การพัฒนาสมรรถะภาพทางจิตใจ

การพฒั นาสมรรถะภาพทางจิตใจ การพัฒนาสมรรถะภาพทางจิตใจ เปนส่งิ สาํ คัญที่ตองฝก ซอม สามารถนํามาใชไดต ง้ั แตก อ นการเลน ขณะ เลนและหลงั เลน กีฬา สามารถเลือกใชตามสถานการณแ ละความเหมาะสมของตวั นักกฬี าแตล ะคน ทกั ษะทางจิตวทิ ยา เชนเดยี วกับทกั ษะทางรางกาย จาํ เปน ตอ งมกี ารทําซํ้า ๆ ในหลายรูปแบบ หลาย สถานการณ ตองมกี ารปรบั และพฒั นาเพื่อใหเ หมาะกบั ตัวนกั กีฬา ท่ตี อ งเผชิญกบั ภาวะกดดันและหรือไมม ี ภาวะกดดนั ทง่ั ในชวงการฝกซอมและชว งการแขงขนั การฝก ทกั ษะทางจิตวทิ ยา เปนกระบวนการปรบั ความคิดและการควบคมุ ตนเอง ท้งั ทางกายและทาง ใจ ทมี่ ผี ลตออารมณ, แรงจงู ใจและความเชอื่ มนั่ ในตนเอง ดงั นัน้ ตองเร่ิมจากการทําใหต วั นักกีฬาเหน็ ความสําคัญและเช่อื ในกระบวนการฝก เพอื่ พัฒนาความสามารถทางกายและทางใจ โดยมีโคช แนะนาํ และ นักจติ วิทยาคอยชวยเหลอื การสรางสมรรถภาพทางจิตใหม ีความแขง็ แกรง เขม แข็งข้นึ เปน กระบวนการที่ฝง อยูในชีวติ ของการ เปน นกั กีฬา ทจี่ ะตอ งเรียนรแู ละฝก ฝน ตงั้ แตช วงฝก ซอ มจนถึงการแขงขนั และหลังการแขง ขัน ตัวนกั กีฬา, โคช , บคุ คลฅ กลมุ บุคคล, สงั คมโดยรอบและโดยเฉพาะอยา งยง่ิ ส่อื มวลชน ตา งมอี ทิ ธิพล ตอจิตใจ, ความรสู กึ และแนวคดิ ในการเลนกฬี าและการเปน นกั กฬี า ทกั ษะพื้นฐานในการพฒั นาสมรรถะภาพทางจิตใจ ทกั ษะพื้นฐาน (foundation skill) เปนทกั ษะทางจติ วทิ ยาที่นกั กีฬาและโคชทกุ คนพงึ มี ไมว าจะเลน กีฬาใด หรอื ลงแขงขนั ในระดบั ใด ตวั อยางของทักษะพืน้ ฐาน เชน การสรา งแรงจงู ใจมงุ ความเปน เลิศ (achievement drive) ทจ่ี ะชวยใหน ักกีฬาทุม เทฝกซอ มทํางานหนกั และสามารถบริหารชีวติ ของตัวเองใหจ ด จอ อยูกบั การพฒั นาทกั ษะทางกีฬาของตวั เอง ไมออกนอกลนู อกทาง นักกีฬาอาจตองเรยี นรเู กยี่ วกับการ ต้ังเปาหมาย การบรหิ ารเวลาและการจัดลําดบั ความสาํ คญั การวางแผน การวางกลยทุ ธ (สําหรบั ชีวิตประจําวัน) เพือ่ พัฒนาทกั ษะการสรา งแรงจงู ใจมงุ ความเปนเลิศ ทักษะพื้นฐานอ่ืน ๆ เชน การตระหนกั รตู วั (self-awareness) การคดิ ใหเ ปนประโยชน (productive thinking) การสรางความมั่นใจใหต วั เอง (self- confidence) เปนตน ทกั ษะท่ีจะชวยพฒั นาทกั ษะทางกฬี า ทกั ษะจะชว ยใหนกั กฬี าพัฒนาทกั ษะทางกีฬา (performance skill) นกั กฬี าเรยี นรูและฝกฝน เพือ่ ชว ยใหนกั กีฬาพัฒนาทักษะทางกีฬาไดอ ยา งรวดเรว็ และมีประสทิ ธิภาพมากขึน้ รวมท้งั สามารถรดี เคนผลงาน ในการแขง ขนั ไดถงึ ระดบั สงู สดุ ทักษะกลมุ นี้ เชน ทักษะท่เี กย่ี วกบั กระบวนการทางปญ ญาและการรบั รู

(perceptual-cognitive skill) ทจี่ ะชวยใหนักกฬี าสามารถ “เลอื ก” ประมวลขอ มลู ทส่ี ําคัญในการแขงขนั และ “ตดั ” ขอ มูลอืน่ ๆ ทไี่ มจ าํ เปนออกไป อกี ทกั ษะหนงึ่ ท่ีเก่ียวขอ งกัน คือ การจดจออยูกบั งานตรงหนา (attentional focus) หรอื การสรา งสมาธิ นอกจากนน้ั การกํากับอารมณแ ละการบรหิ ารพลงั งาน (energy management) ยงั เปน อีกทักษะทจ่ี าํ เปนมากสําหรบั การแขง ขนั เพราะการแขง ขนั เปนกจิ กรรมทกี่ ระตุนให เกดิ อารมณรนุ แรง ทง้ั อารมณท างบวกและอารมณท างลบ นกั กฬี าทม่ี ที กั ษะการกํากบั อารมณแ ละการบรหิ าร พลงั งานทด่ี นี น้ั จะสามารถกําหนดอารมณของตวั เองใหอ ยใู นสภาพทพี่ รอ มสาํ หรบั การแขง ขันไดอ ยา ง สมาํ่ เสมอ ทักษะทจ่ี ะชวยใหน กั กีฬาพัฒนาตัวเอง ทักษะท่ีจะชว ยใหนกั กีฬาพัฒนาตัวเอง (personal development skill) เปนเครอ่ื งมอื ทจี่ ะชวยให นักกีฬาจัดการกบั ความทา ทายตาง ๆ ในชีวติ ซ่งึ อาจไมเ ก่ยี วขอ งกบั การฝกซอมและการแขง ขันโดยตรง ยกตวั อยา งเชน สาํ หรับนกั กีฬาทอ่ี ยูในชวงวยั เดก็ หรือวยั รนุ ซึง่ เปนชว งวยั ท่ีกาํ ลงั หา “อัตลกั ษณ” ของตวั เอง การเลน กฬี าอาจชวยพฒั นาทักษะทเี่ ดก็ ๆ และวยั รุน จะแสวงหาและพัฒนาอัตลกั ษณหรอื ความเปนตัวตนของ พวกเขาได (identity achievement) นอกจากนั้น ไมวา จะเปน การแขงขันระดบั ใด การจดั การกบั ความ คาดหวงั ของท้งั ตนเองและผูคนรอบขา ง รวมทงั้ ความสามารถที่จะรูวาเมอ่ื ประสบปญหาหรือความยากลําบาก แลวรวู าตอ งหันหนาไปขอความชวยเหลือจากใครเปน สง่ิ ทสี่ าํ คัญ ซึ่งทงั้ หมดนขี้ ้ึนอยกู บั วา นักกฬี าคนนน้ั มี ทกั ษะท่ีจะชว ยสรา งความสมั พนั ธร ะหวา งบคุ คล (interpersonal competence) หรือไม ทกั ษะการทาํ งานเปน ทมี ทกั ษะทางจิตวทิ ยาทสี่ ําคญั อีกกลมุ หน่ึง คอื ทักษะการทาํ งานเปนทมี (team skill) ไมวาจะเลน กฬี าที่ ตอ งแขงขนั เปน ทมี หรือไม นกั กีฬาทกุ คนอาจตอ งทาํ งานรวมกับโคช เพ่อื นรวมทีม นกั กายภาพบาํ บัด หรือ บคุ คลอ่นื ๆ อกี มากมาย ดังนนั้ ทกั ษะการทาํ งานเปนทีม เชน การส่อื สาร (communication) ภาวะผูนาํ (leadership) การสรา งความม่ันใจใหกบั ทมี (team confidence) รวมถงึ การสรางความกลมเกลยี วภายในทีม (cohesion) ยอมเปนทักษะทส่ี ําคญั ถานกั กีฬาขาดทักษะเหลานี้ ถึงแมวา จะเลน กฬี าท่ีแขงขนั คนเดียวก็ตาม ก็ จะไมส ามารถทาํ งานรว มกบั ผอู ืน่ (รวมท้ังนกั จิตวทิ ยาดว ยในบางกรณ)ี ซง่ึ จะชว ยสนับสนุนใหนกั กฬี าคนน้นั ทํา ผลงานทีย่ อดเย่ียมได