7.สัญญาเช่าทรัพย์และเช่าซื้อ

กฎหมายลกั ษณะ ความหมายและลกั ษณะท่สี าคญั ของสัญญาเชา่ ทรพั ย์ เช่าทรัพยแ์ ละ สทิ ธิ หนา้ ท่ีและความรับผิดชอบของผู้เช่าทรพั ย์และผใู้ หเ้ ชา่ ทรัพย์ เชา่ ซื้อ ความระงบั แห่งสัญญาเชา่ ทรพั ย์ ความหมายและลกั ษณะที่สาคญั ของสัญญาเช่าซื้อ สทิ ธิ หน้าทีแ่ ละความรบั ผิดชอบของผู้เชา่ ทรัพยแ์ ละผใู้ หเ้ ชา่ ซื้อ ความระงับแห่งสัญญาเชา่ ซือ้

ความหมายและลกั ษณะที่สาคญั ของสญั ญาเช่าทรัพย์ สญั ญาเชา่ ทรัพย์ คือ สญั ญาซึง่ บุคคลหน่ึงเรียกวา่ “ผใู้ ห้ทรพั ย”์ ตกลงใหบ้ คุ คลหนง่ึ เรยี กว่า “ผู้เชา่ ” ให้ใชห้ รือไดร้ บั ประโยชน์ในทรัพย์สินอย่างใดอยา่ งหนงึ่ ซึ่งมีระยะเวลา อนั จากดั และผ้เู ช่าตกลงจะให้ค่าเชา่ เพือ่ การนนั้ ลกั ษณะของสญั ญาเชา่ ทรพั ย์ 1. เปน็ สัญญาต่างตอบแทน โดยผู้ใหเ้ ช่ามหี น้าท่ีสง่ มอบทรัพย์สินแก่ผู้เชา่ ผู้เชา่ มหี นา้ ที่ ชาระค่าเชา่ 2. ไมม่ ่งุ โอนกรรมสทิ ธใิ์ นทรัพย์สนิ เพียงแต่โอนสิทธใ์ิ นการใช้ทรัพย์สนิ แก่ผเู้ ช่าชั่วคราว

3. ส่งิ ท่นี ามาใหเ้ ชา่ ไดต้ ้องเปน็ ทรพั ย์สิน อาจเป็นสงั หาริมทรัพย์ อสงั หาริมทรัพย์หรอื ทรพั ยท์ ี่ไม่มี รปู ร่าง เชน่ ลขิ สิทธ์ิ 4. เป็นสญั ญาที่มขี อ้ ตกลงชั่วระยะเวลาอนั จากัด แมไ้ ม่ได้กาหนดระยะเวลาการเชา่ ไว้กต็ าม หลกั เกณฑก์ ารทาสญั ญาเชา่ 1. การเช่าสังหารมิ ทรัพย์ ไมต่ ้องทาหลักฐานเปน็ หนังสือแตอ่ ยา่ งใด 2. การเชา่ อสงั หารมิ ทรัพย์ - การเชา่ ไมเ่ กิน 3 ปี ใหม้ หี ลกั ฐานเป็นหนงั สอื ลงลายมือชือ่ ผู้รับผดิ จึงจะฟอ้ งรอ้ งบังคับคดไี ด้ - การเชา่ เกิน 3 ปี ตอ้ งทาเปน็ หนงั สือและจดทะเบยี นต่อพนักงานเจ้าหนา้ ท่ี มฉิ ะนั้นจะ ฟ้องรอ้ งบังคับคดีได้เพยี ง 3 ปี

สทิ ธิหนา้ ทีแ่ ละความรับผดิ ชอบของผู้ให้เชา่ และผู้เช่า หน้าทแี่ ละความรับผิดชอบของผ้ใู ห้เช่า 1. สง่ มอบทรพั ยส์ นิ แก่ผู้ให้เชา่ 2. ใหผ้ เู้ ชา่ ได้ใชห้ รอื ไดป้ ระโยชนจ์ ากทรพั ย์สินทเี่ ช่า 3. ซ่อมแซมทรัพยส์ ินระหว่างการเช่า หนา้ ทแี่ ละความรับผิดชอบของผเู้ ชา่ 1. ต้องใชท้ รพั ยส์ นิ โดยชอบ ตามประเพณีนยิ มหรอื ตามทกี่ าหนดในสัญญา 2. ต้องสงวนทรัพยส์ นิ เหมือนเปน็ ของตนเองและบารงุ รกั ษา ซ่อมแซมเล็กน้อย

3. ให้ผ้ใู ห้เช่าตรวจดูทรัพย์สนิ ชวั่ คราว ตามเวลาสมควร 4. แจ้งผใู้ ห้เช่าทราบทนั ที เมอื่ - ทรัพย์สินชารดุ ควรท่ีผ้ใู ห้เช่าจะต้องซอ่ มแซม - จดั การป้องกันภยันตรายแก่ทรพั ย์สนิ ท่เี ช่า - บุคคลภายนอกบุกรกุ หรือเรียกร้องสทิ ธเิ หนอื ทรพั ยส์ ินท่เี ช่า 5. ชาระค่าเช่า

ความระงับแห่งสญั ญาเช่าทรัพย์ 1. เม่ือสิน้ สดุ เวลาเช่า 2. ทรพั ย์สินที่เชา่ สูญหายหมด ไม่วา่ กรณีใด 3. ผ้ใู ห้เชา่ บอกเลกิ สัญญา เพราะผู้เชา่ กระทาผดิ ตามสญั ญาหรือตามกฎหมาย 4. ผูเ้ ช่าตาย 5. ผเู้ ช่าบอกเลกิ สญั ญา กรณี -ผูใ้ ห้เชา่ สง่ มอบทรัพยส์ นิ สภาพไม่เหมาะแก่การใชป้ ระโยชน์ -ทรพั ย์สินชารุดและผู้ให้เชา่ ไม่แก้ไขภายในเวลาอนั สมควร -ผใู้ หเ้ ช่าซอ่ มแซมทรัพยส์ นิ นานจนไมเ่ หมาะแกก่ ารใช้ประโยชน์

ความหมายและลกั ษณะทส่ี าคญั ของสญั ญาเช่าซื้อ สญั ญาเช่าซอื้ คือ สัญญาซึ่งเจา้ ของเอาทรัพยส์ นิ นัน้ ออกใหเ้ ชา่ และให้คามน่ั ว่าจะขายทรัพย์สนิ น้ัน หรอื วา่ จะให้ทรัพย์สินน้นั ตกเปน็ สทิ ธิแกผ่ ู้เชา่ โดยมเี งือ่ นไขท่ี ผเู้ ชา่ ต้องใช้เงนิ เปน็ จานวน เทา่ น้นั เท่าน้ีคราว แบบของสัญญาเชา่ ซอ้ื 1. การเช่าซ้อื สังหาริมทรพั ย์ สัญญาเช่าซอื้ ต้องลงลายมือช่ือผูใ้ ห้เชา่ ซอื้ และผู้เช่าซือ้ ทัง้ สองฝ่าย หากไมป่ ฏิบตั สิ ัญญาเชา่ ซือ้ จะตกเปน็ โมฆะ 2. การเช่าซ้ืออสังหารมิ ทรพั ย์ ตอ้ งนาหลักฐานการซ้อื ขายไปทาเป็นหนงั สือและจดทะเบียนตอ่ พนกั งานเจา้ หนา้ ที่ ผ้เู ช่าซ้อื จึงจะมกี รรมสทิ ธ์ิตามกฎหมายทนั ที เม่ือชาระเงนิ งวดสดุ ท้ายครบ ตามสัญญา หากไม่ปฏบิ ัติสัญญาเช่าซ้อื จะตกเป็นโมฆะ

หลกั เกณฑ์ทส่ี าคญั ของสญั ญาเชา่ ซือ้ 1. ผใู้ หเ้ ช่าซ้ือตอ้ งเปน็ เจา้ ของกรรมสิทธ์ใิ นทรัพยท์ ีใ่ หเ้ ช่า 2. ผูใ้ ห้เช่าซื้อนาทรพั ยข์ องตนให้ผเู้ ชา่ ซื้อไปใชป้ ระโยชน์ 3. ผู้ใหเ้ ช่าซอ้ื ใหค้ ามน่ั วา่ จะขายทรัพยส์ ินหรอื ให้ทรัพย์สินน้ันตกเป็นกรรมสทิ ธขิ์ องผูเ้ ชา่ ซื้อ 4. ผ้เู ชา่ ตอ้ งชาระค่าเช่าซ้ือเปน็ งวด ๆ จนครบตามท่ตี กลงกัน และตอ้ งเป็นเงินเท่าน้ัน 5. ถา้ ไม่ทาเป็นหนังสอื ถอื วา่ เป็นโมฆะ

สทิ ธิและหนา้ ทขี่ องผู้ใหเ้ ชา่ ซอ้ื และผเู้ ช่าซือ้ 1. ผูใ้ ห้เช่าซอื้ มสี ทิ ธิริบเงินทผี่ เู้ ชา่ ซ้อื ได้ใช้มาแล้วก่อนบอกเลกิ สัญญาได้ มสี ทิ ธิกลับเขา้ ครอบครองทรัพยส์ ินนน้ั ได้ มีสทิ ธิ ตดิ ตามดูแลทรัพย์สินท่ใี หเ้ ช่าซ้อื มสี ทิ ธิเรียกคา่ ใช้ทรพั ยส์ ินและคา่ เสียหายจากการใช้ทรัพย์สนิ นอกเหนือจากทต่ี กลง กันไว้จากผู้เชา่ ซอื้ มีหน้าที่ โอนทรัพย์สนิ ใหผ้ เู้ ช่าซื้อ เม่อื ผู้เชา่ ซือ้ ชาระเงินครบถว้ นตามสญั ญา

สทิ ธิและหนา้ ทขี่ องคูส่ ญั ญา 2. ผู้เช่าซอ้ื มสี ิทธเิ รียกค่าสนิ ไหมทดแทนกรณีผใู้ หเ้ ชา่ ซื้อส่งมอบทรพั ย์สนิ ที่ชารดุ หรอื บกพรอ่ ง บงั คบั ผู้ให้เชา่ ซ้อื โอนกรรมสิทธใ์ิ นทรัพย์สินให้ตนเมอ่ื ชาระราคาจนครบถ้วนตามสญั ญา มีสทิ ธิได้รับมอบทรพั ยส์ นิ ในสภาพดแี ละรกั ษาทรพั ยส์ ินทเ่ี ช่าซ้ือ ให้ผใู้ ห้เชา่ ซื้อเข้าตรวจดูทรพั ย์สินในฐานะเจา้ ของได้ตามเวลาทเ่ี หมาะสม

การบอกเลิกสญั ญาเชา่ ซ้ือ 1. ผู้เชา่ ซอ้ื บอกเลกิ สญั ญา บอกเลิกสัญญาตอนไหนก็ได้ เพียงส่งมอบทรพั ยส์ นิ คืนให้ เจา้ ของ โดยตอ้ งเสียคา่ ใช้จา่ ยของตนเอง ตวั อยา่ ง เมือ่ ผ่อนได้ 5 งวด ดาไมส่ ามารถหา เงนิ มาผ่อนชาระได้อีก ดามสี ิทธิ ราคา 300,000 บอกเลิกสัญญา โดยสง่ คืนรถให้ บรษิ ัท และตอ้ งเสียคา่ ใชจ้ า่ ยในการ ♀ เช่าซ้ือจา่ ยมดั จา 60,000 บรษิ ทั สง่ คืน ผอ่ น 12 งวดๆ ละ 20,000

2. ผใู้ ห้เช่าซ้อื บอกเลิกสัญญา กรณีดังตอ่ ไปน้ี 1. กรณผี ูเ้ ช่าซอ้ื ไมช่ าระเงนิ 2 งวดตดิ กัน เม่ือระยะเวลาใชเ้ งินไดพ้ น้ กาหนดไปอกี 1 งวด ผูใ้ ห้เชา่ สามารถริบเงนิ ที่ได้รบั ชาระก่อนหนา้ นัน้ และเขา้ ครอบครองทรัพย์สนิ น้นั ได้ ตวั อย่าง เม่อื ดาขาดส่งค่าเช่าซื้องวดท่ี 6และ7 บริษัทมีสิทธิบอกเลิกสญั ญาและเข้า ราคา 300,000 บริษัท ครอบครองรถ รวมทง้ั รบิ เงนิ มดั จา 60,000 บาทและเงินคา่ งวดที่ 1-5 ♀ เชา่ ซอื้ จา่ ยมัดจา 60,000 ผ่อน 12 งวดๆ ละ 20,000 หรอื อาจยังไม่บอกเลิกสญั ญารอ 2-3 งวดก็ได้ กฎหมายไม่บงั คับเดด็ ขาด (ดูเพ่มิ เตมิ ในเรอ่ื ง พรบ.คมุ้ ครองผูบ้ ริโภค)

2. กรณีผ้เู ช่าซ้อื กระทาผดิ สญั ญาในขอ้ ที่เปน็ สว่ นสาคัญ ตวั อย่าง ราคา 300,000 สัญญาระบุว่าดาต้องใช้รถยนต์ด้วย ♀ เช่าซือ้ จา่ ยมดั จา 60,000 ♀ ความระมัดระวังและใช้โดยสารส่วน ผ่อน 12 งวดๆ ละ 20,000 บุคคลเท่าน้ัน ห้ามนาไปใช้ส่ง ผโู้ ดยสารสาธารณะ ถ้าดานารถไปใช้ส่งผู้โดยสาร ถือว่าดาเป็นผู้กระทาผิดในข้อที่เป็นส่วนสาคัญ แดงมี สิทธิบอกเลิกสญั ญาเช่าซ้อื ได้

พระราชบญั ญัตคิ ุ้มครองผบู้ รโิ ภค พ.ศ. 2522 สานกั งานคณะกรรมการคุ้มครองผ้บู รโิ ภค(สคบ.) และคณะกรรมการวา่ ด้วยสัญญา ออก ประกาศคุ้มครองสญั ญาเชา่ ซื้อ 2 ฉบับ คอื 1. ธรุ กิจใหเ้ ชา่ ซื้อรถยนตแ์ ละรถจักรยานยนต์ ใชบ้ งั คับต้งั แต่วนั ท่ี 1 กนั ยายน 2543 2. ธรุ กจิ ใหเ้ ช่าซือ้ เครื่องใช้ไฟฟ้า ใช้บังคับต้ังแต่วันท่ี 1 กรกฎาคม 2544 สาระสาคญั ของประกาศ นี้คอื ผใู้ ห้เชา่ ซ้อื รถยนต์ รถจักรยานยนต์ เครื่องใชไ้ ฟฟ้า จะมี สิทธิบอกเลกิ สญั ญาได้ ต้องให้ผู้เช่าซอื้ ผิดนัดไมช่ าระคา่ งวดติดตอ่ กันไม่นอ้ ยกวา่ 3 งวด ก่อนและตอ้ งมหี นังสือบอกกล่าวการผิดนัดลว่ งหนา้ 30 วัน ก่อนเขา้ ไปครอบครองหรือ ยึดทรัพย์สนิ

ตัวอยา่ ง ดาขาดสง่ คา่ เชา่ ซอื้ งวดที่ 6 7 8 บริษัทจะยึดรถได้ ตอ้ งปฏิบัตดิ ังนี้ 1. บรษิ ัทต้องมีหนังสือบอกกล่าว ราคา 300,000 ดาวา่ ผิดนัดสญั ญาเชา่ ซ้ือรถยนต์ ♀ เชา่ ซ้ือจ่ายมัดจา 60,000 บริษัท 2. เมื่อบอกกลา่ วแล้ว บรษิ ทั ตอ้ ง ผอ่ น 12 งวดๆ ละ 20,000 รอใหค้ รบ 30 วัน นบั แต่วันท่ีมี หนังสอื บอกกลา่ ว บรษิ ทั จงึ สามารถเข้ายดึ รถ ริบเงนิ มดั จา 60,000 บาทและเงินค่างวดท่ี 1-5

ปัจจบุ นั ไดม้ กี ารแก้ไขเพมิ่ เติม ประกาศของคณะกรรมการวา่ ด้วยสัญญา เรอื่ งให้ธุรกจิ ใหเ้ ช่าซอ้ื รถยนต์และรถจักรยานยนต์เป็นธุรกจิ ที่ควบคมุ สัญญา พ.ศ. 2555 ใช้บังคบั ต้งั แต่วนั ที่ 1 มกราคม 2556 มสี าระสาคัญเก่ยี วกับสิทธแิ ละหนา้ ทข่ี อง คู่สญั ญาและการบอกเลกิ สัญญา ดงั นี้ 1. เมื่อผู้เช่าซ้ือได้ชาระเงินค่าเชา่ ซ้อื ครบถว้ น กรรมสทิ ธ์ติ กเป็นของผูเ้ ช่าซ้ือทันที ผูใ้ หเ้ ช่าซอื้ ต้องดาเนินการจดทะเบียนเปน็ ชอื่ ของผเู้ ชา่ ซ้อื ภายใน 30 วัน นับแต่วนั ที่ผ้ใู ห้ เช่าซือ้ ไดร้ บั เอกสารจากผ้เู ชา่ ซอื้ ครบถว้ น 2. ผู้ใหเ้ ช่าซอ้ื จะมสี ทิ ธบิ อกเลกิ สญั ญาได้ เมอื่ ผ้เู ชา่ ซ้อื ผิดนัดชาระค่างวดติดกนั 3 งวด และผูใ้ ห้เช่าซ้ือมีหนังสอื แจ้งการผดิ นดั ให้ผเู้ ชา่ ซอื้ ทราบไมน่ อ้ ยกว่า 30 วนั นบั แตว่ ันทผี่ ู้ เช่าซอ้ื ได้รบั หนังสือ และผู้เช่าซือ้ ละเลย

3. เม่อื ผใู้ ห้เช่าซอื้ เขา้ ครอบครองรถเพือ่ นาออกขายใหบ้ คุ คลอน่ื ก่อนขายให้แกบ่ ุคคลอ่ืน ผ้ใู หเ้ ชา่ ซ้ือตอ้ งมหี นังสือแจง้ ไปยงั ผู้เช่าซือ้ ไม่นอ้ ยกว่า 7 วัน เพ่อื ใหผ้ ู้เช่าซอื้ ใชส้ ทิ ธซิ ือ้ ไดต้ ามมลู หน้สี ่วนท่ียงั ขาดอยูต่ ามสญั ญาเชา่ ซื้อ และผใู้ ห้เช่า ซื้อตอ้ งใหส้ ว่ นลดแกผ่ ้เู ช่าซ้ือตามกฎหมาย หากขายไดร้ าคาเกินกวา่ มลู หนท้ี ีย่ งั ขาดอยตู่ ามสญั ญาเช่าซอ้ื ผูใ้ ห้เชา่ ซอื้ จะคนื เงนิ สว่ นเกนิ ใหผ้ ู้เช่าซ้ือ หากขายได้ราคาน้อยกวา่ มลู หน้ที ีย่ ังขาดอย่ตู ามสญั ญาเชา่ ซื้อ ผ้เู ช่าซื้อจะ รับผิดชอบส่วนทย่ี งั ขาดนัน้

ความระงบั แหง่ สญั ญาเชา่ ซื้อ 1. เมือ่ คสู่ ญั ญาฝ่ายใดฝา่ ยหน่ึงบอกเลกิ สัญญา 2. เมอื่ ผูเ้ ช่าซือ้ ชาระค่าเชา่ ซ้ือครบตามสญั ญา 3. ทรัพย์สนิ ท่ีเชา่ ซื้อสูญหายโดยมใิ ช่ความผดิ ของผู้เชา่ ซ้ือ