม นายหน้ามสี ทิ ธไิ ด้รบั ชดใช้คนื

ความระงับสิน้ ไปแหง่ สญั ญานายหนา้ 1. เมอ่ื นายหนา้ ไดก้ ระทาการชช้ี ่องใหม้ กี ารทาสญั ญาในเร่ืองท่ีได้รบั มอบหมายจนสาเรจ็ 2. เมื่อได้กาหนดระยะเวลาไว้ ตัวอยา่ งท่ี 11 แดงต้องการขายทด่ี ิน 10 ไร่ โดยให้ขาวไปหาผูซ้ ้อื ให้มีการทาสญั ญาซื้อขายให้ ไดภ้ ายใน 30 วัน ถา้ ขาวทาไมไ่ ด้ตามทีก่ าหนด สญั ญานายหน้าก็ระงับ 3. เมื่อค่สู ัญญาฝา่ ยใดฝ่ายหนง่ึ บอกเลกิ สญั ญา หากได้มขี อ้ ตกลงไวใ้ นสัญญา แลว้ ฝ่ายใด ฝา่ ยหนง่ึ ไม่ปฏิบตั ิตามสัญญา ใหอ้ ีกฝา่ ยหน่งึ มีสทิ ธบิ อกเลกิ ได้

สญั ญาประนีประนอม ความหมายของสญั ญา ยอมความ ประนีประนอมยอมความ ความสมบรู ณข์ องสญั ญา ประนีประนอมยอมความ ผลของสญั ญาประนปี ระนอมยอม ความ อายุความตามสญั ญา ประนปี ระนอมยอมความ

สญั ญาประนีประนอมยอมความ สญั ญาประนีประนอมยอมความ คือ สญั ญาซ่งึ ผูเ้ ปน็ คสู่ ญั ญาท้ังสองฝ่ายระงบั ข้อพิพาทอันใด อนั หน่ึง ซงึ่ มีอย่หู รอื จะมขี น้ึ ให้เสร็จไปด้วยต่างยอมผ่อนผันใหแ้ กก่ นั สาระสาคญั ของสัญญาประนปี ระนอมยอมความ - มคี ูส่ ัญญาสองฝา่ ย แต่ละฝ่ายจะมีคนเดียวหรือหลายคน จะเปน็ บุคคลธรรมดาหรอื นิติบุคคล กไ็ ด้ - เกดิ จากการแสดงเจตนาอยา่ งสมคั รใจของคกู่ รณีทง้ั สองฝ่าย - วตั ถุประสงคไ์ ม่ต้องหา้ มตามกฎหมาย

- เปน็ สญั ญาระงับข้อพพิ าท - เป็นสัญญาทค่ี สู่ ัญญาตา่ งยอมผอ่ นผนั ใหก้ นั ตวั อยา่ ง ท่ี 12 ดาขับรถยนตข์ องแดงแลว้ ทาเสียหาย แดงเรียกค่าเสยี หาย 100,000 บาท ดา ต่อรองเหลือ 5,000 บาท แดงไมอ่ ยากเป็นความเลยยอม และได้ทาสญั ญาฉบบั หน่งึ ระบุว่า นายดายอมชดใช้ค่าเสยี หายใหแ้ ก่นายแดงเปน็ จานวนเงนิ 5,000 บาท ตามทีต่ กลงกันเพอ่ื ระงบั ข้อพพิ าทที่จะมีขน้ึ สญั ญาดังกลา่ วเปน็ สัญญาประนปี ระนอมยอมความ เพราะเป็นการตกลงระหวา่ งกนั เพื่อระงบั ข้อพิพาททีจ่ ะเกิดข้ึน และตา่ งฝา่ ยต่างยอมผอ่ นผนั ให้แก่กัน ความสมบูรณข์ องสัญญาประนีประนอมยอมความ ตอ้ งมหี ลักฐานเปน็ หนงั สอื ลงลายมือช่อื ฝา่ ยทตี่ อ้ งรบั ผิดหรอื ตัวแทนเปน็ สาคัญ จงึ จะ ฟอ้ งร้องบังคบั คดีได้

ผลของสัญญาประนปี ระนอมยอมความ 1. สทิ ธเิ รยี กร้องเดมิ ซ่ึงแต่ละฝ่ายยอมสละเปน็ อันระงบั สน้ิ ไป 2. คสู่ ญั ญาแต่ละฝ่ายไดส้ ทิ ธิใหมต่ ามท่ีได้ตกลงกันในสัญญาเปน็ ของตนคสู่ ญั ญาจะเรียกร้องตามสทิ ธิ เดิมไมไ่ ด้ ประเภทของสัญญาประนีประนอมยอมความ มี 2 ประเภท ดงั นี้ 1. สญั ญาท่ที ากันนอกศาล คือสัญญาท่ีคกู่ รณีตกลงกนั เองทจ่ี ะทาสัญญาขน้ึ หากคกู่ รณีฝา่ ยใดฝา่ ย หน่งึ ไม่ทาตามสัญญา คู่สัญญาอกี ฝ่ายตอ้ งฟอ้ งคดตี อ่ ศาล 2. สญั ญาทที่ าในศาล คอื มกี รณพี พิ าทเกิดขึน้ คกู่ รณนี าคดฟี ้องร้องตอ่ ศาลแลว้ ตอ่ มาคูป่ ระสงคจ์ ะ ระงบั ข้อพิพาท จึงได้ทาสญั ญาตอ่ หนา้ ศาลและศาลไดม้ คี าพิพากษาตามสญั ญานั้น หากคูก่ รณไี ม่ ปฏบิ ตั ติ าม คสู่ ัญญาอีกฝา่ ยไมต่ อ้ งฟ้องรอ้ งต่อศาลอกี สามารถร้องขอต่อศาลให้ออกหมายบังคบั คดีได้ เลย อายุความตามสัญญาประนีประนอมยอมความ กฎหมายกาหนดไว้ 10 ปี