ความรู้เบื้องต้น เหตุรำคาญจากแสงประดิษฐ์ ฉบับประชาชน

¤ÇÒÁÃŒÙàºé×ͧµŒ¹ เหตุรำคาญจากแสงประดษิ ฐ์ ©ºÑº»ÃЪҪ¹ Í. »‚´àÔ ·¾ ÍÂÙ‹Â¹× Â§ ȹ٠ÂǏ Ô¨ÂÑ áÅоѲ¹Ò¡®ËÁÒ¤³Ð¹µÔ ÔÈÒʵÏ ÁËÒÇ·Ô ÂÒÅÑÂàªÕ§ãËÁ‹ ʹºÑ ʹعâ´ÂÊӹѡ§Ò¹¤³Ð¡ÃÃÁ¡ÒÃʧ‹ àÊÃÁÔ ÇÔ·ÂÒÈÒʵÏ ÇÔ¨ÂÑ áÅÐ¹ÇµÑ ¡ÃÃÁ (Ê¡ÊÇ.)



เหตุรําคาญจากแสงประดษิ ฐ์ ฉบบั ประชาชน I ก ความรพู้ นื้ ฐานเกีย่ วกบั เหตรุ ําคาญจากแสงประดษิ ฐ์ (Artificial Light Nuisance) ฉบบั ประชาชน โดย อ.ปดี เิ ทพ อยู่ยืนยง ศูนย์วิจยั และพฒั นากฎหมาย คณะนิตศิ าสตร์ มหาวิทยาลยั เชียงใหม่ สนบั สนุนโดยสํานกั งานคณะกรรมการส่งเสรมิ วิทยาศาสตร์ วิจยั และนวตั กรรม (สกสว.)

เหตุราํ คาญจากแสงประดษิ ฐ์ ฉบับประชาชน I ข ความร้พู ื้นฐานเกี่ยวกับเหตรุ ําคาญจากแสงประดษิ ฐ์ (Artificial Light Nuisance) ฉบบั ประชาชน อาจารย์ ปดี เิ ทพ อยู่ยืนยง พมิ พ์คร้งั ท่ี 1 เมษายน 2564 พมิ พ์ท่ี ศนู ย์วิจัยและพัฒนากฎหมาย คณะนติ ิศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยเชยี งใหม่ 239 ถนนหว้ ยแก้ว ตําบลสเุ ทพ อําเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ 50200 โทรศัพท:์ 053-942909-10 ตอ่ 0, 053-942927-29 โทรสาร: 053-942914 ออกแบบปก นางสาววัลย์นภัสร์ เจนร่วมจิต ภาพประกอบจาก freepik.com การจัดทาํ เอกสารน้ี ไดร้ ับการสนบั สนนุ จดั พมิ พเ์ ผยแพร่ตามโครงการวจิ ยั เรื่อง \"เหตรุ าํ คาญจากแสงประดิษฐแ์ ละกฎหมาย\" ทุนพัฒนาศักยภาพในการทาํ งานวิจยั ของอาจารย์รนุ่ ใหม่ ประจําปี 2561 (รอบท่ี 1) สํานักงานคณะกรรมการส่งเสริม วทิ ยาศาสตร์ วจิ ัยและนวัตกรรม (สกสว.)

เหตุรําคาญจากแสงประดษิ ฐ์ ฉบบั ประชาชน I ค คาํ นาํ ผู้เขียนเป็นบุคคลหนึ่งที่ได้รับทุนมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เพื่อพัฒนาบุคลากร สายวิชาการอาจารย์ (ผู้สอน) ระดับปริญญาเอก ประเภททุนสําหรับบุคคลภายนอก ตามความต้องการของมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ พ.ศ. 2556 ครั้นเมื่อผู้เขียนสําเร็จ การศึกษาในระดับปริญญาเอกเป็นที่เรียบร้อยแล้ว ผู้เขียนได้เดินทางกลับมาปฏิบัติ ราชการเป็นอาจารย์ประจําคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ผู้เขียนพบว่าปัญหา ด้านมลภาวะทางแสง (light pollution) และปัญหาด้านอื่น ๆ ที่ผลมาจากการเกิด มลภาวะทางแสง (consequences of light pollution) ในประเทศไทย อาจเป็น สาเหตุประการหนึ่งที่ก่อให้เกิดผลกระทบต่อ ชีวิต ร่างกาย อนามัยและทรัพย์สินของ ประชาชน ด้วยว่าภาวะที่มีแสงสว่างภายนอกอาคารในระดับที่เป็นเวลานานพอที่จะทํา ให้เกิดอันตรายต่อ มนุษย์ สัตว์ สิ่งแวดล้อมและระบบนิเวศ ล้วนแล้วแต่เกิดขึ้นจาก นํ้ามือของมนุษย์ที่ต้องการติดตั้งใช้งานไฟส่องสว่างหรือออกแบบแสงสว่างเพ่ือ ประโยชนใ์ นการใช้ชีวติ หรือการดําเนินกิจกรรมภายนอกอาคารในยามค่ําคนื ในส่วนของเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ (artificial light nuisance) ถือได้ ว่าเป็นปัญหาประการหนึ่งที่ผลมาจากการติดตั้งใช้งานไฟส่องสว่างภายนอกอาคารหรือ การออกแบบแสงสว่างภายนอกอาคารที่ไม่เหมาะสม จนทิศทางการส่องของแสงได้ส่อง รุกลํ้าเข้าไปยังอาคาร เคหะสถานหรือสิ่งปลูกสร้างของเพื่อนบ้านที่อยู่รั้วติดกันหรือ เพื่อนบ้านที่อยู่ละแวกใกล้เคียง ซึ่งการส่องของแสงสว่างในทํานองนี้ถือได้ว่าเป็นเหตุ หนึ่งเหตุใดอันอาจก่อให้เกิดความเดือดร้อนของเพื่อนบ้านรั้วติดกันหรือเพื่อนบ้านผู้ที่ อาศัยอยู่ในบริเวณใกล้เคียง ซึ่งมีสาเหตุมาจากการติดตั้งใช้งานไฟส่องสว่างภายนอก อาคารทไ่ี มเ่ หมาะสมหรอื การออกแบบแสงสว่างที่ไม่เป็นมิตรต่อสงิ่ แวดล้อม

เหตุราํ คาญจากแสงประดิษฐ์ ฉบับประชาชน I ง เพ่ือสร้างความตระหนักในปัญหาเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ในประเทศ ไทย ที่การดํารงอยู่ของปัญหาเช่นว่านี้อาจเกิดขึ้นควบคู่ไปกับความเจริญเติบโตด้าน เศรษฐกิจและสังคมที่มีความต้องการติดตั้งใช้งานไฟส่องสว่างหรือออกแบบแสงสว่าง ภายนอกอาคารที่มากขึ้น ผู้เขียนจึงได้จัดทําหนังสือ “ความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับเหตุรําคาญ จากแสงประดษิ ฐ์ (Artificial Light Nuisance) ฉบบั ประชาชน” ขน้ึ มา เพื่อม่งุ ให้ความรู้ เบื้องต้นและเสริมสร้างความเข้าใจพื้นฐานเกี่ยวกับเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ในระบบ กฎหมายไทย อีกทั้งยังเป็นการตอบสนองต่อความประสงค์ของผู้ให้ทุนพัฒนาศักยภาพ ในการทํางานวิจัยของอาจารย์รุ่นใหม่ ประจําปี 2561 (รอบที่ 1) สํานักงาน คณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.) ท่ีให้งานวิจัยสําเร็จบน เส้นทางสามารถนําไปสู่การพัฒนางานวิจัยไปสร้างนวัตกรรมทางกฎหมายด้านอื่น ๆ ท่ี สามารถตอบสนองปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมและผังเมืองที่สังคมไทยกําลังเผชิญอยู่ใน ปัจจุบัน ในขณะเดียวกันหนังสือเล่มนี้ก็ให้ข้อแนะนําเบื้องต้นแก่ประชาชนทั่วไป ภาค ธุรกิจและภาคอุตสาหกรรมให้สามารถใช้งานไฟส่องสว่างหรือออกแบบแสงสว่าง ภายนอกอาคารได้ โดยในลักษณะที่ไม่สร้างความเดือดร้อนรําคาญให้กับเพื่อนบ้านหรือ กลุ่มคนทอ่ี าศยั อยใู่ นละแวกใกล้เคยี ง หนังสือ “ความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ (Artificial Light Nuisance) ฉบับประชาชน” พยายามชี้ให้เห็นถึงปัญหาของเหตุรําคาญจากแสง ประดิษฐ์ จากการทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวข้อง พร้อมกับนําเสนอมุมมองเหตุรําคาญ จากแสงประดิษฐ์ผ่านการศึกษาวิเคราะห์กฎหมายที่เกี่ยวข้อง โดยหนังสือเล่มนี้แบ่งได้ เป็น 5 ส่วนด้วยกัน ได้แก่ ส่วนที่ 1 นิยามความหมายของเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ ส่วนที่ 2 ผลกระทบของเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ ส่วนที่ 3 การจัดการเหตุรําคาญ จากแสงประดิษฐ์ ส่วนที่ 4 แนวทางการป้องกันเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ และส่วนที่

เหตรุ าํ คาญจากแสงประดิษฐ์ ฉบับประชาชน I จ 5 แนวทางการเอาวิธีการระงับข้อพิพาททางเลือกมาใช้กับข้อพิพาทจากเหตุรําคาญจาก แสงประดิษฐ์ ผู้เขียนหวังเป็นอย่างยิ่งว่าหนังสือ หนังสือ “ความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับเหตุ รําคาญจากแสงประดิษฐ์ (Artificial Light Nuisance) ฉบับประชาชน” จะเป็น ประโยชน์ต่อประชาชนทั่วไป ภาคธุรกิจและภาคอุตสาหกรรม ที่มีความสนใจในประเด็น ด้านกฎหมายสิ่งแวดล้อมและผังเมือง หากหนังสือเล่มนี้จะมีคุณงามความดีใด ๆ ก็ขอ มอบให้บิดามารดา ได้แก่ รองศาสตราจารย์วิวัฒน์ชัย อยู่ยืนยง และอาจารย์ สัตวแพทย์ หญิงวิมล อยู่ยืนยง รวมไปถึงผู้มีคุณูปการต่อผู้เขียนในด้านการศึกษาวิจัยเหตุรําคาญ จากแสงประดิษฐ์ต่อผู้เขียน นั้นก็คือ รองศาสตราจารย์ Martin Morgan-Taylor, FRAS และอาจารย์ Bob Mizon, MBE, FRAS อาจารย์ ปดี เิ ทพ อยยู่ นื ยง

เหตรุ ําคาญจากแสงประดิษฐ์ ฉบบั ประชาชน I ฉ สารบัญ รายนามผู้มคี ณุ ูปการต่อผู้เขยี นด้านวชิ าการเหตรุ ําคาญจากแสงประดิษฐ์ หนา้ สว่ นที่ 1 นิยามความหมายของเหตรุ าํ คาญจากแสงประดษิ ฐ์ ส่วนที่ 2 สาเหตแุ ละผลกระทบของเหตรุ าํ คาญจากแสงประดษิ ฐ์ ช สว่ นที่ 3 การจดั การเหตรุ ําคาญจากแสงประดษิ ฐ์ 1 สว่ นที่ 4 แนวทางการปอ้ งกนั เหตุรําคาญจากแสงประดษิ ฐ์ 8 บรรณานุกรม 13 ภาคผนวก 24 ประวัติย่อผู้เขียน 29 30 38

เหตรุ าํ คาญจากแสงประดิษฐ์ ฉบบั ประชาชน I ช ผ้มู คี ณุ ูปการต่อผูเ้ ขยี นในด้านการศึกษาวิจยั เหตรุ าํ คาญจากแสงประดษิ ฐ์ อาจารย์ บอ๊ บ ไมสนั Bob Mizon, MBE, FRAS (Flamsteed Astronomy Society, 2005) รองศาสตราจารย์ มารต์ ิน มอร์แกน-เทยเ์ ลอร์ Assoc. Prof. Martin Morgan-Taylor, LLB, LLM, FRAS (Statutory Nuisance Solutions, 2018)

เหตุราํ คาญจากแสงประดษิ ฐ์ ฉบบั ประชาชน I ซ

เหตุราํ คาญจากแสงประดิษฐ์ ฉบบั ประชาชน I 1 สว่ นท่ี 1 นยิ ามความหมายของเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ การใช้งานแสงสว่างภายนอกอาคาร (outdoor lighting) ได้กลายมาเป็น ปัจจยั สาํ คญั ท่ีทาํ ให้มนษุ ยส์ ามารถประกอบกจิ กรรมต่าง ๆ ภายนอกอาคารในยามค่าํ คืน ได้อย่างสะดวก แสงสว่างภายนอกอาคารที่ส่องตกกระทบไปยังอาคาร เคหะสถาน สิ่ง ปลูกสร้าง ถนนหนทางและสิ่งต่าง ๆ ในเวลากลางคืน ย่อมเอื้อประโยชน์ต่อการมองเห็น ของมนุษย์ในยามคํ่าคืน ทั้งนี้โดยปกติทั่วไปมนุษย์ทุกคนย่อมมีสิทธิและเสรีภาพในการ ใช้งานแสงสว่างภายนอกอาคารเพื่อตอบสนองความต้องการของตนเองและออกแบบ แสงสว่างภายนอกอาคารให้สอดรับกับประโยชน์ใช้สอยของอาคารและภูมิทัศน์ของส่ิง ปลูกสร้าง ตราบเท่าที่ไม่ขัดต่อกฎหมาย การทํากิจกรรมทางเศรษฐกิจที่ต้องการใช้งาน แสงสว่างภายนอกอาคารในยามคํ่าคืนและการใช้สอยถนนหนทาง อาคาร เคหะสถาน หรือสิ่งปลูกสร้างในเวลากลางคืนด้วยการเปิดใช้งานไฟส่องสว่างภายนอกอาคาร ดังนั้น ไม่มีกฎหมายบัญญัติว่าการติดตั้งใช้งานไฟส่องสว่างหรือการออกแบบแสงสว่างภายนอก อาคารถือเป็นความผิดแต่อย่างใด ทุกคนจึงมีสิทธิเสรีภาพในการติดตั้งใช้งานไฟส่อง สว่างหรือออกแบบแสงสว่างได้ตามใจปรารถนา อย่างไรก็ตามการติดตั้งใช้งานไฟส่องสว่าง (outdoor lighting installations) หรือการออกแบบแสงสว่าง (outdoor lighting design) ที่ไป เปลี่ยนแปลงสภาวะแวดล้อมในยามคํ่าคืน ไม่ว่าจะเป็นการเปลี่ยนแปลงสภาพความ มืดมิดตามธรรชาติในยามคํ่าคืนที่จะเป็นต่อการนอนหลับพักผ่อนของเพื่อนบ้านร้ัว ติดกันหรือการเปลี่ยนแปลงสภาพในลักษณะที่ให้พื้นที่หนึ่งพื้นที่ใดเต็มไปด้วยความ

ปีดิเทพ อยยู่ ืนยง I 2 สว่างไสวแวดล้อมบริเวณดังกล่าวในเวลากลางคืน อันจะส่งผลโดยตรงหรือผลทางอ้อม ให้เกิดอันตรายต่อร่างกาย อนามัย ทรัพย์สินหรือสิทธิอย่างหนึ่งอย่างใดของบุคคลผู้ท่ี อาศัยอย่ใู นละแวกใกลเ้ คยี ง เมื่อเพื่อนบ้านหรือผู้อาศัยอยู่ในละแวกใกล้เคียงได้รับความทุกขเวทนาหรือ อยู่ไม่เป็นสุขอันเนื่องมาจากการติดตั้งใช้งานไฟส่องสว่างหรือการออกแบบแสงสว่าง ที่ ก่อให้เกิดแหล่งกําเนิดแสงประดิษฐ์ที่ให้ความสว่าง (brightness) หรือที่ให้ทิศทางการ ส่องของแสง (directions) อันอาจก่อให้เกิดความเดือดร้อน แก่ผู้อยู่อาศัยบริเวณ ใกล้เคียง หรือผู้ต้องประสบกับเหตุนั้น เช่นว่านี้ความสว่างหรือทิศทางการส่องของแสง จึงถือเป็นเหตุรําคาญ (nuisance) อันอาจก่อให้เกิดความเดือดร้อนแก่เพื่อนบ้านรั้ว ติดกันหรือผู้อยู่อาศัยบริเวณละแวกใกล้เคียง ที่ประสบกับเหตุรําคาญจากการติดตั้งใช้ งานไฟส่องสว่างที่ไม่เหมาะสมหรือการออกแบบแสงสว่างที่ไม่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม นั้น ในปัจจุบันเหตุรําคาญที่เกิดขึ้นจากการติดตั้งใช้งานไฟส่องสว่างภายนอกอาคาร หรือการออกแบบแสงสว่างในลักษณะที่ก่อให้เกิดสภาวะแวดล้อมในเวลากลางคืน บางอย่างที่มีการเปลี่ยนแปลง อันเป็นผลโดยตรงให้เกิดอันตรายต่อชีวิต ร่างกาย อนามัยและทรัพย์สินของเพื่อนบ้านที่อาศัยอยู่รั้วติดกันหรือเพื่อนบ้านที่อยู่ละแวก ใกลเ้ คยี งกับแหล่งกาํ เนิดแสงประดษิ ฐ์ดังกล่าว อันที่จริงเหตุรําคาญทั่วไปที่ผู้คนในสังคมอาจเผชิญได้อาจเป็นเหตุหน่ึงเหตุ ใดที่ก่อให้เกิดความเสื่อม หรืออาจเป็นอันตรายต่อสุขภาพ แล้วเหตุดังกล่าวเกิดขึ้นจาก การกระทําอย่างหนึ่งอย่างใดในทํานองที่สร้างความทุกข์ร้อนให้กับบุคคลอื่น ทําให้ บุคคลอื่นไม่อาจใช้ชีวิตอยู่ได้อย่างปกติสุขหรือต้องอยู่ท่ามกลางภาวะที่อาจก่อความ เสี่ยงต่อสุขภาพอนามัย เช่น แหล่งนํ้า ทางระบายนํ้า ที่อาบนํ้า ส้วม หรือที่ใส่มูล หรือ เถ้า หรือสถานที่อื่นใด ซึ่งอยู่ในทําเลที่ไม่เหมาะสม สกปรก มีการสะสม หรือหมักหมม สิ่งของ รวมทั้งการกระทําใด ๆ อันเป็นเหตุให้เกิดกลิ่น แสง รังสี ความร้อน ความ สั่นสะเทือน ฝุ่นละออง เขม่า หรือกรณีอื่นใดจนเป็นเหตุให้เสื่อมหรืออาจเป็นอันตราย

เหตรุ ําคาญจากแสงประดษิ ฐ์ ฉบบั ประชาชน I 3 ต่อสุขภาพ ซึ่งแสงที่มนุษย์ได้ประดิษฐ์คิดค้นขึ้นมา (man-made light) เช่น ไฟถนน และไฟรักษาความปลอดภัยกลางแจ้ง ล้วนแล้วแต่เป็นแสงประดิษฐ์ (artificial light) ท่ี ให้ความสว่างไสวในเวลากลางคืนที่จําเป็นต่อการทํากิจกรรมของมนุษย์ในยามคํ่าคืน แต่ แสงที่มนุษย์ได้ประดิษฐ์คิดค้นขึ้นมานั้นอาจเป็นเหตุให้เกิดความสว่างของแสงหรือทิศ ทางการส่องของแสง จนเป็นเหตุให้เสื่อมหรืออาจเป็นอันตรายต่อสุขภาพของเพื่อนบ้าน รั้วตดิ กันหรอื ผู้อยอู่ าศยั บริเวณใกลเ้ คยี ง พระราชบัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ.2535 ได้วางหลักเกณฑ์เกี่ยวกับเหตุ รําคาญเอาไว้ในมาตรา 25 ที่ว่า \"ในกรณีที่มีเหตุอันอาจก่อให้เกิดความเดือดร้อน แก่ผู้ อยู่อาศัยบริเวณใกล้เคียง หรือผู้ต้องประสบกับเหตุนั้น ดังต่อไปนี้ ให้ถือว่า เป็นเหตุ รําคาญ ………… มาตรา 25 ….(4) การกระทําใด ๆ อันเป็นเหตุให้เกิดกลิ่น แสง รังสี เสียง ความร้อน สิ่งมีพิษ ความสั่นสะเทือน ฝุ่นละออง เขม่า เถ้า หรือกรณีอื่นใด จนเป็นเหตุ ให้เสือ่ ม หรอื อาจเปน็ อันตรายตอ่ สขุ ภาพ หากพิจารณาตามมาตรา 25 แหง่ พระราชบญั ญัตกิ ารสาธารณสขุ พ.ศ.2535 การกระทําใด ๆ อันเป็นเหตุให้เกิดแสงจนเป็นเหตุให้เสื่อมหรืออาจเป็นอันตรายต่อ สขุ ภาพ ยอ่ มถอื วา่ เปน็ เหตุรําคาญตามพระราชบัญญตั ฉิ บบั น้ี ดังนั้นเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ (artificial light nuisance) จึงหมายถึง ความสว่างของแสงและทิศทางของแสงจากแหล่งกําเนิดที่มนุษย์ได้สร้างขึ้น เช่น หลอด ไฟ้ฟ้า โคมไฟ ที่ก่อให้เกิดความสว่างที่มากจนเกินไป (excessive brightness) หรือแสง ส่องรุกลํ้า (intrusive light) โดยประการที่น่าจะก่อให้เกิดความเดือดร้อนรําคาญต่อ เพื่อนบ้านรั้วติดกันหรือเพื่อนบ้านที่อยู่ละแวกใกล้เคียง การกระทําให้เกิดแสงสว่างที่ มากจนเกินไป อาทิ แสงจ้า (glare) หรือแสงที่ส่องรุกลํ้าเข้าไปยังที่พักอาศัย อาคาร

ปดี เิ ทพ อย่ยู นื ยง I 4 เคหะสถานหรือพื้นที่ที่ไม่ต้องการแสงสว่างของเพื่อนบ้าน จนเป็นเหตุให้เกิดความเสื่อม หรอื เปน็ อันตรายต่อร่างกาย อนามัยและทรพั ย์สินของเพ่อื นบา้ น อย่างไรก็ดีหากท้องถิ่นเจ้าพนักงานท้องถิ่นหรือเจ้าพนักงานสาธารณสุข ผู้รับผิดชอบการปฏิบัติงานในพื้นที่อาจใช้ดุลพินิจวินิจฉัยหรือให้ความเห็นว่าการใช้งาน แสงสว่างภายนอกอาคารอาจเป็นเหตุให้เสื่อมหรืออาจเป็นอันตรายต่อสุขภาพของเพื่อน บ้านรั้วติดกันหรือเพื่อนบ้านละแวกใกล้เคียง (บ้านเรือนใกล้เคียง) ได้ โดยเฉพาะการอยู่ อย่างปกติสุขในเวลากลางคืนที่ต้องการความมืดสําหรับพักผ่อนภายในอาคาร เคหะ สถานหรือสิ่งปลูกสร้างของเพื่อนบ้านรั้วติดกันหรือเพื่อนบ้านละแวกใกล้เคียง หาก เพื่อนบ้านไม่อาจนอนหลับพักผ่อนได้ตามปกติโดยมีแสงส่องรุกลํ้าเข้ามาภายในอาคาร เคหะสถานหรือพื้นที่ส่วนตัวของเพื่อนบ้านแล้ว เหตุที่เกิดขึ้นก็ย่อมกลายเป็นเหตุรําคาญ ตามมาตรา 25 แหง่ พระราชบญั ญตั กิ ารสาธารณสขุ พ.ศ.2535 อนึ่งหากท้องถิ่นใดเผชิญกับสถานการณ์ที่เขตพื้นที่ชุมชนเมืองมีการติดตั้งใช้ งานไฟส่องสว่างภายนอกอาคารเป็นจํานวนมาก จนเกิดเกิดแสงจนอาจเป็นเหตุให้เสื่อม หรืออาจเป็นอันตรายต่อสุขภาพ แล้วเหตุดังกล่าวอาจอยู่ในชุมชนหนึ่งชุมชนใดหรือ พื้นที่หนึ่งพื้นที่ใดที่มีการติดตั้งใช้งานไฟส่องสว่างภายนอกอาคารเป็นจํานวนมากหรือมี การใช้งานแสงสวา่ งภายนอกอาคารอย่างหนาแน่น ท้องถิ่นอาจอาศัยอํานาจมาตรา 28/1 แห่งพระราชบัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ.2535 แก้ไขเพิ่มเติมโดยพระราชบัญญัติการสาธารณสุข (ฉบับที่ 3) พ.ศ.2560 ประกอบข้อ 4 แห่งประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง หลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไข การประกาศพื้นที่ควบคุมเหตุรําคาญ พ.ศ. 2561 กําหนดพื้นที่ควบคุมเหตุรําคาญจาก แสงประดิษฐ์ ที่กําหนดบริบทอันเป็นขอบเขตของเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ พร้อม กับขยายความหรืออธิบายความให้ชัดเจนว่าการกระทําอย่างหนึ่งอย่างใดให้ถือเป็นเหตุ รําคาญจากแสงประดิษฐ์ที่ส่งผลต่อสุขภาอนามัย รวมทั้งอาจกําหนดหลักเกณฑ์ วิธีการ

เหตุรําคาญจากแสงประดษิ ฐ์ ฉบบั ประชาชน I 5 และเงื่อนไขการป้องกันและระงับเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ควบคู่ไปด้วย เช่น ข้อ ห้ามกระทําการที่จะก่อหรือก่อให้เกิดเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ (ดังจะกล่าวถึงใน ส่วนต่อไป) รวมทั้งอาจกําหนดโทษทางอาญา เช่น จําคุกหรือปรับ หรือทั้งจําทั้งปรับ ตามมาตรา 74 แห่งพระราชบัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ. 2535 ซึ่งแก้ไขเพิ่มเติมโดย พระราชบญั ญัตกิ ารสาธารณสขุ (ฉบบั ท่ี 3) พ.ศ.2560 รูปที่ 1: การส่องรุกลํ้าแสง (Light Trespass) สามารถสร้างความเดือดร้อนรําคาญ ให้กับเพื่อนบ้าน (ซ้ายมือของรูป) แต่การติดตั้งใช้งานไฟส่องสว่างหรือการออกแบบแสง สว่างให้แสงตกกระทบไปยังบริเวณพื้นที่ที่ต้องการใช้งานแสงสว่าง (Light where needed) ย่อมไม่เพียงเป็นประโยชน์ต่อการใช้สอยพื้นที่ภายนอกอาคารในเวลา กลางคืนของตนเองแล้ว ยังไม่ก่อให้เกิดความเดือดร้อนรําคาญต่อเพื่อนบ้านอีกด้วย (ขวามอื ของรปู ) อา้ งอิง: https://ivinsnightsky.org/when-you-have-a-problem-with-your-neighbors-lighting/

ปดี เิ ทพ อยู่ยนื ยง I 6 รูปที่ 2: การปล่อยให้แสงส่องรุกลํ้าเข้าไปยังอาคาร เคหะสถานหรือสิ่งปลูกสร้างของ เพื่อนบ้าน อาจเป็นสาเหตุให้เพื่อนบ้านไม่สามารถอยู่ได้อย่างปกติสุขในยามคํ่าคืน (รูป 2.1 รูปบน) การปรับมุมไฟส่องสว่างภายนอกอาคาร (changing the angle of the light) ให้แสงตกกระทบยังพื้นที่ที่ต้องการความสว่าง (area to be lit) ย่อมลดโอกาสท่ี จะเกดิ เหตรุ าํ คาญจากแสงประดษิ ฐไ์ ด้ (รปู 2.2 รูปลา่ ง) อ้างอิง: https://cescos.fau.edu/observatory/lightpol-security.html

เหตุราํ คาญจากแสงประดษิ ฐ์ ฉบบั ประชาชน I 7

ปดี ิเทพ อยู่ยนื ยง I 8 สว่ นท่ี 2 สาเหตแุ ละผลกระทบของเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ เหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ไม่เพียงเป็นปัญหาที่กระทบต่อสุขภาพอนามัย ของประชาชนเท่านั้น ในขณะเดียวกันก็เป็นปัญหาสิ่งแวดล้อมที่อาจมีกระทบต่อระบบ นิเวศและสิ่งแวดล้อมในเวลากลางคืนของชุมชนอีกด้วย ซึ่งคนส่วนใหญ่อาจจะคุ้นเคย กับคําว่าเหตุรําคาญแต่อาจไม่ทราบสาเหตุหรือไม่ทราบรายละเอียดที่ชัดเจนว่าเหตุ รําคาญจากแสงประดิษฐ์อาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพอนามัยของประชาชนได้อย่างไร และมีปัญหาต่อคุณภาพชีวิตของเพื่อนบ้านผู้เผชิญกับเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ใน ดา้ นใดบ้าง แท้ที่จริงแล้วแหล่งกําเนิดความสว่างและทิศทางการส่องของแสงย่อมเกิด จากแหล่งกําเนิดแสงสว่างที่มนุษย์ได้สร้างหรือออกแบบขึ้นมา ไม่ว่าจะเป็นไฟถนน (street lights) ไฟรักษาความปลอดภัย (security light) และไฟจากป้ายโฆษณาขนาด ใหญ่ (billboard) ไฟติดตั้งในสถานประกอบพาณิชยกรรมและอุตสาหกรรม (commercial and industrial lights) แต่การเกิดปัญหาเหตุรําคายจากแสงประดิษฐ์ เกิดจากติดตั้งใช้งานไฟส่องสว่างภายนอกอาคารที่ไม่เหมาะสมหรือการออกแบบแสง สว่างภายนอกอาคารที่ไม่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ในลักษณะที่ไฟส่องสว่างส่องลอดเข้า ไปยังหน้าต่างของเพื่อนบ้าน (light shining into neighbors’ windows) จนทําให้ เพื่อนบ้านไม่สามารถอยู่ได้โดยปกติสุขหรือในทํานองที่ไฟส่องสว่างให้แสงจ้าจนทําให้ เพ่ือนบ้านระคายเคืองตา (glare that causes neighbours’ visual discomfort) รวมทั้งความสว่างที่มากจนเกินไปที่ปรากฎอยู่ในสถานที่หนึ่งที่ใด (excessive brightness of light presence) เช่น การแสดงแสง (light shows) หรือแสงสว่างจาก สนามกีฬา (light from sports stadiums) ปัจจัยเหล่านี้ล้วนแล้วแต่เป็นสาเหตุของ

เหตุราํ คาญจากแสงประดษิ ฐ์ ฉบบั ประชาชน I 9 การเกิดเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ ซึ่งมีผลต่อสุขภาพของเพื่อนบ้านหรือผู้อยู่อาศัย ละแวกใกลเ้ คยี งโดยตรง นอกจากนี้เหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ยังมีสาเหตุหลักจากการติดตั้งใช้งาน ไฟส่องสว่างที่ไม่เหมาะสมหรือการออกแบบแสงสวางที่ไม่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมใน เวลากลางคืน ซึ่งสาเหตุหลักเหล่านี้ อาทิ (ก) การที่ลําแสงส่องมุมตกกระทบ (beam angles) ไปยังพืน้ ท่ีสว่ นตัวหรอื พ้ืนที่ทไี่ ม่ต้องการใช้งานแสงสวา่ งของเพอ่ื นบ้านร้ัวติดกนั (ข) ตําแหน่งติดตั้งแสงสว่างหรือไฟส่องสว่าง (position of the lights) อยู่ในตําแหน่งที่ ใกล้กันกับอาคาร เคหะสถานหรือสิ่งปลูกสร้างของเพื่อนบ้านมากจนเกินไปหรือ ตําแหน่งติดตั้งแสงสว่างหรือไฟส่องสวา่ งอยู่ในระยะไม่ห่างจากแนวเขตที่ดินมากนัก การ ติดตั้งไฟส่องสว่างหรือการออกแบบแสงสว่างให้อยู่ใกล้แนวเขตที่ดินมากจนเกินไปเป็น ส่ิงที่ไมส่ มควรกระทํา และหลอดไฟพลงั งานพลังงานสูง (high power bulbs) ท่ีไม่เพียง ก่อให้เกิดการสูญเสียพลังงานไปโดยใช่เหตุเท่านั้น แต่ว่าความสว่างของหลอดไฟเช่นว่า นี้อาจก่อให้เกิดความสว่างที่มากเกินความจําเป็นหรือมีปริมาณแสงที่กระทบลงบนวัตถุ ต่อพื้นที่ (ค่าลักซ์ (Lux) ที่มากจนเกินกว่าความต้องการหรือให้ความสว่างเกินเหมาะสม ในสถานที่ตา่ ง ๆ) ในส่วนความสว่างที่มากจนเกินไปหรือแสงส่องรุกลํ้าโดยประการที่น่าจะก่อ หรือได้ก่อให้เกิดความเดือดร้อนรําคาญต่อเพื่อนบ้านรั้วติดกันหรือเพื่อนบ้านที่อยู่ ละแวกใกล้เคียง อาจส่งผลกระทบต่อร่างกายและอนามัยของเพื่อนบ้านได้ใน 2 ประการด้วยกัน ได้แก่ (ก) ความมืดมิดตามธรรมชาติในเวลากลางคืน (Natural Dark Nights) กับ การหลั่งสารเมลาโทนินตามปกติ (normal secretion of melatonin) มีความสัมพันธ์ กัน สารเมลาโทนินถือเป็นฮอร์โมนชนิดหนึ่งที่หลั่งออกมาจากต่อมไพเนียล (Pineal Gland) ซ่ึงอยู่ในสมองส่วนไฮโปธาลามัส (Hypothalamus) โดยเฉลี่ยแล้วสารเมลา

ปีดเิ ทพ อยู่ยืนยง I 10 โทนินจะหลั่งได้ดีในในขณะที่มนุษย์นอนหลับพักผ่อนในบรรยากาศความมืดตอน กลางคืนระหว่างช่วง 2 นาฬิกา และ 4 นาฬิกา (melatonin production peaks between 2 a.m. and 4 a.m.) สารชนิดนี้มีส่วนช่วยในการควบคุมวงจรชีวิตมนุษย์ หรือวงจรการทํางานของร่างกายมนุษย์ตามปกติ เช่น การนอนหลับของมนุษย์ อารมณ์ ของมนุษย์และการต่อต้านอนุมูลอิสระ อย่างไรก็ตามความสว่างที่เข้ามาแทนบรรยากาศ ความมืดมิดตามธรรมชาติในยามคํ่าคืนอาจทําให้เพื่อนบ้านต้องเผชิญกับภาวะท่ี ปราศจากบรรยากาศความมืดมิดตามธรรมชาติสําหรับนอนหลับพักผ่อนในเวลา กลางคืนหรือสําหรับให้ร่างกายดําเนินกลไกตามธรรมชาติได้ตามปกติ การส่องรุกลํ้าของ แสงที่ส่องเข้ามาทําลายบรรยากาศความมืดมิดตามธรรมชาติในเวลากลางคืน ถือว่าเป็น ภัยร้ายใกล้ตัวที่สร้างผลกระทบและอันตรายต่อสุขภาพของเพื่อนบ้านได้ ทั้งนี้สมาคม การแพทย์ของสหรัฐอเมริกา (American Medical Association หรือ AMA) ได้พบว่า ความสัมพันธ์ระหว่างเหตรุ ําคาญจากแสงประดษิ ฐก์ บั สขุ ภาพมนษุ ยก์ ลา่ วคอื “การรุกลํ้า ของแสงส่งผลกระทบต่อจังหวะวงจรชีวิตมนุษย์ (Human Circadian Rhythms) และ สัตว์และอาจเป็นสาเหตุของการลดปริมาณการหลั่งของสารเมลาโทนิน (Melatonin Production) ที่เสริมสร้างภูมิคุ้มกันในร่างกาย อันทําให้มนุษย์เผชิญกับภาวะความเสี่ยง ที่อาจเกิดโรคมะเร็งในอนาคต” กล่าวอีกนัยหนึ่งการปล่อยให้มีแสงสว่างมาทําลาย บรรยากาศความมืดมิดตามธรรมชาติในเวลากลางคืนสําหรับนอนหลับพักผ่อน ย่อม ส่งผลกระทบต่อความสามารถของร่างกายในการผลิตสารเมลาโทนินในเวลากลางคืน เมื่อขาดความมืดมิดตามธรรมชาติที่จําเป็นต่อกลไกการผลิตสารเมลาโทนินอย่างมี ประสิทธิภาพแล้ว มนุษย์ที่ต้องอาศัยในพื้นที่ที่เต็มไปด้วยการส่องรุกลํ้าของแสงก็ย่อม ผลิตเมลาโทนินได้น้อยลง สุดท้ายย่อมส่งผลกระทบต่อวงจรชีวิตมนุษย์โดยทั่วไปด้วย ผลที่ตามมาย่อมให้ผู้เผชิญกับการส่องรุกลํ้าของแสงอาจเป็นโรคร้ายแรงในอนาคต หรือไม่อาจนอนหลบั พักผ่อนได้อย่างปกตสิ ุข

เหตุรําคาญจากแสงประดษิ ฐ์ ฉบับประชาชน I 11 (ข) ไฟส่องสว่างหรือแหล่งกําเนิดแสงอาจส่องมายังนัยน์ตาของเพื่อนบ้าน โดยตรง ในลักษณะที่การส่องของแสงดังกล่าวเป็นแสงจ้า (glare) ในลักษณะที่ทําให้ เพื่อนบ้านระคายเคืองตาเวลา (visual discomfort) ต้องเดินหรือสัญจรผ่านไฟส่อง สว่างหรือแหล่งกําเนิดแสงดังกล่าว จนไม่สามารถใช้ชีวิตประจําวันได้อย่างปกติสุข เช่น ว่านี้เพื่อนบ้านที่เผชิญกับความเดือดร้อนรําคาญในทํานองนี้อาจฟ้องคดีขอให้แก้ไข ความเดือดร้อนรําคาญที่ตนเองเผชิญอยู่ พร้อมกับเรียกค่าสินไหมทดแทนเพื่อเยียวยา ความเดือดร้อนรําคาญจนกว่าผู้ติดตั้งใช้งานไฟส่องสว่างหรือแหล่งกําเนิดแสงที่ก่อเหตุ ราํ คาญจากแสงประดษิ ฐจ์ ะแกไ้ ขความเดือดรอ้ นให้ลุล่วงไป รูป 3: แสงสว่างภายนอกอาคารในชุมชนเมือง (urban outdoor lights) ที่คืบคลานเข้า มาทดแทนบรรยากาศความมืดมิดดั่งเดิมตามธรรมชาติ (natural darkness) อาจเป็น สาเหตุทก่ี ่อใหเ้ กดิ ผลกระทบตอ่ สุขภาพและความเป็นอยูท่ ่ีดขี องมนษุ ยใ์ นเวลากลางคืน อา้ งองิ : https://www.chronobiology.com/light-pollution-and-sleeping-pills-insomnia- linked/

ปดี ิเทพ อยู่ยนื ยง I 12

เหตรุ าํ คาญจากแสงประดษิ ฐ์ ฉบับประชาชน I 13 ส่วนที่ 3 การจดั การเหตรุ ําคาญจากแสงประดษิ ฐ์ เมื่อการติดตั้งใช้งานไฟส่องสว่างภายนอกอาคารไม่เหมาะสมหรือการ ออกแบบแสงสว่างไม่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมย่อมก่อให้เกิดการใช้งานแสงสว่างใน ลักษณะที่ก่อให้เกิดความเดือดร้อนรําคาญ (nuisance lighting) เหตุนี้เองนักวิชาการ ด้านวิศวกรรมการส่องสว่าง (Illumination Engineering) และสถาปัตยกรรมแสงสวาง (lighting design) กล่าวถึงขั้นตอนทางเทคนิคเพื่อนําไปสู่การยับยั้งหรือบรรเทาความ เดือดร้อนรําคาญจากแสงประดิษฐ์ที่อาจก่อให้เกิดผลกระทบในด้านลบในความสัมพันธ์ ระหว่างเพ่ือนบ้านรั้วติดกันหรือก่อให้เกิดข้อขัดแย้งระหว่างเพื่อนบ้านที่อยู่ร่วมกันใน ชุมชนเดียวกันหรือละแวกเดียวกัน อันที่จริงนักวิชาการด้านวิศวกรรมการส่องสว่างและ สถาปัตยกรรมแสงแสว่างได้ให้ข้อเสนอแนะทางเทคนิคเบื้องต้นอันถือเป็นการเริ่มต้น ของการป้องกันไม่ให้การติดตั้งใช้งานไฟส่องสว่างหรือการออกแบบแสงสว่างภายนอก อาคารบริเวณอาคารบ้านเรือนของตนไปสร้างความเดือดร้อนรําคาญต่อเพื่อนบ้านหรือ ผู้อาศัยละแวกใกล้เคียง (แนวทางป้องกันเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์) อาทิ (ก) การ พยายามปรับมุมตกกระทบของแสงหรือบังเงาบางส่วนของแสงสว่าง (re-angling or partial shading of the light) เพื่อไม่ให้แสงส่องรุกลํ้าเข้าไปสร้างความเดือดร้อน รําคาญให้กับเพื่อนบ้าน ในขณะเดียวกันก็ให้แสงสว่างตกกระทบภายในอาณาบริเวณ อาคาร เคหะสถานหรือสิ่งปลูกสร้างของตนเอง (ข) การหันมาติดตั้งใช้งานไฟส่องสว่าง ภายนอกอาคารที่มีเทคโนโลยีเซ็นเซอร์อินฟราเรดแบบพาสซีฟ (passive infrared sensor หรือ PIR Sensor) โดยเทคโนโลยีไฟส่องสว่างเช่นนี้หลอดไฟจะหลอดไฟจะเปิด อัตโนมัติจากการตรวจจับของเซ็นเซอร์ที่รับความร้อนจากร่างกายเมื่อเคลื่อนที่ และ (ค) การหันมาใช้หลอดไฟพลังงานตํ่า (using a lower power bulb) ที่ประหยัด

ปดี ิเทพ อยู่ยนื ยง I 14 พลังงาน กินไฟน้อย และใช้งานได้นานกว่าหลอดไฟพลังงานสูง ในทางกลับกันเพื่อน บ้านผู้เผชิญกับเหตุรําคาญอาจให้ข้อแนะนําทางเทคนิคในเบื้องต้นแก่เพื่อนบ้านผู้ก่อเหตุ รําคาญจากแสงประดิษฐ์ นอกจากการวางแผนการติดตั้งใช้งานไฟส่องสว่างหรือ ออกแบบแสงสว่างภายนอกอาคารด้วยตัวเองหรือการเสนอแนะเพื่อนบ้านให้ปรับปรุง การติดตั้งใช้งานไฟส่องสว่างหรือออกแบบแสงสว่างภายนอกอาคารเพื่อไม่ก่อให้เกิดเหตุ รําคาญจากแสงประดิษฐ์อันอาจก่อให้เกิดการทะเลาะเบาะแว้งจนนําไปสู่ข้อพิพาท ระหว่างเพื่อนบ้านแล้ว กระบวนการของกฎหมายในลักษณะที่กฎหมายให้อํานาจ หน่วยงานของรัฐ ท้องถิ่นหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐเข้ามาจัดการกับเหตุรําคาญจากแสง ประดิษฐ์อย่างเป็นขั้นเป็นตอน โดยมีเป้าหมายสําคัญเพื่อให้เพื่อนบ้านผู้เผชิญกับเหตุ รําคาญจากแสงประดิษฐ์ได้รับการบรรเทาทุกข์หรือเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ท่ี เกิดขึ้นได้ถูกขจัดให้หมดไป จนทําให้เพื่อนบ้านผู้เผชิญกับเหตุรําคาญดังกล่าวกลับมาอยู่ ในอาคาร เคหะสถานหรือสิ่งปลูกสร้างของตนเองได้อย่างปกติสุข สําหรับกฎหมายให้ อํานาจหน่วยงานของรัฐ ท้องถิ่นหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐเข้ามาจัดการกับเหตุรําคาญจาก แสงประดษิ ฐ์อย่างเป็นขัน้ เป็นตอน ได้แก่ พระราชบัญญตั ิการสาธารณสขุ พ.ศ. 2535 5.1 เกณฑพ์ จิ ารณาเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ พระราชบัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ.2535 มาตรา 25 ได้วางหลักเกณฑ์ เอาไว้ว่าการกระทําใด ๆ อันเป็นเหตุให้เกิดแสง จนเป็นเหตุให้เสื่อมหรืออาจเป็น อันตรายต่อสุขภาพ แก่ผู้อยู่อาศัยบริเวณใกล้เคียงหรือผู้ต้องประสบกับเหตุนั้น ให้ถือว่า เป็นเหตุรําคาญอย่างหนึ่ง ในส่วนการกระทําใด ๆ อันเป็นเหตุให้เกิดแสงจนเป็นเหตุให้ เสื่อมหรืออาจเป็นอันตรายต่อสุขภาพต้องมีลักษณะของการกระทําที่เป็นประจํา สมํ่าเสมอ (frequency of lighting) เวลาที่มีการใช้งานไฟส่องสว่าง (time of the day) ระยะเวลาของการใช้งานไฟส่องสว่าง (duration of lighting) ตําแหน่งที่ตั้งของ ไฟส่องสว่างที่ถูกติดตั้ง (whereabouts light is installed) ลักษณะการใช้งานไฟส่อง สว่างหรือการออกแบบแสงสว่างของผู้คนที่อยู่ในละแวกเดียวกัน (character of the

เหตรุ ําคาญจากแสงประดษิ ฐ์ ฉบบั ประชาชน I 15 neighbourhood) เหตุที่เกิดขึ้นจากการติดตั้งใช้งานไฟส่องสว่างหรือการออกแบบแสง สว่างเป็นเหตุที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องหรือไม่ (continuous incidents) และเหตุที่เกิดขึ้น จากการติดตั้งใช้งานไฟส่องสว่างหรือการออกแบบแสงสว่างเป็นสิ่งที่วิญญูชนพึง คาดหมายได้ (reasonable person) ว่าผู้ประสบเหตุดังกล่าวจะได้รับความเดือดร้อน รําคาญจากการติดตั้งใช้งานไฟส่องสว่างที่ไม่เหมาะสมหรือการออกแบบแสงสว่างที่ไม่ เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม จนไม่อาจอยู่รบกวนการอยู่ในอาคาร เคหะสถานหรือสิ่งปลูก สร้างอยา่ งปกตสิ ขุ (enjoyment of their own property) 5.2 อาํ นาจควบคมุ เหตรุ ําคาญจากแสงประดษิ ฐ์ พระราชบัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ.2535 มาตรา 26 ได้วางหลักเกณฑ์ เอาไว้ ให้เจ้าพนักงานท้องถิ่นมีอํานาจห้ามผู้หนึ่งผู้ใดมิให้ก่อเหตุรําคาญจากแสง ประดิษฐ์ในที่หรือทางสาธารณะหรือสถานที่เอกชนรวมทั้งการระงับเหตุรําคาญจากแสง ประดิษฐ์ด้วย ตลอดทั้งการดูแล ปรับปรุง บํารุงรักษาแหล่งกําเนิดแสงภายนอกอาคาร (sources of outdoor lights) เช่น หลอดไฟฟ้าหรือโคมไฟ และสถานที่ต่าง ๆ ที่มีการ ติดตั้งใช้งานไฟส่องสว่างหรือมีการออกแบบแสงสว่างภายนอกอาคาร ในเขตของตนให้ ปราศจากเหตุรําคาญที่สร้างหรืออาจสร้างความเดือดร้อนรําคาญต่อเพื่อนบ้านหรือ ชุมชนโดยรอบ ในการนี้ ให้เจ้าพนักงานท้องถิ่นมีอํานาจออกคําสั่งเป็นหนังสือเพื่อระงับ หรือควบคุมเหตรุ ําคาญจากแสงประดิษฐ์ได้ 5.3 อํานาจในการดําเนินการจัดการเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ใน สถานท่ีสาธารณะ พระราชบัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ.2535 มาตรา 27 วรรคแรก ได้วาง หลักเกณฑ์เอาไว้ในกรณีที่มีเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์เกิดขึ้นหรืออาจเกิดขึ้นในที่หรือ ทางสาธารณะ ให้เจ้าพนักงานท้องถิ่นมีอํานาจออกคําสั่งเป็นหนังสือให้บุคคลซึ่งเป็น ต้นเหตุหรือเกี่ยวข้องกับการก่อหรืออาจก่อให้เกิดเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์นั้น ระงับ

ปดี เิ ทพ อยู่ยนื ยง I 16 หรือป้องกันเหตุรําคาญภายในเวลาอันสมควรตามที่ระบุไว้ในคําสั่ง และถ้าเห็นสมควร จะให้กระทําโดยวิธี ใดเพื่อระงับหรือป้องกันเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์นั้น หรือ สมควรกําาหนดวิธีการเพื่อป้องกันมิให้มีเหตุรําคาญเกิดขึ้นอีกในอนาคต ให้ระบุไว้ใน คําสงั่ ได้ พระราชบัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ. 2535 มาตรา 27 วรรคสอง ได้วาง หลักเกณฑ์เอาไว้ในกรณีที่ปรากฏแก่เจ้าพนักงานท้องถิ่นว่าไม่มีการปฏิบัติตามคําสั่งของ เจ้าพนกั งานท้องถิ่นตามมาตรา 27 วรรคแรก และเหตรุ าํ คาญจากแสงประดิษฐ์ที่เกิดขนึ้ อาจเกิดอันตรายอย่างร้ายแรงต่อสุขภาพ ให้เจ้าพนักงานท้องถิ่นระงับเหตุรําคาญจาก แสงประดิษฐ์นั้น และอาจจัดการตามความจําเป็นเพื่อป้องกันมิให้เกิดเหตุรําคาญจาก แสงประดิษฐ์นั้นขึ้นอีก โดยบุคคลซึ่งเป็นต้นเหตุหรือเกี่ยวข้องกับการก่อหรืออาจ ก่อให้เกดิ เหตุราํ คาญจากแสงประดษิ ฐ์ตอ้ งเปน็ ผ้เู สียค่าใชจ้ ่ายสําหรบั การจดั การนน้ั 5.4 อาํ นาจในการดาํ เนนิ การจัดการเหตุราํ คาญจากแสงประดิษฐใ์ น สถานท่เี อกชน พระราชบัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ. 2535 มาตรา 28 วรรคแรก ได้วาง หลักเกณฑ์เอาไว้ในกรณีที่มีเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์เกิดขึ้นในสถานที่เอกชน ให้เจ้า พนักงานท้องถิ่นมีอํานาจออกคําสั่งเป็นหนังสือให้เจ้าของหรือผู้ครอบครองสถานที่น้ัน ระงับเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ภายในเวลาอันสมควรตามที่ระบุไว้ในคําสั่งและถ้า เห็นว่าสมควรจะให้กระทําโดยวิธีใดเพื่อระงับเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์นั้นหรือ สมควรกําหนดวิธีการเพื่อป้องกันมิให้มีเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์เกิดขึ้นในอนาคต ใหร้ ะบไุ ว้ในคําสง่ั ได้ พระราชบัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ. 2535 มาตรา 28 วรรคสอง ได้วาง หลักเกณฑ์เอาไว้ในกรณีที่ไม่มีการปฏิบัติตามคําสั่งของเจ้าพนักงานท้องถิ่นตามวรรค หนึ่ง ให้เจ้าพนักงานท้องถิ่นมี อํานาจระงับเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์นั้นและอาจ

เหตรุ าํ คาญจากแสงประดษิ ฐ์ ฉบบั ประชาชน I 17 จัดการตามความจําเป็นเพื่อป้องกันมิให้มีเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์เกิดขึ้นอีก และถ้า เหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์เกิดขึ้นจากการกระทําการละเลยหรือการยินยอมของ เจ้าของหรือผู้ครอบครองสถานที่นั้น เจ้าของหรือผู้ครอบครองสถานที่ดังกล่าวต้องเป็นผู้ เสยี คา่ ใชจ้ ่ายสําหรบั การนัน้ พระราชบัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ. 2535 มาตรา 28 วรรคสาม ได้วาง หลักเกณฑ์เอาไว้ในกรณีที่ปรากฏแก่เจ้าพนักงานท้องถิ่นว่าเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ ที่เกิดขึ้นในสถานที่เอกชนอาจเกิดอันตรายอย่างร้ายแรงต่อสุขภาพ หรือมีผลกระทบต่อ สภาวะความเป็นอยู่ที่เหมาะสมกับการดํารงชีพของประชาชน เจ้าพนักงานท้องถิ่นจะ ออกคําสั่งเป็นหนังสือห้ามมิให้เจ้าของหรือผู้ครอบครองใช้หรือยินยอมให้บุคคลใดใช้ สถานที่นั้น ทั้งหมดหรือบางส่วน จนกว่าจะเป็นที่พอใจแก่เจ้าพนักงานท้องถิ่นว่าได้มี การระงับเหตรุ ําคาญจากแสงประดษิ ฐน์ ้ันแล้วก็ได้ 5.5 อํานาจในการดําเนินการจัดการเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ท่ี กระทบบรเิ วณวงกว้างจนก่อใหเ้ กิดอันตรายตอ่ สขุ ภาพของสาธารณชน พระราชบัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ. 2535 มาตรา 28/1 วรรคแรก ได้วาง หลักเกณฑ์เอาไว้เมื่อปรากฏว่ามีเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์เกิดขึ้นตามมาตรา 27 หรือมาตรา 28 เป็นบริเวณ กว้างจนก่อให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพของสาธารณชน ให้ เจ้าพนักงานท้องถิ่นมีอํานาจประกาศกําหนดให้บริเวณดังกล่าวเป็นพื้นที่ควบคุมเหตุ รําคาญจากแสงประดิษฐ์ ทั้งนี้ตามหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขที่รัฐมนตรีประกาศ กําหนดโดย คาํ แนะนําของคณะกรรมการ และประกาศในราชกจิ จานเุ บกษา พระราชบัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ. 2535 มาตรา 28/1 วรรคสอง ได้วาง หลักเกณฑ์เอาไว้การระงับเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ตามมาตรา 28/1 วรรคแรก และการจัดการตามความจําเป็นเพื่อป้องกันมิให้มีเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์น้ัน

ปดี ิเทพ อยูย่ นื ยง I 18 เกิดขึ้นอีกในอนาคต ให้เป็นไปตามหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขตามที่เจ้าพนักงาน ทอ้ งถิ่นประกาศกําหนด พระราชบัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ. 2535 มาตรา 28/1 วรรคสาม ได้วาง หลักเกณฑ์เอาไว้ในกรณีที่เหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ตามวรรคหนึ่งได้ระงับจนไม่ ก่อให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพของสาธารณชนแล้ว ให้เจ้าพนักงานท้องถิ่นประกาศ ยกเลิกพ้นื ท่ีควบคมุ เหตรุ าํ คาญจากแสงประดิษฐ์นน้ั โดยไมช่ กั ชา้ 5.6 ความผดิ และโทษของผู้ก่อเหตรุ ําคาญจากแสงประดิษฐ์ พระราชบัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ. 2535 มาตรา 74 ได้วางหลักเกณฑ์ เอาไว้ว่าผู้ใดไม่ปฏิบัติตามคําสั่งของเจ้าพนักงานท้องถิ่นตาม มาตรา 27 วรรคหนึ่ง หรือ มาตรา 28 วรรคหนึ่งหรือวรรคสาม หรือฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตามประกาศที่ออกตาม มาตรา 28/1 วรรคสอง โดยไม่มีเหตุหรือข้อแก้ตัวอันสมควร หรือขัดขวางการปฏิบัติ หน้าที่ของเจ้าพนักงานท้องถิ่นตามมาตรา 27 วรรคสอง หรือมาตรา 28 วรรคสอง ต้อง ระวางโทษจาํ คกุ ไม่เกินสามเดอื น หรอื ปรับไมเ่ กนิ สองหมน่ื หา้ พันบาท หรอื ทงั้ จาํ ท้งั ปรบั 5.7 การดําเนินการเปรียบเทียบปรบั พระราชบัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ. 2535 มาตรา 85 ได้วางหลักเกณฑ์ เอาไวว้ ่าให้มคี ณะกรรมการเปรียบเทยี บ (1) ในเขตกรุงเทพมหานคร ประกอบด้วย ผู้แทนกรุงเทพมหานคร ผู้แทน สํานักงานตํารวจแห่งชาติ และผู้แทนสํานักงานอัยการสูงสุด เป็นกรรมการ และให้ผู้ว่า ราชการกรุงเทพมหานครแต่งตั้งข้าราชการในสังกัดกรุงเทพมหานครเป็นเลขานุการและ ผชู้ ว่ ยเลขานุการอีกไม่เกินสองคน

เหตรุ ําคาญจากแสงประดิษฐ์ ฉบบั ประชาชน I 19 (2) ในเขตจังหวัดอื่น ประกอบด้วย ผู้ว่าราชการจังหวัด อัยการจังหวัด และ ผู้บังคับการตํารวจภูธรจังหวัด เป็นกรรมการ และให้นายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดเป็น เลขานุการ และให้นายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดแต่งตั้งข้าราชการในสังกัดสํานักงาน สาธารณสขุ จงั หวดั เป็นผชู้ ่วยเลขานุการอกี ไม่เกินสองคน พระราชบัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ. 2535 มาตรา 85 วรรคสอง ได้วาง หลักเกณฑ์เอาไว้ว่าบรรดาความผิดตามพระราชบัญญัตินี้ ถ้าเห็นว่าผู้ต้องหาไม่ควรได้รับ โทษถงึ จําคกุ หรอื ไมค่ วรถูกฟอ้ งร้อง ใหค้ ณะกรรมการเปรียบเทียบมีอํานาจเปรยี บเทยี บ พระราชบัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ. 2535 มาตรา 85 วรรคสาม ได้วาง หลักเกณฑ์เอาไว้ว่าสําหรับความผิดที่มีโทษปรับสถานเดียว หรือเป็นความผิดที่มีโทษ จําคุกไม่เกินสามเดือน หรือปรับไม่เกินสองหมื่นห้าพันบาท หรือทั้งจําทั้งปรับ คณะกรรมการเปรียบเทียบอาจมอบหมายให้เจ้าพนักงานท้องถิ่นหรือผู้ซึ่งเจ้าพนักงาน ทอ้ งถนิ่ มอบหมายมอี ํานาจเปรียบเทียบไดด้ ว้ ย พระราชบัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ. 2535 มาตรา 85 วรรคสี่ ได้วาง หลักเกณฑ์เอาไว้ว่าการเปรียบเทียบของคณะกรรมการเปรียบเทียบและเจ้าพนักงาน ท้องถิ่น หรือผู้ซึ่งเจ้าพนักงานท้องถิ่นมอบหมาย ให้เป็นไปตามหลักเกณฑ์ วิธีการ และ เงื่อนไขที่รัฐมนตรีประกาศกําหนดโดยคําแนะนําของคณะกรรมการ และประกาศในราช กิจจานเุ บกษา พระราชบัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ. 2535 มาตรา 85 วรรคห้า ได้วาง หลักเกณฑ์เอาไว้ว่าเมื่อผู้ต้องหาได้ชําระเงินค่าปรับตามจํานวนที่เปรียบเทียบภายใน สามสิบวันนับแต่วันที่มีการเปรียบเทียบแล้ว ให้ถือว่าคดีเลิกกันตามบทบัญญัติแห่ง ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา

ปีดิเทพ อยยู่ นื ยง I 20 5.8 การดําเนนิ คดที างศาล พระราชบัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ. 2535 มาตรา 85 วรรคสอง ได้วาง หลักเกณฑ์เอาไว้ว่าบรรดาความผิดตามพระราชบัญญัตินี้ ถ้าเห็นว่าผู้ต้องหาไม่ควรได้รับ โทษถึงจําคุกหรือไม่ควรถูกฟ้องร้อง ให้คณะกรรมการเปรียบเทียบมีอํานาจเปรียบเทียบ ในทางกลับกันถ้าเห็นว่าผู้ต้องหาควรได้รับโทษถึงจําคุกหรือควรถูกฟ้องร้อง ก็ให้ ผเู้ กย่ี วขอ้ งดาํ เนินคดีทางศาล 5.9 องคป์ ระกอบในกระบวนการจัดการเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ การจัดการเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์มีองค์ประกอบสําคัญของ กระบวนการจัดการอยู่ 3 ประการด้วยกัน (ก) ผู้บริหารและเจ้าหน้าที่ผู้รับผิดชอบของ ท้องถิ่นและสาธารณสุข โดยเฉพาะในส่วนของเจ้าหน้าที่ผู้จัดผิดชอบอาจเป็นเจ้า พนักงานท้องถิ่นและเจ้าพนักงานสาธารณสุข ที่เป็นผู้รับผิดชอบการปฏิบัติงานในแต่ละ พื้นที่ที่ตนเองรับผิดชอบอยู่ เข้ามาปฏิบัติการหลักเพื่อรับเรื่องร้องเรียนเกี่ยวกับการ ติดตั้งใช้งานไฟส่องสว่างที่ไม่เหมาะสมหรือการออกแบบแสงสว่างที่ไม่เป็นมิตรต่อ สิ่งแวดล้อม (ดูเอกสารแบบฟอร์มการรับเรื่องร้องเรียน / แบบ หก.01 ในภาคผนวก) สอบสวนเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ (ดูเอกสารแบบสอบสวนเหตุรําคาญ / แบบ หก. 04 ในภาคผนวก) และตรวจวิเคราะห์เหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ที่เกิดขึ้น (ดูเอกสาร แบบรายงานข้อมูลการ้องเรียนปัญหาเหตุรําคาญด้านสิ่งแวดล้อม / แบบ หก.02 ใน ภาคผนวก) ในขณะเดียวกันเจ้าพนักงานท้องถิ่นและเจ้าพนักงานสาธารณสุขอาจต้อง ปฏิบัติการสนับสนุนในการป้องกันไม่ให้เหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์เกิดขึ้นมาอีก พร้อมกับเฝ้าระวังไม่ให้เกิดเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ขึ้นจนส่งผลเสียต่อเพื่อนบ้าน หรือผู้พักอาศัยในชุมชนคนอื่นอีก (ดูเอกสารทะเบียนสรุปการแก้ไขปัญหาเหตุรําคาญ / แบบ หก.03 ในภาคผนวก) โดยการจัดการกับเหตุรําคาญทั่วไปอาจมีการแต่งต้ัง เจ้าหน้าที่ผู้รับผิดชอบให้อยู่ในรูปแบบของคณะกรรมการ พร้อมกับอาจมีคณะกรรมการ

เหตุราํ คาญจากแสงประดษิ ฐ์ ฉบบั ประชาชน I 21 การอย่างหนึ่งอย่างใดเพื่อให้เจ้าหน้าที่ใช้ดุลพินิจร่วมกันและการใช้ดุลพินิจย่อมให้ผล ในทางหนึ่งทางใดต่อตัวผู้ก่อเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ อีกประการหนึ่งเจ้าพนักงาน ท้องถิ่นหรือเจ้าพนักงานสาธารณสุขย่อมมีความเข้าอกเข้าใจในวิถีชาวบ้าน (folkways) จารีต (morals) และกฎหมายท้องถิ่น (local laws) ของท้องถิ่นที่ตนปฏิบัติงานอยู่เป็น อย่างดี เหตุนี้เองเจ้าพนักงานท้องถิ่นหรือเจ้าพนักงานสาธารณสุขอาจเข้ามามีบทบาท ในการระงับหรือยุติข้อพิพาท ในฐานะที่เป็นผู้ไกล่เกลี่ย (mediator) ข้อพิพาทระหว่าง เพื่อนบ้านผู้เผชิญกับเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์และเพื่อนบ้านผู้ก่อเหตุรําคาญจาก แสงประดิษฐ์ คอยเป็นคนกลางระหว่างเพื่อนบ้านในการเจรจาหาทางออกร่วมกันในข้อ พิพาทอันเกิดจากการติดตั้งใช้งานไฟส่องสว่างหรือออกแบบแสงสว่างภายนอกอาคาร เพื่อให้เพื่อนบ้านคู่พิพาทสามารถหาทางออกของข้อพิพาทร่วมกัน อีกทั้งเจ้าพนักงาน ท้องถิ่นหรือเจ้าพนักงานสาธารณสุขอาจศึกษาเทคนิคด้านวิศวกรรมการส่องสว่างและ สถาปัตยกรรมแสงสวาง (ดังจะกล่าวในส่วนถัดไป) เพื่อแนะแนวให้คําปรึกษาเพื่อนบ้าน ผู้ก่อเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์เกี่ยวกับแนวทางติดตั้งใช้งานไฟส่องสว่างภายนอก อาคารที่เหมาะสมและออกแบบแสงสว่างที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม การไกล่เกลี่ยข้อ พิพาทระหว่างเพื่อนบ้านผู้เผชิญกับเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์และเพื่อนบ้านผู้ก่อเหตุ รําคาญจากแสงประดิษฐ์ถือเป็นวิธีการปฏิบัติเกี่ยวกับกระบวนการยุติธรรมเชิง สมานฉันท์ (restorative justice) อย่างหนึ่ง ทั้งยังอาจส่งผลให้เพื่อนบ้านคู่พิพาทเข้า มามีส่วนร่วมในการป้องกันความขัดแย้งหรือจัดการสิ่งแวดล้อมในชุมชนเพื่อเสริมสร้าง ให้เกิดการอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุขในชุมชน เมื่อคู่พิพาทเข้ามาร่วมกันรับรู้และจัดการ ความเดือนร้อนรําคาญจากการใช้งานแสงประดิษฐ์ ผู้เชิญกับเหตุรําคาญจากแสง ประดิษฐ์ก็จะได้รับการฟื้นฟูเยียวยา (restoration) ทําให้ผู้เผชิญกับเหตุรําคาญจากแสง ประดิษฐ์กลับคืนสู่ฐานะเดิม สามารถอยู่ในอาคาร เคหะสถานหรือสิ่งปลูกสร้างของตน อย่างปกติสุขให้มากที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ อันเป็นทางเลือกหนึ่งนอกเหนือไปจากการ ดาํ เนนิ การเปรยี บเทียบปรับและการดาํ เนินคดที างศาล

ปดี ิเทพ อย่ยู ืนยง I 22 รูปที่ 4: การติดตั้งใช้งานไฟส่องสว่างภายนอกอาคารที่ไม่เหมาะสมหรือการออกแบบ แสงสว่างที่ไม่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมเป็นสาเหตุที่นําไปสู่ข้อพิพาทระหว่างเพื่อนบ้านผู้ เผชิญกับเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์และเพื่อนบ้านผู้ก่อเหตุรําคาญจากแสงประดิษฐ์ (รูป 4.1 รูปซ้าย) การติดตั้งใช้งานไฟส่องสว่างภายนอกอาคารที่เหมาะสมหรือการ ออกแบบแสงสว่างที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมเป็นสาเหตุที่นําไปสู่ความสมานฉันระหว่าง เพือ่ นบา้ น (รปู 4.2 รูปขวา) อา้ งอิง: http://www.skylandsastronomy.com/

เหตุราํ คาญจากแสงประดษิ ฐ์ ฉบบั ประชาชน I 23

ปีดิเทพ อยู่ยืนยง I 24 ส่วนที่ 4 แนวทางการปอ้ งกนั เหตุราํ คาญจากแสงประดิษฐ์ การที่แสงส่องรุกลํ้าเข้าไปยังอาคาร เคหะสถานหรือสิ่งปลูกสร้างของเพื่อน บ้าน อาจเป็นสาเหตุที่ทําให้เพื่อนบ้านเกิดความเดือดร้อนรําคาญ ไม่อาจใช้ชีวิตได้ใน เวลากลางคืนอย่างปกติสุข ซึ่งนําไปสู่การทะเลาะเบาะแว้งหรือการเกิดข้อพิพาท ระหว่างเพื่อนบ้านด้วยกัน รวมทั้งการติดตั้งใช้งานแหล่งกําเนิดแสงบางประเภท เช่น โคมไฟสปอร์ตไลท์ (outdoor spotlight) หรือป้ายไฟโฆษณาจอแอลอีดี (LED Illuminated billboard) ซึ่งแหล่งกําเนิดแสงแหล่านี้อาจก่อให้เกิดแสงจ้าที่ทําให้เพื่อน บ้านที่สัญจรผ่านแหล่งกําเนิดแสงดังกล่าวสูญเสียการมองเห็นชั่วคราวและลดทอด สภาวะแวดลอ้ มของการมองเห็นในเวลากลางคนื หลักวิชาด้านวิศวกรรมการส่องสว่างและสถาปัตยกรรมแสงสวางกล่าวถึงวิธี ทางเทคนิคเพื่อนําไปสู่การยับยั้งหรือบรรเทาความเดือดร้อนรําคาญจากแสงประดิษฐ์ท่ี อาจก่อให้เกิดผลกระทบในด้านลบในความสัมพันธ์ระหว่างเพื่อนบ้านรั้วติดกันหรือ ก่อให้เกดิ ข้อขัดแยง้ ระหว่างเพื่อนบ้านท่ีอย่รู ่วมกันในชุมชนเดียวกันหรอื ละแวกเดียวกัน

เหตุราํ คาญจากแสงประดิษฐ์ ฉบบั ประชาชน I 25 (ก) ปรับตําแหน่งไฟส่องสว่างภายนอกอาคาร (position of lights) ให้แสง ตกกระทบยังพื้นที่ที่ต้องการความสว่าง (area to be lit) ในอาณาบริเวณหรืออาณา เขตของตน รปู ที่ 5: การส่องรกุ ลา้ํ ของแสงทเี่ กิดข้นึ ก่อนปรับตําแหนง่ ไฟสอ่ งสวา่ งภายนอกอาคาร (รปู 5.1 รูปซา้ ย) การมุมและตาํ แหน่งของแสงสว่างภายนอกอาคารย่อมทําใหแ้ สงไม่ ส่องเลด็ ลอดไปยังอาคาร เคหะสถาน สิ่งปลูกสรา้ งหรอื พ้นื ทสี่ ่วนตัวของเพือ่ นบ้าน (รูป 5.2 รูปขวา) อ้างองิ : https://www.biophiliccities.org/valuing-dark-skies

ปีดิเทพ อยู่ยืนยง I 26 (ข) ใช้หลอดไฟพลังงานตํ่า (low energy bulbs) ที่ใช้พลังงานตํ่าแต่ให้ ประสทิ ธภิ าพการสอ่ งสว่างที่เหมาะสมกบั ประโยชน์ใชส้ อยในแตล่ ะพื้นท่ี รูปที่ 6: หลอดไฟพลังงานตํ่า (low energy bulbs) ที่ช่วยลดโอกาสเกิดมลภาวะทาง แสง (light pollution) และเหตรุ ําคาญจากแสงประดิษฐ์ (artificial light nuisance) อ้างองิ : https://www.amazon.com/MiracleLED-604256-Friendly-2000k-50- Pack/dp/B014COTI16

เหตุราํ คาญจากแสงประดษิ ฐ์ ฉบับประชาชน I 27 (ค) เลือกใช้งานหลอดไฟอัจฉริยะที่สามารถตั้งเวลาเปิด-ปิดอุปกรณ์อัตโนมัติ (timers) เลือกใช้หลอดไฟที่ทํางานเมื่ออุปกรณ์เซนเซอร์ตรวจพบความเคลื่อนไหว ซ่ึง จะดับเองโดยอัตโนมัติเมื่อเซนเซอร์ไม่พบความเคลื่อนไหว (motion sensors) รวมท้ัง เลอื กใชห้ ลอดไฟประเภทหรี่แสงได้ (dimmers) รูปที่ 7: ไฟส่องสว่างภายนอกอาคารที่ทํางานเมื่ออุปกรณ์เซนเซอร์ตรวจพบความ เคลื่อนไหว (outdoor motion sensor lights) อา้ งอิง: https://www.illumination.co.uk/outdoor-wall-light-vilnius-h3303412-do1.html

ปีดิเทพ อยู่ยนื ยง I 28 (ง) ติดตั้งชิลด์บังแสง (shielding) เพื่อควบคุมทิศทางการส่องของแสงให้ ส่องไปยังพื้นท่ีที่ต้องการใช้งานแสงสว่างในอาณาเขตหรืออาณาบริเวณของตนและเพ่ือ ควบคุมทิศทางการส่องของแสง ไม่ให้แสงเล็ดลอด (spillage) ไปยัง อาณาเขตหรือ อาณาบริเวณของเพอื่ นบา้ น รูปที่ 8: การติดตั้งชิลด์บังแสง (shielding) (บางตําราเรียกว่าโล่ไฟ หรือ light shields) เพื่อควบคุมทิศทางการส่องของแสง ไม่ให้แสงส่องไปยังอาคาร เคหะสถาน สิ่งปลูกสร้าง หรือพื้นทสี่ ่วนตัวของเพอ่ื นบ้าน อ้างอิง: https://www.scambs.gov.uk/media/8436/es-appendix-h_part_11.pdf

เหตุรําคาญจากแสงประดษิ ฐ์ ฉบบั ประชาชน I 29 บรรณานกุ รม กรมอนามัย. (2556). คู่มือมาตรฐานการปฏิบัติงานระบบบริการอนามัยสิ่งแวดล้อม สําหรับองค์กรปกครอง ส่วนท้องถิ่น กระบวนงานที่ 15 การจัดการข้อ ร้องเรียนและเหตรุ ําคาญ. นนทบรุ ี: กรมอนามยั กระทรวงสาธารณสขุ . เทศบาลเมืองป่าตอง. (2561). คู่มือเหตุรําคาญ ตามพระราชบัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ.2535. ภูเกต็ : เทศบาลเมอื งปา่ ตอง. สํานักอนามัยสิ่งแวดล้อม. (2553). คู่มือระบบการจัดการเหตุรําคาญและกิจการที่เป็น อันตรายต่อสุขภาพ. นนทบุรี: สํานักอนามัยสิ่งแวดล้อม กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. สํานักอนามัยสิ่งแวดล้อม. (2556). คู่มือการดําเนินงานด้านอนามัยสิ่งแวดล้อม สําหรับ สาธารณสุขอําเภอ การจัดการเหตุรําคาญและกิจการที่เป็นอันตรายต่อ สุขภาพ. นนทบุรี: สํานักอนามัยสิ่งแวดล้อม กรมอนามัย กระทรวง สาธารณสุข. สํานักอนามัยสิ่งแวดล้อม. (2557). คู่มือวิชาการ เรื่อง ระบบการจัดการเหตุรําคาญ. (พิมพ์ครั้งที่ 3). นนทบุรี: สํานักอนามัยสิ่งแวดล้อม กรมอนามัย กระทรวง สาธารณสุข.

ปีดเิ ทพ อยูย่ นื ยง I 30 ภาคผนวก ภาคผนวก: รูปท่ี 1 ตัวอย่างแบบตรวจแนะนําของเจา้ พนกั งาน (1) อา้ งอิง: http://www.ppho.go.th/webppho/download/EHA/SOP6000.pdf

เหตรุ าํ คาญจากแสงประดษิ ฐ์ ฉบบั ประชาชน I 31 ภาคผนวก: รปู ท่ี 2 ตวั อย่างแบบตรวจแนะนําของเจา้ พนักงาน (2) อ้างองิ : http://www.ppho.go.th/webppho/download/EHA/SOP6000.pdf

ปดี ิเทพ อยยู่ ืนยง I 32 ภาคผนวก: รูปท่ี 3 แบบฟอรม์ การรับเรื่องร้องเรียน / แบบ หก.01 อ้างองิ : http://www.ppho.go.th/webppho/download/EHA/SOP6000.pdf

เหตรุ ําคาญจากแสงประดษิ ฐ์ ฉบับประชาชน I 33 ภาคผนวก: รูปที่ 4 แบบรายงานขอ้ มูลการอ้ งเรยี นปญั หาเหตรุ าํ คาญด้านส่งิ แวดลอ้ ม (1) / แบบ หก.02 (1) อ้างอิง: http://www.ppho.go.th/webppho/download/EHA/SOP6000.pdf

ปดี เิ ทพ อยยู่ ืนยง I 34 ภาคผนวก: รปู ท่ี 5 ทะเบยี นสรุปการแกไ้ ขปญั หาเหตุราํ คาญ/แบบ หก.03 อ้างองิ : http://www.ppho.go.th/webppho/download/EHA/SOP6000.pdf

เหตรุ าํ คาญจากแสงประดิษฐ์ ฉบบั ประชาชน I 35 ภาคผนวก: รปู ที่ 6 แบบสอบสวนเหตรุ ําคาญ (1)/แบบ หก.04 อ้างอิง: http://www.ppho.go.th/webppho/download/EHA/SOP6000.pdf

ปดี ิเทพ อย่ยู นื ยง I 36 ภาคผนวก: รูปที่ 7 แบบสอบสวนเหตุรําคาญ (2)/แบบ หก.04 อ้างองิ : http://www.ppho.go.th/webppho/download/EHA/SOP6000.pdf

เหตุราํ คาญจากแสงประดิษฐ์ ฉบับประชาชน I 37 ภาคผนวก: รปู ที่ 8 แบบสอบสวนเหตรุ ําคาญ (3) / แบบ หก.04 อ้างอิง: http://www.ppho.go.th/webppho/download/EHA/SOP6000.pdf

ปดี เิ ทพ อย่ยู นื ยง I 38 ประวตั ิย่อผเู้ ขยี น ช่ือ – ช่อื สกลุ อาจารย์ ปีดิเทพ อย่ยู ืนยง วนั เดอื น ปเี กดิ สถานทเ่ี กิด 14 สิงหาคม 2524 สถานที่อย่ปู จั จุบัน กรุงเทพมหานคร ตาํ แหน่งหน้าทก่ี ารงานปจั จุบนั สถานทท่ี ํางานปัจจบุ นั 22 หมทู่ ่ี 1 ซอยลาดปลาเค้า 27 ถนนลาดปลาเค้า ตําบลจระเข้บวั เขตลาดพร้าว กรงุ เทพมหานคร ประวตั กิ ารศึกษา รหสั ไปรษณีย์ 10230 พนกั งานมหาวิทยาลัยสายวชิ าการ (ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย)์ คณะนติ ิศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 239 ถนนห้วยแก้ว ตําบลสเุ ทพ อําเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ 50200 พ.ศ. 2551 หลกั สูตรรัฐประศาสตรมหาบณั ฑติ สาขานโยบายสาธารณะ มหาวิทยาลยั ราชภฏั วไลย อลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภฯ์ (ศาสตราจารย์ ดร.บุญทัน ดอกไธสง และ ผชู้ ว่ ย ศาสตราจารย์ ดร.สอาด บรรเจิดฤทธิ์ เปน็ อาจารย์ที่ ปรึกษา)

เหตุราํ คาญจากแสงประดษิ ฐ์ ฉบบั ประชาชน I 39