MOLE1

หน่วยท่ี 1 ความรู้ทั่วไปเกย่ี วกับงานแม่พมิ พ์พลาสติก 1.1 บทนา ในปัจจุบนั ผลิตภณั ฑพ์ ลาสตกิ ไดถ้ ูกนามาใชแ้ ทนผลิตภณั ฑโ์ ลหะ แกว้ กระดาษ ยาง และไมก้ นั อยา่ ง แพร่หลาย ในการผลิตช้ินงานท่ที าดว้ ยพลาสตกิ จานวนมากช้ิน (Mass Products)จะอาศยั เครื่องมือทเี่ รียกวา่ แม่พมิ พ์ (Mould) ประกอบกบั เคร่ืองจกั รทช่ี ่วยในการผลิต แม่พมิ พท์ ่ใี ชใ้ นการผลิตชิ้นงานดว้ ยกรรมวธิ ีฉีด เช่น แกว้ น้า ถงั น้า ข้นั น้า กะละมงั ฯลฯ จะเรียกวา่ แม่พมิ พ์ฉีด (Injection Mould) แม่พมิ พท์ ใี่ ชใ้ นการผลิตช้ินงาน ดว้ ยกรรมวธิ ีเป่ า เช่น ขวดน้าขนาดเล็ก ขนาดกลาง ขนาดใหญ่ ขวดยาน้า ฯลฯ จะเรียกวา่ แม่พมิ พ์เป่ า (Blow Mould) และแม่พมิ พท์ ใี่ ชผ้ ลิตชิ้นงานดว้ ยกรรมวธิ ีอดั เช่น จาน ชาม ถว้ ยชุดวางถว้ ยกาแฟ จานรองแกว้ ฯลฯ จะเรียกวา่ แม่พิมพ์อัด (Compression Mould) เป็ นตน้ ชนิดตา่ งของแม่พมิ พท์ ่มี ีใชก้ นั ในโรงงานอุตสาหกรรม ท่มี ีอยดู่ ว้ ยกนั มากมายหลายชนิด ซ่ึงมกั จะเรียกช่ือตามกรรมวธิ ีในการผลิต แตใ่ นวชิ างานสร้างช้ินส่วนแม่พมิ พ์ พลาสตกิ จะขอกล่าวถึงพอสงั เขป และส่วนหลกั ๆ จะขอเนน้ เฉพาะแม่พมิ พฉ์ ีดพลาสติกเทา่ น้นั เพราะแม่พมิ พ์ จะมีรายละเอียดความซบั ซอ้ นและช้ินส่วนจะมากกวา่ แม่พมิ พช์ นิดอ่ืน 1.2 งานฉีดพลาสตกิ (Injection Moulding) การแปรรูปพลาสติกโดยวธิ ีการฉีดน้นั จะทาจากสารพลาสติกทเ่ี ป็ นเมด็ หรือเป็ นผง ซ่ึงอาจจะเป็ น เทอร์ โมพลาสตกิ เทอร์โมเซตติ้ง หรืออีลาสโตเมอร์ ก็ได้ ท้งั น้ีข้ึนอยกู่ บั ส่วนประกอบของเคร่ืองฉีดท่จี ะดดั แปลงให้ เหมาะสมกบั พลาสตกิ ชนิดต่าง ๆ สาหรบั เทอร์โมพลาสตกิ น้นั เมื่อไดร้ บั ความร้อนจะอ่อนตวั และเหลว สามารถนาไปแปรรูปไดห้ ลาย คร้งั ตามทอ้ งตลาด จะมีท้งั เป็นสีธรรมชาติของพลาสตกิ เองและแบบผสมสี พร้อมท้งั เติมสารผสมหรือสารนา ร่องท่แี ตกต่างกนั กอ็ ยทู่ โี่ ครงสร้างของพลาสตกิ นน่ั เอง ส่วนเทอร์โมเซตต้ิง เมื่อไดร้ บั ความรอ้ นแลว้ จะแขง็ ตวั ละไม่สามารถนาไปหลอมใหเ้ หลวไดอ้ ีกและ ราคาเคร่ืองฉีดชนิดน้ีราคาจะสูงกวา่ เครื่องฉีดแบบเทอร์โมพลาสตกิ 1.2.1 เคร่ืองฉีดพลาสตกิ (Injection Moulding Machine) ในการทางานฉีดพลาสตกิ โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ เทอร์โมพลาสติกน้นั มีบริษทั ทผี่ ลิตเครื่องฉีด ออกมาจานวนมากมาย หลายแบบ ซ่ึงไม่สามารถนาเอาแต่ละแบบมาแสดงในทน่ี ้ีไดห้ มด

ในหลกั การแลว้ เคร่ืองฉีดพลาสตกิ ท้งั หลายจะแตกต่างกนั เฉพาะรูปแบบ วสั ดุท่ใี ช้ ระบบส่งกาลงั ส่วน จดุ มุ่งหมายในการนามาใชง้ านน้นั จะคลา้ ยคลึงกนั มาก เคร่ืองฉีดพลาสตกิ แบง่ ตามลกั ษณะของทศิ ทางการฉีด ได้ 4 รูปแบบ คอื แบบA เป็นแบบทางานตามแนวนอนพลาสตกิ ไหลเขา้ แบบเป็นเสน้ ตรงตาม แนวนอน ต้งั ฉากกบั ระนาบของแม่พมิ พโ์ ดยชุดฉีดและหน่วยเปิ ด-ปิ ดแบบ อยใู่ น ทิศทางเดียวกนั แบบน้ีจะเป็ นแบบทน่ี ิยมใชก้ นั มากท่ีสุด แบบ B เป็นแบบหวั ฉีดอยใู่ นแนวต้งั แตพ่ ลาสตกิ ไหลเขา้ แม่พมิ พใ์ นแนวนอน โดยพลาสตกิ เหลวทอี่ อกจากกระบอกสูบในแนวดิ่งแลว้ จะเปล่ียนทิศทางไป 90 องศา ไปอยใู่ นแนวนอนและไหลเขา้ แบบในแนวต้งั ฉากกบั ระนาบของแม่แบบ เช่นเดียวกบั แบบ A ส่วนแบบ B น้นั เป็ นการออกแบบพเิ ศษในกรณีท่กี ารทางาน สภาพปกติไม่สะดวกหรือเหมาะกบั โรงงานท่มี ีพน้ื ท่จี ากดั แบบ C เป็ นแบบทางานในแนวด่ิง โดยพลาสติกเหลวจะถูกฉีดลงในแนวด่ิง เขา้ ในแม่แบบในแนวต้งั ฉากกบั ระนาบเปิ ด-ปิ ดแบบ แบบ D เป็นแบบหวั ฉีดอยใู่ นแนวด่ิง พลาสตกิ ไหลเขา้ แบบในแนวต้งั ฉากกบั ทศิ ทางเปิ ด-ปิ ดแบบหรืออยใู่ นแนวเดียวกบั ระนาบของแม่แบบ เครื่องฉีดแนวด่ิงแบบ Cและ D โดยปกตจิ ะออกแบบไวส้ าหรับการฉีดหุม้ ช้ินส่วนท่ีเป็ นโลหะ เช่น ดา้ มมีด ดา้ มไขควง ฯลฯ เป็นตน้ ภาพท่ี 1.1 ลกั ษณะของเคร่ืองฉีดแบบต่าง ๆ เครื่องฉีดพลาสตกิ แบบต่าง ๆโดยทว่ั ไปจะประกอบดว้ ยส่วนสาคญั อยู่ 3 ส่วน คือ ชุดฉีด ชุดปิ ด-เปิ ด แม่พมิ พ์ และฐาน ภาพที่ 1.2 ส่วนตา่ งๆ ของเคร่ืองฉีดพลาสตกิ

ภาพท่ี 1.3 ลกั ษณะของเคร่ืองฉีดพลาสติกแบบเกลียว รุ่นใหม่ ภาพท่ี 1.4 ตวั อยา่ งเครื่องฉีดช้ินงานเทอร์โมพลาสตกิ ภาพที่ 1.5 โครงสรา้ งของเคร่ืองฉีดพลาสติก

โครงสร้างและการทางานของเคร่ืองฉีดพลาสติก เคร่ืองฉีดพลาสตกิ ประกอบดว้ ยส่วนสาคญั 3 ส่วน คือ 1. ชุดฉีด (Injection Unit) 2. ชุดปิ ด-เปิ ดแม่พมิ พ์ (Clamping Unit) 3. ฐานเคร่ือง (Base Unit) ภาพที่ 1.6 โครงสรา้ งเคร่ืองฉีดพลาสติกทีส่ าคญั 1. ชุดฉีด (Injection Unit) การทางานของชุดหวั ฉีด เม็ดพลาสตกิ ทอ่ี ยใู่ นกรวยเติมจะคอ่ ย ๆ ลดลงเมื่อสกรูหมุนพาเม็ดพลาสตกิ ออกไปท่กี ระบอกสูบ และเมด็ พลาสติกกจ็ ะหลอมละลายในกระบอกสูบดว้ ยความร้อนจากฮีทเตอร์ (Heater) สกรูจะทาหนา้ ทคี่ ลุกเคลา้ เมด็ พลาสตกิ ท่ลี ะลายแลว้ ใหเ้ ป็นเน้ือเดียวกนั พรอ้ มกบั ขบั ดนั ใหพ้ ลาสติกพงุ่ ออกจาก หวั ฉีดเขา้ สู่แม่พมิ พ์ ชื่อ ภาพท่ี 1.7 ส่วนประกอบของชุดฉีด 1. กรวยเตมิ (Hopper) หน้าทีก่ ารทางาน 2. กระบอกสูบ (Barrel) 3. ฮีทเตอร์ (Heater) - รับเมด็ พลาสติกเพอื่ เติมเขา้ กระบอกสูบ 4. สกรู (Screw) - เป็นหอ้ งที่เกบ็ พลาสตกิ ซ่ึงมีฮีทเตอร์ฝังอยู่ 5. หัวฉีด (Nozzle) - สรา้ งความร้อนใหฮ้ ีทเตอร์หลอมละลาย 6. ชุดไฮดรอลิค (Hydraulic) - หมุนพาใหพ้ ลาสตกิ เคลื่อนท่ี และคลุกเคลา้ พลาสติกใหเ้ ป็ นเน้ือเดียวกนั - ฉีดพลาสตกิ ทอี่ อกจากกระบอกสูบเขา้ สู่แม่พมิ พ์ - ใหช้ ุดฉีดเคล่ือนทเ่ี ขา้ – ออกจากแม่พมิ พ์

2. ชุดปิ ด-เปิ ดแม่พิมพ์ (Clamping Unit) ทาหนา้ ท่ีเคลื่อนปิ ด-เปิ ดแม่พมิ พใ์ นจงั หวะการทางานของเคร่ืองฉีดพลาสตกิ โดยปกติแม่พมิ พจ์ ะมีสอง ดา้ นประกบกนั โดยดา้ นทพี่ ลาสตกิ เขา้ จะเป็ นดา้ นท่ีอยกู่ บั ท่ี และอกี ดา้ นจะเป็ นดา้ นเคลอ่ื นท่ี ชุดปิ ด - เปิ ด แม่พมิ พแ์ บ่งออกเป็น 2 ระบบจะทาหนา้ ทอี่ ดั แม่พมิ พใ์ หแ้ น่นเพอ่ื ตา้ นความดนั ภายในขณะฉีด ภาพท่ี 1.8 ส่วนประกอบของชุดปิ ด - เปิ ดแม่พมิ พ์ (Clamping Unit) ชื่อ หน้าท่ีการทางาน 1. กระบอกสูบ - ดนั ใหก้ า้ นสูบเคลื่อนไป - กลบั 2. กา้ นสูบ - รบั แรงจากกระบอกสูบ ดนั กลไกใหเ้ คลื่อนท่ี 3. ชุดกลไก - ส่งแรงไปยงั แผน่ หนา้ แปลนเคร่ืองฉีดใหเ้ คล่ือนท่ี 4. หนา้ แปลนเครื่องฉีด - ยดึ แม่พมิ พใ์ หส้ ามารถเคล่ือนทป่ี ิ ด – เปิ ดได้ 5. เพลานา - รองรับการเคลื่อนที่ของหนา้ แปลนเคร่ืองฉีดพลาสตกิ 3. ฐานเครื่อง (Base) เป็นท่ีตดิ ต้งั ยดึ ช้ินส่วน และอุปกรณ์ตา่ ง ๆ ของเคร่ืองฉีดพลาสตกิ กระบวนการฉีดพลาสตกิ (Injection Process) การฉีดพลาสตกิ คอื การผลิตชิ้นงานโดยท่ีใชเ้ ม็ดพลาสตกิ ป้อนเขา้ เครื่องท่ีเคร่ืองฉีด และเคร่ืองฉีดจะ หลอมละลายเมด็ พลาสติกแลว้ ฉีดพลาสตกิ เหลวเขา้ แม่พมิ พ์ ทาใหไ้ ดช้ ิ้นงานรูปร่างตามแม่พมิ พ์ จากน้นั ก็จะ ปลดชิ้นงานออกจากแม่พมิ พ์ ภาพที่ 1.9 หลกั การทางานในงานฉีดพลาสตกิ

พลาสติกทห่ี ลอมแลว้ จะถูกฉีด เขา้ แม่พมิ พ์ คงความดนั และอดั พลาสติกเขา้ เตม็ แม่พมิ พแ์ ละช้ินงานจะถกู หล่อเยน็ ดว้ ยขณะฉีด แม่พมิ พจ์ ะเปิ ดออก และปลดชิ้นงาน ภาพท่ี 1.10 ข้นั ตอนการฉีดพลาสตกิ แม่พิมพ์ฉีดพลาสตกิ (Injection Mould) ภาพที่ 1.11 ตวั อยา่ งแม่พมิ พฉ์ ีดมาตรฐาน

1.2.2 ผลติ ภณั ฑ์ทไ่ี ด้จากงานฉีดพลาสติก ไดแ้ ก่ กล่องบรรจุอาหาร ขนั น้า กะละมงั พลาสตกิ โครงหรือช้ินส่วนเครื่องใชไ้ ฟฟ้า ท่สี าคญั ผลิตจากชนิดตา่ ง ๆ ของเทอร์โมพลาสติกและมีใชม้ ากบางชนิด เช่น ภาพท่ี 1.12 ตวั อยา่ งงานที่ไดจ้ ากการฉีด เซลลูโลสอะซีเตท Celluloseacetate (CA) ตัวอย่างการใช้งาน ใชท้ ากระดุม หวี เครื่องประดบั กรอบแวน่ ตา ดา้ มมีด ดา้ มชอ้ น สอ้ ม ส่วนประกอบของ เฟอร์นิเจอร์ ของเดก็ เล่น สน้ รองเทา้ สตรี อุปกรณ์ไฟฟ้า เครื่องเขยี น เครื่องใชใ้ นบา้ นเช่น เครื่องดูดฝ่ นุ เคร่ือง ซกั ผา้ วทิ ยุ โทรทศั น์ และโทรศพั ท์ ฯลฯ เซลลูโลสอะซีโตบิวทเี รท Celluloseacetobytyrate (CAB) ตัวอย่างการใช้งาน ใชท้ าพวงมาลยั รถยนตห์ รือหุม้ พวงมาลยั รถยนต์ ชิ้นส่วนเฟอร์นิเจอร์ มือถอื ของกระเป๋ า จอโทรทศั น์ มือถือของเคร่ืองมือ เครื่องใชไ้ ฟฟ้า แผงสวทิ ชไ์ ฟฟ้า อธี ิลเซลลูโลส Ethylcellulose (EC) ตัวอย่างการใช้งาน ใชท้ าหลอดป่ันดา้ ย หุม้ พวงมาลยั รถยนต์ หูโทรศพั ท์ ฯลฯ โพลีสไตรีน แบบธรรมดา Polystyrene (PS1) ตัวอย่างการใช้งาน ใชท้ าชิ้นส่วนก่อสร้าง ฉนวนของอุปกรณ์ไฟฟ้าและโทรคมนาคมทไี่ ม่ไดร้ บั การกระทบ กระแทกมาก เคร่ืองใชใ้ นบา้ น เครื่องเขียน ชิ้นส่วนสาหรบั การโฆษณา เครื่องประดบั ขวดโหล และภาชนะ ขนาดเลก็ โพลีสไตรีน ชนิดทนความร้อน Polystyrene (PS2) ตัวอย่างการใช้งาน ใชท้ าเครื่องมือในครัวที่ตอ้ งถูกกบั ความรอ้ นบา้ ง เช่น ชอ้ นสอ้ ม มีด หลอดดูด ชอ้ นสลดั กล่องเก็บของในตูเ้ ยน็ ชิ้นส่วนอุปกรณ์ไฟฟ้า สินคา้ เสริมสวย โพลีสไตรีน ชนิดทนแรงกระแทก Polystyrene (PS3) ตวั อย่างการใช้งาน ใชท้ าเรือนโทรทศั น์ วทิ ยุ โทรทศั น์ ประตูตเู้ ยน็ ใชเ้ ป็นสวทิ ชไ์ ฟ เครื่องใชใ้ นครวั ของเด็กเล่น ใชห้ ีบห่อ สไตรีน-อะคริลไนตริว โคโพลีเมอรไรเซท Styrene – Acrylonitrile Copolymerisate (SAN) ตวั อย่างการใช้งาน ใชท้ าเรือนและส่วนประกอบเคร่ืองใชส้ าหรบั รกั ษาความสะอาดบา้ นเรือนและสานกั งาน วทิ ยุ โทรทศั น์ เคร่ืองใชใ้ นบา้ นและเคร่ืองครวั ท่มี ีคุณภาพสูง

อะคริลไนตริว-บวิ ทาเดยี น สไตรีน Acrylonitrile – Butadien - Styrene (ABS) ตวั อย่างการใช้งาน ใชท้ าส่วนประกอบภายในรถยนต์ เรือนและส่วนประกอบของเครื่องใชใ้ นสานกั งาน โทรศพั ท์ เครื่องใชใ้ นบา้ นและในครัว ถงั สาหรับขนส่งของเหลว เรือนและส่วนประกอบท่สี าคญั ของวทิ ยุ โทรทศั น์ เทปอดั เสียง และของเด็กเล่น โพลเี มธลิ เมทอะคริเลท Polymethymethacrylate (PMMA) ตวั อย่างการใช้งาน ใชท้ าชิ้นส่วนของแวน่ ตา และเทคนิคการส่องสวา่ ง (เช่น เลนส์ โคมไฟต่าง ๆ) ปากกา ช้ินส่วนทางเทคนิคและเสริมสวย หนา้ ปัดนาฬิกา ป่ ุมจบั หมุนของเคร่ืองพมิ พด์ ีดและเคร่ืองดนตรี ฝาครอบ เคร่ืองบิน หนา้ ปัดเครื่องมือวดั ตา่ ง ๆ โพลไี วนีลคาบาโซล Polyvinylcarbazol (PVZ) ตวั อย่างการใช้งาน ใชท้ าเป็นฉนวนไฟฟ้า ตาแหน่งท่ีมีความร้อนสูง ในงานใชไ้ ฟแรงสูง โพลคี าบอนเนท Polycabonate (PC) ตวั อย่างการใช้งาน ใชท้ าฝาครอบและฉนวนดวงไฟสวา่ งทีต่ อ้ งการความแขง็ แรงในช่วงอุณหภูมิสูง ใชใ้ น อุตสาหกรรมไฟฟ้าและรถยนต์ ใชเ้ ป็นส่วนประกอบของอุปกรณ์ฆ่าเช้ือโรคดว้ ยความร้อน (ทางการแพทย)์ หมวกกนั น็อก อุปกรณ์ในครัวทีต่ อ้ งรับการกระทบกระแทกมา ใชท้ าเลนส์ เรือนเครื่องมือ ฝาครอบกลอ่ งสวทิ ช์ ไฟฟ้า ฯลฯ โพลีไวนีลคลอไรด์ Polyvinylchloride PVC (uPVC) ตัวอย่างการใช้งาน ใชท้ าอุปกรณ์ทอ่ (Fittings) ชิ้นส่วนป๊ัม แผน่ เสียง ปะเกน็ ฉนวนไฟฟ้า ช้ินส่วนเครื่องใช้ ในบา้ นและในสานกั งาน โพลไี วนีลคลอไรด์ Polyvinylchloride PVC (Flexible PVC) ตวั อย่างการใช้งาน ใชท้ าปะเก็นต่าง ๆ ของเดก็ เล่น รองเทา้ กนั น้า รองเทา้ หนงั เทยี ม ส่วนทไี่ ดร้ บั แรงกระแทก ของวทิ ยุ โทรศพั ท์ ส่วนขาของอุปกรณ์ต่าง ๆ สน้ รองเทา้ ป่ มุ และมือจบั ตา่ ง ๆ ภายในรถยนต์ โพลอี ะไมด์ Polyamide (PA) ตวั อย่างการใช้งาน ใชท้ าชิ้นส่วนทางเทคนิคทุกชนิด (เรือนเคร่ือง ใบพดั เรือ ใบพดั ลม ช้ินส่วนงานท่อ ถงั ขนส่งของเหลว มือจบั เปิ ด-ปิ ดประตู) เฟือง เรือนแบริ่ง กรอบบงั คบั ลูกปื นแบริ่ง ช้ินส่วนขอ้ ต่อ (coupling) หมวกกนั น็อค เคร่ืองมอื แพทย์ โพลยี ูเรเทน Polyurethane (PUR) ตัวอย่างการใช้งาน ใชท้ าชิ้นส่วนใชง้ านทว่ั ไปและชิ้นส่วนทางเทคนิคท่ตี อ้ งการความแขง็ แรงและการคงรูปสูง ช้ินส่วนเครื่องซกั ลา้ ง ฉนวนไฟฟ้า ชิ้นส่วนเคร่ืองดูดฝ่นุ ช้ินส่วนแบร่ิงที่ทนการเสียดสีสูง เฟือง ของเด็กเล่น และปะเกน็ ต่าง ๆ โพลเี อททลี นี ชนิด Low Pressure Polyehyleme; high density (HDPE) ตัวอย่างการใช้งาน ใชท้ าเครื่องใชใ้ นบา้ น (เช่น กระจาด ถงั อ่าง ตะกรา้ ) ของเดก็ เล่น ถงั ขนส่งของเหลว ขวด ชิ้นส่วนใชก้ บั ไฟแรงสูง เครื่องมือแพทย์ ชิ้นส่วนทางเทคนิค เรือนเคร่ืองและกล่องตา่ ง ๆ

โพลเี อททลี นี ชนิดHigh Pressure Polyehyleme; low density (LDPE) ตัวอย่างการใช้งาน ใชท้ าใชท้ าเคร่ืองใชใ้ นบา้ น (เช่น กระจาด ถงั เป็ นตน้ ) ของเด็กเล่น ดอกไมเ้ ทยี ม หีบห่อ ของ ขวด เครื่องมือแพทย์ ช้ินส่วนใชก้ บั ไฟแรงสูง โพลีทริฟลูออคลอเอททลี นี Polytrifluorchloethylene (PTFCE) ตัวอย่างการใช้งาน ใชท้ าช้ินส่วนของอุปกรณ์ต่าง ๆ โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ ท่ีใชก้ บั เคมี ใชท้ ากอ๊ ก วาลว์ แบร่ิง แผน่ รองเล่ือน เฟือง แหวนลูกสูบ ปะเกน็ ส่วนประกอบในเครื่องไฟฟ้า โพลีโปรพลิ ีน Polypropylene (PP) ตวั อย่างการใช้งาน ใชท้ าเคร่ืองใชใ้ นบา้ น (เช่น ถงั กระจาด อ่าง ตะกรา้ และขวด ฯลฯ) ของเดก็ เล่น ช้ินส่วน งานละเอียดและชิ้นส่วนทางไฟฟ้า หมวกกนั น็อก สน้ รองเทา้ สตรี 1.3 งานฉีดเป่ าพลาสติก (Injection Blow Moulding) งานเป่ าเป็นการผลิตภาชนะกลวงโดยการทาใหพ้ ลาสติกเป็นสายท่อ หรือหลอดแกว้ ใชล้ มเป่ าใหเ้ กิด รูปร่างตามแม่พมิ พ์ งานเป่ าเป็นอุตสาหกรรมพลาสตกิ ประเภทหน่ึงที่เตบิ โตเร็วมาก การผลิตภาชนะกลวงมีวธิ ีการอยหู่ ลายวธิ ี เช่น วธิ ี Extrusion วธิ ีเป่ า Blow moulding วธิ ีฉีดเป่ า (Injection Blow moulding) วธิ ี Rotation moulding วธิ ีพนั วธิ ีประกบฝา ประกบสองฝาทไ่ี ดจ้ ากการฉีด (Injection) วธิ ีอดั (Compression) หรือการข้นึ รูป (Thermo Forming) แตก่ ารผลิตภาชนะกลวงโดยวธิ ีการเป่ า น้นั ตน้ ทนุ จะถูกกวา่ แบบอ่ืน ๆ มีความตอ้ งการในตลาดสูง ประหยดั ค่าใชจ้ า่ ยในการผลิต 1.3.1 เคร่ืองจักรท่ีใช้ในงานฉีดเป่ าพลาสตกิ 1. Extruder 2. หัวฉีดสายทอ่ 3. สายท่อ 4. แม่แบบ 5. แผน่ ตดิ แม่แบบ 6. ระบบไฮดรอลิคเปิ ด - ปิ ด ภาพท่ี 1.13 เคร่ืองเป่ าภาชนะกลวง

ภาพท่ี 1.14 เครื่องฉีดเป่ าแบบอตั โนมตั ิ กรรมวธิ ีการเป่ าพลาสติก (Blow Moulding Process) การเป่ าพลาสติก จะใชแ้ รงดนั นอ้ ยกวา่ การฉีดพลาสติกมาก สามารถเปรียบเทยี บไดด้ งั น้ี การเป่ าใชค้ วามดนั 0.2 ถึง 1Mpa การฉีดใชค้ วามดนั 13.8 ถึง 138 Mpa การเป่ าพลาสตกิ สามารถแบ่งออกเป็น 3 แบบหลกั ๆ ดงั น้ี 1. การเป่ าแบบ Extrusion (Extrusion Blow Moulding) 2. การฉีดเป่ า (Injection Blow Moulding) 3. การเป่ าแลว้ ยดื (Stretch Blow Moulding) 1. การเป่ าแบบ Extrusion (Extrusion Blow Moulding) การเป่ าพลาสติก Extrusion จะตอ้ งผลิตสายท่อ (Parison) ข้ึนมาก่อนโดยทพี่ ลาสตกิ จะไหลออกมาจาก Extruder ผา่ นลงมายงั หวั Die จากน้นั กจ็ ะเป็ นสายทอ่ ลงมาแลว้ นาสายท่อน้ี ไปเป่ าข้ึนรูปในแม่พมิ พ์ ตวั อยา่ ง ชิ้นงานไดแ้ ก่ การผลิตขวดทว่ั ๆไป ภาพท่ี 1.15 การเป่ าแบบ Extrusion a. สายท่อไหลลงมายงั แม่พมิ พ์ b. แม่พมิ พป์ ิ ด เป่ าลม และหล่อเยน็ c. เปิ ดแม่พมิ พ์ และปลดช้ินงาน

ภาพที่ 1.16 เครื่องเป่ าแบบ Extrusion Blow Moulding 2. การเป่ าแบบฉีดเป่ า (Injection Blow Moulding) วธิ ีน้ีเป็นการทางานร่วมกนั ระหวา่ งการฉีดและการเป่ า ทาใหไ้ ดง้ านทไ่ี ม่มีตะเขบ็ รอยตอ่ และมีขนาด ความหนาเฉลี่ยใกลเ้ คยี งกนั การทางานโดยทวั่ ไปจะแบง่ ออกเป็ น 3 ข้นั ตอน โดยเร่ิมจากฉีดหลอดเตรียมเป่ า (Preform) แลว้ นา Preform ไปเป่ าข้นึ รูปจากน้นั จะปลดชิ้นงานออก ภาพที่ 1.17 การเป่ าแบบ Injection Blow Moulding ภาพท่ี 1.18 ข้นั ตอนการฉีดหลอด Preform a. ฉีดข้ึนรูป Preform b. นาหลอด Preform เป่ าข้ึนรูป

การฉีดหลอด Preform ตอ้ งใชเ้ วลาที่เหมาะสมกบั เวลาเป่ า และเวลาปลดช้ินงาน เพราะการทางานท้งั 3 ข้นั ตอนตอ้ งเป็นไปอยา่ งตอ่ เนื่องกนั คุณภาพหลอด Preform ที่ดีน้นั ข้ึนอยกู่ บั การปรับความเร็วฉีด ความดนั ฉีด และการใชค้ วามดนั ย้า (Holding pressure) ท่เี หมาะสม รวมท้งั การควบคุมอุณหภูมิทุกอยา่ งตอ้ งสมดุลกนั ตวั อยา่ งชิ้นงานไดแ้ ก่ ขวดที่ตอ้ งการความเทีย่ งตรงบริเวณปากขวดสูง และตอ้ งการขนาดของเกลียวที่ แน่นอน หรือภาชนะทม่ี ีปากกวา้ ง มีหูห้ิว งานทสี่ าเร็จออกมาจะไม่มีการตดั เศษเลย เพราะข้นึ รูปสาเร็จจาก แม่พมิ พแ์ ลว้ 3. การเป่ าแล้วยืด (Stretch Blow Moulding) การเป่ าแบบน้ี จะคลา้ ยกบั การเป่ าแบบ Extrusion แต่จะใหค้ วามรอ้ นกบั Parison แลว้ จบั ยดื ออกก่อนที่ จะเป่ าทาใหไ้ ดข้ วด หรือภาชนะทมี่ ีผนงั ชิ้นงานบางลง มีน้าหนกั เบา และเป็ นการประหยดั คา่ วสั ดุลง ตวั อยา่ ง ชิ้นงานไดแ้ ก่ ขวด PETทใ่ี ชบ้ รรจนุ ้าอดั ลม การเป่ าแบบ Stretch Blow Moulding น้นั มีอยู่ 2 รูปแบบ คือ - แบบจบั Parison ยดื ออก - แบบกา้ นเป่ ายดื ออก แบบจบั Parison ยืดออก ภาพที่ 1.19 ข้นั ตอนการเป่ าแบบมีอุปกรณ์จบั Parison ยดื ออก a และ b เป็ นการเตรียมวสั ดุก่อนเป่ า e. มีอุปกรณ์ยดื Parison ออก c ถึง d เป็ นข้นั ตอนการเป่ า f. แม่พมิ พข์ วดจะปิ ดพรอ้ มกบั ตดั เศษออก a. นา Parison ไดจ้ ากการ Extrusion มาสวมกบั แกน g. หัวเป่ าจะเป่ าลมเขา้ แม่พมิ พ์ และมีอุปกรณ์ดึง b. นา Parison ที่สวมกบั แกนแลว้ อบใหค้ วามร้อน c. นา Parison สวมเขา้ กบั หวั เป่ า เศษออก d. แม่พมิ พเ์ ฉพาะส่วนเกลียว จะปิ ดยดึ Parison ไว้

แบบก้านเป่ ายืดออก คลา้ ยกบั การเป่ าแบบ Injection Blow Moulding มีข้นั ตอนดงั น้ี a. ฉีดหลอด Preform b. อบใหค้ วามร้อนก่อนเป่ า c. ขณะเป่ า กา้ นเป่ าจะยดื ออก d. กา้ นเป่ าหดกลบั แลว้ ปลดช้ินงาน ภาพที่ 1.20 ข้นั ตอนการเป่ าแบบ Stretch Injection Blow Moulding แม่พิมพ์เป่ าพลาสติก (Blow Mould) แม่พมิ พเ์ ป่ าเป็นส่วนสาคญั ทส่ี ุดในงานเป่ า เพราะคุณภาพของผลิตภณั ฑท์ ่ีไดจ้ ะข้นึ อยกู่ บั แม่พมิ พเ์ ป็ น ส่วนใหญ่ แม่พมิ พเ์ ป่ าโดยทวั่ ไปส่วนทขี่ ้ึนรูปเป็ นขวด จะทาจากอลูมิเนียมอลั ลอย และช่วงคอขวดกบั ช่วงกน้ ขวด จะเป็นอินเสิร์ตทาจากเหลก็ แขง็ และมีคมตดั เพอื่ ตดั ครีบชิ้นงานที่ไม่ตอ้ งการออก ภาพท่ี 1.21 ส่วนประกอบแม่พมิ พเ์ ป่ า ชื่ อชิ้นส่ วน หน้าที่การใช้งาน 1. Backing Plate - เพอ่ื ใหง้ า่ ยต่อการยดึ แม่พมิ พก์ บั เครื่อง 2. Cavity - ประกอบดว้ ย 3 ส่วน คือ Neck- ring , Body, Bootom insert 3. Neck – ring - ตดิ ต้งั อยสู่ ่วนบนของ Mould Body จะถูกข้ึนรูปทาเกลียวสาเร็จไวแ้ ลว้ 4. Mould body และนามายดึ กบั Mould Body - เป็ นส่วนทใ่ี ชข้ ้นึ รูปขวด

5. Bottom insert - ตดิ ต้งั อยกู่ บั ส่วนล่างของ Mould Body เป็ นส่วนทีน่ ามายดึ ติดเช่นกนั ใช้ 6. Collant inlet – outlet ข้ึนรูปกน้ ขวด 7. Shear steel - เป็ นช่องทางเขา้ ออกของน้าหล่อเยน็ 8. Pins and Bushings - เป็นอินเสิร์ต ทาหนา้ ท่ีตดั เศษส่วนเกินท่ีปากขวด 9. Tail grabber slots - เป็ นสลกั และปลอกนาศนู ยข์ องแม่พมิ พ์ 10. Flash pocket - เป็ นร่องเพอ่ื ใชข้ ้นึ รูปใหส้ ายทอ่ ไหลตามกลไกในงานผลิตอตั โนมตั ิ 11. Pinch – offs - เป็ นคมตดั สายท่อทีถ่ ูกข้ึนรูปแลว้ ใหไ้ ดร้ ูปขวด 12. Vents (A และ B) - เป็ นช่องระบายอากาศในแม่พมิ พข์ ณะเป่ า - รูระบายอากาศ 1.3.2 ผลติ ภัณฑ์ที่ได้จากงานเป่ าและงานฉีดเป่ าพลาสติก เช่น ภาชนะกลวง ขวด ถงั แกลลอน ผลติ ภณั ฑ์ ขนาดความจุ (ลติ ร) ภาชนะสาหรับบรรจุ ขนาดเล็ก – ประมาณ 5 ลิตร ขวดเครื่องสาอาง 0.05 - 0.1 ขวดน้าสม้ (ปรุงอาหาร) 0.5 - 1 ขวดน้ายาลา้ งจาน 1-4 การดน้า 3-8 ถงั เบนซิน 5 - 10 ถังสาหรับการขนส่ ง 10 - 200 ถงั ปากกวา้ ง 60 - 200 ถงั ขนาดใหญ่ 1,000 - 3,000 ถงั น้ามนั เตา 600 - 2,000

1.4 งานอดั พลาสตกิ และงานอดั ฉีดพลาสติก (Compression and Transfer Moulding) การผลิตชิ้นงานจากพลาสตกิ ประเภทเทอร์โมเซตตงิ้ ใชก้ รรมวธิ ีอดั พลาสตกิ มาต้งั แต่เริ่มแรกทีเดียว และก็ยงั เป็นกรรมวธิ ีท่ีใชไ้ ดด้ ีอยใู่ นปัจจุบนั และหลงั จากน้นั ไดม้ ีการพฒั นางานอดั ฉีดพลาสติก (Transfer Moulding) ข้นึ มาใชส้ าหรบั ช้ินงานทม่ี ีรูปทรงยาก ๆ ทไ่ี ม่เหมาะกบั การใชก้ รรมวธิ ีอดั พลาสตกิ งานอัด (Compression Moulding) หมายถึง การทางานพลาสติก เช่น ทาเป็นจาน ชาม สวติ ชไ์ ฟ ฯลฯ โดยเติมพลาสตกิ ลงในแบบเปิ ด แลว้ ใชค้ วามดนั อดั ปิ ดแม่แบบพร้อมท้งั ใหค้ วามร้อน ใหพ้ ลาสตกิ ไหลเขา้ ไป แทนที่ช่องวา่ งรูปทรงของช้ินงาน งานอดั ฉีด (Transfer Moulding) ต่างกบั งานอดั (Compression Moulding) คือจะไม่เตมิ พลาสติกลง ในแม่แบบเปิ ด แต่จะใชล้ ูกสูบอดั พลาสตกิ ใหเ้ ขา้ ไปในแม่แบบปิ ด การเตรียมพลาสตกิ เพื่อเข้ากระบวนการผลิตชิ้นงาน พลาสตกิ ท่ีผลิตออกมาจาหน่ายส่วนมากจะอยใู่ นรูปผง เป็ นเมด็ หรือเหลวเป็ นแป้งเปี ยกซ่ึงถา้ อยใู่ น สภาพน้ีสามารถนาเขา้ กระบวนการผลิตโดยงานอดั และอดั ฉีดไดด้ ี แตถ่ า้ ตอ้ งการผสมสารปรับปรุงคุณภาพ จะตอ้ งเขา้ กระบวนการเตรียมวสั ดุก่อน ซ่ึงสามารถแบ่งได้ 2 กรรมวธิ ีคอื กรรมวธิ ีหลอมเหลว และกรรมวธิ ี ผสมโดยเติมของเหลว สารพลาสติกท่นี าไปอดั การกะเกณฑ์ a. โดยปริมาตร b. โดยน้าหนกั การทาเป็นกอ้ น การใหค้ วามร้อนก่อนอดั การหลอมดว้ ยเกลียวหนอน อดั หรืออดั ฉีด ภาพที่ 1.22 แสดงข้นั ตอนการทางานก่อนเขา้ เคร่ืองผลิต

1.4.1 เคร่ืองจกั รทใ่ี ช้ในการอดั 2 3 1 5 6 4 ภาพท่ี 1.23 เคร่ืองอดั แบบอตั โนมตั ทิ ใี่ ชใ้ นการอดั ชิ้นงานทรงแบน และการจบั ยดึ แม่พมิ พบ์ นเคร่ืองอดั 1. เคร่ืองใหค้ วามร้อนพลาสตกิ แบบไฮฟรีเควนซี 4. หัวเป่ าลมอดั เพอ่ื ทาความสะอาดแม่พมิ พ์ 2. เคร่ืองมือวดั และควบคุมอุณหภมู ิ 5. ฮีทเตอร์ 3. ป๊ัมไฮดรอลิค 6. สปริง การทาให้เป็ นก้อนก่อนการอัด การเติมพลาสติกลงใน Die อดั ดว้ ยแทง่ อดั ตวั บน เล่ือนแทง่ อดั ตวั ล่างข้ึนอดั ดนั กอ้ นพลาสตกิ ที่อดั แลว้ ออก ผลกั ชิ้นงานลงพร้อมท้งั เตมิ พลาสติกใหม่

งานอัด (Compression Moulding) ภาพที่ 1.24 เครื่องหลอมพลาสตกิ สาหรบั แท่นอดั ก่ึงอตั โนมตั ิ ภาพที่ 1.25 การใชเ้ คร่ืองหลอมพลาสติกสาหรบั แท่นอตั โนมตั ิ การอัดพลาสตกิ ภาพที่ 1.26 แผนภมู ิแสดงข้นั ตอนการทางานอดั ต้งั แต่ตน้ จนจบรอบเวลาการทางาน

ภาพที่ 1.27 ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งความดนั กบั ระยะของ Punch ขณะทางานอดั งานอดั ฉีด (Transfer Moulding) งานอดั ฉีดเป็นการพฒั นางานอดั ใหเ้ ป็นการผลิตแบบอตั โนมตั ิ โดยสารพลาสติกจะยงั ไม่ถูกใส่ไปใน แม่พมิ พโ์ ดยตรง พลาสติกจะถูกทาใหร้ ้อนในกระบอกสูบก่อนทจี่ ะถูกส่งไปยงั แม่พมิ พ์ ขอ้ แตกตา่ งของงานอดั และงานอดั ฉีด อยตู่ รงทโ่ี ครงสรา้ งของแม่พมิ พ์ โดยแม่พมิ พข์ องงานอดั ฉีด จะตอ้ งมีหอ้ งอดั ซ่ึงจะเชื่อมกบั คาร์วติ ้ี (Cavity) แม่พมิ พด์ ว้ ยรูฉีด เคร่ืองอดั ฉีดโดยทวั่ ๆ ไป จะทางานดว้ ย ระบบไฮดรอลิค เคร่ืองอดั ฉีด แบ่งออกตามลกั ษณะการทางาน 3 ชนิด คอื 1. แบบลูกสูบอยขู่ า้ งบน 2. แบบลูกสูบอยขู่ า้ งล่าง 3. แบบฉีดเขา้

เติมผงพลาสตกิ เขา้ ไปในกระบอกสูบ ฉีดพลาสติกเขา้ แบบดว้ ยลูกสูบจากขา้ งล่าง เปิ ดแบบปลดชิ้นงานออก ภาพท่ี 1.28 ข้นั ตอนการอดั ฉีดแบบลูกสูบอยดู่ า้ นล่าง ในบรรดากรรมวธิ ีท้งั สามน้ี แบบลูกสูบอยขู่ า้ งล่างเป็ นแบบที่มีใชม้ ากทส่ี ุด งานฉีดอดั ฉีด (Injection Transfer Moulding) จะเป็นกรรมวธิ ีการผลิตที่คลา้ ยกบั งานฉีด (Injection Moulding) มาก ภาพที่ 1.29 ข้นั ตอนการฉีดโดยวธิ ีการฉีดอดั ฉีด (Injection Transfer Moulding)

แม่พิมพ์อัดขนึ้ รูป (Compression Mould) a. แม่พมิ พช์ ุดบน ภาพที่ 1.30 แม่พมิ พเ์ บ้ืองตน้ b. ฮีทเตอร์ c. เพลานา d. ร่องวสั ดุส่วนเกิน e. อินเสิร์ทตวั บน f. อินเสิร์ทตวั ล่าง g. ฮีทเตอร์ h. แม่พมิ พช์ ุดล่าง i. แผน่ กระทงุ้ ภาพท่ี 1.31 แม่พมิ พท์ ีส่ มบูรณ์ 1.3.2 ผลติ ภณั ฑ์ที่ได้จากการอดั พลาสตกิ และการอดั ฉีดพลาสติก ทามาจากพลาสติกประเภทเทอร์โมเซตติ้ง เช่น Urea Formaldehyde (UF) และ Melamine Formaldehyde (MF) ตวั อยา่ งการใชง้ าน ใชท้ า จาน ชาม ปลกั๊ ไฟฟ้า สวทิ ชไ์ ฟฟ้า ถว้ ย จานรองแกว้ ชุดถว้ ย กาแฟ เป็นตน้ ภาพท่ี 1.32 ผลิตภณั ฑท์ ไ่ี ดจ้ ากการอดั พลาสติกและการอดั ฉีดพลาสติก

1.5 งานเอก็ ทรูช่ัน (Extrusion) งานเอก็ ทรูชนั่ (Extrution) หมายถึง การผลิต ผลิตภณั ฑ์ (Product) พลาสตกิ ทย่ี าวตอ่ เน่ืองกนั ไมร่ ู้จบ จากสารพลาสตกิ ที่เป็นฝ่นุ หรือเป็นเม็ด ระบบงานเอก็ ทรูชั่น (Extrusion) เร่ิมจากเคร่ือง Extrusion จะอดั และหลอมละลายพลาสติก จากน้นั จะถูกฉีดไปยงั เคร่ืองมือสร้างรูปทรง (หวั ฉีด) ตา่ ง ๆ แลว้ แต่ลกั ษณะงาน ในงาน Extrusion น้นั จะตอ้ งนาเครื่องมืออื่น ๆ เขา้ มาประกอบดว้ ย เช่น เครื่องปรบั ขนาด เครื่องดึง เคร่ืองมว้ น หรือเครื่องตดั จงึ จะทางานไดค้ รบท้งั ระบบ พลงั งาน พลาสตกิ มว้ น เกบ็ หรือจาหน่าย ดดั เรียง Extruder หวั ฉีด ปรับขนาด หล่อเยน็ ดึงออก ภาพท่ี 1.33 ระบบงาน Extrusion ภาพท่ี 1.34 แสดงหนา้ ตดั ของผลิตภณั ฑท์ ีไ่ ดจ้ ากงาน Extrusion

งาน Extrusion หลายลกั ษณะขนึ้ อยู่กบั แต่ละผลติ ภณั ฑ์ เช่น ผลติ ท่อ และพลาสตกิ เส้นรูปพรรณ ภาพที่ 1.35 เคร่ืองผลิตท่อ และพลาสติกเสน้ รูปพรรณ ช่ือ หนา้ ท่ี 1. เอก็ ทรูเดอร์(Extruder) - หลอมละลายพลาสตกิ และดนั พลาสตกิ 2. หวั ฉีดทอ่ หรือหวั ฉีดรูปทรงต่าง ๆ - ทาใหพ้ ลาสตกิ ท่ไี หลผา่ นมีรูปร่างตามทต่ี อ้ งการ 3. เคร่ืองมือปรับขนาด - ปรบั ใหท้ อ่ หรือพลาสตกิ แทง่ มีขนาดตามตอ้ งการ 4. อ่างน้าหล่อเยน็ - ทาใหง้ านท่เี คลื่อนที่ผา่ นคงรูป หลงั จากการปรับขนาด 5. เคร่ืองดึง - ดึงช้ินงานใหเ้ ล่ือนไปขา้ งหนา้ 6. อุปกรณ์ตดั - ตดั ชิ้นงานใหไ้ ดค้ วามยาวทต่ี อ้ งการ 7. ราง - รองรับช้ินงานทถี่ ูกตดั แลว้ ผลิตพลาสตกิ แผ่น ชื่ อชิ้นส่ วน ภาพท่ี 1.36 เคร่ืองผลิตแผน่ พลาสติก 1. เอก็ ทรูเดอร์(Extruder) หน้าท่ีการใช้งาน 2. ลูกรีด 3. อุปกรณ์ตดั ขอบ - หลอมละลายพลาสตกิ และดนั พลาสตกิ 4. รางเลื่อน - รีดแผน่ พลาสตกิ ใหเ้ รียบ 5. ลูกกล้ิงดึง - ตดั ขอบแผน่ พลาสตกิ ใหไ้ ดข้ นาด 6. กรรไกรตดั - นาเลื่อนแผน่ พลาสตกิ 7. อุปกรณ์จบั งาน - ดึงพลาสตกิ ใหเ้ ล่ือนไปขา้ งหนา้ - ตดั แผน่ พลาสตกิ ใหไ้ ดค้ วามยาวทตี่ อ้ งการ - จบั พลาสตกิ แผน่ นามาเรียงกนั

ผลติ แผ่นฟิ ล์มโดยการเป่ า หลงั จากพลาสติกออกมาจาก Extruder แลว้ จะถูกเป่ าใหพ้ องออกเพอื่ ใหไ้ ดแ้ ผน่ ฟิ ลม์ ทบ่ี าง และ แผน่ ฟิลม์ จะถูกหล่อเยน็ ดว้ ยการเป่ าลม และถูกมว้ นเก็บโดยเคร่ืองมว้ น ชื่อ หนา้ ท่ี 1. เอ็กทรูเดอร์ (Extruder) - ผลิตสายพลาสติก 2. ตสู้ วทิ ชบ์ อร์ด - รวมแผงควบคุมสวทิ ชต์ ่าง ๆ 3. หัวเป่ า - เป่ าใหพ้ ลาสติกเป็นผนงั บาง 4. แหวนหล่อเยน็ - หล่อเยน็ แผน่ ฟิ ลม์ คงรูป 5. ลูกกลิ้งรีด - รีดแผน่ ฟิลม์ ใหเ้ รียบ 6. อุปกรณ์มว้ น - มว้ นเก็บแผน่ ฟิลม์ ภาพที่ 1.37 เคร่ืองเป่ าฟิลม์ ภาพท่ี 1.38 เครื่องดึงเสน้ ดา้ ย ภาพที่ 1.39 เครื่อง Extrusion เป่ าแนวนอนสาหรับผลิตฟิลม์ PVC

ภาพท่ี 1.40 เครื่องฉีดหุม้ ลวด 1. เคร่ืองมว้ นลวด 6. อ่างหล่อเยน็ 2. เครื่องดดั ลวด 7. เคร่ืองทดสอบ 3. เครื่องใหค้ วามรอ้ น 8. เครื่องดึง 4. เคร่ือง Extruder 9. เครื่องมว้ น 5. หัวหุม้ ลวด 1.5.1 เคร่ืองเอก็ ทรูเดอร์ (Extruder) เกลียวหนอน ซ่ึงในการน้ี เครื่องเอ็กทรูเดอร์ (Extruder) เป็ นส่วนสาคญั ท่ีสุด หลกั การของเครื่องเอก็ ทรูเดอร์ (Extruder) ก็คือ เกลียวหนอน ประกอบหมนุ ไดอ้ ยใู่ นเรือนทรงกระบอก (Cylinder) ทาการอดั หลอมและผสม พลาสตกิ ซ่ึงเพม่ิ ลงมาทางดา้ นบนของทรงกระบอกสูบ และดนั ออกมาทางดา้ นหนา้ โครงสร้างของเคร่ืองเอ็กทรูเดอร์ (Extruder) ช่ื อส่ วนประกอบ ภาพท่ี 1.41 ส่วนประกอบของเคร่ือง Extruder 1. กรวยเตมิ (Hopper) หน้าทีก่ ารทางาน 2. เกลียวหนอน (Screw) - รบั เมด็ พลาสตกิ ก่อนส่งเขา้ กระบอกสูบ 3. กระบอกสูบ (Barrel) - รีด และอดั เม็ดพลาสติกพรอ้ มกบั ขบั เคลื่อนใหพ้ ลาสติกไหล 4. ฮีทเตอร์ (Heater) ออกมา 5. ชุดเฟืองทด (Gear box) - เป็นหอ้ งหลอมละลายของเมด็ พลาสตกิ 6. มอเตอร์ (Motors) - ใหค้ วามร้อนในการหลอมละลายพลาสติก - ขบั เคล่ือน และเปลี่ยนความเร็วที่ใชใ้ นการบดอดั พลาสตกิ - เป็ นตน้ กาลงั ส่งแรงไปยงั ชุดเฟืองทด

เครื่องเอก็ ทรูเดอร์ (Extruder) เกลยี วหนอนตวั เดย่ี ว ภาพท่ี 1.42 เกลียวหนอนเดี่ยว เคร่ืองเอก็ ทรูเดอร์ (Extruder) เกลยี วหนอนคู่ เอก็ ทรูเดอร์ (Extruder) แบบเกลียวหนอนคู่ แตกต่างจากแบบเกลียวหนอนเดี่ยว คือ มีเกลียวหนอนสอง ตวั หมุนคู่กนั อยใู่ นเรือน ซ่ึงมีหนา้ ตดั รูปร่างคลา้ ยกบั เลข 8 ซ่ึงส่วนใหญ่ฟันเกลียวของเกลียวหนอนท้งั สองตงั ขบ กนั อยู่ มี 2 ประเภท คอื แบบเกลียวหนอนหมุนทางเดียวกนั และหมุนสวนทางกนั ซ่ึงแบบน้ีจะนิยมใชม้ ากกวา่ ภาพท่ี 1.43 เกลียวหนอนคู่สองตวั หมุนสวนทางกนั 1.5.2 ผลติ ภณั ฑ์ทไ่ี ด้จากงานเอก็ ทรูชั่น (Extrusion) ในการผลิตพลาสติกแผน่ บางและแผน่ เรียบ เช่น แผน่ ใส กระเบ้ืองยาง พรมปูพน้ื พ้นื รองเทา้ ถุงพลาสตกิ พลาสตกิ แบบเสน้ ทอ่ น้าประปา เป็นตน้ ภาพที่ 1.44 ช้ินงานทไ่ี ดจ้ ากงานเอก็ ทรูชนั่

ใบแบบฝึกหัด ความรทู้ ัว่ ไปเกย่ี วกบั งานแม่พิมพพ์ ลาสตกิ งานฉดี พลาสติก 1. ในการผลิตชน้ิ งานจานวนมาก ๆ ทีท่ ามาจากพลาสตกิ จะตอ้ งอาศัยสง่ิ ใด ก. พนั้ ช์ ข. ดาย ค. แมพ่ ิมพ์ ง. สลัก 2. การแปรรปู พลาสติกโดยการฉีดน้นั เราใช้วัสดุพลาสตกิ ทม่ี ีลักษณะอยา่ งไร ก. เปน็ เมด็ ข. เปน็ ผง ค. เปน็ ของเหลว ง. เป็นผงและเม็ด 3. เครื่องฉีดพลาสติกทนี่ ยิ มใช้กนั มากที่สดุ ในปัจจบุ นั มลี กั ษณะการทางานตามข้อใด ก. เป็นแบบทางานตามแนวนอนพลาสติกไหลเขา้ แบบเป็นเส้นตรงตามแนวนอน ข. เป็นแบบหัวฉดี อยู่ในแนวต้งั แต่พลาสติกไหลเขา้ แม่พิมพ์ในแนวนอน ค. เปน็ แบบทางานในแนวดงิ่ โดยพลาสติกเหลวจะถูกฉีดลงในแนวดิง่ ง. เป็นแบบหัวฉีดอยู่ในแนวด่งิ พลาสตกิ ไหลเขา้ แบบในแนวตงั้ ฉาก 4. เครือ่ งฉีดพลาสติกประกอบด้วยสว่ นสาคัญท้งั หมดก่ีส่วน ก. 1 ส่วน ข. 2 ส่วน ค. 3 สว่ น ง. 4 สว่ น 5. ชุดแม่พมิ พ์ฉีดประกอบด้วยสว่ นสาคญั อะไรบ้าง ก. สว่ นเกลยี วหนอน ข. ส่วนทเี่ คล่อื นทีไ่ ดแ้ ละสว่ นที่อยกู่ บั ท่ี ค. ส่วนหลอมละลาย ง. ส่วนกระทุ้ง งานเป่าพลาสตกิ 6. ชิน้ ส่วนใดเป็นส่วนประกอบของแม่พิมพเ์ ปา่ ก. คอร์ (Core) ข. คาวิตี้ (Cavity)

ค. สลกั ดันกลับ ง. แผ่นปลดชิน้ งาน 7. ขอ้ ใดไม่จดั อย่ใู นการเป่าพลาสตกิ ก. การเป่าแบบ Extrusion ข. การฉดี เป่า ค. การเปา่ แล้วยืด ง. การเป่าอัด 8. การทางานโดยท่วั ไปของการฉีดเป่าขน้ั ตอนแรกคือขอ้ ใด ก. การฉดี หลอด Preform ข. การเป่าขึ้นรูป ค. การปลดงาน ง. ตกแต่งชิน้ งาน 9. ชน้ิ งานที่ได้จากการฉดี เปา่ จะมลี ักษณะรูปแบบใด ก. มีความเทย่ี งตรงต่า ข. ขนาดของเกลยี วมคี วามไม่แน่นอน ค. งานทส่ี าเร็จจะไมม่ ีการตดั เศษ ง. ความหนาของช้นิ งานไมค่ งท่ี 10. ขอ้ ใดเป็นผลติ ภัณฑ์ท่ีได้จากงานเปา่ ก. ขวด ข. กะละมัง ค. ถ้วย ง. แก้ว งานอดั และอัดฉีด 11. ในกระบวนการอดั พลาสติก จะใช้สารพลาสติกเติมแบบใด ก. แบบเม็ด ข. แบบเปน็ ผง ค. แบบของเหลว ง. กง่ึ แขง็ ก่งึ เหลว 12. ประเภทของพลาสตกิ ชนดิ ใด ทน่ี ามาใชใ้ นการอดั ก. เทอรโ์ มพลาสตกิ

ข. เทอรโ์ มเซตตง้ิ ค. อีลาสโตเมอร์ ง. เรซิน 13. ขอ้ ใด ไมใ่ ช่ เหตุผลท่ีต้องทาผงพลาสติกให้เปน็ ก้อนก่อนทาการอัด ก. การไหลเข้าสู่ช่องว่างเลก็ ๆ ในแมพ่ ิมพ์ทาไดด้ กี วา่ พลาสติกผง ข. สะดวกในการใชง้ าน ค. การกะเกณฑโ์ ดยปริมาตรหรือน้าหนักจะได้พอดกี บั ผลิตภัณฑท์ ีต่ อ้ งการ ง. ลดข้นั ตอนการอบผงพลาสติก 14. ข้อใด ไม่ใช่ เครื่องอัดฉดี ท่แี บ่งตามลกั ษณะของการทางาน ก. แบบลูกสูบอยู่ขา้ งบน ข. แบบลกู สูบอยขู่ ้างลา่ ง ค. แบบฉีดเขา้ ง. แบบฉดี ทางานตามแนวนอน 15. ข้อแตกต่างของงานอดั และงานอดั ฉีด คือขอ้ ใด ก. ใชพ้ ลาสติกต่างชนิดกนั ข. โครงสร้างของแม่พิมพ์ ค. การอบพลาสติกกอ่ นขนึ้ รูป ง. กรรมวธิ ีการผลิตแมพ่ มิ พ์ งานเอก็ ทรชู ่ัน 16. พลาสตกิ ชนดิ ใดทใ่ี ช้ในงาน Extrusion ก. เทอร์โมพลาสติก ข. เทอร์โมเซตติง้ ค. อีลาสโตเมอร์ ง. ยางธรรมชาติ 17. ช้ินสว่ นใดท่ี ไมม่ ี ใน เครื่อง Extruder ก. เกลียวหนอนตวั เดี่ยวพรอ้ มกระบอกสูบ ข. เกลยี วหนอนตวั คพู่ ร้อมกระบอกสูบ ค. มอเตอรข์ บั และเฟืองทดความเร็ว ง. หวั ฉดี พลาสตกิ

18. เกลียวหนอนคู่ ส่วนมากมีทศิ ทางการหมนุ แบบใด ก. หมุนตามเขม็ นาฬกิ า ข. หมนุ ทวนเขม็ นาฬิกา ค. หมนุ สวนทางกนั ง. หมนุ ทางเดียวกนั 19. ในงานเอก็ ทรูชั่น (Extrusion) มีสว่ นประกอบใดท่ีสาคัญท่ีสุด ก. Extruder ข. ชุดหลอ่ เย็น ค. เครอ่ื งดึง ง. เครือ่ งปรบั ขนาด 20. ชน้ิ งานชนดิ ใดท่ีได้จากงานเอก็ ทรชู น่ั (Extrusion) ก. ถ้วยพลาสตกิ ข. ถุงมอื พลาสติก ค. ท่อน้าพลาสติก ง. หน้ากากโทรศพั ทม์ ือถือ