การเรียนการสอนแบบออนไลน์ E – Learning

การเรียนการสอนแบบออนไลน์ (E – LEARNING) ความหมาย การเรยี นการสอนออนไลน์ (E – Learning) คอื นวัตรกรรมทางการศึกษาที่เปล่ยี นแปลงวิธี เรยี นทเ่ี ป็นอยู่เดมิ เป็นการเรยี นทใี่ ชเ้ ทคโนโลยที ่กี า้ วหน้า เช่น อนิ เทอร์เนต็ อนิ ทราเน็ต เอ็กซท์ รา เน็ต ดาวเทยี ม ดงั น้นั จงึ หมายรวมถงึ การเรียนทางไกล การเรียนผ่านเว็บ หอ้ งเรยี นเสมอื นจรงิ ซึง่ มีจุดเชื่อมโยงคอื เทคโนโลยีการสอ่ื สารเปน็ สอ่ื กลางของการเรียนร้”ู (เว็บไซต์ http:// http://www.capella.edu / elearning) e-Learning เปน็ รปู แบบของเนือ้ หาสาระท่สี รา้ งเป็นบทเรียนสำเร็จรูป ที่อาจใชซ้ ีดรี อมเป็น สอ่ื กลางในการสง่ ผ่าน หรือใชก้ ารสง่ ผ่านเครือข่ายภายในหรอื อนิ เทอรเ์ น็ต ท้งั นอี้ าจจะอยใู่ น รปู แบบคอมพิวเตอรช์ ่วยการฝกึ อบรม (Computer Based Training : CBT) และการใชเ้ วบ็ เพอ่ื การฝกึ อบรม (Web Based Training : WBT) หรือการเรียนการสอนทางไกลผ่านดาวเทียมก็ได้ (Krutus (2000)) e-Learning เปน็ การใช้เทคโนโลยที ี่มีอยู่ในเครือขา่ ยอินเทอรเ์ น็ต สร้างการศึกษาที่มีปฏิสมั พนั ธ์ และการศึกษาทีม่ คี ุณภาพสงู ทผี่ ูค้ นทว่ั โลกมคี วามสะดวกและสามารถเขา้ ถึงได้อยา่ งรวดเร็ว ไม่ จำกัดสถานทีแ่ ละเวลา เป็นการเปดิ ประตูการศึกษาตลอดชีวติ ให้กบั ประชากร (Campbell (1999)) หมายถงึ การเรียนรู้บนฐานเทคโนโลยี (Technology-based learning) ซ่ึงครอบคลมุ วิธกี าร เรียนรู้หลากหลายรูปแบบ อาทิ การเรยี นร้บู นคอมพิวเตอร์ (computer-based learning) การ เรียนรู้บนเวบ็ (web-based learning) ห้องเรียนเสมือนจรงิ (virtual classrooms) ความร่วมมือ ดิจิทัล่ (digital collaboration) เปน็ ต้น ผูเ้ รียนสามารถเรยี นรูผ้ ่านสอ่ื อิเลก็ ทรอนิกส์ทกุ ประเภท อาทิ อนิ เทอรเ์ นต็ (internet) อินทราเน็ต (intranet) เอก็ ซท์ ราเน็ต (extranet) การถ่ายทอดผา่ น ดาวเทยี ม (satellite broadcast) แถบบันทึกเสียงและ วิดที ัศน์ (audio/video tape) โทรทศั น์ที่ สามารถโต้ตอบกันได้ (interactive TV) และซดี ีรอม (CD- ROM) การเรียนรู้ผา่ นสื่ออเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ เปน็ วิธีการเรยี นรทู้ ่มี ีความสำคัญมากขึน้ เป็นลำดับ

ศ.ดร.ถนอมพร (ตันพิพัฒน)์ เลาหจรัสแสง จากมหาวทิ ยาลยั เชียงใหม่ ไดใ้ หค้ ำจำกัดความไว้ 2 ลักษณะ คือ – ลกั ษณะแรก e-Learning หมายถงึ การเรียนเน้ือหา หรือสารสนเทศสำหรบการสอน หรอื การ อบรม ซง่ึ ใชก้ ารนำเสนอดว้ ยตวั อักษร ภาพน่ิง ผสมผสานกบั การใชภ้ าพเคล่ือนไหว วดี ทิ ัศนแ์ ละ เสียง โดยอาศยั เทคโนโลยีของเวบ็ (Web Technology) ในการถา่ ยทอดเนื้อหา รวมทัง้ ใช้ เทคโนโลยีการจดั การคอร์ส (Course Management System) ในการบริหารจัดการงานสอน ตา่ งๆ ….. – ลกั ษณะที่สอง e-Learning คอื การเรียนในลกั ษณะใดกไ็ ด้ ซึง่ ใช้การถา่ ยทอดเนอ้ื หาผ่านทาง อุปกรณอ์ ิเล็กทรอนกิ ส์ ไมว่ า่ จะเป็นคอมพวิ เตอร์ เครือข่ายอินเทอร์เน็ต อินทราเนต็ เอ็กซทราเนต็ หรอื สญั ญาณโทรทัศน์ สัญญาณดาวเทียม การเรียนรู้แบบออนไลน์ หรอื e-learning เป็นการศกึ ษาเรยี นรู้ผ่านเครือข่ายอนิ เทอรเ์ น็ต (Internet) หรอื อินทราเน็ต (Intranet) ดว้ ยตวั เอง ผ้เู รยี นจะไดเ้ รียนตามความสามารถและความ สนใจของตน โดยเน้ือหาของบทเรยี น ประกอบด้วย ข้อความ รปู ภาพ เสียง วดิ ีโอ และมลั ตมิ ีเดยี อ่ืนๆ จะถูกสง่ ไปยังผูเ้ รียนผ่าน Web Browser โดยผู้เรียน ผู้สอน และเพือ่ นร่วมชนั้ เรยี นทกุ คน สามารถติดต่อ ปรึกษา แลกเปลี่ยนความคดิ เห็น ระหว่างกนั ไดเ้ ชน่ เดียวกบั การเรยี นในชั้นเรียน ปกติ โดยอาศัยเครื่องมอื การติดตอ่ ส่ือสารทท่ี นั สมยั เช่น (e-mail, web-board, chat, Social Network) การเรยี นร้แู บบออนไลนจ์ ึงเป็นการเรียนสำหรบั ทกุ คน, เรียนไดท้ ุกเวลา และทกุ สถานที่ (Learn for all : anyone, anywhere and anytime) E-learning คอื อะไร คำวา่ e-Learning คอื การเรียน การสอนในลักษณะ หรอื รปู แบบใดกไ็ ด้ ซึ่งการถ่ายทอดเนอื้ หา นั้น กระทำผา่ นทางสื่ออเิ ล็กทรอนกิ ส์ เช่น ซดี รี อม เครือข่ายอินเทอร์เน็ต อนิ ทราเน็ต เอก็ ซทรา เนต็ หรอื ทางสญั ญาณโทรทัศน์ หรือ สัญญาณดาวเทียม (Satellite) ฯลฯ เป็นต้น ซ่งึ การเรียน ลักษณะนีไ้ ดม้ ีการนำเขา้ สู่ตลาดเมอื งไทยในระยะหน่ึงแล้ว เชน่ คอมพิวเตอรช์ ่วยสอนด้วยซดี ีรอม, การเรียนการสอนบนเว็บ (Web-Based Learning), การเรียนออนไลน์ (On-line Learning) การ เรียนทางไกลผา่ นดาวเทียม หรอื การเรยี นด้วยวดี โี อผา่ นออนไลน์ เปน็ ตน้

ในปัจจบุ นั คนส่วนใหญ่มักจะใช้คำว่า e-Learning กบั การเรยี น การสอน หรอื การอบรม ที่ใช้ เทคโนโลยีของเวบ็ (Web Based Technology) ในการถา่ ยทอดเนือ้ หา รวมถึงเทคโนโลยีระบบ การจัดการหลกั สูตร (Course Management System) ในการบริหารจดั การงานสอนดา้ นต่างๆ โดยผเู้ รยี นท่ีเรียนด้วยระบบ e-Learning นีส้ ามารถศกึ ษาเน้ือหาในลักษณะออนไลน์ หรือ จาก แผ่นซีดี-รอม ก็ได้ และท่ีสำคัญอีกส่วนคือ เน้อื หาต่างๆ ของ e-Learning สามารถนำเสนอโดย อาศยั เทคโนโลยมี ลั ตมิ เี ดยี (Multimedia Technology) และเทคโนโลยีเชงิ โตต้ อบ (Interactive Technology) คำว่า e-Learning น้นั มีคำทีใ่ ช้ได้ใกลเ้ คียงกันอย่หู ลายคำเชน่ Distance Learning (การเรียน ทางไกล) Computer based training (การฝกึ อบรมโดยอาศยั คอมพวิ เตอร์ หรอื เรยี กยอ่ ๆวา่ CBT) online learning (การเรียนทางอนิ เตอร์เนต) เปน็ ต้น ดงั นั้น สรปุ ได้วา่ ความหมายของ e- Learning คือ รูปแบบของการเรียนรู้ดว้ ยตนเอง โดยอาศัยเครือข่ายคอมพิวเตอร์ หรอื สอ่ื อิเลคทรอนกิ ส์ในการถ่ายทอดเร่อื งราว และเนื้อหา โดยสามารถมีสื่อในการนำเสนอบทเรียนได้ ต้งั แต่ 1 สอ่ื ข้นึ ไป และการเรียนการสอนนน้ั สามารถท่จี ะอยู่ในรูปของการสอนทางเดียว หรอื การ สอนแบบปฎิสัมพันธ์ได้ ลกั ษณะท่สี ำคัญของการเรียนรแู้ บบออนไลน์ (E-Learning) 1. Anyone, Anywhere and Anytime คือ ผเู้ รยี นจะเป็นใครกไ็ ด้ มาจากท่ใี ดก็ได้ และ เรยี นเวลาใดกไ็ ด้ตามความต้องการของผู้เรียน เพราะโรงเรยี นไดเ้ ปิดเว็บไซตใ์ ห้บริการ ตลอด 24 ชวั่ โมง 2. Multimedia สื่อที่นำเสนอในเว็บ ประกอบด้วยขอ้ ความ ภาพน่งิ ภาพเคล่ือนไหว และ เสยี ง ตลอดจนวีดทิ ัศน์ อนั จะช่วยกระต้นุ การเรียนรขู้ องผู้เรยี นไดเ้ ป็นอยา่ งดี 3. Non-Linear ผ้เู รียนสามารถเลือกเรียนเนือ้ หาทน่ี ำเสนอได้ตามความต้องการ 4. Interactive ด้วยความสามารถของเอกสารเวบ็ ทมี่ ีจุดเชอื่ ม (Links) ยอ่ มทำให้เน้อื หามี ลักษณะโตต้ อบกับผใู้ ช้โดยอตั โนมัตอิ ย่แู ล้ว และผ้เู รยี นยงั เพ่ิมส่วนตดิ ต่อกับวทิ ยากรผา่ น ระบบ e-mail, web-board, chat, Social Network กไ็ ด้ทำใหผ้ ้เู รียนกับผสู้ อนสามารถ ตดิ ต่อกนั ได้อยา่ งรวดเร็ว

องคป์ ระกอบของ e- learning การเรียนแบบออนไลน์ หรือ e-learning มอี งค์ประกอบท่สี ำคัญอยู่ 4 สว่ น แตล่ ะสว่ น จะตอ้ งออกแบบใหเ้ ชอ่ื มสัมพนั ธก์ นั เปน็ ระบบ และจะตอ้ งทำงานประสานกันได้อยา่ งลงตัว คอื 1. เนอ้ื หาของบทเรียน ถือวา่ เป็นสงิ่ ทสี่ ำคัญทส่ี ุด 2. ระบบบริหารการเรียน เน่ืองจากการเรียนแบบออนไลนห์ รือ e-learning น้นั เป็นการเรียน ท่ีสนบั สนนุ ใหผ้ ูเ้ รียนได้ศึกษา เรียนรู้ไดด้ ้วยตวั เอง ระบบบริหารการเรียนทีท่ ำหน้าท่ีเปน็ ศูนยก์ ลาง กำหนดลำดับของเน้ือหาในบทเรียน นำส่งบทเรยี นผ่านเครอื ข่ายคอมพิวเตอร์ ไปยังผู้เรียน ประเมินผลความสำเรจ็ ของบทเรียน ควบคมุ และสนับสนนุ การให้บริการ ท้งั หมดแกผ่ ้เู รียน จงึ ถือว่าเปน็ องคป์ ระกอบของ e-learning ที่สำคัญมาก เราเรยี กระบบนี้ วา่ “ระบบบริหารการเรียน” (LMS : e-Learning Management System) 3. การติดต่อส่อื สาร การเรียนแบบ e-learning ถอื ว่าเปน็ การเรียนทางไกลอีกรูปแบบหน่ึง แต่สงิ่ สำคัญทีท่ ำให้ e-learning มีความโดดเดน่ และแตกตา่ งไปจากการเรยี นทางไกลทัว่ ๆ ไปกค็ อื การนำรูปแบบการตดิ ต่อสื่อสารแบบ 2 ทาง มาใชป้ ระกอบในการเรยี น เพ่ือเพิม่ ความสนใจ และความต่นื ตัวของผเู้ รยี นทีม่ ตี อ่ บทเรียนใหม้ ากยงิ่ ข้ึน ตลอดจนใชเ้ ป็น เคร่ืองมอื ท่ีจะชว่ ยใหผ้ ู้เรยี นได้ตดิ ตอ่ สอบถาม ปรึกษาหารอื และแลกเปล่ยี นความคิดเห็น ระหว่างตวั ผูเ้ รียนกบั ครผู สู้ อน และระหวา่ งผู้เรียนกับเพอ่ื นรว่ มช้ันเรียนคนอ่ืน ๆ โดย เครื่องมอื ทีใ่ ชใ้ นการติดต่อสอื่ สารอาจแบง่ ได้เป็น 2 ประเภทดงั น้ี 1) ประเภท real-time ได้แก่ Chat (message, voice) , White board / Text slide , Real- time Annotations, Interactive poll , Conferencing และอ่นื ๆ 2) ประเภท non real-time ได้แก่ Web-board , e-mail 4. การสอบ / วดั ผลการเรยี น โดยทั่วไปแล้วการเรยี นไม่วา่ จะเปน็ การเรียนในระดบั ใดหรอื เรยี นวิธีใด ก็ยอ่ มต้องมกี ารสอบ / การวัดผลการเรยี น เป็นส่วนหน่งึ อยู่เสมอ การสอบ / การวดั ผลการเรียนจงึ เปน็ ส่วนประกอบสำคญั ทจ่ี ะทำใหก้ ารเรยี นแบบ e-learning เปน็ การเรียนทส่ี มบรู ณ์ กล่าวคอื ในบางวิชาจำเปน็ ตอ้ งวัดระดบั ความรกู้ ่อนเข้าสมัครเขา้ เรยี น เพอ่ื ให้ผู้เรยี นได้เลอื กเรยี นในบทเรียนหรือหลักสตู รทเ่ี หมาะสมมากท่ีสดุ ซ่ึงทำใหก้ ารเรียน ทีม่ ปี ระสิทธิภาพสูงสุด เมื่อเขา้ สู่บทเรียนในแตล่ ะหลกั สตู รก็จะมกี ารสอบยอ่ ยท้ายบท และ การสอบใหญก่ ่อนท่จี ะจบหลกั สตู ร ระบบบริหารการเรยี น จะเรยี กข้อสอบทีจ่ ะใช้มากจาก

ระบบบรหิ ารคลงั ขอ้ สอบ (Test Bank System) ซ่งึ เปน็ ส่วยยอ่ ยทรี่ วมอย่ใู นระบบบรหิ าร การเรียน รปู แบบการเรียนใน e – learning e – learning เปน็ รูปแบบการเรียนทใ่ี ช้เวบ็ เปน็ เครอ่ื งมือการเรยี นรู้ และมคี ำเรียกท่ีแตกต่างกนั ไป เชน่ การเรียนการสอนผ่านเครือขา่ ย (Web-Based Instruction : WBI) การเรยี นอย่างมี ปฏิสมั พันธด์ ว้ ยเว็บ (Web-Based Interactive Environment) การศึกษาผา่ นเว็บ (Web-Based Education) การนำเสนอมัลตมิ ีเดยี ผ่านเว็บ (Web-Based Multimedia Presentations) และ การศึกษาทช่ี ว่ ยใหม้ ปี ฏิสมั พนั ธ์ (Interactive Education Aid) เปน็ ตน้ วธิ ีจัดการเรียนการสอนผ่านสื่ออิเล็กทรอนกิ ส์ e – learning เป็นในปจั จุบนั ใชก้ ันอยู่ 3 ลักษณะ คือ 1. ใช้เป็นส่ือเสรมิ โดยการสร้างเวบ็ เพจโครงการสอน เน้ือหาวิชาบางส่วน หรอื ทั้งหมด แจง้ แหล่งอ้างองิ แหล่งค้นคว้า ใหน้ กั ศกึ ษาทราบ ตอบคำถามท่นี ักศึกษาถามเข้ามาบอ่ ย ๆ (Frequently Ask Question – FAQ) แจ้ง e-mail ให้ผูเ้ รยี นส่งงาน 2. ใชเ้ ป็นทางเลือก โดยผุ้เรียนสามารถเลอื กเรียนแบบวิธเี ข้าชน้ั เรียนปกติ หรือเรียนผา่ น ระบบ เครอื ข่ายคอมพวิ เตอร์ ดังนน้ั เวบ็ เพจรายวชิ าตอ้ งมคี วามสมบรู ณ์ใกลเ้ คียงกบั การ เรียนการสอนในชน้ั เรียน นัน่ คือจะตอ้ งมีความละเอยี ดมากกว่า ในระดบั ทใี่ ช้เป็นสอ่ื เสริม 3. ใช้สอนทดแทนการเรียนการสอนปกติ เปน็ ระดบั สงู สดุ ทคี่ าดหวงั ในการทำ e – learning โดยผูเ้ รียนสามารถเรียน ทำแบบฝกึ หดั และทดสอบตนเองได้ในระบบไออนไลนโ์ ดยไมต่ อ้ ง เขา้ ช้ันเรียน อย่างไรกต็ าม ในการประเมนิ ผลออนไลน์ ยังตอ้ งอาศัยความซ่ือสัตยข์ อง ผู้เรยี น จึงยังคงนำมาใชไ้ ด้ยาก ข้อสอบอาจอยูใ่ นกระดาษ หรอื อยใู่ นคอมพิวเตอร์ก็ได้ บทบาทผูส้ อนและผเู้ รยี นใน e – learning บทบาทของผู้สอนใน e – learning จะเปล่ยี นไปเป็นผใู้ ห้คำแนะนำ (Guide) เป็นผฝู้ ึก (Coach) เปน็ ผอู้ ำนวยความสะดวก (Facilitator) และเป็นพี่เลยี้ ง (Mentor) ตอ่ กระบวนการเรียนรูข้ อง ผูเ้ รยี น ในขณะท่ีบทบาทของผู้เรียนจะเปล่ียนแปลงจากการเปน็ ผู้รบั มาเปน็ ผู้สำรวจสารสนเทศ ผู้ คิด ผลู้ งมือปฏบิ ตั ิ ในลักษณะเรียนรู้ร่วมกนั กบั ผู้เรียนคนอ่นื อย่างมีปฏิสัมพนั ธ์ต่อกนั

ประโยชนข์ องการเรียนรู้แบบออนไลน์ (E-Learning) 1. เพิ่มประสิทธภิ าพการเรียนการสอน 2. สนับสนนุ การเรยี นการสอน 3. เกิดเครือข่ายความรู้ 4. เน้นการเรียนแบบผู้เรยี นเปน็ ศูนย์กลาง ตรงตามหัวใจของการปฏิรูปการศึกษา 5. ลดชอ่ งวา่ งการเรียนรูร้ ะหว่างเมอื งและทอ้ งถน่ิ ดังน้ันรูปแบบการเรียนรแู้ บบออนไลน์ (E-Learning) จึงมคี วามยดึ หย่นุ สงู ผู้เรียนจะตอ้ งมคี วาม รบั ผิดชอบ มีความกระตือรอื ร้นในการเรียนมากกว่าปกติ มีความตัง้ ใจใฝ่หาความรู้ใหมๆ่ ตรงกับ ระบบการเรยี นรทู้ ่ีเนน้ ผู้เรียนเปน็ ศูนย์กลาง โดยมผี สู้ อนเป็นเพยี งผแู้ นะนำ ที่ปรกึ ษา และแนะนำ แหล่งความรใู้ หม่ๆ ท่ีเกี่ยวข้องกับการเรียน ผู้เรยี นสามารถทราบผลยอ้ นกลบั ของการเรียน รู้ ความก้าวหน้าไดจ้ าก E-Mail การประเมินผลควรแบ่งเป็น การประเมนิ ยอ่ ย โดยใชเ้ ว็บไซต์เป็นท่ี สอบ และการประเมินผลรวม ทใี่ ช้การสอบแบบปกติในห้องเรียน เพือ่ เปน็ การยืนยนั ว่าผู้เรยี น เรยี นจรงิ และทำข้อสอบจริงไดห้ รือไม่ อยา่ งไร ประโยชนข์ อง e-Learning -ยืดหยนุ่ ในการปรับเปลย่ี นเนื้อหา และ สะดวกในการเรยี น การเรยี นการสอนผ่านระบบ e- Learning นน้ั งา่ ยต่อการแก้ไขเนือ้ หา และกระทำไดต้ ลอดเวลา เพราะสามารถกระทำได้ตามใจ ของผู้สอน เน่ืองจากระบบการผลิตจะใช้ คอมพิวเตอร์เป็นองคป์ ระกอบหลัก นอกจากนี้ผเู้ รียนก็ สามารถเรียนโดยไม่จำกดั เวลา และสถานที่ –เข้าถงึ ไดง้ า่ ย ผู้เรยี น และผสู้ อนสามารถเข้าถงึ e-learning ไดง้ า่ ย โดยมากจะใช้ web browser ของค่ายใดกไ็ ด้ (แต่ท้งั นตี้ อ้ งขึน้ อยูก่ ับผ้ผู ลิตบทเรยี น อาจจะแนะนำใหใ้ ช้ web browser แบบใดที่เหมาะกบั ส่ือการเรียนการสอนนั้นๆ) ผ้เู รียนสามารถเรียนจากเครอ่ื ง คอมพวิ เตอรท์ ่ใี ดกไ็ ด้ และในปจั จบุ ันน้ี การเขา้ ถึงเครือข่ายอินเตอรเ์ น็ตกระทำไดง้ า่ ยขึ้นมาก และ ยงั มีคา่ เชอ่ื มต่ออนิ เตอร์เน็ตที่มีราคาตำ่ ลงมากว่าแต่กอ่ นอีกด้วย –ปรบั ปรุงขอ้ มลู ให้ทนั สมยั กระทำได้ง่าย เน่อื งจากผ้สู อน หรือผู้สร้างสรรคง์ าน e-Learning จะ สามารถเข้าถึง server ไดจ้ ากทใี่ ดกไ็ ด้ การแก้ไขขอ้ มลู และการปรับปรุงขอ้ มูล จงึ ทำได้ทนั เวลา ดว้ ยความรวดเร็ว

–ประหยดั เวลา และคา่ เดินทาง ผู้เรยี นสามารถเรียนโดยใช้เคร่ืองคอมพิวเตอร์เครือ่ งใดก็ได้ โดย จำเป็นตอ้ งไปโรงเรียน หรือที่ทำงาน รวมทั้งไม่จำเป็นตอ้ งใช้เครอ่ื งคอมพิวเตอร์เคร่อื งประจำก็ได้ ซง่ึ เป็นการประหยัดเวลามาก การเรียน การสอน หรือการฝกึ อบรมด้วยระบบ e-Learning นี้ จะ สามารถประหยัดเวลาถงึ 50% ของเวลาท่ีใชค้ รูสอน หรอื อบรม