เนื้อหาหน่วยที่ 3

การเขียนแบบแปลนคานหลงั คา โครงหลงั คาบทนาํ แบบแปลนคานหลงั คา โครงหลงั คา เป็นแบบทแี สดงตาํ แหน่งการสร้างโครงหลงั คาไดแ้ ก่ คานหลงั คา อกไก่ อะเส ขือ จนั ทนั แป ปันลมเชิงชาย รวมถึงวสั ดุทีใชง้ าน เช่น กระเบืองเป็นตน้ โดยทีแบบจะบอกขนาดและการจดั วางระยะต่าง ๆ ของโครงหลงั คา1. ความหมายของแบบแปลนคานหลงั คา โครงหลงั คา ความหมายของแบบรูปแปลนคานหลงั คา โครงหลงั คา หมายถึงแบบทีแสดงขนาด และตาํ แหน่งของคานหลงั คาและโครงสร้างหลงั คา โดยใชแ้ บบแปลนพืนเป็นตวั กาํ หนดในการเขียน ซึงวศิ วกรจะเป็นผกู้ าํ หนดโครงสร้างของหลงั คา2. รายละเอยี ดทแี สดงในแบบแปลนคานหลงั คา โครงหลงั คา หลงั คาโครงสร้างไม้ ประกอบดว้ ย รูปที 3.1 แสดงรูปโครงสร้างหลงั คาจวั ทีมา : นิภา สุขแกว้ . เขียนแบบ 2.1 วสั ดุมุง ทาํ หนา้ ทีกนั แดด ลม และควรป้ องกนั ไฟไดด้ ว้ ย มีหลายชนิดและมีคุณสมบตั ิแตกต่างกนั เช่น 2.1.1 กระเบืองดินเผามุงหลงั คา เป็นกระเบืองแผน่ เลก็ ๆ เช่น กระเบืองว่าว กระเบืองหางมน รองรับดว้ ยระแนงขนาด 1”x1” วางห่างกนั ประมาณ 1.20 ม. มกั ใชก้ บั อาคารทางศาสนาการเขียนแบบก่อสร้าง 1 (2108-2004) : แปลนคานหลงั คา โครงหลงั คา

2.1.2 สงั กะสี เป็นวสั ดุทีมีราคาถูก นาํ หนกั เบา ลกั ษณะเป็นแผน่ ใหญ่ ทาํ ใหป้ ระหยดัโครงสร้างหลงั คา มีขอ้ เสียทีเป็นตวั นาํ ความร้อนสูง ทาํ ใหก้ ระจายความร้อนลงสู่อาคาร เป็นสนิมและรัวซึมง่าย 2.1.3 กระเบืองลอน ผลิตจากซีเมนตใ์ ยหิน จึงมีนาํ หนกั ค่อนขา้ งเบา ลกั ษณะเป็นแผน่ใหญ่ ทาํ ใหล้ ดรอยต่อของวสั ดุมุงลง และไม่สินเปลืองโครงสร้าง 2.1.4 กระเบืองคอนกรีต เป็นกระเบืองทีทาํ จากคอนกรีตจึงมีความหนา ทาํ ใหก้ นัความร้อนไดด้ ี มีหลายบริษทั ผลิต เช่น กระเบืองวี-คอน กระเบืองซีแพคโมเนีย เป็นตน้ 2.2 แป ( Purlin ) มีหน้าทีรับกระเบือง โดยมีระยะห่างแตกต่างกนั ออกไป ขึนอยู่กบัขนาดของกระเบือง เช่น กระเบืองลอนคู่ แปจะมีระยะห่างเท่ากบั 1.00 เมตร , กระเบืองซีแพคโมเนียร์ แปจะมีระยะห่างเท่ากบั 0.32-0.34 เมตร เป็นตน้ แปเป็ นไดท้ งั ไมแ้ ละเหล็กขึนอยู่กบั ความตอ้ งการของเจา้ ของอาคาร แต่ปัจจุบนั นิยมใชเ้ หลก็ เนืองจาก ติดตงั ง่ายและราคาถกู กวา่ ไม้ 2.3 จนั ทนั (Rafter ) มีหนา้ ทีรับนาํ หนกั จากแป โดยมีระยะห่างกนั ไม่เกิน 1.00 เมตรเพราะจนั ทนั จะตอ้ งรับนาํ หนกั ทงั หมดของแปและกระเบือง จนั ทนั เป็นไดท้ งั ไมแ้ ละเหลก็ ขึนอย่กู บัความตอ้ งการของเจา้ ของอาคาร แต่ปัจจุบนั นิยมใชเ้ หลก็ ตวั ซีเนืองจากติดตงั ง่าย และราคาถกู กวา่ ไม้ 2.4 อกไก่ ( Ridge ) เป็นโครงสร้างทีวางในแนวขนานกบั อะเส มีหนา้ ทีรับปลายจนั ทนัดา้ นบนของจวั โดยปลายอะเสรับปลายจนั ทนั ดา้ นล่าง จะใชเ้ กียวหรือคู่ ขึนอยู่กบั นาํ หนกั ทีกดลงบนอกไก่จะมากหรือนอ้ ย ขนาดของไมท้ ีใช้ 2”x6” , 1 ½”x8”, 2”x8” อกไก่และอะเสเป็นไดท้ งัคอนกรีตและไมข้ ึนอย่กู บั ผอู้ อกแบบและเจา้ ของอาคาร 2.5 ดงั ( King Post ) เป็นตวั โครงสร้างทีทาํ มีหนา้ ทีรับอกไก่ อย่กู ึงกลางของจวั ขนาดของไมท้ ีใช้ นิยมใช้ 2”x6” ถา้ เป็ นดงั เดียวจะวางอย่บู นขือ ถา้ เป็นดงั คู่ก็จะประกบสองขา้ งของขือยดึ ดว้ ยสลกั เกลียว ดงั เลือกใชไ้ ดท้ งั คอนกรีต เหลก็ และไม้ ขึนอย่กู บั ผอู้ อกแบบ และเจา้ ของอาคาร 2.6 ขือ (Tie Beam ) ทาํ หนา้ ทีรับดงั ยึดหวั เสาทางดา้ นจวั และถ่ายนาํ หนกั ของโครงหลงั คาลงสู่เสาเช่นดียวกบั อะเส ทงั นีขืออาจวางพาดบนอะเส หรือจะอยใู่ นระดบั เดียวกบั อะเสกไ็ ด้ 2.7 อะเส ( Beam ) ทาํ หนา้ ทียึดปลายเสาตอนบน เพือใหโ้ ครงสร้างแข็งแรงขึน และถ่ายนําหนักของโครงหลงั คาลงสู่เสา ขนาดหน้าตดั ของอะเสคาํ นวณตามความยาวของเสา และพืนทีๆ หลงั คารับนาํ หนกั ช่วงเสาทีใชโ้ ดยทวั ไปไม่ควรเกิน 4.00 เมตร ดงั นนั หนา้ ตดั ของอะเสทีใชค้ ือ 2”x8”, 2”x6” เป็นตน้ 2.8 เชิงชายและปันลม (Vave ) เชิงชายเป็นไมส้ าํ หรับปิ ดปลายจนั ทนั ดา้ นชายคา ทาํหนา้ ทีกนั นาํ ฝนไมใ่ หโ้ ดนหวั จนั ทนั ซึงจะทาํ ใหโ้ ครงสรา้ งผงุ ่าย และทาํ ใหด้ ูสวยงาม โดนเป็นตวัปรับแนวชายคา ยึดหัวจนั ทนั ใหเ้ ป็นแนวตรง ทงั ยงั ปิ ดช่องว่างระหว่างจนั ทนั ไม่ให้นก หนู แมลงเขา้ ไปในช่องวา่ งระหว่างหลงั คากบั ฝ้ าเพดานไดด้ ว้ ย โดยใชไ้ มข้ นาดความหนา 1” ความกวา้ งของการเขียนแบบก่อสร้าง 1 (2108-2004) : แปลนคานหลงั คา โครงหลงั คา

หนา้ ตดั จนั ทนั รวมความลึกของแป เช่น จนั ทนั ขนาด 2”x6” แปขนาด 1 ½”x3” ก็ใชเ้ ชิงชายขนาด1”x8”, 1”x10” โดยใหค้ วามลึกของเชิงชายเลยจนั ทนั ลงมา 1” กนั นาํ ฝนไหลยอ้ ย ดงั รูป รูปที 3.2 แสดงรูปเชิงชาย ทีมา : นิภา สุขแกว้ . เขียนแบบ3. สัญลกั ษณ์ และมาตราส่วน ของการเขียนแบบแปลนคานหลงั คา โครงหลังคา 3.1 สญั ลกั ษณ์ 3.1.1 คานหลงั คาคอนกรีตใชส้ ญั ลกั ษณ์ยอ่ RB (ROOF BEAM) 3.1.2 แป (PURLIN) ถา้ เป็นไมจ้ ะบอกขนาดเป็ นแปไมเ้ นือแข็งขนาด 1”x1” , 1½”x3”ถา้ เป็นเหลก็ จะบอกขนาดเป็นแปเหลก็ ขนาด 1”x1” หรือเหลก็ ตวั C ขนาด 100x50x20x2.3 มม.ส่วนระยะห่างของแป (@) ขึนอยกู่ บั ขนาดของกระเบืองตามบริษทั ผผู้ ลิต 3.1.3 จนั ทนั (RAFTER) ถา้ เป็นไมจ้ ะบอกขนาดเป็น จนั ทนั ไมเ้ นือแข็งขนาด 1½” x 6”ถา้ เป็นเหลก็ จะบอกขนาดเป็น จนั ทนั เหลก็ ตวั C ขนาด 150x50x20x2.3 มม. 3.1.4 อกไก่และอะเส ใชส้ ญั ลกั ษณ์ คือ RB (ROOF BEAM) อกไก่และอะเสไม้จะบอกขนาดเป็น อกไก่ / อะเสไมเ้ นือแขง็ ขนาด 2”x6” 3.2 มาตราส่วน มาตราส่วนเป็ นการเขียนแบบงานจริงทีมีขนาดใหญ่ให้มีขนาดทีเล็กลง การเลือกใช้มาตราส่วนควรเลือกใหม้ ีความเหมาะสมกบั ลกั ษณะของงาน โดยมหี ลกั การพิจารณาดงั นี 3.2.1 ลกั ษณะและขนาดของงาน 3.2.2 ความตอ้ งการแสดงรายละเอียดใหค้ รบถว้ นชดั เจน 3.2.3 ตามขอ้ กาํ หนดพระราชบญั ญตั ิควบคุมอาคาร 2522 ในกฎกระทรวงฉบบั ที10/2528 ขอ้ 9 (3) ตารางที 3.1การเขียนแบบก่อสร้าง 1 (2108-2004) : แปลนคานหลงั คา โครงหลงั คา

ตารางที 3.1 แสดงมาตราส่วนในงานเขียนแบบมาตราส่ วน ความหมาย แบบแสดงผงั ทีตงั หรือแผนทีสงั เขป 1:2000 1:1000 ผงั บริเวณ 1:500 แบบแปลนพืนทุกชนั แบบแปลนโครงสร้างรูปดา้ นอาคาร 1:200 รูปตดั อาคาร 1:100 แบบขยายส่วนประกอบอาคาร เช่น บนั ได หอ้ งนาํ ระเบียง 1:50 และแบบขยายประตูหนา้ ต่าง 1:50 1:20 แบบขยายแสดงส่วนรายละเอียดเพิมเติม เช่น การทาํ รอยต่อการเขา้ ไม้ 1:10 1:10 ทีมา : จรัญพฒั น์ ภวู นนั ท.์ (2536 : 6) 1:2 1:1การเขียนแบบก่อสร้าง 1 (2108-2004) : แปลนคานหลงั คา โครงหลงั คา

แบบแปลนคานหลังคา รูปที 3.3 แสดงรูปแปลนคานหลงั คา ทีมา : นิภา สุขแกว้ . เขียนแบบการเขียนแบบก่อสร้าง 1 (2108-2004) : แปลนคานหลงั คา โครงหลงั คา

แบบแปลนโครงหลงั คา รูปที 3.4 แสดงรูปแปลนโครงหลงั คา ทีมา : นิภา สุขแกว้ . เขียนแบบการเขียนแบบก่อสร้าง 1 (2108-2004) : แปลนคานหลงั คา โครงหลงั คา

4. ขันตอนการเขียนแบบแปลนคานหลงั คา โครงหลงั คา 4.1 ขันตอนการเขยี นแบบแปลนคานหลงั คา 1. เขียนเส้นร่างศูนย์กลางเสา โดยใชไ้ มบ้ รรทดั มาตราส่วนวดั จากแนวเสาที 1 ออกไป2.00 เมตร จากช่วงเสาที 2 ออกไป 3.00 เมตร และจากช่วงเสาที 3 ออกไป 3.00 เมตร ทางดา้ นแนวนอนวดั จากแนวเสา A ออกไป 2.00 เมตร และจากช่วงเสา B ออกไป 2.00 เมตร รูปที 3.5 แสดงรูปการเขียนเสน้ ร่างศนู ยก์ ลางเสา ทีมา : นิภา สุขแกว้ . เขียนแบบการเขียนแบบก่อสร้าง 1 (2108-2004) : แปลนคานหลงั คา โครงหลงั คา

2. เขียนเสน้ ร่างตาํ แหน่งเสา เส้นร่างแนวขือ และอะเส โดยใชไ้ มบ้ รรทดั มาตราส่วนวดั จากริมเสาดา้ นนอกเขา้ มา 5 เซนติเมตร (ขือและอะเสมีขนาด 2”x8”) เขียนเส้นร่างขือและอะเสตามตาํ แหน่งในแบบโดยรอบอาคาร รูปที 3.6 แสดงรูปการเขียนอะเส และขือ ทีมา : นิภา สุขแกว้ . เขียนแบบการเขียนแบบก่อสร้าง 1 (2108-2004) : แปลนคานหลงั คา โครงหลงั คา

3. เขียนเส้นขือและอะเส ดว้ ยเส้นคู่ขนาด 5 เซนติเมตร ทบั เส้นร่างทีไดเ้ ขียนกาํ หนดขอบเขตไวแ้ ลว้ เขียนเสน้ ร่างเพือหาตาํ แหน่งของดงั , อกไก่ และแนวชายคา - ตาํ แหน่งดงั ตวั ที 1 และ 2 ใชไ้ มบ้ รรทดั มาตราส่วนแบ่งครึงระหว่างแนวเสา Aและ B เป็นระยะ 1.00 เมตร จะไดด้ งั ตวั ที 1 และดงั ตวั ที 2 ทีตรงตาํ แหน่งแนวเสาหมายเลข 1 และแนวเสาหมายเลข 2 ดงั รูป - ตาํ แหน่งของดงั ตวั ที 3 อย่ตู รงตาํ แหน่งแนวเสาที B2 ดงั ตวั ที 4 ตรงตาํ แหน่งแนวเสาที B3 ดงั ตวั ที 5 ตรงตาํ แหน่งแนวเสาที B4 - ตาํ แหน่งของดงั ตวั ที 6 และ 7 ใชไ้ มบ้ รรทดั มาตราส่วนแบ่งครึงระหว่างแนวเสาหมายเลข 3 และ 4 เป็นระยะ 1. 50 เมตร จะไดด้ งั ตวั ที 6 และดงั ตวั ที 7 ทีตรงตาํ แหน่งดงั รูป - ตาํ แหน่งของจวั หลงั คา ใหว้ ดั ระยะจากแนวเสา C ขึนไป 60 เซนติเมตร และวดัระยะจากแนวเสาหมายเลข 3 ออกมาทางขวาระยะ 1.50 เมตร จะไดต้ าํ แหน่งของจวั หลงั คา - ตาํ แหน่งแนวชายคา ดา้ นแนวตงั ให้วดั จากแนวเสาหมายเลข 1 และ 4 ออกไปดา้ นขา้ งๆ ละ 1.00 เมตร ดา้ นแนวนอนใหว้ ดั ระยะจากแนวเสา A และ C ออกไปดา้ นขา้ งๆ ละ1.40 เมตร และระยะยอ่ ยอืนๆ ตามแบบ รูปที 3.7 แสดงรูปการหาตาํ แหน่งเสาดงั และแนวชายคาอาคาร ทีมา : นิภา สุขแกว้ . เขียนแบบการเขียนแบบก่อสร้าง 1 (2108-2004) : แปลนคานหลงั คา โครงหลงั คา

4. เขียนรูปดงั ขนาด 5 x 10 เซนติเมตร (2”x8”) ทบั ในตาํ แหน่งเส้นร่างทีกาํ หนดไวโ้ ดยแสดงดว้ ยเสน้ หนา และเขียนเสน้ แนวชายคาโดยรอบอาคาร โดยแสดงดว้ ยเสน้ ประ รูปที 3.8 แสดงรูปตาํ แหน่งเสาดงั และแนวชายคาอาคาร ทีมา : นิภา สุขแกว้ . เขียนแบบการเขียนแบบก่อสร้าง 1 (2108-2004) : แปลนคานหลงั คา โครงหลงั คา

5. เขียนรายละเอียดโครงสร้างทงั หมด เพือนําไปก่อสร้างตามแบบทีกาํ หนดได้อย่างถกู ตอ้ ง - เขียนระดบั ความสูงของขือ และอะเส - เขียนเสน้ บอกระยะยอ่ ย และระยะรวม ใหค้ รบถว้ นตามแบบ - เขียนบอกชือแบบ และมาตราส่วนทีใชใ้ นการเขียนของแบบ รูปที 3.9 แสดงรูปแบบแปลนคานหลงั คาทีเขียนเสร็จเรียบร้อยสมบรู ณ์ ทีมา : นิภา สุขแกว้ . เขียนแบบการเขียนแบบก่อสร้าง 1 (2108-2004) : แปลนคานหลงั คา โครงหลงั คา

4.2 ขันตอนการเขียนแบบแปลนโครงหลังคา 1. เขียนเส้นร่างศูนย์กลางเสา โดยใชไ้ มบ้ รรทดั มาตราส่วนวดั จากแนวเสาหมายเลข 1ออกไป 2.00 เมตร จากช่วงเสาหมายเลข 2 ออกไป 3.00 เมตร และจากช่วงเสาหมายเลข 3ออกไป 3.00 เมตร ทางดา้ นแนวนอนวดั จากแนวเสา A ออกไป 2.00 เมตร และจากช่วงเสา Bออกไป 2.00 เมตร รูปที 3.10 แสดงรูปการเขียนเส้นร่างศูนยก์ ลางเสา ทีมา : นิภา สุขแกว้ . เขียนแบบการเขียนแบบก่อสร้าง 1 (2108-2004) : แปลนคานหลงั คา โครงหลงั คา

2. เขียนเสน้ ร่างขอบเขตแนวชายคาของอาคาร โดยดูระยะตามทีแบบกาํ หนด เขียนเส้นร่างตาํ แหน่งการวางแป (โดยเฉลียระยะใหเ้ ท่ากนั ทกุ ตวั ) และเขียนเสน้ ร่างแนวตะเฆ่ราง โดยแบ่งครึงระยะจากแนวเสาหมายเลข 3 และ 4 เป็ นระยะ 1.50 เมตร และวดั ระยะจากแนวเสา Cขึนมา 60 เซนติเมตร จะไดแ้ นวของตะเฆ่ราง รูปที 3.11 แสดงรูปการเขียนเสน้ ร่างตาํ แหน่งการวางแป ทีมา : นิภา สุขแกว้ . เขียนแบบการเขียนแบบก่อสร้าง 1 (2108-2004) : แปลนคานหลงั คา โครงหลงั คา

3. เขียนแนวเสน้ ตะเฆ่รางทบั บนเสน้ ร่างทีไดก้ าํ หนดระยะไว้ โดยเขียนเป็นเสน้ ค่ขู นาด5 เซนติเมตร (ตะเฆ่รางมีขนาด 2”x6”) 4. เขียนเสน้ แปทบั บนเสน้ ร่างทีไดก้ าํ หนดระยะไว้ โดยเขียนเป็นเสน้ คู่ขนาด 3.75 เซนติเมตร(แปมขี นาด 11/2”x3”) รูปที 3.12 แสดงรูปการเขียนแปและตะเฆ่ราง ทีมา : นิภา สุขแกว้ . เขียนแบบการเขียนแบบก่อสร้าง 1 (2108-2004) : แปลนคานหลงั คา โครงหลงั คา

5. เขียนเสน้ ร่างกาํ หนดตาํ แหน่งของจนั ทนั โดยดรู ะยะตามทีกาํ หนดในแบบ รูปที 3.13 แสดงรูปการเขียนเสน้ ร่างตาํ แหน่งการวางจนั ทนั ทีมา : นิภา สุขแกว้ . เขียนแบบการเขียนแบบก่อสร้าง 1 (2108-2004) : แปลนคานหลงั คา โครงหลงั คา

6. เขียนจนั ทนั ทบั เสน้ ร่างทีไดก้ าํ หนดระยะไวโ้ ดยเขียนเป็นเส้นคู่ขนาด 3.75 เซนติเมตร(จนั ทนั มขี นาด 11/2”x6”) โดยตาํ แหน่งของจนั ทนั จะวางอยใู่ ตแ้ ป 7. เขียนอกไก่ ดว้ ยเสน้ คู่ขนาด 5 เซนติเมตร (อกไก่มีขนาด 2”x8”) โดยอกไก่มีระยะยืนจากขอบของชายคาอาคาร 50 เซนติเมตร รูปที 3.14 แสดงรูปการเขียนจนั ทนั และอกไก่ ทีมา : นิภา สุขแกว้ . เขียนแบบการเขียนแบบก่อสร้าง 1 (2108-2004) : แปลนคานหลงั คา โครงหลงั คา

8. เขียนปันลมและเชิงชายดว้ ยเสน้ คู่ขนาด 2.5 เซนติเมตร โดยรอบแนวชายคา (ปันลมมีขนาด 1”x8” เชิงชายมีขนาด 1”x6”) - เขียนรายละเอียดของโครงสร้างทงั หมด เพือนําไปก่อสร้างตามแบบทีกาํ หนดได้อยา่ งถกู ตอ้ ง - เขียนเสน้ บอกระยะย่อย และระยะรวม ใหค้ รบถว้ นตามแบบ - เขียนบอกชือแบบ และมาตราส่วนทีใชใ้ นการเขียนของแบบ รูปที 3.15 แสดงภาพแปลนโครงหลงั คาทีเขียนเสร็จเรียบร้อยสมบรู ณ์ ทีมา : นิภา สุขแกว้ . เขียนแบบการเขียนแบบก่อสร้าง 1 (2108-2004) : แปลนคานหลงั คา โครงหลงั คา

บทสรุปหน่วยที 3 การเขียนแบบแปลนคานหลงั คาและโครงหลงั คา ประกอบดว้ ยส่วนทีเป็ นวสั ดุมุงและส่วนของโครงสร้าง ซึงทาํ หนา้ ทีรับนาํ หนกั คงที ไดแ้ ก่ นาํ หนกั ของวสั ดุมุง ตวั โครงสร้างหลงั คาฝ้ าเพดาน และนาํ หนกั จร ไดแ้ ก่ ลม ฝน และนําหนกั ตวั ผูข้ ึนไปประกอบขณะก่อสร้าง หรือเมือมีการซ่อมแซม รวมทงั การสันสะเทือนและแรงลมอีกดว้ ย โดยผูเ้ ขียนจะตอ้ งออกแบบและเขียนรายการสัญลกั ษณ์รวมทงั วสั ดุมุงหลงั คา ซึงถือเป็นส่วนสาํ คญั ของโครงสร้างหลงั คา เพือทีจะใหผ้ ู้รับจา้ งไดด้ าํ เนินการก่อสร้างไดถ้ กู ตอ้ งตามหลกั วิชาการการเขียนแบบก่อสร้าง 1 (2108-2004) : แปลนคานหลงั คา โครงหลงั คา