ใบความร้วู ชิ า การบัญชีหา้ งหุน้ สว่ น 20201-2002 หนว่ ยที่ 8 การรบั หุ้นส่วนใหม่ 1. สาระสำคญั การดำเนินงานของห้างหุ้นส่วนอาจจะประสบความสำเร็จทำให้มีผลกำไรจำนวนมาก ทำให้ห้าง หุ้นส่วนต้องการมีเงินทุนมาหมุนเวียนเพิ่มข้ึนเพ่ือขยายกิจการ หรือต้องการให้บุคคลภายนอกท่ีมีความรู้ ความสามารถและมีประสบการณ์เข้ามาช่วยบริหารงานเพื่อให้เกิดประสิทธิภาพมากย่ิงขึ้น หรือหุ้นส่วนคนใด คนหนึ่งต้องการจะขายส่วนทุนของตนเองให้แก่บุคคลอ่ืนก็ได้ ซึ่งสิ่งเหล่าน้ีเป็นเหตุผลที่ทำให้ต้องรับหุ้นส่วน ใหม่ 2. สมรรถนะประจำหน่วยการเรียนรู้ 1. แสดงความรูเ้ ก่ียวกบั วิธีปฏิบัตใิ นการรับห้นุ สว่ นใหม่ 2. แสดงความร้เู กยี่ วกับการคำนวณส่วนแบ่งกำไรขาดทนุ ของผเู้ ปน็ หนุ้ สว่ น 3. แสดงความรู้เกี่ยวกบั การบนั ทึกบญั ชีเก่ยี วกับการรบั หุ้นสว่ นใหม่ 4. แสดงความรเู้ กยี่ วกบั ค่าความนิยมและโบนสั 5. แสดงเจตคตแิ ละกจิ นิสยั ทีด่ ตี อ่ การศึกษาการบญั ชหี ้างหนุ้ สว่ น 3. จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ประจำหน่วย 3.1.จดุ ประสงค์ทวั่ ไปเพื่อให้มีความรู้ความเข้าใจเก่ียวกับการรับหุ้นสว่ นใหม่ 3.2.จดุ ประสงค์เชงิ พฤตกิ รรม 3.2.1. อธิบายวธิ ีปฏิบตั ใิ นการรับห้นุ สว่ นใหม่ 3.2.2. คำนวณส่วนแบง่ กำไรขาดทนุ ของผูเ้ ป็นหุน้ ส่วน 3.2.3. บันทกึ บัญชเี กย่ี วกบั การรบั หุ้นสว่ นใหม่ 3.2.4. คำนวณหาคา่ ความนยิ มและโบนสั ได้ 4. สาระการเรียนรู้ วธิ ปี ฏิบตั ใิ นการรบั หนุ้ ส่วนใหม่ วิธีปฏิบัติในการรับห้างหุ้นส่วนใหม่ โดยการรับหุ้นส่วนใหม่น้ันจะต้องได้รับความยินยอมจากผู้เป็น หุน้ ส่วนเดิมทุกคนก่อน ถ้าหากเป็นห้างหุ้นส่วนจดทะเบียนก็จะต้องจดทะเบียนในการรับหุ้นสว่ นใหม่ด้วย และ สัญญาห้างหุ้นส่วนเดิมน้ันจะสิ้นสุดลงทันที เม่ือตกลงรับหุ้นส่วนใหม่แล้วจะมีผลทำให้ห้างหุ้นส่วนเดิมต้อง ล้มเลกิ ไป การรบั หนุ้ ส่วนใหม่ มี 2 วิธี คือ 1. ซอ้ื ส่วนในทุนจากผูเ้ ป็นหุ้นสว่ นเดมิ คนเดยี วหรอื หลายคน โดยไมป่ รับปรุงบัญชขี องหา้ งหุน้ สว่ น 2. ซือ้ สว่ นในทนุ จากผู้เปน็ หุ้นส่วนเดิมคนเดียวหรือหลายคน โดยปรับปรงุ บญั ชขี องห้างหุ้นสว่ น การคำนวณสว่ นแบ่งกำไรขาดทนุ ของผู้เป็นหนุ้ ส่วน การรบั หนุ้ ส่วนใหม่น้ันจะต้องกำหนดอตั ราส่วน แบง่ กำไรขาดทนุ กนั กอ่ น ถา้ ไม่ได้ตกลงกนั ตามกฎหมายไทยใหใ้ ชอ้ ัตราสว่ นทนุ การบันทกึ บัญชีเกี่ยวกับการรับหุน้ ส่วนใหม่ มี 2 วิธี คือ
1. ผู้เปน็ หนุ้ สว่ นใหมซ่ อ้ื ส่วนในทนุ จากผเู้ ป็นหนุ้ สว่ นเดมิ 2. ผเู้ ป็นห้นุ ส่วนใหม่นำเงินสด หรอื สินทรพั ยอ์ ื่นมาลงทุนในห้างหุน้ ส่วน คา่ ความนยิ มและโบนสั ค่าความนิยม (Goodwill) คือ สินทรัพย์ประเภทไม่มีตัวตน (Intangible Assets) เกิดขึ้นเน่ืองจาก การมีชื่อเสียง ความรู้และความสามารถเป็นที่รู้จักท่ัวไป รวมท้ังการบริหารงานเป็นท่ียอมรับ กิจการจัดตั้งมา นาน มีฐานะม่ันคง ต้ังอยู่ในทำเลท่ีดีเป็นที่รู้จักและยอมรับของลูกค้าท่ัวไป รวมทั้งสินค้าที่จำหน่ายเป็นท่ี น่าเชอ่ื ถอื จึงมีการคดิ คา่ ความนิยมใหแ้ ก่ผ้เู ป็นหา้ งหนุ้ ส่วน การคำนวณหาคา่ ความนิยม โดยใหห้ าผลรวมทุนของหุ้นสว่ นเดิม บวกกับสินทรพั ยท์ ่ีนำมาลงทุนของ หุ้นส่วนใหม่เทียบกับผลรวมของห้างหุ้นส่วนใหม่ท้ังสิ้น ผลต่างคือ ค่าความนิยม ซึ่งจะให้แก่หุ้นส่วนเดิมหรือ หุ้นส่วนใหม่น้ัน ให้พิจารณาเงินลงทุนของหุ้นส่วนใหม่เป็นหลัก ถ้าทุนของหุ้นส่วนใหม่เท่ากับสินทรัพย์ท่ีนำมา ลงทุน ผลตา่ งท่ีเกิดขึ้นกเ็ ปน็ การคิดให้หุ้นส่วนเดิม แต่ถา้ สนิ ทรัพย์ทลี่ งทุนของหนุ้ ส่วนใหม่น้ันนอ้ ยกวา่ สว่ นทนุ ท่ี จะได้รับ ถือเปน็ คา่ ความนยิ มใหแ้ กห่ นุ้ ส่วนใหม่ การคดิ ค่าความนยิ มแบง่ ได้เป็น 3 กรณี คือ 1. คิดคา่ ความนยิ มให้แกห่ ุ้นส่วนเดิม 2. คดิ ค่าความนยิ มใหแ้ ก่หุน้ ส่วนใหม่ 3. มิไดร้ ะบุใหช้ ดั เจนวา่ จะคิดค่าความนิยมหรอื โบนสั ใหแ้ ก่ผู้ใด โบนัส คือ เงินสดท่ีผู้เป็นหุ้นส่วนใหม่นำมาลงทุนเกินกว่า หรือต่ำกว่าทุนท่ีกำหนดให้ กรณีเงินสดที่ หนุ้ สว่ นใหม่นำมาลงทุนตำ่ กว่าทุนท่กี ำหนดจะต้องโอนทนุ ของห้นุ สว่ นเดิมให้แกห่ ้นุ ส่วนใหม่ การคิดโบนัสจะมีลักษณะเหมือนกับการคิดค่าความนิยม แต่จะแตกต่างกันท่ีการบันทึกบัญชี การ คำนวณหาโบนัส ให้พจิ ารณาทุนของหนุ้ สว่ นเดิมบวกกับสนิ ทรัพย์ท่ีลงทุนของผเู้ ป็นหุน้ ส่วนใหม่เทยี บกบั ผลรวม ของห้างหุ้นส่วนใหม่ทั้งสน้ิ จะตอ้ งเท่ากับจำนวนทนุ ทกี่ ำหนดให้ เรยี กว่าโบนสั ถ้าสินทรัพย์ทีห่ ุ้นส่วนใหมน่ ำมา ลงสูงกว่าส่วนทุนที่จะได้รับถือเป็นโบนัสให้แก่หุ้นส่วนเดิม ถ้าสินทรัพย์ที่หุ้นส่วนใหม่นำมาลงน้อยกว่าส่วนใน ทนุ ท่จี ะไดร้ ับ ผลต่างเปน็ โบนสั ทค่ี ดิ ใหก้ ับหุ้นส่วนใหม่ การคิดค่าความนยิ มและโบนสั แบ่งเป็น 3 กรณี 1). คิดโบนสั ให้แกห่ ุ้นส่วนเดิม 2). คดิ โบนัสใหแ้ ก่หุ้นสว่ นใหม่ 3). มิไดร้ ะบใุ ห้ชดั เจนวา่ จะคิดโบนสั ใหแ้ ก่ผใู้ ด
แบบฝกึ ปฏบิ ตั ิหน่วยท่ี 8 คำช้ีแจง จงแสดงวิธีทำ ข้อ 8-1 ตั๊กและตุ๊ก เป็นหุ้นส่วนกัน มีทุน 50,000 บาท และ 60,000 บาท แบ่งกำไรขาดทุน เท่ากัน ตกลง รับตกึ เขา้ มาเป็นห้นุ ส่วนใหม่ และกซื้อส่วนทนุ จากตกึ 1/2 และต๊กุ 1/3 โดยจ่ายเงินให้ 50,000 บาท ให้ทำ 1. คำนวณจำนวนเงินทตี่ กและตุ๊กจะได้รบั 2. บนั ทกึ รายการในสมุดรายวันท่วั ไป ข้อ 8-2 ตู่และโต้ง เป็นหุ้นส่วนกัน มีทุน 112,000 บาท และ 168,000 บาท แบ่งกำไรขาดทุนเท่ากัน ตกลง รับเต้นเข้ามาเป็นหุ้นส่วนใหม่ โดยซื้อส่วนทุนจากตู่และโต้งคนละครึ่ง ก่อนรับหุ้นส่วนใหม่ มีการ ปรบั ปรงุ บญั ชีดงั นี้ 1) มีค่าความนิยมในบัญชี 40,000 บาท 2) สินค้าคงเหลือตีราคาสงู เกนิ ไป 20,000 บาท 3) ค่าเสอ่ื มราคาสะสมอาคารต่ำไป 14,000 บาท 4) ตีราคาทดี่ ินเพ่ิม 82,000 บาท ให้ทำ 1. คำนวณทุนของห้างหุ้นสว่ นภายหลังรบั หุน้ สว่ นใหม่ 2. บนั ทึกรายการในสมุดรายวนั ท่ัวไป ข้อ 8-3 ชมพู่และมะปราง เป็นหุ้นส่วนกัน แบ่งกำไรขาดทุน 1 : 2 มีทุน 80,000 บาท 160,000 บาท ต่อมา รับทุเรียนเข้ามาเป็นหุ้นส่วนใหม่ โดยซ้ือส่วนทุนจากชมพู่ 1/3 มะปราง 1/5 จ่ายเงินให้ 80,000 บาท ก่อนรับทเุ รยี นมาเป็นหุ้นสว่ นใหม่ได้ตกลง การปรบั ปรุงสนิ ทรัพย์ดังนี้ 1) เพิ่มสนิ คา้ คงเหลือ 3,600 บาท 2) ตดั ลูกหน้เี ป็นหนีส้ ญู 2,000 บาท 3) เพ่มิ คา่ เสื่อมราคาสะสมอาคาร 4,000 บาท 4) มเี งินเดอื นคา้ งจา่ ย 2,400 บาท ให้ทำ บนั ทึกรายการในสมดุ รายวันทั่วไป ข้อ 8-4 ออยและอ้อย เป็นหุ้นส่วนกัน มีทุน 160,000 บาท และ 240,000 บาท แบ่งกำไร ขาดทุนตาม อัตราส่วนทุน ต่อมารับอุ้ยเข้ามาเป็นหุ้นส่วนใหม่และนำเงินสตมาลงทุน 200,000 บาท และให้มี ส่วนทุนเท่ากับสินทรัพย์ท่ีนำมาลงทุน และได้รับส่วนแบ่งกำไร ขาดทุน 1/3 ของทุนของห้าง และ หนุ้ ส่วนเดมิ แบง่ กำไรขาดทุนเทา่ เดมิ ให้ทำ 1. บันทกึ รายการในสมุดรายวนั ทว่ั ไป 2. คำนวณอตั ราส่วนแบ่งกำไรขาดทุนของผูเ้ ปน็ ห้นุ สว่ นหลงั จากรบั หุน้ สว่ นใหม่
ขอ้ 8-5 ต่อและต้อม เป็นหุน้ สว่ นกัน ตกลงแบ่งกำไรขาดทนุ 3 : 4 งบแสดงฐานะของห้างมีดงั หา้ งหุน้ ส่วนตอ่ และตอ้ ม งบแสดงฐานะการเงนิ ณ วันท่ี 31 ธันวาคม 2557 หมายเหตุ หนว่ ย : บาท สนิ ทรัพย์ สินทรัพยห์ มุนเวยี น เงินสด 32,000 ลกู หน้ี (สุทธิ) 60,000 สนิ คา้ คงเหลือ 165,200 รวมสินทรัพย์หมนุ เวียน 257,200 สนิ ทรพั ยไ์ มห่ มุนเวียน อาคาร 1,908,000 สินทรพั ย์ไม่หมุนเวียนอื่น ค่าความนิยม 3,192,000 รวมสินทรัพยไ์ ม่หมนุ เวียน 5,100,000 รวมสนิ ทรพั ย์ 5,357,200 หนีส้ ินและส่วนของผู้เป็นห้นุ สว่ น หน้สี ินหมนุ เวียน เจา้ หน้ีการคา้ 597,200 ต๋ัวเงนิ จ่าย 600.000 รวมหนีส้ นิ หมุนเวียน 1,197,200 ส่วนของผู้เปน็ หุ้นสว่ น ทุน-ตอ่ 2,392,000 ทุน-ตอ้ ม 1,768,000 รวมส่วนของผู้เป็นหุ้นส่วน 4,160,000 รวมหนี้สนิ และส่วนของผู้เป็นหุ้นสว่ น 5,357,200 ต่อมาตกลงรับเต่าเข้ามาเป็นหุ้นส่วนใหม่ โดยเต๋าซ้ือส่วนทุนจากต่อ 2/5 และต้อม 3/4 ก่อนรับ หุน้ สว่ นใหม่ ใหม้ ีการปรับปรงุ ดังนี้ 1) ตดั ลกู หนี้เปน็ หนส้ี ูญ 4,000 บาท 2) สนิ ค้าคงเหลอื ตรี าคาเพิม่ ข้ึน 24,800 บาท 3) คา่ เสอื่ มราคาสะสมอาคารตีราคาเพิ่ม 20,000 บาท 4) เงนิ เดือนคา้ งจา่ ย 30,000 บาท ใหท้ ำ บันทึกรายการในสมดุ รายวันทั่วไป
ข้อ 8-6 จิ๊บและจอย เปน็ หนุ้ ส่วนกนั มที ุน 200,000 บาท และ 400,000 บาท แบ่งกำไรขาดทนุ 1 : 2 ตกลง รบั แจนเขา้ มาเป็นหุ้นสว่ นใหม่ โดยนำเงนิ สดมาลงทุนและมสี ว่ นในทุนคิดเป็น 1/5 ของทุนทั้งสน้ิ ของ ห้างหุน้ ส่วน 1) คดิ ดอกเบี้ยทนุ 59% จากทนุ ณ วันต้นงวด 2) กำไรขาดทนุ ทเี่ หลอื ใหแ้ บ่งเทา่ กัน ให้ทำ 1. คำนวณหาเงินสดท่ีนำมาลงทนุ ของหุ้นส่วนใหม่ 2. บนั ทกึ รายการในสมดุ รายวนั ทว่ั ไป ขอ้ 8-7 ตุ่มและแต้ม เป็นหุ้นส่วนกัน มีทุน 300,000 บาท และ 200,000 บาท แบ่งกำไรขาดทุน เท่ากัน ตอ่ มาได้ตกลงรบั ตอ้ ยเขา้ มาเปน็ หุน้ สว่ นใหม่ ใหท้ ำ บนั ทกึ รายการรับต้อย เข้ามาเป็นหุ้นสว่ นใหม่ในสมดุ รายวนั ทว่ั ไปตามแตล่ ะกรณี ดังน้ี 1. ต้อยนำ้ เงินสดมาลงทุน 180,000 บาท และให้มสี ่วนในทุนเท่ากับ 120,000 บาท คิดโบนัส ให้ตุม และแตม้ 2. ต้อยนำเงินสดมาลงทุน 160,000 บาท และให้มีส่วนในทุนเท่ากับ 200,000 บาท โดยคิด ค่า ความนิยมใหต้ ้อย 3. ต้อยนำเงินสดมาลงทุน 180,000 บาท และให้มีส่วนในทุน 1/4 ของทุนของห้าง กำหนดให้ เท่ากับ 720,000 บาท โดยคิดค่าความนิยมใหต้ ่มุ และแต้ม 4. ต้อยนำเงินสดมาลงทุน 180,000 บาท และให้มีส่วนในทุน 260,000 บาท โดยได้รับโบนัส จาก ตุ่มและแตม้ ขอ้ 8-8 เหน่งและโหน่ง เป็นหุ้นส่วนกัน มีทุน 240,000 บาท และ 400,000 บาท มีอัตราส่วน แบ่งกำไร ขาดทนุ 1 : 2 ตกลงรับน้อยเขา้ มาเปน็ หนุ้ ส่วนใหม่ ตามกรณดี ังตอ่ ไปนี้ 1) น้อยนำสดมาลงทุน 120,000 บาท และให้มีส่วนในทุน 160,000 บาท กำหนดให้ ทุนของห้าง ทั้งส้ินเท่ากับ 800,000 บาท 2) น้อยนำเงินสดมาลงทุน 240,000 บาท และให้มีส่วนในทุนเทา่ กับเงินท่ีนำมาลงทุน กำหนดให้ทุน ของห้างหนุ้ สว่ นท้งั สนิ้ เท่ากบั 1,020,000 บาท 3) น้อยนำเงินสดมาลงทุน 280,000 บาท และให้มีส่วนในทุนเท่ากับ 252,000 บาท กำหนดให้ทุน ของหา้ งหุน้ ส่วนทงั้ สิ้นเท่ากบั 948,000 บาท 4) น้อยนำเงนิ สดมาลงทุน 260,000 บาท และให้มสี ่วนทนุ เท่ากบั 344,000 บาท กำหนดให้ทุนของ หา้ งหนุ้ สว่ นทง้ั สน้ิ เท่ากับ 900,000 บาท 5) นอ้ ยนำเงนิ สดมาลงทุน 240,000 บาท และให้มสี ่วนทุนเท่ากับ 360,000 บาท กำหนดให้ทุนของ ห้างหุ้นสว่ นทงั้ ส้ินเท่ากับ 972,000 บาท ใหท้ ำ 1. คำนวณหาค่าความนิยมและบันทึกรายการในสมดุ รายวนั ทัว่ ไป 2. คำนวณหาโบนสั และบนั ทึกรายการในสมดุ รายวนั ทัว่ ไป
ขอ้ 8-9 บอมและโบ๊ต เปน็ ห้นุ ส่วนกัน แบง่ กำไรขาดทนุ เท่ากนั มีทนุ 100,000 บาท และ 120,000 บาท ตอ่ มารบั บีมเขา้ มาเปน็ หุ้นส่วนใหม่ โดยทมี น้ำเงินสดมาลงทุน 80,000 บาท ใหท้ ำ บนั ทกึ รายการในสมดุ รายวันท่ัวไป ดังกรณีต่อไปนี้ 1. กำหนดใหบ้ ีมมีสว่ นในทุน 1/4 ของทนุ ทง้ั สนิ้ ของหา้ ง ซึง่ เทา่ กับ 320,000 บาท 2. กำหนดใหบ้ ีมมีสว่ นในทุน 1/4 ของทุนทั้งสิ้นของห้าง ซ่งึ เทา่ กบั 300,000 บาท ขอ้ 8-10 ขิงและโขงเป็นหุ้นส่วนกัน แบ่งกำไรขาดทุนในอัตรา 1:2 มีเงินลงทุน 240,000 บาท และ 360,000 บาท ต่อมาได้ตกลงรับข่าเข้ามาเป็นหุ้นส่วนใหม่ ให้บันทึกรายการในสมุดรายวันทั่วไปตามแต่ละ กรณดี งั ต่อไปน้ี 1) ข่าซื้อส่วนทนุ ของโขงครง่ึ หนึ่ง และจ่ายเงนิ ให้ 192,000 บาท 2) ข่าซ้ือสว่ นทุนของขงิ 1/2 และโขง 1/4 โดยจา่ ยเงินให้ 234,000 บาท 3) ข่าซ้ือส่วนทุนของขิง 1/2 และจ่ายเงินให้ 99,000 บาท หุ้นส่วนเดิมตกลงให้มีการ ปรับปรุง สินทรัพย์และหนี้สินของห้างก่อนรับหุ้นส่วนใหม่ คือ อาคารมีราคาเพ่ิมขึ้น 72,000 บาท และมี คา่ ใช้จา่ ยค้างจ่าย 18,000 บาท 4) ข่านำเงินสดมาลงทุน 480,000 บาท และมีส่วนในทุน 480,000 บาท และกำหนด ทุนท้ังส้ินของ หา้ งเทา่ กบั 1,260,000 บาท 5) ข่านำเงินสดมาลงทุน 420,000 บาท และให้มีส่วนในทุน 366,000 บาท ส่วนที่ขาด ให้ถือเป็น โบนสั คิดให้ขิงและโขง่ 6) ข่านำเงินสดมาลงทุน 360,000 บาท และให้มีส่วนในทุน 396,000 บาท ส่วนท่ีเกิน ถือเป็นโบนัส คดิ ใหข้ ่า 7) ข่านำเงินสดมาลงทุน 180,000 บาท และให้มีส่วนในทุน 1/3 ของทุนท้ังสิ้นของห้าง 900,000 บาท 8) ข่านำเงินสดมาลงทุน 240,000 บาท และให้มีส่วนในทุน 1/2 ของทุนทั้งส้ินของห้าง หุ้นส่วน 840,000 บาท
ใบความรู้วิชา การบญั ชหี า้ งหุ้นสว่ น 20201-2002 หน่วยที่ 9 หุ้นสว่ นลาออก 1. สาระสำคญั ผู้เป็นหุ้นส่วนคนใดคนหน่ึงมีความประสงค์ท่ีจะลาออกจากห้างหุ้นส่วน ต้องแจ้งให้หุ้นส่วนทุกคน ทราบล่วงหน้าไม่น้อยกว่า 6 เดือน และต้องปฏิบัติตามข้อตกลงในสัญญาการจัดตั้งห้างหุ้นส่วนเกี่ยวกับการ ลาออกเน่ืองจากการลาออกของหุ้นส่วนมีผลทำให้ห้างหุ้นส่วนต้องเลิกกิจการ หรืออาจจะดำรงอยู่ได้ ซ่ึงข้ึนอยู่ กบั ผู้เป็นหนุ้ ส่วนท่ีเหลือจะตกลงกันว่าจะปฏิบตั ิอย่างไร หากดำเนินกจิ การตอ่ ไปกย็ ่อมทำได้โดยการซอื้ สว่ นทุน จากหุ้นส่วนผ้ลู าออก หรืออาจจา่ ยเงนิ สดหรอื สินทรพั ยค์ ืนทนุ ใหแ้ ก่ผลู้ าออก 2. สมรรถนะประจำหน่วยการเรียนรู้ 1. แสดงความร้เู ก่ยี วกับลักษณะการลาออกของผเู้ ปน็ หนุ้ ส่วน 2. แสดงความรู้เกยี่ วกับการบันทกึ บญั ชเี ก่ยี วกับห้นุ สว่ นผลู้ าออก 3. แสดงเจตคติและกจิ นิสยั ที่ดตี อ่ การศึกษาการบญั ชหี า้ งหนุ้ ส่วน 3. จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรปู้ ระจำหน่วย 3.1.จุดประสงคท์ ัว่ ไปเพื่อใหม้ ีความรูค้ วามเขา้ ใจเกย่ี วกบั หุ้นส่วนลาออก 3.2.จุดประสงค์เชงิ พฤติกรรม 3.2.1. บอกลกั ษณะการลาออกของผูเ้ ปน็ ห้นุ ส่วน 3.2.2. อธิบายและบันทกึ บญั ชีเก่ียวกบั หุน้ สว่ นผู้ลาออก 4. สาระการเรยี นรู้ ลักษณะการลาออกของผูเ้ ป็นหุ้นส่วน ผู้เป็นหุ้นส่วนจะลาออกได้ต้องเป็นไปตามสัญญาการเข้าเป็นหุ้นส่วน ตามประมวลกฎหมายแพ่งและ พาณิชย์ มาตรา 1056 บญั ญัติไว้วา่ “ถ้าห้างหุ้นสว่ นได้ตงั้ ข้นึ ไม่กำหนดกาลอย่างหน่ึงอย่างใดเป็นการยุติ ท่าว่า เลิกได้ต่อเม่ือผู้เป็นหุ้นส่วนคนใดคนหน่ึงบอกเลิกเมื่อสิ้นรอบปีในทางบัญชีของห้างหุ้นส่วน และจะต้องบอก กล่าวล่วงหนา้ เปน็ เวลาหกเดอื น” จะเห็นได้ว่าผู้เป็นหุ้นส่วนจะลาออกระหว่างงวดบัญชีไม่ได้ ถ้าการลาออกนั้นเป็นการผิดสัญญาของ หา้ งหนุ้ สว่ น ผู้เปน็ หนุ้ ส่วนท่ีลาออกต้องรบั ผดิ ชอบในความเสยี หายทเี่ กดิ ข้ึน ผลของการลาออกของผู้เป็นหุ้นส่วนทำให้หา้ งหุ้นส่วนเดมิ เลกิ ไป และเกดิ หา้ งหุ้นส่วน แทนโดยมีผู้เป็น หุ้นส่วนท่ีเหลอื ดำเนินการต่อไปขน้ึ ใหมม่ า การจ่ายคนื ทุนผู้เป็นหุน้ ส่วนท่ลี าออกทำได้ 2 วิธี คอื 1. หุ้นส่วนท่ีเหลือรับซอื้ สทิ ธิส่วนได้เสียจากหุ้นส่วนทีล่ าออก 2. ห้างหนุ้ ส่วนจา่ ยเงินสด หรือสนิ ทรพั ยอ์ ื่นคนื ทุนให้ห้นุ สว่ นทลี่ าออก การบนั ทึกบญั ชเี กย่ี วกับหนุ้ ส่วนผู้ลาออก การบันทกึ บญั ชีเก่ียวกับหุน้ ส่วนผลู้ าออก สามารถปฏบิ ัตไิ ด้ 2 วธิ ี ดงั น้ี
1. หุ้นส่วนท่ีเหลือรับซื้อสิทธิส่วนได้เสียจากหุ้นส่วนท่ีลาออก (รับซ้ือส่วนทุนของหุ้ นส่วน ผู้ลาออก) เมื่อหุ้นสว่ นคนหนึ่งคนใดขอลาออก ห้างหุ้นส่วนสามารถดำเนินกจิ การต่อไปได้ โดยการท่ี หนุ้ ส่วนที่ เหลืออยู่ซื้อส่วนทุนของห้างหุ้นส่วนผู้ลาออก และรับโอนส่วนแบ่งกำไรขาดทุนของหุ้นส่วน ผู้ลาออกไว้ ยกเว้น อาจจะตกลงกนั ไวเ้ ปน็ อย่างอ่ืน 2. ห้างหุ้นส่วนจ่ายเงินสด หรือสินทรัพย์อื่นคืนทุนให้หุ้นส่วนท่ีลาออก ถ้าหุ้นส่วนคนใด ลาออก ห้างหุ้นส่วนอาจจะจ่ายเงนิ สดหรือสินทรัพย์อ่ืนคืนทุนให้หุ้นส่วนผู้ลาออกก็ได้ แต่ถ้าในขณะท่ี หนุ้ ส่วนผู้ลาออก นั้น สินทรัพย์หรือหนี้สินยังไม่ถูกต้องสมบูรณ์ก็ต้องปรับปรุงก่อนให้ถูกต้องตามหลักการ บัญชี และหุ้นส่วนผู้ ลาออกจะได้รับคืนทุนใกล้เคียงกับความเป็นจริงมากที่สุด กำไรหรือขาดทุนจากการ ปรับปรุงสินทรัพย์และ หนส้ี ินจะแบ่งให้หุ้นสว่ นทุกคนตามอัตราส่วนแบ่งกำไรขาดทุน ห้างหุน้ สว่ นจะจ่ายเงินสด หรอื สินทรพั ยอ์ ่ืนให้แก่ผลู้ าออก แบ่งได้เป็น 3 กรณี คือ 2.1 การจ่ายคืนทุนให้แก่หุ้นส่วนผู้ลาออกด้วยจำนวนที่เท่ากับสิทธิส่วนได้เสีย (ส่วนในทุน) ของหุ้นส่วนที่ลาออก ถ้าสินทรัพย์และหน้ีสินท้ังหมดของห้างหุ้นส่วนที่แสดงไว้ในงบแสดงฐานะ การเงิน ถูกต้องสมบูรณ์แล้ว การจ่ายคืนทุนให้แก่ผู้เป็นหุ้นส่วนก็จะมีเพียงการโอนปิดบัญชีทุนของผู้เป็น หุ้นส่วนท่ี ลาออก และจ่ายเงินสดหรือสนิ ทรัพย์อนื่ ไปใหเ้ ทา่ นน้ั 2.2 การจ่ายคืนทุนให้แก่หุ้นส่วนผู้ลาออกด้วยจำนวนที่สูงกว่าสิทธิส่วนได้เสีย (ส่วนในทุน) ของหุ้นส่วนท่ีลาออก ในกรณีที่ห้างหุ้นส่วนมีกำไรสุทธิสูง ระหว่างการลาออกของหุ้นส่วน หลังจาก รายการ บญั ชีให้ถูกต้องแล้ว หนุ้ สว่ นผลู้ าออกอาจเรียกรอ้ งให้ห้างหุ้นส่วนจ่ายเงินคืนทุนให้เป็น สูงกว่ายอดในบญั ชที ุนก็ ได้ ส่วนเกินอาจจะเป็นค่าความนิยม หรอื โบนัสทค่ี ิดให้แก่ผลู้ าออก 2.3 การจ่ายคืนทุนให้แก่หุ้นส่วนผู้ลาออกด้วยจำนวนท่ีต่ำกว่าสิทธิส่วนได้เสีย (ส่วนในทุน) ของหุ้นส่วนท่ีลาออก การจ่ายคืนทุนให้แก่หุ้นส่วนผู้ลาออกด้วยจำนวนท่ีต่ำกว่าส่วนในทุนของ หุ้นส่วนที่ ลาออก อาจเนอ่ื งมาจาก 1) ผเู้ ป็นหนุ้ ส่วนตอ้ งการลาออกจากหา้ งห้นุ สว่ นโดยเรว็ 2) ราคา ตลาดของสนิ ทรพั ย์ตำ่ กว่าราคาตามบัญชี
แบบฝกึ ปฏบิ ตั ิหนว่ ยที่ 9 คำช้ีแจง จงแสดงวิธที ำ ข้อ 9-1 โอ๋ ออฟ และเอ๋เป็นหุ้นส่วนกัน แบ่งกำไรขาดทุนเท่ากัน มีทุน 200,000 บาท 240,000 บาท และ 280,000 บาท ต่อมาเอ๋ขอลาออกจากห้างหุ้นส่วน โอ๋จึงรับซื้อส่วนทุนไว้ ท้ังหมด และจ่ายเงินให้ 280,000 บาท ใหท้ ำ บันทกึ รายการในสมุดรายวันท่วั ไป ขอ้ 9-2 กล้วย เก่ง และกล้า เป็นหุ้นส่วนกัน แบ่งกำไรขาดทุนเท่ากัน มีทุน 100,000 บาท 160,000 บาท และ 200,000 บาท ต่อมากลว้ ยขอลาออกจากห้างหุ้นสว่ น ใหท้ ำ บันทึกรายการในสมุดรายวนั ท่วั ไปตามแต่ละกรณตี า่ งๆ ดงั นี้ 1. เก่งซอื้ ส่วนทุนจากกลว้ ยทงั้ หมด โดยจ่ายเงินใหก้ ล้วยจำนวน 120,000 บาท 2. กลา้ ซอื้ สว่ นทนุ จากกลว้ ยทงั้ หมด โดยจ่ายเงินใหก้ ล้วยจำนวน 80,000 บาท 3. เกง่ และกล้าซ้ือส่วนทนุ จากกล้วยคนละครง่ึ โดยจ่ายเงนิ ให้กล้วยจำนวน 110,000 บาท ข้อ 9-3 ป้อม แป๋ม และปุ๋ย เป็นหุ้นส่วนกัน มีทุน 280,000 บาท 280,000 บาท และ 240,000 บาท แบ่ง กำไรขาดทุน 2 : 2 : 1 แปมขอลาออกจากห้างหุ้นส่วน โดยป๋อมและปุ๋ยรับซื้อส่วนทุนจากแป๋ม 3/5 และ 2/5 กอ่ นแปม๋ จะลาออกใหม้ กี ารปรบั ปรุงบัญชดี ังน้ี 1) ตดั ลกู หนี้เปน็ หน้ีสูญ 3,200 บาท 2) ตีราคาสินคา้ คงเหลือสูงเกินไป 4,000 บาท 3) ตีราคาคา่ เสื่อมราคาสะสมอปุ กรณต์ ่ำไป 2,400 บาท 4) ทีด่ นิ ราคาเพ่ิมข้ึน 20,000 บาท 5) ตดั ค่าความนยิ มออกจากบญั ชี 7,200 บาท 6) มเี งินเดอื นคา้ งจ่าย 16,000 บาท ใหท้ ำ บันทึกรายการในสมดุ รายวันทว่ั ไป ขอ้ 9-4 แจค็ โจแ้ ละจ้อย เป็นหนุ้ สว่ นกัน มีทุน 210,000 บาท 240,000 บาท และ 300,000 บาท แบ่งกำไร ขาดทนุ 7 : 8: 10 ตอ่ มาจอ้ ยขอลาออกจากหา้ งหุ้นสว่ น ใหท้ ำ บันทกึ รายการในสมุดรายวันทว่ั ไป ตามแต่ละกรณีดงั ต่อไปน้ี 1. ห้างหุน้ ส่วนจ่ายคนื ทนุ ให้จอ้ ย 255,000 บาท สว่ นที่ขาดถือเปน็ โบนสั คดิ ใหแ้ กแ่ จค็ และโจ้ 2 ห้างหุน้ สว่ นจ่ายคืนทุนใหจ้ อ้ ย 330,000 บาท ส่วนที่เกินคดิ เปน็ คา่ ความนยิ มเฉพาะจ้อย 3. ห้างหุ้นส่วนจ่ายคืนทุนให้จ้อย 345,000 บาท โดยถือวา่ ส่วนท่ีเกินทุนเป็นค่าความนิยม ให้บันทึก ค่าความนิยมทั้งจำนวน
ขอ้ 9-5 แยม ยิ้ม และยุ้ย เป็นหุ้นส่วนกัน ตกลงแบ่งกำไรขาดทุนเท่ากัน มีเงินทุน 150,000 บาท 125,000 บาท และ 175,000 บาท ต่อมายขอลาออกจากห้างหนุ้ สว่ น ใหท้ ำ บันทกึ รายการในสมดุ รายวันทว่ั ไป ตามแตล่ ะกรณดี ังต่อไปนี้ 1. แยมและยิ้มรบั ซ้ือสว่ นทุนของย้ยุ คนละคร่ึง และจา่ ยเงนิ ให้ 200,000 บาท 2. ห้างหุ้นสว่ นจา่ ยเงินสดคืนทนุ ให้ยุ้ยเท่ากับบัญชที ุน 3. ห้างหุ้นสว่ นจา่ ยคืนทนุ ยยุ้ 180,000 บาท ส่วนทเ่ี กินถือเปน็ คา่ ความนยิ มทีค่ ิดใหย้ ุ้ย 4. หา้ งหนุ้ สว่ นจา่ ยคืนทุนยุ้ย 145,000 บาท ส่วนทข่ี าดให้ถอื เป็นโบนสั ที่คิดใหห้ ุน้ สว่ นเดมิ 5. ห้างหนุ้ สว่ นจา่ ยคนื ทนุ ยยุ้ 150,000 บาท ส่วนทข่ี าดใหถ้ ือเป็นการลดคา่ ความนยิ มของยุ้ย 6. หา้ งหุ้นสว่ นจ่ายคนื ทนุ ยุ้ย 182,500 บาท โดยตกลงใหค้ ดิ โบนสั ใหย้ ุ้ย 7. ห้างหุ้นส่วนจ่ายคืนทุนให้ยุ้ย 190,000 บาท ส่วนเกินจากบัญชีของผู้ยให้ถือเป็นค่าความนิยม ให้ บันทึกค่าความนิยมของห้างหุน้ สว่ นท้ังหมด
ใบความรูว้ ชิ า การบญั ชหี า้ งหุ้นส่วน 20201-2002 หน่วยท่ี 10 หุน้ สว่ นตาย 1. สาระสำคัญ เม่ือผู้เป็นหุ้นส่วนคนใดคนหนึ่งตายก็จะต้องมีการปิดบัญชีเพ่ือหาผลการดำเนินงาน การแบ่งกำไร ขาดทุน และปรับปรุงมูลค่าสินทรัพย์และหน้ีสินของห้างหุ้นส่วนให้มีมูลค่าเป็นปัจจุบัน ถ้ามีผลต่างให้โอนเข้า บญั ชีทุนของผู้เป็นหุ้นส่วนทุกคน และหุ้นส่วนที่เหลืออยจู่ ะต้องดำเนินการนำสินทรพั ย์ออกจำหน่าย และชำระ หน้ีสินทั้งหมด หากมีสินทรัพย์คงเหลืออยู่จะนำมาจ่ายคืนทุนให้หุ้นส่วนทุกคนและเลิกห้างหุ้นส่วนไปในที่สุด ในทางปฏิบัตคิ อ่ นขา้ งจะมคี วามยุ่งยากมาก เน่อื งจากไม่สามารถจะกำหนดวันเวลาการตายหรือการถึงแก่กรรม ของหุ้นสว่ นได้ล่วงหน้า แต่ถ้าหุ้นส่วนที่เหลืออยู่ต้องการจะดำเนนิ ห้างหนุ้ ส่วนตอ่ ไปก็สามารถทำได้ โดยไม่ต้อง ปิดบัญชขี องหา้ งหนุ้ สว่ นและปฏบิ ตั ิตามข้อกฎหมายของหา้ งหุ้นส่วนต่อไป 2. สมรรถนะประจำหน่วยการเรยี นรู้ 1. แสดงความรเู้ ก่ียวกับการตายของผู้เป็นหนุ้ สว่ น 2. แสดงความรู้เก่ยี วกบั สัญญาของห้างหุ้นสว่ นเกีย่ วกบั ผู้เป็นหนุ้ ส่วนตาย 3. แสดงความรูเ้ ก่ียวกบั การคำนวณและการบนั ทึกบัญชีเกี่ยวกับการตายของผูเ้ ป็นหุน้ สว่ น 4. แสดงเจตคติและกิจนสิ ยั ที่ดตี อ่ การศึกษาการบัญชีหา้ งหุ้นส่วน 3. จุดประสงค์การเรยี นรปู้ ระจำหน่วย 3.1.จุดประสงคท์ ว่ั ไปเพอ่ื ให้มคี วามร้คู วามเขา้ ใจเกีย่ วกับกฎหมายที่เก่ียวขอ้ งกบั หา้ งหนุ้ ส่วน 3.2.จุดประสงค์เชงิ พฤตกิ รรม 3.2.1. อธบิ ายการตายของผู้เป็นห้นุ ส่วน 3.2.2. อธิบายสญั ญาของหา้ งหุน้ ส่วนเกยี่ วกับผู้เปน็ ห้นุ สว่ นตาย 3.2.3. คำนวณและบนั ทกึ บญั ชเี ก่ียวกบั การตายของผเู้ ป็นหนุ้ สว่ น 4. สาระการเรียนรู้ การตายของผู้เปน็ หุน้ สว่ น การตายของผู้เป็นหุ้นส่วน ถ้าผู้เป็นหุ้นส่วนคนใดคนหนึ่งตายห้างหุ้นส่วนนั้นต้องเลิกกิจการไป ยกเว้น มีข้อตกลงวา่ ถ้าผู้เป็นหุ้นสว่ นคนใดคนหน่ึงตายผู้เปน็ หุน้ ส่วนที่เหลืออย่สู ามารถดำเนินกิจการ ตอ่ ไปได้ โดยการ รบั ซอ้ื สว่ นทนุ หุ้นส่วนที่ตาย หรอื จา่ ยคนื ทุนให้ทายาทหุ้นสว่ นทตี่ ายเมื่อผู้เปน็ หุ้นสว่ น คนใดตายก็จะต้องคืนทุน ให้แก่ทายาทของผู้เป็นหุ้นส่วนที่ตาย เพื่อให้เกิดความยุติธรรมต่อผู้เป็นหุ้นส่วน ทุกคนก็ควรจะมีการปรับปรุง มูลค่าของสินทรัพย์ และหน้ีสินทั้งหมดของห้างหุ้นส่วนให้ถูกต้อง ณ วันที่ หุ้นส่วนตาย และโอนส่วนแบ่งผล กำไรขาดทุนที่เกิดขึ้นต้ังแต่วันต้นงวดบัญชี จนถึงวันที่ผู้เป็นหุ้นส่วนตาย เพ่ือคำนวณหาส่วนในทุนของหุ้นส่วน ทีต่ าย และโอนปิดบัญชที นุ ของหุน้ สว่ นทตี่ ายไปต้งั ไวเ้ ป็นหน้สี ินเพ่ือ รอการคนื ทุนให้แก่ทายาท ในสัญญาการจัดต้ังห้างหุ้นส่วนอาจจะระบุเงื่อนไขให้มีการยืดระยะเวลาการคำนวณส่วนในทุน ของ หุ้นส่วนที่ตายไปจนกว่าจะปิดบัญชีตามปกติในวนั ส้ินงวดบัญชี เพื่อคำนวณหาผลกำไรขาดทุนท่ี เกิดข้ึนจริงใน งวดน้ันแล้วแบ่งให้แก่ทายาทของหุ้นส่วนท่ีตาย โดยเปรียบเทียบตามสัดส่วนของระยะเวลา ท่ีผู้ถึงแก่กรรมยัง อยู่ในห้างหุ้นส่วน หรืออาจจะประมาณจำนวนผลกำไรขาดทุนของหา้ งหุ้นส่วนล่วงหน้า จนถึงวันท่ีหุ้นส่วนตาย
แล้วแบ่งกำไรขาดทุนของผู้เป็นหุ้นส่วนท่ีตายเข้าบัญชีทุน และดำเนินการคืนทุน ให้แก่ทายาทต่อไป ในทาง ปฏิบัติมักจะใช้วิธีการประมาณกำไรของห้างหุ้นส่วนต้ังแต่วันต้นงวดบัญชีไป จนถึงวันท่ีผู้เป็นหุ้นส่วนตาย ซึ่ง อาจจะใชว้ ิธีการประมาณกำไรของห้างหุ้นส่วนท่ีผา่ นมาก็ได้ จะคำนวณ โดยถือเกณฑ์ถัวเฉล่ียของกำไรหลายๆ ปีท่ผี า่ นมากไ็ ด้ สัญญาของห้างหุน้ สว่ นเกีย่ วกบั ผู้เป็นหุน้ สว่ นตาย ถ้าผู้เป็นหุ้นส่วนคนใดคนหนึ่งของห้างหุ้นส่วนสามัญตายจำเป็นต้องเลิกกิจการตามกฎหมาย แต่หาก เป็นหา้ งหนุ้ ส่วนจำกัดเมือ่ ผู้เปน็ หนุ้ สว่ นจำพวกจำกดั ความรบั ผดิ ตาย ห้างหนุ้ ส่วนนั้นก็ไม่จำเป็นตอ้ ง กจิ การเว้น แตจ่ ะได้มีขอ้ ตกลงอน่ื ไวใ้ นข้อสัญญา ดังนั้น เมื่อผู้เป็นหุ้นส่วนคนใดตายก็แล้วแต่ สัญญาเข้าเป็นหุ้นส่วนเดิมย่อมสิ้นสุดลง ห้างหุ้นส่วน จะต้องคำนวณสิทธิส่วนได้เสียของหุ้นส่วนท่ตี ายนั้นให้ถูกต้อง เพ่ือคืนทุนให้แก่ทายาทโดยชอบธรรมของผู้เป็น หุ้นสว่ นทตี่ าย โดยห้างหนุ้ ส่วนสามารถปฏบิ ัตไิ ด้ดงั ตอ่ ไปนี้ 1. ปิดบัญชเี พอื่ หาผลกำไรขาดทนุ และแบง่ กำไรขาดทุนใหแ้ ก่หนุ้ ส่วนท่ตี าย 2. ปรับปรุงสินทรพั ย์ และหนีส้ ินของหา้ งหนุ้ ส่วนใหถ้ ูกตอ้ ง 3. คำนวณจำนวนเงนิ ที่ทายาทจะได้รับ 4. จา่ ยเงินคืนทุนใหแ้ กท่ ายาทของห้นุ ส่วนผ้ทู ่ตี าย การคำนวณและการบนั ทึกบัญชเี กี่ยวกับการตาย ของผูเ้ ป็นหนุ้ สว่ น ในทางปฏิบัติห้างหุ้นส่วนไม่สามารถเลิกกิจการได้ทันที ขึ้นอยู่กับเหตุผลหลายประการดังที่ กล่าว มาแล้วข้างต้น เช่น อาจจะมีสินค้ามากเกินไปจำหน่ายไม่ทัน เป็นต้น ห้างหุ้นส่วนสามารถ ดำเนินการอยู่ได้ จนถึงวันปิดบัญชี สำหรบั จำนวนเงนิ ทีจ่ ะจา่ ยคืนให้แกท่ ายาทของหุ้นส่วนผ้ทู ่ีตาย สามารถคำนวณได้จาก 1. บญั ชีทุนของหุ้นส่วนผ้ทู ตี่ าย หรอื บัญชอี นื่ ๆ ท่ีมอี ยู่ 2. สว่ นแบ่งกำไรหรอื ขาดทนุ จากกการปรับปรงุ บญั ชี 3. ค่าความนิยม การบันทึกบญั ชเี ก่ียวกับการตายของผเู้ ป็นหุน้ สว่ น สำหรบั การบันทกึ รายการในสมดุ รายวนั ท่ัวไป เมอ่ื หุ้นส่วนทต่ี ายมีการบันทกึ บัญชีดังน้ี 1. แบ่งกำไรขาดทุนโดยประมาณใหห้ นุ้ สว่ นทีต่ าย 2. โอนปดิ บญั ชหี นส้ี ินคงค้างของหุ้นส่วนทีต่ าย 3. จา่ ยชำระคืนทนุ ให้แก่ทายาทของหนุ้ ส่วนทต่ี าย สมุดรายวันทวั่ ไป การจ่ายเงนิ คืนทุนใหแ้ กท่ ายาทของหุ้นสว่ นที่ตาย สามารถทำได้หลายวธิ ี ดังนี้ 1. จ่ายชำระครัง้ เดยี ว 2. จา่ ยชำระเป็นงวดๆ
แบบฝกึ ปฏิบัติหนว่ ยที่ 10 คำช้ีแจง จงแสดงวิธที ำ ขอ้ 10-1 เป้ ปอย และโป้ง เป็นหุ้นส่วนกัน แบ่งกำไรขาดทุนเท่ากัน มีทุนคงเหลือในปี 2557 ดังนี้ 120,000 บาท 160,000 บาท และ 200,000 บาท โป้งถึงแก่ความตายเม่ือวันที่ 1 กรกฎาคม 2557 และโป้ง ได้ถอนเงินในวนั ที่ 31 ธันวาคม 2557 จำนวน 12,000 บาท และคิดคา่ ความนิยมให้โป้ง 1096 ของ ทนุ ต้นงวด กำไรสทุ ธิยอ้ นหลงั มีดังนี้ ปี 2556 จำนวน 140,000 บาท ปี 2555 จำนวน 168,000 บาท ปี 2554 จำนวน 292,000 บาท ให้ทำ 1. คำนวณเงินคงคา้ งชำระแก่ทายาท 2. บนั ทึกรายการในสมดุ รายวันทวั่ ไปเก่ยี วกับการตายของหุน้ ส่วน ข้อ 10-2 เจม จิม และแจน เป็นหุ้นส่วนกัน แบ่งกำไรขาดทุน 5 : 4 : 3 มีทุนในวันที่ 1 มกราคม 2557 จำนวน 600,000 บาท 480,000 บาท และ 360,000 บาท ตอ่ มาวันที่ 1 มิถุนายน 2557 แจนถงึ แก่ ความตาย และให้คิดค่าความนิยมให้แก่ผู้ตาย 10% ของทุน หลังจากคิดส่วนแบ่งกำไรขาดทุน และ หกั เงินถอนแลว้ โดยแจนมเี งนิ ถอน 72,000 บาท กำไรสุทธิย้อนหลงั 5 ปี มดี งั นี้ ปี 2556 จำนวน 960,000 บาท ปี 2555 จำนวน 880,000 บาท ปี 2554 จำนวน 920,000 บาท ปี 2553 จำนวน 1,080,000 บาท ปี 2552 จำนวน 1,200,000 บาท ให้ทำ 1. คำนวณเงินคงค้างชำระแก่ทายาท 2. บนั ทึกรายการในสมุดรายวันท่วั ไปเก่ยี วกบั การตายของหนุ้ ส่วน ข้อ 10-3 พนั้ เพลง และแพร เป็นหุ้นสว่ นกัน แบ่งกำไรขาดทุนเท่ากนั ตกลงกันว่าถ้าหุ้นส่วนคนใดตายไม่ต้อง เลิกกิจการ โดยให้คำนวณกำไรถัวเฉล่ียให้แก่หุ้นส่วนที่ตายในกรณีท่ี ห้างหุ้นส่วนมิได้จ่ายเงินคืนทุน ให้ทายาทของหุ้นส่วนท่ีถึงแก่กรรมทันที ให้โอนทุนของ หุ้นส่วนท่ีตายเป็นหน้ีสินของห้างหุ้นส่วน และจ่ายชำระให้แก่ทายาทหุ้นส่วนท่ีตาย ต่อมานั้นถึงแก่กรรมวันท่ี 1 เมษายน 2557 โดยมีทน 320,000 บาท และมเี งินถอน 20,000 บาท กำไรสทุ ธยิ อ้ นหลงั มดี งั น้ี ปี 2556 จำนวน 192,000 บาท ปี 2555 จำนวน 200,000 บาท ปี 2554 จำนวน 184,000 บาท เพลงและแพรตกลงจะจ่ายชำระหน้ที งั้ หมดให้แกท่ ายาท เม่ือ 1 กรกฎาคม 2557 ใหท้ ำ 1 คำนวณเงินคงค้างชำระแกท่ ายาท 2. บนั ทกึ รายการในสมุดรายวนั ท่วั ไปเกีย่ วกับการตายของหุ้นส่วน
ข้อ 10-4 ปุม้ ป๊อก และป๋อง เป็นหุ้นส่วนกัน สญั ญาของห้างหุ้นส่วนระบุว่าหากผู้ใดเสียชวี ิตให้มี การปรับปรุง สินทรัพย์และหน้ีสินโดยห้างหุ้นส่วนไม่ต้องเลิกกิจการ เมื่อวันที่ 1 มกราคม 2557 หุ้นส่วนทุกคนมี ทุน 600,000 บาท 600,000 บาท และ 800,000 บาท แบ่งกำไร ขาดทุนในอัตรา 3 : 3 : 4 กำไร สุทธิของห้างหุ้นส่วน 5 ปีย้อนหลังมีจำนวนทั้งสิน้ 1,213,000 บาท ป๋องได้เสียชีวิตด้วยอุบัติเหตุเม่ือ 1 ตลุ าคม 2557 มรี ายการปรับปรุง กอ่ นจ่ายคนื ทุนแก่ทายาทคอื 1. เพิม่ ค่าเส่อื มราคาสะสมอุปกรณ์ 3,000 บาท 2. มีเงินเดอื นค้างจา่ ย 6,000 บาท 3. ตัดลูกหนี้เปน็ หนส้ี ูญ 1,000 บาท 4. ซอ้ื วัสดสุ ำนกั งาน ยงั ไม่ไดจ้ า่ ยเงินและไมไ่ ด้ลงบญั ชี 2,000 บาท ใหท้ ำ 1. คำนวณเงนิ คงค้างชำระแก่ทายาท 2. บนั ทึกรายการในสมดุ รายวนั ทว่ั ไปเกย่ี วกบั การตายของหุน้ สว่ น ขอ้ 10-5 แก้ว กรีน และก้อง เป็นหุ้นส่วนกัน แบ่งกำไรขาดทุนเท่ากัน หุ้นส่วนทุกคนมีการประกัน ชีวิตวงเงิน คนละ 480,000 บาท ห้างหุ้นส่วนเป็นผู้จา่ ยเบ้ียประกนั และรับประโยชนจ์ าก การประกันชีวิต ได้ตก ลงในสัญญาว่าหากหุ้นส่วนคนใดเสียชีวิตห้างหุ้นส่วนไม่ต้องเลิก กิจการและไม่ปิดบัญชีในวันที่ หุ้นส่วนตาย แต่ให้คำนวณสว่ นแบ่งกำไรขาดทุนและคิดคา่ ความนิยมให้หุ้นสว่ นทต่ี าย 10% ของทุน หลังปรับปรุงส่วนแบ่งกำไรและเงนิ ถอนแล้ว และจา่ ยเงินสดคืนทุนให้แก่ทายาทของผู้เสียชีวิตเมื่อ 1 กรกฎาคม 2557 ก้องได้เสียชีวิต โดยมีทุนต้ังแต่ 1 มกราคม 2557 จำนวน 280,000 บาท ระหว่าง ปไี ดถ้ อนเงนิ ไปใช้ สว่ นตวั จำนวน 40,000 บาท กำไรสุทธิย้อนหลัง 3 ปี มีดังน้ี ปี 2556 จำนวน 320,000บาท ปี 2555 จำนวน 360,000 บาท ปี 2554 จำนวน 400,000 บาท ใหท้ ำ 1. คำนวณเงนิ คงค้างชำระแกท่ ายาท 2. บนั ทึกรายการในสมุดรายวันท่วั ไปเกย่ี วกบั การตายของหุ้นสว่ น
ใบความรู้วชิ า การบญั ชหี า้ งหุน้ ส่วน 20201-2002 หนว่ ยที่ 11 การเลิกกิจการ และการชำระบัญชีห้างหุ้นสว่ น 1. สาระสำคัญ เมื่อห้างหุ้นส่วนดำเนินงานมาช่วงเวลาหนึ่ง อาจจะไม่ประสบความสำเร็จตามวัตถุประสงค์ท่ีกำหนด เอาไว้ หรือสัญญาของห้างหุ้นส่วนอาจส้ินสุดลง และผู้เป็นหุ้นส่วนมีความประสงค์จะเลิกกิจการ และอาจเลิก ตามคำสั่งศาลซ่ึงอาจเป็นไปได้ทุกกรณี อย่างไรก็ตามหากต้องมีการเลิกห้างหุ้นส่วน ก็จำเป็นต้องมีการชำระ บัญชีของห้างหุ้นส่วน โดยจะนำสินทรัพย์ของห้างหุ้นส่วนออกจำหน่าย ชำระหนี้สินหรือชำระเงินกู้ และ จา่ ยเงินคนื ทนุ ให้แก่ผเู้ ป็นหนุ้ ส่วน 2. สมรรถนะประจำหน่วยการเรยี นรู้ 1. แสดงความรเู้ ก่ียวกบั คำแนะนำในการเลิกและชำระบัญชี 2. แสดงความรเู้ กย่ี วกับการจดทะเบยี นเลิกห้างห้นุ สว่ น 3. แสดงความรู้เกย่ี วกับการกรอกแบบพิมพ์การเลิกหา้ งหุ้นสว่ น 4. แสดงความรู้เก่ียวกับการจดทะเบียนตั้ง/เปล่ียนตัวผู้ชำระบัญชี อำนาจของผู้ชำระบัญชี และท่ีต้ัง สำนกั งานของผู้ชำระบญั ชี 5. แสดงความรู้เกี่ยวกับการกรอกแบบพิมพ์การแก้ไขเพ่ิมเติมอำนาจของผู้ชำระบัญชี และที่ต้ัง สำนกั งานของผชู้ ำระบญั ชี 6. แสดงความรู้เก่ียวกับการชำระบัญชีและการจดทะเบียนเสร็จการชำระบัญชีของห้างหุ้นส่วน การ กรอกแบบพิมพก์ ารชำระบญั ชแี ละการจดทะเบียนเสรจ็ 7. แสดงความรู้เกย่ี วกับการชำระบญั ชขี องหา้ งห้นุ ส่วน 8. แสดงความรเู้ กีย่ วกับการดำเนนิ การชำระบญั ชี 9. แสดงความร้เู กย่ี วกบั การบันทึกบญั ชีเกย่ี วกบั การชำระบญั ชีและการจ่ายเงนิ คืนทุน 10. แสดงเจตคตแิ ละกจิ นิสัยท่ีดีตอ่ การศกึ ษาการบัญชหี า้ งหุ้นส่วน 3. จดุ ประสงค์การเรยี นรูป้ ระจำหนว่ ย 3.1.จุดประสงค์ท่ัวไปเพื่อให้มีความรู้ความเข้าใจเก่ียวกับการเลิกกิจการ และการชำระบัญชีห้าง ห้นุ ส่วน 3.2.จดุ ประสงค์เชงิ พฤติกรรม 3.2.1. แนะนำการเลิกและชำระบญั ชไี ด้ 3.2.2. จดทะเบยี นเลิกห้างหนุ้ สว่ นได้ 3.2.3. กรอกแบบพมิ พ์การเลกิ ห้างหุน้ สว่ นได้ 3.2.4. จดทะเบียนต้ัง/เปลี่ยนตัวผู้ชำระบัญชี อำนาจของผู้ชำระบัญชีและที่ตั้งสำนักงานของผู้ ชำระบัญชีได้ 3.2.5. กรอกแบบพิมพก์ ารแก้ไขเพิ่มเติมอำนาจของผู้ชำระบัญชี ทตี่ งั้ สำนักงานของผชู้ ำระบญั ชี 3.2.6. อธิบายการชำระบญั ชีและการจดทะเบียนเสร็จการชำระบัญชขี องห้างหนุ้ ส่วน 3.2.7. กรอกแบบพมิ พ์การชำระบัญชีและการจดทะเบียนเสร็จการชำระบญั ชขี องหา้ งหุ้นสว่ น 3.2.8. อธบิ ายและดำเนนิ การชำระบญั ชี 3.2.9. บันทกึ บัญชเี ก่ยี วกับการชำระบัญชแี ละการจา่ ยคืนทุน
4. สาระการเรยี นรู้ คำแนะนำในการเลกิ และชำระบัญชี หากมีความประสงค์จะเลิกห้างหุ้นส่วน ผู้ท่ีเป็นหุ้นส่วนทุกคนต้องทำข้อตกลงเลิกร่วมกันเพื่อกำหนด วันท่ีต้องการเลิกห้างหุ้นส่วนและตั้งผู้ชำระบัญชีเพ่ือทำหน้าท่ีชำระสะสางทรพั ยส์ ินและหน้ีสินของห้างหุ้นส่วน จากนั้นให้เป็นหนา้ ที่ของผ้ชู ำระบัญชีในการดำเนนิ การดงั น้ี 1. จดั ทำคำขอไปย่ืนจดทะเบียนเลกิ ห้างหุ้นส่วนภายใน 14 วัน นับแตว่ นั ทเี่ ลกิ 2. จดั ทำงบการเงนิ สง่ ให้ผ้สู อบบัญชีตรวจสอบและรับรองความถกู ตอ้ ง แล้วเรยี กประชุมผู้เป็นหนุ้ สว่ น 3. ถ้ามกี ารเปล่ยี นตัวผู้ชำระบัญชใี หมห่ รือแก้ไขอำนาจผ้ชู ำระบัญชีหรอื แกไ้ ขที่ตงั้ สำนกั งานของผชู้ ำระ บญั ชี ตอ้ งยน่ื คำขอจดทะเบียนเปล่ียนแปลงด้วยการจดทะเบียนเปลี่ยนตัวผู้ชำระบัญชหี รือแก้ไขอำนาจผู้ชำระ บญั ชตี ้องไปจดทะเบยี นภายใน 14 วันนับจากวนั ทไ่ี ด้มกี ารเปล่ยี นตัวหรอื วันลงมติ 4. จัดทำรายงานการชำระบญั ชยี นื่ ต่อนายทะเบยี นทุก 3 เดือน เพ่ือแสดงความเป็นไปของบัญชีท่ีชำระ อยู่ และรายงานนตี้ ้องเปิดเผยให้ผู้เปน็ หุ้นส่วนและเจ้าหนที้ ราบด้วย 5. เมอื่ ผู้ชำระบญั ชีได้ชำระบัญชขี องห้างหุ้นสว่ นเสร็จสิ้นแล้ว ต้องทำรายงานสรุปการดำเนินการชำระ บัญชีต้ังแต่ต้น แล้วเรียกประชุมให้ทำคำขอไปย่ืนจดทะเบียนเสร็จการชำระบัญชีภายใน 14 วันนับแต่วันที่ ประชุมอนมุ ัติรายงาน ซ่งึ เม่อื ไดจ้ ดทะเบียนแล้วถือว่าห้างหุ้นส่วนน้ัน สน้ิ สภาพความเป็นนิติบคุ คล การจดทะเบียนเลิกหา้ งหนุ้ สว่ น เม่ือมีหุ้นส่วนคนใดคนหนึ่งต้องการลาออกจากห้างหุ้นส่วน หรือเลิกห้างหุ้นส่วนไปโดยมิได้มีตกลงกัน ไว้ก่อนก็จะทำให้ผู้เป็นหุ้นส่วนอื่นๆ ได้รับความเสียหายได้ ดังนั้นหากไม่ได้ตกลงเกี่ยวกับการเลิกกิจการไว้ กฎหมายก็จะเข้ามาดูแลอย่างเขม้ งวดกวา่ การเลิกในสัญญาอื่นๆ มาก ซึ่งในบางกรณีต้อง ขออนญุ าตต่อศาลจึง จะเลิกได้ ขน้ั ตอนการจดทะเบียนเลิกห้างหนุ้ ส่วน 1. การเลิกหา้ งหนุ้ ส่วน แบ่งได้เปน็ 3 กรณี คือ 1.1 เลกิ โดยผลของกฎหมาย 1.2 โดยความประสงคข์ องผ้เู ปน็ หนุ้ ส่วน 1.3 เลกิ โดยคำสั่งศาล 2. ยนื่ ขอจดทะเบียนเลิกห้างหนุ้ สว่ นตอ่ นายทะเบยี น 3. ประกาศโฆษณาในหนงั สอื พิมพแ์ ห่งท้องที่ 1 ครั้ง เป็นอยา่ งน้อย 4. สง่ คำบอกกลา่ วเป็นจดหมายลงทะเบยี นไปรษณยี ์ไปยงั เจ้าหน้ี (ถา้ ม)ี การกรอกแบบพิมพ์การเลกิ ห้างหนุ้ สว่ น การเลิกห้างหุ้นส่วน จำเป็นต้องจัดทำให้ถูกต้องตามกฎหมาย ดังนั้น จึงต้องกรอกแบบพิมพ์ หรือ แบบฟอร์มตามทก่ี ฎหมายกำหนดไวใ้ ห้ถูกตอ้ ง ดงั ตอ่ ไปนี้ 1. แบบคำขอจดทะเบียนเลิกคอื แบบ ลช.1 หน้าหนังสอื รบั รอง (ในการ Print-Out หนังสือ รับรองให้ อยู่ดา้ นหลงั ของหนา้ แบบ ลช. 1) 2. รายการจดทะเบียนเลก็ คอื แบบ ลช.2 3. เอกสารประกอบรายการ 4. เอกสารประกอบ ได้แก่
1) สำเนาคำส่งั ศาลใหเ้ ลิกห้างหนุ้ สว่ น (ถ้าม)ี 2) สำเนาสัญญาของห้างหุ้นส่วน หรือข้อตกลงของผู้เป็นหุ้นส่วนทุกคนที่ตกลงหรือให้ ความ ยินยอมในการตั้งผู้ชำระบัญชี หรือตั้งผู้อื่นท่ีไม่ใช่หุ้นส่วนผู้จัดการทุกคนเป็นผู้ชำระบัญชี (ให้เฉพาะ กรณีท่ีผู้ ชำระบัญชีหุ้นส่วนผู้จัดการทุกคนตามที่จดทะเบียนไว้ก่อนเลิก) หรือกำหนดอำนาจของผู้ชำระ บัญชีเป็นอย่าง อ่ืน ซ่ึงมีใชอ่ ำนาจของหุ้นสว่ นผู้จดั การตามที่จดทะเบยี นไว้กอ่ นเลิก 3) แผนท่ีแสดงทตี่ ้ังสำนักงานของผู้ชำระบัญชี และสถานท่ีสำคัญบริเวณใกล้เคียง โดยสงั เขป (ใช้ เฉพาะกรณีสำนกั งานของผู้ชำระบญั ชีมใิ ชท่ ต่ี ั้งสำนกั งานแห่งใหญ่ตามท่จี ดทะเบียนไว้กอ่ นเลก็ ) 4) สำเนาใบมรณบตั ร (ใช้เฉพาะกรณีหนุ้ สว่ นผจู้ ดั การถงึ แกก่ รรม) 5) สำเนาบตั รประจำตัวของผชู้ ำระบัญชีทกุ คน 6) สำเนาหลักฐานการเปน็ ผู้รับรองลายมอื ชือ่ (ถา้ ม)ี 7) หนังสือมอบอำนาจ (ถา้ ม)ี การจดทะเบียนตั้ง/เปล่ียนตัวผู้ชำระบัญชี อำนาจของผู้ชำระบัญชี และท่ีต้ังสำนักงานของ ผู้ชำระบัญชี เม่ือห้างหุ้นส่วนได้เลิกกันแล้ว และได้ต้ังผู้ชำระบัญชีเพ่ือชำระสะสางทรัพย์สิน สินหน้ีสินของ ห้าง หุ้นส่วน ต่อมาต้องการตั้ง/เปล่ียนตัวผู้ชำระบัญชีและแก้ไขอำนาจผู้ชำระบัญชีใหม่ จะต้องให้ท่ี ประชุมผู้เป็น หุ้นส่วนลงมติตั้งหรือเปลี่ยนตัวผู้ชำระบัญชีหรือกำหนดอำนาจผู้ชำระบัญชีใหม่หรือศาลมี คำพิพากษาหรือ คำสั่งให้เปล่ียนตัวผู้ชำระบัญชีและอำนาจผู้ชำระบัญชีแล้วนำมติที่ประชุมผู้เป็นหุ้นส่วน หรือคำพิพากษา หรือ คำส่ังศาลไปจดทะเบียนต่อนายทะเบียนโดยให้ผู้ชำระบัญชีที่ได้จดทะเบียนไว้เดิม เป็นผู้ขอจดทะเบียนภายใน 14 วันนับแต่วันที่ประชุมมีมติหรือวันท่ีศาลมีคำพิพากษาหรือคำสั่ง การแก้ไขที่ตั้งสำนักงานผู้ชำระบัญชีน้ัน กฎหมายไมไ่ ดก้ ำหนดไว้วา่ จะต้องให้ทปี่ ระชุมผ้เู ป็น หุ้นส่วนมีมติให้แก้ไขเปล่ียนแปลง ดังน้ันการแก้ไขท่ีต้ังสำนักงานผู้ชำระบัญชีไม่ต้องได้รับมติที่ประชุม ผู้เป็นหุ้นส่วนก็ได้ เมื่อกรอกคำขอจดทะเบียนแก้ไขเปลี่ยนแปลงที่ตั้งสำนักงานผู้ชำระบัญชีก็ไม่ต้องอ้าง มติท่ี ประชุม
การกรอกแบบพมิ พก์ ารแก้ไขเพมิ่ เตมิ อำนาจของผ้ชู ำระบญั ชี และท่ีต้ังสำนกั งานของผ้ชู ำระบัญชี การแก้ไขเพิ่มเติมอำนาจของผู้ชำระบัญชี ท่ีต้ังสำนักงานของผู้ชำระบัญชีต้องทำให้ถูกต้องจึง กรอก ต้องแบบพมิ พ์ หรือแบบฟอรม์ ตามทีก่ ฎหมายกำหนดไวใ้ หถ้ ูกตอ้ ง ดังต่อไปนี้ 1. แบบคำขอจดทะเบียนเลิก คือ แบบ สช.1 หน้าหนังสือรับรอง (หนังสือรับรองให้อยู่หลังด้านของ หน้าแบบ สช. 1) 2. รายการจดทะเบียนเลิก คอื แบบ สช.2 3. เอกสารประกอบรายการ 4. เอกสารประกอบ ได้แก่ 1) สำเนาคำส่ังศาลกำหนดอำนาจผชู้ ำระบัญชีและ/หรอื ตัง้ หรือเปลย่ี นตัวผู้ชำระบญั ชี 2) สำเนาบัตรประจำตวั ผชู้ ำระบญั ชที ตี่ ั้งใหมท่ ุกคน ในกรณีต้งั /เปลี่ยนตวั ผู้ชำระบญั ชี 3) แผนที่แสดงทต่ี ั้งสำนักงานของผู้ชำระบัญชี และสถานท่ีสำคัญบริเวณใกล้เคยี งโดย สังเขป (ใช้ เฉพาะกรณีแก้ไขเพ่มิ เติมท่ตี ั้งสำนักงานของผูช้ ำระบญั ชี) 4) สำเนาบัตรประจำตัวของผู้ชำระบัญชที ่ลี งลายมอื ชอื่ ในคำขอจดทะเบยี น 5) สำเนาหลักฐานการเป็นผูร้ บั รองลายมอื ชอื่ (ถา้ มี) 6) หนังสอื มอบอำนาจ (ถ้าม)ี การชำระบัญชแี ละการจดทะเบียนเสรจ็ การชำระบัญชขี องห้างหนุ้ ส่วน ข้นั ตอนการชำระบญั ชแี ละการขอจดทะเบยี นเสร็จการชำระบัญชหี า้ งหุ้นสว่ น 1. เมื่อเลิกห้างหุ้นสว่ นแล้ว 2. ประกาศโฆษณาในหนงั สือพมิ พแ์ หง่ ท้องท่ี 1 ครัง้ เป็นอย่างนอ้ ย 3. สง่ คำบอกกลา่ วเปน็ จดหมายลงทะเบยี นไปรษณียไ์ ปยังเจ้าหน้ี (ข้นั ตอนตามขอ้ 2-3 ผูช้ ำระบัญชีตอ้ งดำเนินการภายใน 14 วัน นับแตว่ นั ท่ีเลิกห้างหนุ้ สว่ น) 4. จัดทำงบการเงิน ณ วันเลิกห้างหุ้นส่วน (ณ วันท่ีผู้เป็นหุ้นส่วนตกลงกันให้เลิกหรือวันท่ี นาย ทะเบยี นรับจดทะเบียนเลกิ ) 5. ส่งงบการเงิน ณ วันเลิกหา้ งหุ้นสว่ นให้ผูส้ อบบญั ชีรับอนญุ าตตรวจสอบและรบั รองว่า ถูกต้อง 6. ออกหนังสือนัดประชุมผเู้ ป็นหุ้นส่วนเพื่อยืนยันตัวผู้ชำระบัญชีและอนุมัติงบการเงิน ณ วัน เลิกห้าง หุน้ สว่ น 7. ประชุมผเู้ ปน็ หุ้นสว่ นเพอื่ มมี ตยิ นื ยันตัวผชู้ ำระบญั ชีและอนุมตั งิ บการเงนิ ณ วนั เลิก 8. ผู้ชำระบัญชีชำระสะสางทรัพย์สินและหนี้สินของห้างหุ้นส่วน (ถ้ามีทรัพย์สินก็ให้จำหน่าย มีลูกหน้ี ใหเ้ รียกเก็บเงนิ จากลูกหนี้ ชำระหนสี้ นิ ให้เจา้ หนแ้ี ละจ่ายค่าใชจ้ า่ ยในการชำระบญั ชขี องหา้ ง) 9. เมอื่ มเี งนิ คงเหลอื ก็ใหค้ นื ทุนแก่ผู้เป็นห้นุ สว่ นตามสดั ส่วนการลงหนุ้ 10. ออกหนงั สือนดั ประชุมพิจารณาการชำระบญั ชี 11. ประชมุ ผู้เป็นหุน้ สว่ นเพื่อมมี ตอิ นมุ ัตกิ ารชำระบัญชี 12. ผ้ชู ำระบัญชจี ัดทำคำขอจดทะเบยี นเสรจ็ การชำระบัญชีและย่นื จดทะเบยี นตอ่ นายทะเบียนภายใน 14 วัน นับแตว่ นั ท่ีประชมุ อนุมัติการชำระบัญชี เอกสารหลกั ฐานทีต่ อ้ งใชใ้ นการจดทะเบียนเสรจ็ การชำระบญั ชี 1. แบบคำขอจดทะเบยี นเสรจ็ การชำระบญั ชี (แบบ สช. 1) 2. รายการจดทะเบียนเสร็จการชำระบญั ชี (แบบ สช.5) 3. รายงานการชำระบัญชี (แบบ สข.3)
4. งบการเงิน ณ วันเลิกห้างหุ้นส่วน (จะใช้งบการเงิน ณ วันท่ีผู้เป็นหุ้นส่วนตกลงให้เลิกห้าง หุ้นส่วน หรอื งบการเงนิ ณ วนั ท่ีนายทะเบียนรับจดทะเบยี นเลิกห้างห้นุ ส่วนกไ็ ด)้ 5. รายละเอียดสมดุ บัญชแี ละสรรพเอกสารทง้ั หลาย (แบบ สข.6) 6. แบบรบั รองการตรวจสอบบญั ชขี องกรมสรรพากร 7. สำเนาบัตรประจำตัวของผ้ชู ำระบัญชีท่ลี งลายมือชอ่ื ในคำขอจดทะเบียน 8. สำเนาหลกั ฐานการเป็นผู้รับรองลายมือชอ่ื (ถ้ามี) 9. หนังสอื มอบอำนาจ (ถ้าม)ี คา่ ธรรมเนียม 1. ค่าธรรมเนียมจดทะเบยี นเสร็จการชำระบญั ชี 400 บาท 2. หนงั สอื รับรอง ฉบบั ละ 120 บาท 3. รบั รองสำเนาเอกสารคำขอจดทะเบยี น หน้าละ 50 บาท สถานท่ีจดทะเบียน 1. สำนักงานแห่งใหญ่ตั้งอยู่ในเขตกรุงเทพมหานคร ย่ืนจดทะเบียนได้ที่ ส่วนจดทะเบียนธุรกิจ กลาง กรมพฒั นาธรุ กิจการค้า จังหวดั นนทบรุ ี หรือสำนักงานพฒั นาธุรกิจการค้าทัง้ 6 เขต 2. สำนักงานแห่งใหญ่ตั้งอยู่จังหวัดอื่น ยื่นจดทะเบียนได้ท่ีสำนักงานพัฒนาธุรกิจการค้าที่ บริษัทมี สำนักงานแห่งใหญต่ งั้ อยู่ 3. ยื่นจดทะเบยี นทางอนิ เทอรเ์ น็ตที่เว็บไซต์ http://www.dbd.go.th การกรอกแบบพมิ พก์ ารชำระบัญชี และการจดทะเบยี นเสรจ็ การชำระบัญชีของหา้ งห้นุ ส่วน การชำระบัญชีและการจดทะเบียนเสร็จการชำระบัญชีของห้างหุ้นส่วน จำเป็นต้องทำให้ถูกต้อง กฎหมาย ดงั นนั้ จงึ ต้องกรอกแบบพิมพ์ หรอื แบบฟอร์มตามที่กฎหมายกำหนดไวใ้ ห้ถูกตอ้ ง ดงั ต่อไปนี้ 1. แบบคำขอจดทะเบียนเสร็จการชำระบัญชี คือ แบบ สช. 1 หน้าหนังสือรับรอง (ในการ Print out หนังสือรบั รองให้อยู่ด้านหลังของหน้าแบบ สช. 1) 2. รายการจดทะเบยี นเสรจ็ การชำระบญั ชี คอื แบบ สช.5 3. เอกสารประกอบรายการ ไดแ้ ก่ 3.1 แบบ สช.3 พร้อมเอกสารประกอบ 3.2 แบบ สช.6 เอกสารประกอบ 4. เอกสารประกอบ 4.1 งบการเงิน ณ วันท่ีเลิกห้างหุ้นส่วน (จะใช้งบการเงิน ณ วันท่ีผู้เป็นหุ้นส่วนตกลงให้ ห้าง หนุ้ ส่วน เลกิ หรอื งบการเงนิ ณ วนั ท่นี ายทะเบียนรับจดทะเบยี นเลิกหา้ งห้นุ สว่ นกไ็ ด้) 4.2 แบบรับรองการตรวจสอบบญั ชีของกรมสรรพากร 4.3 สำเนาบัตรประจำตวั ของผ้ชู ำระบัญชที ่ลี งลายมือชือ่ ในคำขอจดทะเบียน 4.4 สำเนาหลกั ฐานการเป็นผู้รบั รองลายมือชอื่ (ถ้าม)ี 4.5 หนงั สอื มอบอำนาจ (ถ้ามี) การดำเนนิ การชำระบญั ชี เม่ือห้างหุ้นส่วนจะดำเนินการชำระบัญชีก็จะต้องทำการปรับปรุงบัญชี และปิดบัญชีเพื่อหาผล กำไร ขาดทุนของงวดสุดท้ายแบ่งให้ผู้เป็นหุ้นส่วนทุกคน ตามอัตราส่วนแบ่งกำไรขาดทุน พร้อมท้ังโอนปิด บัญชี กระแสทุนของผู้เป็นหุ้นส่วนเข้าบัญชีทุนของผู้เป็นหุ้นส่วนแต่ละคน (กรณีใช้วิธีทุนคงที่) แล้วจึง ดำเนินการ ชำระบญั ชี ดังนี้
1. นำสินทรัพย์ทั้งหมดท่ีมีอยู่ออกจำหน่ายให้ได้เป็นเงินสด ถ้าราคาท่ีจำหน่ายได้ไม่เท่ากับ ราคาตาม บัญชีของสินทรัพย์ท่ีจำหน่าย ผลต่างท่ีเกิดขึ้นถือเป็นกำไรหรือขาดทุนจากการจำหน่าย สินทรัพย์ดังกล่าว จะ โอนเข้าบัญชที นุ ของผ้เู ปน็ หุน้ สว่ นแต่ละคน ตามอตั ราส่วนแบง่ ผลกำไรขาดทนุ 2. หากมีค่าใช้จ่ายในการชำระบัญชี หรือค่าใช้จ่ายอ่ืนๆ เกิดข้ึน ให้ถือเป็นผลขาดทุนโดยนำมา เฉลี่ย กันตามอัตราสว่ นแบ่งผลกำไรขาดทุน แล้วโอนเข้าบญั ชที นุ ของผู้เปน็ หนุ้ ส่วนแต่ละคน 3. จำนวนเงินทีจ่ ะจา่ ยคืนทุนให้กบั ผเู้ ปน็ หุ้นสว่ น ขึ้นอยูก่ ับ 3.1 ยอดคงเหลอื ในบัญชที นุ ของผู้เปน็ หุน้ ส่วน 3.2 ยอดคงเหลอื ในบัญชเี งินถอน และ/หรอื บญั ชกี ระแสทนุ ของผู้เปน็ หุ้นส่วน 3.3 สว่ นแบ่งกำไรขาดทนุ จากการดำเนนิ งาน 3.4 ส่วนแบ่งกำไรขาดทนุ จากการจำหนา่ ยสนิ ทรัพย์ 3.5 ยอดคงเหลือในบัญชีเงนิ กูข้ องผู้เป็นหนุ้ ส่วน 4. การจ่ายคืนเงินสดของหา้ งหุ้นสว่ น จะจา่ ยเงินสดคืนให้กบั บุคคลตา่ งๆ ตามลำดบั ดังนี้ 4.1 จ่ายชำระหน้สี ินท่ีค้างชำระบคุ คลภายนอกจนหมดกอ่ น 4.2 จ่ายคืนเงินกู้จากผู้เป็นหุ้นส่วน รวมท้ังค่าใช้จ่ายซ่ึงผู้เป็นหุ้นส่วนได้ทดรองจ่ายแทนห้าง หนุ้ ส่วนไปกอ่ น 4.3 จ่ายคืนทนุ ให้ผูเ้ ปน็ หุน้ สว่ นตามยอดคงเหลือในบญั ชที ุนของผูเ้ ป็นหุ้นส่วนแตล่ ะคน สำหรับผู้เป็นหุ้นส่วนที่ลงทุนด้วยแรงงานน้ัน จะขอคืนทุนเม่ือเลิกห้างหุ้นส่วนไม่ได้ หุ้นส่วน ที่ลงทุน ด้วยแรงงานจะมีส่วนในกำไรขาดทุนจากการชำระบัญชีเท่านั้น หากมีกำไรจากการชำระบัญชี ผู้เป็นหุ้นส่วนท่ี ลงทุนด้วยแรงงานก็จะได้รับส่วนแบ่งกำไรจากการชำระบัญชีน้ัน และหากมีผลขาดทุน จากการชำระบัญชีก็ จะต้องนำเงินสดมาชดใชใ้ ห้หา้ งห้นุ สว่ นต่อไป การบันทึกบญั ชเี กี่ยวกับการชำระบญั ชี และการจา่ ยคืนทนุ ผู้มีหน้าท่ีชำระบัญชี คือ ผู้เป็นหุ้นส่วนทุกคน หรืออาจจะแต่งต้ังจากบุคคลอ่ืนให้ทำหน้าท่ีชำระ บัญชี ก็ได้ แต่ต้องได้รับเสียงส่วนมากจากผู้เป็นหุ้นส่วน ผู้ชำระบัญชีมีหน้าที่ในการปรับปรุงและปิดบัญชี จัดทำงบ การเงิน รวบรวมสินทรัพย์ทั้งหมดของห้างหุ้นส่วน รวมท้ังเรียกร้องทวงถามให้ลูกหน้ีชำระหน้ี จำหน่าย สินทรัพย์ทัง้ หมด นำเงินไปชำระหนี้ภายนอก จา่ ยคืนเงินกูแ้ ละจ่ายคืนทนุ หุ้นส่วน และนำข้อมูล ทางการเงินมา จัดทำงบแสดงการชำระบัญชี การทำงบแสดงการชำระบัญชี จะแสดงรายละเอียดเก่ียวกับ การจำหน่าย สินทรัพย์การแบ่งผลกำไรหรือขาดทุนจากการจำหน่ายสินทรัพย์ ค่าใช้จ่ายในการชำระบัญชี การชำระหน้ีสิน บคุ คลภายนอกและการจ่ายคืนทุนผู้เปน็ ห้นุ ส่วน การจดั ทำงบแสดงการชำระบัญชี สามารถทำได้ 2 วิธี คอื 1. วิธีการจ่ายคืนทุนผู้เปน็ ห้นุ ส่วนในงวดเดียว หลังจากจำหน่ายสนิ ทรัพย์ของห้างหุ้นส่วนเสร็จสิ้นแล้ว 2. วิธีการจ่ายคืนทุนผู้เป็นหุ้นส่วนเป็นงวดๆ ก่อนท่ีจะจำหน่ายสินทรัพย์ต่างๆ ของห้างหุ้นส่วน เรยี บรอ้ ยแล้ว
แบบฝกึ ปฏบิ ัติหนว่ ยท่ี 11 ข้อ 11-1 ไม้ เมือง และเดิม เป็นหุ้นส่วนกัน แบ่งกำไรขาดทุน 1 : 2 : 3 ตกลงเลิกห้างหุ้นส่วนเมื่อ วันที่ 1 มีนาคม 2557 ยอดคงเหลอื ในบัญชขี องหา้ งหนุ้ สว่ นมดี งั น้ี หน่วย : บาท เงนิ สด 20,000 สนิ ทรัพย์อน่ื ๆ 280,000 เจ้าหนีก้ ารค้า 27,500 ทุน-เมือง 45,000 ทุน-ไม้ 87,500 ทุนเดมิ 140,000 300,000 300,000 ห้างหุ้นส่วนจำหน่ายสินทรัพย์อื่นๆ ได้เงินจำนวน 250,000 บาท หลังจากชำระหนี้สินแล้ว ห้าง หนุ้ ส่วนไดจ้ า่ ยคนื ทนุ ใหแ้ ก่ผเู้ ป็นหนุ้ สว่ น ใหท้ ำ 1. งบแสดงการชำระบญั ชี 2. บันทึกรายการในสมุดรายวนั ทัว่ ไป ขอ้ 11-2 เดือน ดับ และแสง เปน็ หุ้นส่วนกัน แบง่ กำไรขาดทุนเท่ากัน ตกลงเลิกกิจการเมื่อ 1 มิถุนายน 2557 ยอดคงเหลอื ในบญั ชขี องหา้ งหนุ้ ส่วนมีดังนี้ หน่วย : บาท เงนิ สด 75,000 สนิ ทรัพย์อืน่ ๆ 593,750 เจา้ หน้ีการค้า 281,250 เงินกู้-เดอื น 100,000 ทุน-เดอื น 43,750 ทนุ -ดับ 131,250 ทนุ -แสง 112,500 668,750 668,750 ห้างหุ้นส่วนจำหน่ายสินทรัพย์อื่นๆ ได้เงินจำนวน 406,250 บาท หลังจากชำระหนี้สินและ จ่ายคืน เงินกแู้ ลว้ จึงจา่ ยเงนิ สดคนื ทุนให้ห้นุ ส่วน ถา้ หุน้ สว่ นมที นุ อยู่ดา้ นเดบติ และมเี งินกู้ให้โอนเงนิ กู้ไปชดใช้ ให้ทำ 1. งบแสดงการชำระบัญชี 2. บันทกึ รายการในสมุดรายวนั ทัว่ ไป
ข้อ 11-3 ปู ป่าน และเป้ เป็นหุ้นส่วนกัน แบ่งกำไรขาดทุน 1 : 2 : 1 ตกลงเลิกกิจการเม่ือ 1 มกราคม 2557 ยอดคงเหลือในบญั ชขี องห้างหุน้ สว่ นมีดังน้ี หนว่ ย : บาท เงินสด 450,000 สนิ ทรพั ยอ์ น่ื ๆ 3,250,000 เจา้ หน้ีการค้า 200,000 เงินกู้-ปา่ น 100,000 ทุน-ปู 1,750,000 ทนุ -ป่าน 900,000 ทุน-เป้ 750,000 3,700,000 3,700,000 ห้างหุ้นส่วนจำหน่ายสินทรัพย์อ่ืนๆ ได้เงินจำนวน 1,050,000 บาท หลังจากชำระหนี้สิน และเงินกู้ แล้วจึงจ่ายเงินสดคืนทุนให้หุ้นส่วน ถ้าหุ้นส่วนมีทุนอยู่ด้านเดบิตสามารถนำเงินสดมาชดใช้ได้ แต่ถ้ามีเงินกู้ให้ โอนเงนิ กู้ไปชดใชท้ นุ เดบิตกอ่ น ใหท้ ำ 1. งบแสดงการชำระบัญชี 2. บนั ทึกรายการในสมดุ รายวันทว่ั ไป ข้อ 11-4 เก๋ ก้อง และเก่ง เป็นหุ้นส่วนกัน แบ่งกำไรขาดทุน 2 : 1 : 3 ตกลงเลิกกิจการเมื่อ 1 กรกฎาคม 2557 ยอดคงเหลือในบญั ชีของห้างหุ้นสว่ นมีดงั นี้ หน่วย : บาท เงินสด 83,200 ลกู หน้ี 32,600 สินคา้ คงเหลือ 1,006,200 อาคาร 4,740,000 เจ้าหนกี้ ารคา้ 1,080,000 ทนุ -เก๋ 1,795,000 ทนุ -ก้อง 1,180,000 ทนุ -เกง่ 1,807,000 5,862.000 5,862,000 ห้างหุ้นส่วนจำหน่ายสินทรัพย์อ่ืนๆ ได้เงินจำนวน 6,016,400 บาท หลังจากชำระหน้ีสิน แล้วจึง จ่ายเงนิ สดคนื ทนุ ให้หุน้ ส่วน ใหท้ ำ 1. งบแสดงการชำระบัญชี 2. บนั ทึกรายการในสมดุ รายวันทวั่ ไป
ขอ้ 11-5 ตา้ ต้อง และเต้ เป็นหุ้นส่วนกัน แบ่งกำไรขาดทุน 2 : 3 : 1 ตกลงเลิกกิจการ เม่ือ 1 สิงหาคม 2557 ยอดคงเหลอื ในบญั ชขี องห้างหุน้ สว่ นมดี งั น้ี หน่วย : บาท เงนิ สด 112,000 สินทรพั ย์อ่นื ๆ 1,458,000 เจา้ หนี้การค้า 396,000 ทนุ -ต้า 410,000 ทนุ -ต้อง 590,000 ทุน-เต้ 174,000 3,700,000 3,700,000 ห้างหนุ้ ส่วนจำหนา่ ยสนิ ทรัพยอ์ ืน่ ๆ และมีผลขาดทุน 420,000 บาท ใหท้ ำ 1. งบแสดงการชำระบัญชี 2. บันทึกรายการในสมุดรายวนั ทว่ั ไป ข้อ 11-6 เอและเอ้ เป็นหุ้นส่วนกัน แบ่งกำไรขาดทุน 5 : 4 ตกลงเลิกกิจการ เม่ือ 30 2557 ยอดคงเหลือใน บญั ชขี องหา้ งหนุ้ ส่วนมีดังน้ี หา้ งหุ้นสว่ นจำกัด เอและเอ้ งบแสดงฐานะการเงิน วนั ที่ 30 เมษายน 2557 หน่วย : บาท สนิ ทรัพย์ หนส้ี นิ และสว่ นของผู้เป็นห้นุ สว่ น สนิ ทรพั ยห์ มุนเวียน หน้สี นิ หมนุ เวยี น เงินสด 46,000 เจา้ หนก้ี ารค้า 511,200 ลกู หนี้ 200,000 ตัว๋ เงนิ จ่าย 1,200,000 สนิ ค้าคงเหลอื 336,000 เงินกู้-เอ 288,000 สนิ ทรัพยไ์ ม่หมุนเวยี น ส่วนของผู้เปน็ หุ้นส่วน อปุ กรณ์ 150,800 ทุน-เอ 2,060,800 อาคาร 2,712,000 ทุน-เอ้ 1,260,800 ทด่ี ิน 1,876,000 5,320,800 5,320,800
หุ้นสว่ นจำหนา่ ยสนิ ทรัพย์อื่นๆ ไดเ้ งินดังน้ี 1. ลกู หน้เี ก็บเงนิ ได้ 190,000 บาท 2. สินค้าจำหน่ายได้ 160,000 บาท 3. อุปกรณจ์ ำหนา่ ยได้ 42,400 บาท 4. ทด่ี ินและอาคาร 1,952,000 บาท ใหท้ ำ 1. งบแสดงการชำระบัญชี 2. บันทึกรายการในสมดุ รายวนั ทวั่ ไป ข้อ 11-7 เอี๊ยม อ๋อม และโอม เป็นหุ้นส่วนกัน แบ่งกำไรขาดทุน 3 : 2 : 2 ตกลงเลิกกิจการ เมื่อ 1 มกราคม 2557 ยอดคงเหลือในบัญชขี องห้างหุ้นส่วนมีดงั นี้ หนว่ ย : บาท เงินสด 21,600 สินทรพั ย์อน่ื ๆ 2,798,400 เจ้าหนีก้ ารค้า 977,600 ทุน-เอีย๊ ม 693,600 ทนุ -อ๋อม 624,800 ทนุ โอม 524,000 2,820,000 2,820.000 ห้างจำหน่ายสินทรัพย์อ่ืนๆ ได้เงิน 799,200 บาท หากหุ้นส่วนคนใดมีทุนไม่เพียงพอท่ีจะ รับผล ขาดทุน สามารถนำเงินสดมาชดใช้ให้ห้างหุ้นส่วนได้ทันที ถ้าห้างหุ้นส่วนมีเงินสดไม่เพียงพอที่จะ ชำระหนี้ ห้นุ ส่วนทกุ คนต้องรับภาระหน้ีสนิ ท่ีเหลอื ทั้งหมด ให้ทำ 1. งบแสดงการชำระบญั ชี 2. บนั ทึกรายการในสมุดรายวนั ทัว่ ไป ข้อ 11-8 ฝ้าย ฝน และฝัน เป็นหุ้นส่วนกัน แบ่งกำไรขาดทุน 3 : 2 : 4 ตกลงเลิกกิจการ เม่ือ มีนาคม 2557 ยอดคงเหลอื ในบัญชขี องห้างหนุ้ ส่วนมดี งั น้ี ห้างจำหน่ายสินทรัพย์อ่ืนๆ มีผลขาดทุน 374,400 บาท หลังจากชำระหน้ีสินแล้ว ห้าง หุ้นส่วนจะ จ่ายเงนิ คืนทุนให้ผู้เป็นห้นุ ส่วนบางคน สว่ นหุน้ สว่ นทม่ี ียอดทนุ ด้านเดบิตไม่สามารถนำเงินมาชดใช้ได้ ใหท้ ำ 1. งบแสดงการชำระบญั ชี 2. บนั ทกึ รายการในสมุดรายวันทั่วไป
ขอ้ 11-9 ป่าน ปุ้ม และปลาย เป็นหนุ้ ส่วนกนั แบ่งกำไรขาดทนุ 1 : 1 : 3 ตกลงเลกิ กิจการ เม่อื 1 สิงหาคม 2557 ยอดคงเหลือในบญั ชีของห้างหนุ้ ส่วนมดี ังนี้ หน่วย : บาท เงนิ สด 41,900 สนิ ทรัพย์อน่ื ๆ 614,500 เจ้าหนกี้ ารคา้ 89,100 ทนุ -ป่าน 163,300 ทุน-ปุ้ม 181,400 ทุน-ปลาย 222,600 656,400 656,400 ห้างหุ้นส่วนจำหน่ายสินทรพั ย์อนื่ เป็นงวดๆ ดงั น้ี • สงิ หาคม จำหนา่ ยสินทรพั ย์อืน่ ๆ จำนวน 103,700 บาท ได้เงิน 26,900 บาท • กันยายน จำหน่ายสินทรัพย์อ่ืนๆ จำนวน 286,300 บาท ได้เงิน 177,000 บาท หลังจากจ่าย ชำระหนสี้ ินแลว้ ให้จา่ ยคนื ทนุ งวดแรก • ตุลาคม จำหน่ายสินทรัพย์อื่นๆ ที่เหลือท้ังหมด ได้เงิน 149,300 บาท และจ่ายคืน ทุนงวด สุดท้าย ให้ทำ 1. การคำนวณการจ่ายคืนทนุ งวดแรก 2. งบแสดงการชำระบัญชี 3. บันทึกรายการในสมุดรายวนั ทัว่ ไป
ข้อ 11-10 ซัน ฮั่น และกันต์ เป็นหุ้นส่วนกัน แบ่งกำไรขาดทุน 2 : 3 : 3 ตกลงเลิกกิจการ เม่ือ 1 มิถุนายน 2557 ยอดคงเหลอื ในบัญชขี องหา้ งห้นุ สว่ นมดี ังนี้ หนว่ ย : บาท เงินสด 23,250 สนิ ทรพั ย์อ่นื ๆ 937,500 เจา้ หนกี้ ารคา้ 41,750 ทนุ -ซนั 271,250 ทนุ -ฮ่นั 341,250 ทุน-กนั ต์ 306,500 960,750 960,750 หา้ งหุ้นส่วนจำหนา่ ยสนิ ทรัพย์อ่ืนเปน็ งวดๆ ดงั น้ี • มิถุนายน จำหน่ายสินทรัพย์อ่ืนๆ จำนวน 322,500 บาท ได้เงิน 216,500 บาท หลังจาก ชำระหนสี้ ินแล้วให้จา่ ยคนื ทุนงวดแรก • กรกฎาคม จำหน่ายสินทรัพย์อื่นๆ จำนวน 30 7,500 บาท ได้เงิน 172,500 บาท และ จ่าย คนื ทนุ งวดที่สอง • สิงหาคม จำหน่ายสินทรัพย์อื่นๆ งวดสุดท้าย ได้เงิน 174,000 บาท และจ่ายคืนทุน งวด สุดท้าย ให้ทำ 1. การคำนวณการจา่ ยคนื ทนุ งวดแรก 2. งบแสดงการชำระบัญชี 3. บันทกึ รายการในสมดุ รายวันทวั่ ไป
Search
