หนังสือ-คู่มือมลภาวะทางแสง ฉบับประชาชน - อ.ปีดิเทพ

42 | สานักงานการวจิ ยั แห่งชาติ (วช.) 4. ลดการใช้งานแสงสว่างในเวลาทไี่ มจ่ ำเป็นหรือในพ้ืนที่ที่ไม่ต้องการ ใชง้ านแสงสว่าง เพียงแค่ปิดไฟ (Switch off) เวลาทไี่ ม่ต้องการใชแ้ สงสว่าง ก็จำเพิ่มความมืดที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมในเวลากลางคืนแล้ว (Turn Up the Dark) รูปที่ 22: ปิดไฟเมื่อไม่ต้องการใช้งานแสงสวา่ ง อา้ งอิง: https://www.teachermagazine.com.au/articles/why-its-important-to-switch-off-from-work

ค่มู อื จดั การมลภาวะทางแสง ฉบบั ประชาชน | 43 5. ติดตามเฝ้าระวังมลภาวะทางแสง ผ่านการพัฒนาเมืองและการ แบ่งพนื้ ทร่ี ะดบั การใช้งานแสงสว่างภายนอกอาคาร รวมไปถงึ วางผงั เมืองให้ สอดคล้องกับพื้นที่ควบคุมตามวัตถุประสงค์ของการใช้งานไฟส่องสว่าง ภายนอกอาคารต้องเช่ือมโยงสอดคล้องกับการใช้ประโยชนท์ ี่ดินในแต่ละพื้นท่ี 5 ประเภทหลัก ได้แก่ พื้นที่เขตอนุรักษ์ความมืดมิดตามธรรมชาติเพ่ือ ประกอบกิจกรรมดาราศาสตร์ (E0) พื้นที่ชนบทที่ผูค้ นอาศัยอยู่น้อยหรือแทบ จะไม่มีผู้คนอาศัยอยู่เลย (E1) พื้นที่เขตกลุ่มหมู่บ้านในชนบท (E2) พื้นที่ชาน เมืองและปริมณฑล (E3) และย่านที่อยู่อาศัย พาณิชยกรรมและอุตสาหกรรม ในบรเิ วณใจกลางเมือง (E4)

44 | สานักงานการวจิ ยั แหง่ ชาติ (วช.) รูปที่ 23-24: ภาพถ่ายดาวเทียมตามโครงการ Cities at Night ที่ ถ่ายภาพผังเมืองและการใช้งานแสงสว่างในเมืองเวลากลางคืนของ เมอื งชคิ าโก มลรฐั อิลลนิ อยส์ (Chicago, Illinois) สหรัฐอเมริกา อา้ งอิง: https://earthobservatory.nasa.gov/features/CitiesAtNight

คู่มือจดั การมลภาวะทางแสง ฉบบั ประชาชน | 45 6. ติดตั้งการติดตั้งโล่ไฟ (Light shield) ควบคุมทิศทางของแสง สว่างจากหลอดไฟฟ้าไม่ให้แสงส่อง พวยพุ่งขึ้นไปบนทอ้ งฟ้าและป้องกันการ กระจายของแสงไมใ่ ห้แสงไปตกกระทบยังพ้ืนท่ีท่ีไมต่ ้องการใชง้ านแสงสว่าง รูปที่ 25-26: ไฟส่องสว่างภายนอกอาคารไม่ควรที่จะมีทิศทางการ สอ่ งของแสงทามมุ สงู ไปกวา่ แนวจากดั ระนาบ (light fixtures with cutoff angles) (รูปบน) และติดต้ังให้แสงส่องลงพื้นดิน (fixture directs light downward) เพื่อการเกิดแสงพุ่งขนึ้ ไปบนท้องฟ้าทา ใหเ้ กดิ แสงเรืองบนท้องฟา้ (รูปล่าง) อ้างอิง: https://www.nps.gov/subjects/nightskies/sources.htm

46 | สานักงานการวิจยั แหง่ ชาติ (วช.) รูปท่ี 27: โคมไฟที่ไม่มีการติดต้ังโล่ไฟ (unshielded) ถือเป็นโคมไฟช้ันเลวมาก (very bad) และโคมไฟช้ันเลว (bad) (นาไปสู่การเกิดแสงท่ีพวยพุ่งขึ้นบน ท้องฟา้ ทาให้เกิดแสงเรืองบนท้องฟ้า) ในขณะเดียวกันโคมไปท่ีมีการติดต้ังโล่ ไฟบางส่วน (partially shielded) ถือเป็นโคมไปชั้นดี (better) และโคมไฟท่ีมี การติดต้ังโล่ไฟเต็มส่วน (fully shielded) ถือเป็นโคมไฟชั้นดีเยี่ยม (best) (ป้องกันการเกิดแสงท่ีพวยพุ่งข้ึนบนท้องฟ้า ไม่ทาให้เกิดแสงเรืองบน ทอ้ งฟา้ ) อา้ งองิ : http://www.science.smith.edu/~jlowenth/lightpollution/lightpollution.html

คมู่ อื จดั การมลภาวะทางแสง ฉบบั ประชาชน | 47 7. เลอื กใชผ้ ลติ ภัณฑ์หลอดไฟท่ีประหยัดพลงั งานและเป็นมติ รต่อ สิ่งแวดลอ้ ม รูปท่ี 28: หลอดไฟ Miracle LED ผลิตภณั ฑ์ยคุ ใหม่ทเ่ี ป็นมติ ร ต่อเตา่ ทะเล (Sea-Turtle Friendly) และไมก่ ่อมลภาวะทาง แสง (None of Light Pollution) อ้างอิง: https://www.amazon.com/MiracleLED-604587-2-Pack-Light-Amber/dp/B07CMDKQND

48 | สานักงานการวิจยั แหง่ ชาติ (วช.)

ค่มู อื จดั การมลภาวะทางแสง ฉบบั ประชาชน | 49 สว่ นที่ 5 เหตรุ ำคำญจำกแสงประดษิ ฐ์ แสงสว่างที่ส่องเล็ดลอดเข้าไปยังอาคารหรือเคหสถานของผู้อื่นอาจ รบกวนการนอนหลับหรือพกั ผอ่ นในเวลากลางคืนทำให้นอนหลับไม่สนิทหรือ พักผ่อนได้ไม่เพียงพอ กล่าวอีกนัยหนึ่งแสงรุกล้ำเข้าไปยังที่อยู่อาศัย อาคาร หรอื เคหสถานของบุคคลอ่ืนถือเปน็ เหตอุ ันก่อใหเ้ กดิ ความเดอื ดร้อนรำคาญแก่ บุคคลอื่นที่อาศัยอยู่บริเวณใกล้เคียง จนเป็นอันตรายต่อสุขภาพหรือทำให้ เสือ่ มสุขภาพของบุคคลอ่ืนได้ น้ันกค็ ือเหตรุ ำคาญจากแสงประดิษฐ์ (Artificial Light Nuisance) หากแสงสว่างส่องเล็ดลอดเข้าไปยังบริเวณอาคารหรือเคหสถานของ ผู้อื่นติดต่อกันเป็นระยะเวลาติดต่อกันพอสมควร จนทำให้เสียสุขภาพและ อยู่อย่างไมเ่ ป็นสุขเพราะแสงสว่างส่องเล็ดลอดเข้ามาแล้ว ถือวา่ เป็นการทำให้

50 | สานักงานการวจิ ยั แห่งชาติ (วช.) เกิดความเสียหายแก่อนามัย เป็นการใช้สิทธิเกินส่วนประการหนึ่ง (ประมวล กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 421) แน่นอนทุกคนมีสิทธิที่จะใช้งานแสงสว่างในบริเวณอาคารหรือ เคหสถานของตนเองได้ แตก่ ารใชส้ ิทธิดังกล่าวต้องไม่ไปกระทบสิทธขิ องผ้อู ่นื ถา้ ไปกระทบสิทธิของผ้อู ่ืน โดยเฉพาะสทิ ธทิ อี่ าคารหรือเคหสถานของตนอย่าง ปกตสิ ุข ก็ถือวา่ เป็นการกระทำที่มิชอบด้วยกฎหมายทันที การใช้สิทธิซ่ึงมีแต่ จะเกิดความเสียหายแก่ผู้อื่น แสงสว่างส่องเล็ดลอดเข้าไปยังบริเวณอาคาร หรือเคหสถานของผู้อื่นอาจต้องจ่ายค่าเสียหายให้แก่เพื่อนบ้านที่ได้รับความ เสียหาย นอกจากนี้บุคคลใดใช้สิทธิที่จะใช้งานแสงสว่างในบริเวณอาคารหรือ เคหสถานของตนเอง จนเป็นเหตุให้เจ้าของอสังหาริมทรัพย์รายหนึ่งรายใด ได้รับความเดือดร้อนรำคาญเกินที่ควรคิดหรือคาดหมายได้ว่าจะเป็นไป ตามปกติและเหตุอันควรในเมื่อเอาสภาพและตำแหน่งที่อยู่แห่งอาคารหรือ เคหสถานนั้นมาคำนึงประกอบแล้ว เจ้าของอสังหาริมทรัพย์มีสิทธิจะ ปฏิบตั ิการเพอ่ื ยังความเดือดร้อนรำคาญจากแสงสว่างท่ีส่องเลด็ ลอดเข้านั้นให้ สิ้นไป โดยไม่ลบลา้ งสิทธิท่ีจะเรียกเอาค่าทดแทน (ประมวลกฎหมายแพ่งและ พาณชิ ย์ มาตรา 1337) อีกประการหนึ่งหากเกิดเหตุรำคาญจากแสงสว่างส่องเล็ดลอดเข้าไป ยังบริเวณอาคารหรือเคหสถานของผู้อื่น (เหตุรำคาญจากแสงประดิษฐ์) ประชาชนผู้ประสบเหตุรำคาญดังกล่าวมีสิทธิที่จะเสนอข้อร้องเรียนต่อเจ้า

ค่มู อื จดั การมลภาวะทางแสง ฉบบั ประชาชน | 51 พนักงานท้องถิ่น เจ้าพนักงานสาธารณสุขหรือผู้ได้รับการแต่งตั้งจากเจ้า พนักงานท้องถิ่น เพื่อให้เจ้าพนักงานท้องถิ่น เจ้าพนักงานสาธารณสุขหรือผู้ ได้รับการแต่งตั้งจากเจ้าพนักงานท้องถิ่นจัดการข้อร้องเรียนและปฏิบัติการ ระงบั ยบั ย้งั เหตุรำคาญดังกล่าว อันเปน็ ไปตามพระราชบญั ญัติการสาธารณสุข พ.ศ.2535 เพราะหากมีกรณีที่มีความเดือดร้อนรำคาญแก่ผู้ที่ต้องประสบกับ เหตุจากแสงส่องเล็ดลอดเข้ามารบกวนการใช้ชีวิตอย่างปกติสุขหรือรบกวนผู้ อยู่อาศัยในบริเวณใกล้เคียงหรอื ให้ถือว่าเป็นเหตุรำคาญจากแสงประดิษฐ์ ซึ่ง รวมถึงการกระทำใดๆ อันเป็นเหตุให้การใช้งานแสงสว่างภายนอกอาคารเป็น เหตใุ ห้เส่ือมหรอื อาจเปน็ อันตรายตอ่ สุขภาพ เจ้าพนักงานท้องถิ่น เจ้าพนักงานสาธารณสุขหรือผู้ได้รับการแต่งต้ัง จากเจ้าพนักงานท้องถิ่นที่รับข้อร้องเรียนจากผู้ประสบเหตุรำคาญจากแสง ประดิษฐเ์ อาไว้แล้ว มอี ำนาจสอบสวนข้อเท็จจริงเหตุรำคาญจากแสงประดิษฐ์ โดยมีหนา้ ทร่ี วบรวมพยานหลักฐาน ทงั้ ที่เป็นพยานบุคคล พยานเอกสาร และ พยานวัตถุ ตลอดจนรวบรวมผลจากการตรวจวิเคราะห์การใช้งานแสงสว่าง ของเพื่อนบ้านที่ก่อความเดือดร้อนรำคาญจากการใช้งานแสงประดิษฐ์ เพื่อรับทราบข้อเท็จจริงเหตุร้องเรียนจากผู้ประสบเหตุรำคาญและสามารถ พิสูจน์ความจริงของเหตุดังกล่าว พร้อมกับรับทราบที่มา สภาพปัญหา ความสำคัญของปัญหา และผลกระทบต่อปัจเจกชนและชุมชน โดย เจ้าพนักงานท้องถิ่น เจ้าพนักงานสาธารณสุขหรือผู้ได้รับการแต่งตั้งจาก เจ้าพนักงานท้องถิ่นต้องตรวจวิเคราะห์วัดระดับแสงสว่างและคุณภาพความ มืดมิดตามธรรมชาติ (วินิจฉัยเหตุรำคาญ) ที่เหมาะสมกับการนอนหลับ

52 | สานักงานการวจิ ยั แห่งชาติ (วช.) พักผ่อนหรือเหมาะสมกับการดำรงชีวิตอย่างปกติสุข (พระราชบัญญัติการ สาธารณสุข พ.ศ.2535) ท้ายท่ีสดุ เจ้าพนักงานทอ้ งถน่ิ เจา้ พนกั งานสาธารณสขุ หรือผไู้ ด้รบั การ แต่งตั้งจากเจ้าพนักงานท้องถิ่นก็จะใช้ปฏิบัติการและใช้อำนาจระงับเหตุ รำคาญด้วยการออกคำแนะนำใหแ้ กไ้ ขเหตุรำคาญจากแสงประดิษฐ์ ซึง่ ถ้าผกู้ ่อ เหตุรำคาญดังกล่าวไม่ยอมดำเนินการแก้ไขเหตุรำคาญดังกล่าว ก็ต้องออก คำสั่งทางปกครองและแจ้งสิทธิอุทธรณ์คำสั่งทางปกครองให้กับผู้ก่อเหตุ รำคาญดังกล่าว หากไม่ผู้ก่อเหตุรำคาญจากแสงประดิษฐ์ไม่ยอมปฏิบัติตาม คำสั่งทางปกครองหรือยังไม่ได้ปรับแก้ไขแหล่งกำเนิดแสงในลักษณะที่ระงับ ยับยั้งการก่อเหตุรำคาญจากแสงประดิษฐ์ เจ้าพนักงานที่เกี่ยวข้องอาจใช้ อำนาจเปรยี บเทียบปรับและดำเนินคดีต่อไป (พระราชบัญญตั ิการสาธารณสุข พ.ศ.2535)

คู่มอื จดั การมลภาวะทางแสง ฉบบั ประชาชน | 53 สว่ นท่ี 6 การใชแ้ อปพลิเคชนั รายงานแผนทคี่ ณุ ภาพความมดื มดิ ตามธรรมชาตบิ นทอ้ งฟ้าและรายงานสถานการณเ์ ฝ้าระวงั พื้นทเี่ สยี่ งจากมลภาวะทางแสง เมื่อทราบปัญหาที่นานาชาติแสงความวิตกเกี่ยวกับผลกระทบจาก มลภาวะทางแสงแล้ว โดยเฉพาะปัญหาแสงเรืองบนท้องฟ้าในหลายมหานคร ใหญ่หรือเมืองชั้นนำทั่วทุกมุมโลก ส่งผลให้ผู้พัฒนาแอปพลิเคชันได้คิดค้น พัฒนาแอปพลิเคชันให้ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับมลภาวะทางแสง พร้อมกับ พฒั นาแอปพลเิ คชันบอกความหนาแน่นการใช้งานแสงสวา่ งภายนอกอาคารใน ชุมชนเมืองและบริเวณพื้นที่ต่างๆ ทั่วโลก แอปพลิเคชันจะประเมิน สถานการณแ์ สงเรืองบนท้องฟา้ ว่าเป็นอย่างไรบ้าง จดั อนั ดบั ความเข้มข้นและ เสี่ยงภัยจุดต่างๆ ที่เกิดสภาวะแสงเรืองบนท้องฟ้า ผู้ใช้งานอาจปกั หมุดหมาย ว่าประเทศของตนเผชิญสถานการณแ์ สงเรืองบนท้องฟ้าอยา่ งน่ากังวลหรือไม่ เพราะหากบรเิ วณใดมีแสงเรืองบนทอ้ งฟา้ ในระดบั สงู แลว้ ก็อาจเกดิ ความเสี่ยง

54 | สานักงานการวิจยั แหง่ ชาติ (วช.) ต่อประชาชนทจ่ี ะประสบอันตรายตอ่ สขุ ภาพอนามยั และนักดาราศาสตร์ก็ควร หลกี เล่ียงไปศึกษาวิเคราะหด์ วงดาวและปรากฏการณท์ างธรรมชาติบนท้องฟ้า ในพน้ื ท่ชี านเมืองหรือชนบทแทน รปู ที่ 30: แอปพลเิ คชัน Light Pollution Map – Dark Sky 4.1.1 Apk pro พฒั นาโดย Dunbar Technology, LLC อา้ งอิง: https://dlandroid.com/light-pollution-map-dark-sky-apk/

ค่มู ือจดั การมลภาวะทางแสง ฉบบั ประชาชน | 55 รปู ท่ี 31-32-33: แอปพลิเคชนั Light Pollution Map – Dark Sky 4 . 1 . 1 Apk pro ใ ห้ บ ริ ก า รข้ อ มู ล แ ผ น ท่ี มลภาวะทางแสง (Light Pollution Map ห รื อ LPM) ท า ใ ห้ ป ร ะ เ มิ น สถานการณ์แสงเรืองบนท้องฟ้า ของประเทศต่างๆ ได้ รวมไปถึง ข้ อ มู ล ด้ า น ด า ราศ า สต ร์ อื่ น ๆ ท่ี เกย่ี วข้อง อา้ งองิ : https://appadvice.com/app/light- pollution-map-dark- sky/1200379779

56 | สานักงานการวิจยั แหง่ ชาติ (วช.) รปู ท่ี 34-35: แอปพลเิ คชัน Loss of the Night พัฒนาโดยโครงการศึกษาวิจยั มลภาวะทางแสง \"Verlust der Nacht\" ของสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี ให้ข้อมูลมลภาวะทางแสงสาหรับนักดูดาว ทาให้ทราบวา่ พื้นที่ใดปลอด มลภาวะทางแสงสาหรับนักดูดาว อา้ งองิ : https://phys.org/news/2013-12-loss-night-app-pollution.html และ https://www.sciencelearn.org.nz/resources/2765- loss-of-the-night

บรรณานกุ รม Institution of Lighting Engineers. (2005). Guidance Notes for the Reduction of Obtrusive Light. Rugby: Institution of Lighting Engineers, pp. 1-4. Institution of Lighting Professionals. (2011). Guidance Notes for the Reduction of Obtrusive Light GN01:2011. Rugby: Institution of Lighting Professionals, 1-10. Lichfield District Council. (2018). Environmental Health Technical Planning Guidance: External Artificial Lighting. Lichfield District Council: Lichfield District Council, pp. 1-12. Morgan-Taylor, M.P. (2006). ‘Light Pollution and Nuisance: The Enforcement Guidance for Light as a Statutory Nuisance’, Journal of Planning & Environmental Law, August, pp. 1114-1127. Scottish Executive. (2007). Guidance Note: Controlling Light Pollution and Reducing Lighting Energy Consumption. Edinburgh: Scottish Executive, pp. 2-7. State of Utah's Rural Planning Group (2018). Guidance & Best Practices on Dark Sky Planning: An Introduction for Local Leaders. Salt Lake City, UT : State of Utah's Rural Planning Group, pp. 4-7.



คู่มอื จดั การมลภาวะทางแสง ฉบบั ประชาชน | 57 ประวตั ยิ อ่ ผเู้ ขยี น ชือ่ – ชอ่ื สกุล อาจารย์ ปีดเิ ทพ อยยู่ ืนยง วนั เดอื น ปเี กิด 14 สิงหาคม 2524 สถานทเี่ กิด กรุงเทพมหานคร สถานที่อยู่ปัจจุบัน 22 หมทู่ ่ี 1 ซอยลาดปลาเค้า 27 ถนนลาดปลาเค้า ตำบลจรเขบ้ วั เขตลาดพรา้ ว กรงุ เทพมหานคร รหสั ไปรษณยี ์ 10230 ตำแหน่งหนา้ ทีก่ ารงานปจั จุบนั พนักงานมหาวิทยาลยั สายวชิ าการ (ผู้ชว่ ยศาสตราจารย)์ สถานที่ทำงานปจั จบุ นั คณะนิติศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั เชียงใหม่ 239 ถนนหว้ ยแก้ว ตำบลสุเทพ อำเภอเมอื ง จงั หวัดเชยี งใหม่ ประวัตกิ ารศกึ ษา พ.ศ.2551 หลักสูตรรัฐประศาสตรมหาบัณฑิต สาขานโยบายสาธารณะ มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ฯ (ศาสตราจารย์ ดร.บุญทัน ดอกไธสง และผูช้ ว่ ยศาสตราจารย์ ดร.สอาด บรรเจิดฤทธ์ิ เป็นอาจารยท์ ่ปี รกึ ษา)