ใบความรู้ 1

ความรเู้ บื้องต้นเกย่ี วกบั ความหมายของเศรษฐศาสตร์ เศรษฐศาสตร์ ปัจจัยการผลติ ปญั หาพ้นื ฐานทางเศรษฐกจิ ระบบเศรษฐกจิ หน่วยเศรษฐกจิ วงจรเศรษฐกจิ อย่างง่าย ทฤษฎเี ศรษฐศาสตร์

ความหมายของเศรษฐศาสตร์ “การจัดสรรทรัพยากรท่ีมีอยู่อย่างจากัด เพือ่ นาไปผลิตเป็นสนิ คา้ หรือบรกิ าร เพ่ือตอบสนองความตอ้ งการของมนุษยท์ ่มี อี ยูอ่ ยา่ งไมจ่ ากดั ใหไ้ ด้รับความพึง พอใจสูงสดุ ”

ปจั จัยการผลติ ในทางเศรษฐศาสตร์ ทรัพยากร หมายถงึ ปจั จัยการผลติ ประกอบด้วย ทีด่ นิ ทนุ แรงงาน และ ผู้ประกอบการ เจา้ ของปัจจยั การผลติ แตล่ ะประเภทก็มีความตอ้ งการ (ผลตอบแทน) ทแี่ ตกตา่ งกนั

ปจั จัยการผลิต ทดี่ ิน รวมถึงปุย๋ ในดนิ สภาพภูมิอากาศ ป่าไม้ แร่ธาตุ ตลอดจนทรัพยากรธรรมชาติ ตา่ ง ๆ ผลตอบแทนของทดี่ นิ ไดแ้ ก่ คา่ เชา่ ทนุ หมายถงึ เครอ่ื งมอื เคร่อื งจกั ร โรงงาน สง่ิ ประดิษฐ์ เส้นทางคมนาคมขนสง่ ชลประทาน ตลอดจนเครือข่ายการส่ือสารตา่ ง ๆ ผลตอบแทนของทนุ ได้แก่ ดอกเบี้ย

ปจั จยั การผลติ แรงงาน คอื ความสามารถของมนษุ ย์ทัง้ ร่างกายและจิตใจ ซึ่งจะมีผลโดยตรงตอ่ การผลติ สินคา้ และบรกิ าร ผลตอบแทนของแรงงาน ไดแ้ ก่ คา่ จ้าง ผู้ประกอบการ คอื ผทู้ าหนา้ ท่ีในการจัดหาทุน รับความเสีย่ งภยั และตดั สนิ ใจ ผลตอบแทนของผปู้ ระกอบการ ไดแ้ ก่ กาไรหรือขาดทุน

ปจั จยั การผลิต เน่ืองจากทรัพยากรมีอย่อู ย่างจากดั แตส่ ามารถนาไปใช้ประโยชนไ์ ด้หลายทาง จึง ก่อใหเ้ กดิ ราคาข้นึ เช่น อากาศทเี่ ราหายใจ เป็นของฟรี แต่อากาศในเคร่อื งช่วย หายใจ หรือเครอ่ื งฟอกอากาศ ไม่ใชข่ องฟรี เมื่อทรพั ยากรมีอยู่อยา่ งจากัด ทาใหก้ ารผลิตสนิ คา้ หรือบรกิ าร มจี ากัดตามไปดว้ ย

ปจั จัยการผลิต ขณะท่ีทรัพยากรมีจากดั อีกทง้ั สามารถนาไปใชป้ ระโยชน์ไดห้ ลายทาง แตค่ วาม ตอ้ งการของมนุษย์มไี ม่จากัด แม้วา่ ปจั จบุ ันมกี ารค้นพบทรัพยากรธรรมชาติและ เทคโนโลยีใหม่ ๆ ทาให้ศักยภาพในการผลิตสูงขึน้ แต่ความตอ้ งการของมนุษย์ก็ สงู ขนึ้ เชน่ กนั ทาให้เกดิ ความขาดแคลน ความขาดแคลนเปน็ ปัญหาพืน้ ฐานของ ทุกระบบเศรษฐกจิ

ปญั หาพน้ื ฐานทางเศรษฐกิจ เมื่อทรัพยากรมีจากดั แต่ความต้องการมไี มจ่ ากัด ทาใหเ้ กิดความขาด แคลนข้ึน จงึ เกิดปัญหาวา่ จะจดั สรรทรพั ยากรทม่ี ีอยูอ่ ยา่ งจากดั น้ัน ไปผลิตสนิ คา้ อะไร(What to produce) ผลิตอย่างไร (How to produce) และผลติ เพอื่ ใคร (For whom to produce) ซึง่ เป็นปัญหาพนื้ ฐานทางเศรษฐกิจ แต่ละประเทศจะมีวธิ ีการแก้ไขปญั หาพ้นื ฐานทางเศรษฐกิจที่แตกตา่ งกัน ข้นึ อย่กู บั รูปแบบของระบบเศรษฐกิจแตล่ ะประเทศ

ปัญหา วิธกี ารแก้ไข ผลติ อะไร ระบบเศรษฐกิจ ผลติ อย่างไร แบบทนุ นยิ ม ผลติ เพอ่ื ใคร แบบสงั คมนิยม แบบผสม

ระบบเศรษฐกิจ ระบบเศรษฐกิจ (Economic System) หมายถึง กลุ่มชนที่รวมตัวกัน เป็นกลุ่มสถาบันทางเศรษฐกิจที่มีแนวปฏิบัติคล้าย ๆ กัน มาประกอบกิจกรรม ทางเศรษฐกิจ เพ่ือบาบัดความต้องการของผูบ้ รโิ ภค แนวปฏบิ ัตทิ ี่คล้ายกันนี้ จะเป็นกฎเกณฑแ์ ละนโยบายทหี่ นว่ ยเศรษฐกิจใน สังคมยดึ ถือเปน็ แนวปฏิบตั ิ ระบบเศรษฐกจิ จาแนกได้ 3 ระบบ ไดแ้ ก่

1. ระบบเศรษฐกิจแบบทุนนิยม (Capitalism) หรือระบบเศรษฐกิจแบบเสรี เอกชนเป็นเจ้าของปัจจัยการผลิต มีอิสระในการผลิตและบริโภค กลไกราคา หรอื กลไกตลาดจะเปน็ ตัวกาหนดว่าจะผลิตอะไร ผลิตอย่างไร และผลติ เพ่อื ใคร ผลิตอะไร – ผลติ สินคา้ ท่สี งั คมต้องการ อุปสงคข์ องสนิ คา้ มากกวา่ อุปทานของสินคา้ (ความต้องการของสงั คม) (ความต้องการของผู้ผลิต) ราคาสินค้าสงู ขึน้ ผู้ผลติ ผลิตมากข้นึ ราคาลดลง ผลิตลดลง (อุปทานมากขน้ึ )

ผลิตอยา่ งไร – ผผู้ ลิตเลือกวธิ กี ารผลติ ทเ่ี สียตน้ ทนุ ตา่ สดุ สงั คมใดมแี รงงานมาก อัตราค่าจา้ งตา่ ผู้ผลิตจะเลอื กวธิ กี ารผลติ โดยใชแ้ รงงาน สังคมใดมีแรงงานน้อย อตั ราค่าจ้างสูง ผูผ้ ลติ จะเลอื กวธิ กี ารผลิตโดยใช้เครอ่ื งจกั ร ผลติ เพื่อใคร – ผู้มีอานาจซือ้ หรอื มีเงิน กลไกราคาจะเปน็ ตัวตัดสนิ

2. ระบบเศรษฐกิจแบบสังคมนิยม รัฐบาลเป็นเจ้าของปัจจัยการผลิต เป็นผู้ กาหนดว่าจะผลติ อะไร ผลิตอย่างไร และผลติ เพือ่ ใคร

3. ระบบเศรษฐกิจแบบผสม รัฐบาลและเอกชนรับผิดชอบร่วมกันว่า จะผลิต อะไร ผลิตอย่างไร และผลิตเพื่อใคร การแก้ไขปัญหาพ้ืนฐานรัฐบาลจะปล่อยให้ เอกชนดาเนินการโดยอาศัยกลไกตลาดหรือกลไกราคา รัฐบาลจะเข้ามาวางแผน หรือแทรกแทรงเมื่อเกิดผลกระทบกับกลุ่มคนบางกลุ่ม เช่น กรณีสินค้าเกษตร ราคาตกตา่ มาก รฐั บาลจะเขา้ มาประกันราคาขัน้ ต่า หรอื สินค้าหรือบริการบางอย่างท่ีจาเป็นสาหรับประชาชน รัฐบาลจะเข้ามา ดาเนินการเอง เช่น สารธารณูปโภค หรือสินค้าหรือบริการท่ีมีต้นทุนสูง หา เอกชนมาดาเนินการไม่ได้ รฐั บาลจงึ จะดาเนนิ การเอง

หนว่ ยเศรษฐกจิ ประกอบไปดว้ ย 3 ส่วน คือ 1. หน่วยครวั เรือน เป็นผูบ้ รโิ ภคและเปน็ เจา้ ของปจั จัยการผลติ 2. หน่วยธรุ กิจ เป็นผนู้ าปัจจยั การผลิต ผลิตเป็นสนิ คา้ หรอื บริการ จาหน่ายให้แก่ หนว่ ยครวั เรอื น 3. รัฐบาล ทาหน้าท่ีด้านการป้องกันประเทศ การรักษาความมั่นคง ภายในประเทศ สรา้ งสาธารณปู โภค วางแผนเศรษฐกจิ และแกไ้ ขปัญหาเศรษฐกิจ ของประเทศ

วงจรเศรษฐกจิ อย่างงา่ ย เพื่อแสดงให้เหน็ การทางานของระบบเศรษฐกจิ ส่วนรวม สมมติให้มีหน่วย เศรษฐกิจเพียง 2 ส่วน คือ ส่วนของผู้บริโภคหรือหน่วยครัวเรือน และส่วนของ ผผู้ ลติ หรอื หน่วยธรุ กิจ ทั้ง 2 ส่วน ทาหน้าทสี่ มั พนั ธ์กนั และหมนุ เวยี นอยู่ในระบบเศรษฐกิจ จน เกิดเปน็ วงจรเศรษฐกิจของประเทศ ดงั นี้

ผผู้ ลิตหรือ คา่ เช่า, ดอกเบ้ยี , คา่ จา้ ง, กาไร ผู้บริโภคหรอื หน่วยธรุ กจิ ท่ดี ิน, ทนุ , แรงงาน, ผู้ประกอบการ หน่วยครัวเรอื น สนิ ค้า และ บริการ ค่าใช้จา่ ยในการซ้อื สนิ ค้าและบริการ

1. หน่วยครวั เรอื นเป็นเจา้ ของปจั จยั การผลติ ไดแ้ ก่ ทีด่ ิน ทุน แรงงาน และ ผูป้ ระกอบการ เสนอขายปัจจัยการผลติ ให้แก่หนว่ ยธรุ กิจเพ่ือสรา้ งรายไดใ้ ห้แก่ ตนเอง 2. หน่วยธุรกิจจะจ่าย ค่าเช่า ดอกเบี้ย ค่าจ้าง และกาไร ให้แกค่ รัวเรือน สิ่ง เหล่านีจ้ ะเปน็ ต้นทุนของหนว่ ยธรุ กจิ

3. หนว่ ยธรุ กิจจะรวบรวมปจั จยั การผลิต แลว้ นามาผลติ สนิ คา้ หรอื บริการ ขายใหก้ บั ครวั เรือน 4. ครวั เรอื นจะซ้อื สนิ คา้ หรอื บริการจากหน่วยธรุ กิจ แลว้ จ่ายค่าสนิ ค้าหรือ บรกิ าร ซง่ึ เปน็ รายได้ของหน่วยธรุ กจิ

ทฤษฎเี ศรษฐศาสตร์ การศกึ ษาทฤษฎีทางเศรษฐศาสตร์ สามารถแบง่ เนือ้ หาออกเปน็ 2 สว่ น คือ 1. เศรษฐศาสตรจ์ ุลภาค (Micro economics) เปน็ การศึกษาทฤษฎที ี่ เกย่ี วข้องกบั การตัดสนิ ใจของผูบ้ รโิ ภค เจา้ ของปจั จัยการผลิตและหนว่ ยธรุ กิจ หนว่ ยใดหน่วยหน่ึง หรือบรษิ ทั ใดบริษทั หนงึ่ เป็นการศกึ ษาพฤติกรรมในฐานะ บุคคลหรอื กลุม่ บุคคล เพื่อแสวงหาผลประโยชน์สว่ นบคุ คล ภายใต้ขอ้ จากดั บาง ประการ

ทฤษฎีเศรษฐศาสตร์ 2. เศรษฐศาสตร์มหภาค (Macro economics) เป็นการศึกษาพฤติกรรม ส่วนรวมที่ทาให้เกิดผลกระทบต่อเศรษฐกิจส่วนรวมของประเทศ หรือระบบ เศรษฐกิจท้ังระบบ เช่น รายได้ประชาชาติ ระดับราคาสินค้า การจ้างงาน ภาวะ การเงินของประเทศ การเติบโตทางเศรษฐกิจ และศึกษาแนวทางการใช้นโยบาย เศรษฐกจิ เพอ่ื แกป้ ญั หาเศรษฐกจิ ส่วนรวมหรือเพ่ือกระตนุ้ เศรษฐกจิ