วัคซีนโควิค 19

วัคซนี โควิด-19 มีกชี่ นิด อะไรบา้ ง 10 พ.ค. 2564 | เขียนโดย พญ.ร่มเยน็ ศักดทิ์ องจีน ศนู ยโ์ รคตดิ เชื้อ โรงพยาบาลสนิ แพทย์ ราม อินทรา วคั ซนี โควดิ -19 มีก่ีชนิด อะไรบา้ ง วัคซนี ป้องกันโรคโควดิ -19 ในปัจจบุ ัน มี 4 ชนิดดว้ ยกนั ไดแ้ ก่ วัคซีนปอ้ งกันโรคโควดิ -19 ในปัจจบุ นั มี 4 ชนดิ ด้วยกัน ไดแ้ ก่ 1.วัคซีนชนิดสารพนั ธกุ รรม ได้แก่ เอม็ อาร์เอ็นเอ (mRNA) วคั ซีนกลุ่มน้ี ใช้เทคโนโลยีใหม่สังเคราะห์สารพันธกุ รรมเอ็มอาร์เอ็น เอ (messenger RNA: mRNA) ท่ีเฉพาะเจาะจงกับเช้อื ไวรัส วัคซีนจะทำหนา้ ท่พี า mRNA เขา้ เซลล์ และ กาํ กบั ให้เซลลผ์ ลติ สารโปรตีนสไปค์ของเชื้อไวรัส ซ่งึ โปรตีนนจี้ ะกระตนุ้ ระบบภมู ิคุม้ กนั ของรา่ งกายให้สรา้ งแอนติบอดีขนึ้ มาต่อต้านเชอื้ วคั ซนี ทม่ี ใี ชใ้ นปัจจบุ ัน ไดแ้ ก่ วัคซนี ของบรษิ ัท Pfizer และ Moderna จากข้อมูลในปจั จุบันวคั ซีนชนิดน้มี ปี ระสิทธิภาพในการปอ้ งกนั โรคได้ ประมาณ 95% ปอ้ งกันการป่วยรนุ แรงและป้องกันการเสียชีวิตได้ 100% วคั ซีนของบรษิ ัท Pfizer ควรได้รับการฉีด 2 เข็มเข้ากล้ามเนือ้ ห่างกนั 3 สัปดาห์ ส่วน วคั ซีนของบรษิ ัท Moderna ควร ไดร้ ับการฉดี 2 เขม็ เขา้ กล้ามเนื้อ ห่างกนั 4 สัปดาห์ 2.วัคซนี ชนิดใช้ไวรสั เปน็ พาหะ (Recombinant viral vector vaccine) วคั ซีนกล่มุ น้ใี ช้ไวรัสที่สามารถตัดแตง่ พนั ธุกรรม เช่น ไวรัสอะดโี น (Adenovirus)โดยนำมา ดัดแปลงพนั ธุกรรมใหไ้ มส่ ามารถแบง่ ตัวได้ และใสส่ ารพันธกุ รรมของไวรสั โรคโควดิ 19 ตดิ ไปด้วย

เมื่อนาํ มาฉดี ไวรสั พาหะเหล่านจ้ี ะเลยี นแบบการตดิ เช้อื ตามธรรมชาติ โดยกระต้มุ ภูมิคุ้มกนั ทงั้ ระบบให้สร้างแอนติบอดยี ์ตอ่ ไวรสั โรคโควิด19 ตามสารพันธกุ รรมที่ใส่เขา้ ไป อยา่ งไรก็ตามแม้ว่า จะเป็นวคั ซีนท่ีไวรัสอะดโี นไม่แบ่งตวั แต่ยังจดั เปน็ ไวรัสทีม่ ชี วี ิตเมื่อเขา้ ส่รู ่างกาย จึงยังไม่แนะนำให้ ใชใ้ นผูท้ ม่ี ภี ูมคิ ุ้มกันบกพร่องอยา่ งมาก จนกว่าจะมขี ้อมูลที่ชดั เจนมากกว่านี้ ปัจจบุ ันวคั ซีนชนดิ นี้ท่ี ใช้กันแพรห่ ลายมี 4 แบรนด์ ได้แก่ ไวรัสอะดโี นของชมิ แพนซี (Chimpanzee adenovirus) โดย บรษิ ทั Astra Zeneca มีประสิทธภิ าพป้องกันอาการประมาณ 70-80% ป้องกันการเสยี ชีวิตได้ 100%, ไวรัสอะดโี นของมนุษยส์ ายพนั ธุ์ 5 (Human adenovirus type 5) โดยบรษิ ัท CanSinoBio มปี ระสทิ ธภิ าพปอ้ งกันอาการประมาณ 60%, ไวรัสอะดีโนของมนษุ ย์สายพันธุ์ 26 (Human adenovirus type 26) โดยบริษัท Johnson and Johnson มีประสทิ ธภิ าพป้องกนั อาการประมาณ 64-72% และ ไวรสั อะดโี นของมนษุ ย์สายพันธ์ุ 5 และ 26 (Human adenovirus type 5 and26) โดยบริษทั Gamaleya ของรสั เซยี มปี ระสทิ ธภิ าพป้องกันอาการประมาณ 90% 3.วคั ซีนทที่ าํ จากโปรตนี สว่ นหน่งึ ของเชอ้ื (Protein subunit vaccine) คซีนท่ีผลิตโดยเทคโนโลยนี ี้ ทั่วโลกมคี วามค้นุ เคยมานาน เพราะใชใ้ นการผลติ วัคซนี หลายชนิด เชน่ วคั ซีนป้องกนั ไข้หวัดใหญ่ วัคซีนป้องกนั ไวรัสตบั อักเสบบี เปน็ ต้น ผลติ โดยการ สร้างโปรตนี ของเช้ือไวรสั ด้วยระบบ cell culture, yeast, baculovirus เป็นต้น แลว้ นาํ มาผสมกับสาร กระตุ้นภูมิ เมือ่ ฉีดเข้าส่รู ่างกายจะกระตุ้นให้รา่ งกายสร้างแอนตีบอดีตอ่ ต้านโปรตีนสไปค์ของไวรัส โรคโควิด19 วัคซนี ที่มใี ชใ้ นปัจจุบนั คือ วัคซีนแบรนด์ Novavax ซ่ึงผลติ จาก baculovirus และใช้ Matrix M เป็นตัวกระต้นุ ภมู ิ มปี ระสิทธิภาพป้องกันอาการประมาณ 60-90% ป้องกันการเสียชวี ิต ได้ 100% 4.วคั ซนี ชนดิ เชอ้ื ตาย (Inactivated vaccine) วัคซนี กลุ่มนผ้ี ลิตโดยนาํ ไวรัสโรคโควดิ 19 มาเลี้ยงขยายจาํ นวนมาก และนาํ มาทำใหเ้ เชอ้ื ตาย การ ฉีดวัคซีนจะกระตุน้ ให้ร่างกายสร้างภูมคิ มุ้ กนั ต่อไวรัสทุกส่วน เสมือนได้รบั เช้อื ไวรัสโดยตรงแตไ่ ม่ ทำใหเ้ กดิ โรค เพราะเชือ้ ตายแลว้ เทคโนโลยนี เี้ ปน็ วิธีท่ใี ช้กับวคั ซีนตับอักเสบเอ โปลิโอชนดิ ฉีด จึง มคี วามคนุ้ เคยในประสิทธิภาพและความปลอดภัยมานาน แตเ่ นอ่ื งจากการเพาะเลีย้ งไวรสั ตอ้ งใช้ ความระมดั ระวังมาก ทาํ ให้ผลิตได้ชา้ และมรี าคาแพง วคั ซีนทม่ี ใี ชใ้ นปจั จบุ ัน ได้แก่ วคั ซนี ของ บริษัท Sinovac มีประสทิ ธภิ าพปอ้ งกันอาการประมาณ 50-70% ป้องกันการเสยี ชีวติ ได้ 100%

ขอ้ หา้ มและข้อควรระวงั ในการฉดี วคั ซีนโควิด 19 วัคซีนทุกชนดิ มขี ้อห้ามคือ แพส้ ารท่เี ป็นส่วนประกอบของวัคซนี และเนอื่ งจากวัคซีนเหลา่ นเ้ี ป็น วัคซีนใหมจ่ งึ อาจไม่มคี วามรูใ้ นเรือ่ งปฏกิ ริ ิยาการแพท้ ่พี บไม่บอ่ ย ในช่วงแรกจึงควรฉดี วคั ซีนเหลา่ นี้ ในสถานพยาบาลหรอื สถานที่ ท่ีใหก้ ารช่วยเหลือกรณีมปี ฏิกิรยิ ารนุ แรง และควรเฝ้าระวงั อาการ หลงั การฉดี อยา่ งน้อย 30 นาที หากมีอาการดงั ตอ่ ไปน้ี หลงั ได้รับวคั ซีน รบี ไปพบแพทย์ ณ สถานพยาบาลใกลบ้ า้ น หรือ โทร 1669 เพอ่ื รบั บรกิ ารทางการแพทย์ฉกุ เฉิน • ไขส้ ูง • หนาวสน่ั • ปวดศรี ษะรุนแรง • เหน่ือยแน่นหนา้ อก หายใจไม่สะดวก หรือ หายใจไม่ออก • อาเจยี น มากกว่า 5 ครง้ั • ผืน่ ข้ึนทง้ั ตัว ผิวหนงั ลอก • มจี ดุ จ้ำเลอื ดออกจํานวนมาก • ใบหนา้ เบยี้ ว หรือ ปากเบี้ยว • แขนขาออ่ นแรง กล้ามเนอื้ อ่อนแรง ไมส่ ามารถทรงตัวได้ • ตอ่ มน้ําเหลืองโต • ชกั หรอื หมดสติ

วัคซีน COVID-19 คอื อะไร ? วคั ซีนปอ้ งกันโควิด-19 จะชว่ ยกระตุ้นให้ร่างกายสรา้ งภมู ิค้มุ กันตอ่ เชอ้ื ไวรสั นีข้ ึ้นมา ช่วยปอ้ งกันการตดิ เชอื้ หากไดร้ ับเชอ้ื ในอนาคต แตต่ อ้ งใชเ้ วลาระยะหน่งึ หลังฉีดวัคซนี รา่ งกายจึงจะสรา้ งภมู คิ มุ้ กันข้ึนมาได้ การฉีดวคั ซนี ผู้รับวัคซีนยังต้องปฏิบัตติ ามมาตรการ ปอ้ งกนั โควดิ -19 อยา่ งเครง่ ครดั เช่น ใสห่ นา้ กากอนามยั ล้างมอื บอ่ ย ๆ เวน้ ระยะห่างทางสงั คม เป็นต้น วัคซีน COVID-19 มกี ช่ี นิด ? (ชนิดนะครบั ไมใ่ ชย่ ่หี ้อ ^^) จากขอ้ มูลขององค์การอนามัยโลก มกี ารคิดค้นวคั ซีนโควิด-19 โดยหลายบริษัทผ้ผู ลติ และหลายรปู แบบ วธิ ีการผลติ วคั ซนี หรือทีม่ า ของวคั ซีนมหี ลายวิธกี าร แต่ท้งั หมดคอื ใหต้ ่อต้านไวรสั โคโรนาซารโ์ คว-ี 2 (SAR-CoV-2) ไมใ่ ห้เขา้ ส่รู ่างกายเพือ่ ไปกอ่ โรคได้ โดยวิธกี ารใชผ้ ลิตวคั ซนี มีทง้ั หมด 4 ชนิดดงั นี้ 1 . วคั ซนี ชนดิ เช้ือตาย (Inactivated vaccine) วคั ซีนกลมุ่ นี้ คอื การนำเชอ้ื ไวรสั โควดิ 19 มาขยายจำนวนใหม้ ากขึ้น และนำมาทำให้เชอ้ื ตาย แลว้ ทำใหส้ ะอาด เพอื่ นำมาฉดี ทำเปน็ ภมู คิ ุ้มกันไวรสั ในตัวเรา เสมอื นร่ายกายไดร้ ับเชอื้ ไวรัสโดยตรงแตไ่ ม่ทำใหเ้ กิดโรค เพราะเชอ้ื ตายแล้ว เทคโนโลยีนม้ี ีวิธีการทำมา นานแล้ว ครับ แตเ่ น่ืองจากการเพาะเล้ยี งไวรัสต้องใช้ความระมัดระวงั มาก ทาํ ใหผ้ ลิตไดช้ ้าและมีราคาแพง วคั ซีนทมี่ ีใชใ้ นปัจจุบนั ไดแ้ ก่ วัคซนี ของบริษัท Sinovac และ sinopharm

2.วคั ซนี ที่ทําจากโปรตีนส่วนหน่งึ ของเชื้อ (Protein subunit vaccine) วัคซนี ทีผ่ ลิตโดยเทคโนโลยีน้ี ทั่วโลกมคี วามคนุ้ เคยมานาน เพราะใชใ้ นการผลติ วคั ซีนหลายชนิด เชน่ วัคซนี ป้องกนั ไข้หวดั ใหญ่ วัคซนี ปอ้ งกนั ไวรัสตับอกั เสบบี ผลติ โดยการ สร้างโปรตีนของเชอื้ ไวรัส แล้วนํามาผสมกบั สารกระตุ้นภมู ิ เม่อื ฉดี เขา้ ส่รู ่างกายจะกระตุ้นใหร้ า่ งกายสร้างแอนติบอดี ต่อตา้ นโปรตีนสไปค์ของไวรสั โรคโควิด19 วัคซีนทีม่ ใี ชใ้ นปจั จบุ ัน ไดแ้ กว่ ัคซนี แบรนด์ Novavax 3.วคั ซนี ชนิดสารพันธกุ รรม วัคซีนกลุ่มน้ี ใชเ้ ทคโนโลยใี หม่ สังเคราะหส์ ารพันธกุ รรมเอม็ อารเ์ อ็นเอ (messenger RNA: mRNA) ทีเ่ ฉพาะเจาะจงกับเชอื้ ไวรัส วคั ซีนจะทำหน้าทพี่ า mRNA เขา้ เซลล์ และ กาํ กบั ใหเ้ ซลล์ผลติ สารโปรตนี สไปค์ของเชอ้ื ไวรสั ซ่ึงโปรตนี นจ้ี ะกระตนุ้ ระบบภูมคิ ุ้มกนั ของร่างกายใหส้ รา้ งแอนติบอดขี ้นึ มาตอ่ ต้านเชอ้ื วคั ซีนที่มีใชใ้ นปัจจบุ ัน ไดแ้ ก่ วัคซีนของบริษทั Pfizer และ Moderna 4. วัคซนี โควิด 19 ชนดิ ใช้ไวรัสเป็นพาหะ (Viral vector vaccines)

โดยใช้ไวรสั ที่ถกู ทำใหอ้ อ่ นฤทธ์ิ (ไมท่ ำใหเ้ ราป่วย) หรือไมส่ ามารถแบ่งตวั ได้อกี แลว้ ตัดแต่งพันธกุ รรมเพื่อใชเ้ ปน็ พาหะ โดยฝากสาร พันธกุ รรมของเชอื้ ไวรสั ซาร์ส-โคว-ี 2 (SARS-CoV-2) เขา้ ไป ทำให้ร่างกายสร้างภมู ิคุ้มกนั ตอ่ เชอ้ื ไวรัสข้ึนมา วคั ซนี ประเภทนส้ี ามารถ กระตุน้ การสรา้ งภมู คิ มุ้ กนั ได้ดี เน่ืองจากเลยี นแบบใหใ้ กลเ้ คียงกับการตดิ เชอ้ื ตามธรรมชาติ วัคซนี ทีม่ ใี ชใ้ นปจั จุบัน ไดแ้ ก่ วัคซีนของ Johnson & Johnson และ Oxford – AstraZeneca รวมถึงวัคซนี Sputnik V ก่อนฉดี วัคซีนโควดิ 19 ตอ้ งเตรียมตัวอย่างไร?

• นอนหลับพกั ผอ่ นให้เพยี งพอ หลกี เลี่ยงการดม่ื ชาหรอื กาแฟกอ่ นวันทีม่ าฉดี • ด่มื นำ้ ใหเ้ พียงพอ • ตรวจสอบสถานท่ี เวลานดั และอยา่ ลืมบตั รประจำตัวประชาชน สำหรบั ผูส้ งู อายแุ ละผู้มโี รคประจำตัว ไดแ้ ก่ โรคปอดเรอื้ รัง โรคหวั ใจและหลอดเลือด โรคไตเรอ้ื รังระยะ 5 โรคหลอดเลือดสมอง โรคมะเร็ง โรคเบาหวาน และโรคอว้ น (น้ำหนัก >100 กิโลกรมั หรือ BMI >35) ควรเขา้ รับการฉีดวคั ซนี • หากรบั ประทานยาประจำ ไม่ควรหยดุ ยา ยกเวน้ แพทยใ์ ห้หยดุ ยาช่ัวคราว และแจ้งเจ้าหนา้ ทก่ี ่อนฉดี วคั ซนี • ผทู้ ่ีรับประทานยาตา้ นเกล็ดเลอื ด เช่น แอสไพรนิ หรอื ยาตา้ นการแข็งตวั ของเลอื ดกลมุ่ ใหม่ (NOACs) สามารถฉีดวัคซีน ได้ แต่ตอ้ งกดตำแหนง่ ทฉ่ี ดี วคั ซีนนานอยา่ งน้อย 2 นาที สว่ นผทู้ ่รี ับประทานยาวารฟ์ ารนิ ควรต้องมรี ะดับ INR <3 • ผปู้ ่วยโรคมะเรง็ สามารถฉดี วัคซีนได้ แต่ผ้ทู กี่ ำลงั จะไดร้ บั การผา่ ตดั หรอื กำลงั ไดร้ ับยาเคมบี ำบัดควรปรกึ ษาแพทย์ผรู้ ักษา เพอ่ื พจิ ารณาระยะเวลาท่เี หมาะสม สว่ นผู้ปว่ ยรกั ษาโดยการปลกู ถา่ ยเซลลเ์ ม็ดเลอื ด ใหเ้ ว้นระยะการฉีดวคั ซีนอย่างน้อย 3 เดือน • ผ้ปู ว่ ยโรคตดิ เชอ้ื HIV สามารถฉดี วคั ซีนได้

• ผู้ท่ีมีประวตั ิแพ้อาหารสามารถฉดี วคั ซีนได้ ผ้ทู ่ยี งั ไม่ควรฉีดวคั ซนี ไดแ้ ก่ (หรอื แลว้ แตแ่ พทย์เปน็ ผพู้ จิ ารณา) • อายนุ ้อยกวา่ 18 ปี เนือ่ งจากวคั ซีน Sinovac และ AstraZeneca ยังไม่มขี อ้ มูลในผ้มู ีอายุนอ้ ยกวา่ 18 ปี • กำลังตัง้ ครรภ์ กรมอนามยั แนะนำให้ฉดี หลังอายุครรภ์ 12 สปั ดาหเ์ ป็นต้นไป และแนะนำใหฉ้ ดี วคั ซนี Sinovac กอ่ น เนอ่ื งจากผลติ จากเชอื้ ท่ตี ายแล้ว • เจบ็ ปว่ ยเฉียบพลนั เชน่ ไข้ ถา่ ยเหลว หรือเพิง่ ออกจากการรักษาตัวในโรงพยาบาลไมเ่ กนิ 2 สปั ดาห์ หรอื โรคเรอื้ รงั อาการไมค่ งที่ ควรเลือ่ นนดั • ฉีดวคั ซีนหา่ งจากวัคซีนอืน่ เช่น วัคซีนไข้หวดั ใหญ่ 2-4 สัปดาห์ แตว่ คั ซีนท่มี คี วามจำเป็น เชน่ เมอื่ ถกู สุนขั กดั ใหฉ้ ีดวัคซนี พิษสุนขั บา้ ได้เลย 8 ข้อตอ้ งแจง้ กอ่ นฉดี วคั ซีน ส่งิ ท่ตี ้องแจ้งบคุ ลากรทางการแพทย์กอ่ นฉดี วคั ซนี ได้แก่ 1. มีประวตั กิ ารแพ้ยา วคั ซนี อาหาร อยา่ งรนุ แรงหรือจนเปน็ อันตรายตอ่ ชวี ติ 2. ผ้ทู ี่มโี รคประจำตัว มีประวตั ิภมู ิแพ้ หรอื มปี ญั หาภูมิคมุ้ กันบกพรอ่ ง 3. มไี ข้เกิน 38 องศาเซลเซียสในวนั ทนี่ ัดฉีดวคั ซนี 4. มรี อยชำ้ หรอื จำ้ เลอื ด หรือเลอื ดออกผิดปกติ หรือใชย้ าปอ้ งกันการแข็งตวั ของเลอื ดอยู่ เชน่ วารฟ์ ารนิ 5. ผูม้ ีภมู ิคุ้มกันต่ำหรือใช้ยากดภูมิคุ้มกันอยู่ เช่น สเตยี รอยด์ขนาดสงู ยารกั ษาโรคมะเรง็ หรือยากดภมู ิค้มุ กนั 6. อาการขา้ งเคยี งทกุ ชนิดจากการฉดี วคั ซีนชนิดน้ใี นเขม็ แรก 7. ตัง้ ครรภ์ หรือมแี ผนจะตัง้ ครรภ์ หรือใหน้ มบตุ ร ทงั้ นีห้ ากท่านสมาชิกมอี าการดังตอ่ ไปน้ี หลงั ไดร้ บั วัคซีน รีบไปพบแพทย์ ณ สถานพยาบาลใกลบ้ า้ น หรอื โทร 1669 เพ่อื รับบรกิ าร ทางการแพทย์ฉกุ เฉนิ • ไขส้ งู • หนาวสัน่ • ปวดศีรษะรนุ แรง • เหน่อื ยแน่นหน้าอก หายใจไมส่ ะดวก หรอื หายใจไม่ออก • อาเจียน มากกวา่ 5 คร้ัง • ผืน่ ข้ึนทง้ั ตวั ผิวหนังลอก • มจี ุดจำ้ เลือดออกจาํ นวนมาก • ใบหนา้ เบ้ยี ว หรอื ปากเบี้ยว • แขนขาออ่ นแรง กลา้ มเน้อื ออ่ นแรง ไม่สามารถทรงตัวได้ • ต่อมน้ําเหลืองโต • ชัก หรือหมดสติ