กลุ่มชาติพันธุ์มองโกล 蒙古族

กล่มุ ชาตพิ นั ธ์ุมองโกล （蒙古族） รูปภาพกล่มุ ชาติพนั ธ์ุมองโกล （蒙古族） กลุ่มชาติพนั ธุ์มองโกล ภาษาจีนเรียกชนกลุ่มน้ีวา่ “เหมิงก่”ู ส่วนใหญ่อาศยั อยใู่ นเขตปกครองตนเองมองโกลและกลุ่มปกครองตนเองเผ่ามองโกล ในซินเจียง(新疆) ชิงห่าย (青海) กานซู่(甘肃) เฮยหลงเจียง(黑龙江) จี๋หลิน(吉林) เหลียวหนิง (辽宁) และยงั มีกระจดั กระจายอยใู่ นพ้ืนที่ต่างๆของมณฑลยนู นาน เหอเป่ ย ซื่อชวน หนิงเซี่ย ปักกิ่ง เป็นตน้ จากการสํารวจจาํ นวนประชากรคร้ังที่ 5 ของจีนในปี 2000 ชนกลุ่มนอ้ ยเผ่ามองโกล มีจาํ นวนประชากรท้งั สิ้น 5,813,947 คน ซ่ึงเป็นท่ีน่าสนใจมากวา่ มีชาวมองโกลในประเทศจีนมากกวา่ ในมองโกเลีย ชาวมองโกลนบั ถือศาสนาพุทธแบบทิเบต บุคคลในประวตั ิศาสตร์ที่มีช่ือเสียงและเป็นท่ีเคารพของชาวมองโกลกค็ ือ เจงกีสข่าน หรือ เตมูจิน ผทู้ ่ีรวบรวมชนเผา่ มองโกลเขา้ ดว้ ยกนั และก่อต้งั ราชวงศห์ ยวนและกุบไล่ข่านท่ีแผข่ ยายอาณาจกั รไปอยา่ งกวา้ งขวางจากฝั่งทะเลจีนจนถึงฝ่ังทะเลดาํ ในยโุ รป

ศตวรรษที่ 12 ชาวมองโกลขยายเผ่าพนั ธุ์ออกไปอย่างกวา้ งขวาง กระจายอาณาเขตและต้งั ถิ่นฐานแผ่ขยายออกไปทางแถบลุ่มน้าํ เค่อหลู่หลุน (克鲁伦河) ลุ่มน้าํ เออ้ เน่ิน (鄂嫩河) และลุ่มน้าํ ถู่ลา (土拉河) ไปจนจรดแถบเขาเขิ่นเท่อ (肯特山) ก่อต้งั เป็นกลุ่มชุมชนและหมู่บา้ นนอ้ ยใหญ่ เช่น ฉ่ีเหยยี น (乞颜) จ๋าต๋า-หลาน(札答兰) ไท่ชื่ออู (泰赤乌) หงจ๋ีหลา (弘吉剌) อูเหลียงเหอ (兀良合) เป็นตน้ กลุ่มชนท่ีอาศยั อยู่ร่วมกนั ในทุ่งหญา้ มองโกลมีกลุ่มชนเล้ียงสัตวเ์ ร่ร่อนกลุ่มทาทาร์ (塔塔儿) อาศยั อยบู่ ริเวณทะเลสาบเป้ ยเจียเอ่อร์(贝加尔湖) กลุ่มชนเม่ียร์ฉี (蔑儿乞) อาศยั อยบู่ ริเวณฝ่ังตะวนั ออกทะเลสาบเป้ ยเจียเอ่อร์และท่ีราบลุ่มแม่น้าํเซ่อเหลิงเก๋อ (色楞格河) และกลุ่มโวอ้ีหลา (斡亦剌) อาศยั อยบู่ ริเวณทิศตะวนั ตกของทะเลสาบเป้ ยเจียเอ่อร์และบริเวณลุ่มน้าํ เย่หนีซาย (叶尼塞河) ชนท้งั สามกลุ่มน้ีลว้ นพูดภาษามองโกล นอกจากน้ียงั มีกลุ่มชนที่ถูกปกครองโดยของชาว เทอร์จิค (突厥) กลุ่มชนกลุ่มน้ีนบั ถือศาสนาจิ่ง (景教) และเร่ิมพฒั นาเป็นกลุ่มเดียวกนั กบัพวกมองโกล ไดแ้ ก่ กลุ่มเค่อเล่ีย (克烈部) ไหน่หมาน(乃蛮部) และวงั กู่ (汪古部) กลุ่มชนที่อาศยั อยบู่ ริเวณทุ่งหญา้ มองโกลดาํ รงชีพอยดู่ ว้ ยอาชีพสองอยา่ ง คือการเล้ียงสัตวเ์ ร่ร่อน และการล่าสตั วป์ ่ า กลุ่มแรกท่ีมีอาชีพเล้ียงสตั วเ์ ร่ร่อนคือพวกกลุ่ม เทอร์จิคที่อาศยั ติดแผน่ ดินมาแต่เดิม รวมถึงกลุ่มท่ีอพยพเขา้ มาภายหลงั แลว้ ไดร้ ับอิทธิพลจากกลุ่ม เทอร์จิค และกลุ่มมองโกล ส่วนกลุ่มท่ีสองคือกลุ่มที่อาศยั อยใู่ นป่ าลึก ดาํ รงชีพอยู่ดว้ ยการล่าสัตวป์ ่ า ประชาชนมีสิทธิเท่าเทียมกนั ในการใชพ้ ้ืนที่ทาํ มาหากิน จากอาชีพเล้ียงสัตวท์ ี่พฒั นาข้ึนเรื่อยๆ ทาํใหส้ ภาพสังคมของกลุ่มชนท่ีอาศยั อยบู่ ริเวณทุ่งมองโกลน้ีเกิดมีระบบชนช้นั ข้ึน ชนช้นั คนรวยแบ่งแยกตวั ออกจากชนส่วนใหญ่เกิดเป็นกลุ่มชนเล้ียงสัตวช์ ้นั สูงเรียกวา่ “น่าเหยยี น” (那颜) ชนกลุ่มน้ีมีอาํ นาจในอาณาเขตเล้ียงสัตวแ์ ละมีสัตวเ์ ล้ียงในครอบครองจาํ นวนมาก เม่ือมีอาํ นาจมากข้ึนกไ็ ดก้ ่อต้งั กองกาํ ลงั เฉพาะตวั ข้ึนเรียกว่า “น่าเข่อร์” (那可儿) ส่วนประชาชนทวั่ ไปเรียกวา่ “ฮาลาชู” (哈剌出) คือกลุ่มชนช้นั ธรรมดาที่เดิมมีสิทธิเท่าเทียมกนั กลายมาเป็นชนช้นั ต่าํ กวา่ ท่ีตอ้ งรับจา้ งเป็นทาสและพ่ึงพาอาศยั ชนช้นั สูง ระบบสังคมในยคุ น้นั จึงเป็นไปในลกั ษณะสังคมศกั ดินาแบบทาสคนงานเล้ียงสัตว์ และมีแนวโนม้ ใกลเ้ คียงกบั ระบบทาสแบบสมบูรณ์

ในปี 1206 เตมูจิน หรือที่รู้จกั ในกนั นามของ เจงกิสข่าน ไดร้ วบรวมชนเผา่ มองโกลและก่อต้งั เป็นชาติมองโกลข้ึนในบริเวณฝ่ังแม่น้าํ โว่หนาน (斡难河) ถือเป็นการก่อต้งั ชาติมองโกลคร้ังสาํ คญั เพราะนบั เป็นชนชาติมีความย่ิงใหญ่มนั่ คงและมีกาํ ลงั เขม้ แข็งมากชนชาติหน่ึงในบริเวณภาคเหนือของจีน ท้งั ยงั ขยายอาณาเขตความเจริญรุ่งเรืองออกไปไม่หยุดย้งั อาณาเขตท่ีชนชาติมองโกลปกครอง รวมเรียกว่าอาณาเขตมองโกล และรวมเรียกประชาชนในพ้นื ท่ีปกครองวา่ ชนชาวมองโกลท้งั หมด รูปภาพเจงกสิ ข่าน นบั ต้งั แต่ปี 1219 – 1260 ภายใตก้ ารนาํ ของเจงกีสข่าน (成吉思汗) ชนชาติมองโกลทาํ ศึกสงครามขยายอาณาเขตไปทางตะวนั ตก และก่อต้งั รัฐในปกครองแถบยเู รเซีย ข้ึนถึง 4 รัฐ ไดแ้ ก่ รัฐโวควั่ ไถ (窝阔台) รัฐฉาเหอไถ(察合台) รัฐชินฉา (钦察) รัฐอีร์ (伊儿) ในขณะเดียวกนั กไ็ ดบ้ ญั ชาการการทาํ สงครามขยายอาณาเขตลงไปทางใต้ ตลอดระยะเวลาศกึ สงคราม 70 กวา่ ปี กไ็ ดก้ ่อต้งั ประเทศจีนท่ีเป็นรูปเป็นร่างข้ึน โดยการก่อต้งั ราชวงศห์ ยวนไดเ้ ป็นผลสาํ เร็จ ดินแดนประเทศจีนในสมยั หยวนน้ีทิศเหนือจรดไซบีเรีย (西伯利亚) ทิศใตจ้ รดทะเลจีนใต้ ทิศตะวนั ออกเฉียงเหนือจรดแม่น้ําอูซูหลี่ (乌苏里江) ด้านตะวนั ออกและใต้รวมดินแดนไปถึงหวินหนานนอกจากน้ีในสมยั หยวนยงั ขยายอาณาเขตครอบครองไปถึงดินแดนทางทิเบตเป็ นคร้ังแรก นับเป็ นจุดเร่ิมตน้ ของรากฐานความเป็นปึ กแผน่ ของแผน่ ดินจีนมาจนปัจจุบนั

รูปภาพพนื้ ทข่ี องชาวโกเลยี ต่อมาในศตวรรษที่ 15 มองโกลใตแ้ ละเหนือถูกรวมอาํ นาจเขา้ อยใู่ นการปกครองของ ต๋าเหยยี นข่าน (达延汗) และไดจ้ ดั การปกครองมองโกลตะวนั ออกเป็น 6 เขตคือ คาร์คา(喀尔喀) อูเหลียงฮา(兀良哈) เอ๋อเอ่อร์ตุส(鄂尔多斯) ถ่โู ม่เท่อ (土默特) ชาฮาร์ (察哈尔) คาหลาชิ่น (喀剌沁) จนถึงช่วงปลายราชวงศห์ มิงตน้ราชวงศช์ ิง ชนชาติมองโกลตกอยใู่ นสภาพบา้ นเมืองแตกแยก โดยแต่ละภาคแบ่งตวั กนั ตามเขตทะเลทรายเป็น 3 ภาคชัดเจน คือ มองโกลเหนือ มองโกลตะวนั ตก และมองโกลใต้ มองโกลใตม้ ีความสัมพนั ธ์อนั ดีกบั ราชสํานักหมิงเศรษฐกิจเจริญรุ่งเรือง เป็นศูนยก์ ลางการปกครอง วฒั นธรรม และเศรษฐกิจของมองโกล ต่อมาราชสาํ นกั หมิงใชเ้ วลากว่าคร่ึงศตวรรษ และกองกาํ ลงั ทหารจาํ นวนมหาศาลรวบรวมชนชาติมองโกลท้งั หมดเขา้ อยู่ในการปกครองของประเทศจีนในท่ีสุด

ภาษาของชาวมองโกล คือ ภาษามองโกล จดั อย่ใู นตระกูลภาษาอลั ไต สาขาภาษามองโกล แบ่งออกเป็ นสามสําเนียงภาษาคือ มองโกเลียใน, Oirat-Khalkha, Khulkha-Buryat ส่วนภาษาอกั ษรที่ใช้อย่ใู นปัจจุบนั คือ ภาษาที่ประดิษฐ์ข้ึนจากภาษาอุยกรู ์ในตน้ ศตวรรษท่ี 13 และพฒั นามาเรื่อยๆโดยนกั ภาษาศาสตร์ชาวมองโกล จนพฒั นาเป็ นภาษามองโกลที่สมบูรณ์ดงั ท่ีใชอ้ ยใู่ นปัจจุบนั ศตวรรษท่ี 17 ดาไลลามะไดป้ รับปรุงอกั ษรมองโกลเพ่ือใชส้ าํ หรับภาษามองโกลสาํ เนียง Khulkha-Buryat อกั ษรน้ีเรียกวา่ ทวั เท่อ (托忒) ใชส้ าํ หรับชาวมองโกลที่อาศยั อยทู่ ่ีมณฑลซินเจียง รูปภาพภาษามองโกล

ในยคุ อานต๋าข่าน (俺答汗) ศาสนาลามะ (喇嘛教) ลทั ธิเก๋อหลู่ (格鲁派) เร่ิมเผยแผเ่ ขา้ สู่ดินแดนมองโกล นบั แต่น้นั มาศาสนาลามะฝังรากลึกในชีวิตและสังคมของชาวมองโกล ระยะเวลาร้อยกว่าปี ศาสนาลามะมีอิทธิพลต่อการปกครอง เศรษฐกิจ สงั คมและวฒั นธรรมของชาวมองโกลอยา่ งมาก อานต๋าข่านศรัทธาศาสนาลามะยง่ิประชาชนทว่ั ไปกน็ บั ถือศาสนาลามะถว้ นทว่ั จึงมีการก่อสร้างวดั ลามะข้ึนมากมาย ทาํ ใหว้ ดั ลามะมีกรรมสิทธ์ิเตม็ ท่ีในการครอบครองที่ดิน รูปภาพศาสนาลามะ

เศรษฐกิจชาวมองโกลในอดีตดาํ รงชีวติ อยดู่ ว้ ยการล่าสัตวแ์ ละเล้ียงสัตวเ์ ร่ร่อน จนปัจจุบนั กิจกรรมท่ีสืบทอดมาจากการดาํ รงชีพยงั คงปรากฏชดั เห็นไดจ้ ากชาวมองโกลเช่ียวชาญการข่ีม้า และยงิ ธนู แต่เดิมท่ีเล้ียงสัตวเ์ ร่ร่อนพฒั นามาเป็นการเล้ียงสัตวท์ ุ่งหญา้ และต้งั ถ่ินฐานเป็ นหลกั แหล่ง แต่ยงั คงมีการอพยพยา้ ยฝูงสัตวต์ ามฤดูกาล คือ ฤดูหนาวและฤดูร้อน การดาํ รงชีพด้วยการล่าสัตวแ์ ละเล้ียงสัตวเ์ พียงแต่เดิม พฒั นามาเป็ นการทาํ การเกษตรควบคู่ไปดว้ ยโดยเฉพาะในช่วงศตวรรษท่ี 17 ตรงกบั ยคุ อาลาถ่านข่าน (阿拉坦汗) ไดเ้ ช่ือมสัมพนั ธ์กบั ราชสํานกั หมิง โดยมีการเปิ ดพรมแดนการคา้ ระหวา่ งกนั ผลจากการเปิ ดพรมแดนการคา้ น้ีทาํ ใหก้ ิจการดา้ นการเกษตรและเล้ียงสัตวข์ องชาวมองโกลพฒั นาไปอยา่ งรวดเร็ว มองโกลไดส้ ร้างเมืองใหม่ข้ึน ซ่ึงปัจจุบนั คือเมืองฮูเหอเฮ่าเท่อ (呼和浩特) รูปภาพการล่าสัตว์และเลยี้ งสัตว์เร่ร่อนของชาวมองโกล

การแต่งกายของชาวมองโกล ชายหญิงสวมชุดคลุมยาว แขน ยาวและกวา้ ง รัดดว้ ยสายรัดเอว สวมรองเทา้ บูท้ ท่ีเยบ็ จากหนงั สัตว์ ชายสวมหมวกสีน้าํ เงิน ดาํ น้าํ ตาล หรือโพกศีรษะดว้ ยผา้ สีแดงหรือ เหลือง หญิงสวมหมวกครอบศรี ษะ มีพ่รู ะยา้ หมวกท่ีคลุมเป็นสีแดง และน้าํ เงิน รูปภาพการแต่งกายของชาวมองโกล อาหารการกิน ชาวมองโกลท่ีอาศยั อยใู่ นบริเวณพ้ืนที่เล้ียงสัตวบ์ ริโภคเน้ือและนมท่ีไดจ้ ากแกะและววั เป็ นหลกั ส่วนชาวมองโกลท่ีอาศยั อยใู่ นบริเวณพ้นื ท่ีเกษตรบริโภคเน้ือ นมสัตวแ์ ละผกั เป็นอาหารหลกั รูปภาพอาหารของชาวมองโกล

ชาวมองโกลพกั อาศยั อยใู่ นกระโจมทรงกลม มีฝาบา้ นลอ้ มรอบซ่ึงก่อข้ึนอยา่ งง่าย ๆ เพื่อสะดวกต่อการอพยพโยกยา้ ย อนั เป็ นผลพวงทางวฒั นธรรมที่เกิดข้ึนจากการดาํ รงชีวิตเล้ียงสัตวเ์ ร่ร่อนมาแต่อดีตนนั่ เอง ภายนอกคลุมดว้ ยผา้ สักหลาด ปัจจุบนั ชาวมองโกลดาํ รงชีวติ เป็นหลกั แหล่ง สร้างบา้ นเรือนดว้ ยอิฐและไม้ แต่ยงั คงรักษารูปร่างท่ีเป็นเอกลกั ษณ์ด้งั เดิมไว้ รูปภาพทพี่ กั อาศัยของชาวมองโกล