8.2การเปิดเผยข้อมูลต้นทุนสิ่งแวดล้อม

ตน้ ทนุ ตัวอย่างแนวทางการรายงาน แนวทางการรายงาน ส่ิงแวดลอ้ ม ตน้ ทนุ สงิ่ แวดลอ้ ม ของ EPA ปัจจยั ที่เป็นอุปสรรคของการ แนวทางการรายงาน ประยุกต์ใชต้ ้นทุนสิง่ แวดลอ้ ม ของ IFAC แนวทางการรายงาน ของกระทรวง สิ่งแวดลอ้ มของ ประเทศญป่ี นุ่

ตวั อยา่ งการแสดงรายงานต้นทนุ สงิ่ แวดล้อม โรงงานผลติ อาหารทะเลประเภทกุง้ ชบุ แปง้ ทอด ซึง่ มีกระบวนการผลิตเริ่มจากนากงุ้ แช่นาแข็งมาผา่ นกระบวนการคดั เลือกขนาด แกะเปลอื กและหัวกงุ้ ล้างนา ผ่านสายพาน การผลิตเขา้ ส่กู ารชุบแป้งแล้วนาไปทอดในนามนั พืช ผ่านการทาให้เย็น บรรจถุ ุงแล้วเกบ็ ไว้ ในหอ้ งเยน็ รอการจาหน่ายซงึ่ ในแต่ละขันตอนการผลติ เกดิ ต้นทนุ ที่ประกอบด้วยตน้ ทนุ ทตี่ ดิ ไปกบั ผลติ ภัณฑ์ทเ่ี ป็นกุ้งทอด ต้นทนุ ที่ถอื เปน็ สิง่ ท่ีไมใ่ ชผ่ ลิตภณั ฑ์หรือของเสยี ทีเ่ กิดใน กระบวนการผลิต และต้นทุนทใ่ี ชใ้ นการจัดการส่งิ แวดล้อมซึง่ เปน็ การกาจดั สงิ่ ท่ไี มใ่ ช่ ผลิตภัณฑห์ รอื ของเสีย

แนวทางการรายงานของหน่วยพทิ กั ษส์ ง่ิ แวดล้อมของสหรัฐอเมรกิ า 1. ตน้ ทุนด้ังเดิม (Conventional Costs) ต้นทุนเปลือกกงุ้ ทีจ่ ่ายซือมาพร้อมกบั เนือกงุ้ ค่าแรงงานที่ใชใ้ นการแกะเปลอื กก้งุ ออกจากเนือกงุ้ ค่าสาธารณูปโภค คา่ พลงั งาน ค่าเสือ่ มราคาอาคารโรงงานและคา่ เสอ่ื มราคาสายพานการ ผลิตท่ใี ชล้ าเลยี งเปลือกกงุ้ ตน้ ทุนนามันพชื ที่ใชท้ อดแลว้ ต้นทนุ นาเสีย ตน้ ทุนความรอ้ นที่สญู เสียจากการทอดในระบบเปิด

2. ต้นทุนท่ซี อ่ นอย่ใู นการผลติ (Hidden Costs) คา่ ใชจ้ า่ ยการสารวจหาและตรวจสอบยอ้ นรอยการเลียงกุ้งทเี่ ปน็ มติ รต่อสง่ิ แวดล้อมของ ผ้ขู ายกุง้ ใหก้ จิ การ 3. ต้นทุนท่อี าจเกดิ ข้ึนได้ (Contingent Cost) คา่ ปรับที่อาจเกดิ ข้ึนเนือ่ งจากการละเมิดกฎกระทรวงฉบบั ใหม่ตามความในมาตรา 80 แห่งพระราชบัญญตั สิ ง่ เสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดลอ้ มแห่งชาติ พ.ศ.2535 ทก่ี าหนด หลกั เกณฑ์ วธิ กี าร และแบบการเกบ็ สถิติและข้อมูล การจัดทาบันทึกรายละเอียด และ รายงานสรปุ ผลการทางานของระบบบาบัดนาเสยี 4. ตน้ ทุนเก่ียวกับความสัมพนั ธแ์ ละภาพลกั ษณ์ (Relationship and Image Costs) ค่าใช้จา่ ยเกีย่ วกบั ชุมชนสมั พนั ธร์ ะหว่างโรงงานกับชุมชนที่อย่รู อบโรงงาน คา่ ใช้จา่ ยในการสร้างฝายชะลอนา 5. ต้นทนุ ของสังคม (Societal Costs) ไม่สามารถประเมินไดเ้ นอ่ื งจากเป็นตน้ ทนุ ภายนอกท่กี ิจการไมไ่ ดเ้ ป็นผู้จา่ ย

แนวทางการรายงานของสหพันธ์นกั บญั ชรี ะหวา่ งประเทศ 1. ต้นทุนวตั ถุดิบท่ีติดตวั ไปกับผลติ ภัณฑ์หรอื สินคา้ (Materials Costs of Product Output) ประกอบดว้ ย ตน้ ทุนก้งุ ทะเลทซี่ ือมาจากผูข้ าย ต้นทุนคา่ นา ตน้ ทุนคา่ นามนั พืช ตน้ ทนุ พลังงานทใี่ ช้ในการผลิต 2. ตน้ ทุนวัตถดุ ิบทไ่ี ม่ติดตวั ไปกบั ผลิตภณั ฑ์หรือสนิ ค้า (Materials Costs of Non- Product Outputs) ประกอบดว้ ย ต้นทุนเปลอื กกงุ้

ต้นทุนนามันพชื ที่ใชท้ อดแล้ว ตน้ ทนุ นาเสียและต้นทนุ ความร้อนทสี่ ูญเสยี ระหวา่ งการทอดในระบบเปดิ 3. ตน้ ทุนการควบคมุ ของเสยี หรือส่งิ ทปี่ ล่อยออก (Waste and Emission Control Cost) ประกอบด้วย คา่ บารุงรักษาอุปกรณบ์ าบัดนาเสยี คา่ เสอ่ื มราคาอุปกรณ์บาบัดนาทงิ คา่ กาจัดกากตะกอนในบอ่ บาบัดนาเสีย คา่ จา้ งพนกั งานบาบดั นาเสยี คา่ จัดทารายงานตัวเลขนาเสยี ค่าไฟฟา้ ท่ีเกิดกบั การจัดการนาเสยี

4. ต้นทนุ การปอ้ งกันและการจัดการส่ิงแวดล้อมอ่ืน (Prevention and Other Environmental Cost) ประกอบดว้ ย คา่ ใช้จา่ ยในการจัดซอื บรรจุภณั ฑ์ท่ีเปน็ มิตรตอ่ สิ่งแวดล้อม ค่าใช้จา่ ยในการให้ความเชอื่ มั่นรายงานเพื่อความย่ังยนื หรอื รายงานการจดั การ สง่ิ แวดล้อม ค่าใช้จ่ายในการพบปะชุมชนเพื่อสอบถามความพึงพอใจการจดั การนาเสียและกลนิ่ จาก กระบวนการผลติ กงุ้ แปรรูปของโรงงาน 5. ต้นทนุ การวจิ ยั และพัฒนา (Research and Development Costs) ประกอบด้วย ตน้ ทุนการพฒั นากงุ้ แปรรปู ใหใ้ ชพ้ ลังงานแบบมปี ระสิทธิภาพ ต้นทนุ การตรวจสอบอปุ กรณช์ นดิ ใหมท่ ี่ออกแบบให้มีการใชว้ ัตถดุ บิ ใหม้ ปี ระสิทธิภาพ สงู ขึน 6. ต้นทุนทีจ่ ับตอ้ งได้นอ้ ย ค่าปรับทเ่ี กิดขนึ เนื่องจากการละเมิดกฎหมาย (ถ้าอาจเกิดขนึ ไมบ่ ันทึก)

แนวทางการรายงานของกระทรวงสงิ่ แวดลอ้ มของประเทศญี่ปุน่ 1. ต้นทนุ ส่วนที่เก่ยี วข้องกับธุรกจิ (Business Area Costs) แบง่ ได้เป็นรายการยอ่ ย ดงั นี้  ต้นทุนป้องกันมลพิษ (Pollution Prevention Cost) ประกอบดว้ ย - ต้นทนุ ทเ่ี ก่ยี วข้องกบั การติดตงั ระบบนาเสยี ที่มคี ุณภาพสงู พรอ้ มติดตามและวดั ผล คุณภาพนาทิงในรูปของบโี อดกี ่อนปล่อยออกส่ภู ายนอกตามเกณฑท์ ่ีกฎหมายกาหนดของ กระบวนการผลิตอาหาร - คา่ ใช้จ่ายในการพบปะชุมชนเพอื่ สอบถามความพงึ พอใจการจดั การนาเสยี ควัน ความร้อนและกลนิ่ จากกระบวนการผลิตกุง้ แปรรปู - ต้นทุนทีเ่ กีย่ วขอ้ งกบั ระบบดักควนั ความร้อนและกลนิ่ ของกระบวนการแปรรปู กุ้ง

 ต้นทนุ อนุรกั ษ์สง่ิ แวดล้อมระดบั โลก (Global Environmental Conservation Cost) เชน่ - ตน้ ทุนโครงการปรบั เปลีย่ นอุปกรณแ์ ละกระบวนการทอดกงุ้ เพอื่ ใชเ้ ชือเพลิงชวี มวล แทนเชอื เพลงิ ฟอสซลิ ทาให้ลดปริมาณการปล่อยก๊าซเรอื นกระจกและลดการใชน้ ามนั เตา ของกระบวนการผลิต  ตน้ ทนุ การหมุนเวยี นของการใช้ทรพั ยากร (Resource Circulation Cost) เช่น - การนานาเสียที่ผ่านการบาบดั แลว้ นาไปใชใ้ นการรดนาต้นไม้ในโรงงานเพอ่ื ประหยัด นา - การนาเปลอื กกุง้ ไปผลิตกลูโคซามีนซึง่ เปน็ ผลิตภัณฑ์ทช่ี ว่ ยบรรเทาอาการปวดข้อเขา่ เนือ่ งจากขอ้ เขา่ เส่อื ม 2. ต้นทนุ ของกจิ กรรมต้นน้า/กิจกรรมปลายนา้ (Upstream/Downstream Cost) - ต้นทุนในการจดั ซอื กุ้งทเ่ี ปน็ มติ รตอ่ ส่ิงแวดลอ้ ม - ตน้ ทุนการจดั ซือบรรจุภณั ฑท์ ี่เป็นมิตรต่อสง่ิ แวดลอ้ ม

3. ตน้ ทนุ การบริหาร (Administration Cost) เชน่ - ตน้ ทนุ การดาเนนิ งานและซอ่ มบารุงระบบบาบดั นาเสีย - ตน้ ทุนสาหรบั การเปิดเผยขอ้ มลู การจดั การสง่ิ แวดล้อมท่ีเกย่ี วข้องกบั กจิ กรรมหลักของ การทาธรุ กจิ - การโฆษณาเก่ียวกับการจัดการส่งิ แวดล้อม - ต้นทุนการอบรมด้านส่งิ แวดลอ้ มใหพ้ นกั งาน 4. ตน้ ทุนการวจิ ัยและพฒั นา (Research and Development Cost) เชน่ - ตน้ ทนุ การพฒั นาก้งุ แปรรูปใหใ้ ชพ้ ลงั งานแบบมปี ระสทิ ธภิ าพ 5. ต้นทุนกิจกรรมเพอื่ สงั คม (Social Activity Cost) เช่น - เงินสนับสนุนให้แก่สถาบนั การศึกษาหรอื หนว่ ยงาน NGO หรือชุมชนเพ่ือทากิจกรรม ปลกู ปะการงั

ปจั จยั ท่ีเป็นอปุ สรรคของการประยกุ ต์ใช้ต้นทุนสง่ิ แวดลอ้ ม 1. เป็นเรอื่ งใหม่ จงึ ยังไม่มมี าตรฐานการบญั ชีทเี่ กยี่ วข้องทจี่ ะนามาใช้เปน็ แนวปฏบิ ตั ิ 2. กิจการไมเ่ หน็ ความส้าคญั หรือความจาเปน็ ทีจ่ ะประยุกต์ใช้ 3. ความรขู้ องนกั บัญชี ที่มีทักษะแบบดังเดิมทีไ่ ม่เกีย่ วข้องกับระบบการจัดการส่งิ แวดล้อม 4. ความไมพ่ รอ้ มของระบบสารสนเทศทางการบัญชี ซงึ่ ระบบบัญชีต้นทนุ แบบดงั เดิม ไม่ ปรากฏรายการตน้ ทนุ ส่ิงแวดล้อมใหเ้ ห็นชดั เจน หรอื ถา้ มกี ็นอ้ ย 5. ความไมพ่ รอ้ มของการท้างานเปน็ ทีม เช่น นกั บญั ชี นกั ส่ิงแวดลอ้ ม 6. ระบบการประเมนิ ผลงาน ไมร่ วมเรอ่ื งตน้ ทนุ สิ่งแวดล้อมเข้าเปน็ สว่ นหนึง่ ของดชั นีวัดผล งานในองค์กรทาใหเ้ ปน็ อุปสรรคตอ่ การประยกุ ต์ใช้